ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - فهرس التراجم
سورة فصلت - Фуссилат сураси
من مقاصد السورة:
بيان حال المعرضين عن الله، وذكر عاقبتهم.
حمٓ
التفاسير العربية:
تَنزِيلٞ مِّنَ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ
التفاسير العربية:
بَشِيرٗا وَنَذِيرٗا فَأَعۡرَضَ أَكۡثَرُهُمۡ فَهُمۡ لَا يَسۡمَعُونَ
Мўминларга Аллоҳ тайёрлаб қўйган мўл мукофот ҳақида хушхабар етказади. Кофирларни эса Аллоҳнинг аламли азобидан огоҳлантиради. Уларнинг кўплари Қуръондан юз ўгирдилар. Чунки улар Қуръондаги ҳидоятни онгли тарзда тинглай олмайдилар.
التفاسير العربية:
وَقَالُواْ قُلُوبُنَا فِيٓ أَكِنَّةٖ مِّمَّا تَدۡعُونَآ إِلَيۡهِ وَفِيٓ ءَاذَانِنَا وَقۡرٞ وَمِنۢ بَيۡنِنَا وَبَيۡنِكَ حِجَابٞ فَٱعۡمَلۡ إِنَّنَا عَٰمِلُونَ
Дедилар: "Дилларимизга парда тортилган. Улар сенинг даъватингни англай олмайди. Қулоқларимизда карлик бор, уни эшитмайди. Сен билан бизнинг орамизда бир тўсиқ бор. Сен тарафингдан ҳеч нарса бизга етиб келмайди. Шундай бўлгач, сен ўз йўлингда кетавер, биз ҳам ўз йўлида кетаверадиган одамлармиз. Ҳеч қачон сенга эргашмаймиз".
التفاسير العربية:
قُلۡ إِنَّمَآ أَنَا۠ بَشَرٞ مِّثۡلُكُمۡ يُوحَىٰٓ إِلَيَّ أَنَّمَآ إِلَٰهُكُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ فَٱسۡتَقِيمُوٓاْ إِلَيۡهِ وَٱسۡتَغۡفِرُوهُۗ وَوَيۡلٞ لِّلۡمُشۡرِكِينَ
Эй Пайғамбар, анави саркашларга айтинг: "Мен ҳам сизларга ўхшаган бир одамман, холос. Менга Аллоҳ ваҳий қилдики, сизларнинг чин маъбудингиз бирдир. У Аллоҳдир. Шундай бўлгач, Унга олиб борадиган йўлдан юринглар. Ундан гуноҳларингиз учун мағфират сўранглар. Аллоҳга ширк келтириб, Ундан бошқага ибодат қиладиган мушрикларга ҳалокат бўлсин".
التفاسير العربية:
۞ قُلۡ أَئِنَّكُمۡ لَتَكۡفُرُونَ بِٱلَّذِي خَلَقَ ٱلۡأَرۡضَ فِي يَوۡمَيۡنِ وَتَجۡعَلُونَ لَهُۥٓ أَندَادٗاۚ ذَٰلِكَ رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Эй Пайғамбар, анави мушрикларга айтинг: "Нима учун сизлар заминни икки кунда, Якшанба ва Душанба кунлари яратиб қўйган Зотга куфр келтиряпсизлар ва Унга бошқаларни шерик қиляпсизлар? Уни қўйиб, бошқаларга ибодат қиляпсизлар? Нима учун? Ахир У Зот барча махлуқотларнинг Парвардигори-ку!
التفاسير العربية:
وَجَعَلَ فِيهَا رَوَٰسِيَ مِن فَوۡقِهَا وَبَٰرَكَ فِيهَا وَقَدَّرَ فِيهَآ أَقۡوَٰتَهَا فِيٓ أَرۡبَعَةِ أَيَّامٖ سَوَآءٗ لِّلسَّآئِلِينَ
Замин қимирлаб кетмаслиги учун унинг устида тоғларни барпо этди. Уларга барака берди, ўз аҳли учун ҳар доим яхшилик манбаи қилиб қўйди. Одамлар ва ҳайвонларнинг озуқаларини тўрт кунда белгилаб қўйди. Олдинги икки кунга яна икки кун, сешанба ва чоршанбалар ҳам қўшилади. Бу маълумот шу ҳақда сўровчилар учундир.
التفاسير العربية:
ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰٓ إِلَى ٱلسَّمَآءِ وَهِيَ دُخَانٞ فَقَالَ لَهَا وَلِلۡأَرۡضِ ٱئۡتِيَا طَوۡعًا أَوۡ كَرۡهٗا قَالَتَآ أَتَيۡنَا طَآئِعِينَ
Кейин Аллоҳ самони яратмоқчи бўлди. У пайтда осмон бир тутун эди. Унга ва заминга: "Фармонимга ўз ихтиёрингиз билан ёки мажбуран бўйсунинглар, сизлар учун бошқа йўл йўқ", деган эди, улар: "Ўз ихтиёримиз билан бўйсундик, биз учун Сенинг иродангдан ўзга ирода йўқдир", дедилар.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• تعطيل الكافرين لوسائل الهداية عندهم يعني بقاءهم على الكفر.
• بيان منزلة الزكاة، وأنها ركن من أركان الإسلام.
فَقَضَىٰهُنَّ سَبۡعَ سَمَٰوَاتٖ فِي يَوۡمَيۡنِ وَأَوۡحَىٰ فِي كُلِّ سَمَآءٍ أَمۡرَهَاۚ وَزَيَّنَّا ٱلسَّمَآءَ ٱلدُّنۡيَا بِمَصَٰبِيحَ وَحِفۡظٗاۚ ذَٰلِكَ تَقۡدِيرُ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡعَلِيمِ
Кейин Аллоҳ осмонларни икки кунда, Пайшанба ва Жума кунлари яратди. Шу билан осмонлару ернинг яратилиши олти кунда ниҳоясига етди. Аллоҳ ҳар бир самога ваҳий юбориб, унинг тақдирида нима борлигини ва қандай тоат-ибодат қилишини тайинлади. Дунё осмонини юлдузлар билан безадик ва улар орқали самони шайтонларнинг ўғринча қулоқ солишларидан асрадик. Буларнинг ҳаммаси ҳаммадан Ғолиб, Азиз ва махлуқотларини жуда яхши танийдиган, биладиган Зотнинг тақдиридир.
التفاسير العربية:
فَإِنۡ أَعۡرَضُواْ فَقُلۡ أَنذَرۡتُكُمۡ صَٰعِقَةٗ مِّثۡلَ صَٰعِقَةِ عَادٖ وَثَمُودَ
Эй Пайғамбар, анавилар сиз олиб келган рисолатга иймон келтиришдан юз ўгирсалар, уларга шундай деб айтинг: "Сизларни Ҳуд қавми Од қабиласининг ва Солиҳ қавми Самуд қабиласининг бошига тушган балодан огоҳлантирдим".
التفاسير العربية:
إِذۡ جَآءَتۡهُمُ ٱلرُّسُلُ مِنۢ بَيۡنِ أَيۡدِيهِمۡ وَمِنۡ خَلۡفِهِمۡ أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّا ٱللَّهَۖ قَالُواْ لَوۡ شَآءَ رَبُّنَا لَأَنزَلَ مَلَٰٓئِكَةٗ فَإِنَّا بِمَآ أُرۡسِلۡتُم بِهِۦ كَٰفِرُونَ
Уларга пайғамбарлари кетма-кет келиб, айни ишга, яъни, ёлғиз Аллоҳгагина бандалик қилишга даъват этдилар. Кофирлар бунга жавобан: "Агар Парвардигоримиз истаганида фаришталарни туширган бўларди. Биз сизлар олиб келган рисолатни инкор этамиз. Чунки сизлар ҳам худди ўзимизга ўхшаган одамларсиз", дедилар.
التفاسير العربية:
فَأَمَّا عَادٞ فَٱسۡتَكۡبَرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ بِغَيۡرِ ٱلۡحَقِّ وَقَالُواْ مَنۡ أَشَدُّ مِنَّا قُوَّةًۖ أَوَلَمۡ يَرَوۡاْ أَنَّ ٱللَّهَ ٱلَّذِي خَلَقَهُمۡ هُوَ أَشَدُّ مِنۡهُمۡ قُوَّةٗۖ وَكَانُواْ بِـَٔايَٰتِنَا يَجۡحَدُونَ
Энди Ҳуд қавми Од қабиласига келсак, улар кофир бўлиш билан бирга ер юзида ноҳақ, ноўрин катта кетиб, атрофидагиларга зулму зўравонлик қилиб: "Биздан ҳам кучлироқ ким бор экан?", дедилар. Уларнинг наздида ўзларидан кучлироқ зот йўқ эди. Бас, Аллоҳ уларга раддия билдириб: "Уларни яратган, уларга ўша қувватни ато этган Аллоҳ улардан кўра қудратлироқ эканини билмасмидилар?", деди. Улар Ҳуд алайҳиссалом олиб келган Бизнинг оятларимизга куфр келтирардилар.
التفاسير العربية:
فَأَرۡسَلۡنَا عَلَيۡهِمۡ رِيحٗا صَرۡصَرٗا فِيٓ أَيَّامٖ نَّحِسَاتٖ لِّنُذِيقَهُمۡ عَذَابَ ٱلۡخِزۡيِ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۖ وَلَعَذَابُ ٱلۡأٓخِرَةِ أَخۡزَىٰۖ وَهُمۡ لَا يُنصَرُونَ
Уларга дунё ҳаётидаги хорлик азобини тоттириб қўйиш учун бир кунни улар учун бехосият қилиб, у кунда устларига даҳшатли бўронни юбордик. Уларни кутиб турган охират азоби бундан-да хор қилгувчироқдир. У пайтда улар ўзларини азобдан қутқариб қоладиган бирон ҳимоячини топа олмай қоладилар.
التفاسير العربية:
وَأَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيۡنَٰهُمۡ فَٱسۡتَحَبُّواْ ٱلۡعَمَىٰ عَلَى ٱلۡهُدَىٰ فَأَخَذَتۡهُمۡ صَٰعِقَةُ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡهُونِ بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ
Солиҳнинг қавми Самудга келсак, уларга ҳидоят берган эдик. Ўзлари ҳидоятдан кўра кўрликни танладилар. Бас, уларни қилган қилмишлари, куфру исёнлари туфайли хор қилгувчи азоб яшини урди.
التفاسير العربية:
حَتَّىٰٓ إِذَا مَا جَآءُوهَا شَهِدَ عَلَيۡهِمۡ سَمۡعُهُمۡ وَأَبۡصَٰرُهُمۡ وَجُلُودُهُم بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Дўзахга етиб келганларида эса дунёда қилиб ўтган ишларидан тонадилар. Шунда уларнинг қулоқлари, кўзлари ва терилари ўзларига қарши гувоҳлик бериб, дунёда қилиб ўтган куфру маъсиятларини айтиб берадилар.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الإعراض عن الحق سبب المهالك في الدنيا والآخرة.
• التكبر والاغترار بالقوة مانعان من الإذعان للحق.
• الكفار يُجْمَع لهم بين عذاب الدنيا وعذاب الآخرة.
وَقَالُواْ لِجُلُودِهِمۡ لِمَ شَهِدتُّمۡ عَلَيۡنَاۖ قَالُوٓاْ أَنطَقَنَا ٱللَّهُ ٱلَّذِيٓ أَنطَقَ كُلَّ شَيۡءٖۚ وَهُوَ خَلَقَكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٖ وَإِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
Кофирлар териларига дедилар: "Нима учун бизга қарши гувоҳлик бериб, дунёда қилиб ўтган ишларимизни айтиб беряпсизлар?" Терилар шундай жавоб бердилар: "Ҳамма нарсага забон берган Аллоҳ бизни ҳам гапиртирди. У дастлаб сизларни яратган ва охиратда ҳисоб-китоб учун яна Унга қайтариласизлар".
التفاسير العربية:
وَمَا كُنتُمۡ تَسۡتَتِرُونَ أَن يَشۡهَدَ عَلَيۡكُمۡ سَمۡعُكُمۡ وَلَآ أَبۡصَٰرُكُمۡ وَلَا جُلُودُكُمۡ وَلَٰكِن ظَنَنتُمۡ أَنَّ ٱللَّهَ لَا يَعۡلَمُ كَثِيرٗا مِّمَّا تَعۡمَلُونَ
Гуноҳлар қилаётган пайтингизда сизларга қарши қулоқларингиз, кўзларингиз ва териларингиз гувоҳлик бериб қолишини ўйламай, улардан яширмасдан қилаверардингизлар. Чунки сизлар ўлимдан кейин ҳисоб-китоб, жазо ва мукофот борлигига ишонмас эдингизлар. Лекин сизлар Аллоҳ қилаётган ишларингизнинг кўпини билмайди, деб ўйлардингизлар. Яширин қилаётганингизга алданиб қолгансизлар.
التفاسير العربية:
فَإِن يَصۡبِرُواْ فَٱلنَّارُ مَثۡوٗى لَّهُمۡۖ وَإِن يَسۡتَعۡتِبُواْ فَمَا هُم مِّنَ ٱلۡمُعۡتَبِينَ
Ўз қулоқлари, кўзлари ва терилари ўзларига қарши гувҳлик бериб турган анави мағлублар энди чидасалар, жойлари жаҳаннамдир. Азоб даф этилишини ва Аллоҳнинг ризосини истасалар, бу истакларига ҳаргиз ета олмайдилар.
التفاسير العربية:
۞ وَقَيَّضۡنَا لَهُمۡ قُرَنَآءَ فَزَيَّنُواْ لَهُم مَّا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡ وَحَقَّ عَلَيۡهِمُ ٱلۡقَوۡلُ فِيٓ أُمَمٖ قَدۡ خَلَتۡ مِن قَبۡلِهِم مِّنَ ٱلۡجِنِّ وَٱلۡإِنسِۖ إِنَّهُمۡ كَانُواْ خَٰسِرِينَ
Биз анави кофирларга шайтонлардан иборат дўстлар тайёрлаб қўйдик. Ана ўшалар уларга шу дунёда қилаётган ёмон ишларини ҳам, келгусида охиратда содир бўладиган ҳолатни ҳам чиройли қилиб кўрсатдилар. Шу билан охиратни ёдга олиш ва унинг учун тайёргарлик қилишни унутдилар. Натижада улардан олдин ўтган инсу жинга келган азоб уларга ҳам келиши ҳақ бўлиб қолди. Улар Қиёмат куни дўзахга кириш билан ўз жонларини ҳам, оилаларини ҳам қўлдан бой берган мағлублардир.
التفاسير العربية:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَا تَسۡمَعُواْ لِهَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانِ وَٱلۡغَوۡاْ فِيهِ لَعَلَّكُمۡ تَغۡلِبُونَ
Кофирлар ҳужжатга ҳужжат билан жавоб бера олмагач, бир-бирларига шундай тавсиялар бердилар: "Муҳаммад ўқиб бераётган бу Қуръонга қулоқ солманглар. Унинг кўрсатмаларига эргашманглар. У ўқилаётганда овозингизни кўтариб, қичқириб, ҳуштак чалиб, шовқин қилинглар. Шоядки, шунда сизлар ғолиб бўлиб, у тиловатини ва даъватини тўхтатса.
التفاسير العربية:
فَلَنُذِيقَنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ عَذَابٗا شَدِيدٗا وَلَنَجۡزِيَنَّهُمۡ أَسۡوَأَ ٱلَّذِي كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Аллоҳга куфр келтирган ва пайғамбарларини ёлғончига чиқарган кофирларга Қиёмат куни қаттиқ азобни тоттирамиз ҳамда уларни қилиб ўтган ширку маъсиятларининг энг ёмони билан жазолаймиз.
التفاسير العربية:
ذَٰلِكَ جَزَآءُ أَعۡدَآءِ ٱللَّهِ ٱلنَّارُۖ لَهُمۡ فِيهَا دَارُ ٱلۡخُلۡدِ جَزَآءَۢ بِمَا كَانُواْ بِـَٔايَٰتِنَا يَجۡحَدُونَ
Мазкур жазо куфр келтириб, пайғамбарларни ёлғончига чиқариб, Аллоҳга душман бўлганларнинг жазосидир. У дўзахдир. У ерда абадий қоладилар. Аллоҳнинг оятларини инкор қилиб, ҳужжатлари аниқ бўлса ҳам иймон келтирмаганларининг жазоси мана шудир.
التفاسير العربية:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ رَبَّنَآ أَرِنَا ٱلَّذَيۡنِ أَضَلَّانَا مِنَ ٱلۡجِنِّ وَٱلۡإِنسِ نَجۡعَلۡهُمَا تَحۡتَ أَقۡدَامِنَا لِيَكُونَا مِنَ ٱلۡأَسۡفَلِينَ
Аллоҳга куфр келтириб, пайғамбарларни ёлғончига чиқарганлар дедилар: "Парвардигоро, бизни йўлдан оздирган инсу жинларни, куфрга чақирган ва одамзодни ноҳақ қон тўкишгача олиб борган Иблисни бизга кўрсат. Уларни оёқларимиз билан янчайлик. Токи, улар дўзах аҳлининг энг тубида бўлиб, энг қаттиқ азобга гирифтор бўлсинлар".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الكفر والمعاصي سبب تسليط الشياطين على الإنسان.
إِنَّ ٱلَّذِينَ قَالُواْ رَبُّنَا ٱللَّهُ ثُمَّ ٱسۡتَقَٰمُواْ تَتَنَزَّلُ عَلَيۡهِمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ أَلَّا تَخَافُواْ وَلَا تَحۡزَنُواْ وَأَبۡشِرُواْ بِٱلۡجَنَّةِ ٱلَّتِي كُنتُمۡ تُوعَدُونَ
"Парвардигоримиз Аллоҳдир, биз учун Ундан ўзга парвардигор йўқдир", дейдиган зотларнинг ўлим онида фаришталар тушиб уларга: "Ўлимдан ҳам, ундан кейин содир бўладиган ишлардан ҳам қўрқманглар. Ортингизда қолиб кетаётган нарсалардан ташвишланманглар, хафа бўлманглар. Шод, хуррам бўлаверингларки, иймонингиз ва солиҳ амалларингиз учун ваъда қилинган жаннат сизларни кутиб турибди".
التفاسير العربية:
نَحۡنُ أَوۡلِيَآؤُكُمۡ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِۖ وَلَكُمۡ فِيهَا مَا تَشۡتَهِيٓ أَنفُسُكُمۡ وَلَكُمۡ فِيهَا مَا تَدَّعُونَ
Дунё ҳаётида биз сизларга дўст бўлиб, сизларни ўнглаб ва ҳимоя қилиб турганмиз. Охиратда ҳам бу дўстлигимиз давом этаверади. Жаннатда сизлар учун кўнгилларингиз тусаган неъматлар ва лаззатлар бир зумда муҳайё қилинади. У ерда нимани истасангизлар, ҳаммасига эришасизлар.
التفاسير العربية:
وَمَنۡ أَحۡسَنُ قَوۡلٗا مِّمَّن دَعَآ إِلَى ٱللَّهِ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ ٱلۡمُسۡلِمِينَ
Аллоҳни ягона илоҳ деб билишга ва У Зотнинг шариатига амал қилишга чақирадиган, ўзи ҳам Парвардигорини рози қиладиган солиҳ амалларни бажарадиган ва: "Мен Аллоҳга бўйсунадиган бандаларданман", дейдиган кимсадан кўра чиройлироқ сўзлайдиган бирон кимса йўқ.
التفاسير العربية:
وَلَا تَسۡتَوِي ٱلۡحَسَنَةُ وَلَا ٱلسَّيِّئَةُۚ ٱدۡفَعۡ بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ فَإِذَا ٱلَّذِي بَيۡنَكَ وَبَيۡنَهُۥ عَدَٰوَةٞ كَأَنَّهُۥ وَلِيٌّ حَمِيمٞ
Аллоҳни рози қиладиган яхши амаллар, тоат-ибодатлар билан У Зотни ғазаблантирадиган гуноҳлар ва ёмон ишлар баробар бўлмас. Сизга ёмонлик қилган кимсани энг гўзал тарзда даф этинг, ўзингизни ундан мудофаа қилинг. Қарабсизки, сиз билан унинг ўртасидаги адоват дўстликка айланиб, унинг ўзи яқин дўстдек бўлиб қолади.
التفاسير العربية:
وَمَا يُلَقَّىٰهَآ إِلَّا ٱلَّذِينَ صَبَرُواْ وَمَا يُلَقَّىٰهَآ إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِيمٖ
Эзгулик ва манфаатларга тўла бўлган бу ажойиб хислатга одамлар тарафидан келадиган ёмонликларга, озорларга сабр қиладиган зотларгина эришадилар. Унга улуғ насиба соҳибларигина ноил бўладилар.
التفاسير العربية:
وَإِمَّا يَنزَغَنَّكَ مِنَ ٱلشَّيۡطَٰنِ نَزۡغٞ فَٱسۡتَعِذۡ بِٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Қайсидир бир онларда шайтон сизни васваса қилиб, бирон ёмонлик еткизмоқчи бўлса, бас, Аллоҳга илтижо қилиб, Ундан паноҳ тиланг. У айтаётган гапингизни эшитгувчи ва ҳолингиздан Хабардор Зотдир.
التفاسير العربية:
وَمِنۡ ءَايَٰتِهِ ٱلَّيۡلُ وَٱلنَّهَارُ وَٱلشَّمۡسُ وَٱلۡقَمَرُۚ لَا تَسۡجُدُواْ لِلشَّمۡسِ وَلَا لِلۡقَمَرِ وَٱسۡجُدُواْۤ لِلَّهِۤ ٱلَّذِي خَلَقَهُنَّ إِن كُنتُمۡ إِيَّاهُ تَعۡبُدُونَ
Кетма-кет келадиган кеча ва кундуз ҳам, қуёш ва ой ҳам Аллоҳнинг бирлиги ва буюклигига далолат қилувчи оятлардандир. Эй одамлар, Қуёшга ҳам, ойга ҳам ибодат қилманглар. Агар чин бандалик қилмоқчи бўлсангизлар, уларни яратган Аллоҳга ибодат қилинглар.
التفاسير العربية:
فَإِنِ ٱسۡتَكۡبَرُواْ فَٱلَّذِينَ عِندَ رَبِّكَ يُسَبِّحُونَ لَهُۥ بِٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ وَهُمۡ لَا يَسۡـَٔمُونَ۩
Агар такаббурлик қилиб, Аллоҳга сажда қилишдан бош тортсалар, бас, Парвардигорингиз ҳузуридаги фаришталар У Зотга кечаю кундуз зерикмасдан, малол олмасдан тасбеҳ, ҳамд айтадилар.
التفاسير العربية:
وَمِنۡ ءَايَٰتِهِۦٓ أَنَّكَ تَرَى ٱلۡأَرۡضَ خَٰشِعَةٗ فَإِذَآ أَنزَلۡنَا عَلَيۡهَا ٱلۡمَآءَ ٱهۡتَزَّتۡ وَرَبَتۡۚ إِنَّ ٱلَّذِيٓ أَحۡيَاهَا لَمُحۡيِ ٱلۡمَوۡتَىٰٓۚ إِنَّهُۥ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ
Аллоҳнинг бирлиги, буюклиги ва қайта тирилтиришга қодирлигига далолат қиладиган оятларидан бири шуки, сиз бир тап-тақир ерни кўрасиз. Унга ёмғир ёғдирсак, ичидаги уруғлар озуқаланиб, замин ҳаракатга келади. Мана шу ўлик ерни тирилтирган Зот ўлик одамларни ҳам тирилтиришга ва ҳисоб-китоб қилиб, жазо ёки мукофотларини беришга Қодир.
التفاسير العربية:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يُلۡحِدُونَ فِيٓ ءَايَٰتِنَا لَا يَخۡفَوۡنَ عَلَيۡنَآۗ أَفَمَن يُلۡقَىٰ فِي ٱلنَّارِ خَيۡرٌ أَم مَّن يَأۡتِيٓ ءَامِنٗا يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۚ ٱعۡمَلُواْ مَا شِئۡتُمۡ إِنَّهُۥ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٌ
Аллоҳнинг оятларини инкор қилиб, ёлғонга чиқариб, тескарилик қиладиганларнинг аҳволидан жуда яхши Хабардормиз. Дўзахга улоқтириладиган одам Қиёмат кунига тинч-хотиржам келадиган одам билан баробарми? Эй одамлар, ёмонлик қиласизларми, яхшилик қиласизларми, истаганингизни қилаверинглар. Сизларга яхшилик нима, ёмонлик нима, баён қилиб қўйдик. Аллоҳ қилаётган ишларингизни Кўргувчидир.
التفاسير العربية:
لَّا يَأۡتِيهِ ٱلۡبَٰطِلُ مِنۢ بَيۡنِ يَدَيۡهِ وَلَا مِنۡ خَلۡفِهِۦۖ تَنزِيلٞ مِّنۡ حَكِيمٍ حَمِيدٖ
Унинг олдидан ҳам, ортидан ҳам ботил келмас. Уни ўзгартириш, қисқартириш, узайтириш, алмаштириш мумкин эмас. У ҳар бир яратишини, тадбирини ва тақдирини ҳикмат билан қиладиган ҳаким ва ҳар доим мақтовга лойиқ Зот тарафидан нозил қилинган.
التفاسير العربية:
مَّا يُقَالُ لَكَ إِلَّا مَا قَدۡ قِيلَ لِلرُّسُلِ مِن قَبۡلِكَۚ إِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغۡفِرَةٖ وَذُو عِقَابٍ أَلِيمٖ
Эй Пайғамбар, сизга қарши айтилаётган бу бўҳтонлар сиздан олдинги пайғамбарларга ҳам айтилган. Шундай экан, сабр қилинг. Зеро, Парвардигорингиз тавба қилган бандасини кечирадиган, тавба қилмай, саркашлик билан гуноҳ қилишда давом этаверадиган бандасини эса жуда оғриқли азоблайдиган Зотдир.
التفاسير العربية:
وَلَوۡ جَعَلۡنَٰهُ قُرۡءَانًا أَعۡجَمِيّٗا لَّقَالُواْ لَوۡلَا فُصِّلَتۡ ءَايَٰتُهُۥٓۖ ءَا۬عۡجَمِيّٞ وَعَرَبِيّٞۗ قُلۡ هُوَ لِلَّذِينَ ءَامَنُواْ هُدٗى وَشِفَآءٞۚ وَٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ فِيٓ ءَاذَانِهِمۡ وَقۡرٞ وَهُوَ عَلَيۡهِمۡ عَمًىۚ أُوْلَٰٓئِكَ يُنَادَوۡنَ مِن مَّكَانِۭ بَعِيدٖ
Биз Қуръонни араб тилидан бошқа тилда нозил қилганимизда кофирлар шундай деган бўлардилар: "Биз англашимиз учун унинг оятлари тушунтириб берилганда яхши бўларди. Қуръонни олиб келган одам араб бўла туриб, унинг ўзи ажамча бўладими?" Эй Пайғамбар, уларга шундай жавоб беринг: "Қуръон Аллоҳга иймон келтириб, пайғамбарларни тасдиқ этган зотлар учун ҳидоят ва шифодир. Уларни залолатга кетишдан асрайди, қалбларини жаҳолатдан даволайди. Аллоҳга иймон келтирмаганларнинг эса қулоқларида карлик, кўзларида кўрлик бор. Шунинг учун улар тушунмайдилар. Улар худди узоқ жойдан чақирилаётган одамларга ўхшайдилар. Шундай бўлгач, жарчининг овозини қаёқдан ҳам эшитсинлар!"
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ فَٱخۡتُلِفَ فِيهِۚ وَلَوۡلَا كَلِمَةٞ سَبَقَتۡ مِن رَّبِّكَ لَقُضِيَ بَيۡنَهُمۡۚ وَإِنَّهُمۡ لَفِي شَكّٖ مِّنۡهُ مُرِيبٖ
Биз Мусога Тавротни бердик. У ҳақда ҳам ихтилоф қилинган. Кимдир унга иймон келтирган, кимдир куфр келтирган. Бандалар ўртасида қилинадиган ажрим Қиёмат куни бўлиши ҳақидаги Аллоҳнинг ваъдаси бўлмаганда эди, Таврот ҳақида ихтилоф қилганлар ўртасида ҳукм чиқариб қўйилган ва ким ҳақ, ким ноҳақ аниқланиб, ҳақлар эъзозланган, ноҳақлар эса хорланган бўларди. Албатта кофирлар Қуръон ҳақида шубҳа-гумонга бораверадилар.
التفاسير العربية:
مَّنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا فَلِنَفۡسِهِۦۖ وَمَنۡ أَسَآءَ فَعَلَيۡهَاۗ وَمَا رَبُّكَ بِظَلَّٰمٖ لِّلۡعَبِيدِ
Ким бир яхши иш қилса, унинг фойдаси ўзига бўлади. Бирон кимсанинг яхши амалидан Аллоҳга фойда йўқ. Ким ёмон иш қилса, унинг зарари ўзига бўлади. Бирон кимсанинг бирон гуноҳи Аллоҳга зарар қилмайди. Ҳамма қилган амалига яраша жазо ёки мукофотини олади. Эй Пайғамбар, Парвардигорингиз бандаларига зулм қилмайди. Уларнинг яхшиликларини камайтириб ёки ёмонликларини кўпайтириб юбормайди.
التفاسير العربية:
۞ إِلَيۡهِ يُرَدُّ عِلۡمُ ٱلسَّاعَةِۚ وَمَا تَخۡرُجُ مِن ثَمَرَٰتٖ مِّنۡ أَكۡمَامِهَا وَمَا تَحۡمِلُ مِنۡ أُنثَىٰ وَلَا تَضَعُ إِلَّا بِعِلۡمِهِۦۚ وَيَوۡمَ يُنَادِيهِمۡ أَيۡنَ شُرَكَآءِي قَالُوٓاْ ءَاذَنَّٰكَ مَا مِنَّا مِن شَهِيدٖ
Соат илми, Қиёмат кунини билиш ёлғиз Аллоҳга қайтарилади, ҳавола қилинади. Унинг қачон бўлишини Аллоҳдан бошқа ҳеч ким билмайди. Меваларнинг гулкосаларидан чиқиши ҳам, ҳар бир аёлнинг нимага ҳомиладор бўлиши ва нимани туғиши ҳам У Зотнинг илми билангина бўлади. Аллоҳ мушрикларга: "Менга шерик қилаётган ўша бутларингиз қани?", деб нидо қилган кунда улар: "Эътироф этамизки, орамизда биронта одам Сенинг шеригинг борлигига гувоҳ бўлолмас", дедилар.
التفاسير العربية:
وَلَئِنۡ أَذَقۡنَٰهُ رَحۡمَةٗ مِّنَّا مِنۢ بَعۡدِ ضَرَّآءَ مَسَّتۡهُ لَيَقُولَنَّ هَٰذَا لِي وَمَآ أَظُنُّ ٱلسَّاعَةَ قَآئِمَةٗ وَلَئِن رُّجِعۡتُ إِلَىٰ رَبِّيٓ إِنَّ لِي عِندَهُۥ لَلۡحُسۡنَىٰۚ فَلَنُنَبِّئَنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِمَا عَمِلُواْ وَلَنُذِيقَنَّهُم مِّنۡ عَذَابٍ غَلِيظٖ
Бир бало ёки бирон касалликка чалинганларидан кейин уларга раҳм қилиб, соғлик, бойлик ва тинчлик- хотиржамлик неъматини ато этсак: "Бу ўзи менинг ҳаққим. Чунки мен шунга лойиқ одамман. Мен қиёмат қоим бўлади, деб ўйламайман. Фаразан, бўлган тақдирда ҳам Парвардигорим ҳузурида менга аталган бойлик ва давлат бор. Бу дунёда ҳақли бўлганим учун берганидек, у дунёда ҳам беради", дейишлари тайин. Биз кофирларга қилиб ўтган куфру маъсиятлари ҳақида хабар бериб, уларни ўта қаттиқ азобга гирифтор қилурмиз.
التفاسير العربية:
وَإِذَآ أَنۡعَمۡنَا عَلَى ٱلۡإِنسَٰنِ أَعۡرَضَ وَنَـَٔا بِجَانِبِهِۦ وَإِذَا مَسَّهُ ٱلشَّرُّ فَذُو دُعَآءٍ عَرِيضٖ
Агар инсонга соғлик, тинчлик-омонлик каби неъматларни ато этсак, Аллоҳни эслаш ва Унга тоат-ибодат қилишни унутиб, такаббурлик билан юз ўгириб кетади. Агар касаллик, камбағаллик каби мусибатларга йўлиқса, Аллоҳга кўп-кўп дуо қиладиган бўлиб қолади. Хуллас, на неъматга шукр қилади ва на балога сабр.
التفاسير العربية:
قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ إِن كَانَ مِنۡ عِندِ ٱللَّهِ ثُمَّ كَفَرۡتُم بِهِۦ مَنۡ أَضَلُّ مِمَّنۡ هُوَ فِي شِقَاقِۭ بَعِيدٖ
Эй Пайғамбар, анави ҳақни тан олмаётган мушрикларга айтинг: "Айтинглар-чи, агар бу Қуръон Аллоҳ тарафидан бўлса ва сизлар унга куфр келтириб, ёлғонга чиқараётган бўлсангизлар, аҳволинглар нима кечади?! Ўта кучли ва ёрқин далиллар билан очиқ кўриниб турган ҳақиқатдан саркашлик билан юз ўгирган одамдан ҳам адашганроқ ким бор экан?!"
التفاسير العربية:
سَنُرِيهِمۡ ءَايَٰتِنَا فِي ٱلۡأٓفَاقِ وَفِيٓ أَنفُسِهِمۡ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَهُمۡ أَنَّهُ ٱلۡحَقُّۗ أَوَلَمۡ يَكۡفِ بِرَبِّكَ أَنَّهُۥ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ شَهِيدٌ
Қурайш кофирларига оятларимизни мусулмонларга фатҳ қилиб берган ерларимизда ҳам, Маккани фатҳ айлаш билан уларнинг ўзларида ҳам кўрсатиб қўямиз. Токи, бу Қуръоннинг ҳақ экани, унда заррача шубҳа йўқлиги аён бўлсин. Анави мушрикларга Қуръоннинг ҳақ эканига Аллоҳнинг Ўзи гувоҳлик бераётгани етмас эканми? Аллоҳдан кўра зўрроқ яна қандай гувоҳ бор экан? Агар улар чиндан ҳақни истаганларида Парвардигорнинг гувоҳлиги уларга кифоя қилган бўлар эди.
التفاسير العربية:
أَلَآ إِنَّهُمۡ فِي مِرۡيَةٖ مِّن لِّقَآءِ رَبِّهِمۡۗ أَلَآ إِنَّهُۥ بِكُلِّ شَيۡءٖ مُّحِيطُۢ
Огоҳ бўлингизким, мушриклар Қиёмат куни Парвардигорларига рўбарў келиш ҳақидаги хабарларга шубҳа билан қарайдилар. Чунки улар қайта тирилишни инкор этадилар, охиратга ишонмайдилар. Шу туфайли охират учун солиҳ амаллар ила тайёргарлик кўрмайдилар. Огоҳ бўлингизким, Аллоҳ ҳамма нарсани иҳота қилиб олгандир, яъни, ҳамма нарсадан воқиф ва ҳар ишга Қодир Зотдир.
التفاسير العربية:
ترجمة معاني سورة: فصلت
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - فهرس التراجم
الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.