ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - فهرس التراجم
سورة القصص - Қасас сураси
من مقاصد السورة:
سنة الله في تمكين المؤمنين المستضعفين وإهلاك الطغاة المستكبرين.
طسٓمٓ
التفاسير العربية:
تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱلۡكِتَٰبِ ٱلۡمُبِينِ
التفاسير العربية:
إِنَّ فِرۡعَوۡنَ عَلَا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَجَعَلَ أَهۡلَهَا شِيَعٗا يَسۡتَضۡعِفُ طَآئِفَةٗ مِّنۡهُمۡ يُذَبِّحُ أَبۡنَآءَهُمۡ وَيَسۡتَحۡيِۦ نِسَآءَهُمۡۚ إِنَّهُۥ كَانَ مِنَ ٱلۡمُفۡسِدِينَ
Фиръавн Мисрда ҳаддидан ошди, зўравонлик қилди, унинг аҳолисини тоифаларга бўлиб юборди. Улардан бир тоифани - Бани Исроилни хорлади, эркакларини ўлдириб, аёлларини хизматкор қилиш мақсадида тирик қолдирди. У такаббурлиги, зулми ва зўравонлиги билан ер юзидаги бузғунчилардан бири бўлганди.
التفاسير العربية:
وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى ٱلَّذِينَ ٱسۡتُضۡعِفُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَنَجۡعَلَهُمۡ أَئِمَّةٗ وَنَجۡعَلَهُمُ ٱلۡوَٰرِثِينَ
Биз эса Мисрда Фиръавн тарафидан хўрланган Бани Исроилга фазлу марҳамат кўрсатиб, душманини маҳв этиб, ўзини хорликдан озод қилиб, ҳақ йўлидаги пешволарга айлантиришни ва Фиръавн ҳалок бўлганидан кейин муборак шом ерларини уларга мерос қилиб қолдиришни истаймиз. Аллоҳ таоло айтади: "Олдин хорланган зотларга ернинг машриқларию мағрибларини мерос қилиб қолдирдик..."
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الإيمان والعمل الصالح سببا النجاة من الفزع يوم القيامة.
وَنُمَكِّنَ لَهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَنُرِيَ فِرۡعَوۡنَ وَهَٰمَٰنَ وَجُنُودَهُمَا مِنۡهُم مَّا كَانُواْ يَحۡذَرُونَ
Уларни салтанат соҳибларига айлантириб ер юзида барқарор этишни ҳамда Фиръавн, унинг энг катта ёрдамчиси Ҳомон ва уларнинг лашкарларига эса ўзлари қўрқаётган нарсани кўрсатиб қўйишни истадик. Улар қўрқаётган нарса Бани Исроилдан туғиладиган бир ўғил фарзанд қўли билан подшоҳликнинг қўлдан кетиши эди.
التفاسير العربية:
وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰٓ أُمِّ مُوسَىٰٓ أَنۡ أَرۡضِعِيهِۖ فَإِذَا خِفۡتِ عَلَيۡهِ فَأَلۡقِيهِ فِي ٱلۡيَمِّ وَلَا تَخَافِي وَلَا تَحۡزَنِيٓۖ إِنَّا رَآدُّوهُ إِلَيۡكِ وَجَاعِلُوهُ مِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ
Мусо алайҳиссаломнинг онасига шундай илҳом бердик: "Уни эмизавер. Уни Фиръавн ва унинг қавми ўлдириб қўйишидан қўрқсанг, бир сандиққа солиб Нил дарёсига ташла. Чўкиб кетишидан қўрқма, унинг фироқидан хафа бўлма. Биз уни сенга аниқ тирик қайтаргувчимиз ва уни Аллоҳнинг пайғамбарларидан бири қилгувчимиз".
التفاسير العربية:
فَٱلۡتَقَطَهُۥٓ ءَالُ فِرۡعَوۡنَ لِيَكُونَ لَهُمۡ عَدُوّٗا وَحَزَنًاۗ إِنَّ فِرۡعَوۡنَ وَهَٰمَٰنَ وَجُنُودَهُمَا كَانُواْ خَٰطِـِٔينَ
Онаси Биз ато этган илҳом билан уни (Мусони) сандиққа солиб, дарёга ташлади. Фиръавн хонадони уни тутиб олдилар. Бу иш Аллоҳнинг иродаси юз бериши учун шундай бўлди. Яъни, келажакда Мусо Фиръавнга душман бўлиши ва унинг қўли билан золимнинг салтанати барбод этилиши керак эди. Фиръавн, унинг вазири Ҳомон ва уларнинг одамлари куфру туғёнлари ва ер юзида бузғунчиликлар қилиб юрганлари туфайли гуноҳкорлардан эдилар.
التفاسير العربية:
وَقَالَتِ ٱمۡرَأَتُ فِرۡعَوۡنَ قُرَّتُ عَيۡنٖ لِّي وَلَكَۖ لَا تَقۡتُلُوهُ عَسَىٰٓ أَن يَنفَعَنَآ أَوۡ نَتَّخِذَهُۥ وَلَدٗا وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
Фиръавн уни ўлдирмоқчи бўлганида хотини унга деди: "Бу бола менга ҳам, сенга қувонч бахш этади. Уни ўлдирманглар. Балки у бизга асқотиб қолар, хизмат қилар ёки уни ўзимизга бола қилиб олармиз". Ҳолбуки, улар салтанатлари шу бола қўлида барҳам топишини билмас эдилар.
التفاسير العربية:
وَأَصۡبَحَ فُؤَادُ أُمِّ مُوسَىٰ فَٰرِغًاۖ إِن كَادَتۡ لَتُبۡدِي بِهِۦ لَوۡلَآ أَن رَّبَطۡنَا عَلَىٰ قَلۡبِهَا لِتَكُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Мусо алайҳиссалом онасининг қалби дунёнинг бирон ишига эътибор бермайдиган бўм-бўш бўлиб қолди. У фақат Мусони ўйларди. Тоқати тоқ бўлганди. Ортиқ даражада ғам чекканидан сирни фош қилиб қўйишига сал қолди. Парвардигорига таваккул қиладиган, У Зотнинг қазойи қадарига сабр этадиган мўминлардан бўлиши учун унинг қалбини мустаҳкам қилиб қўймаганимизда ўзини ошкор қилиб қўйиши мумкин эди.
التفاسير العربية:
وَقَالَتۡ لِأُخۡتِهِۦ قُصِّيهِۖ فَبَصُرَتۡ بِهِۦ عَن جُنُبٖ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
Мусо алайҳиссаломнинг онаси уни дарёга ташлаганидан кейин Мусонинг опасига: "Унинг изидан бориб, нима бўлишини билиб кел", деди. Опаси ўзини сездирмасдан узоқдан кузатиб турди. Фиръавн ва унинг қавми бу қиз Мусонинг опаси эканини, атайин кузатиб турганини сезмадилар.
التفاسير العربية:
۞ وَحَرَّمۡنَا عَلَيۡهِ ٱلۡمَرَاضِعَ مِن قَبۡلُ فَقَالَتۡ هَلۡ أَدُلُّكُمۡ عَلَىٰٓ أَهۡلِ بَيۡتٖ يَكۡفُلُونَهُۥ لَكُمۡ وَهُمۡ لَهُۥ نَٰصِحُونَ
Аллоҳнинг тадбири билан Мусо то ўзининг онасига қайтарилгунига қадар аёлларни эмишдан бош тортди. Опаси уларнинг эмизувчи қидираётганларини кўриб: "Уни сизлар учун тарбиялаб берадиган ва унга насиҳатгўй бўладиган бир оилани айтайми?!", деди.
التفاسير العربية:
فَرَدَدۡنَٰهُ إِلَىٰٓ أُمِّهِۦ كَيۡ تَقَرَّ عَيۡنُهَا وَلَا تَحۡزَنَ وَلِتَعۡلَمَ أَنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
Мусони онасига қайтардик. Токи, уни яқиндан кўриб хурсанд бўлсин. Фироқ ўтида ёнмасин. Аллоҳнинг уни қайтариб бериш ҳақидаги ваъдаси шак-шубҳасиз ҳақ эканини билсин, англасин. Лекин уларнинг кўплари бу ваъда ҳақ эканини ҳам, бу аёл Мусонинг онаси эканини ҳам билмайдилар.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• تدبير الله لعباده الصالحين بما يسلمهم من مكر أعدائهم.
• جواز استخدام الحيلة المشروعة للتخلص من ظلم الظالم.
وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُۥ وَٱسۡتَوَىٰٓ ءَاتَيۡنَٰهُ حُكۡمٗا وَعِلۡمٗاۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Бадани пишиб-етилиб, кучга тўлгач, унга ўзи пайғамбар бўлишидан олдинги Бани Исроилнинг динини англаш ва билиш неъматини ато этдик. Мусони тоати учун мукофотлаганимиздек, ҳамма замону макондаги яхшилик қилувчиларни мукофотлаймиз.
التفاسير العربية:
وَدَخَلَ ٱلۡمَدِينَةَ عَلَىٰ حِينِ غَفۡلَةٖ مِّنۡ أَهۡلِهَا فَوَجَدَ فِيهَا رَجُلَيۡنِ يَقۡتَتِلَانِ هَٰذَا مِن شِيعَتِهِۦ وَهَٰذَا مِنۡ عَدُوِّهِۦۖ فَٱسۡتَغَٰثَهُ ٱلَّذِي مِن شِيعَتِهِۦ عَلَى ٱلَّذِي مِنۡ عَدُوِّهِۦ فَوَكَزَهُۥ مُوسَىٰ فَقَضَىٰ عَلَيۡهِۖ قَالَ هَٰذَا مِنۡ عَمَلِ ٱلشَّيۡطَٰنِۖ إِنَّهُۥ عَدُوّٞ مُّضِلّٞ مُّبِينٞ
У шаҳарга одамлар дам олаётган пайтда кириб борди. Қараса, икки одам урушяпти. Бири ўзининг қавмидан бўлиб, иккинчиси Фиръавннинг қавми қибтийлардан эди. Қабиладоши ундан ёрдам сўради. Шунда Мусо қабиладошига ёрдам бериб, қибтийни бир урган эди, зарбанинг қаттиқлигидан у ўлиб қолди. Бу ишни Мусо қуйидагича ифодалади: "Бу шайтоннинг гуноҳни чиройли қилиб кўрсатиб, одамни йўлдан оздиришидир. У инсонга очиқ душман. Ўзига эргашган одамни адаштиради. Мен тарафимдан содир бўлган бу иш ҳам унинг васвасаси билан юз берди".
التفاسير العربية:
قَالَ رَبِّ إِنِّي ظَلَمۡتُ نَفۡسِي فَٱغۡفِرۡ لِي فَغَفَرَ لَهُۥٓۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ
Мусо қилган гуноҳини эътироф этиб, Парвардигорига шундай илтижо қилди: "Парвардигорим, мен шу қибтийни ўлдириб қўйиш билан ўзимга ўзим зулм қилдим. Гуноҳимни афв эт". Бас, Аллоҳ бизга Мусони кечирганини баён қилди. Аллоҳ тавба қилган бандаларини мағфират айлагувчи, уларга Меҳрибон Зотдир.
التفاسير العربية:
فَأَصۡبَحَ فِي ٱلۡمَدِينَةِ خَآئِفٗا يَتَرَقَّبُ فَإِذَا ٱلَّذِي ٱسۡتَنصَرَهُۥ بِٱلۡأَمۡسِ يَسۡتَصۡرِخُهُۥۚ قَالَ لَهُۥ مُوسَىٰٓ إِنَّكَ لَغَوِيّٞ مُّبِينٞ
Бўлар иш бўлиб, қибтийни ўлдириб қўйгани учун шаҳарда қолиши хавфли бўлиб турган бир пайтда кечагина бир қибтийга қарши ёрдам сўраган ҳалиги одам бугун яна бир қибтийга қарши ёрдам сўраб турибди. Шунда Мусо аччиғланиб: "Сен ўзи аниқ адашган, йўлдан озган одам экансан", деди.
التفاسير العربية:
فَلَمَّآ أَنۡ أَرَادَ أَن يَبۡطِشَ بِٱلَّذِي هُوَ عَدُوّٞ لَّهُمَا قَالَ يَٰمُوسَىٰٓ أَتُرِيدُ أَن تَقۡتُلَنِي كَمَا قَتَلۡتَ نَفۡسَۢا بِٱلۡأَمۡسِۖ إِن تُرِيدُ إِلَّآ أَن تَكُونَ جَبَّارٗا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا تُرِيدُ أَن تَكُونَ مِنَ ٱلۡمُصۡلِحِينَ
Исроилий Мусонинг: "Сен ўзи аниқ адашган, йўлдан озган одам экансан", деган гапини эшитгач, худди кечаги қибтийдек мени ҳам уради, деб ўйлаб: "Кеча биттасини ўлдиргандинг, энди бугун мени ўлдирмоқчи бўляпсанми, сен ўзи урушаётган одамларни яраштириб қўйиш ўрнига уларга зулм қиладиган, уларни ўлдирадиган зўравон бўлишни истайдиган одам экансан", деди.
التفاسير العربية:
وَجَآءَ رَجُلٞ مِّنۡ أَقۡصَا ٱلۡمَدِينَةِ يَسۡعَىٰ قَالَ يَٰمُوسَىٰٓ إِنَّ ٱلۡمَلَأَ يَأۡتَمِرُونَ بِكَ لِيَقۡتُلُوكَ فَٱخۡرُجۡ إِنِّي لَكَ مِنَ ٱلنَّٰصِحِينَ
Бу хабар тарқалиб кетди. Шаҳарнинг нариги четидан бир одам шошиб келиб Мусога: "Фиръавн қавмининг аъёнлари сени ўлдириш ҳақида маслаҳат қилишяпти, шаҳардан чиқиб кет, сенга ачинганимдан холис насиҳат қиляпман", деди.
التفاسير العربية:
فَخَرَجَ مِنۡهَا خَآئِفٗا يَتَرَقَّبُۖ قَالَ رَبِّ نَجِّنِي مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
Мусо ўша насиҳатгўй кишининг маслаҳатига юриб, бирон кори ҳол бўлишидан хавфсираб, шаҳардан чиқиб кетди ва Парвардигорига: "Парвардигорим, золим қавмдан нажот бер, улар менга бирон ёмонлик қила олишмасин", деб дуо қилди.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الشكر المحمود هو ما يحمل العبد على طاعة ربه، والبعد عن معصيته.
• أهمية المبادرة إلى النصح خاصة إذا ترتب عليه إنقاذ مؤمن من الهلاك.
وَلَمَّا تَوَجَّهَ تِلۡقَآءَ مَدۡيَنَ قَالَ عَسَىٰ رَبِّيٓ أَن يَهۡدِيَنِي سَوَآءَ ٱلسَّبِيلِ
التفاسير العربية:
وَلَمَّا وَرَدَ مَآءَ مَدۡيَنَ وَجَدَ عَلَيۡهِ أُمَّةٗ مِّنَ ٱلنَّاسِ يَسۡقُونَ وَوَجَدَ مِن دُونِهِمُ ٱمۡرَأَتَيۡنِ تَذُودَانِۖ قَالَ مَا خَطۡبُكُمَاۖ قَالَتَا لَا نَسۡقِي حَتَّىٰ يُصۡدِرَ ٱلرِّعَآءُۖ وَأَبُونَا شَيۡخٞ كَبِيرٞ
Мадян сувига етиб боргач, бир гуруҳ одамларнинг чорва ҳайвонларини суғораётганларини кўрди. Икки қиз эса то одамлар ҳайвонларини суғориб олгунига қадар қўйларини бир чеккага олиб турдилар. Мусо улардан: "Нега одамлар билан сизлар ҳам ҳайвонларингизни суғормаяпсизлар", деб сўради. Улар: "Одатда биз подачиларга аралашиб кетмаслик учун улар қайтиб кетгунларига қадар кутиб турамиз. Отамиз кексайиб қолган. Қўйларимизни суғоришга қурби етмайди. Шунинг учун уларни биз суғоришга мажбурмиз", деб жавоб бердилар.
التفاسير العربية:
فَسَقَىٰ لَهُمَا ثُمَّ تَوَلَّىٰٓ إِلَى ٱلظِّلِّ فَقَالَ رَبِّ إِنِّي لِمَآ أَنزَلۡتَ إِلَيَّ مِنۡ خَيۡرٖ فَقِيرٞ
Мусонинг уларга раҳми келиб, қўйларини суғориб берди. Кейин бир соя остига бориб, дам ола бошлади ва Парвардигорига дуо қилар экан, шу қилган ишига ишора қилиб ўтди: "Парвардигорим, Сен менга нозил қилган ҳар қандай яхшиликка муҳтожман".
التفاسير العربية:
فَجَآءَتۡهُ إِحۡدَىٰهُمَا تَمۡشِي عَلَى ٱسۡتِحۡيَآءٖ قَالَتۡ إِنَّ أَبِي يَدۡعُوكَ لِيَجۡزِيَكَ أَجۡرَ مَا سَقَيۡتَ لَنَاۚ فَلَمَّا جَآءَهُۥ وَقَصَّ عَلَيۡهِ ٱلۡقَصَصَ قَالَ لَا تَخَفۡۖ نَجَوۡتَ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
Қизлар уйларига қайтиб бориб, оталарига бўлган воқеани айтиб бердилар. Шунда ота улардан бирига Мусони чақириб келишни буюрди. Қиз Мусонинг олдига уялиб келиб: "Сизни отам йўқлаяпти. Қўйларимизни суғориб берганингиз учун сизни мукофотламоқчи", деди. Мусо отанинг олдига келгач, унга бошидан ўтказганларини гапириб берди. Шунда ота уни тинчлантириб: "Қўрқма, золим Фиръавндан ҳам, унинг одамларидан ҳам нажот топибсан, чунки Мадянга уларнинг ҳукми ўтмайди, энди улар сенга озор беролмайдилар", деди.
التفاسير العربية:
قَالَتۡ إِحۡدَىٰهُمَا يَٰٓأَبَتِ ٱسۡتَـٔۡجِرۡهُۖ إِنَّ خَيۡرَ مَنِ ٱسۡتَـٔۡجَرۡتَ ٱلۡقَوِيُّ ٱلۡأَمِينُ
Қизларидан бири шундай деди: "Отажон, шу одамни ишга олинг. Қўйларимизни суғориб юрсин. У жуда ҳам муносиб ишчи. Чунки у бақувват ва ҳалол. Бақувватлиги билан ишни яхши бажаради. Ҳалоллиги билан эса хиёнат қилмайди".
التفاسير العربية:
قَالَ إِنِّيٓ أُرِيدُ أَنۡ أُنكِحَكَ إِحۡدَى ٱبۡنَتَيَّ هَٰتَيۡنِ عَلَىٰٓ أَن تَأۡجُرَنِي ثَمَٰنِيَ حِجَجٖۖ فَإِنۡ أَتۡمَمۡتَ عَشۡرٗا فَمِنۡ عِندِكَۖ وَمَآ أُرِيدُ أَنۡ أَشُقَّ عَلَيۡكَۚ سَتَجِدُنِيٓ إِن شَآءَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
Ота Мусо алайҳиссаломга деди: "Сени шу қизларимдан бирига уйлантириб қўяман. Маҳрига қўйларимизни саккиз йил боқиб берасан. Ўн йил бўлса, фазлу марҳамат кўрсатган бўласан. Лекин саккиз йилдан ортиғи мажбурий эмас. Ундан ортиғи сенинг олийжаноблигинг бўлади. Устингга сенга оғирлик қиладиган вазифани юкламайман. Мана кўрасан, мен аҳдига вафо қиладиган одамман".
التفاسير العربية:
قَالَ ذَٰلِكَ بَيۡنِي وَبَيۡنَكَۖ أَيَّمَا ٱلۡأَجَلَيۡنِ قَضَيۡتُ فَلَا عُدۡوَٰنَ عَلَيَّۖ وَٱللَّهُ عَلَىٰ مَا نَقُولُ وَكِيلٞ
Мусо алайҳиссалом деди: "Тамом, келишдик. Саккиз йил бўладими, ўн йил бўладими, қайси бирини бажарсам ҳам бўйнимдаги вазифани адо этган бўламан. Мендан ундан ортиғини талаб қилмайсиз. Тузаётганимиз бу битимга Аллоҳнинг Ўзи вакил, Ўзи кузатиб турибди".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الالتجاء إلى الله طريق النجاة في الدنيا والآخرة.
• حياء المرأة المسلمة سبب كرامتها وعلو شأنها.
• مشاركة المرأة بالرأي، واعتماد رأيها إن كان صوابًا أمر محمود.
• القوة والأمانة صفتا المسؤول الناجح.
۞ فَلَمَّا قَضَىٰ مُوسَى ٱلۡأَجَلَ وَسَارَ بِأَهۡلِهِۦٓ ءَانَسَ مِن جَانِبِ ٱلطُّورِ نَارٗاۖ قَالَ لِأَهۡلِهِ ٱمۡكُثُوٓاْ إِنِّيٓ ءَانَسۡتُ نَارٗا لَّعَلِّيٓ ءَاتِيكُم مِّنۡهَا بِخَبَرٍ أَوۡ جَذۡوَةٖ مِّنَ ٱلنَّارِ لَعَلَّكُمۡ تَصۡطَلُونَ
Мусо ўн йиллик муддатни ўтаб, оиласи билан Мадяндан Миср сари йўлга тушгач, Тур тарафидан бир оловни кўриб қолди ва оиласига шундай деди: "Шу ерда қимирламай кутиб туринглар. Мен бир оловни кўрдим. Шояд, сизларга ундан бир хабар келтирсам ёки исиниб олишингиз учун оловдан бир тутам чўғ олиб келсам".
التفاسير العربية:
فَلَمَّآ أَتَىٰهَا نُودِيَ مِن شَٰطِيِٕ ٱلۡوَادِ ٱلۡأَيۡمَنِ فِي ٱلۡبُقۡعَةِ ٱلۡمُبَٰرَكَةِ مِنَ ٱلشَّجَرَةِ أَن يَٰمُوسَىٰٓ إِنِّيٓ أَنَا ٱللَّهُ رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Мусо оловнинг олдига борганида Аллоҳ муборак айлаган у ердаги водийнинг ўнг тарафида жойлашган дарахтдан Парвардигори унга шундай нидо қилди: "Эй Мусо, Мен барча махлуқотларнинг Парвардигори Аллоҳдирман".
التفاسير العربية:
وَأَنۡ أَلۡقِ عَصَاكَۚ فَلَمَّا رَءَاهَا تَهۡتَزُّ كَأَنَّهَا جَآنّٞ وَلَّىٰ مُدۡبِرٗا وَلَمۡ يُعَقِّبۡۚ يَٰمُوسَىٰٓ أَقۡبِلۡ وَلَا تَخَفۡۖ إِنَّكَ مِنَ ٱلۡأٓمِنِينَ
"Асоингни ташла". Мусо Парвардигорининг амрини бажариб, уни ташлади. Кейин унинг худди илондек қимирлаётганини кўриб, ортига қарамай қочди. Шунда Парвардигори унга нидо қилди: "Эй Мусо, келавер, ундан қўрқма, зеро, сен ҳар қандай хавфу хатардан омон бўлгувчилардансан".
التفاسير العربية:
ٱسۡلُكۡ يَدَكَ فِي جَيۡبِكَ تَخۡرُجۡ بَيۡضَآءَ مِنۡ غَيۡرِ سُوٓءٖ وَٱضۡمُمۡ إِلَيۡكَ جَنَاحَكَ مِنَ ٱلرَّهۡبِۖ فَذَٰنِكَ بُرۡهَٰنَانِ مِن رَّبِّكَ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ وَمَلَإِيْهِۦٓۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَوۡمٗا فَٰسِقِينَ
"Қўлингни кўйлагинг ёқасидан қўйнингга сол. У оппоқ бўлиб чиқади. Лекин унда пес, мохов каби касаллик бўлмайди". Мусо шундай қилди ва қўли қордек оппоқ бўлди. "Қўрқув кетиши учун қўлингни маҳкам қисиб ол". Мусо шундай қилди ва шу билан ундан қўрқув кетди. "Шу икки нарса, яъни, асо ва қўл Парвардигоринг тарафидан Фиръавн ва унинг аъёнларига юборилган икки ҳужжатдир. Улар куфру маъсиятлар ила Аллоҳга итоат этмайдиган қавм бўлдилар".
التفاسير العربية:
وَأَخِي هَٰرُونُ هُوَ أَفۡصَحُ مِنِّي لِسَانٗا فَأَرۡسِلۡهُ مَعِيَ رِدۡءٗا يُصَدِّقُنِيٓۖ إِنِّيٓ أَخَافُ أَن يُكَذِّبُونِ
"Мендан кўра акам Ҳоруннинг нутқи равонроқ. Уни мен билан бирга ёрдамчи қилиб юбор. Фиръавн ва унинг одамлари мени ёлғончига чиқарсалар, у мени тасдиқлаб туради. Олдинги пайғамбарларни ўз умматлари ёлғончига чиарганларидек, улар ҳам мени ёлғончига чиқаришларидан қўрқаман".
التفاسير العربية:
قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَكَ بِأَخِيكَ وَنَجۡعَلُ لَكُمَا سُلۡطَٰنٗا فَلَا يَصِلُونَ إِلَيۡكُمَا بِـَٔايَٰتِنَآۚ أَنتُمَا وَمَنِ ٱتَّبَعَكُمَا ٱلۡغَٰلِبُونَ
Аллоҳ Мусонинг дуосини ижобат қилиб шундай деди: "Эй Мусо, акангни сенга ёрдамчи қилиб юбориш билан Биз сени қўллаб-қувватлаймиз. Сизларга бир ҳужжат ва тиргак ато этамиз. Улар сизларга бирон зиён-заҳмат етказа олмаслар. Сизларни шундай оятлар, мўъжизалар ила юборамизки, улар ёрдамида сизлар ҳам, сизларга эргашган мўминлар ҳам ғолиб бўлурсизлар".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• تكليم الله لموسى عليه السلام ثابت على الحقيقة.
فَلَمَّا جَآءَهُم مُّوسَىٰ بِـَٔايَٰتِنَا بَيِّنَٰتٖ قَالُواْ مَا هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّفۡتَرٗى وَمَا سَمِعۡنَا بِهَٰذَا فِيٓ ءَابَآئِنَا ٱلۡأَوَّلِينَ
Мусо алайҳиссалом уларга очиқ-ойдин оятларимизни келтиргач, улар дедилар: "Бу уйдирма сеҳрдан бошқа нарса эмас. Уни Мусонинг ўзи тўқиб чиқарган. Олдинги ота-боболаримиздан ҳам бу ҳақда эшитмаганмиз".
التفاسير العربية:
وَقَالَ مُوسَىٰ رَبِّيٓ أَعۡلَمُ بِمَن جَآءَ بِٱلۡهُدَىٰ مِنۡ عِندِهِۦ وَمَن تَكُونُ لَهُۥ عَٰقِبَةُ ٱلدَّارِۚ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Мусо Фиръавнга хитоб қилиб деди: "Парвардигорим Аллоҳ ҳузуридан ҳидоят келтирган ростгўй ким эканини ҳам, охират диёридаги гўзал оқибат кимга бўлишини ҳам яхши Билгувчи Зотдир. Албатта, золимлар нажот топмаслар, мурод-мақсадларига етмаслар".
التفاسير العربية:
وَقَالَ فِرۡعَوۡنُ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمَلَأُ مَا عَلِمۡتُ لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرِي فَأَوۡقِدۡ لِي يَٰهَٰمَٰنُ عَلَى ٱلطِّينِ فَٱجۡعَل لِّي صَرۡحٗا لَّعَلِّيٓ أَطَّلِعُ إِلَىٰٓ إِلَٰهِ مُوسَىٰ وَإِنِّي لَأَظُنُّهُۥ مِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ
Фиръавн ўзининг аъёнларига қарата деди: "Эй, аъёнлар, мен сизларга ўзимдан бошқа бир маъбуд борлигини билмаганман. Бас, эй Ҳомон, лойга ўт ёқиб, уни пишит, ғишт қил ва мен учун бир баланд қаср қур, шоядки, унга чиқиб, Мусонинг худосини кўрсам. Мен Мусонинг ўзини Аллоҳ тарафидан юборилган пайғамбарман, деган даъвоси ёлғон, деб ўйламоқдаман".
التفاسير العربية:
وَٱسۡتَكۡبَرَ هُوَ وَجُنُودُهُۥ فِي ٱلۡأَرۡضِ بِغَيۡرِ ٱلۡحَقِّ وَظَنُّوٓاْ أَنَّهُمۡ إِلَيۡنَا لَا يُرۡجَعُونَ
Фиръавн ҳам, унинг лашкари ҳам Миср ерида ноҳақ мутакаббирлик қилдилар. Қайта тирилишни инкор этдилар. Қиёмат куни Бизга қайта боражакларини ва ҳисоб-китоб қилинишларини бўлмайдиган иш, деб ўйладилар.
التفاسير العربية:
وَجَعَلۡنَٰهُمۡ أَئِمَّةٗ يَدۡعُونَ إِلَى ٱلنَّارِۖ وَيَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ لَا يُنصَرُونَ
Уларни золимларга, йўлдан озганларга куфру залолатни мақтаб, чиройли қилиб кўрсатиш билан дўзахга чақирадиган пешволар қилдик. Қиёмат куни уларга ёрдам берилмас. Аксинча, уларга азоб қилмишлари туфайли зиёда қилиб берилади. Зеро, бўйинларида ўзларининг ҳам, уларга эргашган тобеларининг ҳам гуноҳлари бўлади.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ مِنۢ بَعۡدِ مَآ أَهۡلَكۡنَا ٱلۡقُرُونَ ٱلۡأُولَىٰ بَصَآئِرَ لِلنَّاسِ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لَّعَلَّهُمۡ يَتَذَكَّرُونَ
Олдинги умматларга пайғамбарларимизни юбордик. Улар Биз юборган пайғамбарларни ёлғончига чиқардилар. Натижада уларни ҳалок қилдик. Шундан кейин Мусога Тавротни ато этдик. Унда одамларга фойдали бўлган нарсалар баён қилинган. Токи, уларга амал қилиб, фойда олсинлар. Уларга зарарли бўлган нарсалар ҳам айтилган. Токи, уларга яқинлашмасинлар ва зараридан эҳтиёт бўлсинлар. Яна унда одамларни ҳар икки дунё саодатига олиб борадиган эзгуликка бошловчи кўрсатмалар ҳам бор. Шоядки, улар Аллоҳнинг неъматларини ёдга олиб, шукр қилсалар, У Зотга иймон келтирсалар.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• رَدُّ الحق بالشبه الواهية شأن أهل الطغيان.
• سوء نهاية المتكبرين من سنن رب العالمين.
وَمَا كُنتَ بِجَانِبِ ٱلۡغَرۡبِيِّ إِذۡ قَضَيۡنَآ إِلَىٰ مُوسَى ٱلۡأَمۡرَ وَمَا كُنتَ مِنَ ٱلشَّٰهِدِينَ
Эй Пайғамбар, Мусонинг ишини ниҳоялаб, уни Фиръавн ва унинг одамларига пайғамбар қилиб юбораётганимизда сиз тоғнинг ғарбий тарафида ҳам бўлмагансиз, воқеанинг гувоҳи ҳам бўлмагансиз. Уни одамларга худди ўзингиз кўргандек гапириб бера олмайсиз. Гапираётганларингизнинг ҳаммаси Аллоҳ тарафидан сизга юборилган ваҳийдир.
التفاسير العربية:
وَلَٰكِنَّآ أَنشَأۡنَا قُرُونٗا فَتَطَاوَلَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡعُمُرُۚ وَمَا كُنتَ ثَاوِيٗا فِيٓ أَهۡلِ مَدۡيَنَ تَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِنَا وَلَٰكِنَّا كُنَّا مُرۡسِلِينَ
Лекин биз Мусодан кейин кўп умматларни, халқларни вужудга келтирдик. Замон ўтиши билан улар Аллоҳга берган аҳдларини унутдилар. Сиз Мадянда туриб, уларга оятларимизни ўқиб бермаган эдингиз. Аксинча, Биз сизни пайғамбар қилиб юбориб, сизга Мусо ҳақидаги хабарларни, унинг Мадянда турганини ваҳий қилгандик. Кейин сиз Аллоҳ юборган ваҳийни одамларга етказган эдингиз.
التفاسير العربية:
وَمَا كُنتَ بِجَانِبِ ٱلطُّورِ إِذۡ نَادَيۡنَا وَلَٰكِن رَّحۡمَةٗ مِّن رَّبِّكَ لِتُنذِرَ قَوۡمٗا مَّآ أَتَىٰهُم مِّن نَّذِيرٖ مِّن قَبۡلِكَ لَعَلَّهُمۡ يَتَذَكَّرُونَ
Мусога нидо қилиб, унга ваҳийлар юборган пайтимизда сиз Турнинг ёнида бўлмаган эдингиз. Лекин сиз Парвардигорингиз томонидан бир раҳмат бўлиб, сиздан олдин бирон огоҳлантиргувчи келмаган бир қавмни огоҳлантиришингиз учун пайғамбар қилиб юборилдингиз. Шояд улар эслатма-ибрат олсалар ва сиз олиб келган ваҳийларга иймон келтирсалар.
التفاسير العربية:
وَلَوۡلَآ أَن تُصِيبَهُم مُّصِيبَةُۢ بِمَا قَدَّمَتۡ أَيۡدِيهِمۡ فَيَقُولُواْ رَبَّنَا لَوۡلَآ أَرۡسَلۡتَ إِلَيۡنَا رَسُولٗا فَنَتَّبِعَ ءَايَٰتِكَ وَنَكُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Уларга ўзлари қилган куфру маъсиятлари туфайли бирон илоҳий жазо-мусибат келганида: "Парвардигоро, бизга бир пайғамбар юборганингда эди, Сенинг оятларингга эргашар ва иймон келтиргувчилардан бўлар эдик", дея пайғамбар юборилмаганини ҳужжат қилишмаганида эди, уларга тез азоб юборган бўлар эдик. Лекин уларга пайғамбар юбориш билан ўзларини оқлайдиган ҳеч қандай ҳужжат қолдирмаслик учун азобни кечиктирдик.
التفاسير العربية:
فَلَمَّا جَآءَهُمُ ٱلۡحَقُّ مِنۡ عِندِنَا قَالُواْ لَوۡلَآ أُوتِيَ مِثۡلَ مَآ أُوتِيَ مُوسَىٰٓۚ أَوَلَمۡ يَكۡفُرُواْ بِمَآ أُوتِيَ مُوسَىٰ مِن قَبۡلُۖ قَالُواْ سِحۡرَانِ تَظَٰهَرَا وَقَالُوٓاْ إِنَّا بِكُلّٖ كَٰفِرُونَ
Муҳаммад алайҳиссалом Қурайшга Парвардигори ҳузуридан рисолатни олиб келганда: "Муҳаммадга ҳам худди Мусога берилганидек, қўл, асо каби пайғамбар эканини исботлаб берадиган мўъжизалар берилганда эди", дедилар. Эй Пайғамбар, уларга айтинг: "Илгари ўша яҳудийлар Мусога берилган нарсага куфр келтирмаганмидилар?!" Улар Қуръон ва Таврот ҳақида шундай дедилар: "Иккиси ҳам сеҳр. Бир-бирини қўллаб-қувватлаб турадиган жоду". Яна шундай дедилар: "Биз Тавротга ҳам, Қуръонга ҳам куфр келтирамиз".
التفاسير العربية:
فَإِن لَّمۡ يَسۡتَجِيبُواْ لَكَ فَٱعۡلَمۡ أَنَّمَا يَتَّبِعُونَ أَهۡوَآءَهُمۡۚ وَمَنۡ أَضَلُّ مِمَّنِ ٱتَّبَعَ هَوَىٰهُ بِغَيۡرِ هُدٗى مِّنَ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Қурайш сизнинг Қуръон ва Тавротдан ҳам тўғрироқ китобни олиб келиш ҳақидаги бу гапингизга жавоб бера олмаса, бас, аниқ билингки, уларнинг сизни ёлғончига чиқараётганлари фақат ҳавойи нафсларигагина эргашаётганларидан бошқа нарса эмас. Аллоҳ тарафидан ҳидоят топмай, ўз ҳавойи нафсига эргашган кимсадан ҳам йўлдан озганроқ кимса борми?! Албатта, Аллоҳ куфр келтириб, ўзига ўзи зулм қилган қавмни хидоят қилмас.
التفاسير العربية:
۞ وَلَقَدۡ وَصَّلۡنَا لَهُمُ ٱلۡقَوۡلَ لَعَلَّهُمۡ يَتَذَكَّرُونَ
Мушрикларга ҳам, Бани Исроил яҳудийларига ҳам ўтган умматлар ва уларнинг пайғамбарларни ёлғончига чиқарганлари туфайли бошларига ёғилган балолар ҳақидаги қиссаларни айтиб бердик. Шоядки, улардан ибрат олиб, иймонга келсалар ва бошларига ўшалардек балолар ёғилишидан нажот топсалар.
التفاسير العربية:
وَإِذَا يُتۡلَىٰ عَلَيۡهِمۡ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا بِهِۦٓ إِنَّهُ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّنَآ إِنَّا كُنَّا مِن قَبۡلِهِۦ مُسۡلِمِينَ
Уларга тиловат қилиб берилган пайтда дедилар: "Унга иймон келтирдик. У Парвардигоримиз тарафидан юборилган ҳақиқатдир. Биз ундан олдин ҳам мусулмонлар бўлганмиз. Чунки олдинги пайғамбарлар олиб келган рисолатга иймон келтирганмиз".
التفاسير العربية:
أُوْلَٰٓئِكَ يُؤۡتَوۡنَ أَجۡرَهُم مَّرَّتَيۡنِ بِمَا صَبَرُواْ وَيَدۡرَءُونَ بِٱلۡحَسَنَةِ ٱلسَّيِّئَةَ وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ
Аллоҳ мана шундай фазилатларга эга бўлган зотларнинг ажрларини икки ҳисса қилиб беради. Чунки улар ўзларининг китобларига иймон келтиришда ҳам, Муҳаммад алайҳиссаломга иймон келтиришда ҳам сабр қилдилар ва қилиб ўтган гуноҳларини яхши амаллари билан ювдилар ҳамда Биз берган ризқдан эзгулик йўлида сарфладилар.
التفاسير العربية:
وَإِذَا سَمِعُواْ ٱللَّغۡوَ أَعۡرَضُواْ عَنۡهُ وَقَالُواْ لَنَآ أَعۡمَٰلُنَا وَلَكُمۡ أَعۡمَٰلُكُمۡ سَلَٰمٌ عَلَيۡكُمۡ لَا نَبۡتَغِي ٱلۡجَٰهِلِينَ
Аҳли китоблар орасидаги мўминлар бирон ботилни кўрсалар, эшитсалар, унга эътибор бермасдан, ўша ишни қилаётганларга ёки айтаётганларга: "Биз ўзимиз қилган ишларимизга жавоб берамиз, сизлар ҳам ўзларингиз қилган ишларингизга жавоб берасизлар. Саломат бўлинглар. Сизлар билан талашиб, сўкишиб юрмаймиз. Динимиз ва дунёмизга зарар бўлиб қолмаслиги учун нодонларга яқин юришдан эҳтиёт бўламиз", дейдилар.
التفاسير العربية:
إِنَّكَ لَا تَهۡدِي مَنۡ أَحۡبَبۡتَ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يَهۡدِي مَن يَشَآءُۚ وَهُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُهۡتَدِينَ
Эй Пайғамбар, сиз Абу Толиб каби ўзингиз истаган одамларни иймонга муваффақ айлаб, ҳидоят қила олмассиз. Тавфиқ ёлғиз Аллоҳнинг қўлида. У Зот Ўзи истаган одамни ҳидоятга бошлар. Ким ҳидоят сари юришини Ўзи яхши билур.
التفاسير العربية:
وَقَالُوٓاْ إِن نَّتَّبِعِ ٱلۡهُدَىٰ مَعَكَ نُتَخَطَّفۡ مِنۡ أَرۡضِنَآۚ أَوَلَمۡ نُمَكِّن لَّهُمۡ حَرَمًا ءَامِنٗا يُجۡبَىٰٓ إِلَيۡهِ ثَمَرَٰتُ كُلِّ شَيۡءٖ رِّزۡقٗا مِّن لَّدُنَّا وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
Макка мушриклари иймон келтириб, мусулмон бўлолмаётганларига узр айтиб, шундай дедилар: "Агар биз сен билан бирга ҳидоятга эргашсак, душманларимиз бир зумда ерларимизни тортиб оладилар". Биз уларга Ҳарамни зулмдан, ноҳақ қон тўкилишидан холи, тинч жой қилиб бермадикми?! Ҳамма нарсанинг мевалари Бизнинг даргоҳимиздан ризқ бўлиб ўша жойга йиғилади-ку! Лекин уларнинг кўплари бу неъматни билмаслар.
التفاسير العربية:
وَكَمۡ أَهۡلَكۡنَا مِن قَرۡيَةِۭ بَطِرَتۡ مَعِيشَتَهَاۖ فَتِلۡكَ مَسَٰكِنُهُمۡ لَمۡ تُسۡكَن مِّنۢ بَعۡدِهِمۡ إِلَّا قَلِيلٗاۖ وَكُنَّا نَحۡنُ ٱلۡوَٰرِثِينَ
Аллоҳнинг неъматига нонкўрлик қилиб, гуноҳ лойига ботган қанчадан-қанча юртларни ҳалок этдик. Ана уларнинг уй-жойлари. Ҳувиллаб ётибди. Уларда айрим ўткинчилар бирозгина яшаяптилар, холос. Осмонлару ернинг, улар орасидаги нарсаларнинг вориси Биз бўлдик.
التفاسير العربية:
وَمَا كَانَ رَبُّكَ مُهۡلِكَ ٱلۡقُرَىٰ حَتَّىٰ يَبۡعَثَ فِيٓ أُمِّهَا رَسُولٗا يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِنَاۚ وَمَا كُنَّا مُهۡلِكِي ٱلۡقُرَىٰٓ إِلَّا وَأَهۡلُهَا ظَٰلِمُونَ
Эй Пайғамбар, Парвардигорингиз худди сизни барча юртлар маркази Маккага юборганидек, то барча юртларнинг марказларига Бизнинг оятларимизни уларга тиловат қиладиган бир пайғамбарни юбормагунича ҳалок қилгувчи бўлмади. Биз ҳақ устида турган юртларни ҳалок қилгувчи бўлмадик. Биз фақат уларнинг аҳолиси куфр келтириб, гуноҳлар қилиб, золим бўлгандагина ҳалок қилгувчи бўлдик.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• فضل من آمن من أهل الكتاب بالنبي محمد صلى الله عليه وسلم، وأن له أجرين.
Аҳли китоблардан Муҳаммад алайҳиссаломга ҳам иймон келтирганларининг ажри икки ҳисса қилиб берилади.
• هداية التوفيق بيد الله لا بيد غيره من الرسل وغيرهم.
• اتباع الحق وسيلة للأمن لا مَبْعث على الخوف كما يدعي المشركون.
وَمَآ أُوتِيتُم مِّن شَيۡءٖ فَمَتَٰعُ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَزِينَتُهَاۚ وَمَا عِندَ ٱللَّهِ خَيۡرٞ وَأَبۡقَىٰٓۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
Парвардигорингиз сизларга берган нарсалар шу дунёда вақтинча фойдаланиладиган ўткинчи нарсалардир. Улар яқинда бўлиб кетади. Аллоҳнинг ҳузуридаги охиратда олинадиган ажру савоб эса бу дунё матоҳидан яхшироқ ва боқийроқдир. Ақлингизни ишлатиб, фонийдан боқийни ажратиб олмайсизларми?
التفاسير العربية:
أَفَمَن وَعَدۡنَٰهُ وَعۡدًا حَسَنٗا فَهُوَ لَٰقِيهِ كَمَن مَّتَّعۡنَٰهُ مَتَٰعَ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا ثُمَّ هُوَ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ مِنَ ٱلۡمُحۡضَرِينَ
Биз бир одамга охиратдаги жаннатнинг мангу неъматларини ваъда қилдик ва ваъдамизни бажардик. Иккинчи одамга эса шу дунёнинг арзимас матоҳини бердик-да, ортидан у абадий азобга гирифтор бўлди. Шу иккиси тенгми?!
التفاسير العربية:
قَالَ ٱلَّذِينَ حَقَّ عَلَيۡهِمُ ٱلۡقَوۡلُ رَبَّنَا هَٰٓؤُلَآءِ ٱلَّذِينَ أَغۡوَيۡنَآ أَغۡوَيۡنَٰهُمۡ كَمَا غَوَيۡنَاۖ تَبَرَّأۡنَآ إِلَيۡكَۖ مَا كَانُوٓاْ إِيَّانَا يَعۡبُدُونَ
Куфрга чорлаган кимсалар устига азоб тушиши муқаррар. Ўшалар шундай дейдилар: "Парвардигоро, ўзимиз қандай йўлдан озган бўлсак, анавиларни ҳам худди шундай йўлдан оздирганмиз. Улар бизга эмас, шайтонларга ибодат қилардилар".
التفاسير العربية:
وَقِيلَ ٱدۡعُواْ شُرَكَآءَكُمۡ فَدَعَوۡهُمۡ فَلَمۡ يَسۡتَجِيبُواْ لَهُمۡ وَرَأَوُاْ ٱلۡعَذَابَۚ لَوۡ أَنَّهُمۡ كَانُواْ يَهۡتَدُونَ
Уларга: "Бутларингизни чақиринглар, сизларни бу азоблардан қутқариб олсинлар", дейилди. Улар бутларини чақирдилар. Бутлари бу чақириққа жавоб бера олмадилар. Шунда улар ўзларига тайёрлаб қўйилган азобни кўрдилар-да, қани энди ўша дунёда ҳидоят топган бўлганимизда, деб қолдилар.
التفاسير العربية:
فَأَمَّا مَن تَابَ وَءَامَنَ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا فَعَسَىٰٓ أَن يَكُونَ مِنَ ٱلۡمُفۡلِحِينَ
Ўша мушриклардан қайси бирлари тавба қилиб, Аллоҳга ва Пайғамбарига иймон келтирсалар ҳамда яхши амалларни қилсалар, хавфу хатардан қутулиб, мурод-мақсадига етадиганлардан бўлиб қолсалар ҳам ажаб эмас.
التفاسير العربية:
وَرَبُّكَ يَخۡلُقُ مَا يَشَآءُ وَيَخۡتَارُۗ مَا كَانَ لَهُمُ ٱلۡخِيَرَةُۚ سُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يُشۡرِكُونَ
Эй Пайғамбар, Парвардигорингиз Ўзи хоҳлаган нарсани яратади. Пайғамбарлик учун Ўзи хоҳлаган одамни танлаб олади. Бу ишларда мушрикларнинг ихтиёри йўқки, Аллоҳга эътирооз билдирсалар. Аллоҳ улар ибодат қилаётган бутлардан Пок ва Олийдир.
التفاسير العربية:
وَهُوَ ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ لَهُ ٱلۡحَمۡدُ فِي ٱلۡأُولَىٰ وَٱلۡأٓخِرَةِۖ وَلَهُ ٱلۡحُكۡمُ وَإِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
У Аллоҳдир. Аллоҳдан ўзга чин маъбуд йўқдир. Бу дунёда ҳам, охиратда ҳам ҳамд ёлғиз Уникидир. Ҳукм ҳам фақат Унинг ҳукмидир. Қиёмат куни ҳисоб-китоб қилиниш ҳамда жазо ёки мукофотни олиш учун ёлғиз У Зотга қайтариласизлар.
التفاسير العربية:
قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ إِن جَعَلَ ٱللَّهُ عَلَيۡكُمُ ٱلَّيۡلَ سَرۡمَدًا إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ مَنۡ إِلَٰهٌ غَيۡرُ ٱللَّهِ يَأۡتِيكُم بِضِيَآءٍۚ أَفَلَا تَسۡمَعُونَ
Эй Пайғамбар, анави мушрикларга айтинг: "Айтинг-чи, агар Аллоҳ кечани Қиёмат кунигача доимий, мангу қилиб қўйса, Аллоҳдан ўзга қайси бир маъбуд сизларга худди кундуз каби ёруғлик келтира олур? Бу ҳужжатларга қулоқ солиб, Аллоҳдан ўзга ҳеч бир илоҳ бу ишларни қила олмаслигини англаб олсангиз бўлмасми?!"
التفاسير العربية:
قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ إِن جَعَلَ ٱللَّهُ عَلَيۡكُمُ ٱلنَّهَارَ سَرۡمَدًا إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ مَنۡ إِلَٰهٌ غَيۡرُ ٱللَّهِ يَأۡتِيكُم بِلَيۡلٖ تَسۡكُنُونَ فِيهِۚ أَفَلَا تُبۡصِرُونَ
Эй Пайғамбар, уларга айтинг: «Айтинг-чи, агар Аллоҳ кундузни қиёмат кунигача доимий, мангу қилиб қўйса, Аллоҳдан ўзга қайси бир маъбуд сизларга кечани келтира олурки, кундузги меҳнатдан чарчаб келиб, унда бир ором олсангизлар?! Бу оятларга назар солиб, Аллоҳдан ўзга ҳеч бир илоҳ бу ишларни қила олмаслигини англаб олсангиз бўлмасми?!"
التفاسير العربية:
وَمِن رَّحۡمَتِهِۦ جَعَلَ لَكُمُ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ لِتَسۡكُنُواْ فِيهِ وَلِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
Эй одамлар, Аллоҳ сизларга ором олишингиз учун кечани қоронғу, ризқ-рўз топиш умидида ҳаракат қилишингиз учун кундузни ёруғ қилиб берди. Шоядки, Аллоҳнинг неъматларига шукр этиб, нонкўрлик қилмасангизлар.
التفاسير العربية:
وَنَزَعۡنَا مِن كُلِّ أُمَّةٖ شَهِيدٗا فَقُلۡنَا هَاتُواْ بُرۡهَٰنَكُمۡ فَعَلِمُوٓاْ أَنَّ ٱلۡحَقَّ لِلَّهِ وَضَلَّ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
Ҳар бир умматнинг пайғамбарини олиб келиб, уларнинг ҳақни тан олмай, кофир бўлганларига гувоҳ қилдик. Кейин ўша ҳақни ёлғонга чиқарганларга қарата: "Қилган ишларингиз ҳақ эканига ҳужжатларингизни келтирингиз", дедик. Бас, ҳужжат тополмадилар. Шу билан ҳақ Аллоҳники эканини билдилар. Ўзлари тўқиб олган сохта худолари эса улардан юз ўгириб, кўздан ғойиб бўлдилар.
التفاسير العربية:
۞ إِنَّ قَٰرُونَ كَانَ مِن قَوۡمِ مُوسَىٰ فَبَغَىٰ عَلَيۡهِمۡۖ وَءَاتَيۡنَٰهُ مِنَ ٱلۡكُنُوزِ مَآ إِنَّ مَفَاتِحَهُۥ لَتَنُوٓأُ بِٱلۡعُصۡبَةِ أُوْلِي ٱلۡقُوَّةِ إِذۡ قَالَ لَهُۥ قَوۡمُهُۥ لَا تَفۡرَحۡۖ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ ٱلۡفَرِحِينَ
Қорун Мусо алайҳиссаломнинг қавмидан эди. Бас, уларга мутакаббирлик қилди. Унга хазиналардан шу қадарини берган эдикки, унинг калитларини кўтариб юриш бир гуруҳ бақувват одамларга ҳам оғирлик қиларди. Ўшанда унга қавми шундай деганди: "Ҳовлиқма! Аллоҳ ҳовлиқмаларни ёқтирмайди. Улардан ғазабланади, ва уларни азоблайди".
التفاسير العربية:
وَٱبۡتَغِ فِيمَآ ءَاتَىٰكَ ٱللَّهُ ٱلدَّارَ ٱلۡأٓخِرَةَۖ وَلَا تَنسَ نَصِيبَكَ مِنَ ٱلدُّنۡيَاۖ وَأَحۡسِن كَمَآ أَحۡسَنَ ٱللَّهُ إِلَيۡكَۖ وَلَا تَبۡغِ ٱلۡفَسَادَ فِي ٱلۡأَرۡضِۖ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُفۡسِدِينَ
Аллоҳ сенга ато этган мол-давлатни эзгу ишларга сарфлаб, охират диёридаги савобингни кўпайтириб ол. Исроф қилмасдан, кибр-ҳавога берилмасдан, ейиш, ичиш, кийиш каби шу дунёдан оладиган насибангни ҳам унутиб қўйма. Аллоҳ сенга яхшилик қилганидек, сен ҳам У Зотнинг бандаларига яхшилик қил. Тоатни тарк этиш ва маъсиятлар қилиш билан ер юзида бузғунчилик қилма. Аллоҳ бузғунчиларни ёқтирмайди, улардан ғазабланади.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• تعاقب الليل والنهار نعمة من نعم الله يجب شكرها له.
• الطغيان كما يكون بالرئاسة والملك يكون بالمال.
• ضرورة النصح لمن يُخاف عليه من الفتنة.
قَالَ إِنَّمَآ أُوتِيتُهُۥ عَلَىٰ عِلۡمٍ عِندِيٓۚ أَوَلَمۡ يَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ قَدۡ أَهۡلَكَ مِن قَبۡلِهِۦ مِنَ ٱلۡقُرُونِ مَنۡ هُوَ أَشَدُّ مِنۡهُ قُوَّةٗ وَأَكۡثَرُ جَمۡعٗاۚ وَلَا يُسۡـَٔلُ عَن ذُنُوبِهِمُ ٱلۡمُجۡرِمُونَ
Қорун деди: "Бу мол-давлатга ўзимнинг илмим ва кучим билан эришдим. Шунинг учун улар меники". Билмасмики, Аллоҳ ундан олдин ҳам ундан кўра кучлироқ ва давлатмандроқ авлодларни ҳалок этган. Уларга кучлари ҳам, мол-дунёлари ҳам асқотмаган. Қиёмат куни гуноҳкорлардан гуноҳлари ҳақида сўраб ўтирилмайди. Зеро, Аллоҳ ҳаммасидан Хабардор. Сўралганда ҳам таҳқирлаш, ерга уриш маъносида сўралади.
التفاسير العربية:
فَخَرَجَ عَلَىٰ قَوۡمِهِۦ فِي زِينَتِهِۦۖ قَالَ ٱلَّذِينَ يُرِيدُونَ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا يَٰلَيۡتَ لَنَا مِثۡلَ مَآ أُوتِيَ قَٰرُونُ إِنَّهُۥ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٖ
Қорун қавми олдига зеб-зийнатларини кўз-кўз қилиб чиққан эди, дунёнинг ҳою ҳавасига муккасидан кетганлар: "Бизда ҳам Қорунга ато этилган молу-давлат бўлса, қанийди. Дарҳақиқат, у улуғ насиба эгасидир", деб қолдилар.
التفاسير العربية:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَ وَيۡلَكُمۡ ثَوَابُ ٱللَّهِ خَيۡرٞ لِّمَنۡ ءَامَنَ وَعَمِلَ صَٰلِحٗاۚ وَلَا يُلَقَّىٰهَآ إِلَّا ٱلصَّٰبِرُونَ
Илм-маъфират ато этилган кишилар эса Қоруннинг зебу зийнатларига атрофидагиларнинг ҳавас қилаётганларини кўриб, шундай дедилар: "Сизларга ўлим бўлсин! Иймон келтириб, яхши амал қилганлар учун Аллоҳ охиратда берадиган ажр-савоб ва жаннат Қоруннинг дунёвий бойлигидан яхшироқдир! Аллоҳ берадиган савобни бу дунёнинг зебу зийнатларидан устун қўйиш йўлида сабр қила оладиган зотларгина бу гапни уқиш ва унга амал қилиш бахтига муяссар бўладилар".
التفاسير العربية:
فَخَسَفۡنَا بِهِۦ وَبِدَارِهِ ٱلۡأَرۡضَ فَمَا كَانَ لَهُۥ مِن فِئَةٖ يَنصُرُونَهُۥ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُنتَصِرِينَ
Зўравонлиги туфайли ундан интиқом олиб, унинг ўзини ҳам, ҳовли-жойини ҳам ерга ютдирдик. Уни Аллоҳнинг азобидан қутқариб қоладиган бирон жамоат топилмади ва ўзича ҳам ғолиб бўла олмади.
التفاسير العربية:
وَأَصۡبَحَ ٱلَّذِينَ تَمَنَّوۡاْ مَكَانَهُۥ بِٱلۡأَمۡسِ يَقُولُونَ وَيۡكَأَنَّ ٱللَّهَ يَبۡسُطُ ٱلرِّزۡقَ لِمَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦ وَيَقۡدِرُۖ لَوۡلَآ أَن مَّنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡنَا لَخَسَفَ بِنَاۖ وَيۡكَأَنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلۡكَٰفِرُونَ
Кечагина унинг мартабасини, унингдек бой бўлишни орзу қилганлар: "Воажаб, Аллоҳ бандаларидан Ўзи хоҳлаганларига ризқини кенг ёки тор қилиб қўяр экан-да. Агар Аллоҳ бизга марҳамат қилмаганида, бизни ҳам ерга ютдирган бўлар эди. Воажаб, кофирлар бу дунёда ҳам, охиратда ҳам нажот топмас экан-да, уларнинг оқибати вой экан-да", дейишга ўтдилар.
التفاسير العربية:
تِلۡكَ ٱلدَّارُ ٱلۡأٓخِرَةُ نَجۡعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوّٗا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فَسَادٗاۚ وَٱلۡعَٰقِبَةُ لِلۡمُتَّقِينَ
Ўша охират диёри. Уни ҳаққа иймон келтириш ва эргашишдан ўзини катта олмайдиганлар ҳамда бузғунчилик қилмайдиганлар учун атаб қўйганмиз. Оқибат, жаннат, барқарор неъмат ва Парвардигор ризоси Аллоҳнинг буйруқларини бажарадиган ва тақиқларидан тийиладиган тақводорларникидир.
التفاسير العربية:
مَن جَآءَ بِٱلۡحَسَنَةِ فَلَهُۥ خَيۡرٞ مِّنۡهَاۖ وَمَن جَآءَ بِٱلسَّيِّئَةِ فَلَا يُجۡزَى ٱلَّذِينَ عَمِلُواْ ٱلسَّيِّـَٔاتِ إِلَّا مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Қиёмат куни ким намоз, рўза, закот ва бошқа бир яхшилик билан келса, унинг яхшилиги ўн баробаргача кўпайтириб берилади. Ким куфр, судхўрлик, зино каби бир ёмонлик билан келса, ёмонлик қилганлар фақат қилганларига яраша жазоланурлар.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• كل ما في الإنسان من خير ونِعَم، فهو من الله خلقًا وتقديرًا.
• أهل العلم هم أهل الحكمة والنجاة من الفتن؛ لأن العلم يوجه صاحبه إلى الصواب.
Илмли, маърифатли кишилар фитналарга алданмайдилар, ҳикмат билан иш қиладилар. Зеро, илм тўғри йўлни кўрсатувчи маёқдир.
• العلو والكبر في الأرض ونشر الفساد عاقبته الهلاك والخسران.
إِنَّ ٱلَّذِي فَرَضَ عَلَيۡكَ ٱلۡقُرۡءَانَ لَرَآدُّكَ إِلَىٰ مَعَادٖۚ قُل رَّبِّيٓ أَعۡلَمُ مَن جَآءَ بِٱلۡهُدَىٰ وَمَنۡ هُوَ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
Сизга Қуръонни индирган, уни одамларга етказишни ва ундаги ҳукмларга амал қилишни фарз қилган Зот сизни албатта музаффар ҳолингизда Маккага қайтаради. Эй Пайғамбар, мушрикларга айтинг: "Ким ҳидоятни олиб келганини ҳам, ким ҳақ йўлдан озиб, очиқ залолатга кетганини ҳам Парвардигорим билгувчироқдир".
التفاسير العربية:
وَمَا كُنتَ تَرۡجُوٓاْ أَن يُلۡقَىٰٓ إِلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبُ إِلَّا رَحۡمَةٗ مِّن رَّبِّكَۖ فَلَا تَكُونَنَّ ظَهِيرٗا لِّلۡكَٰفِرِينَ
Эй Пайғамбар, бир ўйлаб кўринг-а. Пайғамбар бўлишингиздан олдин сизга Қуръон Аллоҳ тарафидан ваҳий бўлиб тушиши хаёлингизга ҳам келмаган эди. Лекин Парвардигорингизнинг раҳмати шу иш бўлишини тақозо этди. Шундай экан, кофирларнинг залолатларини қўллаб-қувватламанг.
التفاسير العربية:
وَلَا يَصُدُّنَّكَ عَنۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ بَعۡدَ إِذۡ أُنزِلَتۡ إِلَيۡكَۖ وَٱدۡعُ إِلَىٰ رَبِّكَۖ وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Аллоҳнинг оятлари сизга нозил қилинганидан кейин анави мушриклар сизни уларни тиловат қилишдан ва одамларга етказишдан тўсмасинлар. Одамларни Аллоҳга иймон келтиришга, У Зотни ягона чин маъбуд деб билишга, У Зотнинг шариатига амал қилишга даъват этинг. Аллоҳдан бошқасига ҳам ибодат қиладиган мушриклардан бўлманг. Ёлғиз Аллоҳгагина ибодат қиладиган муваҳҳидлар сафида бўлинг.
التفاسير العربية:
وَلَا تَدۡعُ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَۘ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۚ كُلُّ شَيۡءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجۡهَهُۥۚ لَهُ ٱلۡحُكۡمُ وَإِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
Аллоҳ билан бирга бошқа бирон маъбудга сиғинманг. У Зотдан ўзга чин маъбуд йўқдир. У Зотдан бошқа ҳамма нарса ҳалок бўлгусидир. Ҳукм ёлғиз Уникидир. Истаганича ҳукм қилади. Қиёмат куни ҳисоб-китоб учун ёлғиз Унинг даргоҳига қайтарилурсизлар.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الأمر بالتمسك بتوحيد الله والبعد عن الشرك به.
ترجمة معاني سورة: القصص
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - فهرس التراجم
الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.