ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - فهرس التراجم
سورة الشورى - Шўро сураси
من مقاصد السورة:
بيان كمال تشريع الله، ووجوب متابعته، والتحذير من مخالفته.
حمٓ
التفاسير العربية:
عٓسٓقٓ
التفاسير العربية:
تَكَادُ ٱلسَّمَٰوَٰتُ يَتَفَطَّرۡنَ مِن فَوۡقِهِنَّۚ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ يُسَبِّحُونَ بِحَمۡدِ رَبِّهِمۡ وَيَسۡتَغۡفِرُونَ لِمَن فِي ٱلۡأَرۡضِۗ أَلَآ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ
Аллоҳнинг буюклигидан шу қадар улкан ва баланд осмонлар ёрилиб кетай дейди. Фаришталар эса У Зотни улуғлаб, ҳамду тасбеҳлар айтиб, ердагилар учун Аллоҳдан мағфират сўрайдилар. Огоҳ бўлингизким, Аллоҳ тавба қилган бандалари учун Мағфиратли ва Марҳаматли Зотдир.
التفاسير العربية:
وَٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ مِن دُونِهِۦٓ أَوۡلِيَآءَ ٱللَّهُ حَفِيظٌ عَلَيۡهِمۡ وَمَآ أَنتَ عَلَيۡهِم بِوَكِيلٖ
Аллоҳни қўйиб, бутларни дўст тутадиганлар ва ўшаларга ибодат қиладиганларни Аллоҳнинг Ўзи кузатиб, ҳамма қилган ишларини ёзиб боради ва кейин уларни қилган ишларига яраша жазолайди ёки мукофотлайди. Эй Пайғамбар, уларнинг ишларини кузатиш иши сизга топширилган эмас. Бу ишга сиз масъул эмассиз. Сиз фақат етказиб қўйгувчисиз, холос.
التفاسير العربية:
وَكَذَٰلِكَ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ قُرۡءَانًا عَرَبِيّٗا لِّتُنذِرَ أُمَّ ٱلۡقُرَىٰ وَمَنۡ حَوۡلَهَا وَتُنذِرَ يَوۡمَ ٱلۡجَمۡعِ لَا رَيۡبَ فِيهِۚ فَرِيقٞ فِي ٱلۡجَنَّةِ وَفَرِيقٞ فِي ٱلسَّعِيرِ
Эй Пайғамбар, сиздан олдинги пайғамбарларга нозил қилганимиздек, сизга ҳам арабий Қуръонни Макка аҳли ва унинг атрофидагиларни олдингию кейинги ҳамма-ҳамма ҳисоб-китоб учун, жазо ёки мукофот учун тўпланадиган Қиёмат кунидан огоҳлантиришингиз учун ваҳий қилдик. Бу куннинг келиши муқаррардир. Унда шак-шубҳа йўқ. У пайтда одамлар икки гуруҳга ажраладилар. Бир гуруҳ, яъни, мўминлар жаннатда бўлсалар, бошқалари, яъни, кофирлар дўзахда бўладилар.
التفاسير العربية:
وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَعَلَهُمۡ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ وَلَٰكِن يُدۡخِلُ مَن يَشَآءُ فِي رَحۡمَتِهِۦۚ وَٱلظَّٰلِمُونَ مَا لَهُم مِّن وَلِيّٖ وَلَا نَصِيرٍ
Агар Аллоҳ хоҳлаганида уларни бир уммат, Ислом уммати қилиб, ҳаммасини жаннатга киритган бўларди. Лекин ҳикмати илоҳиянинг тақозоси шуки, Аллоҳ Ўзи истаган одамни мусулмон қилиб, жаннатга киритади. Куфру маъсиятлар ила ўзларига ўзлари зулм қилган золимлар учун эса дардини тинглайдиган бирон дўст ҳам, уларни Аллоҳнинг азобидан қутқариб қоладиган бирон мададкор ҳам йўқдир.
التفاسير العربية:
أَمِ ٱتَّخَذُواْ مِن دُونِهِۦٓ أَوۡلِيَآءَۖ فَٱللَّهُ هُوَ ٱلۡوَلِيُّ وَهُوَ يُحۡيِ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Анави мушриклар Аллоҳни қўйиб, бошқаларни дўст тутдиларми? Ҳолбуки, чин, ҳақиқий дўст ёлғиз Аллоҳдир. Ундан бошқаси фойда ҳам, зарар ҳам келтира олмайди. Ҳисоб-китоб ва жазо ёки мукофот учун ўликларни тирилтирадиган ҳам ёлғиз Унинг Ўзидир. У ҳар ишга Қодир. Унинг Қўлидан келмайдиган иш йўқ.
التفاسير العربية:
وَمَا ٱخۡتَلَفۡتُمۡ فِيهِ مِن شَيۡءٖ فَحُكۡمُهُۥٓ إِلَى ٱللَّهِۚ ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُ رَبِّي عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُ وَإِلَيۡهِ أُنِيبُ
Эй одамлар, диндаги асос ишлар бўладими ёки майда бўлимлари бўладими, қайси бирида ихтилоф қилсангизлар унинг ҳукми Аллоҳдан сўралади. Аллоҳнинг китоби ва пайғамбари алайҳиссаломнинг суннатига мурожаат қилинади. Мана шу тавсифлар соҳиби Аллоҳ Парвардигоримдир. Ҳамма ишларимда ёлғиз Унгагина таяндим ва Унгагина тавба билан юзланаман.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• القرآن والسُنَّة مرجعان للمؤمنين في شؤونهم كلها، وبخاصة عند الاختلاف.
Мўминлар учун ҳамма ишларида, хусусан, ихтилоф чоғида мурожаат қилинадиган икки манба бор. Улар Қуръон ва суннатдир.
• الاقتصار على إنذار أهل مكة ومن حولها؛ لأنهم مقصودون بالرد عليهم لإنكارهم رسالته صلى الله عليه وسلم وهو رسول للناس كافة كما قال تعالى: ﴿وَمَآ أَرسَلنُّكَ إلَّا كافةً لِّلنَّاس...﴾، (سبأ: 28).
Оятларда Макка аҳли ва унинг атрофидагиларни огоҳлантириш билан чекланяпти. Чунки Муҳаммад алайҳиссолату вассаломнинг бутун инсониятга пайғамбар бўлиб юборилганини айнан ўшалар инкор этяптилар. Аллоҳ таоло айтади: "Биз сизни ҳамма одамларга юбордик".
فَاطِرُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ جَعَلَ لَكُم مِّنۡ أَنفُسِكُمۡ أَزۡوَٰجٗا وَمِنَ ٱلۡأَنۡعَٰمِ أَزۡوَٰجٗا يَذۡرَؤُكُمۡ فِيهِۚ لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ
Аллоҳ осмонлару ерни йўқдан бор қилган Зотдир. У сизларни ҳам, туя, сигир, қўй каби чорва ҳайвонларини ҳам жуфт-жуфт қилиб яратди. Шу жуфтлик орқали кўпаясизлар. Ўзларингиз уйланасизлар, турмуш қурасизлар. Ҳайвонларнинг эса гўштларидан, сутларидан, юнгларидан фойдаланиб яшайсизлар. Аллоҳга махлуқотларидан биронтаси ўхшаш эмас. У бандаларининг айтаётган гапларини эшитиб, қилаётган ишларини кўриб тургувчи Зотдир. Бирон нарса У Зотнинг эътиборидан четда қолмайди ва яқинда бандаларини қилган амалларига яраша жазолайди ёки мукофотлайди.
التفاسير العربية:
لَهُۥ مَقَالِيدُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ يَبۡسُطُ ٱلرِّزۡقَ لِمَن يَشَآءُ وَيَقۡدِرُۚ إِنَّهُۥ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
Осмонлару ер хазиналарининг калитлари ёлғиз Уникидир. Ўзи хоҳлаган бандасининг ризқини мўл қилиб беради ва шу билан шукр қиладими, йўқми, синайди. Хоҳлаган бандасининг эса ризқини танг қилиб беради ва бу билан ҳам сабр қиладими, йўқми, синайди. У ҳамма нарсани биладиган Зотдир. Бандалари учун нима фойдали бўлса, ҳаммасидан Хабардор.
التفاسير العربية:
۞ شَرَعَ لَكُم مِّنَ ٱلدِّينِ مَا وَصَّىٰ بِهِۦ نُوحٗا وَٱلَّذِيٓ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ وَمَا وَصَّيۡنَا بِهِۦٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَمُوسَىٰ وَعِيسَىٰٓۖ أَنۡ أَقِيمُواْ ٱلدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُواْ فِيهِۚ كَبُرَ عَلَى ٱلۡمُشۡرِكِينَ مَا تَدۡعُوهُمۡ إِلَيۡهِۚ ٱللَّهُ يَجۡتَبِيٓ إِلَيۡهِ مَن يَشَآءُ وَيَهۡدِيٓ إِلَيۡهِ مَن يُنِيبُ
Нуҳга нимани етказиш ва нимага амал қилишни буюрган бўлса, сизларга ҳам диндан ўшани шариат айлади. Эй Пайғамбар, сизга ваҳий қилганимиз, шунингдек, Иброҳим, Мусо ва Ийсога буюрганимиз шуки, динни барпо қилинглар ва унда гуруҳ-гуруҳларга бўлиниб кетманглар. Мушрикларга сиз даъват этаётган Аллоҳни ягона илоҳ деб билиш ва Ундан бошқага ибодат қилмаслик оғирлик қилди. Аллоҳ Ўзи истаган бандасини танлаб олиб, унинг тоат-ибодат қилишига тавфиқ беради. Ўзига тавба ва илтижо қилган бандасини ҳидоят қилади.
التفاسير العربية:
وَمَا تَفَرَّقُوٓاْ إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَهُمُ ٱلۡعِلۡمُ بَغۡيَۢا بَيۡنَهُمۡۚ وَلَوۡلَا كَلِمَةٞ سَبَقَتۡ مِن رَّبِّكَ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗى لَّقُضِيَ بَيۡنَهُمۡۚ وَإِنَّ ٱلَّذِينَ أُورِثُواْ ٱلۡكِتَٰبَ مِنۢ بَعۡدِهِمۡ لَفِي شَكّٖ مِّنۡهُ مُرِيبٖ
Кофир ва мушриклар Муҳаммад алайҳиссаломнинг пайғамбар бўлиб келиши ҳақидаги ҳужжат келганидан кейин ўзаро адоватлашиб, гуруҳ-гуруҳларга бўлиниб кетдилар. Аллоҳнинг илмида уларга юбориладиган азоб муайян муддатга, Қиёмат кунигача кечиктирилиши ҳақида гап ўтмаганида эди, Аллоҳ улар устидан Ўз ҳукмини чиқариб, бир зумда уларни жазолаган бўларди. Таврот вориси бўлган яҳудийлар ҳам, Инжил вориси бўлган насронийлар ҳам, улардан кейинги мушриклар ҳам Муҳаммад алайҳиссалом олиб келган Қуръон ҳақида шак-шубҳададирлар.
التفاسير العربية:
فَلِذَٰلِكَ فَٱدۡعُۖ وَٱسۡتَقِمۡ كَمَآ أُمِرۡتَۖ وَلَا تَتَّبِعۡ أَهۡوَآءَهُمۡۖ وَقُلۡ ءَامَنتُ بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ مِن كِتَٰبٖۖ وَأُمِرۡتُ لِأَعۡدِلَ بَيۡنَكُمُۖ ٱللَّهُ رَبُّنَا وَرَبُّكُمۡۖ لَنَآ أَعۡمَٰلُنَا وَلَكُمۡ أَعۡمَٰلُكُمۡۖ لَا حُجَّةَ بَيۡنَنَا وَبَيۡنَكُمُۖ ٱللَّهُ يَجۡمَعُ بَيۡنَنَاۖ وَإِلَيۡهِ ٱلۡمَصِيرُ
Мана шу тўғри динга даъват этинг. Аллоҳ қандай буюрган бўлса, ўшандай барқарор туринг. Ноҳақларнинг ҳавойи нафсларига эргашиб кетманг. Мунозара бўлса, айтинг: "Мен Аллоҳга ва У пайғамбарларга нозил қилган китобларга иймон келтирдим. Аллоҳ мени сизларнинг ораларингизда адолат билан ҳукм қилишимга буюрди. Мен ибодат қилаётган Аллоҳ менинг ҳам Парвардигоримдир, сизларнинг ҳам Парвардигорингиздир. Яхши бўлсин, ёмон бўлсин, бизга ўзимизнинг амалларимиз, сизларга ўзингизнинг амалларингиз. Ҳужжат аниқ бўлганидан кейин энди биз билан сизларнинг ўртангизда ҳеч қандай талашиб-тортишиш йўқ. Аллоҳ бизни ҳам, сизларни ҳам жамлайди. Қиёмат куни ҳаммамиз Унинг ҳузурига қайтамиз ва ҳаммамиз қилмишимизга яраша жазо ёки мукофотимизни оламиз. Ким ҳақ, ким ноҳақ, ўшанда аён бўлади".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• أهمية وحدة الكلمة، وخطر الاختلاف فيها.
• من مقومات نجاح الدعوة إلى الله: صحة المبدأ، والاستقامة عليه، والبعد عن اتباع الأهواء، والعدل، والتركيز على المشترك، وترك الجدال العقيم، والتذكير بالمصير المشترك.
Даъват муваффақият қозониши учун қуйидаги омиллар ўта муҳим: тўғри йўл танлаш, барқарор бўлиш, ҳавойи нафсларга эргашмаслик, адолат қилиш, муштаракликка алоҳида эътибор қаратиш, муштарак оқибатни эслатиш ва кераксиз талашиб-тортишишни тарк этиш.
وَٱلَّذِينَ يُحَآجُّونَ فِي ٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ مَا ٱسۡتُجِيبَ لَهُۥ حُجَّتُهُمۡ دَاحِضَةٌ عِندَ رَبِّهِمۡ وَعَلَيۡهِمۡ غَضَبٞ وَلَهُمۡ عَذَابٞ شَدِيدٌ
Муҳаммад алайҳиссаломга нозил қилинган динни одамлар қабул қилганидан кейин яна у ҳақда талашиб-тортишадиганларнинг ҳужжати Аллоҳнинг наздида ҳам, мўминлар наздида ҳам беҳудадир, бетаъсирдир. Улар ҳақни тан олмай кофир бўлганлари учун Аллоҳнинг ғазабига учрайдилар. Қиёмат куни эса қаттиқ азобга гирифтор бўладилар.
التفاسير العربية:
ٱللَّهُ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ ٱلۡكِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّ وَٱلۡمِيزَانَۗ وَمَا يُدۡرِيكَ لَعَلَّ ٱلسَّاعَةَ قَرِيبٞ
Аллоҳ шак-шубҳаси бўлмаган ҳақ Қуръонни ҳамда одамлар орасида адолат билан ҳукм юритиш учун мезонни - адолатни нозил қилди. Анавилар инкор қилаётган Қиёмат, яқин бўлса ажаб эмас. Келиши муқаррар бўлган ҳар нарса яқиндир.
التفاسير العربية:
يَسۡتَعۡجِلُ بِهَا ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِهَاۖ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مُشۡفِقُونَ مِنۡهَا وَيَعۡلَمُونَ أَنَّهَا ٱلۡحَقُّۗ أَلَآ إِنَّ ٱلَّذِينَ يُمَارُونَ فِي ٱلسَّاعَةِ لَفِي ضَلَٰلِۭ بَعِيدٍ
Қиёматга ишонмайдиганлар унинг тезроқ келишини талаб қиладилар. Чунки улар ҳисоб-китобга ҳам, жазо ё мукофотга ҳам ишонмайдилар. Аллоҳга иймон келтирганлар эса Қиёматдан қўрқадилар. Чунки унинг ҳақ эканини аниқ биладилар. Огоҳ бўлингизким, Қиёмат ҳақида талашиб-тортишадиганлар, у ҳақда шубҳа-гумон туғдирмоқчи бўлганлар қаттиқ адашиб, ҳақиқатдан анча узоққа кетиб қолганлардир.
التفاسير العربية:
ٱللَّهُ لَطِيفُۢ بِعِبَادِهِۦ يَرۡزُقُ مَن يَشَآءُۖ وَهُوَ ٱلۡقَوِيُّ ٱلۡعَزِيزُ
Аллоҳ бандаларига меҳрибон. Ўзининг ҳикмати ва лутфи тақозосига қараб, истаган одамига ризқни мўл қилиб беради, истаган одамига танг қилиб беради. У қудратлидир, ҳаммадан ғолибдир. Душманларидан қасос оладиган азиздир, музаффардир.
التفاسير العربية:
مَن كَانَ يُرِيدُ حَرۡثَ ٱلۡأٓخِرَةِ نَزِدۡ لَهُۥ فِي حَرۡثِهِۦۖ وَمَن كَانَ يُرِيدُ حَرۡثَ ٱلدُّنۡيَا نُؤۡتِهِۦ مِنۡهَا وَمَا لَهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِن نَّصِيبٍ
Ким охират савоби учун амал қилса, унинг савобини кўпайтириб берамиз. Ҳар бир яхшилик ўн баробардан етти юз баробаргача кўпайтириб берилади. Ким дунёни истаса, унга ўшандан ўзига аталгани миқдорича берурмиз. Дунёни танлагани учун унга охиратда бирон насиба қолмас.
التفاسير العربية:
أَمۡ لَهُمۡ شُرَكَٰٓؤُاْ شَرَعُواْ لَهُم مِّنَ ٱلدِّينِ مَا لَمۡ يَأۡذَنۢ بِهِ ٱللَّهُۚ وَلَوۡلَا كَلِمَةُ ٱلۡفَصۡلِ لَقُضِيَ بَيۡنَهُمۡۗ وَإِنَّ ٱلظَّٰلِمِينَ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
Ёки анави мушрикларнинг Аллоҳдан бошқа худолари бормики, уларга диндан ширк, ҳалолни ҳаром қилиш, ҳаромни эса ҳалол қилиш каби Аллоҳ изн бермаган нарсаларни шариатлаштириб берган бўлсалар. Агар Аллоҳ яхши билан ёмонни ажратиш учун ажрим кунини аниқ белгилаб қўймаганида улар устидан ҳукм чиқарилган бўларди. Ширку маъсиятлар ила ўз жонига жабр қилган золимлар учун Қиёмат куни аламли азоб бордир.
التفاسير العربية:
تَرَى ٱلظَّٰلِمِينَ مُشۡفِقِينَ مِمَّا كَسَبُواْ وَهُوَ وَاقِعُۢ بِهِمۡۗ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فِي رَوۡضَاتِ ٱلۡجَنَّاتِۖ لَهُم مَّا يَشَآءُونَ عِندَ رَبِّهِمۡۚ ذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَضۡلُ ٱلۡكَبِيرُ
Эй Пайғамбар, ширку маъсиятлар ила ўз жонига жабр қилган золимларни кўрасизки, қилиб қўйган гуноҳлари туфайли азобга дучор бўлишдан қўрқиб турадилар. Қўрқадиларми, йўқми, уларнинг жазоланиши муқаррар. Чин тавба бўлмаса, қуруқ қўрқувнинг ўзидан фойда йўқ. Аллоҳга ва пайғамбарларга иймон келтириб, яхши амалларни қилганлар эса уларнинг акси ўлароқ, жаннатларнинг боғларида роҳат-фароғатда бўладилар. Парвардигорлари ҳузурида уларга истаган нарсалари бир зумда муҳайё қилинур. Улар туганмас-битмас неъматлар ичида бўладилар. Бу бир улкан фазлу марҳаматдир.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• خوف المؤمن من أهوال يوم القيامة يعين على الاستعداد لها.
ذَٰلِكَ ٱلَّذِي يُبَشِّرُ ٱللَّهُ عِبَادَهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِۗ قُل لَّآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ أَجۡرًا إِلَّا ٱلۡمَوَدَّةَ فِي ٱلۡقُرۡبَىٰۗ وَمَن يَقۡتَرِفۡ حَسَنَةٗ نَّزِدۡ لَهُۥ فِيهَا حُسۡنًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ شَكُورٌ
Аллоҳга ва пайғамбарларга иймон келтириб, яхши ишларни қиладиган мўминларга Аллоҳ мана шундай хушхабарни беради. Эй Пайғамбар, айтинг: "Сизларга ҳақни етказаётганим эвазига сизлардан бирон ҳақ, савоб талаб қилмайман. Фақат биргина нарсани талаб қиламан, холос. У ҳам бўлса, сизларга яқин бўлганим учун мени яхши кўринглар". Ким бир яхшилик қилса, унинг савобини кўпайтириб берамиз. Бирни ўн қилиб берамиз. Аллоҳ тавба қилган бандаларини кечирадиган, Унинг ризоси учун қилинган солиҳ амаллардан миннатдор бўладиган Зотдир.
التفاسير العربية:
أَمۡ يَقُولُونَ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبٗاۖ فَإِن يَشَإِ ٱللَّهُ يَخۡتِمۡ عَلَىٰ قَلۡبِكَۗ وَيَمۡحُ ٱللَّهُ ٱلۡبَٰطِلَ وَيُحِقُّ ٱلۡحَقَّ بِكَلِمَٰتِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ عَلِيمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ
Мушриклар Қуръонни Муҳаммад алайҳиссалом ўзи тўқиб чиқариб, уни Аллоҳ айтган дейди, деб ўйлайдилар. Аллоҳ уларга раддия билдириб: "Агар сиз ёлғон тўқийдиган одам бўлганингизда қалбингизни муҳрлаб қўйган ҳамда тўқилган ботилни маҳв айлаб, ҳақни юзага чиқарган бўлардим", дейди. Модомики, иш шундай бўлмабдими, демак, шунинг ўзи Пайғамбар алайҳиссаломнинг ҳақ эканига, Қуръон Аллоҳ тарафидан нозил қилинганига етарли далилдир. Аллоҳ бандаларининг қалбларида нима борлигини ҳам биладиган Зотдир. Бирон нарса У Зотдан яширин қолмас.
التفاسير العربية:
وَهُوَ ٱلَّذِي يَقۡبَلُ ٱلتَّوۡبَةَ عَنۡ عِبَادِهِۦ وَيَعۡفُواْ عَنِ ٱلسَّيِّـَٔاتِ وَيَعۡلَمُ مَا تَفۡعَلُونَ
Ҳар қандай нуқсондан Пок Аллоҳ шундай Зотки, куфру маъсиятлардан тавба қилган бандаларнинг тавбасини қабул қилади, қилиб ўтган ёмонликларини кечиради ва сизлар қилаётган ҳар бир ишдан воқиф бўлиб туради. Бирон амалингиз У Зотдан яширин қолмайди. Яқинда амалларингизга яраша жазо ёки мукофотингизни беради.
التفاسير العربية:
وَيَسۡتَجِيبُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَيَزِيدُهُم مِّن فَضۡلِهِۦۚ وَٱلۡكَٰفِرُونَ لَهُمۡ عَذَابٞ شَدِيدٞ
Аллоҳга ва пайғамбарларга иймон келтириб, яхши ишларни қилган зотларнинг дуоларини ижобат айлаб, уларга Ўз фазлидан сўрамаган нарсаларини ҳам қўшиб, кўпайтириб беради. Аллоҳга ва пайғамбарларга куфр келтирганларни эса Қиёмат куни қаттиқ азоб кутиб олади.
التفاسير العربية:
۞ وَلَوۡ بَسَطَ ٱللَّهُ ٱلرِّزۡقَ لِعِبَادِهِۦ لَبَغَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَٰكِن يُنَزِّلُ بِقَدَرٖ مَّا يَشَآءُۚ إِنَّهُۥ بِعِبَادِهِۦ خَبِيرُۢ بَصِيرٞ
Агар Аллоҳ ҳамма бандаларига ризқни мўл қилиб қўйганида ер юзида ҳадларидан ошиб, зулму зўравонлик қилган бўлардилар. Лекин Аллоҳ ризқни Ўзи истаган миқдорда кенг ва танг қилиб туширади. У бандаларининг аҳволидан Хабардор ва уларни кўриб тургувчи Зотдир. У Зотнинг беришида ҳам, бермаслигида ҳам бир ҳикмат бор.
التفاسير العربية:
وَهُوَ ٱلَّذِي يُنَزِّلُ ٱلۡغَيۡثَ مِنۢ بَعۡدِ مَا قَنَطُواْ وَيَنشُرُ رَحۡمَتَهُۥۚ وَهُوَ ٱلۡوَلِيُّ ٱلۡحَمِيدُ
У шундай Зотки, банлари умидларини узиб турган пайтларида осмондан ёмғир ёғдиради ва уни кенг қилиб тарқатади. Шу билан ердан ўсимликлар униб чиқади. У бандаларининг ишларини бошқариб турадиган, ҳар доим мақтовга лойиқ Зотдир.
التفاسير العربية:
وَمِنۡ ءَايَٰتِهِۦ خَلۡقُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَثَّ فِيهِمَا مِن دَآبَّةٖۚ وَهُوَ عَلَىٰ جَمۡعِهِمۡ إِذَا يَشَآءُ قَدِيرٞ
Осмонлару ернинг яратилиши ва уларга сочиб юборилган хилма-хил ажойиб махлуқотлар Аллоҳнинг ягоналиги ва қудратига далолат қиладиган оятларидандир. У Зот истаган пайтида уларни ҳисоб-китоб қилиш ва жазо ёки мукофотларини бериш учун жамлаб олишга Қодир. Уларни дастлаб қандай йўқдан бор қилган бўлса, ўшандай яна қайта тирилтираверади. Бу иш У Зот учун оғир эмас.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الداعي إلى الله لا يبتغي الأجر عند الناس.
• التوسيع في الرزق والتضييق فيه خاضع لحكمة إلهية قد تخفى على كثير من الناس.
إِن يَشَأۡ يُسۡكِنِ ٱلرِّيحَ فَيَظۡلَلۡنَ رَوَاكِدَ عَلَىٰ ظَهۡرِهِۦٓۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّكُلِّ صَبَّارٖ شَكُورٍ
Агар Аллоҳ хоҳласа, шамолни тўхтатиб қўяди. Шу билан кемалар денгизлар устида ҳаракатдан тўхтаб, қотиб қоладилар. Мана шу кемаларнинг яратилиши ва уларни шамоллар юритиб туришида ҳар бир балою офатларга сабр қиладиган, Аллоҳнинг неъматларига шукр қиладиган одам учун Аллоҳнинг қудратига далолат қилувчи ёрқин белгилар бор.
التفاسير العربية:
وَيَعۡلَمَ ٱلَّذِينَ يُجَٰدِلُونَ فِيٓ ءَايَٰتِنَا مَا لَهُم مِّن مَّحِيصٖ
Токи, қаттиқ шамол юбориб, кемаларни ҳалок қилганимизни кўрган кофирлар, Аллоҳнинг оятларини ёлғонга чиқариш учун талашиб-тортишадиганлар ўзлари учун бирон қочиб қутула оладиган жой йўқлигини англаб, ёлғиз Аллоҳга дуо-илтижо қилишга ўтсинлар.
التفاسير العربية:
فَمَآ أُوتِيتُم مِّن شَيۡءٖ فَمَتَٰعُ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۚ وَمَا عِندَ ٱللَّهِ خَيۡرٞ وَأَبۡقَىٰ لِلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ يَتَوَكَّلُونَ
Эй одамлар, сизларга берилган мол-дунё, обрў-эътибор, фарзанд каби неъматлар шу дунёнинг ўткинчи матосидир. Ҳақиқий барқарор, мангу неъмат эса Аллоҳга иймон келтириб, барча ишларида Унгагина таваккул қиладиган мўминлар учун тайёрлаб қўйган абадий жаннатдир.
التفاسير العربية:
وَٱلَّذِينَ يَجۡتَنِبُونَ كَبَٰٓئِرَ ٱلۡإِثۡمِ وَٱلۡفَوَٰحِشَ وَإِذَا مَا غَضِبُواْ هُمۡ يَغۡفِرُونَ
Мўминларки, катта гуноҳлардан ва манфур ишлардан тийиладилар. Биров уларга қўли ё тили билан озор етказиб, ғазабини келтирса ҳам кечириб юборадилар. Мана шу кечиримлиликда бир яхшилик, манфаат бўлса, бу иш улар тарафидан кўрсатилган бир фазлу марҳамат ҳисобланади.
التفاسير العربية:
وَٱلَّذِينَ ٱسۡتَجَابُواْ لِرَبِّهِمۡ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَأَمۡرُهُمۡ شُورَىٰ بَيۡنَهُمۡ وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ
Мўминларки, Парвардигорларининг чақириқларига итоат этиб, буйруқларини бажарадилар, тақиқларидан тийиладилар. Намозни тўкис адо этадилар, муҳим масалаларда ўзаро маслаҳатлашиб иш қиладилар ва Биз берган ризқдан Аллоҳ йўлида сарфлайдилар.
التفاسير العربية:
وَجَزَٰٓؤُاْ سَيِّئَةٖ سَيِّئَةٞ مِّثۡلُهَاۖ فَمَنۡ عَفَا وَأَصۡلَحَ فَأَجۡرُهُۥ عَلَى ٱللَّهِۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلظَّٰلِمِينَ
Ҳар кимнинг ўз ҳаққини талаб қилишга ҳаққи бор. Лекин ошириб юбормаслиги шарт. Энди ким ёмонлик қилган биродарини кечириб юборса ва ўзи билан ўша биродари орасини ислоҳ қилиб олса, унинг савобини бериш Аллоҳнинг зиммасига ўтади. Аллоҳ одамларнинг жонларига, мол-давлатларига ва обрўларига тажовуз қиладиган золимларни севмайди. Уларни ёмон кўради.
التفاسير العربية:
وَلَمَن صَبَرَ وَغَفَرَ إِنَّ ذَٰلِكَ لَمِنۡ عَزۡمِ ٱلۡأُمُورِ
Ким бошқаларнинг озорларига сабр қилиб, кечириб юборса ва бу иши ўзига ҳам, жамиятга ҳам фойда келтирса, бас, у мардлик қилибди. Бундай мардлик ҳар кимга ҳам насиб қилавермайди. Бу мақомга буюк насибадорларгина ноил бўладилар.
التفاسير العربية:
وَمَن يُضۡلِلِ ٱللَّهُ فَمَا لَهُۥ مِن وَلِيّٖ مِّنۢ بَعۡدِهِۦۗ وَتَرَى ٱلظَّٰلِمِينَ لَمَّا رَأَوُاْ ٱلۡعَذَابَ يَقُولُونَ هَلۡ إِلَىٰ مَرَدّٖ مِّن سَبِيلٖ
Аллоҳ кимни ҳидоятдан маҳрум айлаб, ҳақ йўлдан оздириб қўйган бўлса, унга ишини ўнглаб қўядиган бирон дўст топилмас. Куфру маъсиятлар ила ўз жонига жабр қилган золимларни кўрасизки, Қиёмат куни азобни ўз кўзлари билан кўрган пайтларида: "Дунёга қайтиб, тавба қилиб олишнинг бирон йўли бормикин", деб қоладилар.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الصبر والشكر سببان للتوفيق للاعتبار بآيات الله.
وَتَرَىٰهُمۡ يُعۡرَضُونَ عَلَيۡهَا خَٰشِعِينَ مِنَ ٱلذُّلِّ يَنظُرُونَ مِن طَرۡفٍ خَفِيّٖۗ وَقَالَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّ ٱلۡخَٰسِرِينَ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ وَأَهۡلِيهِمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۗ أَلَآ إِنَّ ٱلظَّٰلِمِينَ فِي عَذَابٖ مُّقِيمٖ
Эй Пайғамбар, кўрасизки, золимлар дўзахга рўбарў қилинганларида эгилиб, хор бўлиб турадилар. Хавфнинг зўридан одамларга тик қарай олмайдилар. Фақат кўз қирлари билангина назар ташлайдилар. Шунда Аллоҳга ва пайғамбарларга иймон келтирганлар: "Ҳақиқий ютқазувчилар Қиёмат куни азобга гирифтор бўлиб, ўзларини ҳам, оилаларини ҳам ютқазиб қўйган кимсалардир", дедилар. Огоҳ бўлингизким, золимлар ҳеч қачон тўхтамайдиган абадий азобдадирлар.
التفاسير العربية:
وَمَا كَانَ لَهُم مِّنۡ أَوۡلِيَآءَ يَنصُرُونَهُم مِّن دُونِ ٱللَّهِۗ وَمَن يُضۡلِلِ ٱللَّهُ فَمَا لَهُۥ مِن سَبِيلٍ
Қиёмат куни уларни Аллоҳнинг азобидан қутқариб оладиган дўстлари бўлмайди. Кимни Аллоҳ ҳақ йўлдан маҳрум айлаб, адаштириб қўйган бўлса, энди унинг ҳидоят топишига ҳеч қандай йўл йўқ.
التفاسير العربية:
ٱسۡتَجِيبُواْ لِرَبِّكُم مِّن قَبۡلِ أَن يَأۡتِيَ يَوۡمٞ لَّا مَرَدَّ لَهُۥ مِنَ ٱللَّهِۚ مَا لَكُم مِّن مَّلۡجَإٖ يَوۡمَئِذٖ وَمَا لَكُم مِّن نَّكِيرٖ
Эй одамлар, Қиёмат куни келишидан олдин Парвардигорингизнинг чақириқларига зудлик билан итоат этиб, буйруқларини бажаринглар, тақиқларидан тийилинглар. У кун келганда сизлар учун қочиб бориб, жон сақлайдиган бирон бошпана топилмай қолади. Шу дунёда қилиб ўтган гуноҳларингиздан тониш, уларни инкор қилиш имкони ҳам бўлмайди.
التفاسير العربية:
فَإِنۡ أَعۡرَضُواْ فَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ عَلَيۡهِمۡ حَفِيظًاۖ إِنۡ عَلَيۡكَ إِلَّا ٱلۡبَلَٰغُۗ وَإِنَّآ إِذَآ أَذَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ مِنَّا رَحۡمَةٗ فَرِحَ بِهَاۖ وَإِن تُصِبۡهُمۡ سَيِّئَةُۢ بِمَا قَدَّمَتۡ أَيۡدِيهِمۡ فَإِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ كَفُورٞ
Эй Пайғамбар, агар сиз буюрган ишларни бажаришдан бош тортсалар, бас, Биз сизни уларнинг ҳар бир ишини назорат қилиб турадиган қўриқчи қилиб юбормаганмиз. Сизнинг вазифангиз етказиб қўйиш, холос. Ҳисоб-китобни эса Аллоҳнинг Ўзи қилиб олади. Биз инсонга марҳамат кўрсатиб, уни соғлик, бойлик каби биронта неъмат билан сийласак, хурсанд бўлади. Ўзи қилган гуноҳи туфайли унга бир мусибат етганда эса у табиатан нонкўр, ношукрдир ва Аллоҳнинг қадаридан норозидир.
التفاسير العربية:
لِّلَّهِ مُلۡكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ يَخۡلُقُ مَا يَشَآءُۚ يَهَبُ لِمَن يَشَآءُ إِنَٰثٗا وَيَهَبُ لِمَن يَشَآءُ ٱلذُّكُورَ
Самолар мулки ҳам, замин мулки ҳам Аллоҳникидир. Ўғил бўлсин, қиз бўлсин, истаганини яратади. Хоҳлаган одамига қиз бериб, ўғил бермайди. Хоҳлаган одамига ўғил бериб, қиз бермайди. Хоҳлаган одамига қиз ҳам, ўғил ҳам беради. Хоҳлаган одамига қиз ҳам, ўғил ҳам бермай, бефарзанд, бепушт қилиб қўяди. У Зот шу вақтга қадар бўлиб ўтган ишлардан ҳам, энди бўладиган ишлардан ҳам Хабардор. Унинг илми ҳам, ҳикмати ҳам етук, бенуқсон. Бирон нарса У Зотдан яширин қола олмас. Қўлидан келмайдиган бирон иш йўқ.
التفاسير العربية:
أَوۡ يُزَوِّجُهُمۡ ذُكۡرَانٗا وَإِنَٰثٗاۖ وَيَجۡعَلُ مَن يَشَآءُ عَقِيمًاۚ إِنَّهُۥ عَلِيمٞ قَدِيرٞ
Самолар мулки ҳам, замин мулки ҳам Аллоҳникидир. Ўғил бўлсин, қиз бўлсин, истаганини яратади. Хоҳлаган одамига қиз бериб, ўғил бермайди. Хоҳлаган одамига ўғил бериб, қиз бермайди. Хоҳлаган одамига қиз ҳам, ўғил ҳам беради. Хоҳлаган одамига қиз ҳам, ўғил ҳам бермай, бефарзанд, бепушт қилиб қўяди. У Зот шу вақтга қадар бўлиб ўтган ишлардан ҳам, энди бўладиган ишлардан ҳам Хабардор. Унинг илми ҳам, ҳикмати ҳам етук, бенуқсон. Бирон нарса У Зотдан яширин қола олмас. Қўлидан келмайдиган бирон иш йўқ.
التفاسير العربية:
۞ وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُكَلِّمَهُ ٱللَّهُ إِلَّا وَحۡيًا أَوۡ مِن وَرَآيِٕ حِجَابٍ أَوۡ يُرۡسِلَ رَسُولٗا فَيُوحِيَ بِإِذۡنِهِۦ مَا يَشَآءُۚ إِنَّهُۥ عَلِيٌّ حَكِيمٞ
Бирон инсон учун Аллоҳ у билан гаплашмоғи дуруст эмас. Фақат илҳом воситасида ё Аллоҳни кўрмасдан гапини эшитиш билан ёки бирон фариштани, масалан, Жаброилни элчи қилиб, у орқали пайғамбарларга ваҳий юбориш ҳолатлари бундан мустасно. Аллоҳ Ўз зотида ҳам, сифатлари борасида ҳам Олийдир. Ҳар бир яратишини, қадарини ва шариатини бир ҳикмат билан қиладиган Ҳаким Зотдир.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• وجوب المسارعة إلى امتثال أوامر الله واجتناب نواهيه.
Аллоҳнинг буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилишни пайсалга солмасдан, зудлик билан бажармоқ вожиб.
• مهمة الرسول البلاغ، والنتائج بيد الله.
• هبة الذكور أو الإناث أو جمعهما معًا هو على مقتضى علم الله بما يصلح لعباده، ليس فيها مزية للذكور دون الإناث.
Ўғил берадими, қиз берадими, иккисини ҳам берадими ё иккисини ҳам бермайдими, у ёғи Аллоҳнинг иши. Бандалари учун нима яхши бўлишини Ўзи яхши билади. Бу борада ўғилнинг қиздан ҳеч қандай ортиқ жойи йўқ.
وَكَذَٰلِكَ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ رُوحٗا مِّنۡ أَمۡرِنَاۚ مَا كُنتَ تَدۡرِي مَا ٱلۡكِتَٰبُ وَلَا ٱلۡإِيمَٰنُ وَلَٰكِن جَعَلۡنَٰهُ نُورٗا نَّهۡدِي بِهِۦ مَن نَّشَآءُ مِنۡ عِبَادِنَاۚ وَإِنَّكَ لَتَهۡدِيٓ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
Эй Пайғамбар, сиздан олдинги пайғамбарларга ваҳий қилганимиздек, сизга ҳам Ўз тарафимиздан Қуръонни ваҳий қилдик. Ундан олдин пайғамбарларга нозил қилинган самовий китобларни ҳам, иймон нима эканини ҳам билмас эдингиз. Биз сизга Қуръонни бир зиё қилиб туширдик. У билан истаган бандамизни ҳидоят қиламиз. Аниқки, сиз одамларни энг тўғри йўлга, Ислом дини йўлига бошлайсиз.
التفاسير العربية:
صِرَٰطِ ٱللَّهِ ٱلَّذِي لَهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ أَلَآ إِلَى ٱللَّهِ تَصِيرُ ٱلۡأُمُورُ
Осмонлару ердаги ҳамма мулкнинг эгаси бўлган Аллоҳнинг йўлига. Ҳамма-ҳаммасининг эгаси. Ўзи яратган, Ўзи эгалик қилади, Ўзи бошқаради. Ҳамма ишларнинг тақдири ҳам, тадбири ҳам ёлғиз Аллоҳга қайтади, ҳавола қилинади.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• سمي الوحي روحًا لأهمية الوحي في هداية الناس، فهو بمنزلة الروح للجسد.
Ваҳий жон деб аталяпти. Зеро, у жасаддаги жон кабидир. Одамларни тўғри йўлга бошлашда ваҳийнинг аҳамияти ўлик жасадга жон киритишдек муҳим.
ترجمة معاني سورة: الشورى
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - فهرس التراجم
الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.