ترجمهٔ معانی قرآن کریم - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - لیست ترجمه ها


ترجمهٔ معانی سوره: سوره انعام   آیه:

əl-Ənam

از اهداف این سوره:
تقرير عقيدة التوحيد والرد على ضلالات المشركين.
Tövhid əqidəsini təsdiləmək və müşriklərin zəlalətlərini rədd etmək.

ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَجَعَلَ ٱلظُّلُمَٰتِ وَٱلنُّورَۖ ثُمَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمۡ يَعۡدِلُونَ
Mütləq kamilliklə vəsf olunmaq, məhəbbətlə yanaşı ali gözəlliklərlə həmd-sənaya layiq olmaq, göyləri və yeri misli olmadan yaratmaq yalnız Allaha aiddir. O, bir-birini təqib edən gecə və gündüzü - gecəni zül­mət­, gündüzü isə nur üçün yaradmışdır. Bu dəlil­lər­dən sonra kafir olan­lar hələ də başqalarını Ona tay tutub, onları Allah şərik qoşurlar.
تفسیرهای عربی:
هُوَ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن طِينٖ ثُمَّ قَضَىٰٓ أَجَلٗاۖ وَأَجَلٞ مُّسَمًّى عِندَهُۥۖ ثُمَّ أَنتُمۡ تَمۡتَرُونَ
Ey İnsanlar! Atanız Adəmi - aleyihssəlam - palçıqdan yaratdığı zaman sizi də palçıqdan yaradan, son­ra da sizin dünya həyatında qalmanız üçün müəyyən vaxt təyin edən pak olan Allahdır. Allah Qiya­mət gü­nü qəbirlərdən dirilməyiniz üçün də yalnız Onun bildiyi bir vaxt təyin etmişdir. Bunu bildikdən sonra siz ye­nə də pak olan Allahın ölüləri diriltmə qüdrətinə şübhə edir­siniz!
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ ٱللَّهُ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَفِي ٱلۡأَرۡضِ يَعۡلَمُ سِرَّكُمۡ وَجَهۡرَكُمۡ وَيَعۡلَمُ مَا تَكۡسِبُونَ
O, həm göylərdə, həm də yerdə haqqlı olaraq ibadət edilən pak olan Allah­dır. Ona heç bir şey gizli qalmaz. O, gizlində saxladığınız niyyətləri, sözləri və əməlləri də, bunlardan aşkara çıxardığınızı da bilir. O, bu əməllərin əvəzini sizə verəcəkdir.
تفسیرهای عربی:
وَمَا تَأۡتِيهِم مِّنۡ ءَايَةٖ مِّنۡ ءَايَٰتِ رَبِّهِمۡ إِلَّا كَانُواْ عَنۡهَا مُعۡرِضِينَ
Müşriklərə Rəbbindən nə dəlil gəldisə, onlar bu dəlillərə heç fikir vermədən onları tərk etdilər! Artıq onlara Allahın təkliyinə dəlalət edən açıq-aydın dəlillər və Allahın elçilərinin doğruluğuna dəlalət edən ayələr gəlmişdir. Amma buna baxmayaraq onlar yenə də bu dəlillərə və ayələrə fikir verməyərək üz çevirdilər!
تفسیرهای عربی:
فَقَدۡ كَذَّبُواْ بِٱلۡحَقِّ لَمَّا جَآءَهُمۡ فَسَوۡفَ يَأۡتِيهِمۡ أَنۢبَٰٓؤُاْ مَا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ
Əgər onlar bu açıq-aydın dəlillərdən üz çevirdilərsə, artıq bundan da açıq-aydın dəlillərdən üz çevirmişdilər. Onlar Muhəmmədin - sallallahu aleyhi və səlləm - Qurandan gətirdiyi haqqı yalan saydılar. Qiyamət günü əzabı gördükdə onlara gələn, istehza et­dik­lə­ri şe­yin haqq olduğunu biləcəklər.
تفسیرهای عربی:
أَلَمۡ يَرَوۡاْ كَمۡ أَهۡلَكۡنَا مِن قَبۡلِهِم مِّن قَرۡنٖ مَّكَّنَّٰهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَا لَمۡ نُمَكِّن لَّكُمۡ وَأَرۡسَلۡنَا ٱلسَّمَآءَ عَلَيۡهِم مِّدۡرَارٗا وَجَعَلۡنَا ٱلۡأَنۡهَٰرَ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهِمۡ فَأَهۡلَكۡنَٰهُم بِذُنُوبِهِمۡ وَأَنشَأۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِمۡ قَرۡنًا ءَاخَرِينَ
Məgər bu kafirlər Allahın zalim ümmətləri məhv et­di­yi­­ni sünnəsini bilmirlərmi?! Allah onların özlərindən əvvəl bir çox ümmətləri məhv etmiş, onlara yer üzündə bu kafirlərə verilmədiyi yaşamaq və qüvvət im­kan­ları vermiş­dik. On­ların üzə­rinə bol-bol yağış yağ­dır­mış və onlar üçün ev­lərinin al­tından çaylar axıt­mışdı. Onlar isə bunu qarşılığında Allaha asi oldular. Allah da onları günahlarına görə hə­lak etdi və onlardan sonra başqa ümmətlər yaratdı.
تفسیرهای عربی:
وَلَوۡ نَزَّلۡنَا عَلَيۡكَ كِتَٰبٗا فِي قِرۡطَاسٖ فَلَمَسُوهُ بِأَيۡدِيهِمۡ لَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٞ
Ey Peyğəmbər! Əgər sənə vərəqlər üzərində yazılı bir kitab nazil etsəydik, onlar öz gözləri ilə buna şahid olub, əlləri ilə ona toxunub hissiyatları ilə onun kitab olmasına yəqin olsaydılar belə, onlar yenə də inadkarlıq və təkəbbürlük üzündən iman etməzdilər və: "Gətirdiyin bu şey, açıq-aydın sehrdən başqa bir şey de­yil­, biz ona heç vaxt iman gətirməyəcəyik!"– deyərdilər.
تفسیرهای عربی:
وَقَالُواْ لَوۡلَآ أُنزِلَ عَلَيۡهِ مَلَكٞۖ وَلَوۡ أَنزَلۡنَا مَلَكٗا لَّقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ ثُمَّ لَا يُنظَرُونَ
Kafirlər: "Əgər Allah Muhəmmədlə - səllallahu aleyhi və səlləm - birgə bizi danışdıran və onun Allahın elçisi olmasına şahidlik edən bir mə­lək endi­rsəydi, biz mütləq iman edərdik"– dedilər. Əgər biz onların vəsf etdikləri kimi bir mələk en­dirsəydik, bundan sonra iman etməsəydilər, biz onları məhv edərdik və onlar nazil olsa heç tövbə etməyə belə möh­lət ve­ril­məz­di".
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• شدة عناد الكافرين، وبيان إصرارهم على الكفر على الرغم من قيام الحجة عليهم بالأدلة الحسية.
• Kafirlərin inadının şiddətli olması və onlara hissi dəlillərlə haqq bəlli olmasına rəğmən, yenə də öz küfrlərində israr etmələrinin bəyanı.

• التأمل في سنن الله تعالى في السابقين لمعرفة أسباب هلاكهم والحذر منها.
• Keçmiş ümmətlərin həlak olma səbəblərini bilmək və bu səbəblərdən çəkinmək üçün Uca Allahın onların başına gətirdiyi bəlalardan ibrət almaq.

• من رحمة الله بعباده أن لم ينزل لهم رسولًا من الملائكة لأنهم لا يمهلون للتوبة إذا نزل.
• Allahın mələklərdən peyğəmbər göndərməməsi qullarına olan bir rəhmətidir, çünki onlar nazil olsa heç tövbə etməyə belə möh­lət ve­ril­məz­di.

وَلَوۡ جَعَلۡنَٰهُ مَلَكٗا لَّجَعَلۡنَٰهُ رَجُلٗا وَلَلَبَسۡنَا عَلَيۡهِم مَّا يَلۡبِسُونَ
Əgər biz onlara göndərilən kimsəni mələk et­səy­­­dik, əl­bət­tə, onu bir kişi qiyafəsində edərdik ki, onlar onu dinləyib ondan qəbul edə bilsinlər. Çünki Allah mələyi yaradığı qiyafədə onlar mələklə danışa bilməzlilər. Əgər biz onu kişi qiyafəsində etsəydik, on­la­r bu mələk barədə bir daha şüb­hə­yə düşərdilər.
تفسیرهای عربی:
وَلَقَدِ ٱسۡتُهۡزِئَ بِرُسُلٖ مِّن قَبۡلِكَ فَحَاقَ بِٱلَّذِينَ سَخِرُواْ مِنۡهُم مَّا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ
Əgər onlar səninlə birgə mələk nazil olmasını tələb edərək istehza edirlərsə, səndən əvvəlki ümmətlər də onlara göndərilən el­çilərə istehza etmişdilər. Am­ma inkar və istehza edənləri, ondan qorxudulduqları əzab hər tərəf­dən bürüdü.
تفسیرهای عربی:
قُلۡ سِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ ثُمَّ ٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُكَذِّبِينَ
Ey Peyğəmbər! Yalan sayan və istehza edən kimsələrə de: "Yer üzündə gəzib do­laşın, sonra da Allahın elçilərini yalan sayan­la­rın aqibətinin ne­cə olduğunu düşünün. Onlar güclü və qüvvətli olduqdan sonra Allahın əzabına düçar oldular".
تفسیرهای عربی:
قُل لِّمَن مَّا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ قُل لِّلَّهِۚ كَتَبَ عَلَىٰ نَفۡسِهِ ٱلرَّحۡمَةَۚ لَيَجۡمَعَنَّكُمۡ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ لَا رَيۡبَ فِيهِۚ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Göylərdə, yerdə və olanların arasında olan mülk kimə məxsusdur?" De: "Hamısının mülkü Alla­ha məx­sus­dur!" Allah Özü­­nə, qullarına lütf edərək, rəhmli olmağı yaz­mış­­­dır. Onlara əzab verməyə tələsməz, əgər onlar tövbə etməsələr Qiyamət günü hamısını bir yerə cəm edəcəkdir. Bu, şübhə edilməyən bir gündür. Allaha küfr etməklə öz­lə­ri­ni ziyana uğradanlar iman gətirməzlər, elə isə özlərini ziyandan xilas etsinlər.
تفسیرهای عربی:
۞ وَلَهُۥ مَا سَكَنَ فِي ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِۚ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Gecə və gündüz də olanların hamısı, hər bir şeyin mülkü tək Allaha məxsusdur. O, sözlərinizi eşidəndir, əməllərinizi bi­ləndir və mükafatınızı verəcəkdir.
تفسیرهای عربی:
قُلۡ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيّٗا فَاطِرِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَهُوَ يُطۡعِمُ وَلَا يُطۡعَمُۗ قُلۡ إِنِّيٓ أُمِرۡتُ أَنۡ أَكُونَ أَوَّلَ مَنۡ أَسۡلَمَۖ وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Ey Peyğəmbər! Allahla yanaşı başqa bütlərə və s. məbudlara ibadət edən müşriklərə de: "Mənim? Allahdan başqa­sı­nı özünə dost tutub, ondan yardım diləməyin ağılabatan bir şeydirmi?! O, göyləri və ye­ri misilsiz olaraq, heç vaxt belə bir yaradılış olmadan yaratmışdır. O, qullarından istədiyinə ruzi verir. Ona isə heç kəs ruzi vermir. O, qullarına möhtac deyil, əksinə qulları Ona möhtacdırlar. Ey Peyğəmbər! De: "Mənə Pak olan Rəbbim bu ümmətdən mənə Allaha təs­lim olanla­rın və Ona boyun əyənlərin ən birincisi olmağı əmr etdi və Ona başqasını şərik qoşanlardan olmağı qadağan etdi".
تفسیرهای عربی:
قُلۡ إِنِّيٓ أَخَافُ إِنۡ عَصَيۡتُ رَبِّي عَذَابَ يَوۡمٍ عَظِيمٖ
Ey Peyğəmbər! De: "Əgər mən Allahın mənə haram etdiyi şirki və s. günahları edərək, yaxud əmr etdiyi imanı və s. itaətləri tərk edərək Allaha asi olsam, Onun Qiyamət günü mənə böyük əzab verməsindən qorxaram".
تفسیرهای عربی:
مَّن يُصۡرَفۡ عَنۡهُ يَوۡمَئِذٖ فَقَدۡ رَحِمَهُۥۚ وَذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡمُبِينُ
Qiyamət günü Allah kimi əzabdan uzaqlaşdırarsa, Allah ona rəhm et­miş olar. Qiyamət gününün əzabından xilas olmaq, misli-bərabəri olmayan açıq-aydın bir uğur­dur.
تفسیرهای عربی:
وَإِن يَمۡسَسۡكَ ٱللَّهُ بِضُرّٖ فَلَا كَاشِفَ لَهُۥٓ إِلَّا هُوَۖ وَإِن يَمۡسَسۡكَ بِخَيۡرٖ فَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Ey Adəm övladı! Əgər Allahdan sənə bir bəla gələrsə, səni o bəladan Allahdan baş­qa heç kəs qoruya bil­məz. Əgər Allahdan sənə bir xe­yir gələrsə, heç kəs ona mane ola bil­məz. O, hər şeyə qa­dirdir. Onu heç bir şey aciz etməz.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ ٱلۡقَاهِرُ فَوۡقَ عِبَادِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡحَكِيمُ ٱلۡخَبِيرُ
Allah Öz qullarna istədiyini edəndir, onları zəlil etməyə qadirdir. O, qullarından hər bir baxımdan ucadır, Onu heç bir şey aciz etməz. Kimsə Ona məğlub edə bilməz. Bütün bəşəriyyət Onun hökmünə tabedir. Pak olan Allah Ona layiq şəkildə Öz qulları üzərindədir. O, yaratmaqda, idarə etməkdə və şəri hökmlərində hikmət sahibidir. O, hər şeydən xəbərdardır, Ona heç bir şey gizli qalmaz.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• بيان حكمة الله تعالى في إرسال كل رسول من جنس من يرسل إليهم؛ ليكون أبلغ في السماع والوعي والقبول عنه.
• İnsanların elçilərdən haqqı dinləyib, başa düşüb və qəbul etmələri üçün Uca Allahın hər bir elçini göndərdiyi insaların qiyafəsində göndərməsi hikmətinin bəyanı.

• الدعوة للتأمل في أن تكرار سنن الأوّلين في العصيان قد يقابله تكرار سنن الله تعالى في العقاب.
• Asilik edərək əvəlkilərin yolunu təkrarlamaq, bəzən də Uca Allahın əzab vermək sünnəsin təkrarlanması ilə nəticələnə biləcəyini düşünməyə çağırış.

• وجوب الخوف من المعصية ونتائجها.
• Asilikdən və onun pis sonluğundan qorxmağın vacibliyi.

• أن ما يصيب البشر من بلاء ليس له صارف إلا الله، وأن ما يصيبهم من خير فلا مانع له إلا الله، فلا رَادَّ لفضله، ولا مانع لنعمته.
• İnsanın başına gələn bəlanı Allahdan başqa heç kəs dəf edə bilməz, əgər onlara bir xeyir üz verərsə onu Allahdan başqa heç kəs ona mane ola bil­məz. Heç kəs Onun lütfünü geri qaytara bilməz və nemətlərinə mane ola bilməz.

قُلۡ أَيُّ شَيۡءٍ أَكۡبَرُ شَهَٰدَةٗۖ قُلِ ٱللَّهُۖ شَهِيدُۢ بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡۚ وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانُ لِأُنذِرَكُم بِهِۦ وَمَنۢ بَلَغَۚ أَئِنَّكُمۡ لَتَشۡهَدُونَ أَنَّ مَعَ ٱللَّهِ ءَالِهَةً أُخۡرَىٰۚ قُل لَّآ أَشۡهَدُۚ قُلۡ إِنَّمَا هُوَ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ وَإِنَّنِي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُشۡرِكُونَ
Ey Peyğəmbər! Səni yalan sayan müşriklərə de: "Mənim həqiqətən də Allahın elçisi olduğuma hansı şeyin şahidliyi da­ha böyük­dür?" De: "Mənim həqiqətən də Allahın elçisi olduğuma ən böyük şahid Allahdır. O, mənimlə sizin aranızda şahiddir, O, mənim sizə nəyin gətirdiyimi və sizin hara qaytarılacağınızı (yaxud: sizin nə cavab verəcəyinizi) bilir. Allah bu Quran mənə sizi və onun çata­ca­ğı insan və cinləri xəbər­dar edib qorxutmağım üçün vəhy etdi. Ey Müşriklər! Mə­gər siz Allah­la ya­naşı ibadətə la­yiq olan başqa məbud­ların oldu­­ğu­na inanrsınız?" Ey Peyğəmbər! De: "Mən iqrar etdiyinizin batil olduğuna görə şa­hidlik et­mirəm. Şübhəsiz ki, Allah təkdir və Onun şəriki yoxdur. Mən si­zin Allaha şərik qoş­duqla­rınız hər bir şeydən uza­ğam".
تفسیرهای عربی:
ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡرِفُونَهُۥ كَمَا يَعۡرِفُونَ أَبۡنَآءَهُمُۘ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Özlərinə Tövrat verdiyi­miz yəhudilər və özlərinə İncili verdiyimiz nəsranilər Muhəmməd peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və səlləm - öz oğul­larını başqasının oğlundan tanı­dıq­ları ki­mi lap yaxşı tanı­yır­lar. Özlərini oda salmaqla ziyana uğradan o, kimsələr iman gə­tir­məzlər.
تفسیرهای عربی:
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ كَذَّبَ بِـَٔايَٰتِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Allahın şəriki olduğunu qərar verib, Ondan başqasına ibadət edən, yaxud Allahın Öz elçisinə nazil etdiyi ayələrini ya­lan he­sab edən kim­sədən daha zalım kim ola bilər? Şüb­hə­siz ki, zalımlar tövbə etməsələr, Allaha şərik qərar verdikləri və Onun ayələrini yalan hesab etdikləri üçün heç vaxt nicat tapmaya­caq­lar!
تفسیرهای عربی:
وَيَوۡمَ نَحۡشُرُهُمۡ جَمِيعٗا ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشۡرَكُوٓاْ أَيۡنَ شُرَكَآؤُكُمُ ٱلَّذِينَ كُنتُمۡ تَزۡعُمُونَ
Qiyamət günü heç kəsi gözdən qaçırmadan, onların hamısını bir yerə top­layacağımızı sonra isə Allahla yanaşı başqalarına ibadət edənlərə, məzəmmət edərək : "Onların Allahın şərikləri olduqlarını yalandan id­dia etdi­yiniz şərikləriniz hara­dadır?!" - deyəcəyimizi yadına sal.
تفسیرهای عربی:
ثُمَّ لَمۡ تَكُن فِتۡنَتُهُمۡ إِلَّآ أَن قَالُواْ وَٱللَّهِ رَبِّنَا مَا كُنَّا مُشۡرِكِينَ
Bu imtahandan sonra onların yalandan: "Rəbbimiz Allaha and olsun ki, biz dünyada ikən Sənə şərik qoşanlardan deyildik, əksinə, Sənə iman edən və tək Sənə ibadət edənlərdə idik!"– deyərək ibadət etdikləri bütlərdən uzaq olduqdan başqa bir bəhanə­ləri qal­ma­ya­caq.
تفسیرهای عربی:
ٱنظُرۡ كَيۡفَ كَذَبُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡۚ وَضَلَّ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
Ey Muhəmməd! Bax gör, onlar Allaha şərik qoşduqlarını inkar edərək özlərinə qarşı necə yalan söyləyirlər. Dünya həyatında ibadətdə Allahla yanaşı uydur­duq­ları bütlər isə onlar­dan uzaqlaşıb yox olacaq və onları köməksiz qoyacaq.
تفسیرهای عربی:
وَمِنۡهُم مَّن يَسۡتَمِعُ إِلَيۡكَۖ وَجَعَلۡنَا عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ أَكِنَّةً أَن يَفۡقَهُوهُ وَفِيٓ ءَاذَانِهِمۡ وَقۡرٗاۚ وَإِن يَرَوۡاْ كُلَّ ءَايَةٖ لَّا يُؤۡمِنُواْ بِهَاۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءُوكَ يُجَٰدِلُونَكَ يَقُولُ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّآ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərdən Quran oxuduğun zaman səni dinlə­yənlər də vardır. Lakin onların inadkarlığları və üz çevirmələri səbəbindən Quranı anla­masın­lar deyə onla­rın qəlblə­rinə pərdə çək­dik, qulaq­la­rı­na da, haqqı eşidib faydalanmasınlar deyə tıxac vurduq. Elə buna görə də onlar eşitdikləri ayələrdən faydalana bilməzlər. Onlar istə­ni­lən açıq-aydın dəlilləri görsələr belə, yenə də ona inan­maz­lar. Hətta ya­nına gəldikdə sə­ninlə haqq barədə batil ilə mü­ba­hisə edərək: "Bu gətirdiyin, keçmişdəkilərin kitablarından əldə olunan məlumatdan baş­­qa bir şey deyildir"– de­yər­lər.
تفسیرهای عربی:
وَهُمۡ يَنۡهَوۡنَ عَنۡهُ وَيَنۡـَٔوۡنَ عَنۡهُۖ وَإِن يُهۡلِكُونَ إِلَّآ أَنفُسَهُمۡ وَمَا يَشۡعُرُونَ
Onlar həm insanlara peyğəmbərə iman gətirməyi qadağan edər, həm də özləri ondan uzaqlaşırlar, nə bir kimsənin peyğəmbərdən faydalanmasına izin verir, nə də ki, özləri peyğəmbərdən faydalanırlar. Onlar bu əməlləri ilə ancaq özlərini həlak edir və bu əməllərinin onları həlak edilməsinə səbəb olduğunu bilmirlər.
تفسیرهای عربی:
وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ وُقِفُواْ عَلَى ٱلنَّارِ فَقَالُواْ يَٰلَيۡتَنَا نُرَدُّ وَلَا نُكَذِّبَ بِـَٔايَٰتِ رَبِّنَا وَنَكُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Ey Peyğəmbər! Qiyamət günü onların oda ərz olunduqları vaxt həsrət çəkərək: "Kaş, bizi dünya­ həyatına qay­taraydılar! Onda biz Allahın ayə­lə­rini yalan say­mayıb, Allaha iman gətirənlərdən olar­dıq"– dediklərini görsəydin, hallarının pis olmasından təəccüblü bir hal görərdin!
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• بيان الحكمة في إرسال النبي عليه الصلاة والسلام بالقرآن، من أجل البلاغ والبيان، وأعظم ذلك الدعوة لتوحيد الله.
• İnsanlara haqqı təbliğ və bayan etmək üçün Peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və səlləm - Quranla göndərilməsi hikmətinin bəyanı, bundan da böyük Allahın təkliyinə dəvət etmək.

• نفي الشريك عن الله تعالى، ودحض افتراءات المشركين في هذا الخصوص.
• Uca Allahın şəriki olduğunu inkar etmək və müşriklərin bu mövzuda olan iftiralarını batil etmək.

• بيان معرفة اليهود والنصارى للنبي عليه الصلاة والسلام، برغم جحودهم وكفرهم.
• Yəhudi və nəsranilərin Peyğəmbəri (sallallahu aleyhi və səlləm) inkar və küfr etmələrinə rəğmən onu tanıdığlarının bəyanı.

بَلۡ بَدَا لَهُم مَّا كَانُواْ يُخۡفُونَ مِن قَبۡلُۖ وَلَوۡ رُدُّواْ لَعَادُواْ لِمَا نُهُواْ عَنۡهُ وَإِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ
Bu, heç də onların: "Əgər geri qaltarılsaydılar iman gətirərdilər"– dedikləri kimi deyildir. Əksinə, əzaları onların əleyhinə şahidlik etdikdə: "Allaha and olsun ki, biz şərik qoşanlardan deyildik"– əvvəlcə gizlət­dik­­­ləri sözlər onlara aşkar oldu. Əgər onlar dünyaya qay­tarılsay­dı­lar, yenə də özlərinə qada­ğan olun­muş küfr və şirk əməllərə qayıdardılar. Şüb­hə­siz ki, onlar əgər dünyaya qay­tarılsay­dı­lar iman gətirərdilər iddalarında yalan danışırlar.
تفسیرهای عربی:
وَقَالُوٓاْ إِنۡ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا ٱلدُّنۡيَا وَمَا نَحۡنُ بِمَبۡعُوثِينَ
Müşriklər dedilər: "Yaşadığımız dünya hə­ya­tı­ndan başqa bir həyat yox­dur və biz haqq-hesab üçün diril­dilmə­yə­cə­yik!"
تفسیرهای عربی:
وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ وُقِفُواْ عَلَىٰ رَبِّهِمۡۚ قَالَ أَلَيۡسَ هَٰذَا بِٱلۡحَقِّۚ قَالُواْ بَلَىٰ وَرَبِّنَاۚ قَالَ فَذُوقُواْ ٱلۡعَذَابَ بِمَا كُنتُمۡ تَكۡفُرُونَ
Ey Peyğəmbər! Öldükdən sonra dirilməyi inkar edənlərin Rəbbinin hüzuruna gətirilərkən Allahın onlara: "Məgər yalan hesab etdiyiniz bu dirilmə heç bir şəkk-şübhə olmayan həqiqət deyilmi?"– dediyi zaman görsəydin, hallarının pis olmasınmdan çox təəccüblü bir hal görərdin! Onlar: "Bizi yaradan Rəbbimizə and olsun ki, bu heç bir şək-şübhə olmayan həqiqətdir!"– deyəcəklər. Bu zaman Allah onlara buyuracaqdır: "Elə isə bu günü dünya həyatında yalan sayıb, inkar etdiyinizə görə dadın əzabı!"
تفسیرهای عربی:
قَدۡ خَسِرَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِلِقَآءِ ٱللَّهِۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَتۡهُمُ ٱلسَّاعَةُ بَغۡتَةٗ قَالُواْ يَٰحَسۡرَتَنَا عَلَىٰ مَا فَرَّطۡنَا فِيهَا وَهُمۡ يَحۡمِلُونَ أَوۡزَارَهُمۡ عَلَىٰ ظُهُورِهِمۡۚ أَلَا سَآءَ مَا يَزِرُونَ
Qiyamət günü dirilməyi və Allah ilə qarşılaşmağı ya­­lan sa­yanlar artıq ziyana uğ­ramış­lar. Qiyamət saatı onları qəf­lə­tən, xəbərsiz halda haqla­dıqda onlar böyük peşmançılıq çəkib, öz günahlarını bellərində daşıyaraq de­yəcəklər: "Qiyamət günü üçün hazırlıq görməyib Allaha qarşı küfr edərək Allaha itaət barəsində etdiyimiz təqsirlərə görə vay ha­lımıza!" Bellərində daşı­dıqları bu günahlar necə də pisdir!
تفسیرهای عربی:
وَمَا ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَآ إِلَّا لَعِبٞ وَلَهۡوٞۖ وَلَلدَّارُ ٱلۡأٓخِرَةُ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ يَتَّقُونَۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
Meyil etdiyiniz dünya həyatı orada Allahı razı salan əməl etməyən kimsə üçün oyun və əy­lən­cə­dən başqa bir şey de­yil. Amma Allaha iman və itaət edərək Onun əmr etdiyini yerinə yetirib, şirk və günahlardan çəkinərək qadağan etdiyi əməlləri tərk edib Allahdan qorxan kimsələr üçün isə Axi­rət yurdu daha xeyirlidir. Ey Müşriklər! Məgər Allaha inam gətirib, saleh əməllər etməniz üçün bunu anlamır­sı­nız?!
تفسیرهای عربی:
قَدۡ نَعۡلَمُ إِنَّهُۥ لَيَحۡزُنُكَ ٱلَّذِي يَقُولُونَۖ فَإِنَّهُمۡ لَا يُكَذِّبُونَكَ وَلَٰكِنَّ ٱلظَّٰلِمِينَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ يَجۡحَدُونَ
Ey Peyğəmbər! Biz bilirik ki, onların aşkarda sə­ni yalan saymaları səni kədərləndirir. Bil ki, onlar, sənin sadiqliyinə və düzgünlüyünə bələd olduqları üçün, qəlblərində səni ya­lançı hesab etmirlər. Lakin onlar zalım bir qövmdür, sənin peyğəmbər olduğunu zahirdə inkar etsələr də, qəlblərində buna yəqin inanırlar.
تفسیرهای عربی:
وَلَقَدۡ كُذِّبَتۡ رُسُلٞ مِّن قَبۡلِكَ فَصَبَرُواْ عَلَىٰ مَا كُذِّبُواْ وَأُوذُواْ حَتَّىٰٓ أَتَىٰهُمۡ نَصۡرُنَاۚ وَلَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَٰتِ ٱللَّهِۚ وَلَقَدۡ جَآءَكَ مِن نَّبَإِيْ ٱلۡمُرۡسَلِينَ
Onların sənin gətirdiyin dini yalan saymalarının xüsusilə sənə aid olduğunu əsla güman etmə. Belə ki, səndən əvvəlki elçiləri də yalançı sayılmış və öz qövmləri tərəfindən əziyyətlərə məruz qalmışdılar. Lakin onlar Allahdan kömək gələ­nə­dək, Allah yolunda dəvət və cihad etməklə səbir nümayiş etdirdilər. Heç kəs Allahın yazdığı köməyi və peyğəmbərlərinə verdiyi vədi də­yi­şə bil­məz. Ey Peyğəmbər! Artıq səndən əvvəlki peyğəmbərlər, onların öz qövmündən gördükləri əziyyətlər və Allah onlara düşmənçilik edənləri həlak edərək onlara necə kömək etdiyi bə­zi xə­bər­lər sənə gəlib çatdı.
تفسیرهای عربی:
وَإِن كَانَ كَبُرَ عَلَيۡكَ إِعۡرَاضُهُمۡ فَإِنِ ٱسۡتَطَعۡتَ أَن تَبۡتَغِيَ نَفَقٗا فِي ٱلۡأَرۡضِ أَوۡ سُلَّمٗا فِي ٱلسَّمَآءِ فَتَأۡتِيَهُم بِـَٔايَةٖۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَمَعَهُمۡ عَلَى ٱلۡهُدَىٰۚ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
Ey Peyğəmbər! Əgər onların sənin gətirdiyin haqdan üz döndər­məsi və səni yalançı hesab etməsi sənə ağır gəlirsə, on­da ba­carır­san­sa yerin altına ata biləcəyin bir lağım və göyə çıxa biləcə­yin bir nərdivan tapıb onlara Bizim sənə verdiyimizdən başqa bir dəlil gətirə bilərsənsə, durma gətir! Əgər Allah istə­səy­di on­ları sənin gətirdiyin din üzərində top­layıb doğru yola yö­nəl­dərdi. Lakin Allah bunu müəyyən bir hikmət üçün istəmədi. Elə isə cahillər­dən ol­ma və onların iman gətirmədiklərinə görə özünü üzüb həlak etmə.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• من عدل الله تعالى أنه يجمع العابد والمعبود والتابع والمتبوع في عَرَصات القيامة ليشهد بعضهم على بعض.
• Uca Allahın qiyamət günü məhşər meydanında ibadət edən və ibadət olunanın, tabe olan və tabe olunanın bir-birilərinə şahid olmaları üçün hamısını bir yerə toplaması Onun adilliyindəndir.

• ليس كل من يسمع القرآن ينتفع به، فربما يوجد حائل مثل ختم القلب أو الصَّمَم عن الانتفاع أو غير ذلك.
• Bəzən qəlbin möhürlü yaxud qulaq­da tıxacın olma səbəbindən Quranı dinləyən hər kəs ondan faydalana bilməz.

• بيان أن المشركين وإن كانوا يكذبون في الظاهر فهم يستيقنون في دواخلهم بصدق النبي عليه الصلاة والسلام.
• Müşriklər Peyğəmbəri (sallallahu aleyhi və səlləm) aşkarda yalan hesab etsələrdə, amma qəlblərinə onun həqiqi peyğəmbər olduğuna inandıqlarının bəyan.

• تسلية النبي عليه الصلاة والسلام ومواساته بإعلامه أن هذا التكذيب لم يقع له وحده، بل هي طريقة المشركين في معاملة الرسل السابقين.
• Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) tək onun öz qövmü tərəfindən yalançı hesab edilməsinə məruz qalmadığını, əksinə, bunun müşriklər tərəfindən əvvəlki peyğəmbərlərin də məruz qaldığını bildirərək təsəlli vermək.

۞ إِنَّمَا يَسۡتَجِيبُ ٱلَّذِينَ يَسۡمَعُونَۘ وَٱلۡمَوۡتَىٰ يَبۡعَثُهُمُ ٱللَّهُ ثُمَّ إِلَيۡهِ يُرۡجَعُونَ
Sənin gətirdiyin dini ancaq sözü dinləyib başa düşənlər qəbul edər. Kafirlər isə ölüdürlər, onlar səni anlamazlar, çünki onların qəlbləri artıq ölmüşdür. Ölü­lərə gəl­dik­də isə, Allah qiyamət günü onları di­rildəcək, son­ra da on­lar etdikləri əməllərin əvəzini almaq üçün tək Onun hü­zuruna qayta­rıla­caqlar.
تفسیرهای عربی:
وَقَالُواْ لَوۡلَا نُزِّلَ عَلَيۡهِ ءَايَةٞ مِّن رَّبِّهِۦۚ قُلۡ إِنَّ ٱللَّهَ قَادِرٌ عَلَىٰٓ أَن يُنَزِّلَ ءَايَةٗ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
Müşriklər iman gətirməkdən inadkarlıq edərək dedilər: "Niyə Muhəmmədə - səllallahu aleyhi və səlləm - Rəb­bin­dən onun gətirdiyi dinin doğru olmasını təsdiqləyən fövqəladə bir möcüzə en­diril­mə­yib?" Ey Peyğəmbər! De: "Şüb­hə­siz ki, Allah onların istədikləri fövqəladə bir möcüzəni endirməyə qa­­dir­dir. La­­kin bunu tələb edən müşriklərin çoxu fövqəladə bir möcüznin enməsinin heç də onların tələbi ilə deyil əksinə, bunun Uca Allahın hikməti ilə olduğunu bil­mir, çünki Allah onların istədiklərini endirsə bundan sonra da onlar iman gətirməsələr Allah onları həlak edər".
تفسیرهای عربی:
وَمَا مِن دَآبَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا طَٰٓئِرٖ يَطِيرُ بِجَنَاحَيۡهِ إِلَّآ أُمَمٌ أَمۡثَالُكُمۚ مَّا فَرَّطۡنَا فِي ٱلۡكِتَٰبِ مِن شَيۡءٖۚ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ يُحۡشَرُونَ
Ey Adəm övladı! Yer üzündə hərəkət edən hey­van­ların və göydə uçan quşların ha­mısı yaradılış və ruzi baxımından sizin ki­mi üm­mətlərdir. Biz Lövhi-məhfuzda hər bir şeyi qeydə almışıq. Hamısının elmi Allah yanındadır. Sonra Qiyamət günü on­ların arasında hökm vermək üçün Rəbbinin hü­zuruna top­la­na­caq­lar və O, hər kəsə əməllərinin əvəzini layiq olduğu şəkildə verəcəkdir.
تفسیرهای عربی:
وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا صُمّٞ وَبُكۡمٞ فِي ٱلظُّلُمَٰتِۗ مَن يَشَإِ ٱللَّهُ يُضۡلِلۡهُ وَمَن يَشَأۡ يَجۡعَلۡهُ عَلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
Ayələrimizi yalan sa­yan­ kimsələr eşitməyən kar, danışmayan lal kimidirlər və onlar bununla yanaşı qa­ran­lıqlar içində qalmış korlardır. Bu halda olan kimsə necə düz yola yönəlsin?! Allah insanlardan azdırmaq istədi­yini az­dırar, doğru yola yönəltmək istədiyini isə heç bir əyrilik olmayan düz yola yö­nəl­dər.
تفسیرهای عربی:
قُلۡ أَرَءَيۡتَكُمۡ إِنۡ أَتَىٰكُمۡ عَذَابُ ٱللَّهِ أَوۡ أَتَتۡكُمُ ٱلسَّاعَةُ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ تَدۡعُونَ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Elə isə mənə de­yin görüm əgər sizə Alla­hdan əzab gəlsə və ya vaqe olacağı sizə vəd olunmuş Qiyamət saat sizi haqlasa, sizə baş vermiş bəlanı və ya sıxıntını aradan qaldırmaq üçün Allah­dan baş­qa­sı­nı­mı çağıra­caqsı­nız?! Əgər ibadət etdiyiniz ilahların sizə fayda və ya zərər verməyə qadir olduğu iddanızda doğru danı­şan­lar­sı­­nızsa".
تفسیرهای عربی:
بَلۡ إِيَّاهُ تَدۡعُونَ فَيَكۡشِفُ مَا تَدۡعُونَ إِلَيۡهِ إِن شَآءَ وَتَنسَوۡنَ مَا تُشۡرِكُونَ
Haqq budur ki, siz, sizi yaradan, istədiyi təqdirdə sizi bəladan qoruyan və zərəri sizdən sovuşduran Allahı qoyub başqasına dua etməyəsiniz. Çünki bunlara qadir olan yalnız Allahdır. Allaha şərik qoşaraq ibadət etdiyiniz bütlərin sizə xeyir və zərər verməyə qadir olmadıqlarını bildiyiniz üçün onları tərk etməlisiniz.
تفسیرهای عربی:
وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَآ إِلَىٰٓ أُمَمٖ مِّن قَبۡلِكَ فَأَخَذۡنَٰهُم بِٱلۡبَأۡسَآءِ وَٱلضَّرَّآءِ لَعَلَّهُمۡ يَتَضَرَّعُونَ
Ey Peyğəmbər! Səndən əvvəl də üm­mət­lərə elçilər göndərmişdik, lakin onlar elçiləri yalançı hesab etdilər və elçilərin onlara gətirdiklərindən üz çevirdilər. Elə buna görə də Biz onların Allaha boyun əyib və Onun qarşısında zəlil olsunlar deyə onları yoxsulluq və sağlamlıqlarına zərər verən xəstəlik kimi sıxın­tılarla əzab verdik.
تفسیرهای عربی:
فَلَوۡلَآ إِذۡ جَآءَهُم بَأۡسُنَا تَضَرَّعُواْ وَلَٰكِن قَسَتۡ قُلُوبُهُمۡ وَزَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Heç olmasa bəlamız on­la­ra gəldiyi zaman bəlanı onlardan sovuşması üçün Allah qarşısında zəlil olub, Ona boyun əy­səydilər, Biz onlara rəhm edərdik. Lakin onlar bunu etmədilər, əksinə on­ların qəlb­ləri sərt­ləş­di və başlarına gələn bu bəladan ibrət çıxarıb, öyüd-nəsihət almadılar və şeytan da onlara etdikləri küfr və asi əməlləri gözəl­ gösdərdi və beləliklə də olduqları əməllər üzərində davam etdilər.
تفسیرهای عربی:
فَلَمَّا نَسُواْ مَا ذُكِّرُواْ بِهِۦ فَتَحۡنَا عَلَيۡهِمۡ أَبۡوَٰبَ كُلِّ شَيۡءٍ حَتَّىٰٓ إِذَا فَرِحُواْ بِمَآ أُوتُوٓاْ أَخَذۡنَٰهُم بَغۡتَةٗ فَإِذَا هُم مُّبۡلِسُونَ
Onlar yoxsulluq və xəstəlik sıxıntısı səbəbində özlərinə edilmiş öyüd-nəsihəti unudub, Allahın əmrlərini tərk etdikləri zaman ruzi qapı­la­rını onların üzünə açaraq, onlara yoxsulluqdan sonra zənginlik, xəsdəlikdən sonra bədənlərinə sağalamlıq bəxş etdik, elə ki onlar, özlərinə ve­ri­lən nemətlərə görə təkəbbürlük edib, özlərindən razı qaldıqda isə on­ları qəf­lə­tən əzabımızla yaxaladıq və onlar ümüd içində yaşadıqları bir halda ümidsiz və heyrət içində qal­­dılar.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• تشبيه الكفار بالموتى؛ لأن الحياة الحقيقية هي حياة القلب بقَبوله الحق واتباعه طريق الهداية.
• Kafirləri ölülərə bənzətmək. Çünki həqiqi həyat, qəlbin həyatıdır, buna nail olmaq isə haqqı qəbul etmək və haqqa tabe olaraq doğru yola yönəlməklə mümükündür.

• من حكمة الله تعالى في الابتلاء: إنزال البلاء على المخالفين من أجل تليين قلوبهم وردِّهم إلى ربهم.
• Uca Allahın insanları imtahan etmə hikmətindən biri də: Peyğəmbərlərə müxalif olan kimsələrin qəlblərinin yumşalması və onları Rəbbinə tərəf qaytarmaq üçün onlara bəla endirməsidir.

• وجود النعم والأموال بأيدي أهل الضلال لا يدل على محبة الله لهم، وإنما هو استدراج وابتلاء لهم ولغيرهم.
• Zəlalət əhlinin əlinidə olan mal-dövlət və naz-nemətlər heç də Allahın onları sevdiyinə dəlalət etməz, bu yalnız Allahın onlara və qeyrilərinə qəfildən bəla göndərməsi üçündür.

فَقُطِعَ دَابِرُ ٱلۡقَوۡمِ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْۚ وَٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Beləliklə, kafir qöv­mün hamısı həlak olmaqla, Allahın Öz elçilərinə yardım etməsi sayəsində kafirlərin kökü kə­sildi. Allah Ona düşmənçilik edənləri məhv etdiyinə və elçilərinə göstərdiyi yardımna görə şükür və səna aləm­lə­rin Rəbbi tək Allaha məxsudur!
تفسیرهای عربی:
قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ إِنۡ أَخَذَ ٱللَّهُ سَمۡعَكُمۡ وَأَبۡصَٰرَكُمۡ وَخَتَمَ عَلَىٰ قُلُوبِكُم مَّنۡ إِلَٰهٌ غَيۡرُ ٱللَّهِ يَأۡتِيكُم بِهِۗ ٱنظُرۡ كَيۡفَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ ثُمَّ هُمۡ يَصۡدِفُونَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Bir mənə deyin görək, əgər Allah eşitmə qa­­bi­liy­yə­tinizi əli­­nizdən alıb sizi kar və gör­mə qa­­bi­liy­yə­tinizi əli­­nizdən alıb siz kor edib, qəlb­­lərinizə mö­hür vurub heç bir şey anlamasaz, hansı haqq məbud itirdiyiniz bu şeyləri si­zə qay­tara bilər?" Ey Peyğəmbər! Bax gör, Biz müxtəlif növ dəlilləri onlara ne­cə bəyan edi­rik, sonra onlar ye­nə də bu dəlillərdən üz çe­vi­rirlər.
تفسیرهای عربی:
قُلۡ أَرَءَيۡتَكُمۡ إِنۡ أَتَىٰكُمۡ عَذَابُ ٱللَّهِ بَغۡتَةً أَوۡ جَهۡرَةً هَلۡ يُهۡلَكُ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
ُEy Peyğəmbər! Onlara de: "Bir deyin görək, əgər sizə Alla­hın əzabı hiss etmədiyiniz bir halda, qəflə­tən və ya hiss etdiyiniz bir halda, açıq-aşkar gəlsə, bu əzab Allaha küfr etdikləri və elçiləri yalan saydıqların görə yalnız zalım qövmə olardı".
تفسیرهای عربی:
وَمَا نُرۡسِلُ ٱلۡمُرۡسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَۖ فَمَنۡ ءَامَنَ وَأَصۡلَحَ فَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Biz göndərdiyimiz elçiləri yalnız iman və itaət əhlinə, sonsuz, əbədi olan nemətləri müjdə verən, küfr və asiliklər edənlərə isə şiddətli əzabımızla qorxudan kimi gön­dəririk. Elçilərə iman gətirib əməlini islah edən kimsələri axirətdə gözləyən şeylərə görə heç bir qorxu­su yoxdur və onlar dünyada ikən əldə edə bilmədikləri dünya naz-nemətlərinə görə həsrət və kədər çəkməzlər.
تفسیرهای عربی:
وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا يَمَسُّهُمُ ٱلۡعَذَابُ بِمَا كَانُواْ يَفۡسُقُونَ
Ayələrimizi yalan sa­yan­­lara isə Allahın itaətindən xaric olduqları səbəbindən əzab toxu­na­caqdır.
تفسیرهای عربی:
قُل لَّآ أَقُولُ لَكُمۡ عِندِي خَزَآئِنُ ٱللَّهِ وَلَآ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ وَلَآ أَقُولُ لَكُمۡ إِنِّي مَلَكٌۖ إِنۡ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَىٰٓ إِلَيَّۚ قُلۡ هَلۡ يَسۡتَوِي ٱلۡأَعۡمَىٰ وَٱلۡبَصِيرُۚ أَفَلَا تَتَفَكَّرُونَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Mən sizə demirəm ki, Alla­hın ruzi xəzinələri mənim ya­nım­dadır və mən də bu xəzinələrdən istədiyim kimi istifadə edirəm. Mən sizə demirəm ki, Allahın mənə vəhy edərək bildirdiyindən savayı qeybdən nəsə bil­mirəm. Mən sizə demirəm ki, mən mələklərdən bir mə­lə­­yəm. Lakin mən Allahın elçisiyəm. Mən yalnız mə­nə vəhy olu­nana tabe olu­ram və bilmədiyim bir şeyi də idda etmirəm". Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Mə­gər gözləri haqqı görməkdən kor olan kafir kimsə ilə haqqı görüb ona iman gətirəm mömin kimsə eyni ola bilərmi? Ey Müşriklər! Məgər ətrafınızda olan Allahın aləyini gördükdən sonra ağılınızla fikirləşmirsinizmi?"
تفسیرهای عربی:
وَأَنذِرۡ بِهِ ٱلَّذِينَ يَخَافُونَ أَن يُحۡشَرُوٓاْ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ لَيۡسَ لَهُم مِّن دُونِهِۦ وَلِيّٞ وَلَا شَفِيعٞ لَّعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ
Ey Peyğəmbər! Qiyamət günü Rəbbinin hüzuruna top­la­na­caq­larından qorxanları bu Quranla qorxut ki, Allahdan başqa onların nə bir fayda verən hamisi, nə də zərəri onlardan sovuşduran bir havadarı vardır. Bəlkə Allahın əmrlərini yerinə yetirib və qadağan etdiyindən uzaq duraraq pis əməl­­lərdən çə­kinələr. Məhz belə kimsələrdir, Qurandan faydalanan kimsələr.
تفسیرهای عربی:
وَلَا تَطۡرُدِ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ رَبَّهُم بِٱلۡغَدَوٰةِ وَٱلۡعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجۡهَهُۥۖ مَا عَلَيۡكَ مِنۡ حِسَابِهِم مِّن شَيۡءٖ وَمَا مِنۡ حِسَابِكَ عَلَيۡهِم مِّن شَيۡءٖ فَتَطۡرُدَهُمۡ فَتَكُونَ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Ey Peyğəmbər! Gündüzün əvvəlində və sonunda daima ixlasla Allaha ibadət edən yoxsul müsəlmanları müşriklərin başçılarının İslama meyil etmələri üçün öz məclisindən uzaqlaşdırma. Nə sən o yoxsulların verəcəkləri he­sa­bata cavab­deh­sən, - çünki onların hesabatı Allah yanındadır, - nə də onlar sənin verə­cəyin hesabatına ca­vab­dehdirlər. Əgər sən on­ları öz məclisindən qov­san, bu zaman sən Allahın hüdudlarını aşanlardan olarsan.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• الأنبياء بشر، ليس لهم من خصائص الربوبية شيء البتة، ومهمَّتهم التبليغ، فهم لا يملكون تصرفًا في الكون، فلا يعلمون الغيب، ولا يملكون خزائن رزق ونحو ذلك.
• Peyğəmbərlər bəşərdir. Onlar qətiyən heç bir Rəbblik xüsusiyyətlərinə malik deyillər. Onların vəzifəsi təbliğ etməkdir. Onlar dünyanı idarə etməyə qadir deyillər. Qeybi bilməzlər. Ruzi xəzinələrinə və s. bu kimi başqa xəzinələrə də sahib deyillər.

• اهتمام الداعية بأتباعه وخاصة أولئك الضعفاء الذين لا يبتغون سوى الحق، فعليه أن يقرِّبهم، ولا يقبل أن يبعدهم إرضاء للكفار.
• Dəvətçinin ona tabe olanlara, xüsusəndə onlardan yalnız haqqı axtaran zəyif kimsələrə qayğı göstərməsi, onları özünə yaxınlaşdırması və kafirlər razı qalsın deyə onları uzaqlaşdırmağa razı olmaması.

• إشارة الآية إلى أهمية العبادات التي تقع أول النهار وآخره.
• Günün əvvəlində və sonunda olan ibadətlərin əhəmiyyətinə ayənin eyham etməsi.

وَكَذَٰلِكَ فَتَنَّا بَعۡضَهُم بِبَعۡضٖ لِّيَقُولُوٓاْ أَهَٰٓؤُلَآءِ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡهِم مِّنۢ بَيۡنِنَآۗ أَلَيۡسَ ٱللَّهُ بِأَعۡلَمَ بِٱلشَّٰكِرِينَ
Beləliklə, Biz onların bir qismini digəri ilə sınadıq və onları dünya naz-nemətlərində bir-birindən fərqli etdik ki, qoy zəngin kafirlər yoxsul möminlərə belə de­sinlər: "Mə­gər Allah bizim ara­mızdan ancaq bu yoxsullara doğru yola göstərərək lütf etmişdir?! Əgər iman xeyirli bir şey olsaydı, onlar bu işdə bizdən qabağa düşə bilməzdilər, çünki öndə gedən yalnız bizik". Məgər Allah Onun bəxş etdiyi nemətlərə şü­­kür edən­ləri daha yaxşı tanı­yan, onları iman gətirməyə müvəffəq edən və Onun nemətlərini nankorluğ edənləri rəzil edib imana müvəffəq etməyən de­yil­­mi?! Əlbətdə ki, Allah onları daha yaxşı tanıyır.
تفسیرهای عربی:
وَإِذَا جَآءَكَ ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِـَٔايَٰتِنَا فَقُلۡ سَلَٰمٌ عَلَيۡكُمۡۖ كَتَبَ رَبُّكُمۡ عَلَىٰ نَفۡسِهِ ٱلرَّحۡمَةَ أَنَّهُۥ مَنۡ عَمِلَ مِنكُمۡ سُوٓءَۢا بِجَهَٰلَةٖ ثُمَّ تَابَ مِنۢ بَعۡدِهِۦ وَأَصۡلَحَ فَأَنَّهُۥ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Ey Peyğəmbər! Sənin gətirdiyin dinin doğru olduğuna şahidlik edərək ayələrimizə iman gəti­rən­lər sə­nin yanına gəldikdə onlara hörmət olaraq salamlarını qaytar və onları Allahın rəhmətinin geniş olması ilə müjdə ver. Allah qullarına bir lütf olaraq Özünə rəhmli ol­mağı əzəldən vacib etmişdir. Sizlərdən hər kəs cahillik və ya səfehlik üzündən günah iş görsə və günah etdikdən son­ra töv­bə edib əməl­lə­rini islah etsə, Allah onun günahını ba­ğış­layar. Həqiqətən, Allah, Ona tövbə edən qullarını ba­ğış­la­yan­dır və onlara qarşı rəhmlidir.
تفسیرهای عربی:
وَكَذَٰلِكَ نُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ وَلِتَسۡتَبِينَ سَبِيلُ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
Qeyd edilən ayələrdə günahkarların tutduğu yo­lun və onların üslublarının ay­dın olması və bundan çəkinilməsi üçün sənə bəyan etdiyimiz kimi, Biz batil əhlinə də dəlillərimizi be­ləcə bir-bir izah edirik.
تفسیرهای عربی:
قُلۡ إِنِّي نُهِيتُ أَنۡ أَعۡبُدَ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِۚ قُل لَّآ أَتَّبِعُ أَهۡوَآءَكُمۡ قَدۡ ضَلَلۡتُ إِذٗا وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُهۡتَدِينَ
Ey Peyğəmbər! De: "Allah məni sizin Ondan başqa ibadət etdiklərinizə ibadət etməyi qadağan etmişdir". Ey Peyğəmbər! De: "Mən sizin Allahdan başqasına ibadət etmək istəyinizə uymaram. Əgər sizin bu istəyinizə tabe olsam bu zaman mən haqq yoldan azar və doğru yola yönələn olmaram, bu ancaq Allahdan heç bir burhan olmadan öz istəklərinə tabe olanların işidir".
تفسیرهای عربی:
قُلۡ إِنِّي عَلَىٰ بَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّي وَكَذَّبۡتُم بِهِۦۚ مَا عِندِي مَا تَسۡتَعۡجِلُونَ بِهِۦٓۚ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِۖ يَقُصُّ ٱلۡحَقَّۖ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلۡفَٰصِلِينَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Mən öz istəyimə deyil, Rəbbimdən na­zil edilən açıq-aydın dəlilə əsasla­nı­ram. Lakin siz bu dəlili yalan saydınız. Sizin səbir­siz­lik­lə tələb etdiyiniz əzab və fövqəladə möcüzələr məndə deyildir. Bu, yal­nız Allahın əlində olan bir işdir. Hökm - həmçinin tələb etdiyiniz də - yalnız tək Allaha məxsusdur. Allah haqqı söy­ləyir və haqqla hökm verər. Pak olan Allah, haqqlını haqqsızdan ayırd edənlərin ən yaxşısıdır".
تفسیرهای عربی:
قُل لَّوۡ أَنَّ عِندِي مَا تَسۡتَعۡجِلُونَ بِهِۦ لَقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡۗ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِٱلظَّٰلِمِينَ
Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Əgər sizin səbir­siz­lik­lə tələb etdiyiniz əzab və fövqəladə möcüzələr mənim əlim­də ol­saydı, əlbət­tə, mən onu sizə endirərdim, beləliklə də, mənimlə si­zin ara­nızda bu iş bitmiş olar­dı. Allah za­lımlara nə vaxta qədər möhlət verdiyini və onlara və zaman əzab verəcəyini daha yaxşı bilir".
تفسیرهای عربی:
۞ وَعِندَهُۥ مَفَاتِحُ ٱلۡغَيۡبِ لَا يَعۡلَمُهَآ إِلَّا هُوَۚ وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِۚ وَمَا تَسۡقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلَّا يَعۡلَمُهَا وَلَا حَبَّةٖ فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡأَرۡضِ وَلَا رَطۡبٖ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٖ
Qeybin xəzinələri yalnız Allah ya­nında­dır. Qeybi Ondan başqa kimsə bilməz. O, quruda və də­nizdə olan hər bir heyvanı, bitki və cansız məxluqatı bilir. Harada olmasından aslı olmayaraq ye­rə düşən elə bir yarpaq, yerin qaranlıq­la­rında gizli qalan elə bir to­xum, elə bir yaş və elə bir quru şey yoxdur ki, o, əzəldən açıq-aydın kitabda, Lövhi-Məh­fuzda olmasın.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• الله تعالى يجعل العباد بعضهم فتنة لبعض، فتتفاوت درجاتهم في الرزق وفي الكفر والإيمان، والكفر والإيمان ليس منوطًا بسعة الرزق وضيقه.
• Uca Allah insanların bəzilərini digərlərinə sınaq etmişdir. Elə buna görə də onların dərəcələri ruzi də, küfr və imanda bir-birindən müxtəlifdir. Küfr və iman ruzinin bol və ya az olmasına bağlı deyil.

• من أخلاق الداعية طلاقة الوجه وإلقاء التحية والتبسط والسرور بأصحابه.
• Təbəssüm etmək, salam vermək, təvazökar olmaq və ətrafında olan insanlarla xoş münasibət qurmaq Allaha dəvət edənin gözəl əxlaqındandır.

• على الداعية اجتناب الأهواء في عقيدته ومنهجه وسلوكه.
• Allaha dəvət edən kimsənin əqidəsində, metodunda və davranışında öz istəklərinə uymaqdan çəkinməsi vacibdir.

• إثبات تفرد الله عز وجل بعلم الغيب وحده لا شريك له، وسعة علمه في ذلك، وأنه لا يفوته شيء ولا يعزب عنه من مخلوقاته شيء إلا وهو مثبت مدوَّن عنده سبحانه بأدق تفاصيله.
• Qeyb elminin tək olan və heç bir şəriki olmayan yalnız İzzət və Cəlal sahibi olan Allaha məxsus olmasının, Onun elminin genişliyinin, məxluqatından heç bir şeyin Ondan gizli qalmamasının, əksinə hər şeyin elmi təfsilatlı olaraq Onun yanında olmasının isbatı.

وَهُوَ ٱلَّذِي يَتَوَفَّىٰكُم بِٱلَّيۡلِ وَيَعۡلَمُ مَا جَرَحۡتُم بِٱلنَّهَارِ ثُمَّ يَبۡعَثُكُمۡ فِيهِ لِيُقۡضَىٰٓ أَجَلٞ مُّسَمّٗىۖ ثُمَّ إِلَيۡهِ مَرۡجِعُكُمۡ ثُمَّ يُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Yatdığınız zaman ruhlarınızı müvəqqəti olaraq alan, gün­düz­lər isə nələr etdiyinizi bilən Allahdır. Siz yuxuda ikən ruhlarınızı aldıqdan son­ra O, sizi sə­hər­lər oya­dır ki, Allah yanında müəyyən olun­muş həyatınızın sonu gəlib çatana qədər əməllər edəsiniz. Son­ra isə Qiyamət günü qəbirlərinizdən dirilərək dönü­şünüz tək Ona ola­caq. Sonra O, dünya həyatında nə etdiklə­ri­niz ba­rədə sizə bildirəcək və etdiyiniz əməllərin mükafatını sizə verəcək­dir.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ ٱلۡقَاهِرُ فَوۡقَ عِبَادِهِۦۖ وَيُرۡسِلُ عَلَيۡكُمۡ حَفَظَةً حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَ أَحَدَكُمُ ٱلۡمَوۡتُ تَوَفَّتۡهُ رُسُلُنَا وَهُمۡ لَا يُفَرِّطُونَ
Allah Öz qulları üzərində yenilməz qüvvət sahibidir və onları zəlil etməyə qadirdir. O, qullarından hər bir baxımdan ucadır. Hər bir şey Ona boyun əymişdir. Pak və uca olan Allah cəlalına layiq şəkildə Öz qulları üzərindədir. Ey İnsanlar! O sizə ölüm mələyi və onun köməkçiləri ruhunuzu alıb əcəliniz sona çatana qədər əməllərinizi yazan hörmətli mə­ləklər gön­də­rir və onlar əmr olunduqları işdə heç bir səhvə yol verməzlər.
تفسیرهای عربی:
ثُمَّ رُدُّوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ مَوۡلَىٰهُمُ ٱلۡحَقِّۚ أَلَا لَهُ ٱلۡحُكۡمُ وَهُوَ أَسۡرَعُ ٱلۡحَٰسِبِينَ
Sonra ruhları alınmış kimsələrin hamısı əməllərinin əvəzini almaq üçün öz­lə­rinin hə­qiqi hi­mayədarı olan Allaha qayta­rılacaq­lar. Ədalətli hökm yalnız Ona məx­susdur və O, sizin saydıqlarınızın ən tez sayanı və əməllərinizi ən tez haqq-hesab çəkən­dir.
تفسیرهای عربی:
قُلۡ مَن يُنَجِّيكُم مِّن ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ تَدۡعُونَهُۥ تَضَرُّعٗا وَخُفۡيَةٗ لَّئِنۡ أَنجَىٰنَا مِنۡ هَٰذِهِۦ لَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلشَّٰكِرِينَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Gizlində və aşkarda, zəlil bir halda yalvararaq tək Ona dua edib: "Ey Rəbbimiz! Əgər bizi bu təhlükədən qurtarsan, bizə olan bu nemətinə görə Sənə şükür əlaməti olaraq əsla Səndən başqasına ibadət etmərik" – deyə yal­var­dı­ğınız za­man sizi qu­runun və dənizin zülmətlərindən xilas edib, təhlükədən kim sovuşdurdu?"
تفسیرهای عربی:
قُلِ ٱللَّهُ يُنَجِّيكُم مِّنۡهَا وَمِن كُلِّ كَرۡبٖ ثُمَّ أَنتُمۡ تُشۡرِكُونَ
Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Sizi ondan və bütün başqa sıxın­tılardan Allah xilas edir. Bundan sonra isə siz xoş vaxtlarında yenə də Ona şərik qoşur­sunuz. Sizcə bundan da daha böyük zülm nə ola bilər ki?!"
تفسیرهای عربی:
قُلۡ هُوَ ٱلۡقَادِرُ عَلَىٰٓ أَن يَبۡعَثَ عَلَيۡكُمۡ عَذَابٗا مِّن فَوۡقِكُمۡ أَوۡ مِن تَحۡتِ أَرۡجُلِكُمۡ أَوۡ يَلۡبِسَكُمۡ شِيَعٗا وَيُذِيقَ بَعۡضَكُم بَأۡسَ بَعۡضٍۗ ٱنظُرۡ كَيۡفَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّهُمۡ يَفۡقَهُونَ
Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Allah üs­tünüz­ə daş, ildırım, tufan kimi və ya al­tınızdan zəlzələ və ya yerə batırmaq kimi sizə əzab gön­dər­məyə yaxud qəlblərinizi bir-birinizə qarşı çevirib və sonda hər biriniz öz istəyinin ardınca gedərək sizi bir-birinizlə vuruşdurmağa qa­dirdir". Ey Peyğəmbər! Gör biz onlara dəlilləri necə bir-bir bəyan edirik ki, bəl­kə sənin gətirdiyinin haqq, özlərində olanın isə batil olduğunu anlasınlar.
تفسیرهای عربی:
وَكَذَّبَ بِهِۦ قَوۡمُكَ وَهُوَ ٱلۡحَقُّۚ قُل لَّسۡتُ عَلَيۡكُم بِوَكِيلٖ
Sənin qövmün bu Quranın, həqiqətən də, Allah tərəfindən olmasına heç bir şübhə olmadığı bir təqdirdə onu yalan saydı. Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Mən sizi qorumağa müvəkkil deyi­ləm, mən yalnız sizi şiddətli əzab barədə xəbərdar edənəm".
تفسیرهای عربی:
لِّكُلِّ نَبَإٖ مُّسۡتَقَرّٞۚ وَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ
Hər bir xəbərin zamanı çatıb gerçəklə­şə­cəyi mü­əyyən vaxtı vardır, bu xəbərlərdən biri də sizin sonunuzun və aqibətinizin necə olacağı xəbəridir. Siz onu Qiyamət günü qəbirlərinizdən dirildiyiniz zaman biləcəksiniz.
تفسیرهای عربی:
وَإِذَا رَأَيۡتَ ٱلَّذِينَ يَخُوضُونَ فِيٓ ءَايَٰتِنَا فَأَعۡرِضۡ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ يَخُوضُواْ فِي حَدِيثٍ غَيۡرِهِۦۚ وَإِمَّا يُنسِيَنَّكَ ٱلشَّيۡطَٰنُ فَلَا تَقۡعُدۡ بَعۡدَ ٱلذِّكۡرَىٰ مَعَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
Ey Peyğəmbər! Ayələrimizi məsxərəyə qoyan və istehza edən müşrikləri gördüyün zaman, ayələrimizə istehza etməkdən baş­qa söhbətə keçənə qə­dər on­lardan uzaq dur. Əgər şey­tan bunu sənə unutdurub onlarla birgə otursan, xatırla­dıq­dan son­ra isə dərhal o məclisi tərk et və həddi aşan kimsələrlə birgə otur­ma.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• إثبات أن النومَ موتٌ، وأن الأرواح تُقْبض فيه، ثم تُرَد عند الاستيقاظ.
• Yuxunun ölüm olmasının, insan yatarkən ruhun bədəni tərk etməsinin və yuxudan ayıldıqda isə bədənə qayıtmasının isbatı.

• الاستدلال على استحقاق الله تعالى للألوهية بدليل الفطرة، فإن أهل الكفر يؤمنون بالله تعالى ويرجعون لفطرتهم عند الاضطرار والوقوع في المهالك، فيسألون الله تعالى وحده.
• Fitri dəlillərlə Uca Allahın ilahlığa layiq olduğuna dəlil göstərmək. Çünki kafirlər qəlblərində Uca Allaha inanır və həyatın çətin və təhlükəli anlarında öz fitrətlərinə qayıdıb tək Uca Allahdan yardım diləyirlər.

• إلزام المشركين بمقتضى سلوكهم، وإقامة الدليل على انقلاب فطرتهم، بكونهم يستغيثون بالله وحده في البحر عند الشدة، ويشركون به حين يسلمهم وينجيهم إلى البر.
• Müşriklərin dənizdə ikən təhlükə anında Allahdan yardım diləmələrini və nəhayət, Allah onları bu sıxıntıdan xilas edib quruya çıxartdıqdan sonra Ona şərik qoşmalarını əsas tutaraq, fitrətlərinin dəyişdiyini dəlil gətirmək və əməllərinin öz əxlaqlarına uyğun olduğunu göstərmək.‏

• عدم جواز الجلوس في مجالس أهل الباطل واللغو، ومفارقتُهم، وعدم العودة لهم إلا في حال إقلاعهم عن ذلك.
• Batil əhlinin məclislərində oturmağın icazəli olmaması və onlar başqa söhbətə keçməyincə onlardan ayrılmaq və onların yanına bir daha qayıtmamaq.

وَمَا عَلَى ٱلَّذِينَ يَتَّقُونَ مِنۡ حِسَابِهِم مِّن شَيۡءٖ وَلَٰكِن ذِكۡرَىٰ لَعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ
Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qadağalarından çəkinərək Ondan qorxan kimsələr, zalımların törət­dik­lərinə görə azca da olsa məsuliy­yət daşı­mır­lar. Mütəqilərə vacib olan, onları etdikləri pis əməllərdən çəkindirməkdir ki, bəl­kə Allahdan qor­xub, Onun əmrlərinə mültəzim olub, qadağalarından çəkinsinlər.
تفسیرهای عربی:
وَذَرِ ٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ دِينَهُمۡ لَعِبٗا وَلَهۡوٗا وَغَرَّتۡهُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَاۚ وَذَكِّرۡ بِهِۦٓ أَن تُبۡسَلَ نَفۡسُۢ بِمَا كَسَبَتۡ لَيۡسَ لَهَا مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلِيّٞ وَلَا شَفِيعٞ وَإِن تَعۡدِلۡ كُلَّ عَدۡلٖ لَّا يُؤۡخَذۡ مِنۡهَآۗ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ أُبۡسِلُواْ بِمَا كَسَبُواْۖ لَهُمۡ شَرَابٞ مِّنۡ حَمِيمٖ وَعَذَابٌ أَلِيمُۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡفُرُونَ
Ey Peyğəmbər! Dinlərini məsxərəyə qoyub, onu oyun və əy­ləncə edənləri və dünya hə­ya­tının keçici naz-nemətləri ilə al­datdığı müşrikləri tərk et. Ey Peyğəmbər! İnsanlara Quranla öyüd-nəsihət ver ki, heç kəs etdiyi günahlar səbəbindən özünü həlaka sürükləməsin. Allah­dan baş­qa onun, ona yardım edən nə bir hamisi, nə də ki, Qiyamət günü onu Allahın əzabından qoruyan bir havadarı olacaqdır. O, canını Allahın əzabından xilas etmək üçün nə cür fidyə versə də, fidyəsi on­dan qə­bul olun­maya­caq. Onlar qa­zan­dıqları gü­nahlar səbəbindən özlərini həlaka sürükləyən kimsələrdir. Kafir olduqlarına görə onlar üçün Qiyamət günü son dərəcədə qaynar içki və ağrılı-acılı bir əzab hazırlanmışdır.
تفسیرهای عربی:
قُلۡ أَنَدۡعُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَنفَعُنَا وَلَا يَضُرُّنَا وَنُرَدُّ عَلَىٰٓ أَعۡقَابِنَا بَعۡدَ إِذۡ هَدَىٰنَا ٱللَّهُ كَٱلَّذِي ٱسۡتَهۡوَتۡهُ ٱلشَّيَٰطِينُ فِي ٱلۡأَرۡضِ حَيۡرَانَ لَهُۥٓ أَصۡحَٰبٞ يَدۡعُونَهُۥٓ إِلَى ٱلۡهُدَى ٱئۡتِنَاۗ قُلۡ إِنَّ هُدَى ٱللَّهِ هُوَ ٱلۡهُدَىٰۖ وَأُمِرۡنَا لِنُسۡلِمَ لِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Ey Peyğəmbər, müşriklərə de: "Məgər biz Allahı qoyub bi­zə nə bir xeyir, nə də bir zərər verəməyə qadir olmayan bütlərəmi iba­dət edəcə­yik?! Allah bizi doğ­ru yola müvəffəq etdikdən sonra, şey­tan­la­rın azdırıb çaşbaş buraxaraq doğru yola yönəlməyən kim­sə ki­mi iman etdikdən sonra mürtədmi olacağıq?!" Halbuki onun doğru yolda olan mömin dostları onu haqqa çağırdıqda isə o, onların çağırışlarına cavab verməkdən imtina edirdi. Ey Peyğəmbər, onlara de: "Həqiqətən Alla­­hın doğru yolu, doğru haqq yoldur! Allah bizə, pak və uca olan Allaha ibadət edməyi əmr edmişdir. O, aləm­lərin Rəb­bidir.
تفسیرهای عربی:
وَأَنۡ أَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَٱتَّقُوهُۚ وَهُوَ ٱلَّذِيٓ إِلَيۡهِ تُحۡشَرُونَ
Biz kamil şəkildə namaz qılıb, Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qadağalarından çəkinərək Allahdan qor­­xmağı əmr etmişdik. Qiyamət günü Allah, qullarının etdikləri əməllərin əvəzini vermək üçün onların hamısı məhz Onun hüzuruna top­lana­caqdır.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ بِٱلۡحَقِّۖ وَيَوۡمَ يَقُولُ كُن فَيَكُونُۚ قَوۡلُهُ ٱلۡحَقُّۚ وَلَهُ ٱلۡمُلۡكُ يَوۡمَ يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِۚ عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِۚ وَهُوَ ٱلۡحَكِيمُ ٱلۡخَبِيرُ
Göyləri və yeri haqq ola­­raq xəlq edən Pak və Uca olan Allahdır. Allah: "Ol!"– de­di­yi gün hər şey olar. Qiyamət günü onlara: "Qalxın" – dedikdə onlarda qalxarlar. Onun sözü haq­dır, mütləq baş verəcəkdir buna şübhə ola bilməz. İsrafil ikinci dəfə sura üfürü­lə­cə­yi Qiyamət günü hökm yalnız pak və uca olan Allaha məxsus ola­caq­dır. O, qeybdə və aşkarda nə varsa hamısını bi­ləndir. O, yaratmağında və idarə etməyində hikmət sahibidir.Allah, Ona heç bir şey gizli qalmayan, hər şeydən xəbər­dardır. Gizlində olan işlər Onun qatında aşkarda olan kimidir.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• الداعية إلى الله تعالى ليس مسؤولًا عن محاسبة أحد، بل هو مسؤول عن التبليغ والتذكير.
• Uca Allaha dəvət edən kimsə insanlara görə məsuliy­yət daşı­mır­lar, onların vəzifəsi yalnız təbliğ etmək və xatırlatmaqdır.

• الوعظ من أعظم وسائل إيقاظ الغافلين والمستكبرين.
• Öyüd-nəsihət etmək qafilləri və təkəbbürlük edən kimsələri qəflət yuxusundan oyatmaq üçün ən yaxşı üslublardan biridir.

• من دلائل التوحيد: أن من لا يملك نفعًا ولا ضرًّا ولا تصرفًا، هو بالضرورة لا يستحق أن يكون إلهًا معبودًا.
• Allahın təkliyinə dəlalət edən dəlillərdən biridə budur ki, bir kimsə fayda və zərər verməyə və ya idarə etməyə qadir deyilsə, şübhəsi ki, onun ilah olmağa haqqı yoxdur.

۞ وَإِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِيمُ لِأَبِيهِ ءَازَرَ أَتَتَّخِذُ أَصۡنَامًا ءَالِهَةً إِنِّيٓ أَرَىٰكَ وَقَوۡمَكَ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
Ey Peyğəmbər! Bir zaman İbrahim - aleyhissəlam - müşrik atası Azərə: "Ey Atacan sən bütləri Allahdan başqa ibadət etdiyin mə­bud­ qə­bul edirsən?! Mən səni və sənin bütlərə tapınan qövmü­nü, Allahdan başqasına ibadət etdiyinizə görə, açıq-aydın azğın­lıq için­də olduğunuzu və haqq yoldan azdığınızı görü­rəm. Pak olan Allah haqq məbuddur. Ondan başqa olan məbudlar isə batildir"– dediyini yadına sal.
تفسیرهای عربی:
وَكَذَٰلِكَ نُرِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ مَلَكُوتَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَلِيَكُونَ مِنَ ٱلۡمُوقِنِينَ
Biz, İbrahimə atasının və qövmünün azğınlıqda olduqlarını göstərdiyimiz kimi ona göy­­lərin və geniş yerin mülkünü gös­tərdik ki, o bu geniş mülklə Allahın təkliyinə və yalnız Onun ibadətə layiq olduğuna dəlil gətirsin və beləliklə də Allahın tək və Onun heç bir şəriki olmadığına yəqin­lik­lə inanan­lar­dan olsun. Çünki O hər şeyə qadirdir.
تفسیرهای عربی:
فَلَمَّا جَنَّ عَلَيۡهِ ٱلَّيۡلُ رَءَا كَوۡكَبٗاۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّيۖ فَلَمَّآ أَفَلَ قَالَ لَآ أُحِبُّ ٱلۡأٓفِلِينَ
Gecənin zülməti İbrahimi bü­rü­düyü zaman o, ulduz görüb: "Bu mə­nim Rəbbim­dir!"– dedi. Ulduz yox olduqda isə: "Mən yoxa olanı sevmi­rəm, çünki həqiqi İlah həmişə mövcuddur və O yoxa olmaz!"– dedi.
تفسیرهای عربی:
فَلَمَّا رَءَا ٱلۡقَمَرَ بَازِغٗا قَالَ هَٰذَا رَبِّيۖ فَلَمَّآ أَفَلَ قَالَ لَئِن لَّمۡ يَهۡدِنِي رَبِّي لَأَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلضَّآلِّينَ
İbrahim ayın çıxdığını gördükdə: "Bu mənim Rəbbim­dir!"– dedi. Ay yox olduqda isə: "Əgər Rəbbim məni tək Ona ibadət etməyə müvəffəq etmə­səy­di, mən Onun haqq dinindən uzaq düşənlərdən olar­dım"– dedi.
تفسیرهای عربی:
فَلَمَّا رَءَا ٱلشَّمۡسَ بَازِغَةٗ قَالَ هَٰذَا رَبِّي هَٰذَآ أَكۡبَرُۖ فَلَمَّآ أَفَلَتۡ قَالَ يَٰقَوۡمِ إِنِّي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُشۡرِكُونَ
O günəşin çıxdığını gördük­də: "Bu çıxan mə­nim Rəbbim­dir, bu ulduzdan və aydan da­ha bö­yükdür!"– dedi. O yox olduqda isə dedi: "Ey qöv­müm! Hə­qiqətən, mən sizin Allaha şərik qoşduq­larınızdan uzağam!
تفسیرهای عربی:
إِنِّي وَجَّهۡتُ وَجۡهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ حَنِيفٗاۖ وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Doğrudan da, mən, şirkdən xalis tövhidə meyil edərək, dinimi ixlasla göyləri və yeri misilsiz ya­radana etdim. Mən Allahdan başqasına ibadət edən müş­riklər­dən deyiləm.
تفسیرهای عربی:
وَحَآجَّهُۥ قَوۡمُهُۥۚ قَالَ أَتُحَٰٓجُّوٓنِّي فِي ٱللَّهِ وَقَدۡ هَدَىٰنِۚ وَلَآ أَخَافُ مَا تُشۡرِكُونَ بِهِۦٓ إِلَّآ أَن يَشَآءَ رَبِّي شَيۡـٔٗاۚ وَسِعَ رَبِّي كُلَّ شَيۡءٍ عِلۡمًاۚ أَفَلَا تَتَذَكَّرُونَ
Müşrik qövmü onunla pak olan Allahın təkliyi barədə höcət­ləş­ib, onu öz bütlərindən qorxuzmağa çalışdılar. İbrahim - aleyhissəlam - onlara de­di: "Siz mənimlə Allahn təkliyi və ibadətdə Onu təkləşdirmək barəsində hö­cət­ləşir­siniz? Artıq Rəbbim məni doğru yola yönəlt­diyi, mən sizin bütlərinizdən qorxmuram, çünki onlar Allahın istədiyindən başqa mənə zərər və ya fayda verməyə qadir deyillər, Allah nə istəsə o, olur. Hər bir şeyin elmi Allah qatındadır, yerdə və göydə Ona heç bir şey gizli qalmaz. Ey Qövmüm! Mə­gər Allaha qarşı küfr edib, Ona şərik qoşduğunuzu düşü­nüb, tək Ona iman gətirməyəcəksinizmi?!"
تفسیرهای عربی:
وَكَيۡفَ أَخَافُ مَآ أَشۡرَكۡتُمۡ وَلَا تَخَافُونَ أَنَّكُمۡ أَشۡرَكۡتُم بِٱللَّهِ مَا لَمۡ يُنَزِّلۡ بِهِۦ عَلَيۡكُمۡ سُلۡطَٰنٗاۚ فَأَيُّ ٱلۡفَرِيقَيۡنِ أَحَقُّ بِٱلۡأَمۡنِۖ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Siz, Allahın sizə, haq­qın­da heç bir dəlil nazil etmə­diyi Allahın yaratdıqlarını Ona şə­rik qoşmaqdan qorxmursunuzsa, mən sizin şə­rik qoş­duğunuz bütlərdən niyə qor­xmalıyam?! Əgər bilirsinizsə, deyin gö­rüm bu iki dəstədən: tövhid əhli olan dəstə, yoxsa müşriklər olan dəstə - bunlardan hansı biri əmin-aman­lıq­da olmağa daha haq­lıdır, elə ona da tabe olun?! Şübhə yoxdur ki, əmin-aman­lıq­da olmağa daha haq­lı olan dəstə, tövhid əhi olan möminlərin dəstəsidir.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• الاستدلال على الربوبية بالنظر في المخلوقات منهج قرآني.
• Allahın yaratdıqlarını düşünməklə Allahın Rəbbliyinə dəlil göstərmək Quranın metodudur.

• الدلائل العقلية الصريحة توصل إلى ربوبية الله.
• Açıq-aydın ağlı dəlillər Allahın Rəbb olduğunu isbat edir.

ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَمۡ يَلۡبِسُوٓاْ إِيمَٰنَهُم بِظُلۡمٍ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلۡأَمۡنُ وَهُم مُّهۡتَدُونَ
Allaha iman gətirib, Onun şəriətinə tabe olub sonra iman­la­rına şirk qarışdırma­yan­ları əmin-aman­­lıq gözləyir. Bu, başqaları üçün deyil, yalnız onlara aiddir. Rəbbi onları doğru yola yönəltdiyi üçün məhz Onlar Allahın müvəffəq etdiyi insanlardır.
تفسیرهای عربی:
وَتِلۡكَ حُجَّتُنَآ ءَاتَيۡنَٰهَآ إِبۡرَٰهِيمَ عَلَىٰ قَوۡمِهِۦۚ نَرۡفَعُ دَرَجَٰتٖ مَّن نَّشَآءُۗ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٞ
Uca Allahın: (Əgər bilirsinizsə, deyin görək bu iki dəstədən hansı (qiyamət əzabından) əmin olmağa daha layiqdir?) sözü, İbrahimin - aleyhissəlam - öz qövmünə qələbə çalıb və onların dəlillərini batil etdiyi dəlildir. Bu, Bizim dəlillərimizdir, biz İbrahimin - aleyhissəlam - öz qövmü ilə mübahisə etmək üçün onu bu dəlilə müvəffəq edib ona verdik. Biz istə­diyi­miz qulumuzun dünyada və axirətdə dərəcələrini ucaldarıq. Ey Peyğəmbər! Şüb­­həsiz ki, sənin Rəb­bin yaratmaqda, idarə etməkdə hikmət sahibidir və qullarından xəbərdardır.
تفسیرهای عربی:
وَوَهَبۡنَا لَهُۥٓ إِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَۚ كُلًّا هَدَيۡنَاۚ وَنُوحًا هَدَيۡنَا مِن قَبۡلُۖ وَمِن ذُرِّيَّتِهِۦ دَاوُۥدَ وَسُلَيۡمَٰنَ وَأَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسَىٰ وَهَٰرُونَۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Biz İbrahimi oğlu İshaq və nəvəsi Ya­qubla ruziləndirdik. Onların hər ikisini doğru yola müvəffəq etdik. Onlardan əvvəl Nuhu da doğru yola müvəffəq etmişdik. Biz Nuhun nəslindən olan Da­vudu və onun oğlu Süley­manı, Əy­yubu, Yusifu, Mu­­sanı və onun qardaşı Ha­runu - aleyhimussəlam - da haqq yoluna müvəffəq etmişdik. Biz Peyğəmbərlərə etdikləri yaxşı əməllərinə görə bu mükafatı bəxş etdiyimiz kimi onlardan başqa yaxşı əməl sa­hib­lərini də etdikləri yaxşı əməllərinə görə belə mükafatlandırırıq.
تفسیرهای عربی:
وَزَكَرِيَّا وَيَحۡيَىٰ وَعِيسَىٰ وَإِلۡيَاسَۖ كُلّٞ مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
Biz həmçinin Zəkəriyyani, Yəhyani, Məryəm oğlu İsa­nı və İl­yası - aleyhimussəlam - bunların hər birini müvəffəq etdik. Bunların hamısı Allahın insanlara elçi olaraq seçib göndərdiyi əməli­saleh peyğəmbər­lər­dən idilər.
تفسیرهای عربی:
وَإِسۡمَٰعِيلَ وَٱلۡيَسَعَ وَيُونُسَ وَلُوطٗاۚ وَكُلّٗا فَضَّلۡنَا عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
Biz İsmaili, Əlyəsəni, Yunu­su və Lu­tu - aleyhimussəlam - da hər birini müvəffəq etdik. Biz bu peyğəmbərlərin hamısını başqa Muhəmməd peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm - olmaqla onları aləm­lərdən üstün et­dik.
تفسیرهای عربی:
وَمِنۡ ءَابَآئِهِمۡ وَذُرِّيَّٰتِهِمۡ وَإِخۡوَٰنِهِمۡۖ وَٱجۡتَبَيۡنَٰهُمۡ وَهَدَيۡنَٰهُمۡ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
Biz onların atalarını, övladlarını və qardaşlarının bəzilə­ri­ni istədiyimiz şeylərə müvəffəq etdik. Biz on­ları seçdik və Allahın təkliyinə və Onun itaətinə aparan doğru-düzün yola yönəltdik.
تفسیرهای عربی:
ذَٰلِكَ هُدَى ٱللَّهِ يَهۡدِي بِهِۦ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۚ وَلَوۡ أَشۡرَكُواْ لَحَبِطَ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Onların nail olduqları müvəffəqiyyət, bu, Allahın qullarından istədiyinə bəxş etdiyi müvəffəqiyyətdir. Əgər onlar Allaha başqasını şərik qoşsaydılar, əl­bəttə, et­dik­ləri əməllər batil olar­dı, çünki Allaha şərik qoşmaq saleh əməli batil edir.
تفسیرهای عربی:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحُكۡمَ وَٱلنُّبُوَّةَۚ فَإِن يَكۡفُرۡ بِهَا هَٰٓؤُلَآءِ فَقَدۡ وَكَّلۡنَا بِهَا قَوۡمٗا لَّيۡسُواْ بِهَا بِكَٰفِرِينَ
Bu adları çəkilən peyğəmbərlər, Biz onlara kitab, hikmət və pey­ğəm­bərlik verdiyimiz kəs­lr­dir. Əgər sənin qövmün peyğəmbərlərə verdiyimiz bu üç şeyi in­kar edirlərsə, Biz onları inkar et­məyən, əksinə, bunlara iman edib və bunlardan möhkəm yapışan başqa bir qövm təyin edib hazırlamışıq. Bu kimsələr qiyamət gününədək onların yolunu tutub gedən mühacir və ənsarlardır.
تفسیرهای عربی:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ هَدَى ٱللَّهُۖ فَبِهُدَىٰهُمُ ٱقۡتَدِهۡۗ قُل لَّآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ أَجۡرًاۖ إِنۡ هُوَ إِلَّا ذِكۡرَىٰ لِلۡعَٰلَمِينَ
O peyğəmbərlər və onlarla birgə atalarının, övladlarının və qardaşlarının adları çəkilənlər, həqiqətən də, doğru yo­lda olan kimsələrdir. Sən də on­la­ra tabe ol və onların ardınca get. Ey Peyğəmbər! Öz qövmünə de: "Mən bu Quranı sizə təbliğ etdiyimə görə sizdən heç bir mü­kafat istəmirəm. Bu Quran insan və cinləri doğru yola yönəltmək üçün aləmlərə görə yalnız bir öyüd-nəsihətdir".
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• من فضائل التوحيد أنه يضمن الأمن للعبد، خاصة في الآخرة حين يفزع الناس.
• Tövhidin fəzilərindən biridə budur ki, tövhid, insana xüsusəndə qiyamət günü insanların qorxduqları zaman onların əmin-aman­­lıqda olmasına zəmanətdir.

• تُقَرِّر الآيات أن جميع من سبق من الأنبياء إنما بَلَّغوا دعوتهم بتوفيق الله تعالى لا بقدرتهم.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələr, bütün peyğəmbərlərin öz dəvətlərini heç də öz güc-qüvvətləri sayəsində deyil yalnız Uca Allahın müvəffəq etməsi sayəsində insanlara çatdırdıqlarını göstərməkdədir.

• الأنبياء يشتركون جميعًا في الدعوة إلى توحيد الله تعالى مع اختلاف بينهم في تفاصيل التشريع.
• Peyğəmbərlərin hamısı Uca Allahın tək İlah olduğuna (tövhidə) dəvət etmək xüsusunda eyni əqidədədirlər, aralarındakı şəriət əhkamları isə fərqlidir.

• الاقتداء بالأنبياء سنة محمودة، وخاصة في أصول التوحيد.
• Peyğəmbərlərə, xüsusəndə tövhidin əsaslarında tabeçilik göstərmək gözəl bir yoldur.

وَمَا قَدَرُواْ ٱللَّهَ حَقَّ قَدۡرِهِۦٓ إِذۡ قَالُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ عَلَىٰ بَشَرٖ مِّن شَيۡءٖۗ قُلۡ مَنۡ أَنزَلَ ٱلۡكِتَٰبَ ٱلَّذِي جَآءَ بِهِۦ مُوسَىٰ نُورٗا وَهُدٗى لِّلنَّاسِۖ تَجۡعَلُونَهُۥ قَرَاطِيسَ تُبۡدُونَهَا وَتُخۡفُونَ كَثِيرٗاۖ وَعُلِّمۡتُم مَّا لَمۡ تَعۡلَمُوٓاْ أَنتُمۡ وَلَآ ءَابَآؤُكُمۡۖ قُلِ ٱللَّهُۖ ثُمَّ ذَرۡهُمۡ فِي خَوۡضِهِمۡ يَلۡعَبُونَ
Müşriklər, Muhəmməd peyğəmbərə - sallallahu aleyhi və səlləm: "Allah insana vəhydən heç bir şey nazil etməmişdir"– de­dikləri zaman Allahı la­yiqincə təzim etmədilər. Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Tövratı qövmü üçün nur, hidayət və doğru yolu göstərən rəhbər olaraq Mu­sa­ya kim nazil et­mişdir? Yəhudilər Tövratı dəftərlərə yazıb öz nəfslərinə müvafiq gələni insanlara göstərir və Peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və səlləm - vəsf olunması kimi nəfslərinə müxalif olanları isə giz­lə­dirlər. Ey ərəblər! Axı, sizin də, əcdadınızın da bundan əvvəl Qurandan bilmədiyiniz şey­lər si­zə öy­rədilmiş­dir". Ey Peyğəmbər! Onlara: "Onu Allah nazil etmişdir!"- de, sonra da əcəl onları haqlayanadək onları öz cahillikləri və azğınlıqları içində - dini məsxərəyə qoyub istehza etdikləri halda tərk et.
تفسیرهای عربی:
وَهَٰذَا كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ مُبَارَكٞ مُّصَدِّقُ ٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَلِتُنذِرَ أُمَّ ٱلۡقُرَىٰ وَمَنۡ حَوۡلَهَاۚ وَٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ يُؤۡمِنُونَ بِهِۦۖ وَهُمۡ عَلَىٰ صَلَاتِهِمۡ يُحَافِظُونَ
Ey Peyğəmbər! Bu Quran, Mək­kə əhalisinin, habelə yer üzünün məşriqində və məğribində yaşayan insanların doğru yola yönəlməsi üçün sənə nazil etdiyi­miz, özündən əvvəl nazil edilmiş səmavi kitabları təs­diq edən mü­ba­rək bir Kitabdır. Axi­rət həyatına iman gətirənlər bu Qurana iman gətirir, içində buyurulanlara əməl edir və namazlarının rükunlarını, fərzlərini və müstəhəblərini şəriətin müəyyən etdiyi vaxtlarda yerinə yetirərək qoruyub saxlayarlar.
تفسیرهای عربی:
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ قَالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَلَمۡ يُوحَ إِلَيۡهِ شَيۡءٞ وَمَن قَالَ سَأُنزِلُ مِثۡلَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُۗ وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذِ ٱلظَّٰلِمُونَ فِي غَمَرَٰتِ ٱلۡمَوۡتِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ بَاسِطُوٓاْ أَيۡدِيهِمۡ أَخۡرِجُوٓاْ أَنفُسَكُمُۖ ٱلۡيَوۡمَ تُجۡزَوۡنَ عَذَابَ ٱلۡهُونِ بِمَا كُنتُمۡ تَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ غَيۡرَ ٱلۡحَقِّ وَكُنتُمۡ عَنۡ ءَايَٰتِهِۦ تَسۡتَكۡبِرُونَ
Allaha qarşı yalan uy­du­­raraq: "Allah heç bir bəşərə bir şey nazil etməmişdir", yaxud Allah ona vəhy nazil etmədiyi bir halda yalandan: "Allah mə­nə də vəhy etmişdir"– söylə­yəndən və yaxud: "Mən də Allahın Qurandan nazil et­di­yi­nin bənzə­rini endirəcəyəm"– deyən­dən da­ha zalım kimsə ola bilməz. Ey Peyğəmbər! O zalımları ölüm girda­bın­da olduqda, mə­lək­lərin də əl­lərini onlara tərəf uzadıb onlara əzab verərək və onları vuraraq: "Canları­nızı çı­xarın, biz onları götürəcəyik! Allaha qarşı yalan söz­lər söylədiyinizə, peyğəmbərlik və vəhyin nazil olması idda etdiyinizə, Allahın nazil etdiyinin bənzərini nazil etməyə qadir olduğunuza və Onun ayə­lərinə iman etməkdən təkəbbür göstərdiyi­ni­zə gö­rə bu gün siz alçaldıcı və zəlil edici əzabla cəzalan­dırı­la­caq­sı­nız!"– dediklərini görsəydin sən çox dəhşətli bir hal gö­rərdin.
تفسیرهای عربی:
وَلَقَدۡ جِئۡتُمُونَا فُرَٰدَىٰ كَمَا خَلَقۡنَٰكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٖ وَتَرَكۡتُم مَّا خَوَّلۡنَٰكُمۡ وَرَآءَ ظُهُورِكُمۡۖ وَمَا نَرَىٰ مَعَكُمۡ شُفَعَآءَكُمُ ٱلَّذِينَ زَعَمۡتُمۡ أَنَّهُمۡ فِيكُمۡ شُرَكَٰٓؤُاْۚ لَقَد تَّقَطَّعَ بَيۡنَكُمۡ وَضَلَّ عَنكُم مَّا كُنتُمۡ تَزۡعُمُونَ
Qəbirlərdən diriləcəyi gün onlara: "Bu gün hüzurumuza ilk dəfə si­zi xəlq etdiyimiz kimi ayaqyalın, lüt-üryan, sünnət olunmamış, mal-dövlətiniz və başçılıq etməyiniz əlinizdən çıxmış bir halda, tək-tən­ha, həm də sizə verdiyimiz ne­mətləri özünüz də istəmədən dünya həyatında arxanızda qoyub gəl­di­niz. Bu gün öz ara­nızda Allaha vasitəçilər say­dığınız ilahlarınızı ya­nı­nızda gör­mü­rük. Halbuki siz onların ibadətə layiq olmaları barədə Allahın şərikləri olduqlarını iddia edirdiniz. Artıq onlarla sizin ara­nız­da olan əlaqə qırıl­mış, onların Allahın şərikləri və sizə şəfaətçilər olacaqları iddianız isə sizdən uzaq­laşmışdır"– deyiləcəkdir.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• إنزال الكتب على الأنبياء هو سُنَّة الله في المرسلين، والنبي عليه الصلاة والسلام واحد منهم.
• Peyğəmbərlərə kitablar nazil edilməsi Allahın elçilər barədə olan sünnəsidir. Muhəmməd peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm - də həmin elçilərdən biridir.

• أعظم الناس كذبًا وفرية هو الذي يكذب على الله تعالى، فينسب أو ينفي ويثبت في حق الله تعالى أمرًا ليس عليه دليل صحيح.
• İnsanlara arasında ən böyük yalan danışan və iftira yaxan, uca Allaha qarşı yalan uy­du­­ran və heç bir dəlili olmadan uca Allah adından elmsiz danışan adamdır.

• كل أحد يبعث يوم القيامة فردًا متجردًا عن المناصب والألقاب، فقيرًا، ويحاسب وحده.
• Qiyamət günü kimliyindən aslı olmayaraq hər bir kimsə tək-tən­ha, vəzifəsindən, ad-sanından uzaq, fəqir bir halda və özü tək ikən sorğu-sual olacaqdır.

۞ إِنَّ ٱللَّهَ فَالِقُ ٱلۡحَبِّ وَٱلنَّوَىٰۖ يُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ وَمُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتِ مِنَ ٱلۡحَيِّۚ ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُۖ فَأَنَّىٰ تُؤۡفَكُونَ
Toxumu yarıb oradan bitki çıxardan, çəyirdəkdən xurma, üzün və s. ağaclar çıxardan, insan və heyvanları nütfədən xəlq edərək ölü­dən diri çıxardan, insandan nütfə, toyuqdan isə yumurta çıxardaraq diridən də ölü çıxardan, məhz tək olan Allahdır. Bütün bunları edən sizin xaliqiniz olan Allahdır! Ey müşriklər! Siz Allahın misilsiz yaratdıqlarına şahid olduqdan sonra necə də haqdan döndərilir­siniz!
تفسیرهای عربی:
فَالِقُ ٱلۡإِصۡبَاحِ وَجَعَلَ ٱلَّيۡلَ سَكَنٗا وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ حُسۡبَانٗاۚ ذَٰلِكَ تَقۡدِيرُ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡعَلِيمِ
Gecənin zülmətindən səhərin nurunu yarıb çıxardan da, gecəni insanların gündüz ikən ruzi axtarıb yorulduqdan sonra dincəlmək üçün istirahət vaxtı edən də, günəşi və ayı müəyyən he­sabla hərəkət edən vaxt ölçüsü edən də, pak və uca olan Allahdır. Bu deyilən misilsiz yaradılış, məğlub edilməz və qulları üçün nəyin daha xeyirli olduğunu bilən qüdrətli Allahın əzəldən müəyyən etdiyi hökmdür.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلنُّجُومَ لِتَهۡتَدُواْ بِهَا فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِۗ قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Ey Adəm övladı! Siz səfərdə ikən quruda və ya dənizdə olan zaman yolu azdıqda yolu tapa bilə­si­niz de­yə sizin üçün səmada ulduzları yaradan pak və uca olan Allahdır. Artıq Biz, qüdrətimizə dəlalət edən dəlilləri, bu dəlillərdən düşünüb faydalana bilən kimsələrə izah etdik.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنشَأَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ فَمُسۡتَقَرّٞ وَمُسۡتَوۡدَعٞۗ قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَفۡقَهُونَ
Sizi tək bir candan, atanız Adəmdən ya­ra­dan pak və uca olan Allahdır. Allah sizin yaradılışınıza atanızı torpaqdan yaradaraq başlamışdır. Sonra isə sizi ondan yaratmışdır. Allah sizin üçün analarınızın bətinləri kimi qərar tu­ta­ca­ğı­nız və atalarınızın belləri kimi əmanət sax­la­ndığınız bir yer yaratmışdır. Artıq Biz ayələri Allahın kəlamını anlayan bir qövmə izah etdik.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَخۡرَجۡنَا بِهِۦ نَبَاتَ كُلِّ شَيۡءٖ فَأَخۡرَجۡنَا مِنۡهُ خَضِرٗا نُّخۡرِجُ مِنۡهُ حَبّٗا مُّتَرَاكِبٗا وَمِنَ ٱلنَّخۡلِ مِن طَلۡعِهَا قِنۡوَانٞ دَانِيَةٞ وَجَنَّٰتٖ مِّنۡ أَعۡنَابٖ وَٱلزَّيۡتُونَ وَٱلرُّمَّانَ مُشۡتَبِهٗا وَغَيۡرَ مُتَشَٰبِهٍۗ ٱنظُرُوٓاْ إِلَىٰ ثَمَرِهِۦٓ إِذَآ أَثۡمَرَ وَيَنۡعِهِۦٓۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكُمۡ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
Səmadan su - yağış suyu endirən pak və uca olan Allahdır. Biz bu yağış suyu ilə hər bir bitki növündən yetişdirir, o bitkilərdən əkin və yaşıl ağac bitirir, onlardan da sünbülün üzərində olduğu kimi üst-üstə düzülmüş toxumlar çıxarırıq. Xurma ağacının tumurcuqlarından, ayaqda duran və ya oturan adamın dərə biləcəyi salxımlar yetişdirir. Biz, həmçinin, üzüm talvarları, yarpaqları bir-birinə bənzəyən və meyvəsi isə bir-birinə bənzəməyən zeytun və nar ağacları da yetişdiririk. Ey İnsanlar! Ağac ilk dəfə bar verdiyi və meyvəsinin yetişdiyi zaman onların meyvəsinə baxın. Ey İnsanlar! Şübhəsiz ki, bunlarda Allaha iman gətirən kimsələr üçün Allahın qüdrətinə dəlalət edən açıq-aydın dəlillər vardır. Məhz onlardır bu dəlillərdən faydalanan kimsələr.
تفسیرهای عربی:
وَجَعَلُواْ لِلَّهِ شُرَكَآءَ ٱلۡجِنَّ وَخَلَقَهُمۡۖ وَخَرَقُواْ لَهُۥ بَنِينَ وَبَنَٰتِۭ بِغَيۡرِ عِلۡمٖۚ سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يَصِفُونَ
Müşriklər cinlərin fayda və zərər verə biləcəklərini etiqad etdikləri zaman, onları Allaha ibadətdə şə­rik qəbul etdilər. Halbuki onları da, Allahdan başqası yox, məhz Allah yaratmışdır. Elə buna görə də yalnız Allah, ibadət olunmağa layiqdir. Yəhudilər Üzeyirin, nəsranilər isə İsanın Allahın oğlu olduğunu, müşriklər də mələklərin Allahın qızları olduğunu iddia etdilər. Allah batil əhlinin vəsf etdikləri sifətlərdən uzaq­dır və uca­dır.
تفسیرهای عربی:
بَدِيعُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ أَنَّىٰ يَكُونُ لَهُۥ وَلَدٞ وَلَمۡ تَكُن لَّهُۥ صَٰحِبَةٞۖ وَخَلَقَ كُلَّ شَيۡءٖۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
Göyləri və yeri misilsiz yaradan pak və uca olan Allahdır. Onun zövcəsi olma­dığı hal­da övladı necə ola bi­lər?! O, hər şeyi yaratmışdır. O, hər şeyi bi­lir və Ona heç bir şey gizli qalmaz.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• الاستدلال ببرهان الخلق والرزق (تخليق النبات ونموه وتحول شكله وحجمه ونزول المطر) وببرهان الحركة (حركة الأفلاك وانتظام سيرها وانضباطها)؛ وكلاهما ظاهر مشاهَد - على انفراد الله سبحانه وتعالى بالربوبية واستحقاق الألوهية.
• Bitkilərin yaradılması, böyüməsi, zahiri görünüşlərinin və həcminin dəyişməsi və həmçinin yağışın yağması ilə Allahın həqiqətən də yaradan və ruzi olduğuna dəlil gətirmək. Göy cisimlərinin və bu cisimlərin hamısının eyni bir qayda üzrə bir-birini təqib edərək hərəkət etməsi pak və uca olan Allahın rəbbliyində tək olmasına və ilahlığa yalnız Onun layiq olduğuna aşıq-aydın dəlildir.

• بيان ضلال وسخف عقول المشركين في عبادتهم للجن.
• Müşriklərin cinlərə ibadət etməsində onların azğınlıqlarının və ağılsızlıqlarının bəyanı.

ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُ رَبُّكُمۡۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ خَٰلِقُ كُلِّ شَيۡءٖ فَٱعۡبُدُوهُۚ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ وَكِيلٞ
Ey İnsanlar! Bu sifətlərlə vəsf olunan sizin Rəb­bi­niz olan Allah. On­dan başqa iba­də­tə layiq olan haqq məbud yoxdur. O, hər şeyin Ya­ra­dıcısıdır. Elə isə siz tək Ona ibadət edin, çünki O, ibadətə layiq olan və hər bir şeyi Qo­ruyandır.
تفسیرهای عربی:
لَّا تُدۡرِكُهُ ٱلۡأَبۡصَٰرُ وَهُوَ يُدۡرِكُ ٱلۡأَبۡصَٰرَۖ وَهُوَ ٱللَّطِيفُ ٱلۡخَبِيرُ
Gözlər Onu əhatə edə bilməz. Pak olan Allah isə gözləri dərk edib və o gözləri əhatə edə bilər. O, əməlisaleh qullarına qarşı lütfkardır və onların hər bir işindən xəbərdardır.
تفسیرهای عربی:
قَدۡ جَآءَكُم بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمۡۖ فَمَنۡ أَبۡصَرَ فَلِنَفۡسِهِۦۖ وَمَنۡ عَمِيَ فَعَلَيۡهَاۚ وَمَآ أَنَا۠ عَلَيۡكُم بِحَفِيظٖ
Ey İnsanlar! Artıq Rəbbinizdən sizə açıq-aydın dəlillər gəl­miş­dir. Kim bu dəlillərə tabe olub boyun əyərsə, xeyri onun özünə, kim də bunları görməkdən kor olub, tabeçilik göstərməyib boyun əyməsə, bunun zərəri yalnız öz əleyhinə olar. Mən sizin üstü­nüzdə, əməllərinizi haqq-hesab edən gözətçi deyiləm. Mən yalnız Rəbbimdən olan bir elçiyəm. Sizin üzərinizdə gözətçi isə Allahdır.
تفسیرهای عربی:
وَكَذَٰلِكَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ وَلِيَقُولُواْ دَرَسۡتَ وَلِنُبَيِّنَهُۥ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Biz Allahın qüdrətinə dəlalət edən dəlilləri növbənöv etdiyimiz kimi, Cənnət, Cəhənnəm və öyüd-nəsihət barədə olan ayələrimizi də növbənöv etmişik. Müşriklər: "Bu, vəhy deyildir, sən bunu özündən əvvəlki Kitab əhlindən dərs al­mı­san"– deyəcəklər. Biz bu ayələri Muhəmmədin - səllallahu aleyhi və səlləm - ümmətindən olan möminlər üçün növbənöv etməklə insanlara haqqı bəyan edirik. Çünki haqqı qəbul edib, ona tabe olanlar məhz elə onlardır.
تفسیرهای عربی:
ٱتَّبِعۡ مَآ أُوحِيَ إِلَيۡكَ مِن رَّبِّكَۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Ey Peyğəmbər! Rəbbin sənə haqqdan vəhy etdiyinə tabe ol! O pak Allahdan başqa ibadətə layiq olan haqq mə­bud yox­dur. Qəlbini kairlərlər və onların sənə qarşı inadkarlıq etmələri ilə məşğul etmə. Onların işi Allaha aiddir.
تفسیرهای عربی:
وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَآ أَشۡرَكُواْۗ وَمَا جَعَلۡنَٰكَ عَلَيۡهِمۡ حَفِيظٗاۖ وَمَآ أَنتَ عَلَيۡهِم بِوَكِيلٖ
Əgər Allah kiminsə ona şərik qoşmamasını istəsəydi, bu zaman heç kəs ona şərik qoşa bilməzdi. Ey Peyğəmbər! Biz səni on­la­rın üs­tündə, onların əməllərini haqq-hesab edən gözətçi qoy­ma­mışıq və sən on­ların qəyyumu da de­yil­sən, sən yalnız bir elçisən, sənin öhdənə düşən isə təbliğ etməkdir.
تفسیرهای عربی:
وَلَا تَسُبُّواْ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ فَيَسُبُّواْ ٱللَّهَ عَدۡوَۢا بِغَيۡرِ عِلۡمٖۗ كَذَٰلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمۡ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّهِم مَّرۡجِعُهُمۡ فَيُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Ey Möminlər! Müşriklərin Allahdan baş­qa­la­rı­na ibadət etdikləri bütlər ən həqir şeylərə və söyüşə layiq olsalar belə, müşriklərin Allaha qarşı cahillik edib Onu söyməsinlər deyə, siz onların bütlərini söy­mə­yin. Onlara öz azğınlıqlarını gözəlləşdirdiyimiz kimi, biz hər bir ümmətə öz əməl­lə­ri­ni xeyir və şər olmasından aslı olmayaraq be­ləcə gözəl­ləş­dir­dik. Onlar isə özlərinə gözəlləşdirdiyimiz əməlləri etdilər. Qiyamət günü isə on­la­rın dönüşü öz Rəbbinə olacaq, O da nə onların dünyada ikən et­dikləri əməlləri bildirəcək və hər bir kəsin əməlinin əvəzini verəcəkdir.
تفسیرهای عربی:
وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَيۡمَٰنِهِمۡ لَئِن جَآءَتۡهُمۡ ءَايَةٞ لَّيُؤۡمِنُنَّ بِهَاۚ قُلۡ إِنَّمَا ٱلۡأٓيَٰتُ عِندَ ٱللَّهِۖ وَمَا يُشۡعِرُكُمۡ أَنَّهَآ إِذَا جَآءَتۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Müşriklər bacardıqları ən möhkəm andlarla Allaha and içdilər ki, əgər Muhəmməd - səllallahu aleyhi və səlləm - on­ların təklif etdikləri ayələrdən hər hansı birini gəlsə, mütləq ona ina­nacaqlar. Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Tələb etdiyiniz ayələr məndə deyil ki, onları sizin üçün nazil edim. Onlar Alla­hın ya­nındadır və istədiyi vaxt nazil edir". Ey Möminlər! Siz hara­dan bilə­siniz ki, əgər bu ayələr onların tələbinə uygun olaraq gəl­dik­də onlar ye­nə də iman gə­tir­məyəcəklər. Əksinə, yenə də öz inadkarlığında qalıb, inkar edəcəklər, çünki onlar haqq yolunu istəmirlər.
تفسیرهای عربی:
وَنُقَلِّبُ أَفۡـِٔدَتَهُمۡ وَأَبۡصَٰرَهُمۡ كَمَا لَمۡ يُؤۡمِنُواْ بِهِۦٓ أَوَّلَ مَرَّةٖ وَنَذَرُهُمۡ فِي طُغۡيَٰنِهِمۡ يَعۡمَهُونَ
Biz onların ürəklərini və göz­lə­rini ilk dəfə inadkarlıqları üzündən Qurana iman etməyə mane olduğumuz kimi haqqa yönəlməyə də mane olub tərsinə çe­vi­rər və onları öz azğınlıq­ları və günahları ilə birgə Allaha qarşı çaşqınlıq içə­risində dola­şan bir halda buraxarıq.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• تنزيه الله تعالى عن الظلم الذي ترسِّخُه عقيدة (الجَبْر)، وبيان أن كفر العباد وشركهم أمر يحدث باختيارهم.
• Cəbriyyə əqidəsinin əksi olaraq uca Allahı zülm etməkdən uzaq tutmağın və qulların Allaha qarşı küfür və şirk etməsi onların öz ixtiyarı ilə baş verməsinin bəyanı.

• ليس بمقدور نبي من الأنبياء أن يأتي بآية من عند نفسه، أو متى شاء، بل ذلك أمر مردود لله تعالى، فهو القادر وحده على ذلك، وهو الحكيم الذي يُقَدِّر نوع الآية ووقت إظهارها.
• Peyğəmbərlərdən hər hansı bir peyğəmbər istədiyi zaman özündən bir ayə gətirməyə qadir deyildir, əksinə bu Allaha aid olan bir işdir. Buna yalnız Allah qadirdir. O, hikmət sahibidir, hansı ayəni və nə vaxt göstərmək lazım olduğunu O, daha yaxşı bilir.

• النهي عن سب آلهة المشركين حذرًا من مفسدة أكبر وهي التعدي بالسب على جناب رب العالمين.
• Müşriklər həddi aşıb aləmlərin Rəbbini söymələrinin qarşısını almaq məqsədi ilə onların ilahlarını söyməyin qadağan olunması.

• قد يحول الله سبحانه وتعالى بين العبد والهداية، ويُصرِّف بصره وقلبه على غير الطاعة؛ عقوبة له على اختياره الكفر.
• Bəzən Uca Allah, insan küfürü seçdiyi üçün ona cəza olaraq qul ilə haqq arasında bir maneə qoyur, qəlbini və gözünü haqqı görməkdən yayındırır.

۞ وَلَوۡ أَنَّنَا نَزَّلۡنَآ إِلَيۡهِمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَحَشَرۡنَا عَلَيۡهِمۡ كُلَّ شَيۡءٖ قُبُلٗا مَّا كَانُواْ لِيُؤۡمِنُوٓاْ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ يَجۡهَلُونَ
Əgər Biz onların tələblərinə cavab olaraq istədiklərini yerinə yetirib mələk­ləri onlara göndərsəydik və özləridə buna şahid olsaydılar, ölülər də onlarla danış­ıb sənin onlara gətirdiyin dinin doğru olduğunu onlara xəbər versəydilər və tələb etdikləri hər şeyi onların qarşısına top­la­yıb öz gözləri ilə görsəydilər, Allah onlardan kimi doğru yola yönəltmək istədikləri müstəsna olmaqla, onlar sənin gətirdiyin dinə yenə də iman gə­tir­məz­dilər. Lakin onların çoxu bunudan cahildir və Allah onları doğru yola müvəffəq etmək üçün Allaha sığınmazlar.
تفسیرهای عربی:
وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوّٗا شَيَٰطِينَ ٱلۡإِنسِ وَٱلۡجِنِّ يُوحِي بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٖ زُخۡرُفَ ٱلۡقَوۡلِ غُرُورٗاۚ وَلَوۡ شَآءَ رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُۖ فَذَرۡهُمۡ وَمَا يَفۡتَرُونَ
Biz səni, müşriklərin sənə qarşı düşmənçilik etməklə sınaqa çəkdiyimiz kimi, səndən əvvəlki pey­ğəmbərlərin də hər birinə azğın insanlar və cin­lər­dən düş­mən­ təyin etdik. Onlar biri-birini aldat­maq məq­sədilə bir-birlə­ri­nə vəsvəsə edərək batili gözəl göstərirlər. Əgər Allah istəməsəydi, onlar bunu heç vaxt edə bilməzdilər. Lakin Allah onları sınaqa çəkmək üçün belə olmasını istədi. Onları uydurduqları küfür və batil əməlləri ilə birlik­də tərk et və onlara fikir vermə.
تفسیرهای عربی:
وَلِتَصۡغَىٰٓ إِلَيۡهِ أَفۡـِٔدَةُ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ وَلِيَرۡضَوۡهُ وَلِيَقۡتَرِفُواْ مَا هُم مُّقۡتَرِفُونَ
Bu, axirətə inanmayanların ürəkləri bir-birinə vəsvəsə etdikləri işlərə meyl etməsi, bunu qəbul edib, buna razı qalıb və etdikləri pis və günah əməlləri bir daha etmələri üçündür.
تفسیرهای عربی:
أَفَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَبۡتَغِي حَكَمٗا وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ إِلَيۡكُمُ ٱلۡكِتَٰبَ مُفَصَّلٗاۚ وَٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡلَمُونَ أَنَّهُۥ مُنَزَّلٞ مِّن رَّبِّكَ بِٱلۡحَقِّۖ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُمۡتَرِينَ
Ey Peyğəmbər! Allahla yanaşı qeyrisinə ibadət edən müşriklərə de: "Allah Quranı si­zə hər bir şeyin təfər­rü­atı ilə nazil etdiyi hal­da, mənin sizinlə öz aramda Allahdan başqasını hakim qəbul etməyim sizcə ağıla batandırmı?" Özlərinə Tövrat verdiyimiz yəhudilər və özlərinə İncil verdiyimiz nəsranilər öz kitablarındakı dəlilləri gördkdən sonra, Quranın sənə haqq olaraq nazil edil­diyini bilirlər. Odur ki, sənə nazil etdiyimiz ayələr barədə şübhə edənlərdən olma.
تفسیرهای عربی:
وَتَمَّتۡ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدۡقٗا وَعَدۡلٗاۚ لَّا مُبَدِّلَ لِكَلِمَٰتِهِۦۚ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Quranda deyilən sözlərin və verilən xəbərlərin düzgünlüyünə şübhə ola bilməz. Heç kəs Onun kəlmələrini də­yi­şəyi bacarmaz. O, qularının dediklərini eşidəndir, onların halından xəbərdardır və Ona heç bir şey gizli qalmaz. Onun kəlmələrini dəyişməyə səy göstərənlərin cəzasını Allah verəcəkdir.
تفسیرهای عربی:
وَإِن تُطِعۡ أَكۡثَرَ مَن فِي ٱلۡأَرۡضِ يُضِلُّوكَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِۚ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ هُمۡ إِلَّا يَخۡرُصُونَ
Ey Peyğəmbər! Əgər sən yer üzündə olan insan­ların ək­səriyyətinə itaət et­­sən, on­lar səni Allahın dinindən azdı­rarlar. Allahın qoyduğu qanundan aydın olur ki, haqqa tabe olanlar, daim az insanlardır. Çünki insanların əksəriyyəti yalnız heç bir əsası olmayan zənnə qapılır və öz ibadət etdikləri ilahların onları Allaha yaxınlaşdırdıqlarını zənn edirlər və onlar bunu da yalandan uydu­rur­lar.
تفسیرهای عربی:
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ مَن يَضِلُّ عَن سَبِيلِهِۦۖ وَهُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُهۡتَدِينَ
Ey Peyğəmbər! Şübhəsiz ki, Rəbbin insanlardan Onun yolundan azanları və Onun yola yönələnləri daha yaxşı tanıyır və bu işdə Allaha heç bir şey gizli qalmaz.
تفسیرهای عربی:
فَكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ إِن كُنتُم بِـَٔايَٰتِهِۦ مُؤۡمِنِينَ
Ey İnsanlar! Əgər siz açıq-aydın dəlillər vasitəsi ilə həqiqətən də Allaha iman gətirmişsinizsə elə isə heyvan kəsildiyi zaman üstündə Allahın adı çə­kilmiş – "bis­milləh" de­yi­lib kə­silmiş heyvanlardan ye­yin.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• يجب أن يكون الهدف الأعظم للعبد اتباع الحق، ويطلبه بالطرق التي بيَّنها الله، ويعمل بذلك، ويرجو عَوْن ربه في اتباعه، ولا يتكل على نفسه وحوله وقوته.
• İnsan üçün ən vacib məsələ onun haqqa tabe olması, bu haqq yolunu Allahın bəyan etdiyi yollarla axtarması, bildiyinə əməl etməsi, tabe olduğu bu yolda sabit qalması üçün Allahdan yardım diləməsi və bu işdə heç vaxt öz gücünə arxayın olmamasıdır.

• من إنصاف القرآن للقلة المؤمنة العالمة إسناده الجهل والضلال إلى أكثر الخلق.
• Qurani-Kərimin cəhaləti və zəlaləti bəşəriyyətin əksəriyyətinə nisbət etməsi, Allahı tanıyan daima azlıq təşkil edən mömin toplumuna qarşı ədalətli mövqeyidir.

• من سنّته تعالى في الخلق ظهور أعداء من الإنس والجنّ للأنبياء وأتباعهم؛ لأنّ الحقّ يعرف بضدّه من الباطل.
• Peyğəmbərlərə və onların davamçılarına həm insanlardan həm də cinlərdən olan düşmələr musallat edilməsi Uca Allahın bəşəriyyətdə olan sünnələrindən biridir. Çünki haqq, onun ziddi olan batillə bilinər.

• القرآن صادق في أخباره، عادل في أحكامه،لا يُعْثَر في أخباره على ما يخالف الواقع، ولا في أحكامه على ما يخالف الحق.
• Quran xəbərlərində doğru, hökmlərində isə ədalətlidir. Belə ki, xəbərlərində gerçək həyata zidd olan hər hansı bir şeyə və hökmlərində haqqa müxalif olan bir hökmə rast gəlmək mümkün deyildir.

وَمَا لَكُمۡ أَلَّا تَأۡكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ وَقَدۡ فَصَّلَ لَكُم مَّا حَرَّمَ عَلَيۡكُمۡ إِلَّا مَا ٱضۡطُرِرۡتُمۡ إِلَيۡهِۗ وَإِنَّ كَثِيرٗا لَّيُضِلُّونَ بِأَهۡوَآئِهِم بِغَيۡرِ عِلۡمٍۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُعۡتَدِينَ
Ey Möminlər! Allah, – zərurət, qadağan olunan şeyləri halallaşdırır, qaydasına əsasən, məcburiyyət qar­şısında zərurətdən yeyəcəyiniz şeylər istisna ol­maqla – tərk etməniz vacib olan ha­ram buyu­rulanları sizə bil­­dirdiyi halda, üstündə Allahın adı çəki­lənlərdən yeməyə sizə mane olan nədir? Şüb­həsiz ki, müşriklərin əksəriyyəti cahilliklərinə görə yalnış düşüncələri səbəbindən, Allahın haram etdiyi ölmüş heyvanı və s. haramları halal edirlər və Allahın halal etdiyi bə­hi­rəni (bu, müəyyən say bala verdikdən sonra qulaqları kəsilən dişi dəvədir), saibəni (bu, müəyyən yaşa çatdıqdan sonra bütləri üçün nəzir edilən dişi dəvədir), və­siləni (bu, dişi dəvə doğduqdan sonra ardınca daha bir dişi dəvə doğan dişi dəvədir) və hamı (bu da, belindən bir necə sayda dəvə doğulan erkək dəvədir) və s. heyvanları haram edərək özlərinə tabe olanları doğ­ru yol­dan uzaqlaşdırırlar. Ey Peyğəmbər! Həqiqə­tən, sə­nin Rəb­bin, Allahın hədlərini aşan­ları yaxşı tanıyır və onlar hədlərini aşdıqlarına görə Allah onların cəzalarını verəcəkdir.
تفسیرهای عربی:
وَذَرُواْ ظَٰهِرَ ٱلۡإِثۡمِ وَبَاطِنَهُۥٓۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡسِبُونَ ٱلۡإِثۡمَ سَيُجۡزَوۡنَ بِمَا كَانُواْ يَقۡتَرِفُونَ
Ey İnsanlar! Aşkarda da, gizli­ndə də günah etməkdən əl çəkin! Şübhə­siz ki, gizlində yaxud aşkar günah edənləri, Allah, etdik­ləri əməllərə görə cəza­lan­dıracaqdır.
تفسیرهای عربی:
وَلَا تَأۡكُلُواْ مِمَّا لَمۡ يُذۡكَرِ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ وَإِنَّهُۥ لَفِسۡقٞۗ وَإِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ لَيُوحُونَ إِلَىٰٓ أَوۡلِيَآئِهِمۡ لِيُجَٰدِلُوكُمۡۖ وَإِنۡ أَطَعۡتُمُوهُمۡ إِنَّكُمۡ لَمُشۡرِكُونَ
Ey Müsəlmanlar! Üstündə Allahdan qeyrisinin adı çəkilib və ya çəkilməməsindən aslı olmayaraq, Allahın adı çə­ki­lməmiş – "bismilləh" deyi­lib kə­­sil­mə­miş heyvan­lar­ın ətindən ye­məyin. Çünki bu cür kəsilmiş heyvanın ətindən yemək, Allaha itaətdən çıxıb asiliyə meyl etməkdir. Hə­qi­qə­tən, şey­tan­lar öz dost­larının qəlbinə şübhə salaraq ölmüş heyvan ətindən yemək barədə si­zinlə mü­bahisə etmək üçün onlara vəsvəsə edir­lər. Ey Müsəlmanlar! Əgər onların ölmüş heyvanın halal olması barədə qəlbinizə şübhə saldıqları şeydə onlara itaət etsəniz, söz­süz ki, siz və onlar Allaha şərik qoşmaqda eyni səviyyədə olarsınız.
تفسیرهای عربی:
أَوَمَن كَانَ مَيۡتٗا فَأَحۡيَيۡنَٰهُ وَجَعَلۡنَا لَهُۥ نُورٗا يَمۡشِي بِهِۦ فِي ٱلنَّاسِ كَمَن مَّثَلُهُۥ فِي ٱلظُّلُمَٰتِ لَيۡسَ بِخَارِجٖ مِّنۡهَاۚ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلۡكَٰفِرِينَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Məgər Allah onu doğru yola yönəltməzdən əvvəl küfr, cəhalət və günahlar içərisinidə ölü ikən imana, elmə və itaətə yönəldərək dirilt­di­yi­miz şəxs zülmətlər, küfür, cəhalət və günahlar için­də qa­lıb, yolunu azmış, qaranlıqlar onu hər təfəfdən bürüyüb ora­dan çıxa bilməyən kimsə ilə eyni səviyyədə ola bi­lərmi?! Müşriklərə Allaha şərik qoşmağı, ölmüş heyvan ətindən yeməyi, batilə görə mübahisə etməyi gözəl­ləş­di­rildiyimiz kimi kafirlərə də qiyamət günü ağrıdıcı əzab verməyimiz üçün onlara etdikləri günah əməlləri be­ləcə gözəl­ləş­di­rildi.
تفسیرهای عربی:
وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَا فِي كُلِّ قَرۡيَةٍ أَكَٰبِرَ مُجۡرِمِيهَا لِيَمۡكُرُواْ فِيهَاۖ وَمَا يَمۡكُرُونَ إِلَّا بِأَنفُسِهِمۡ وَمَا يَشۡعُرُونَ
Məkkədə müşriklərin başçıları insanları Allah yolundan döndərdikləri kimi, biz, hər bir diyarda şeytanın yoluna dəvətdə, elçilərə və onlara tabe olanlarla müharibə aparmaqda hiyləgər və məkrli əməllərini əsirgəməyən başçlar təyin etdik. Həqiqətdə isə onların etdikləri hiylə və məkrli əməllər ancaq elə özlərinə qayıtdı. Lakin onlar cahillikləri üzündən və həmçinin nəfslərinə tabe olduqlarına görə bunu hiss etmirlər.
تفسیرهای عربی:
وَإِذَا جَآءَتۡهُمۡ ءَايَةٞ قَالُواْ لَن نُّؤۡمِنَ حَتَّىٰ نُؤۡتَىٰ مِثۡلَ مَآ أُوتِيَ رُسُلُ ٱللَّهِۘ ٱللَّهُ أَعۡلَمُ حَيۡثُ يَجۡعَلُ رِسَالَتَهُۥۗ سَيُصِيبُ ٱلَّذِينَ أَجۡرَمُواْ صَغَارٌ عِندَ ٱللَّهِ وَعَذَابٞ شَدِيدُۢ بِمَا كَانُواْ يَمۡكُرُونَ
Kafirlərin başçılarına Allah Öz peyğəmbərinə nazil etdiyi ayələrdən hər hansı bir ayə gəldik­də: "Alla­h elçilərinə peyğəmbərlik və risalə verdiyinin bən­zə­rini bizə də vermə­yincə biz iman gətirməyəcəyik"– de­di­lər. Allahda onlara risalətin kimə ve­rəcəyini və bunun məşəqqətinə kimin tab gətirə biləcəyini daha yaxşı bilib, peyğəmbərlik və risalə üçün müəyyən qullarından seçdiyini xəbər verərək cavab verdi. Həddlərini aşanlar haqqdan üz çevirdiklərinə görə zəlilliyə və alçağlıqa düçar olacaqlar, məkrli əməllərininə görə isə şid­dət­li əzab çə­kə­cəklər.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• الأصل في الأشياء والأطعمة الإباحة، وأنه إذا لم يرد الشرع بتحريم شيء منها فإنه باق على الإباحة.
• Əşyaların və yeməklərin əsli mübahdır. Əgər şəriətdə bunlardan hər hansı birinin haram olması barədə dəlil varid olmayıbsa, beləliklə də o, mübah olaraq qalmaqdadır.

• كل من تكلم في الدين بما لا يعلمه، أو دعا الناس إلى شيء لا يعلم أنه حق أو باطل، فهو معتدٍ ظالم لنفسه وللناس، وكذلك كل من أفتى وليس هو بكفء للإفتاء.
• Din barədə elmsiz danışan hər bir kəs yaxud insanları, nəyin haqq və ya batil olduğunun bilmədiyi şeyə çağıran və həmçinin fətva vermək səlahiyyətinə malik olmadığı halda insanlara fətva verən kimsə, həm öz nəfsinə qarşı, həm də ki, insanlara qarşı həddi aşan zülüm edən kimsədir.

• منفعة المؤمن ليست مقتصرة على نفسه، بل مُتَعدِّية لغيره من الناس.
• Möminin xeyirli bir iş görməsi yalnız tək özü üçün faydalı deyil, əksinə, başqa insanlar üçün də faydalıdır.

فَمَن يُرِدِ ٱللَّهُ أَن يَهۡدِيَهُۥ يَشۡرَحۡ صَدۡرَهُۥ لِلۡإِسۡلَٰمِۖ وَمَن يُرِدۡ أَن يُضِلَّهُۥ يَجۡعَلۡ صَدۡرَهُۥ ضَيِّقًا حَرَجٗا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي ٱلسَّمَآءِۚ كَذَٰلِكَ يَجۡعَلُ ٱللَّهُ ٱلرِّجۡسَ عَلَى ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ
Allah kimi doğru yola müvəffəq etmək istəsə, onun köksü­nü İs­lamı qəbul etməsi üçün açar, kimi də rəzil edib, doğru yola müvəffəq etmək istəməsə, onun kök­sü­nü haqqı qəbul etməkdən daral­dar və sıxın­tılı edər, belə ki, öz ixtiyarı ilə göyə çı­xmaqa aciz qaldığı kimi, haqq da onun qəlbinə daxil olmaqa aciz qalar. Allah azğın kimsələrin halını belə bir dar və sıxıntılı hal etdiyi kimi, eləcədə əzabı iman gətir­məyən kimsələrə edəcəkdir.
تفسیرهای عربی:
وَهَٰذَا صِرَٰطُ رَبِّكَ مُسۡتَقِيمٗاۗ قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَذَّكَّرُونَ
Ey Peyğəmbər! Sənə göndərdiyimiz bu din, Allahın heç bir əyrilik olmayan doğru yolu­dur. Ar­tıq Biz ayələri Allah barədə düşü­nüb dərk edən kimsə üçün izah etdik.
تفسیرهای عربی:
۞ لَهُمۡ دَارُ ٱلسَّلَٰمِ عِندَ رَبِّهِمۡۖ وَهُوَ وَلِيُّهُم بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Onlar üçün hər bir qəm-qüssədən salamat bir ev, Cənnət evi vardır. Allah onların gördükləri yaxşı işlərə görə onların yardımçısı, mövlasıdır.
تفسیرهای عربی:
وَيَوۡمَ يَحۡشُرُهُمۡ جَمِيعٗا يَٰمَعۡشَرَ ٱلۡجِنِّ قَدِ ٱسۡتَكۡثَرۡتُم مِّنَ ٱلۡإِنسِۖ وَقَالَ أَوۡلِيَآؤُهُم مِّنَ ٱلۡإِنسِ رَبَّنَا ٱسۡتَمۡتَعَ بَعۡضُنَا بِبَعۡضٖ وَبَلَغۡنَآ أَجَلَنَا ٱلَّذِيٓ أَجَّلۡتَ لَنَاۚ قَالَ ٱلنَّارُ مَثۡوَىٰكُمۡ خَٰلِدِينَ فِيهَآ إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۚ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٞ
Ey Peyğəmbər! Allah insanları və cinləri bir yerə toplayacağı gün onlara: "Ey cin tay­fası! Artıq siz insan­lardan bir çoxunu azdırdınız və Allahın yolundan döndərdiniz"- deyəcəyini yadına sal. İn­san­­lardan onlara tabe olanlar isə Rəbbinə cavab olaraq de­yə­cəklər: "Ey Rəb­bi­miz! Bizdən hər biri digərimizdən fay­da­lan­dıq. Cinlər insanların onlara itaət etməsindən ləzzət aldı, insanlar isə cinlərin onlara xidmət edib istədiklərini etdiklərinə görə cinlərdən fafdalandılar və sonda bi­zim üçün mü­əyyən et­di­yin vaxta, qiyamət gününə gəlib çatdıq". Allah de­yə­cək: "Qəbirlərindən dirilib Cəhənnəmə varid olma arasındakı Allahın istədiyi müddət müstəsna olmaqla od sizin əbədi qa­la­cağınız yerdir". Allah yalnız bu müddət ərzində onların odda əbədi qalmayacaqlarını müstəsna etmişdir. Ey Peyğəmbər! Həqi­qə­tən, Rəbbin hər şeyin müqəddəratını müəyyən etmək və işləri idarə etmək xüsusunda hikmət sahibidir, qullarından xəbərdardır və onlardan kimin əzaba layiq olduğunu bilən­dir.
تفسیرهای عربی:
وَكَذَٰلِكَ نُوَلِّي بَعۡضَ ٱلظَّٰلِمِينَ بَعۡضَۢا بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ
Biz bəzi azğın cinləri bəzi insanları azdırmaq üçün onların üzərində hökrman etdiyimiz kimi, qazandıqları gü­nahların cəzası olaraq hər bir zalıma onu şər işlər görməyə təhrik edən və xeyir əməllərdən çəkindirən bir zalım təyin edərik.
تفسیرهای عربی:
يَٰمَعۡشَرَ ٱلۡجِنِّ وَٱلۡإِنسِ أَلَمۡ يَأۡتِكُمۡ رُسُلٞ مِّنكُمۡ يَقُصُّونَ عَلَيۡكُمۡ ءَايَٰتِي وَيُنذِرُونَكُمۡ لِقَآءَ يَوۡمِكُمۡ هَٰذَاۚ قَالُواْ شَهِدۡنَا عَلَىٰٓ أَنفُسِنَاۖ وَغَرَّتۡهُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا وَشَهِدُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ أَنَّهُمۡ كَانُواْ كَٰفِرِينَ
Biz Qiyamət günü onlara deyəcəyik: "Ey insan və cin tayfası! Məgər sizə öz nəslinizdən - insan növündən olan - Allahın özlərinə nazil etdiyi ayə­lə­ri sizə xəbər ve­rən və bu günü­nüzlə, Qiyamət günü ilə qarşıla­şaca­ğı­nız ba­rədə sizə xə­bərdarlıq edib, qorxudan elçilər gəl­mə­dimi?" Onlar de­yə­cək­lər: "Əlbətdə gəldi. Bu gün biz, Sənin elçilərin bizi xəbərdar etdiklərinə görə öz əley­hi­mizə şa­hidlik edi­rik, biz bu gün qarşılaşacağımıza şahid olduq, lakin biz bundan əvvəl bizə göndərilən elçiləri və bu gün qarşılaşacağımızı yalan hesab etdik!" Onları dünya hə­­yatının bər-bəzəyi və keçici naz-nemətləri aldat­dı və onlar dünya həyatında Allah və Onun elçilərinə kafir ol­duqları ba­rədə özlərinə qarşı şa­hidlik etdilər. Amma vaxt bitdiyinə görə onların öz əleyhinə şahidlik etməsi və iman gətirmələri onlara heç bir fayda vermədi.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• سُنَّة الله في الضلال والهداية أنهما من عنده تعالى، أي بخلقه وإيجاده، وهما من فعل العبد باختياره بعد مشيئة الله.
• Zəlalət və hidayətin Allahın sünnəsi və hər ikisinində Uca Allahdan olması. Yəni, zəlaləti və hidayəti yaradan Allahdır, bunların hər biri Allahın istəyindən sonra qulun öz ixtiyarı və seçimi daxilində olur.

• ولاية الله للمؤمنين بحسب أعمالهم الصالحة، فكلما زادت أعمالهم الصالحة زادت ولايته لهم والعكس.
• Allahın mömin qullarını özünə dost tutması onların gördükləri yaxşı əməllərin sayəsindədir. Onların yaxşı əməlləri artdıqca Allaha yaxınlaşmaları artar, yaxışı əməllər azaldıqca bir o qədər də Allahdan uzaq düşərlər.

• من سُنَّة الله أن يولي كل ظالم ظالمًا مثله، يدفعه إلى الشر ويحثه عليه، ويزهِّده في الخير وينفِّره عنه.
• Hər bir zalıma onu şər işlər görməyə təhrik edən və xeyir əməllərdən çəkindirən bir zalım təyin etmək Allahın sünnəsindəndir.

ذَٰلِكَ أَن لَّمۡ يَكُن رَّبُّكَ مُهۡلِكَ ٱلۡقُرَىٰ بِظُلۡمٖ وَأَهۡلُهَا غَٰفِلُونَ
Heç bir kimsəyə elçilər göndərilmədən və ona dəvət çatmadan öncə etdiyi günaha görə əzab verilməməsi üçün insan və cinlərə xəbərdarlıq edən elçilər göndərdik. Biz hər hansı bir ümmətə elçilər göndərmədən öncə onlara əzab vermərik.
تفسیرهای عربی:
وَلِكُلّٖ دَرَجَٰتٞ مِّمَّا عَمِلُواْۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَٰفِلٍ عَمَّا يَعۡمَلُونَ
Onların hər birinin etdiyi əməl­lə­rə görə dərəcələri vardır. Yaxşı əməllər edənlərin savabı eyni səviyyədə olmadığı kimi, şər əməlləri çox olanla az olan da eyni səviyyədə ola bilməz. Rəb­bin on­ların etdik­lərindən qafil deyil­dir. Əksinə, onların nə etdiklərindən xəbərdardır. Ona heç bir şey gizli qalmaz və Allah onlara etdikləri əməllərin əvəzini verəcəkdir.
تفسیرهای عربی:
وَرَبُّكَ ٱلۡغَنِيُّ ذُو ٱلرَّحۡمَةِۚ إِن يَشَأۡ يُذۡهِبۡكُمۡ وَيَسۡتَخۡلِفۡ مِنۢ بَعۡدِكُم مَّا يَشَآءُ كَمَآ أَنشَأَكُم مِّن ذُرِّيَّةِ قَوۡمٍ ءَاخَرِينَ
Ey Peyğəmbər! Rəbbin Öz qullarına möhtac deyil - Allahın nə qullarına, nə də onların ibadətinə ehtiyacı var. Onların Allaha küfr etməsi Ona zərər verməz. Allahın qullarına ehtiyacı olmasa da, O, qullarına qarşı rəhmlidir. Ey Günahkar insanlar! Allah sizi və sizdən əvvəliki başqa bir qövmün nəslindən yaratdığı kimi, əgər Allah sizi məhv etmək istəsə sizə əzab göndərib məhv edərdi və sizi məhv etdikdən sonra Allaha iman gətirib və Ona itaət edən istədiyi bir qövmün yaratardı.
تفسیرهای عربی:
إِنَّ مَا تُوعَدُونَ لَأٓتٖۖ وَمَآ أَنتُم بِمُعۡجِزِينَ
Ey Kafirlər! Şübhə yoxdur ki, sizə vəd olu­nan - qəbirlərdən dirilib çıxma, haqq-hesab və əzab günü mütləq gələcəkdir. Siz ondan qaçıb yaxa qurtara bil­məyəcəksiniz. O, sizin kəkillərinizdən tutaraq sizə Öz əzabını dadıracaqdır.
تفسیرهای عربی:
قُلۡ يَٰقَوۡمِ ٱعۡمَلُواْ عَلَىٰ مَكَانَتِكُمۡ إِنِّي عَامِلٞۖ فَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ مَن تَكُونُ لَهُۥ عَٰقِبَةُ ٱلدَّارِۚ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Ey Peyğəmbər! De: "Ey qövmüm! Elə olduğunuz kimi küfr və azğınlığınıza davam edin. Artıq mən sizə haqqı açıq-aydın dəlillərlə bəyan edərək sizi xəbərdar etim. Bundan sonra sizin küfür etməniz və zəlalətdə olmanız məni maraqlandırmaz. Mən isə bundan sonra da elə olduğum haqq üzərində sabit qalacam. Siz Allahın dünyada kimə yardım etdiyini, yer üzünə kimin varis olduğunu və axirət yurdunun kimə nəsib ola­ca­ğını bi­lə­cək­si­niz. Şübhəsiz ki, müşriklər nə dünyada nə də axirətdə nicat taparlar. Onlar dünyada nə qədər dünya nemətlərindən ləzzət alsalarda, axirətdə isə aqibətləri xüsrana düçar olmaqdır".
تفسیرهای عربی:
وَجَعَلُواْ لِلَّهِ مِمَّا ذَرَأَ مِنَ ٱلۡحَرۡثِ وَٱلۡأَنۡعَٰمِ نَصِيبٗا فَقَالُواْ هَٰذَا لِلَّهِ بِزَعۡمِهِمۡ وَهَٰذَا لِشُرَكَآئِنَاۖ فَمَا كَانَ لِشُرَكَآئِهِمۡ فَلَا يَصِلُ إِلَى ٱللَّهِۖ وَمَا كَانَ لِلَّهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلَىٰ شُرَكَآئِهِمۡۗ سَآءَ مَا يَحۡكُمُونَ
Müşriklər Allahın yarat­dı­ğı əkindən və mal-qa­ra­dan Allah üçün pay ayırmaqı özlərindən icad edib və bunun Allah aid olduğunu, başqa bir payda ayıraraq onunda isə bütlərinə aid olduğunu id­dia­ etdilər. Şə­rikləri üçün ayır­dıqları pay fəqirlər və miskinlər kimi Alla­h üçün olan yerlərə çatmaz, Allah üçün ayır­dıq­ları pay isə Allaha şərik­ qoşduqları bütlərə çatar. On­ların pay bölgüsü barədə verdik­ləri hökm necə də pisdir!
تفسیرهای عربی:
وَكَذَٰلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٖ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ قَتۡلَ أَوۡلَٰدِهِمۡ شُرَكَآؤُهُمۡ لِيُرۡدُوهُمۡ وَلِيَلۡبِسُواْ عَلَيۡهِمۡ دِينَهُمۡۖ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا فَعَلُوهُۖ فَذَرۡهُمۡ وَمَا يَفۡتَرُونَ
Allahın haqsız yerə qətlə yetirməyi haram etdiyi canı qətlə yetirərək həlaka sürüklənmələri və dinlərinə qarma­qarı­şıq­lıq salıb nəyin icazəli və nəyin də qadağan olduğunu bilməmələri məqsədi ilə şeytan müşriklərə bu zalım hökmü gözəl göstərdiyi kimi, müşriklərin bir çoxuna şeytanlardan olan şərikləri yoxsuzluq qorxusundan uşaqlarını öldürməyi də gözəl göstərdi. Əgər Allah bunun etməmələrini istə­səy­di, onlar bu­nu heç vaxt edə bilməzdilər. Lakin Allah bunun böyük bir hikmət üçün belə olmasını istədi. Ey Peyğəmbər! Elə isə müşrikləri Allah adından uydur­ub yalan danışanlar ilə birlikdə tərk et. Çünki bu sənə zərər verə bilməz. Onları Allaha burax.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• تفاوت مراتب الخلق في أعمال المعاصي والطاعات يوجب تفاوت مراتبهم في درجات العقاب والثواب.
• İnsanlar günah və saleh əməllər etmək baxımından müxtəlif olduqları kimi, Allah qatında əzab və savab baxımından da dərəcə etibarı ilə müxtəlif olması.

• اتباع الشيطان موجب لانحراف الفطرة حتى تصل لاستحسان القبيح مثل قتل الأولاد ومساواة أصنامهم بالله سبحانه وتعالى.
• Şeytana tabe olmaq insanın fitrətini dəyişməyə, hətta övladları öldürmək və bütləri Pak və Uca olan Allahla eyni səviyyədə tutmaq kimi çirkin işləri insana yaxşı göstərmək dərəcəsinə çatdırır.

وَقَالُواْ هَٰذِهِۦٓ أَنۡعَٰمٞ وَحَرۡثٌ حِجۡرٞ لَّا يَطۡعَمُهَآ إِلَّا مَن نَّشَآءُ بِزَعۡمِهِمۡ وَأَنۡعَٰمٌ حُرِّمَتۡ ظُهُورُهَا وَأَنۡعَٰمٞ لَّا يَذۡكُرُونَ ٱسۡمَ ٱللَّهِ عَلَيۡهَا ٱفۡتِرَآءً عَلَيۡهِۚ سَيَجۡزِيهِم بِمَا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
Müşrəklər dedilər: "Bu mal-qara və əkin­lər haramdır. Onlar öz iddiala­rına və iftiralarına əsasən, bun­ları bizim istədiklərimiz bütlərə xidmət edən kişilərdən başqa kiminsə yeməsi qadağandır. Bu mal-qaranın bəzisinin minilməsi haram edilmiş, minilməyən və üzərində yük daşınılmayan heyvanlardır. Bunlar: Bə­hi­ra, saibə və hami heyvanlarıdır. Bu heyvanları da kəsərkən üstündə Alla­hın adını çək­ərək deyil, yalnız bütlərinin adını çəkərək kəsirlər. Onlar bu­nların hamısını yalandan Allaha iftira ataraq bunun Allahdan olduğunu iddia edirlər. Allahda on­la­rı atdıq­la­rı bu iftiralarına görə cəza­landıracaqdır.
تفسیرهای عربی:
وَقَالُواْ مَا فِي بُطُونِ هَٰذِهِ ٱلۡأَنۡعَٰمِ خَالِصَةٞ لِّذُكُورِنَا وَمُحَرَّمٌ عَلَىٰٓ أَزۡوَٰجِنَاۖ وَإِن يَكُن مَّيۡتَةٗ فَهُمۡ فِيهِ شُرَكَآءُۚ سَيَجۡزِيهِمۡ وَصۡفَهُمۡۚ إِنَّهُۥ حَكِيمٌ عَلِيمٞ
Onlar: "Bu saibə və bəhirə heyvanlarının qarın­la­rın­dakı balalar diri doğulduğu təqdirdə kişiləri­mi­zə halal, qadın­larımıza isə haramdır­, əgər o balalar ölü do­ğu­larsa, kişiləri­mi­z və qadın­larımız ona şə­rikdirlər"– deyirlər. Allah on­ları bu sözlərinə görə onlara layiqli cəza ­verəcəkdir. Hə­qiqətən, Allah, şəri hökmlərində, işlərində, qullarının idarə etməkdə hikmət sahibidir və qullarından xəbərdardır.
تفسیرهای عربی:
قَدۡ خَسِرَ ٱلَّذِينَ قَتَلُوٓاْ أَوۡلَٰدَهُمۡ سَفَهَۢا بِغَيۡرِ عِلۡمٖ وَحَرَّمُواْ مَا رَزَقَهُمُ ٱللَّهُ ٱفۡتِرَآءً عَلَى ٱللَّهِۚ قَدۡ ضَلُّواْ وَمَا كَانُواْ مُهۡتَدِينَ
Ağılsızlıqları və cahillikləri üzündən öz övladlarını öldü­rən və Allaha iftira ataraq Alla­hın onlara ruzi olaraq ver­diyi heyvanları haram edənlər həlak oldular. Onlar doğru yoldan azdılar və bu yo­la yönəl­mədilər.
تفسیرهای عربی:
۞ وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنشَأَ جَنَّٰتٖ مَّعۡرُوشَٰتٖ وَغَيۡرَ مَعۡرُوشَٰتٖ وَٱلنَّخۡلَ وَٱلزَّرۡعَ مُخۡتَلِفًا أُكُلُهُۥ وَٱلزَّيۡتُونَ وَٱلرُّمَّانَ مُتَشَٰبِهٗا وَغَيۡرَ مُتَشَٰبِهٖۚ كُلُواْ مِن ثَمَرِهِۦٓ إِذَآ أَثۡمَرَ وَءَاتُواْ حَقَّهُۥ يَوۡمَ حَصَادِهِۦۖ وَلَا تُسۡرِفُوٓاْۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡرِفِينَ
Yer üzünə sərilmiş, talvar üzərində olan və talvarsız öz gövdəsi üzərində duran bostanları, dadları və zahiri görünüşü müxtəlif meyvəli xurma və dənli bitkiləri, yarpaqları bir-birinə bənzəyən, dadları isə bir-birindən fərqli olan zeytunu və narı yaradan pak olan Allahdır. Ey İnsanlar! Bar verdiyi zaman onların meyvəsindən yeyin, yığım günü onun zəkatını verin, lakin yedikdə və xərclədikdə şəri hüdudları aşmayın. Allah bu və digər işlərdə Onun hüdudlarını aşanları sevməz, əksinə belə kimsələrə qəzəblənər. Bunların hamısını yaradan, bu nemətləri qullarına halal edən Allahdır. Müşriklərin bunları haram etməyə heç bir haqqı yoxdur.
تفسیرهای عربی:
وَمِنَ ٱلۡأَنۡعَٰمِ حَمُولَةٗ وَفَرۡشٗاۚ كُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ ٱللَّهُ وَلَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٞ
Böyük dəvə kimi üstündə yük daşımaqa yararlı olan və kiçik dəvə yaxud qoyun kimi üstündə yük daşımağa yararlı olmayan heyvanları da sizin üçün ya­radan Odur. Ey İnsanlar! Allahın sizə halal etdiyi bu ruzilərdən yeyin, müşriklərin etdiyi kimi, Allahın haram etdiyini halal və halal etdiyini isə haram edərək şeyta­nın addım izləri ilə get­məyin! Ey İnsanlar! Şübhəsiz ki, şeytan, sizdən Allaha asi olmanızı istəyən, ədavəti sizə açıq-aşkar olan düşməni­nizdir.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• ذم الله المشركين بسبع صفات هي : الخسران والسفاهة وعدم العلم وتحريم ما رزقهم الله والافتراء على الله والضلال وعدم الاهتداء؛ فهذه أمور سبعة، وكل واحد منها سبب تام في حصول الذم.
• Allahın müşrikləri yeddi sifətlə məzəmmət etməsi. Həmən sifətlər bunlardır: Ziyana uğramaq, səfehlik, elmsizlik, Allahın ruzilərini haramlaşdırmaq, Allaha iftira yaxmaq, azğınlıq, doğru yoldan uzaq düşmək. Bu yeddi sifətdən hər hansı biri, məzəmmətə düçar olmaq üçün yetərlidir.

• الأهواء سبب تحريم ما أحل الله وتحليل ما حرم الله.
• İnsanın nəfsi istəkləri Allahın halal etdiyini haram etməyə və haram etdiyini isə halal etməyə səbəbdir.

• وجوب الزكاة في الزروع والثمار عند حصادها، مع جواز الأكل منها قبل إخراج زكاتها، ولا يُحْسَب من الزكاة.
• Yığım vaxtı dənli bitkilərin və meyvələrin (xurmanın) zəkatını verməyin vacibliyi. Bununla yanaşı həmən məhsuldan zəkat çıxarmazdan əvvəl yemək caizdir və yeyilən dənli bitki və meyvə zəkatdan hesab edilmir.

• التمتع بالطيبات مع عدم الإسراف ومجاوزة الحد في الأكل والإنفاق.
• Yedikdə və xərclədikdə həddi aşmadan və israfa yol yermədən təmiz qidalardan zövq almaqın icazəli olması.

ثَمَٰنِيَةَ أَزۡوَٰجٖۖ مِّنَ ٱلضَّأۡنِ ٱثۡنَيۡنِ وَمِنَ ٱلۡمَعۡزِ ٱثۡنَيۡنِۗ قُلۡ ءَآلذَّكَرَيۡنِ حَرَّمَ أَمِ ٱلۡأُنثَيَيۡنِ أَمَّا ٱشۡتَمَلَتۡ عَلَيۡهِ أَرۡحَامُ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۖ نَبِّـُٔونِي بِعِلۡمٍ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Allah sizin üçün heyvanları sək­kiz cift yaratdı: erkək və dişi olmaqla qoyundan iki­sini və keçidən iki­sini. Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Məğər Uca Allah iki erkəyi sadəcə olaraq erkək olduğuna görə haram etdi?" Əgər onlar: "Bəli"– desələr, onlara de: "Siz nə üçün dişi heyvanları haram edirsiniz?! Yoxsa Allah iki dişi heyvanı sadəcə olaraq dişi olduğuna görə haram etdi?!" Əgər onlar: "Bəli" – desələr, onlara de: "Siz nə üçün erkək heyvanları haram edirsiniz?! Yoxsa Allah qarnında balası olan iki dişinin qar­nındakı balaları səbəbindən haram etdi?!" Əgər onlar: "Bəli" – desələr, onlara de: "Qarnında bala olan heyvanların bəzən erkəyini bəzəndə isə dişisini haram edərək bu hevyanların arasında nə üçün fərq qoruyursunuz? Ey Müşriklər! Bunların haram olmasının Allah tərəfindən olduğu iddanızda doğ­ru danı­şan­lar­sı­nızsa, elə isə düzgün elmə əsas­lanıb bu haqda mə­nə xəbər ve­rin".
تفسیرهای عربی:
وَمِنَ ٱلۡإِبِلِ ٱثۡنَيۡنِ وَمِنَ ٱلۡبَقَرِ ٱثۡنَيۡنِۗ قُلۡ ءَآلذَّكَرَيۡنِ حَرَّمَ أَمِ ٱلۡأُنثَيَيۡنِ أَمَّا ٱشۡتَمَلَتۡ عَلَيۡهِ أَرۡحَامُ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۖ أَمۡ كُنتُمۡ شُهَدَآءَ إِذۡ وَصَّىٰكُمُ ٱللَّهُ بِهَٰذَاۚ فَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبٗا لِّيُضِلَّ ٱلنَّاسَ بِغَيۡرِ عِلۡمٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Sək­kiz növ heyvandan qalanları isə bunlardır: Dəvədən iki ədəd, inək­­dən iki ədəd. Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Yoxsa Allah bunları erkək, yaxud dişi olduğuna görəmi haram etdi, yoxsa dişinin qar­nındakı ba­laları?! Ey Müşriklər! Yoxsa iddia etdiyiniz kimi bu heyvanlardan haram etdiyinizin haramlığını Allah sizə tövsiyə etdiyi za­man siz buna şahid idi­niz?" Heç bir elmə əsaslanmadan insanları doğru yoldan azdırmaq məqsədi ilə Allahın haram etmədiyini Onun haram etdiyini iddia edərək Allaha qarşı yalan uy­du­ran kim­sədən daha zalım və daha böyük günah sahibi kim ola bilər? Şüb­hə­siz ki, Allah zalımları Allaha qarşı yalan uydurduqlarına görə doğru yola müvəffəq etməz.
تفسیرهای عربی:
قُل لَّآ أَجِدُ فِي مَآ أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَىٰ طَاعِمٖ يَطۡعَمُهُۥٓ إِلَّآ أَن يَكُونَ مَيۡتَةً أَوۡ دَمٗا مَّسۡفُوحًا أَوۡ لَحۡمَ خِنزِيرٖ فَإِنَّهُۥ رِجۡسٌ أَوۡ فِسۡقًا أُهِلَّ لِغَيۡرِ ٱللَّهِ بِهِۦۚ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ غَيۡرَ بَاغٖ وَلَا عَادٖ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Ey Peyğəmbər! De: "Allahın mənə etdiyi vəhy­lər içə­ri­sində kəsilmədən ölmüş heyvan yaxud axar qan, yaxud murdar, haram sa­yılan donuz əti, yaxud bütlər üçün kəsilən heyvanlar kimi Allahdan başqasının adı ilə kəsil­miş heyvanlardan başqa, hər hansı bir şəyin haram olduğunu görmürəm". Hər kəs aclıq üzündən bu yeməkdən ləzzət almaq məqsədi ilə deyil və zərurət həd­dini aş­madan bu haramlardan yeməyə məc­bur qalarsa, buna görə ona gü­nah gəlməz. Ey Peyğəmbər! Şübhəsiz ki, sənin Rəbbin məcburiyyət qarşısında qalıb bu haramlardan yeyən kimsəni bağışlayan­dır və ona qarşı rəhm­lidir.
تفسیرهای عربی:
وَعَلَى ٱلَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمۡنَا كُلَّ ذِي ظُفُرٖۖ وَمِنَ ٱلۡبَقَرِ وَٱلۡغَنَمِ حَرَّمۡنَا عَلَيۡهِمۡ شُحُومَهُمَآ إِلَّا مَا حَمَلَتۡ ظُهُورُهُمَآ أَوِ ٱلۡحَوَايَآ أَوۡ مَا ٱخۡتَلَطَ بِعَظۡمٖۚ ذَٰلِكَ جَزَيۡنَٰهُم بِبَغۡيِهِمۡۖ وَإِنَّا لَصَٰدِقُونَ
Biz yəhudilərə dəvə və qoyun kimi barmaqları yarılmayan hey­vanları haram etdik. Biz onlara inək və qoyunun bellərinə və ya bağırsaqlarına ya­pı­şan, yaxud omba və yan sümüklərə qarışan yağlar istisna olmaqla, o heyvanların piylərini də ha­ram etdik. Biz bunları onlara haram etməklə etdikləri zülümə onları görə cəzalandırdıq. Şübhəsiz ki, Biz sənə xəbər verdiyimiz hər bir şeydə doğru danışanlarıq.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• في الآيات دليل على إثبات المناظرة في مسائل العلم، وإثبات القول بالنظر والقياس.
• Ayələrdə elmi məsələlər barədə münaqişə etdikdə çəkişmənin və deyilən sözün ağıl və məntiqlə isbatına dair dəlil vardır.

• الوحي وما يستنبط منه هو الطريق لمعرفة الحلال والحرام.
• Vəhy və vəhydən çıxardılan hökmlər halal və haramı bilməyin yoludur.

• إن من الظلم أن يُقْدِم أحد على الإفتاء في الدين ما لم يكن قد غلب على ظنه أنه يفتي بالصواب الذي يرضي الله.
• Dində bir kimsənin Allahın razı qaldığı düzgün cavab verəcəyinə əmin olmadığı təqdirdə fətva verməyə can atması zülümdür.

• من رحمة الله بعباده الإذن لهم في تناول المحرمات عند الاضطرار.
• Zərurət halında haram buyrulanlardan yeməyə izin verilməsi Allahın qullarına olan rəhmətindəndir.

فَإِن كَذَّبُوكَ فَقُل رَّبُّكُمۡ ذُو رَحۡمَةٖ وَٰسِعَةٖ وَلَا يُرَدُّ بَأۡسُهُۥ عَنِ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
Ey Peyğəmbər! Əgər onlar səni yalançı hesab edib və Rəbbindən gətirdiyini təsdiq etməsələr, onları rəğbətləndirərək onlara de: "Rəbbiniz ge­niş mər­həmət sa­hibidir. Sizə möhlət verib, əzab verməyə tələsməməsi Onun sizə olan mərhəmətindəndir. Onlara xəbərdarlıq edərə belə de: "Onun əzabı günahlar və asiliklər edən qövmdən uzaq­laş­dırılmaz".
تفسیرهای عربی:
سَيَقُولُ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَآ أَشۡرَكۡنَا وَلَآ ءَابَآؤُنَا وَلَا حَرَّمۡنَا مِن شَيۡءٖۚ كَذَٰلِكَ كَذَّبَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ حَتَّىٰ ذَاقُواْ بَأۡسَنَاۗ قُلۡ هَلۡ عِندَكُم مِّنۡ عِلۡمٖ فَتُخۡرِجُوهُ لَنَآۖ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا تَخۡرُصُونَ
Müşriklər Allaha şərik qoşduqlarının doğruluğuna dair bunun Allahın istəyi və qüdrəti ilə olduğunu görə özlərinə bəraət qazandıraraq deyəcəklər: "Əgər Allah bizim və ata-babalarımızın Allaha şərik qoşmamasını is­təsəydi, biz Ona heç vaxt şərik qoşa bilməzdik. Əgər Allah bizim öz nəfsimizə haram etməyi istəməsəydi, biz haram özümüzə etdiyimiz şeylərdən heç bir şeyi haram edə bi­lməzdik". Onların bu batil dəlillərinə oxşar olaraq on­lar­dan əvvəlkilər də öz pey­ğəmbərlərini beləcə ya­lan­çı hesab edərək belə demişdilər: "Əgər Allah bizim peyğəmbərləri yalan hesab etməyimizi istəməsəydi, biz heç vaxt onları yalan hesab edə bilməzdik". Beləliklə də, onlar əza­bımızı onlara dad­dırana qədər bu münvalla peyğəmbərləri yalan hesab etməkdə davam etdilər. Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Deyin görək, sizin Allaha şərik qoşmanızın Allahın buna razı olmasına, yaxud Allahın haram etdiyini halal və ya halal etdiyinidə haram etmənizə dair bir dəliliniz varmı?" Sizin cadəcə olaraq bunu etməyiniz, heç də Allahın bu işdən razı olduğuna dəlil deyil. Siz bu işdə ancaq zənnə qapılırsınız, zənn isə əsla həqiqət ola bilməz, siz an­caq yalan danı­şır­sı­nız.
تفسیرهای عربی:
قُلۡ فَلِلَّهِ ٱلۡحُجَّةُ ٱلۡبَٰلِغَةُۖ فَلَوۡ شَآءَ لَهَدَىٰكُمۡ أَجۡمَعِينَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Əgər bu zəif dəlillərinizdən başqa sizin heç bir dəliliniz yoxdursa, gətirdiyiniz üzürləri və qəlbinizdə olan şübhələri batil edən tutarlı dəlillər ancaq Alla­ha məx­susdur. Ey Müşriklər! Əgər Allah sizin hamınızı haqqa müvəffəq etmək istə­səy­di, müvəffəq edərdi".
تفسیرهای عربی:
قُلۡ هَلُمَّ شُهَدَآءَكُمُ ٱلَّذِينَ يَشۡهَدُونَ أَنَّ ٱللَّهَ حَرَّمَ هَٰذَاۖ فَإِن شَهِدُواْ فَلَا تَشۡهَدۡ مَعَهُمۡۚ وَلَا تَتَّبِعۡ أَهۡوَآءَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ وَهُم بِرَبِّهِمۡ يَعۡدِلُونَ
Ey Peyğəmbər! Allahın onlara halal etdiyini özlərinə haram edən müşriklərə de: "Siz bunu, Allahın haram etdiyini iddia edirsiniz. Elə isə haram etdiyiniz bu şeylərin Allahın haram etdiyinə dair şahidlərinizi gəti­rin, qoy onlar şəha­dət versinlər ki, həqiqətən də, bunu Allah haram bu­yurmuşdur". Ey Peyğəmbər! Əgər onlar elmsiz olaraq bunları Allahın haram etdiyinə şəhadət ver­sə­lər, sən onların bu şəhadətlərinə inanma. Çünki onlar yalan danışırlar. Ağıllarını özlərinə hakim qəbul edəblərin, Allahın onlara halal etdiyini özlərinə haram edərək ayələrimizi yalan sa­yanların və axirətə inan­­mayan­ların is­təklə­rinə uyma. On­lar baş­qa­la­rını öz Rəbbinə şərik qoşurlar və tay tuturlar. Axı belə bir kimsəyə necə tabe olmaq olar?!
تفسیرهای عربی:
۞ قُلۡ تَعَالَوۡاْ أَتۡلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمۡ عَلَيۡكُمۡۖ أَلَّا تُشۡرِكُواْ بِهِۦ شَيۡـٔٗاۖ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنٗاۖ وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَوۡلَٰدَكُم مِّنۡ إِمۡلَٰقٖ نَّحۡنُ نَرۡزُقُكُمۡ وَإِيَّاهُمۡۖ وَلَا تَقۡرَبُواْ ٱلۡفَوَٰحِشَ مَا ظَهَرَ مِنۡهَا وَمَا بَطَنَۖ وَلَا تَقۡتُلُواْ ٱلنَّفۡسَ ٱلَّتِي حَرَّمَ ٱللَّهُ إِلَّا بِٱلۡحَقِّۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
Ey Peyğəmbər! İnsanlara de: "Gəlin, Allahın nə­lə­ri haram etdiyini sizə oxu­yum. Allah sizə məxluqatı Ona şərik qoş­mağı, valideynlərin üzünə ağ olmağı haram etmiş, onlara yaxşılıq etməyi isə sizə vacib etmişdir. Cahiliyyə dövründə öz uşaqlarını öldürdükləri kimi, Allah sizə yox­sul­luq üzündən uşaq­larınızı öldürməyi haram etmişdir. Sizin də, onla­rın da ru­zisini ve­rən Allahdır. Allah sizə çirkin əməl­­lərin aşka­rına da, gizlisinə də ya­xın­laş­mağı, evləndikdən sonra zina edən, İslama gəldikdən sonra mürtəd olan şəxs kimi haqlı yerə öldürülən kimsələr müstəsna olmaqla, Allahın, öldürül­məsini haram bu­yurduğu şəxsi haqsız yerə öldürməyi haram etmişdir. Allah bu deyilənləri sizə tövsiyə etmişdir ki, bəlkə Allahın əmr və qadağalarını an­la­­yasınız.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• الحذر من الجرائم الموصلة لبأس الله؛ لأنه لا يُرَدُّ بأسه عن القوم المجرمين إذا أراده.
• Allahın əzabına səbəb ola biləcək günahlardan çəkinmək. Çünki Allah istədikdə Onun günahkar bir tayfaya verəcəyi əzabın qarşısı alına bilməz!.

• الاحتجاج بالقضاء والقدر بعد أن أعطى الله تعالى كل مخلوق قُدْرة وإرادة يتمكَّن بهما من فعل ما كُلِّف به؛ ظُلْمٌ مَحْض وعناد صرف.
• Uca Allah hər bir məxluqa mükəlləf etdiyi bir işi yerinə yetirməyə qüdrət və iradə verdikdən sonra, Allahın yazdığı qəza və qədəri dəlil gətirmək zülüm və inadkarlıqdır.

• دَلَّتِ الآيات على أنه بحسب عقل العبد يكون قيامه بما أمر الله به.
• Bu ayələr, qulun Allahın əmrlərini yerinə yetirməyi, onun ağlının dərk etdiyi çərçivədə olduğuna dəlalət edir.

• النهي عن قربان الفواحش أبلغ من النهي عن مجرد فعلها، فإنه يتناول النهي عن مقدماتها ووسائلها الموصلة إليها.
• Çirkin əmələ yaxınlaşmaqdan çəkindirmək, çirkin əməli etməkdən çəkindirməkdən daha böyükdür. Çünki çirkin əməllərə yaxınlaşmaqdan çəkindirmək həm bu əməlin başlanğıcından həm də ki, bu əmələ aparan bütün yollardan çəkindirməyi əhatə edir.

وَلَا تَقۡرَبُواْ مَالَ ٱلۡيَتِيمِ إِلَّا بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ أَشُدَّهُۥۚ وَأَوۡفُواْ ٱلۡكَيۡلَ وَٱلۡمِيزَانَ بِٱلۡقِسۡطِۖ لَا نُكَلِّفُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۖ وَإِذَا قُلۡتُمۡ فَٱعۡدِلُواْ وَلَوۡ كَانَ ذَا قُرۡبَىٰۖ وَبِعَهۡدِ ٱللَّهِ أَوۡفُواْۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ
Allah sizə, yetim həddi-buluğa ça­tıb və mallarından düzgün istifadə etdiyi bəlli olana qə­dər, malı ar­tırmaq məq­sədilə istifadə etmək is­tis­na olmaqla, onun malına toxunmağı haram etmişdir. Allah sizə öl­çüdə və çəkidə aldatmağı haram, alış-veriş edərkən aldıqda və ya verdikdə isə ədalətli olmağı vacib etmişdir. Biz hər kəsi yalnız onun taqəti çat­dığı qədər yükləyərik. Öl­çüdə, çəkidə və s. bu kimi az və ya çoxluğunun dəqiq bilinməsi mümkün olmayan kiçik şeylərə görə sizə günah yoxdur. Allah sizə söz söy­lə­diyiniz yaxud şahidlik etdiyiniz zaman, qohuma və ya dosta tərəfkeşlik etməyinizi haram etmişdir. Allah sizə, Allahın əhdini və ya Allaha verdiyiniz əhdi yaxud Allahla bağladığınız əhdi pozmağı haram, bunlara sa­diq qalmağı isə vacib etmişdir. Allah bunları sizə əmr edir ki, bəlkə, işinizin sonunu düşü­nüb ib­rət alasınız.
تفسیرهای عربی:
وَأَنَّ هَٰذَا صِرَٰطِي مُسۡتَقِيمٗا فَٱتَّبِعُوهُۖ وَلَا تَتَّبِعُواْ ٱلسُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمۡ عَن سَبِيلِهِۦۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
Allah sizə zəlalət yollarına tabe olmağı haram, Allahın doğru və heç bir əyriliyi olmayan yoluna tabe olmağınızı isə vacib etmişdir. Zəlalət yolları sizi parçalanmağa və haqq yoldan uzaqlaşmağa aparır. Bu Allahın düzğün yoluna tabe olmaq üçündür. Allah bunu si­zə töv­siyə etmiş­dir ki, bəlkə sizə əmr olunanları yerinə yetirib və qadağa olunanlardan çəki­nərək Allahdan qorxasınız.
تفسیرهای عربی:
ثُمَّ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ تَمَامًا عَلَى ٱلَّذِيٓ أَحۡسَنَ وَتَفۡصِيلٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لَّعَلَّهُم بِلِقَآءِ رَبِّهِمۡ يُؤۡمِنُونَ
Bunları xəbər verdikdən sonra, Biz Musaya - aleyhissəlam - əməlini yax­şı etdiyinə görə ona mükafat olaraq nemə­timizi ta­mam­lamaq məqsədilə, dində ehtiyac olan hər şe­yi müfəssəl izah edən, haqq yolun gös­tə­ricisi, mər­həmət və onların Qiyamət günü Allahla qar­şılaşa­caq­la­rına iman gətirmələrinə ümid edib və o gün üçün xeyirli əməllər edərək hazırlaşmaları üçün Tövratı verdiyimizi xəbər veririk.
تفسیرهای عربی:
وَهَٰذَا كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ مُبَارَكٞ فَٱتَّبِعُوهُ وَٱتَّقُواْ لَعَلَّكُمۡ تُرۡحَمُونَ
Bu Quran, dini və dünyavi mənfəətləri özündə əhatə etdiyinə görə, nazil etdiyi­miz bərəkəti bol olan bir Kitabdır. Orada nazil edilənə tabe olun və rəhm olunmanız üçün ona müxalif olmaqdan çəkinin.
تفسیرهای عربی:
أَن تَقُولُوٓاْ إِنَّمَآ أُنزِلَ ٱلۡكِتَٰبُ عَلَىٰ طَآئِفَتَيۡنِ مِن قَبۡلِنَا وَإِن كُنَّا عَن دِرَاسَتِهِمۡ لَغَٰفِلِينَ
Ey Ərəb müşrikləri: "Allah Tövratı və İncili yal­nız biz­dən əv­vəl­ki yəhu­dilərə və nəsranilərə nazil etmiş, bizə isə heç bir kitab nazil etməmişdir. O Kitablar bizim dilimizdə deyil, əksinə, onların dillərində olduğu üçün biz onu oxuya bilmirik" –deməməyiniz üçündür.
تفسیرهای عربی:
أَوۡ تَقُولُواْ لَوۡ أَنَّآ أُنزِلَ عَلَيۡنَا ٱلۡكِتَٰبُ لَكُنَّآ أَهۡدَىٰ مِنۡهُمۡۚ فَقَدۡ جَآءَكُم بَيِّنَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٞۚ فَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن كَذَّبَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَصَدَفَ عَنۡهَاۗ سَنَجۡزِي ٱلَّذِينَ يَصۡدِفُونَ عَنۡ ءَايَٰتِنَا سُوٓءَ ٱلۡعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يَصۡدِفُونَ
və ya: "Əgər Allah yəhudi və nəsranilərə kitab nazil etdiyi kimi, bizə də bir kitab nazil etsəydi, biz onlardan daha çox doğru yol­da olar­dıq" – de­məyə­si­niz. Artıq Allah peyğəmbəriniz Muhammədə - sallallahu aleyhi və səlləm - öz dilinizdə kitab nazil etdi. Bu kitab, açıq-ay­dın bir dəlil, haqq yol göstəricisi və ümmət üçün bir rəhmətdir. Elə isə bəhanə və batil dəlillər gətirərək özünüzə bəraət qazandırmayın. Alla­hın ayə­lə­rini yalan sayan və onlar­dan üz çe­virən kimsədən daha za­lım kimsə ola bilməz. Biz ayələrimizdən üz çevi­rənləri üz və arxa çevir­dik­lə­ri­nə görə Cəhənnəm oduna daxil edərək şiddətli əzab­la cəza­lan­dıra­cağıq.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• لا يجوز التصرف في مال اليتيم إلّا في حدود مصلحته، ولا يُسلَّم ماله إلّا بعد بلوغه الرُّشْد.
• Yetim malına yalnız onun malını ar­tırmaq məq­səd ilə toxunmaq caizdir. Malı ona yalnız o həddi-buluğa ça­tıb və mallarından düzgün istifadə etdiyi bəlli olduqdan sonra təfil verilir.

• سبل الضلال كثيرة، وسبيل الله وحده هو المؤدي إلى النجاة من العذاب.
• Zəlalət yolları çoxdur. Yalnız Allahın yolu əzabdan xilas olmağa aparan yoldur.

• اتباع هذا الكتاب علمًا وعملًا من أعظم أسباب نيل رحمة الله.
• Qurana elm və əməl baxımından tabe olmaq, Uca Allahın rəhmətinə nail olmaq üçün ən başlıca səbəbdir.

هَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّآ أَن تَأۡتِيَهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ أَوۡ يَأۡتِيَ رَبُّكَ أَوۡ يَأۡتِيَ بَعۡضُ ءَايَٰتِ رَبِّكَۗ يَوۡمَ يَأۡتِي بَعۡضُ ءَايَٰتِ رَبِّكَ لَا يَنفَعُ نَفۡسًا إِيمَٰنُهَا لَمۡ تَكُنۡ ءَامَنَتۡ مِن قَبۡلُ أَوۡ كَسَبَتۡ فِيٓ إِيمَٰنِهَا خَيۡرٗاۗ قُلِ ٱنتَظِرُوٓاْ إِنَّا مُنتَظِرُونَ
Ey Peyğəmbər! Yoxsa yalan hesab edənlər ancaq onlara dünyada canlarını almaq üçün ölüm mələyinin, yaxud onun köməkçilərinin və ya Qiyamət günü Rəbbinin onlar arasında hökm vermək üçün və yaxud Rəbbinin Qiyamət saatının vaqe olmasına dəlalət edən bəzi əlamət­lərinin gəlmə­sini gözləyir­lər? Rəbbinin, günəşin məğribdən çıxması kimi bəzi əlamətləri gələ­cəyi gün əv­vəlcə iman gətir­mə­miş kafir kimsəyə və ya ima­n etdikdən sonra heç bir xeyir əməl etməyən mömin kimsəyə iman gə­tirməsi fayda verməyə­cək­dir. Ey Peyğəmbər! Yalan hesab edən müşriklərə de: "Bu əlamətlərdən birinin gəlməsini gözləyin, şübhə­siz ki, Biz də göz­ləyirik".
تفسیرهای عربی:
إِنَّ ٱلَّذِينَ فَرَّقُواْ دِينَهُمۡ وَكَانُواْ شِيَعٗا لَّسۡتَ مِنۡهُمۡ فِي شَيۡءٍۚ إِنَّمَآ أَمۡرُهُمۡ إِلَى ٱللَّهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ يَفۡعَلُونَ
Ey Peyğəmbər! Dinlərini parçalayıb fir­qə-fir­qə edən - dinin bəzi tələblərini yerinə yetirib, bəzisini də tərk edən, özləri də müxtəlif firqələrə bölünən yəhudi və nəsranilərlə sənin heç bir əla­qən yox­dur. Sən onların olduğları zəlalətdən uzaqsan. Sənin üzərinə düşən yalnız onları xəbərdar etməyindir. Onların işi Alla­ha aiddir. Sonra Allah Qiyamət günü onlara dünyada etdik­ləri əməlləri bildirəcək və etdikləri əməllərin müqabilini verə­cəkdir.
تفسیرهای عربی:
مَن جَآءَ بِٱلۡحَسَنَةِ فَلَهُۥ عَشۡرُ أَمۡثَالِهَاۖ وَمَن جَآءَ بِٱلسَّيِّئَةِ فَلَا يُجۡزَىٰٓ إِلَّا مِثۡلَهَا وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
Möminlərdən kim yax­şı əməl gə­tirərsə, Allah ona gətir­diyinin on qat əvəzini artırar. Kim pis əməl gə­tirərsə, ona gərirdiyindən çox olmadan yalnız gə­tirdi­yi­nin yüngüllükdə və ağırlıqda onun misli qədər cəza ve­rilər. On­lara qiyamət günü yaxşı əməllərinin savabı azaldılaraq və ya pis əməllərinin günahı çoxaldılaraq zülm edilməz.
تفسیرهای عربی:
قُلۡ إِنَّنِي هَدَىٰنِي رَبِّيٓ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ دِينٗا قِيَمٗا مِّلَّةَ إِبۡرَٰهِيمَ حَنِيفٗاۚ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Ey Peyğəmbər! Yalan hesab edən müşriklərə de: "Həqiqətən, Rəb­bim məni doğru yola, dunya və axirət xeyirlərini özündə cəm edən həqiqi din yoluna, batildən haqqa meyil edən və heç bir zaman müşriklərdən olmayan İbrahimin dininə yö­nəlt­di!
تفسیرهای عربی:
قُلۡ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحۡيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Ey Peyğəmbər! De: "Şübhəsiz ki, mə­nim nama­zım da, Allahın adını çəkərək - "bismilləh" deyərək - kəsdiyim qurbanım da başqası üçün deyil, yalnız Allah üçündür. Həmçinin, hə­ya­tım da, ölü­müm də və bunların hamısı bütün məxluqatın tək Rəbbi Allah üçün­dür və kiminsə bundan heç bir payı yoxdur!".
تفسیرهای عربی:
لَا شَرِيكَ لَهُۥۖ وَبِذَٰلِكَ أُمِرۡتُ وَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ
Pak və bütün nöqsanlardan uzaq olan Allahın heç bir şəriki və Ondan başqa haqq ibadət olunan yox­dur. Allah mə­nə şirkdən uzaq bu xalis tövhidi əmr etmişdir və bu ümmətdən Allaha ən birinci təslim olan da mənəm.
تفسیرهای عربی:
قُلۡ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَبۡغِي رَبّٗا وَهُوَ رَبُّ كُلِّ شَيۡءٖۚ وَلَا تَكۡسِبُ كُلُّ نَفۡسٍ إِلَّا عَلَيۡهَاۚ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٞ وِزۡرَ أُخۡرَىٰۚ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُم مَّرۡجِعُكُمۡ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Məgər Pak və Uca olan Allah hər şeyin Rəbbi ol­duğu halda, mən On­dan baş­qa Rəbbmi axtaraca­ğam?!" O, sizin Allahdan başqa ibadət etdiyiniz ilahların Rəbbidir. Günahkarın günahı isə bşqasına yüklənməz. Son­ra Qiyamət günü dönü­şünüz tək Rəbbinizə olacaq və O, dünyada ikən ixtilafa düşdüyünüz dini mə­sə­lələr barədə sizə xəbər verəcəkdir.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَكُمۡ خَلَٰٓئِفَ ٱلۡأَرۡضِ وَرَفَعَ بَعۡضَكُمۡ فَوۡقَ بَعۡضٖ دَرَجَٰتٖ لِّيَبۡلُوَكُمۡ فِي مَآ ءَاتَىٰكُمۡۗ إِنَّ رَبَّكَ سَرِيعُ ٱلۡعِقَابِ وَإِنَّهُۥ لَغَفُورٞ رَّحِيمُۢ
Sizi yerdiyi nemətlərlə imtahan etmək üçün və yer üzünü inşa edəsiz deyə sizi, sizdən əvvəl yer üzündə olub keşmiş insanların xə­ləf­ləri təyin edən, yaradılışda, ruzidə və s. bu kimi sifətlərdə bi­rinizi di­gə­rini­zin üstün dərəcələrə qal­dı­ran Allahdır. Ey Peyğəmbər! Həqi­qə­tən, sənin Rəb­bin tezliklə cəza ve­rəndir. Qarşıda gələn hər bir şey yaxındır. Həqiqətən, Allah, Ona tövbə edən qullarını ba­ğış­la­yandır və onlara qarşı rəhm­lidir.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• أن الدين يأمر بالاجتماع والائتلاف، وينهى عن التفرق والاختلاف.
• Din, daima bir camaat və həmrəy olmağı əmr edir, firqələrə bölünməyi və ixtilaf etməyi qadağan edir.

• من تمام عدله تعالى وإحسانه أنه يجازي بالسيئة مثلها، وبالحسنة عشرة أمثالها، وهذا أقل ما يكون من التضعيف.
• Günahın bir mislini, yaxşı əməlin savabını isə on əvəzini verməsi Uca Allahın ədalətinin tamamlığındandır. Uca Allahın bir yaxşı əmələ on savab verməsi, savabı qat-qat artırmağın ən aşağı həddidir.

• الدين الحق القَيِّم يتطَلب تسخير كل أعمال العبد واهتماماته لله عز وجل، فله وحده يتوجه العبد بصلاته وعبادته ومناسكه وذبائحه وجميع قرباته وأعماله في حياته وما أوصى به بعد وفاته.
• Həqiqi haqq din, qulun bütün əməllərini yalnız İzzət və Cəlal sahibi olan Allah üçün olmasını tələb edir. Elə buna görə də qul namazını, ibadətini, qurbanını və həyatda ikən bütün əməllərini və vəfatından sonrakı vəsiyyətini yalnız Allah üçün etməlidir.

 
ترجمهٔ معانی سوره: سوره انعام
فهرست سوره ها شماره صفحه
 
ترجمهٔ معانی قرآن کریم - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - لیست ترجمه ها

الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

بستن