ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - فهرس التراجم
سورة الإسراء - Исроъ сураси
من مقاصد السورة:
تثبيت الله لرسوله صلى الله عليه وسلم وتأييده بالآيات البينات، وبشارته بالنصر والثبات.
سُبۡحَٰنَ ٱلَّذِيٓ أَسۡرَىٰ بِعَبۡدِهِۦ لَيۡلٗا مِّنَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ إِلَى ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡأَقۡصَا ٱلَّذِي بَٰرَكۡنَا حَوۡلَهُۥ لِنُرِيَهُۥ مِنۡ ءَايَٰتِنَآۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ
Аллоҳ ҳар қандай нуқсондан Пок ва Олийдир. У чексиз қудрат соҳибидир. У Зот бандаси Муҳаммад алайҳиссаломни тунда Масжидул-Ҳаромдан Биз атрофини мевалару экинлар билан, пайғамбарлар масканлари айлаш билан баракали қилиб қўйган Байтул-Мақдисдаги Масжидул-Ақсо сари сайр қилдирди. Бу билан бандасига Ўзининг чексиз қудратига далолат қилувчи оят-аломатларини кўрсатди. У ҳамма нарсани Эшитгувчи, ҳамма нарсани Кўргувчи Зотдир.
التفاسير العربية:
وَءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ وَجَعَلۡنَٰهُ هُدٗى لِّبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ أَلَّا تَتَّخِذُواْ مِن دُونِي وَكِيلٗا
Мусо алайҳиссаломга Тавротни бердик ва уни Бани Исроилга йўл кўрсатувчи ҳидоят қилдик. Кейин Бани Исроилга дедик: "Мендан ўзгани вакил қилиб олиб, ишларингизни ўшанга ишониб топшириб юрманглар. Фақат ва фақат Менгагина таянинглар".
التفاسير العربية:
ذُرِّيَّةَ مَنۡ حَمَلۡنَا مَعَ نُوحٍۚ إِنَّهُۥ كَانَ عَبۡدٗا شَكُورٗا
Сизлар Биз Нуҳ алайҳиссалом билан бирга тўфондан қутқариб қолган одамларнинг зурриётларисиз. Шундай экан, Аллоҳнинг сизларга ато этган бу неъматини эсланглар. Аллоҳга шукр қилиб, ёлғиз У Зотгагина тоат-ибодат қилинглар. Бу борада Нуҳга эргашинглар. У ҳар доим шукр қилувчи банда бўлганди.
التفاسير العربية:
وَقَضَيۡنَآ إِلَىٰ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ فِي ٱلۡكِتَٰبِ لَتُفۡسِدُنَّ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَرَّتَيۡنِ وَلَتَعۡلُنَّ عُلُوّٗا كَبِيرٗا
Бани Исроилга Тавротда шундай хабар бергандик: "Сизлар тарафингиздан ер юзида икки марта маъсиятлару ҳаддан ошишлар каби бузғунчиликлар содир бўлиши ва одамларга ваҳшиёна зулму зўравонлик қилишингиз муқаррар".
التفاسير العربية:
فَإِذَا جَآءَ وَعۡدُ أُولَىٰهُمَا بَعَثۡنَا عَلَيۡكُمۡ عِبَادٗا لَّنَآ أُوْلِي بَأۡسٖ شَدِيدٖ فَجَاسُواْ خِلَٰلَ ٱلدِّيَارِۚ وَكَانَ وَعۡدٗا مَّفۡعُولٗا
Биринчи бузғунчилик қилиш вақти келганда уларнинг устига жуда кучли бандаларимизни юбордик. Бандаларимиз уларни ўлдирдилар, уйма-уй юриб қувдилар. Аллоҳнинг бу ваъдаси бажарилиши муқаррар бўлган ваъда эди.
التفاسير العربية:
ثُمَّ رَدَدۡنَا لَكُمُ ٱلۡكَرَّةَ عَلَيۡهِمۡ وَأَمۡدَدۡنَٰكُم بِأَمۡوَٰلٖ وَبَنِينَ وَجَعَلۡنَٰكُمۡ أَكۡثَرَ نَفِيرًا
Эй Бани Исроил, Аллоҳга тавба қилганингиздан кейин сизларга яна ғолиблик ва ҳукмронликни қайтариб бердик. Сизларни мол-давлат ва болалар билан қувватладик. Сонингизни душманлар сонидан кўп қилдик.
التفاسير العربية:
إِنۡ أَحۡسَنتُمۡ أَحۡسَنتُمۡ لِأَنفُسِكُمۡۖ وَإِنۡ أَسَأۡتُمۡ فَلَهَاۚ فَإِذَا جَآءَ وَعۡدُ ٱلۡأٓخِرَةِ لِيَسُـُٔواْ وُجُوهَكُمۡ وَلِيَدۡخُلُواْ ٱلۡمَسۡجِدَ كَمَا دَخَلُوهُ أَوَّلَ مَرَّةٖ وَلِيُتَبِّرُواْ مَا عَلَوۡاْ تَتۡبِيرًا
Эй Бани Исроил, вазифаларингизни талаб қилингандек бажариб, яхши ишларни қилсангизлар, уларнинг мукофоти ўзларингизга бўлади. Аллоҳ амалларингиздан беҳожат. Ёмонлик қилсангизлар ҳам унинг ёмон оқибати ўзларингизни тутади. Аллоҳга яхшилик қилиб фойда ҳам келтирмайсизлар, ёмонлик қилиб зарар ҳам. Иккинчи бузғунчилик содир бўлганда яна устингизга душманларингизни ҳукмрон қилиб қўямиз. Улар сизни шарманда қилиб, юзингизни қора қилиб, ўзингизни хор қилиб, Байтул-Мақдисга олдин қандай кирган бўлса, яна ўшандай кириб, уни батамом харобазорга айлантирадилар.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• في قوله: ﴿الْمَسْجِدِ الْأَقْصَا﴾: إشارة لدخوله في حكم الإسلام؛ لأن المسجد موطن عبادةِ المسلمين.
Аллоҳ таолонинг "Масжидул-Ақсо" деган сўзида унинг Ислом ҳукми остига киришига ишора бор. Чунки масжид мусулмонларнинг ибодат қиладиган жойидир.
• بيان فضيلة الشكر، والاقتداء بالشاكرين من الأنبياء والمرسلين.
عَسَىٰ رَبُّكُمۡ أَن يَرۡحَمَكُمۡۚ وَإِنۡ عُدتُّمۡ عُدۡنَاۚ وَجَعَلۡنَا جَهَنَّمَ لِلۡكَٰفِرِينَ حَصِيرًا
Эй Бани Исроил, шу қаттиқ интиқомдан кейин тавба қилсангиз, амалларингизни ўнгласангиз, шояд, Парвардигорингиз сизларга раҳм этса. Ундан кейин яна учинчи ёки ундан кўпроқ марта бузғунчиликка қайтадиган бўлсангизлар, Биз ҳам яна сизлардан интиқом олишга қайтаверамиз. Биз жаҳаннамни кофирларга зиндон қилиб қўйганмиз. Ундан ҳеч қачон чиқмайдилар.
التفاسير العربية:
إِنَّ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ يَهۡدِي لِلَّتِي هِيَ أَقۡوَمُ وَيُبَشِّرُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٱلَّذِينَ يَعۡمَلُونَ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أَنَّ لَهُمۡ أَجۡرٗا كَبِيرٗا
Муҳаммад алайҳиссаломга нозил қилинган бу Қуръон энг тўғри йўлга, Ислом йўлига бошлайди ва яхши амаллар қиладиган мўминларга улар учун Аллоҳ тарафидан катта савоб борлиги ҳақида хушхабар беради.
التفاسير العربية:
وَيَدۡعُ ٱلۡإِنسَٰنُ بِٱلشَّرِّ دُعَآءَهُۥ بِٱلۡخَيۡرِۖ وَكَانَ ٱلۡإِنسَٰنُ عَجُولٗا
Инсон ўзига дуойи хайр қилганидек, ғазабланган пайтида ўзига ҳам, боласига ҳам, мол-давлатига ҳам дуойи бад ҳам қилиб юбораверади. Агар унинг дуойи бадини ижобат қилганимизда ҳалокатга учраб, мол-давлатидан ҳам, боласидан ажраб қолган бўларди. Инсон табиатан шошқалоқ қилиб яратилган. Шунинг учун шошқалоқлик қилиб, ўзига зарар бўладиган ишларни ҳам қилиб қўяди.
التفاسير العربية:
وَجَعَلۡنَا ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ ءَايَتَيۡنِۖ فَمَحَوۡنَآ ءَايَةَ ٱلَّيۡلِ وَجَعَلۡنَآ ءَايَةَ ٱلنَّهَارِ مُبۡصِرَةٗ لِّتَبۡتَغُواْ فَضۡلٗا مِّن رَّبِّكُمۡ وَلِتَعۡلَمُواْ عَدَدَ ٱلسِّنِينَ وَٱلۡحِسَابَۚ وَكُلَّ شَيۡءٖ فَصَّلۡنَٰهُ تَفۡصِيلٗا
Кеча ва кундузни Аллоҳнинг ягоналиги ва қудратини кўрсатиб турадиган икки белги қилдик. Бу икки белги узун-қисқалиги, иссиқ-совуқлиги билан ажралиб туради. Кечани ухлаш ва дам олиш учун қоронғу айладик. Кундузни эса одамлар тирикчилик ишлари билан машғул бўлишлари учун ёруғ қилдик. Токи, йиллар, ойлар, соатлар саноғини ва ҳисобни билинг. Ҳар бир нарсани батафсил баён қилганмиз. Ҳақ билан ботил яққол ажралиб турибди.
التفاسير العربية:
وَكُلَّ إِنسَٰنٍ أَلۡزَمۡنَٰهُ طَٰٓئِرَهُۥ فِي عُنُقِهِۦۖ وَنُخۡرِجُ لَهُۥ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ كِتَٰبٗا يَلۡقَىٰهُ مَنشُورًا
Ҳар бир инсоннинг қилган амалларини бўйнига бир тақинчоқдек илиб қўйганмиз. То ҳисобини бермагунича ундан ажралмайди. Қиёмат куни унга бир китоб қилиб чиқарамиз. Ўшанда яхшию ёмон ҳамма ишлари битилган китоб унга очилган ҳолда рўбарў бўлур.
التفاسير العربية:
مَّنِ ٱهۡتَدَىٰ فَإِنَّمَا يَهۡتَدِي لِنَفۡسِهِۦۖ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيۡهَاۚ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٞ وِزۡرَ أُخۡرَىٰۗ وَمَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّىٰ نَبۡعَثَ رَسُولٗا
Ким иймон сари ҳидоят топса, ўзига фойда. Ким адашса, ўзига зарар. Бирон жон бошқа бир жоннинг гуноҳини кўтармайди. Биз бирон қавмни то уларга бир пайғамбар юбориб, етарлича ҳужжатни барпо қилмай туриб, азоблагувчи бўлмадик.
التفاسير العربية:
وَإِذَآ أَرَدۡنَآ أَن نُّهۡلِكَ قَرۡيَةً أَمَرۡنَا مُتۡرَفِيهَا فَفَسَقُواْ فِيهَا فَحَقَّ عَلَيۡهَا ٱلۡقَوۡلُ فَدَمَّرۡنَٰهَا تَدۡمِيرٗا
Бир шаҳарни зулму зўравонлиги туфайли ҳалок қилмоқчи бўлсак, ундаги бойлик (ва мансаб) кўзини кўр қилиб қўйганларга итоат этишни буюрамиз. Улар эса итоат этмайдилар. Аксинча, осийлик, итоатсизлик қиладилар. Шу билан уларга азоб юборишга ҳақли бўламиз-да, уларни парча-парча қилиб юборамиз.
التفاسير العربية:
وَكَمۡ أَهۡلَكۡنَا مِنَ ٱلۡقُرُونِ مِنۢ بَعۡدِ نُوحٖۗ وَكَفَىٰ بِرَبِّكَ بِذُنُوبِ عِبَادِهِۦ خَبِيرَۢا بَصِيرٗا
Нуҳдан кейин ҳам Од ва Самуд каби қанча-қанча ҳақни тан олмаган умматларни ҳалок қилдик. Эй Пайғамбар, бандаларининг гуноҳларидан хабардор бўлиб, уларни кўриб туришда Парвардигорингизнинг Ўзи кифоя қилгай. У Зотдан ҳеч нарса яхширин қолмас. Яқинда ҳаммасининг амалларига яраша жазо ёки мукофотини бергай.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من اهتدى بهدي القرآن كان أكمل الناس وأقومهم وأهداهم في جميع أموره.
Ким Қуръон ҳидоятига эргашса, ўзининг ҳамма ишларида энг тўғри, энг мукаммал йўлни танлаган одам бўлади.
• اختلاف الليل والنهار بالزيادة والنقص وتعاقبهما، وضوء النهار وظلمة الليل، كل ذلك دليل على وحدانية الله ووجوده وكمال علمه وقدرته.
Кеча ва кундузнинг фарқланишида, навбатлашиб туришида, узун-қисқалигида, кечанинг қоронғулигию кундузнинг ёруғлигида Аллоҳнинг борлигини, бирлигини, илмдаю қудратда баркамоллигини кўрсатиб турувчи далиллар бор.
مَّن كَانَ يُرِيدُ ٱلۡعَاجِلَةَ عَجَّلۡنَا لَهُۥ فِيهَا مَا نَشَآءُ لِمَن نُّرِيدُ ثُمَّ جَعَلۡنَا لَهُۥ جَهَنَّمَ يَصۡلَىٰهَا مَذۡمُومٗا مَّدۡحُورٗا
Ким охиратни ўйлаймай, парвосига ҳам келтирмай, ўзининг қилган яхши амаллари билан шу дунё ҳаётини кўзлаган бўлса, унга ўзи истаган эмас, Ўзимиз истаган неъматларни шу дунёда ато этурмиз. Кейин унга жаҳаннамни тайин қилурмиз. Охиратга куфр келтириб, дунёни танлагани туфайли қиёмат куни хор бўлган, Аллоҳнинг раҳматидан қувилган ҳолда дўзахга кирур.
التفاسير العربية:
وَمَنۡ أَرَادَ ٱلۡأٓخِرَةَ وَسَعَىٰ لَهَا سَعۡيَهَا وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَأُوْلَٰٓئِكَ كَانَ سَعۡيُهُم مَّشۡكُورٗا
Кимлар қилган яхши амаллари эвазига охират савобини умид қилсалар ва риёдан эҳтиёт бўлиб, мўмин бўлганлари ҳолда унинг учун саъй-ҳаракат қилсалар, ана ўшаларнинг саъй-ҳаракатлари Аллоҳнинг даргоҳида мақбул бўлур ва Аллоҳ уларни мукофотлагай.
التفاسير العربية:
كُلّٗا نُّمِدُّ هَٰٓؤُلَآءِ وَهَٰٓؤُلَآءِ مِنۡ عَطَآءِ رَبِّكَۚ وَمَا كَانَ عَطَآءُ رَبِّكَ مَحۡظُورًا
Эй Пайғамбар, Парвардигорингизнинг неъматларидан ҳар иккисига, яхшига ҳам, ёмонга ҳам бераверамиз. Бу дунёда Парвардигорингизнинг инъомлари ҳеч кимдан ман қилинмайди. Яхшига ҳам, ёмонга ҳам берилаверади.
التفاسير العربية:
ٱنظُرۡ كَيۡفَ فَضَّلۡنَا بَعۡضَهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۚ وَلَلۡأٓخِرَةُ أَكۡبَرُ دَرَجَٰتٖ وَأَكۡبَرُ تَفۡضِيلٗا
Эй Пайғамбар, уларнинг бирини биридан шу дунёда ризқу мартабада афзал қилиб қўйганимизга боқинг. Шак-шубҳасиз, неъмат даражалари жиҳатидан ҳам, афзаллиги жиҳатидан ҳам охират буюкроқдир. Шундай экан, мўминлар охират сари талпинсинлар.
التفاسير العربية:
۞ وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنًاۚ إِمَّا يَبۡلُغَنَّ عِندَكَ ٱلۡكِبَرَ أَحَدُهُمَآ أَوۡ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَآ أُفّٖ وَلَا تَنۡهَرۡهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوۡلٗا كَرِيمٗا
Эй банда, Парвардигоринг сенга фақат У Зотгагина ибодат қилишни, Ундан бошқага бандалик қилмасликни ҳамда ота-онага, айниқса, қариган пайтларида яхшилик қилишни буюрди. Агар улардан бири ёки ҳар иккиси сенинг ҳузурингда кексалик ёшига етсалар, уларни малол олиб, уф тортма. Уларга қўполлик қилма, озор берма. Ҳар доим уларга энг мулойим, энг яхши гапларни гапир.
التفاسير العربية:
رَّبُّكُمۡ أَعۡلَمُ بِمَا فِي نُفُوسِكُمۡۚ إِن تَكُونُواْ صَٰلِحِينَ فَإِنَّهُۥ كَانَ لِلۡأَوَّٰبِينَ غَفُورٗا
Эй одамлар, Парвардигорингиз дилларингиздаги ихлос билан ибодат қилиш бўладими, эзгу ишларни қилиш бўладими, ота-онага яхшилик қилиш бўладими, ҳаммасини жуда яхши билиб туради. Ибодатингизда бўлсин, ота-онага яхшилик қилишингизда бўлсин, ниятларингиз тўғри бўлса, бас, У тавба қилгувчилар учун Мағфиратли Зотдир. Тоат-ибодатда ёки ота-онага яхшилик қилишда хатога йўл қўйган одам тавба қилса, уни кечиради.
التفاسير العربية:
إِنَّ ٱلۡمُبَذِّرِينَ كَانُوٓاْ إِخۡوَٰنَ ٱلشَّيَٰطِينِۖ وَكَانَ ٱلشَّيۡطَٰنُ لِرَبِّهِۦ كَفُورٗا
Мол-давлатларини гуноҳ ишларга сарфлаганлар ва исрофгарчиликка йўл қўйганлар шайтонларнинг ҳамтовоқларидир. Ўша шайтонларга бўйсуниб, исрофгарчиликка йўл қўядилар. Шайтон эса Парвардигорига нонкўр бўлиб, фақат гуноҳ қиладиган ва фақат Аллоҳни ғазаблантирадиган ишларга буюрадиган малъундир.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• ينبغي للإنسان أن يفعل ما يقدر عليه من الخير وينوي فعل ما لم يقدر عليه؛ ليُثاب على ذلك.
Инсон қўлидан келса, яхшилик қилиши, қўлидан келмаса, уни ният қилиши лозим. Шунда худди уни қилгандек савобини олаверади.
• أن النعم في الدنيا لا ينبغي أن يُسْتَدل بها على رضا الله تعالى؛ لأنها قد تحصل لغير المؤمن، وتكون عاقبته المصير إلى عذاب الله.
Дунёдаги неъматлар Аллоҳ таолонинг ризосига далолат қилмайди. Чунки улар ғайридинларга ҳам берилади ва уларнинг оқибати Аллоҳнинг азоби бўлиши ҳам мумкин.
وَإِمَّا تُعۡرِضَنَّ عَنۡهُمُ ٱبۡتِغَآءَ رَحۡمَةٖ مِّن رَّبِّكَ تَرۡجُوهَا فَقُل لَّهُمۡ قَوۡلٗا مَّيۡسُورٗا
Аллоҳ мўл ризқ беришини кутиб, берадиган нарсангиз йўқлиги туфайли уларга эҳсон қилишдан тийилиб турадиган бўлсангиз, қўлингизга мол-давлат келиб қолса, беришни ваъда қилиш ёки уларга Аллоҳ мўл ризқ беришини сўраб дуо қилиш каби яхши, таскинбахш гапларни айтинг.
التفاسير العربية:
وَلَا تَجۡعَلۡ يَدَكَ مَغۡلُولَةً إِلَىٰ عُنُقِكَ وَلَا تَبۡسُطۡهَا كُلَّ ٱلۡبَسۡطِ فَتَقۡعُدَ مَلُومٗا مَّحۡسُورًا
Инфоқ-эҳсон қилишдан қўлингизни тортиб ҳам олманг, исроф қилиб, уни бир йўла очиб ҳам юборманг. Тағин бахил номини олиб, маломатга қолиб ёки ҳамма нарсангизни сарфлаб юбориб, ҳеч вақосиз қолиб, ҳасрату надоматда ўтириб қолманг.
التفاسير العربية:
إِنَّ رَبَّكَ يَبۡسُطُ ٱلرِّزۡقَ لِمَن يَشَآءُ وَيَقۡدِرُۚ إِنَّهُۥ كَانَ بِعِبَادِهِۦ خَبِيرَۢا بَصِيرٗا
Албатта, Парвардигорингиз Ўзи истаган одамга ризқни кенг қилиб беради ва Ўзи истаган одамга танг қилиб беради. Бу ишнинг остидаги етук ҳикматни фақат Ўзи билади. У бандаларидан Хабардор ва уларни кўриб тургувчи Зотдир. Бирон нарса У Зотдан яширин қолмас. У бандалари борасидаги Ўзи истаган ишини қилади.
التفاسير العربية:
وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَوۡلَٰدَكُمۡ خَشۡيَةَ إِمۡلَٰقٖۖ نَّحۡنُ نَرۡزُقُهُمۡ وَإِيَّاكُمۡۚ إِنَّ قَتۡلَهُمۡ كَانَ خِطۡـٔٗا كَبِيرٗا
Болаларингизни уларни боқадиган бўлсам, камбағал бўлиб қоламан, деган хавф билан ўлдирманглар. Уларни ҳам, сизларни ҳам ризқ билан Биз таъминлаймиз. Уларни ўлдириш катта хато бўлган. Чунки улар бегуноҳ эдилар.
التفاسير العربية:
وَلَا تَقۡتُلُواْ ٱلنَّفۡسَ ٱلَّتِي حَرَّمَ ٱللَّهُ إِلَّا بِٱلۡحَقِّۗ وَمَن قُتِلَ مَظۡلُومٗا فَقَدۡ جَعَلۡنَا لِوَلِيِّهِۦ سُلۡطَٰنٗا فَلَا يُسۡرِف فِّي ٱلۡقَتۡلِۖ إِنَّهُۥ كَانَ مَنصُورٗا
Аллоҳ қонини, яъни, уни ўлдиришни иймони туфайли ёки унга омонлик берилгани туфайли ҳаром қилган одамни ўлдирманглар. Муртад бўлиши, сақланган ҳолида зино қилиши ёки ундан қасос олиниши каби ўзи ўлимга ҳақли бўлиб қолган ҳолатлар бундан мустасно. Ким ноҳақ ўлдирилса, меросхўрлари орасидан маййитнинг ишига масъул одамга ҳокимият берилади. У қасос учун қотилни ўлдириши ҳам, ҳеч бир тўловсиз кечириб юбориши ҳам, хунини олиш эвазига кечириб юбориши ҳам мумкин. У қотилнининг қулоқ-бурнини кесиш ёки у ўлдирган тарздан бошқача тарзда ўлдириш ё қотилдан бошқасини ўлдириш каби ишларни қилиб, Аллоҳ буюрган ҳаддан ошмасин. Чунки у ўзича ғолиб бўлаётгани йўқ. Унга ғолиблик бериляпти. У қўллаб-қувватлаб турилибди.
التفاسير العربية:
وَلَا تَقۡرَبُواْ مَالَ ٱلۡيَتِيمِ إِلَّا بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ أَشُدَّهُۥۚ وَأَوۡفُواْ بِٱلۡعَهۡدِۖ إِنَّ ٱلۡعَهۡدَ كَانَ مَسۡـُٔولٗا
Маййитдан қолган гўдакларнинг молини то улар балоғатга етгунларига қадар фақат уларнинг яхши униб-ўсиши учун зарур бўлган жойларгагина сарфланглар. Аллоҳга ва У Зотнинг бандаларига берган аҳдингизга вафо қилинглар. Қиёмат куни Аллоҳ кимдан аҳд олган бўлса, ундан вафо қилган-қилмаганини сўрайди. Вафо қилган бўлса, мукофотини, қилмаган бўлса, жазосини беради.
التفاسير العربية:
وَأَوۡفُواْ ٱلۡكَيۡلَ إِذَا كِلۡتُمۡ وَزِنُواْ بِٱلۡقِسۡطَاسِ ٱلۡمُسۡتَقِيمِۚ ذَٰلِكَ خَيۡرٞ وَأَحۡسَنُ تَأۡوِيلٗا
Бошқаларга ўлчаб бераётганингизда ўлчовни тўла қилинглар, камайтирманглар. Тортиб бераётганингизда ҳам адолатли тарозида тортинглар. Тарозидан ҳам уриб қолманглар. Мана шундай қилишингиз сизлар учун шу дунёда ҳам, охиратда ҳам яхшироқ ва оқибати гўзалроқдир.
التفاسير العربية:
وَلَا تَقۡفُ مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٌۚ إِنَّ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡبَصَرَ وَٱلۡفُؤَادَ كُلُّ أُوْلَٰٓئِكَ كَانَ عَنۡهُ مَسۡـُٔولٗا
Эй Одам боласи, ўзинг билмаган нарсага эргашма. Тағин гумонлар ва тахминлар ботқоғига ботиб қолмагин. Инсон ўзининг қулоғи, кўзи ва қалбини қайси ўринларда ишлатаётгани учун жавобгар бўлади. Эзгу ишларда ишлатган бўлса, мукофтини, ёмон ишларда ишлатган бўлса, жазосини олур.
التفاسير العربية:
وَلَا تَمۡشِ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَرَحًاۖ إِنَّكَ لَن تَخۡرِقَ ٱلۡأَرۡضَ وَلَن تَبۡلُغَ ٱلۡجِبَالَ طُولٗا
Ер юзида керилиб, мутакаббирлик билан юрма. Ҳар қанча катта кетмагин, ерни тешиб юбора олмайсан. Ҳар қанча бўйнингни чўзмагин, тоғлар билан бўйлаша олмайсан. Шундай экан, нимангга катта кетасан?!
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الأدب الرفيع هو رد ذوي القربى بلطف، ووعدهم وعدًا جميلًا بالصلة عند اليسر، والاعتذار إليهم بما هو مقبول.
Қариндошларга мулойимлик билан рад жавобини бериб, бой бўлиб кетсам, сизларга яхшилик қиламан, дея ваъдалар бериш, айнан ҳозир ёрдам бера олмаётгани учун чиройли узр сўраш буюк одобдир.
• الله أرحم بالأولاد من والديهم؛ فنهى الوالدين أن يقتلوا أولادهم خوفًا من الفقر والإملاق وتكفل برزق الجميع.
Аллоҳ болаларга уларнинг оталаридан ҳам меҳрибонроқ. У Зот ота-онани камбағал бўлиб қолишдан қўрқиб, болаларни ўлдиришдан қайтарди. Ҳаммани ризқ билан таъминлади.
ذَٰلِكَ مِمَّآ أَوۡحَىٰٓ إِلَيۡكَ رَبُّكَ مِنَ ٱلۡحِكۡمَةِۗ وَلَا تَجۡعَلۡ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ فَتُلۡقَىٰ فِي جَهَنَّمَ مَلُومٗا مَّدۡحُورًا
Сизга Биз баён қилиб берган буйруқлар, тақиқлар ва ҳукмлар Парвардигорингизнинг сизга ваҳий қилган ҳикматидир. Эй инсон, Аллоҳга бошқани шерик қилма. Тағин қиёмат куни ҳамма яхшиликдан мосуво бўлиб, маломатга қолган ва қувилган ҳолингда дўзахга ташланиб қолмагин.
التفاسير العربية:
أَفَأَصۡفَىٰكُمۡ رَبُّكُم بِٱلۡبَنِينَ وَٱتَّخَذَ مِنَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ إِنَٰثًاۚ إِنَّكُمۡ لَتَقُولُونَ قَوۡلًا عَظِيمٗا
Эй фаришталарни Аллоҳнинг қизлари деб даъво қилаётганлар, эй мушриклар, Парвардигорингиз сизларга эркакларни хослаб бериб, Ўзига фаришталарни қиз қилиб олибдими? Аллоҳ сизлар айтаётган бу гаплардан Олийдир. Сизлар Аллоҳ ҳақида ўта манфур гапни айтяпсизлар.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ صَرَّفۡنَا فِي هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانِ لِيَذَّكَّرُواْ وَمَا يَزِيدُهُمۡ إِلَّا نُفُورٗا
Биз бу Қуръонда ҳукмлар, насиҳатлар ва мисолларни баён қилдик. Токи, одамлар ундан ибрат олиб, фойдали йўлга юрсинлар, зарарли йўллардан қайтсинлар. Лекин бу нарса табиати бузуқларни ҳақдан янада узоқлаштирди, холос.
التفاسير العربية:
سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوّٗا كَبِيرٗا
التفاسير العربية:
تُسَبِّحُ لَهُ ٱلسَّمَٰوَٰتُ ٱلسَّبۡعُ وَٱلۡأَرۡضُ وَمَن فِيهِنَّۚ وَإِن مِّن شَيۡءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمۡدِهِۦ وَلَٰكِن لَّا تَفۡقَهُونَ تَسۡبِيحَهُمۡۚ إِنَّهُۥ كَانَ حَلِيمًا غَفُورٗا
Аллоҳга осмонлар ҳам, замин ҳам, улардаги мавжудотлар ҳам тасбеҳ айтади. Аллоҳга ҳамд, тасбеҳ айтмайдиган бирон мавжудот йўқ. Лекин уларнинг қандай тасбеҳ айтишларини сизлар англай олмайсизлар. Сизлар фақат тил билан айтилган тасбеҳнигина тушунасизлар. Аллоҳ Ҳалим Зотдирки, тез жазолаб юбормайди. У тавба қилган бандаси учун Мағфиратли Зотдир.
التفاسير العربية:
وَإِذَا قَرَأۡتَ ٱلۡقُرۡءَانَ جَعَلۡنَا بَيۡنَكَ وَبَيۡنَ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ حِجَابٗا مَّسۡتُورٗا
Эй Пайғамбар, Қуръон ўқиган пайтингизда ҳамда улар Қуръондаги тақиқлар ва насиҳатларни эшитган вақтларида сиз билан Қиёмат кунига ишонмайдиган кимсалар ўртасида бир тўсилган парда қилиб қўямиз. Шу билан улар Қуръонни тушунишдан тўсилиб қоладилар. Бу ҳақдан юз ўгирганлари учун бир жазодир.
التفاسير العربية:
وَجَعَلۡنَا عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ أَكِنَّةً أَن يَفۡقَهُوهُ وَفِيٓ ءَاذَانِهِمۡ وَقۡرٗاۚ وَإِذَا ذَكَرۡتَ رَبَّكَ فِي ٱلۡقُرۡءَانِ وَحۡدَهُۥ وَلَّوۡاْ عَلَىٰٓ أَدۡبَٰرِهِمۡ نُفُورٗا
Уларнинг дилларини пардалар билан тўсдик. Энди улар Қуръонни англамайдилар. Қулоқларига оғирлик солдик. Энди улар фойдаси тегадиган тарзда тинглай олмайдилар. Қуръонда ёлғиз Парвардигорингизни зикр қилсангиз ва уларнинг худоларини тилга олмасангиз, Аллоҳни ягона чин илоҳ деб билишдан қочиб, орқаларига бурилиб кетадилар.
التفاسير العربية:
نَّحۡنُ أَعۡلَمُ بِمَا يَسۡتَمِعُونَ بِهِۦٓ إِذۡ يَسۡتَمِعُونَ إِلَيۡكَ وَإِذۡ هُمۡ نَجۡوَىٰٓ إِذۡ يَقُولُ ٱلظَّٰلِمُونَ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلٗا مَّسۡحُورًا
Уларнинг раҳбарлари нима учун Қуръонга қулоқ солаётганларини яхши биламиз. Уларнинг мақсади ҳидоят топиш эмас, сизларни масхаралаш, устингиздан кулиш, холос. Биз уларнинг ҳақни ёлғонга чиқариш ва ундан тўсиш мақсадида шивир-шивир қилаётганларини ҳам, ўзларига ўзлари зулм қилган золимлар: "Сизлар бир сеҳрланган, ақли кирди-чиқди бўлиб қолган кишига эргашяпсизлар, холос", деяётганларини ҳам яхши билурмиз.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الزعم بأن الملائكة بنات الله افتراء كبير، وقول عظيم الإثم عند الله عز وجل.
• أكثر الناس لا تزيدهم آيات الله إلا نفورًا؛ لبغضهم للحق ومحبتهم ما كانوا عليه من الباطل.
Аксар одамлар ҳақни ёқтирмайдилар ва ўзларининг ёлғонларини хуш кўрадилар. Шунинг учун уларга Аллоҳнинг оятлари фақат нафратни зиёда қилади, холос.
أَوۡ خَلۡقٗا مِّمَّا يَكۡبُرُ فِي صُدُورِكُمۡۚ فَسَيَقُولُونَ مَن يُعِيدُنَاۖ قُلِ ٱلَّذِي فَطَرَكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٖۚ فَسَيُنۡغِضُونَ إِلَيۡكَ رُءُوسَهُمۡ وَيَقُولُونَ مَتَىٰ هُوَۖ قُلۡ عَسَىٰٓ أَن يَكُونَ قَرِيبٗا
"Ёки ҳатто тасаввурингизга ҳам сиғмайдиган бир улкан махлуқ бўлиб олинглар. Ўшанда ҳам Аллоҳ сизларни қайта тирилтиради". Саркашлар яна сўрайдилар: "Ўлганимиздан кейин бизни ким тирилтиради?" Айтинг: "Илк бор сизларни йўқдан бор қилган Зот". Шунда бошларини масхараомуз сарак-сарак қилиб, дейдилар: "Бу иш қачон содир бўлади?" Уларга айтинг: "Зора, яқинда бўлиб қолса. Ҳар бир бўладиган иш яқинда бўлади".
التفاسير العربية:
وَقُل لِّعِبَادِي يَقُولُواْ ٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُۚ إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ يَنزَغُ بَيۡنَهُمۡۚ إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ كَانَ لِلۡإِنسَٰنِ عَدُوّٗا مُّبِينٗا
Эй Пайғамбар, мўмин бандаларимга айтингки, бир-бирлари билан гаплашганларида яхши гапларни айтсинлар, ёмон сўзларни тилларига олмасинлар. Чунки шайтон шундан фойдаланиб, уларнинг орасини бузишга, ҳам дунёвий ва ҳам ухровий ҳаётларини издан чиқаришга уриниб қолади. Шайтон инсон учун очиқ-ойдин душмандир. Шундай бўлгач, ундан эҳтиёт бўлмоқ лозим.
التفاسير العربية:
رَّبُّكُمۡ أَعۡلَمُ بِكُمۡۖ إِن يَشَأۡ يَرۡحَمۡكُمۡ أَوۡ إِن يَشَأۡ يُعَذِّبۡكُمۡۚ وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ عَلَيۡهِمۡ وَكِيلٗا
Эй одамлар, сизларни Парвардигорингиз жуда яхши билади. Ҳеч бир ишингиз У Зотдан яширин бўла олмайди. Хоҳласа, сизларга раҳм қилиб, иймон келтириш ва солиҳ амал қилишга тавфиқ беради. Хоҳласа, кофир ҳолингизда жонингизни олиб, сизларни иймондан мосуво айлаб, азобига гирифтор қилади. Эй Пайғамбар, сизни уларга (ишларини текширувчи) вакил қилиб юбормадикки, уларни иймон келтиришга мажбур қилсангиз, куфрдан қайтарсангиз, аммалларини ҳисоблаб борсангиз. Сиз бор-йўғи бир етказиб қўювчисиз. Аллоҳ нима етказишни буюрган бўлса, ўшани етказиб қўясиз, холос.
التفاسير العربية:
وَرَبُّكَ أَعۡلَمُ بِمَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۗ وَلَقَدۡ فَضَّلۡنَا بَعۡضَ ٱلنَّبِيِّـۧنَ عَلَىٰ بَعۡضٖۖ وَءَاتَيۡنَا دَاوُۥدَ زَبُورٗا
Эй Пайғамбар, Парвардигорингиз осмонлару ердаги ҳамма-ҳаммадан Хабардор. Уларнинг аҳволини ҳам, нимага лойиқлигини ҳам жуда яхши билади. Биз айрим пайғамбарларни айримларидан тобеларини кўпайтириш ва китоблар нозил қилиш билан афзал қилдик. Довудга Забурни бердик.
التفاسير العربية:
قُلِ ٱدۡعُواْ ٱلَّذِينَ زَعَمۡتُم مِّن دُونِهِۦ فَلَا يَمۡلِكُونَ كَشۡفَ ٱلضُّرِّ عَنكُمۡ وَلَا تَحۡوِيلًا
Эй Пайғамбар, анави мушрикларга айтинг: "Эй мушриклар, сизлар Аллоҳдан бошқа илоҳлар бор, деб даъво қиляпсизлар. Сизларга бирон зиён етса, ўша худоларингиз уни арита олмайди. Улар сизларга фойда ҳам, зарар ҳам келтира олмайдилар. Зарарни бошқа тарафга буриб ҳам юбора олмайдилар. Чунки улар ожиз-нотавонлардир. Ожиз-нотавон эса илоҳ бўла олмайди".
التفاسير العربية:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ يَبۡتَغُونَ إِلَىٰ رَبِّهِمُ ٱلۡوَسِيلَةَ أَيُّهُمۡ أَقۡرَبُ وَيَرۡجُونَ رَحۡمَتَهُۥ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُۥٓۚ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحۡذُورٗا
Улар худо деб даъво қилаётган ўша фаришталар ва бошқаларнинг ўзлари ҳам Аллоҳга яқинлаштирадиган солиҳ амалга муҳтождирлар. Улар ҳам ўзаро бир-бирлари билан Парвардигорга яқинроқ бўлиш борасида беллашадилар. Парвардигорнинг раҳматидан умидвор бўладилар, азобидан қўрқадилар. Эй Пайғамбар, бошқа нарсалардан эмас, айнан Парвардигорингизнинг азобидан қўрқмоқ лозим.
التفاسير العربية:
وَإِن مِّن قَرۡيَةٍ إِلَّا نَحۡنُ مُهۡلِكُوهَا قَبۡلَ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ أَوۡ مُعَذِّبُوهَا عَذَابٗا شَدِيدٗاۚ كَانَ ذَٰلِكَ فِي ٱلۡكِتَٰبِ مَسۡطُورٗا
Бирон қишлоқ ёки шаҳар йўқки, Биз уларга кофир бўлганлари туфайли шу дунёнинг ўзида азоб юбормаган ва уларни ҳалок этмаган бўлсак. Бу ҳалокат ва азоб Лавҳул-маҳфузда битиб қўйилган илоҳий ҳукмдир.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• القول الحسن داع لكل خلق جميل وعمل صالح، فإنَّ من ملك لسانه ملك جميع أمره.
Ширинсуханлик гўзал хулқ ва солиҳ амалга йўл очади. Зеро, тилини бошқара олган одам бошқа ишларини ҳам бошқара олади.
• فاضل الله بين الأنبياء بعضهم على بعض عن علم منه وحكمة.
وَمَا مَنَعَنَآ أَن نُّرۡسِلَ بِٱلۡأٓيَٰتِ إِلَّآ أَن كَذَّبَ بِهَا ٱلۡأَوَّلُونَۚ وَءَاتَيۡنَا ثَمُودَ ٱلنَّاقَةَ مُبۡصِرَةٗ فَظَلَمُواْ بِهَاۚ وَمَا نُرۡسِلُ بِٱلۡأٓيَٰتِ إِلَّا تَخۡوِيفٗا
Мушриклар талаб қилган, Муҳаммад алайҳиссаломнинг рост пайғамбар эканига далолат қиладиган ўликларни тирилтириш каби ҳиссий мўъжизаларни нозил қилишдан Бизни фақат бир сабаб тўсади, холос. У ҳам бўлса, Биз олдинги умматларга шундай мўъжизаларни юборганмиз. Улар эса Биз юборган мўъжизаларни тан олмаганлар, ёлғонга чиқарганлар. Масалан, Самуд қавмига туяни жуда катта ва очиқ-ойдин мўъжиза қилиб бердик. Улар эса куфр келтирдилар. Натижада биз уларга азобни тезлатдик. Биз пайғамбарлар орқали мўъжизаларни умматларни ёмон оқибатдан огоҳлантириб қўйиш учунгина юборамиз. Шоядки, мусулмон бўлсалар.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ قُلۡنَا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحَاطَ بِٱلنَّاسِۚ وَمَا جَعَلۡنَا ٱلرُّءۡيَا ٱلَّتِيٓ أَرَيۡنَٰكَ إِلَّا فِتۡنَةٗ لِّلنَّاسِ وَٱلشَّجَرَةَ ٱلۡمَلۡعُونَةَ فِي ٱلۡقُرۡءَانِۚ وَنُخَوِّفُهُمۡ فَمَا يَزِيدُهُمۡ إِلَّا طُغۡيَٰنٗا كَبِيرٗا
Эй Пайғамбар, сизга: "Парвардигорингиз одамларни иҳота қилиб олган, ҳамма Аллоҳнинг Чангалидадир, У Зотнинг Ўзи сизни ҳимоя қилади", деганимизни эсланг. Сизга нимани етказиш буюрилган бўлса, ўшани етказинг, тамом. Исро кечаси сизга тушингизда кўрсатганимиз одамлар учун бир имтиҳон, яъни, улар ишонадиларми, йўқми, шуни аниқлаш эди. Қуръонда айтилган, жаҳаннамнинг қаърида ўсадиган Заққум дарахти ҳам бир синов эди. Улар шу икки оят-аломатга ишонмаслар, бошқаларига ҳам ишонмайдилар. Оят-аломатларни нозил қилиш билан уларни ёмон оқибатдан огоҳлантирамиз, холос. Лекин улар янада баттар залолат ботқоғига ботиб бораверадилар.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ قُلۡنَا لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ ٱسۡجُدُواْ لِأٓدَمَ فَسَجَدُوٓاْ إِلَّآ إِبۡلِيسَ قَالَ ءَأَسۡجُدُ لِمَنۡ خَلَقۡتَ طِينٗا
Эй Пайғамбар, эсланг. Биз фаришталарга: "Одамга ибодат маъносида эмас, салом бериш маъносида сажда қилинглар" деганимизда ҳаммалари фармонимизга итоат этиб сажда қилдилар. Фақат Иблис такаббурлик қилиб, сажда қилишдан бош тортди ва деди: "Сен лойдан яратган жонзотга сажда қиламанми?! Мени оловдан яратгансан-ку. Мен ундан улуғроқман-ку!"
التفاسير العربية:
قَالَ أَرَءَيۡتَكَ هَٰذَا ٱلَّذِي كَرَّمۡتَ عَلَيَّ لَئِنۡ أَخَّرۡتَنِ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ لَأَحۡتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُۥٓ إِلَّا قَلِيلٗا
Иблис Парвардигорига деди: "Айт-чи, шу Одамни мендан афзал кўриб, унга сажда қилишни буюряпсанми? Агар мени дунё тургунча тирик қолдирсанг, унинг авлодини эгаллаб оламан ва сенинг тўғри йўлингдан оздираман. Фақат Ўзинг ҳимоя қилган оз сонли мухлис бандаларинггина бундан мустасно.
التفاسير العربية:
وَٱسۡتَفۡزِزۡ مَنِ ٱسۡتَطَعۡتَ مِنۡهُم بِصَوۡتِكَ وَأَجۡلِبۡ عَلَيۡهِم بِخَيۡلِكَ وَرَجِلِكَ وَشَارِكۡهُمۡ فِي ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَوۡلَٰدِ وَعِدۡهُمۡۚ وَمَا يَعِدُهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ إِلَّا غُرُورًا
Қайси бирига кучинг етса, уни гуноҳга чақирадиган пичир-пичиринг билан йўлдан оздир. Уларнинг устига отлиқ ва пиёда лашкарингни тортиб бор. Уларга мол-давлатларида шериклик қилиб, шариатга зид ишларни чиройли қилиб кўрсат. Болалари борасида ҳам шериклик қилиб, зинога унда, ёлғонга чақир, Аллоҳдан бошқага бандалик қилишга чорла ҳамда уларнинг қўйнини ёлғон ваъдалар ва пуч орзулар билан тўлдир. Шайтон фақат ва фақат ёлғон ваъдалар беради, холос.
التفاسير العربية:
إِنَّ عِبَادِي لَيۡسَ لَكَ عَلَيۡهِمۡ سُلۡطَٰنٞۚ وَكَفَىٰ بِرَبِّكَ وَكِيلٗا
Эй Иблис, Менга итоат этадиган мўмин бандларимга сен ҳеч қачон ҳукмингни ўтказа олмайсан. Чунки уларни сенинг ёмонлигингдан Аллоҳнинг Ўзи ҳимоя қилади. Ҳамма ишларида Аллоҳга таянадиган одам учун вакилликка Аллоҳнинг Ўзи кифоя.
التفاسير العربية:
رَّبُّكُمُ ٱلَّذِي يُزۡجِي لَكُمُ ٱلۡفُلۡكَ فِي ٱلۡبَحۡرِ لِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ كَانَ بِكُمۡ رَحِيمٗا
Эй одамлар, ризқ излашда, тижорат ишларида қулай бўлиши учун сизларга денгизда кемаларни юритиб қўйган зот Парвардигорингиздир. У сизларга Меҳрибон бўлган Зотдир. Шунинг учун сизларга бу воситаларни қулай қилиб берган.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من رحمة الله بالناس عدم إنزاله الآيات التي يطلبها المكذبون حتى لا يعاجلهم بالعقاب إذا كذبوا بها.
Ҳақни тан олмайдиганлар талаб қилган мўъжизаларни нозил қилмаслиги Аллоҳнинг одамларга бўлган меҳрибонлигидандир. Акс ҳолда, мўъжизаларни туширса-ю, одамлар уни ёлғонга чиқарсалар, уларни азоблаш тезлашиб кетган бўларди.
• ابتلى الله العباد بالشيطان الداعي لهم إلى معصية الله بأقواله وأفعاله.
Аллоҳ бандаларини шайтон билан синайди. Шайтон ўзининг гапларию амаллари билан одамларни васваса қилиб, гуноҳ қилишга қизиқтиради.
• من صور مشاركة الشيطان للإنسان في الأموال والأولاد: ترك التسمية عند الطعام والشراب والجماع، وعدم تأديب الأولاد.
Мол-давлат ва болалар борасида шайтоннинг инсонга шерик бўлиб олишининг кўринишларидан бири уларга овқат еяётганларида, ичимлик ичаётганларида ва жуфти билан қўшилаётганларида "Бисмиллоҳ" айтишни унуттириши ва болаларга одоб беришларига тўсқинлик қилишидир.
وَإِذَا مَسَّكُمُ ٱلضُّرُّ فِي ٱلۡبَحۡرِ ضَلَّ مَن تَدۡعُونَ إِلَّآ إِيَّاهُۖ فَلَمَّا نَجَّىٰكُمۡ إِلَى ٱلۡبَرِّ أَعۡرَضۡتُمۡۚ وَكَانَ ٱلۡإِنسَٰنُ كَفُورًا
Эй мушриклар, денгизда бирон фалокат рўй бериб, ҳалок бўлиш хавфи туғилган пайтда Аллоҳни қўйиб, ибодат қилаётганингиз ўша бутлар хаёлингизга ҳам келмади. Фақат Аллоҳнигина ёдга олиб, Ундангина мадад сўрадингиз. Сизларга мадад бериб, қуруқликка чиқариб, хавфу хатардан қутқарганидан кейин эса яна Аллоҳни бир деб билишдан, У Зотгагина дуо қилишдан юз ўгирдингиз. Яна бутларингизга қайтиб олдингиз. Инсон зоти ўзи Аллоҳнинг неъматларига нонкўрлик қиладиган махлуқдир.
التفاسير العربية:
أَفَأَمِنتُمۡ أَن يَخۡسِفَ بِكُمۡ جَانِبَ ٱلۡبَرِّ أَوۡ يُرۡسِلَ عَلَيۡكُمۡ حَاصِبٗا ثُمَّ لَا تَجِدُواْ لَكُمۡ وَكِيلًا
Эй мушриклар, сиз ўзингизча хотиржам бўлиб қолдингизми? Сизларга нажот бериб, қуруқликка чиқариб қўйган Зот шу қуруқликнинг ўзига сизларни юттириб юбора олмайдими? Худди Лут қавмига ёғдирганидек, устингизга осмондан тош ёғдира олмайдими? Кейин эса ўзингизни ҳимоя қиладиган бирон мададкор ва ҳомий топа олмасдан сарсон бўлиб қолмайсизларми?
التفاسير العربية:
أَمۡ أَمِنتُمۡ أَن يُعِيدَكُمۡ فِيهِ تَارَةً أُخۡرَىٰ فَيُرۡسِلَ عَلَيۡكُمۡ قَاصِفٗا مِّنَ ٱلرِّيحِ فَيُغۡرِقَكُم بِمَا كَفَرۡتُمۡ ثُمَّ لَا تَجِدُواْ لَكُمۡ عَلَيۡنَا بِهِۦ تَبِيعٗا
Ёки Аллоҳ сизларни яна денгизга қайтариб, устингизга қаттиқ шамол юбориб, Аллоҳнинг неъматларига нонкўрлик қилганингиз, қутқариб қолганини билмаганингиз туфайли сизларни ғарқ қилишидан, кейин эса сизларга ёрдам бериб, Биздан нега шундай қилганимизга жавоб беришимизни талаб қиладиган биронтасини тополмай қолишингиздан хотиржаммисиз?
التفاسير العربية:
۞ وَلَقَدۡ كَرَّمۡنَا بَنِيٓ ءَادَمَ وَحَمَلۡنَٰهُمۡ فِي ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ وَرَزَقۡنَٰهُم مِّنَ ٱلطَّيِّبَٰتِ وَفَضَّلۡنَٰهُمۡ عَلَىٰ كَثِيرٖ مِّمَّنۡ خَلَقۡنَا تَفۡضِيلٗا
Биз Одам болаларини азизу мукаррам айлаб, унга ақл бердик ва оталарига фаришталарни сажда қилдирдик. Унинг остига қуруқликда от-уловни бериб қўйган бўлсак, денгизда кемаларни ато этдик. Унга пок ейимликлар, ичимликлар ва жуфтлар каби неъматларни инъом айладик. Уларни жуда кўп махлуқотларимиздан ўта афзал қилдик. Бас, улар Аллоҳ ато этган бу неъматларга шукр қилсинлар.
التفاسير العربية:
يَوۡمَ نَدۡعُواْ كُلَّ أُنَاسِۭ بِإِمَٰمِهِمۡۖ فَمَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِيَمِينِهِۦ فَأُوْلَٰٓئِكَ يَقۡرَءُونَ كِتَٰبَهُمۡ وَلَا يُظۡلَمُونَ فَتِيلٗا
Эй Пайғамбар, эсланг! У кунда ҳар бир жамоани ўз имоми, пешвоси билан чақирамиз. Кимга номаи аъмоли ўнг қўлидан берилса, ана ўшалар хурсанд бўлиб номаи аъмолини ўқийдилар. Уларнинг биронта савоби қилча ҳам камайтирилмайди.
التفاسير العربية:
وَمَن كَانَ فِي هَٰذِهِۦٓ أَعۡمَىٰ فَهُوَ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ أَعۡمَىٰ وَأَضَلُّ سَبِيلٗا
Бу дунё ҳаётида ҳақни тан олиш ва унга бўйсунишдан кимнинг кўнгил кўзи кўр бўлса, Қиёмат куни у янада баттарроқ кўр бўлади. Жаннат сари олиб борадиган йўлни топа олмайди. Баттарроқ адашади ва экканини ўради.
التفاسير العربية:
وَإِن كَادُواْ لَيَفۡتِنُونَكَ عَنِ ٱلَّذِيٓ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ لِتَفۡتَرِيَ عَلَيۡنَا غَيۡرَهُۥۖ وَإِذٗا لَّٱتَّخَذُوكَ خَلِيلٗا
Эй Пайғамбар, мушриклар сизни Биз ваҳий қилган Қуръондан юз ўгиртириб, ўзларининг ҳавойи нафсларига тўғри келадиган нарсаларни тўқиб чиқаришингизга олиб бориб қўйишларига оз қолди. Шундай қилганингизда улар сизни дўст тутган бўлардилар.
التفاسير العربية:
وَلَوۡلَآ أَن ثَبَّتۡنَٰكَ لَقَدۡ كِدتَّ تَرۡكَنُ إِلَيۡهِمۡ شَيۡـٔٗا قَلِيلًا
Агар Биз сизга ҳақ устида барқарор туриш неъматини ато этмаганимизда уларга бироз мойил бўлиб, талабларига рози бўлиб юборишингизга сал қолганди. Чунки улар ўта устакорлик билан найранг ишлатгандилар. Боз устига уларнинг иймонга келишига ўта ҳарис эдингиз. Лекин Биз сизни уларга мойил бўлишдан асрадик.
التفاسير العربية:
إِذٗا لَّأَذَقۡنَٰكَ ضِعۡفَ ٱلۡحَيَوٰةِ وَضِعۡفَ ٱلۡمَمَاتِ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَكَ عَلَيۡنَا نَصِيرٗا
Агар уларга мойил бўлиб, талабларига рози бўлганингизда сизга бу дунёда ҳам, охиратда ҳам азобни икки ҳисса қилиб берган бўлар эдик. Кейин эса Бизга қарши туриб, сиздан азобимизни даф қиладиган бирон мададкорни топа олмаган бўлар эдингиз.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الإنسان كفور للنعم إلا من هدى الله.
Инсон зоти ўзига ато этилган неъматларга нонкўрдир. Фақат Аллоҳ ҳидоят берган зотларгина бундан мустасно.
• كل أمة تُدْعَى إلى دينها وكتابها، هل عملت به أو لا؟ والله لا يعذب أحدًا إلا بعد قيام الحجة عليه ومخالفته لها.
Ҳар бир уммат ўзининг динига, китобига чақирилади. Ўшанга амал қилганми, йўқми, аниқланади. Аллоҳ етарлича ҳужжат келтирмасдан ҳеч кимни азобламайди.
• عداوة المجرمين والمكذبين للرسل وورثتهم ظاهرة بسبب الحق الذي يحملونه، وليس لذواتهم.
Пайғамбарлар ва уларнинг меросхўрларини ёлғончига чиқарадиган жиноятчиларнинг адовати ҳақ улар тарафида бўлмагани сабабидандир.
• الله تعالى عصم النبي من أسباب الشر ومن البشر، فثبته وهداه الصراط المستقيم، ولورثته مثل ذلك على حسب اتباعهم له.
Аллоҳ таоло Пайғамбар алайҳиссаломни одамлардан ҳам, уларнинг ёмонликларидан ҳам асради. У зотни тўғри йўлга бошлаб, ҳақ йўлда собитқадам айлади. Энди Пайғамбар алайҳиссаломнинг меросхўрлари қанчалик у зотга эргашсалар, шунчалик собитқадам бўлиб бораверадилар.
وَإِن كَادُواْ لَيَسۡتَفِزُّونَكَ مِنَ ٱلۡأَرۡضِ لِيُخۡرِجُوكَ مِنۡهَاۖ وَإِذٗا لَّا يَلۡبَثُونَ خِلَٰفَكَ إِلَّا قَلِيلٗا
Кофирлар адоватлари туфайли сизни безовта қилиб, Маккадан чиқариб юборишларига оз қолди. Лекин Парвардигорингизнинг амри ила ҳижрат қилгунингизга қадар Аллоҳ сизни Ўз ҳимоясига олди. Агар сизни чиқариб юборганларида ўзлари ҳам у ерда қола олмаган бўлардилар.
التفاسير العربية:
سُنَّةَ مَن قَدۡ أَرۡسَلۡنَا قَبۡلَكَ مِن رُّسُلِنَاۖ وَلَا تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحۡوِيلًا
Сизни чиқариб юборганларидан кейин ўзлари ҳам узоқ қолмасликлари Аллоҳ таолонинг пайғамбарлар борасидаги умумий қонуниятидир. Қайси бир пайғамбарни қавми қувиб юборган бўлса, ортидан уларга Аллоҳнинг азоби инган. Эй Пайғамбар, сиз қонуниятимизга ўзгартириш кирита олмассиз. У умумий ва барқарордир.
التفاسير العربية:
أَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ لِدُلُوكِ ٱلشَّمۡسِ إِلَىٰ غَسَقِ ٱلَّيۡلِ وَقُرۡءَانَ ٱلۡفَجۡرِۖ إِنَّ قُرۡءَانَ ٱلۡفَجۡرِ كَانَ مَشۡهُودٗا
Қуёш оғишидан тортиб то тун қоронғусига қадар пешин, аср, шом, хуфтон намозларини тўкис адо этинг. Бомдод намозини ҳам ўқиб, унда узоқ Қуръон тиловат қилинг. Зеро, бомдод намозида тун фаришталари ҳам, кун фаришталари ҳам қатнашадилар.
التفاسير العربية:
وَمِنَ ٱلَّيۡلِ فَتَهَجَّدۡ بِهِۦ نَافِلَةٗ لَّكَ عَسَىٰٓ أَن يَبۡعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامٗا مَّحۡمُودٗا
Эй Пайғамбар, кечаси туриб нафл намоз ўқинг. Бу намозингиз даражангизни юксалтиради. Шоядки, сизга олдингилару кейингилар мақтайдиган буюк шафоатчилик мақоми берилиб, Қиёмат куни одамларни унинг даҳшатларидан шафоат қилгувчи бўлсангиз.
التفاسير العربية:
وَقُل رَّبِّ أَدۡخِلۡنِي مُدۡخَلَ صِدۡقٖ وَأَخۡرِجۡنِي مُخۡرَجَ صِدۡقٖ وَٱجۡعَل لِّي مِن لَّدُنكَ سُلۡطَٰنٗا نَّصِيرٗا
Эй Пайғамбар, айтинг: "Парвардигорим, менинг кириш жойларимни ҳам, чиқиш жойларимни ҳам Ўзингнинг тоатинг ва ризолигинг йўлида қилгин. Мен учун Ўз ҳузурингдан душманимга қарши ёрдам берадиган бир ҳужжат ато этгин".
التفاسير العربية:
وَنُنَزِّلُ مِنَ ٱلۡقُرۡءَانِ مَا هُوَ شِفَآءٞ وَرَحۡمَةٞ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ وَلَا يَزِيدُ ٱلظَّٰلِمِينَ إِلَّا خَسَارٗا
Биз Қуръонни қалбларни жаҳолат, куфр, шак-шубҳа каби иллатлардан даволайдиган, шифо берадиган малҳам қилиб ҳамда унга амал қиладиган мўминлар учун раҳмат бўладиган ором қилиб нозил қилурмиз. Қуръон кофирларга ҳалокатдан бошқа нарсани зиёда қилмас. Чунки улар Қуръонни эшитганлари сайин ғазабга тўлиб, уни ёлғонга чиқариб, ундан юз ўгириб бораверадилар.
التفاسير العربية:
وَإِذَآ أَنۡعَمۡنَا عَلَى ٱلۡإِنسَٰنِ أَعۡرَضَ وَنَـَٔا بِجَانِبِهِۦ وَإِذَا مَسَّهُ ٱلشَّرُّ كَانَ يَـُٔوسٗا
Инсонга соғлик, бойлик каби неъматларни ато этсак, Аллоҳга шукр қилишдан, тоат этишдан бош тортади, мутакаббирлик билан узоқлашади. Унга касаллик, камбағаллик каби бирон мусибат етса, тушкунликка тушиб, Аллоҳнинг раҳматидан умидвор бўлмайди.
التفاسير العربية:
وَيَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلرُّوحِۖ قُلِ ٱلرُّوحُ مِنۡ أَمۡرِ رَبِّي وَمَآ أُوتِيتُم مِّنَ ٱلۡعِلۡمِ إِلَّا قَلِيلٗا
Эй Пайғамбар, аҳли китоблардан бўлган кофирлар сиздан руҳнинг моҳияти ҳақида сўрайдилар. Айтинг: "Руҳнинг моҳиятини Аллоҳдан бошқа ҳеч ким билмайди". Сизларнинг илмингиз ҳам, ҳамма махлуқотларнинг илми ҳам Аллоҳнинг илми олдида ҳеч нарсадир.
التفاسير العربية:
وَلَئِن شِئۡنَا لَنَذۡهَبَنَّ بِٱلَّذِيٓ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَكَ بِهِۦ عَلَيۡنَا وَكِيلًا
Аллоҳга қасамки, Эй Пайғамбар, агар хоҳласак, сизга қилинган ваҳийни қалбингиздан ҳам, китоблардан ҳам ўчириб юборамиз. Кейин сиз уни қайтариб берадиган бирон мададкорни топа олмассиз.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• في الآيات دليل على شدة افتقار العبد إلى تثبيت الله إياه، وأنه ينبغي له ألا يزال مُتَمَلِّقًا لربه أن يثبته على الإيمان.
Оятлар шуни кўрсатадики, банда ҳақ устида барқарор туриши учун Аллоҳнинг мададига, қўлловига жуда-жуда муҳтож. Шунинг учун иймонда барқарор қилишини сўраб, тинимсиз Аллоҳга илтижо қилмоғи лозим.
• عند ظهور الحق يَضْمَحِل الباطل، ولا يعلو الباطل إلا في الأزمنة والأمكنة التي يكسل فيها أهل الحق.
Ҳақ рўёбга чиққанда ботил маҳв бўлади. Ҳақ аҳли дангасалик, танбаллик қилган замонлар ва маконлардагина ботил тантана қилади.
• الشفاء الذي تضمنه القرآن عام لشفاء القلوب من الشُّبَه، والجهالة، والآراء الفاسدة، والانحراف السيئ والمقاصد السيئة.
Қуръон ўз ичига олган шифо қалбларни шубҳалар, жаҳолат, бузуқ ўйлар, тойилишлар, ёвуз мақсадлар - ҳамма-ҳаммасидан даволайдиган шифодир.
• في الآيات دليل على أن المسؤول إذا سئل عن أمر ليس في مصلحة السائل فالأولى أن يعرض عن جوابه، ويدله على ما يحتاج إليه، ويرشده إلى ما ينفعه.
Оятлар шунга далолат қиляптики, бир савол сўровчи учун фойдали бўлмаса, унга жавоб беришдан бош тортиб, сўровчини фойдали, керакли тарафга йўналтириб қўйиш мақсадга мувофиқдир.
إِلَّا رَحۡمَةٗ مِّن رَّبِّكَۚ إِنَّ فَضۡلَهُۥ كَانَ عَلَيۡكَ كَبِيرٗا
Лекин Биз уни Парвардигорингиз тарафидан бўлган бир марҳамат ила кетказмадик. Уни қалбингизда боқий қолдирдик. Аллоҳнинг сизга фазлу марҳамати жуда катта бўлди. Сизни пайғамбар, пайғамбар бўлганда ҳам уларнинг охиргиси айлади ва сизга Қуръонни нозил қилди.
التفاسير العربية:
قُل لَّئِنِ ٱجۡتَمَعَتِ ٱلۡإِنسُ وَٱلۡجِنُّ عَلَىٰٓ أَن يَأۡتُواْ بِمِثۡلِ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانِ لَا يَأۡتُونَ بِمِثۡلِهِۦ وَلَوۡ كَانَ بَعۡضُهُمۡ لِبَعۡضٖ ظَهِيرٗا
Эй Пайғамбар, айтинг: "Сизга нозил қилинган, балоғату фасоҳатида, гўзал назмию сермазмунлигида ўхшаши йўқ шу Қуръоннинг ўхшашини келтириш учун инсу жиннинг ҳаммаси бирлашиб, бир-бирларига ёрдамчи бўлсалар-да, унинг ўхшашини ҳаргиз келтира олмайдилар".
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ صَرَّفۡنَا لِلنَّاسِ فِي هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانِ مِن كُلِّ مَثَلٖ فَأَبَىٰٓ أَكۡثَرُ ٱلنَّاسِ إِلَّا كُفُورٗا
Дарҳақиқат, Биз бу Қуръонда одамларга, зора иймонга келиб қолсалар, дея ибратли насиҳатлар, буйруқлар, тақиқлар ва қиссалардан турли хил тарзда баён қилдик. Лекин одамларнинг кўплари улардан юз ўгириб, Қуръонни инкор қилдилар, унга қулоқ солишдан бош тортдилар.
التفاسير العربية:
أَوۡ تُسۡقِطَ ٱلسَّمَآءَ كَمَا زَعَمۡتَ عَلَيۡنَا كِسَفًا أَوۡ تَأۡتِيَ بِٱللَّهِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ قَبِيلًا
Ёки осмонни устимизга ўзинг айтганингдек, парча-парча қилиб туширмагунингча. Ёки Аллоҳ ва фаришталарни олдимизга олиб келмагунингча ва улар сенинг ҳақ эканингга гувоҳлик бермагунларича.
التفاسير العربية:
أَوۡ يَكُونَ لَكَ بَيۡتٞ مِّن زُخۡرُفٍ أَوۡ تَرۡقَىٰ فِي ٱلسَّمَآءِ وَلَن نُّؤۡمِنَ لِرُقِيِّكَ حَتَّىٰ تُنَزِّلَ عَلَيۡنَا كِتَٰبٗا نَّقۡرَؤُهُۥۗ قُلۡ سُبۡحَانَ رَبِّي هَلۡ كُنتُ إِلَّا بَشَرٗا رَّسُولٗا
"Ёки сенинг олтин ва бошқа маъданлар билан безатилган бир уйинг бўлмагунича. Ёки осмонга кўтарилмагунингча. То бизга ўзимиз ўқийдиган бир китоб олиб тушмас экансан ва у китобда сенинг пайғамбар эканинг ёзиб қўйилмас экан, кўтарилишингга ҳам ҳаргиз ишонмаймиз. Эй Пайғамбар, айтинг: "Парвардигорим ҳар қандай нуқсондан пок. Мен бор-йўғи бошқа пайғамбарлар каби инсон зотидан бўлган бир пайғамбарман, холос. Ўзимча ҳеч иш қила олмайман. Сизлар талаб қилаётган нарсалар менинг қўлимдан келмайди".
التفاسير العربية:
وَمَا مَنَعَ ٱلنَّاسَ أَن يُؤۡمِنُوٓاْ إِذۡ جَآءَهُمُ ٱلۡهُدَىٰٓ إِلَّآ أَن قَالُوٓاْ أَبَعَثَ ٱللَّهُ بَشَرٗا رَّسُولٗا
Кофирларни Аллоҳга ва пайғамбарига иймон келтиришдан ҳамда пайғамбар олиб келган ҳукмларга амал қилишдан пайғамбарнинг инсон зотидан бўлганлигигина қайтарди, холос. Шуни инкор қилиб: "Аллоҳ бизга пайғамбарни инсон зотидан юбордими?", дедилар.
التفاسير العربية:
قُل لَّوۡ كَانَ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَلَٰٓئِكَةٞ يَمۡشُونَ مُطۡمَئِنِّينَ لَنَزَّلۡنَا عَلَيۡهِم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ مَلَكٗا رَّسُولٗا
Эй Пайғамбар, уларга раддия билдириб айтинг: "Агар ер юзида фаришталар бемалол яшаётган бўлганларида уларга фаришта зотидан пайғамбар юборган бўлар эдик. Чунки фариштанинг тилини фаришта тушунади. Шунингдек, инсон тилини инсон тушунгани учун инсонларга инсон зотидан пайғамбар юбордик".
التفاسير العربية:
قُلۡ كَفَىٰ بِٱللَّهِ شَهِيدَۢا بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡۚ إِنَّهُۥ كَانَ بِعِبَادِهِۦ خَبِيرَۢا بَصِيرٗا
Эй Пайғамбар, айтинг: "Мен билан сизларнинг ўртамизда менинг пайғамбар эканимга ва рисолатни сизларга етказганимга гувоҳ бўлишга Аллоҳ кифоя қилур. Албатта, У бандаларининг аҳволидан Хабардор, уларнинг энг яширин ишларини ҳам кўриб турувчи Зотдир. Бирон нарса У Зотдан яширин қолмас".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• بيَّن الله للناس في القرآن من كل ما يُعْتَبر به من المواعظ والعبر والأوامر والنواهي والقصص؛ رجاء أن يؤمنوا.
Аллоҳ Қуръонда одамларга, зора иймонга келиб қолсалар, дея ибратли насиҳатлар, буйруқлар, тақиқлар ва қиссалардан турли хил тарзда баён қилган.
• القرآن كلام الله وآية النبي الخالدة، ولن يقدر أحد على المجيء بمثله.
Қуръон Аллоҳнинг каломи ва Пайғамбар алайҳиссаломнинг доимий мўъжизаси. Ҳеч ким унинг ўхшашини келтира олмайди.
وَمَن يَهۡدِ ٱللَّهُ فَهُوَ ٱلۡمُهۡتَدِۖ وَمَن يُضۡلِلۡ فَلَن تَجِدَ لَهُمۡ أَوۡلِيَآءَ مِن دُونِهِۦۖ وَنَحۡشُرُهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ عَلَىٰ وُجُوهِهِمۡ عُمۡيٗا وَبُكۡمٗا وَصُمّٗاۖ مَّأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ كُلَّمَا خَبَتۡ زِدۡنَٰهُمۡ سَعِيرٗا
Аллоҳ кимнинг ҳидоят топишига тавфиқ берса, ўша ҳақиқий ҳидоят топгандир. Кимга тавфиқ бермасдан, адаштириб қўйган бўлса, эй Пайғамбар, унинг учун Аллоҳдан бошқа уни ҳаққа йўналтириб қўядиган, ундан зарарни даф қиладиган, унга фойда келтирадиган бирон дўст топа олмассиз. Қиёмат куни уларни юзтубан йиқилган, кўрмайдиган, гапирмайдиган, эшитмайдиган қилиб йиғамиз. Уларнинг борар жойи жаҳаннамдир. Ўти пасайгани сайин яна баттар алангалатиб турамиз.
التفاسير العربية:
ذَٰلِكَ جَزَآؤُهُم بِأَنَّهُمۡ كَفَرُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَقَالُوٓاْ أَءِذَا كُنَّا عِظَٰمٗا وَرُفَٰتًا أَءِنَّا لَمَبۡعُوثُونَ خَلۡقٗا جَدِيدًا
Уларга шундай жазо берилганига сабаб пайғамбаримизга нозил қилган оятларимизга куфр келтирганлари ва қайта тирилишга ишонмай: "Суякка айланиб, уваланиб кетганимиздан кейин яна янгитдан яратиламизми, тириламизми?", деган гапларидир.
التفاسير العربية:
۞ أَوَلَمۡ يَرَوۡاْ أَنَّ ٱللَّهَ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ قَادِرٌ عَلَىٰٓ أَن يَخۡلُقَ مِثۡلَهُمۡ وَجَعَلَ لَهُمۡ أَجَلٗا لَّا رَيۡبَ فِيهِ فَأَبَى ٱلظَّٰلِمُونَ إِلَّا كُفُورٗا
Қайта тирилишни инкор қилаётган анавилар осмонлару ердек буюк мавжудотларни яратган Аллоҳ уларнинг ўхшашини ҳам яратишга қодир эканини билмайдиларми? Шу қадар буюк мавжудотларни яратган Зот инсондек майда махлуқотни қайта тирилтира олмайдими? Аллоҳ уларга шу дунёда қанча туришлари учун аниқ бир муддатни белгилаб қўйган. Қайта тирилтиришга ҳам аниқ бир муддат белгиланган. Қайта тирилишнинг ҳақ эканига шунча ҳужжатлар келтирилса ҳам мушриклар инкор қилиш, рад этишдан нарига ўтмадилар.
التفاسير العربية:
قُل لَّوۡ أَنتُمۡ تَمۡلِكُونَ خَزَآئِنَ رَحۡمَةِ رَبِّيٓ إِذٗا لَّأَمۡسَكۡتُمۡ خَشۡيَةَ ٱلۡإِنفَاقِۚ وَكَانَ ٱلۡإِنسَٰنُ قَتُورٗا
Эй Пайғамбар, анави мушрикларга айтинг: "Сизлар Парвардигорим раҳматининг битмас-туганмас хазиналарига эгалик қилганларингизда ҳам уни ишлатиб, тугатиб қўйишдан, натижада камабағал бўлиб қолишдан қўрқиб, барибир хасислик қилаверган бўлар эдингизлар. Инсон зоти табиатан бахилдир. Фақат мўмин бундан мустасно. У Аллоҳнинг савобини умид қилиб сарфлайверади.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَىٰ تِسۡعَ ءَايَٰتِۭ بَيِّنَٰتٖۖ فَسۡـَٔلۡ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ إِذۡ جَآءَهُمۡ فَقَالَ لَهُۥ فِرۡعَوۡنُ إِنِّي لَأَظُنُّكَ يَٰمُوسَىٰ مَسۡحُورٗا
Дарҳақиқат, Мусога унинг пайғамбар эканига гувоҳлик берадиган тўққизта очиқ ҳужжатларни, мўъжизаларни бердик. Улар: асо, ялтираган қўл, қаҳатчилик йиллари, меваларнинг камайиши, тўфон, чигирткалар, битлар, бақалар ва қон. Эй Пайғамбар, яҳудийлардан бир сўраб кўринг-чи, Мусо уларнинг ота-боболарига ўша мўъжизиларни олиб келганида Фиръавн: "Эй Мусо, мен сени сеҳрланиб қолган одам, деб ўйлайман", демаганмиди?
التفاسير العربية:
قَالَ لَقَدۡ عَلِمۡتَ مَآ أَنزَلَ هَٰٓؤُلَآءِ إِلَّا رَبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ بَصَآئِرَ وَإِنِّي لَأَظُنُّكَ يَٰفِرۡعَوۡنُ مَثۡبُورٗا
Мусо унга раддия билдириб деди: "Эй Фиръавн, бу оят-мўъжизаларни осмонлару ернинг Парвардигори Аллоҳгина нозил қилганини жуда яхши биласан. Уларни Ўзининг қудрати ва пайғамбарининг ҳақ эканига ҳужжат-далиллар сифатида нозил қилди. Лекин сен уни инкор қилдинг. Мен аниқ биламанки, эй Фиръавн, сиз аниқ ҳалокатга учрайсан".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الله تعالى هو المنفرد بالهداية والإضلال، فمن يهده فهو المهتدي على الحقيقة، ومن يضلله ويخذله فلا هادي له.
Бировга ҳидоят бериш ёки уни адаштириш ёлғиз Аллоҳнинг Қўлида. У Зот кимни ҳидоят қилган бўлса, ўша ҳақиқий ҳидоят топгандир. Кимни адаштириб қўйган бўлса, уни ҳеч ким тўғри йўлга сола олмайди.
• مأوى الكفار ومستقرهم ومقامهم جهنم، كلما سكنت نارها زادها الله نارًا تلتهب.
• وجوب الاعتصام بالله عند تهديد الطغاة والمُسْتَبدين.
وَبِٱلۡحَقِّ أَنزَلۡنَٰهُ وَبِٱلۡحَقِّ نَزَلَۗ وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا مُبَشِّرٗا وَنَذِيرٗا
Бу Қуръонни Муҳаммад алайҳиссаломга ҳақ ила нозил қилдик ва ҳеч бир ўзгаришсиз ҳақ ила нозил бўлди. Эй Пайғамбар, Биз сизни тақводорларга жаннат хушхабарини элтишингиз, осийлар ва кофирларни эса дўзахдан огоҳлантиришингиз учунгина юбордик.
التفاسير العربية:
وَقُرۡءَانٗا فَرَقۡنَٰهُ لِتَقۡرَأَهُۥ عَلَى ٱلنَّاسِ عَلَىٰ مُكۡثٖ وَنَزَّلۡنَٰهُ تَنزِيلٗا
Қуръонни одамларга аста-аста, шошилмай ўқиб беришингиз учун бўлакларга ажратдик, тафсилоти билан баён қилдик ва уни бўлиб-бўлиб нозил қилдик. Токи, уни тушуниш, тадаббур қилиш имкони бўлсин. Уни ҳодисалар ва ҳолатларга қараб, ҳақ билан ботилни ажратиб берадиган қилиб, ҳақ йўлни кўрсатиб берадиган қилиб нозил қилдик.
التفاسير العربية:
قُلۡ ءَامِنُواْ بِهِۦٓ أَوۡ لَا تُؤۡمِنُوٓاْۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَ مِن قَبۡلِهِۦٓ إِذَا يُتۡلَىٰ عَلَيۡهِمۡ يَخِرُّونَۤ لِلۡأَذۡقَانِۤ سُجَّدٗاۤ
Эй Пайғамбар, айтинг: "Унга иймон келтирсангиз, иймонингиз унга бирон нарсани зиёда қилмас. Иймон келтирмасангиз, куфрингиз ундан бирон жойини камайтириб қўя олмас. Собиқ самовий китобларни ўқиганлар, ваҳий, пайғамбарлик нималигини биладиганлар эса уларга Қуръон ўқиб берилганда Аллоҳга шукрлар айтиб, саждалар қилиб, юзлари билан йиқилурлар".
التفاسير العربية:
وَيَقُولُونَ سُبۡحَٰنَ رَبِّنَآ إِن كَانَ وَعۡدُ رَبِّنَا لَمَفۡعُولٗا
Саждаларида шундай дейдилар: "Парвардигоримиз ваъдага хилоф қилиш каби нуқсонлардан пок. Муҳаммад алайҳиссаломни пайғамбар қилиб юбориш ҳақидаги ваъдаси амалга ошди. Парвардигоримизнинг ҳамма-ҳамма ваъдалари амалга ошиши муқаррар".
التفاسير العربية:
قُلِ ٱدۡعُواْ ٱللَّهَ أَوِ ٱدۡعُواْ ٱلرَّحۡمَٰنَۖ أَيّٗا مَّا تَدۡعُواْ فَلَهُ ٱلۡأَسۡمَآءُ ٱلۡحُسۡنَىٰۚ وَلَا تَجۡهَرۡ بِصَلَاتِكَ وَلَا تُخَافِتۡ بِهَا وَٱبۡتَغِ بَيۡنَ ذَٰلِكَ سَبِيلٗا
Эй Пайғамбар, сизга "Ё Аллоҳ, Ё Раҳмон", деб дуо қилишингизни инкор қиладиганларга айтинг: "Аллоҳ ҳам, Раҳмон ҳам Аллоҳнинг номларидир. Қайси бирини айтиб чақирсангиз ҳам бўлаверади. У Зотнинг гўзал номлари бор. Бу иккиси ҳам ўшалардан. Аллоҳга шу иккисини айтиб ёки бошқа номларини айтиб дуо қилиш ҳам жоиз. Намозингизда мушриклар эшитадиган даражада баланд овозда қироат қилманг, мўминлар эшитмай қоладиган даражада овозингизни пастлатиб ҳам юборманг. Шу иккисининг ўртасидаги бир йўлни танланг".
التفاسير العربية:
وَقُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي لَمۡ يَتَّخِذۡ وَلَدٗا وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ شَرِيكٞ فِي ٱلۡمُلۡكِ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ وَلِيّٞ مِّنَ ٱلذُّلِّۖ وَكَبِّرۡهُ تَكۡبِيرَۢا
Эй Пайғамбар, айтинг: "Бола кўриш, шерикчилик қилиш каби нуқсонлардан пок бўлган, подшоҳлигида якка-ягона, ҳеч қачон бировга, бировнинг ёрдамига, мададига зор бўлмайдиган Аллоҳгина ҳамма мақтовларга лойиқдир". У Зотни тинимсиз улуғланг. У Зотнинг боласи, шериги, мададкори бўлиши мумкин, деган ўйни хаёлингизга ҳам келтирманг.
التفاسير العربية:
ترجمة معاني سورة: الإسراء
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - فهرس التراجم
الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.