ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - فهرس التراجم
سورة الأنعام - əl-Ənam
من مقاصد السورة:
تقرير عقيدة التوحيد والرد على ضلالات المشركين.
ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَجَعَلَ ٱلظُّلُمَٰتِ وَٱلنُّورَۖ ثُمَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمۡ يَعۡدِلُونَ
Mütləq kamilliklə vəsf olunmaq, məhəbbətlə yanaşı ali gözəlliklərlə həmd-sənaya layiq olmaq, göyləri və yeri misli olmadan yaratmaq yalnız Allaha aiddir. O, bir-birini təqib edən gecə və gündüzü - gecəni zülmət, gündüzü isə nur üçün yaradmışdır. Bu dəlillərdən sonra kafir olanlar hələ də başqalarını Ona tay tutub, onları Allah şərik qoşurlar.
التفاسير العربية:
هُوَ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن طِينٖ ثُمَّ قَضَىٰٓ أَجَلٗاۖ وَأَجَلٞ مُّسَمًّى عِندَهُۥۖ ثُمَّ أَنتُمۡ تَمۡتَرُونَ
Ey İnsanlar! Atanız Adəmi - aleyihssəlam - palçıqdan yaratdığı zaman sizi də palçıqdan yaradan, sonra da sizin dünya həyatında qalmanız üçün müəyyən vaxt təyin edən pak olan Allahdır. Allah Qiyamət günü qəbirlərdən dirilməyiniz üçün də yalnız Onun bildiyi bir vaxt təyin etmişdir. Bunu bildikdən sonra siz yenə də pak olan Allahın ölüləri diriltmə qüdrətinə şübhə edirsiniz!
التفاسير العربية:
وَهُوَ ٱللَّهُ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَفِي ٱلۡأَرۡضِ يَعۡلَمُ سِرَّكُمۡ وَجَهۡرَكُمۡ وَيَعۡلَمُ مَا تَكۡسِبُونَ
O, həm göylərdə, həm də yerdə haqqlı olaraq ibadət edilən pak olan Allahdır. Ona heç bir şey gizli qalmaz. O, gizlində saxladığınız niyyətləri, sözləri və əməlləri də, bunlardan aşkara çıxardığınızı da bilir. O, bu əməllərin əvəzini sizə verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَمَا تَأۡتِيهِم مِّنۡ ءَايَةٖ مِّنۡ ءَايَٰتِ رَبِّهِمۡ إِلَّا كَانُواْ عَنۡهَا مُعۡرِضِينَ
Müşriklərə Rəbbindən nə dəlil gəldisə, onlar bu dəlillərə heç fikir vermədən onları tərk etdilər! Artıq onlara Allahın təkliyinə dəlalət edən açıq-aydın dəlillər və Allahın elçilərinin doğruluğuna dəlalət edən ayələr gəlmişdir. Amma buna baxmayaraq onlar yenə də bu dəlillərə və ayələrə fikir verməyərək üz çevirdilər!
التفاسير العربية:
فَقَدۡ كَذَّبُواْ بِٱلۡحَقِّ لَمَّا جَآءَهُمۡ فَسَوۡفَ يَأۡتِيهِمۡ أَنۢبَٰٓؤُاْ مَا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ
Əgər onlar bu açıq-aydın dəlillərdən üz çevirdilərsə, artıq bundan da açıq-aydın dəlillərdən üz çevirmişdilər. Onlar Muhəmmədin - sallallahu aleyhi və səlləm - Qurandan gətirdiyi haqqı yalan saydılar. Qiyamət günü əzabı gördükdə onlara gələn, istehza etdikləri şeyin haqq olduğunu biləcəklər.
التفاسير العربية:
أَلَمۡ يَرَوۡاْ كَمۡ أَهۡلَكۡنَا مِن قَبۡلِهِم مِّن قَرۡنٖ مَّكَّنَّٰهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَا لَمۡ نُمَكِّن لَّكُمۡ وَأَرۡسَلۡنَا ٱلسَّمَآءَ عَلَيۡهِم مِّدۡرَارٗا وَجَعَلۡنَا ٱلۡأَنۡهَٰرَ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهِمۡ فَأَهۡلَكۡنَٰهُم بِذُنُوبِهِمۡ وَأَنشَأۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِمۡ قَرۡنًا ءَاخَرِينَ
Məgər bu kafirlər Allahın zalim ümmətləri məhv etdiyini sünnəsini bilmirlərmi?! Allah onların özlərindən əvvəl bir çox ümmətləri məhv etmiş, onlara yer üzündə bu kafirlərə verilmədiyi yaşamaq və qüvvət imkanları vermişdik. Onların üzərinə bol-bol yağış yağdırmış və onlar üçün evlərinin altından çaylar axıtmışdı. Onlar isə bunu qarşılığında Allaha asi oldular. Allah da onları günahlarına görə həlak etdi və onlardan sonra başqa ümmətlər yaratdı.
التفاسير العربية:
وَلَوۡ نَزَّلۡنَا عَلَيۡكَ كِتَٰبٗا فِي قِرۡطَاسٖ فَلَمَسُوهُ بِأَيۡدِيهِمۡ لَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٞ
Ey Peyğəmbər! Əgər sənə vərəqlər üzərində yazılı bir kitab nazil etsəydik, onlar öz gözləri ilə buna şahid olub, əlləri ilə ona toxunub hissiyatları ilə onun kitab olmasına yəqin olsaydılar belə, onlar yenə də inadkarlıq və təkəbbürlük üzündən iman etməzdilər və: "Gətirdiyin bu şey, açıq-aydın sehrdən başqa bir şey deyil, biz ona heç vaxt iman gətirməyəcəyik!"– deyərdilər.
التفاسير العربية:
وَقَالُواْ لَوۡلَآ أُنزِلَ عَلَيۡهِ مَلَكٞۖ وَلَوۡ أَنزَلۡنَا مَلَكٗا لَّقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ ثُمَّ لَا يُنظَرُونَ
Kafirlər: "Əgər Allah Muhəmmədlə - səllallahu aleyhi və səlləm - birgə bizi danışdıran və onun Allahın elçisi olmasına şahidlik edən bir mələk endirsəydi, biz mütləq iman edərdik"– dedilər. Əgər biz onların vəsf etdikləri kimi bir mələk endirsəydik, bundan sonra iman etməsəydilər, biz onları məhv edərdik və onlar nazil olsa heç tövbə etməyə belə möhlət verilməzdi".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• شدة عناد الكافرين، وبيان إصرارهم على الكفر على الرغم من قيام الحجة عليهم بالأدلة الحسية.
• Kafirlərin inadının şiddətli olması və onlara hissi dəlillərlə haqq bəlli olmasına rəğmən, yenə də öz küfrlərində israr etmələrinin bəyanı.
وَلَوۡ جَعَلۡنَٰهُ مَلَكٗا لَّجَعَلۡنَٰهُ رَجُلٗا وَلَلَبَسۡنَا عَلَيۡهِم مَّا يَلۡبِسُونَ
Əgər biz onlara göndərilən kimsəni mələk etsəydik, əlbəttə, onu bir kişi qiyafəsində edərdik ki, onlar onu dinləyib ondan qəbul edə bilsinlər. Çünki Allah mələyi yaradığı qiyafədə onlar mələklə danışa bilməzlilər. Əgər biz onu kişi qiyafəsində etsəydik, onlar bu mələk barədə bir daha şübhəyə düşərdilər.
التفاسير العربية:
وَلَقَدِ ٱسۡتُهۡزِئَ بِرُسُلٖ مِّن قَبۡلِكَ فَحَاقَ بِٱلَّذِينَ سَخِرُواْ مِنۡهُم مَّا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ
Əgər onlar səninlə birgə mələk nazil olmasını tələb edərək istehza edirlərsə, səndən əvvəlki ümmətlər də onlara göndərilən elçilərə istehza etmişdilər. Amma inkar və istehza edənləri, ondan qorxudulduqları əzab hər tərəfdən bürüdü.
التفاسير العربية:
قُلۡ سِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ ثُمَّ ٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُكَذِّبِينَ
Ey Peyğəmbər! Yalan sayan və istehza edən kimsələrə de: "Yer üzündə gəzib dolaşın, sonra da Allahın elçilərini yalan sayanların aqibətinin necə olduğunu düşünün. Onlar güclü və qüvvətli olduqdan sonra Allahın əzabına düçar oldular".
التفاسير العربية:
قُل لِّمَن مَّا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ قُل لِّلَّهِۚ كَتَبَ عَلَىٰ نَفۡسِهِ ٱلرَّحۡمَةَۚ لَيَجۡمَعَنَّكُمۡ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ لَا رَيۡبَ فِيهِۚ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Göylərdə, yerdə və olanların arasında olan mülk kimə məxsusdur?" De: "Hamısının mülkü Allaha məxsusdur!" Allah Özünə, qullarına lütf edərək, rəhmli olmağı yazmışdır. Onlara əzab verməyə tələsməz, əgər onlar tövbə etməsələr Qiyamət günü hamısını bir yerə cəm edəcəkdir. Bu, şübhə edilməyən bir gündür. Allaha küfr etməklə özlərini ziyana uğradanlar iman gətirməzlər, elə isə özlərini ziyandan xilas etsinlər.
التفاسير العربية:
قُلۡ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيّٗا فَاطِرِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَهُوَ يُطۡعِمُ وَلَا يُطۡعَمُۗ قُلۡ إِنِّيٓ أُمِرۡتُ أَنۡ أَكُونَ أَوَّلَ مَنۡ أَسۡلَمَۖ وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Ey Peyğəmbər! Allahla yanaşı başqa bütlərə və s. məbudlara ibadət edən müşriklərə de: "Mənim? Allahdan başqasını özünə dost tutub, ondan yardım diləməyin ağılabatan bir şeydirmi?! O, göyləri və yeri misilsiz olaraq, heç vaxt belə bir yaradılış olmadan yaratmışdır. O, qullarından istədiyinə ruzi verir. Ona isə heç kəs ruzi vermir. O, qullarına möhtac deyil, əksinə qulları Ona möhtacdırlar. Ey Peyğəmbər! De: "Mənə Pak olan Rəbbim bu ümmətdən mənə Allaha təslim olanların və Ona boyun əyənlərin ən birincisi olmağı əmr etdi və Ona başqasını şərik qoşanlardan olmağı qadağan etdi".
التفاسير العربية:
وَإِن يَمۡسَسۡكَ ٱللَّهُ بِضُرّٖ فَلَا كَاشِفَ لَهُۥٓ إِلَّا هُوَۖ وَإِن يَمۡسَسۡكَ بِخَيۡرٖ فَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Ey Adəm övladı! Əgər Allahdan sənə bir bəla gələrsə, səni o bəladan Allahdan başqa heç kəs qoruya bilməz. Əgər Allahdan sənə bir xeyir gələrsə, heç kəs ona mane ola bilməz. O, hər şeyə qadirdir. Onu heç bir şey aciz etməz.
التفاسير العربية:
وَهُوَ ٱلۡقَاهِرُ فَوۡقَ عِبَادِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡحَكِيمُ ٱلۡخَبِيرُ
Allah Öz qullarna istədiyini edəndir, onları zəlil etməyə qadirdir. O, qullarından hər bir baxımdan ucadır, Onu heç bir şey aciz etməz. Kimsə Ona məğlub edə bilməz. Bütün bəşəriyyət Onun hökmünə tabedir. Pak olan Allah Ona layiq şəkildə Öz qulları üzərindədir. O, yaratmaqda, idarə etməkdə və şəri hökmlərində hikmət sahibidir. O, hər şeydən xəbərdardır, Ona heç bir şey gizli qalmaz.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• بيان حكمة الله تعالى في إرسال كل رسول من جنس من يرسل إليهم؛ ليكون أبلغ في السماع والوعي والقبول عنه.
• İnsanların elçilərdən haqqı dinləyib, başa düşüb və qəbul etmələri üçün Uca Allahın hər bir elçini göndərdiyi insaların qiyafəsində göndərməsi hikmətinin bəyanı.
• الدعوة للتأمل في أن تكرار سنن الأوّلين في العصيان قد يقابله تكرار سنن الله تعالى في العقاب.
• Asilik edərək əvəlkilərin yolunu təkrarlamaq, bəzən də Uca Allahın əzab vermək sünnəsin təkrarlanması ilə nəticələnə biləcəyini düşünməyə çağırış.
• أن ما يصيب البشر من بلاء ليس له صارف إلا الله، وأن ما يصيبهم من خير فلا مانع له إلا الله، فلا رَادَّ لفضله، ولا مانع لنعمته.
• İnsanın başına gələn bəlanı Allahdan başqa heç kəs dəf edə bilməz, əgər onlara bir xeyir üz verərsə onu Allahdan başqa heç kəs ona mane ola bilməz. Heç kəs Onun lütfünü geri qaytara bilməz və nemətlərinə mane ola bilməz.
قُلۡ أَيُّ شَيۡءٍ أَكۡبَرُ شَهَٰدَةٗۖ قُلِ ٱللَّهُۖ شَهِيدُۢ بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡۚ وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانُ لِأُنذِرَكُم بِهِۦ وَمَنۢ بَلَغَۚ أَئِنَّكُمۡ لَتَشۡهَدُونَ أَنَّ مَعَ ٱللَّهِ ءَالِهَةً أُخۡرَىٰۚ قُل لَّآ أَشۡهَدُۚ قُلۡ إِنَّمَا هُوَ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ وَإِنَّنِي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُشۡرِكُونَ
Ey Peyğəmbər! Səni yalan sayan müşriklərə de: "Mənim həqiqətən də Allahın elçisi olduğuma hansı şeyin şahidliyi daha böyükdür?" De: "Mənim həqiqətən də Allahın elçisi olduğuma ən böyük şahid Allahdır. O, mənimlə sizin aranızda şahiddir, O, mənim sizə nəyin gətirdiyimi və sizin hara qaytarılacağınızı (yaxud: sizin nə cavab verəcəyinizi) bilir. Allah bu Quran mənə sizi və onun çatacağı insan və cinləri xəbərdar edib qorxutmağım üçün vəhy etdi. Ey Müşriklər! Məgər siz Allahla yanaşı ibadətə layiq olan başqa məbudların olduğuna inanrsınız?" Ey Peyğəmbər! De: "Mən iqrar etdiyinizin batil olduğuna görə şahidlik etmirəm. Şübhəsiz ki, Allah təkdir və Onun şəriki yoxdur. Mən sizin Allaha şərik qoşduqlarınız hər bir şeydən uzağam".
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡرِفُونَهُۥ كَمَا يَعۡرِفُونَ أَبۡنَآءَهُمُۘ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Özlərinə Tövrat verdiyimiz yəhudilər və özlərinə İncili verdiyimiz nəsranilər Muhəmməd peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və səlləm - öz oğullarını başqasının oğlundan tanıdıqları kimi lap yaxşı tanıyırlar. Özlərini oda salmaqla ziyana uğradan o, kimsələr iman gətirməzlər.
التفاسير العربية:
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ كَذَّبَ بِـَٔايَٰتِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Allahın şəriki olduğunu qərar verib, Ondan başqasına ibadət edən, yaxud Allahın Öz elçisinə nazil etdiyi ayələrini yalan hesab edən kimsədən daha zalım kim ola bilər? Şübhəsiz ki, zalımlar tövbə etməsələr, Allaha şərik qərar verdikləri və Onun ayələrini yalan hesab etdikləri üçün heç vaxt nicat tapmayacaqlar!
التفاسير العربية:
وَيَوۡمَ نَحۡشُرُهُمۡ جَمِيعٗا ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشۡرَكُوٓاْ أَيۡنَ شُرَكَآؤُكُمُ ٱلَّذِينَ كُنتُمۡ تَزۡعُمُونَ
Qiyamət günü heç kəsi gözdən qaçırmadan, onların hamısını bir yerə toplayacağımızı sonra isə Allahla yanaşı başqalarına ibadət edənlərə, məzəmmət edərək : "Onların Allahın şərikləri olduqlarını yalandan iddia etdiyiniz şərikləriniz haradadır?!" - deyəcəyimizi yadına sal.
التفاسير العربية:
ثُمَّ لَمۡ تَكُن فِتۡنَتُهُمۡ إِلَّآ أَن قَالُواْ وَٱللَّهِ رَبِّنَا مَا كُنَّا مُشۡرِكِينَ
Bu imtahandan sonra onların yalandan: "Rəbbimiz Allaha and olsun ki, biz dünyada ikən Sənə şərik qoşanlardan deyildik, əksinə, Sənə iman edən və tək Sənə ibadət edənlərdə idik!"– deyərək ibadət etdikləri bütlərdən uzaq olduqdan başqa bir bəhanələri qalmayacaq.
التفاسير العربية:
ٱنظُرۡ كَيۡفَ كَذَبُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡۚ وَضَلَّ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
Ey Muhəmməd! Bax gör, onlar Allaha şərik qoşduqlarını inkar edərək özlərinə qarşı necə yalan söyləyirlər. Dünya həyatında ibadətdə Allahla yanaşı uydurduqları bütlər isə onlardan uzaqlaşıb yox olacaq və onları köməksiz qoyacaq.
التفاسير العربية:
وَمِنۡهُم مَّن يَسۡتَمِعُ إِلَيۡكَۖ وَجَعَلۡنَا عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ أَكِنَّةً أَن يَفۡقَهُوهُ وَفِيٓ ءَاذَانِهِمۡ وَقۡرٗاۚ وَإِن يَرَوۡاْ كُلَّ ءَايَةٖ لَّا يُؤۡمِنُواْ بِهَاۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءُوكَ يُجَٰدِلُونَكَ يَقُولُ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّآ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərdən Quran oxuduğun zaman səni dinləyənlər də vardır. Lakin onların inadkarlığları və üz çevirmələri səbəbindən Quranı anlamasınlar deyə onların qəlblərinə pərdə çəkdik, qulaqlarına da, haqqı eşidib faydalanmasınlar deyə tıxac vurduq. Elə buna görə də onlar eşitdikləri ayələrdən faydalana bilməzlər. Onlar istənilən açıq-aydın dəlilləri görsələr belə, yenə də ona inanmazlar. Hətta yanına gəldikdə səninlə haqq barədə batil ilə mübahisə edərək: "Bu gətirdiyin, keçmişdəkilərin kitablarından əldə olunan məlumatdan başqa bir şey deyildir"– deyərlər.
التفاسير العربية:
وَهُمۡ يَنۡهَوۡنَ عَنۡهُ وَيَنۡـَٔوۡنَ عَنۡهُۖ وَإِن يُهۡلِكُونَ إِلَّآ أَنفُسَهُمۡ وَمَا يَشۡعُرُونَ
Onlar həm insanlara peyğəmbərə iman gətirməyi qadağan edər, həm də özləri ondan uzaqlaşırlar, nə bir kimsənin peyğəmbərdən faydalanmasına izin verir, nə də ki, özləri peyğəmbərdən faydalanırlar. Onlar bu əməlləri ilə ancaq özlərini həlak edir və bu əməllərinin onları həlak edilməsinə səbəb olduğunu bilmirlər.
التفاسير العربية:
وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ وُقِفُواْ عَلَى ٱلنَّارِ فَقَالُواْ يَٰلَيۡتَنَا نُرَدُّ وَلَا نُكَذِّبَ بِـَٔايَٰتِ رَبِّنَا وَنَكُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Ey Peyğəmbər! Qiyamət günü onların oda ərz olunduqları vaxt həsrət çəkərək: "Kaş, bizi dünya həyatına qaytaraydılar! Onda biz Allahın ayələrini yalan saymayıb, Allaha iman gətirənlərdən olardıq"– dediklərini görsəydin, hallarının pis olmasından təəccüblü bir hal görərdin!
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• بيان الحكمة في إرسال النبي عليه الصلاة والسلام بالقرآن، من أجل البلاغ والبيان، وأعظم ذلك الدعوة لتوحيد الله.
• İnsanlara haqqı təbliğ və bayan etmək üçün Peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və səlləm - Quranla göndərilməsi hikmətinin bəyanı, bundan da böyük Allahın təkliyinə dəvət etmək.
• نفي الشريك عن الله تعالى، ودحض افتراءات المشركين في هذا الخصوص.
بَلۡ بَدَا لَهُم مَّا كَانُواْ يُخۡفُونَ مِن قَبۡلُۖ وَلَوۡ رُدُّواْ لَعَادُواْ لِمَا نُهُواْ عَنۡهُ وَإِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ
Bu, heç də onların: "Əgər geri qaltarılsaydılar iman gətirərdilər"– dedikləri kimi deyildir. Əksinə, əzaları onların əleyhinə şahidlik etdikdə: "Allaha and olsun ki, biz şərik qoşanlardan deyildik"– əvvəlcə gizlətdikləri sözlər onlara aşkar oldu. Əgər onlar dünyaya qaytarılsaydılar, yenə də özlərinə qadağan olunmuş küfr və şirk əməllərə qayıdardılar. Şübhəsiz ki, onlar əgər dünyaya qaytarılsaydılar iman gətirərdilər iddalarında yalan danışırlar.
التفاسير العربية:
وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ وُقِفُواْ عَلَىٰ رَبِّهِمۡۚ قَالَ أَلَيۡسَ هَٰذَا بِٱلۡحَقِّۚ قَالُواْ بَلَىٰ وَرَبِّنَاۚ قَالَ فَذُوقُواْ ٱلۡعَذَابَ بِمَا كُنتُمۡ تَكۡفُرُونَ
Ey Peyğəmbər! Öldükdən sonra dirilməyi inkar edənlərin Rəbbinin hüzuruna gətirilərkən Allahın onlara: "Məgər yalan hesab etdiyiniz bu dirilmə heç bir şəkk-şübhə olmayan həqiqət deyilmi?"– dediyi zaman görsəydin, hallarının pis olmasınmdan çox təəccüblü bir hal görərdin! Onlar: "Bizi yaradan Rəbbimizə and olsun ki, bu heç bir şək-şübhə olmayan həqiqətdir!"– deyəcəklər. Bu zaman Allah onlara buyuracaqdır: "Elə isə bu günü dünya həyatında yalan sayıb, inkar etdiyinizə görə dadın əzabı!"
التفاسير العربية:
قَدۡ خَسِرَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِلِقَآءِ ٱللَّهِۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَتۡهُمُ ٱلسَّاعَةُ بَغۡتَةٗ قَالُواْ يَٰحَسۡرَتَنَا عَلَىٰ مَا فَرَّطۡنَا فِيهَا وَهُمۡ يَحۡمِلُونَ أَوۡزَارَهُمۡ عَلَىٰ ظُهُورِهِمۡۚ أَلَا سَآءَ مَا يَزِرُونَ
Qiyamət günü dirilməyi və Allah ilə qarşılaşmağı yalan sayanlar artıq ziyana uğramışlar. Qiyamət saatı onları qəflətən, xəbərsiz halda haqladıqda onlar böyük peşmançılıq çəkib, öz günahlarını bellərində daşıyaraq deyəcəklər: "Qiyamət günü üçün hazırlıq görməyib Allaha qarşı küfr edərək Allaha itaət barəsində etdiyimiz təqsirlərə görə vay halımıza!" Bellərində daşıdıqları bu günahlar necə də pisdir!
التفاسير العربية:
وَمَا ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَآ إِلَّا لَعِبٞ وَلَهۡوٞۖ وَلَلدَّارُ ٱلۡأٓخِرَةُ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ يَتَّقُونَۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
Meyil etdiyiniz dünya həyatı orada Allahı razı salan əməl etməyən kimsə üçün oyun və əyləncədən başqa bir şey deyil. Amma Allaha iman və itaət edərək Onun əmr etdiyini yerinə yetirib, şirk və günahlardan çəkinərək qadağan etdiyi əməlləri tərk edib Allahdan qorxan kimsələr üçün isə Axirət yurdu daha xeyirlidir. Ey Müşriklər! Məgər Allaha inam gətirib, saleh əməllər etməniz üçün bunu anlamırsınız?!
التفاسير العربية:
قَدۡ نَعۡلَمُ إِنَّهُۥ لَيَحۡزُنُكَ ٱلَّذِي يَقُولُونَۖ فَإِنَّهُمۡ لَا يُكَذِّبُونَكَ وَلَٰكِنَّ ٱلظَّٰلِمِينَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ يَجۡحَدُونَ
Ey Peyğəmbər! Biz bilirik ki, onların aşkarda səni yalan saymaları səni kədərləndirir. Bil ki, onlar, sənin sadiqliyinə və düzgünlüyünə bələd olduqları üçün, qəlblərində səni yalançı hesab etmirlər. Lakin onlar zalım bir qövmdür, sənin peyğəmbər olduğunu zahirdə inkar etsələr də, qəlblərində buna yəqin inanırlar.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ كُذِّبَتۡ رُسُلٞ مِّن قَبۡلِكَ فَصَبَرُواْ عَلَىٰ مَا كُذِّبُواْ وَأُوذُواْ حَتَّىٰٓ أَتَىٰهُمۡ نَصۡرُنَاۚ وَلَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَٰتِ ٱللَّهِۚ وَلَقَدۡ جَآءَكَ مِن نَّبَإِيْ ٱلۡمُرۡسَلِينَ
Onların sənin gətirdiyin dini yalan saymalarının xüsusilə sənə aid olduğunu əsla güman etmə. Belə ki, səndən əvvəlki elçiləri də yalançı sayılmış və öz qövmləri tərəfindən əziyyətlərə məruz qalmışdılar. Lakin onlar Allahdan kömək gələnədək, Allah yolunda dəvət və cihad etməklə səbir nümayiş etdirdilər. Heç kəs Allahın yazdığı köməyi və peyğəmbərlərinə verdiyi vədi dəyişə bilməz. Ey Peyğəmbər! Artıq səndən əvvəlki peyğəmbərlər, onların öz qövmündən gördükləri əziyyətlər və Allah onlara düşmənçilik edənləri həlak edərək onlara necə kömək etdiyi bəzi xəbərlər sənə gəlib çatdı.
التفاسير العربية:
وَإِن كَانَ كَبُرَ عَلَيۡكَ إِعۡرَاضُهُمۡ فَإِنِ ٱسۡتَطَعۡتَ أَن تَبۡتَغِيَ نَفَقٗا فِي ٱلۡأَرۡضِ أَوۡ سُلَّمٗا فِي ٱلسَّمَآءِ فَتَأۡتِيَهُم بِـَٔايَةٖۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَمَعَهُمۡ عَلَى ٱلۡهُدَىٰۚ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
Ey Peyğəmbər! Əgər onların sənin gətirdiyin haqdan üz döndərməsi və səni yalançı hesab etməsi sənə ağır gəlirsə, onda bacarırsansa yerin altına ata biləcəyin bir lağım və göyə çıxa biləcəyin bir nərdivan tapıb onlara Bizim sənə verdiyimizdən başqa bir dəlil gətirə bilərsənsə, durma gətir! Əgər Allah istəsəydi onları sənin gətirdiyin din üzərində toplayıb doğru yola yönəldərdi. Lakin Allah bunu müəyyən bir hikmət üçün istəmədi. Elə isə cahillərdən olma və onların iman gətirmədiklərinə görə özünü üzüb həlak etmə.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من عدل الله تعالى أنه يجمع العابد والمعبود والتابع والمتبوع في عَرَصات القيامة ليشهد بعضهم على بعض.
• Uca Allahın qiyamət günü məhşər meydanında ibadət edən və ibadət olunanın, tabe olan və tabe olunanın bir-birilərinə şahid olmaları üçün hamısını bir yerə toplaması Onun adilliyindəndir.
• ليس كل من يسمع القرآن ينتفع به، فربما يوجد حائل مثل ختم القلب أو الصَّمَم عن الانتفاع أو غير ذلك.
• Bəzən qəlbin möhürlü yaxud qulaqda tıxacın olma səbəbindən Quranı dinləyən hər kəs ondan faydalana bilməz.
• بيان أن المشركين وإن كانوا يكذبون في الظاهر فهم يستيقنون في دواخلهم بصدق النبي عليه الصلاة والسلام.
• Müşriklər Peyğəmbəri (sallallahu aleyhi və səlləm) aşkarda yalan hesab etsələrdə, amma qəlblərinə onun həqiqi peyğəmbər olduğuna inandıqlarının bəyan.
• تسلية النبي عليه الصلاة والسلام ومواساته بإعلامه أن هذا التكذيب لم يقع له وحده، بل هي طريقة المشركين في معاملة الرسل السابقين.
• Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) tək onun öz qövmü tərəfindən yalançı hesab edilməsinə məruz qalmadığını, əksinə, bunun müşriklər tərəfindən əvvəlki peyğəmbərlərin də məruz qaldığını bildirərək təsəlli vermək.
۞ إِنَّمَا يَسۡتَجِيبُ ٱلَّذِينَ يَسۡمَعُونَۘ وَٱلۡمَوۡتَىٰ يَبۡعَثُهُمُ ٱللَّهُ ثُمَّ إِلَيۡهِ يُرۡجَعُونَ
Sənin gətirdiyin dini ancaq sözü dinləyib başa düşənlər qəbul edər. Kafirlər isə ölüdürlər, onlar səni anlamazlar, çünki onların qəlbləri artıq ölmüşdür. Ölülərə gəldikdə isə, Allah qiyamət günü onları dirildəcək, sonra da onlar etdikləri əməllərin əvəzini almaq üçün tək Onun hüzuruna qaytarılacaqlar.
التفاسير العربية:
وَقَالُواْ لَوۡلَا نُزِّلَ عَلَيۡهِ ءَايَةٞ مِّن رَّبِّهِۦۚ قُلۡ إِنَّ ٱللَّهَ قَادِرٌ عَلَىٰٓ أَن يُنَزِّلَ ءَايَةٗ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
Müşriklər iman gətirməkdən inadkarlıq edərək dedilər: "Niyə Muhəmmədə - səllallahu aleyhi və səlləm - Rəbbindən onun gətirdiyi dinin doğru olmasını təsdiqləyən fövqəladə bir möcüzə endirilməyib?" Ey Peyğəmbər! De: "Şübhəsiz ki, Allah onların istədikləri fövqəladə bir möcüzəni endirməyə qadirdir. Lakin bunu tələb edən müşriklərin çoxu fövqəladə bir möcüznin enməsinin heç də onların tələbi ilə deyil əksinə, bunun Uca Allahın hikməti ilə olduğunu bilmir, çünki Allah onların istədiklərini endirsə bundan sonra da onlar iman gətirməsələr Allah onları həlak edər".
التفاسير العربية:
وَمَا مِن دَآبَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا طَٰٓئِرٖ يَطِيرُ بِجَنَاحَيۡهِ إِلَّآ أُمَمٌ أَمۡثَالُكُمۚ مَّا فَرَّطۡنَا فِي ٱلۡكِتَٰبِ مِن شَيۡءٖۚ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ يُحۡشَرُونَ
Ey Adəm övladı! Yer üzündə hərəkət edən heyvanların və göydə uçan quşların hamısı yaradılış və ruzi baxımından sizin kimi ümmətlərdir. Biz Lövhi-məhfuzda hər bir şeyi qeydə almışıq. Hamısının elmi Allah yanındadır. Sonra Qiyamət günü onların arasında hökm vermək üçün Rəbbinin hüzuruna toplanacaqlar və O, hər kəsə əməllərinin əvəzini layiq olduğu şəkildə verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا صُمّٞ وَبُكۡمٞ فِي ٱلظُّلُمَٰتِۗ مَن يَشَإِ ٱللَّهُ يُضۡلِلۡهُ وَمَن يَشَأۡ يَجۡعَلۡهُ عَلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
Ayələrimizi yalan sayan kimsələr eşitməyən kar, danışmayan lal kimidirlər və onlar bununla yanaşı qaranlıqlar içində qalmış korlardır. Bu halda olan kimsə necə düz yola yönəlsin?! Allah insanlardan azdırmaq istədiyini azdırar, doğru yola yönəltmək istədiyini isə heç bir əyrilik olmayan düz yola yönəldər.
التفاسير العربية:
قُلۡ أَرَءَيۡتَكُمۡ إِنۡ أَتَىٰكُمۡ عَذَابُ ٱللَّهِ أَوۡ أَتَتۡكُمُ ٱلسَّاعَةُ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ تَدۡعُونَ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Elə isə mənə deyin görüm əgər sizə Allahdan əzab gəlsə və ya vaqe olacağı sizə vəd olunmuş Qiyamət saat sizi haqlasa, sizə baş vermiş bəlanı və ya sıxıntını aradan qaldırmaq üçün Allahdan başqasınımı çağıracaqsınız?! Əgər ibadət etdiyiniz ilahların sizə fayda və ya zərər verməyə qadir olduğu iddanızda doğru danışanlarsınızsa".
التفاسير العربية:
بَلۡ إِيَّاهُ تَدۡعُونَ فَيَكۡشِفُ مَا تَدۡعُونَ إِلَيۡهِ إِن شَآءَ وَتَنسَوۡنَ مَا تُشۡرِكُونَ
Haqq budur ki, siz, sizi yaradan, istədiyi təqdirdə sizi bəladan qoruyan və zərəri sizdən sovuşduran Allahı qoyub başqasına dua etməyəsiniz. Çünki bunlara qadir olan yalnız Allahdır. Allaha şərik qoşaraq ibadət etdiyiniz bütlərin sizə xeyir və zərər verməyə qadir olmadıqlarını bildiyiniz üçün onları tərk etməlisiniz.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَآ إِلَىٰٓ أُمَمٖ مِّن قَبۡلِكَ فَأَخَذۡنَٰهُم بِٱلۡبَأۡسَآءِ وَٱلضَّرَّآءِ لَعَلَّهُمۡ يَتَضَرَّعُونَ
Ey Peyğəmbər! Səndən əvvəl də ümmətlərə elçilər göndərmişdik, lakin onlar elçiləri yalançı hesab etdilər və elçilərin onlara gətirdiklərindən üz çevirdilər. Elə buna görə də Biz onların Allaha boyun əyib və Onun qarşısında zəlil olsunlar deyə onları yoxsulluq və sağlamlıqlarına zərər verən xəstəlik kimi sıxıntılarla əzab verdik.
التفاسير العربية:
فَلَوۡلَآ إِذۡ جَآءَهُم بَأۡسُنَا تَضَرَّعُواْ وَلَٰكِن قَسَتۡ قُلُوبُهُمۡ وَزَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Heç olmasa bəlamız onlara gəldiyi zaman bəlanı onlardan sovuşması üçün Allah qarşısında zəlil olub, Ona boyun əysəydilər, Biz onlara rəhm edərdik. Lakin onlar bunu etmədilər, əksinə onların qəlbləri sərtləşdi və başlarına gələn bu bəladan ibrət çıxarıb, öyüd-nəsihət almadılar və şeytan da onlara etdikləri küfr və asi əməlləri gözəl gösdərdi və beləliklə də olduqları əməllər üzərində davam etdilər.
التفاسير العربية:
فَلَمَّا نَسُواْ مَا ذُكِّرُواْ بِهِۦ فَتَحۡنَا عَلَيۡهِمۡ أَبۡوَٰبَ كُلِّ شَيۡءٍ حَتَّىٰٓ إِذَا فَرِحُواْ بِمَآ أُوتُوٓاْ أَخَذۡنَٰهُم بَغۡتَةٗ فَإِذَا هُم مُّبۡلِسُونَ
Onlar yoxsulluq və xəstəlik sıxıntısı səbəbində özlərinə edilmiş öyüd-nəsihəti unudub, Allahın əmrlərini tərk etdikləri zaman ruzi qapılarını onların üzünə açaraq, onlara yoxsulluqdan sonra zənginlik, xəsdəlikdən sonra bədənlərinə sağalamlıq bəxş etdik, elə ki onlar, özlərinə verilən nemətlərə görə təkəbbürlük edib, özlərindən razı qaldıqda isə onları qəflətən əzabımızla yaxaladıq və onlar ümüd içində yaşadıqları bir halda ümidsiz və heyrət içində qaldılar.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• تشبيه الكفار بالموتى؛ لأن الحياة الحقيقية هي حياة القلب بقَبوله الحق واتباعه طريق الهداية.
• Kafirləri ölülərə bənzətmək. Çünki həqiqi həyat, qəlbin həyatıdır, buna nail olmaq isə haqqı qəbul etmək və haqqa tabe olaraq doğru yola yönəlməklə mümükündür.
فَقُطِعَ دَابِرُ ٱلۡقَوۡمِ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْۚ وَٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Beləliklə, kafir qövmün hamısı həlak olmaqla, Allahın Öz elçilərinə yardım etməsi sayəsində kafirlərin kökü kəsildi. Allah Ona düşmənçilik edənləri məhv etdiyinə və elçilərinə göstərdiyi yardımna görə şükür və səna aləmlərin Rəbbi tək Allaha məxsudur!
التفاسير العربية:
قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ إِنۡ أَخَذَ ٱللَّهُ سَمۡعَكُمۡ وَأَبۡصَٰرَكُمۡ وَخَتَمَ عَلَىٰ قُلُوبِكُم مَّنۡ إِلَٰهٌ غَيۡرُ ٱللَّهِ يَأۡتِيكُم بِهِۗ ٱنظُرۡ كَيۡفَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ ثُمَّ هُمۡ يَصۡدِفُونَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Bir mənə deyin görək, əgər Allah eşitmə qabiliyyətinizi əlinizdən alıb sizi kar və görmə qabiliyyətinizi əlinizdən alıb siz kor edib, qəlblərinizə möhür vurub heç bir şey anlamasaz, hansı haqq məbud itirdiyiniz bu şeyləri sizə qaytara bilər?" Ey Peyğəmbər! Bax gör, Biz müxtəlif növ dəlilləri onlara necə bəyan edirik, sonra onlar yenə də bu dəlillərdən üz çevirirlər.
التفاسير العربية:
قُلۡ أَرَءَيۡتَكُمۡ إِنۡ أَتَىٰكُمۡ عَذَابُ ٱللَّهِ بَغۡتَةً أَوۡ جَهۡرَةً هَلۡ يُهۡلَكُ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
ُEy Peyğəmbər! Onlara de: "Bir deyin görək, əgər sizə Allahın əzabı hiss etmədiyiniz bir halda, qəflətən və ya hiss etdiyiniz bir halda, açıq-aşkar gəlsə, bu əzab Allaha küfr etdikləri və elçiləri yalan saydıqların görə yalnız zalım qövmə olardı".
التفاسير العربية:
وَمَا نُرۡسِلُ ٱلۡمُرۡسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَۖ فَمَنۡ ءَامَنَ وَأَصۡلَحَ فَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Biz göndərdiyimiz elçiləri yalnız iman və itaət əhlinə, sonsuz, əbədi olan nemətləri müjdə verən, küfr və asiliklər edənlərə isə şiddətli əzabımızla qorxudan kimi göndəririk. Elçilərə iman gətirib əməlini islah edən kimsələri axirətdə gözləyən şeylərə görə heç bir qorxusu yoxdur və onlar dünyada ikən əldə edə bilmədikləri dünya naz-nemətlərinə görə həsrət və kədər çəkməzlər.
التفاسير العربية:
قُل لَّآ أَقُولُ لَكُمۡ عِندِي خَزَآئِنُ ٱللَّهِ وَلَآ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ وَلَآ أَقُولُ لَكُمۡ إِنِّي مَلَكٌۖ إِنۡ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَىٰٓ إِلَيَّۚ قُلۡ هَلۡ يَسۡتَوِي ٱلۡأَعۡمَىٰ وَٱلۡبَصِيرُۚ أَفَلَا تَتَفَكَّرُونَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Mən sizə demirəm ki, Allahın ruzi xəzinələri mənim yanımdadır və mən də bu xəzinələrdən istədiyim kimi istifadə edirəm. Mən sizə demirəm ki, Allahın mənə vəhy edərək bildirdiyindən savayı qeybdən nəsə bilmirəm. Mən sizə demirəm ki, mən mələklərdən bir mələyəm. Lakin mən Allahın elçisiyəm. Mən yalnız mənə vəhy olunana tabe oluram və bilmədiyim bir şeyi də idda etmirəm". Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Məgər gözləri haqqı görməkdən kor olan kafir kimsə ilə haqqı görüb ona iman gətirəm mömin kimsə eyni ola bilərmi? Ey Müşriklər! Məgər ətrafınızda olan Allahın aləyini gördükdən sonra ağılınızla fikirləşmirsinizmi?"
التفاسير العربية:
وَأَنذِرۡ بِهِ ٱلَّذِينَ يَخَافُونَ أَن يُحۡشَرُوٓاْ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ لَيۡسَ لَهُم مِّن دُونِهِۦ وَلِيّٞ وَلَا شَفِيعٞ لَّعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ
Ey Peyğəmbər! Qiyamət günü Rəbbinin hüzuruna toplanacaqlarından qorxanları bu Quranla qorxut ki, Allahdan başqa onların nə bir fayda verən hamisi, nə də zərəri onlardan sovuşduran bir havadarı vardır. Bəlkə Allahın əmrlərini yerinə yetirib və qadağan etdiyindən uzaq duraraq pis əməllərdən çəkinələr. Məhz belə kimsələrdir, Qurandan faydalanan kimsələr.
التفاسير العربية:
وَلَا تَطۡرُدِ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ رَبَّهُم بِٱلۡغَدَوٰةِ وَٱلۡعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجۡهَهُۥۖ مَا عَلَيۡكَ مِنۡ حِسَابِهِم مِّن شَيۡءٖ وَمَا مِنۡ حِسَابِكَ عَلَيۡهِم مِّن شَيۡءٖ فَتَطۡرُدَهُمۡ فَتَكُونَ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Ey Peyğəmbər! Gündüzün əvvəlində və sonunda daima ixlasla Allaha ibadət edən yoxsul müsəlmanları müşriklərin başçılarının İslama meyil etmələri üçün öz məclisindən uzaqlaşdırma. Nə sən o yoxsulların verəcəkləri hesabata cavabdehsən, - çünki onların hesabatı Allah yanındadır, - nə də onlar sənin verəcəyin hesabatına cavabdehdirlər. Əgər sən onları öz məclisindən qovsan, bu zaman sən Allahın hüdudlarını aşanlardan olarsan.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الأنبياء بشر، ليس لهم من خصائص الربوبية شيء البتة، ومهمَّتهم التبليغ، فهم لا يملكون تصرفًا في الكون، فلا يعلمون الغيب، ولا يملكون خزائن رزق ونحو ذلك.
• Peyğəmbərlər bəşərdir. Onlar qətiyən heç bir Rəbblik xüsusiyyətlərinə malik deyillər. Onların vəzifəsi təbliğ etməkdir. Onlar dünyanı idarə etməyə qadir deyillər. Qeybi bilməzlər. Ruzi xəzinələrinə və s. bu kimi başqa xəzinələrə də sahib deyillər.
• اهتمام الداعية بأتباعه وخاصة أولئك الضعفاء الذين لا يبتغون سوى الحق، فعليه أن يقرِّبهم، ولا يقبل أن يبعدهم إرضاء للكفار.
• Dəvətçinin ona tabe olanlara, xüsusəndə onlardan yalnız haqqı axtaran zəyif kimsələrə qayğı göstərməsi, onları özünə yaxınlaşdırması və kafirlər razı qalsın deyə onları uzaqlaşdırmağa razı olmaması.
وَكَذَٰلِكَ فَتَنَّا بَعۡضَهُم بِبَعۡضٖ لِّيَقُولُوٓاْ أَهَٰٓؤُلَآءِ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡهِم مِّنۢ بَيۡنِنَآۗ أَلَيۡسَ ٱللَّهُ بِأَعۡلَمَ بِٱلشَّٰكِرِينَ
Beləliklə, Biz onların bir qismini digəri ilə sınadıq və onları dünya naz-nemətlərində bir-birindən fərqli etdik ki, qoy zəngin kafirlər yoxsul möminlərə belə desinlər: "Məgər Allah bizim aramızdan ancaq bu yoxsullara doğru yola göstərərək lütf etmişdir?! Əgər iman xeyirli bir şey olsaydı, onlar bu işdə bizdən qabağa düşə bilməzdilər, çünki öndə gedən yalnız bizik". Məgər Allah Onun bəxş etdiyi nemətlərə şükür edənləri daha yaxşı tanıyan, onları iman gətirməyə müvəffəq edən və Onun nemətlərini nankorluğ edənləri rəzil edib imana müvəffəq etməyən deyilmi?! Əlbətdə ki, Allah onları daha yaxşı tanıyır.
التفاسير العربية:
وَإِذَا جَآءَكَ ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِـَٔايَٰتِنَا فَقُلۡ سَلَٰمٌ عَلَيۡكُمۡۖ كَتَبَ رَبُّكُمۡ عَلَىٰ نَفۡسِهِ ٱلرَّحۡمَةَ أَنَّهُۥ مَنۡ عَمِلَ مِنكُمۡ سُوٓءَۢا بِجَهَٰلَةٖ ثُمَّ تَابَ مِنۢ بَعۡدِهِۦ وَأَصۡلَحَ فَأَنَّهُۥ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Ey Peyğəmbər! Sənin gətirdiyin dinin doğru olduğuna şahidlik edərək ayələrimizə iman gətirənlər sənin yanına gəldikdə onlara hörmət olaraq salamlarını qaytar və onları Allahın rəhmətinin geniş olması ilə müjdə ver. Allah qullarına bir lütf olaraq Özünə rəhmli olmağı əzəldən vacib etmişdir. Sizlərdən hər kəs cahillik və ya səfehlik üzündən günah iş görsə və günah etdikdən sonra tövbə edib əməllərini islah etsə, Allah onun günahını bağışlayar. Həqiqətən, Allah, Ona tövbə edən qullarını bağışlayandır və onlara qarşı rəhmlidir.
التفاسير العربية:
قُلۡ إِنِّي نُهِيتُ أَنۡ أَعۡبُدَ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِۚ قُل لَّآ أَتَّبِعُ أَهۡوَآءَكُمۡ قَدۡ ضَلَلۡتُ إِذٗا وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُهۡتَدِينَ
Ey Peyğəmbər! De: "Allah məni sizin Ondan başqa ibadət etdiklərinizə ibadət etməyi qadağan etmişdir". Ey Peyğəmbər! De: "Mən sizin Allahdan başqasına ibadət etmək istəyinizə uymaram. Əgər sizin bu istəyinizə tabe olsam bu zaman mən haqq yoldan azar və doğru yola yönələn olmaram, bu ancaq Allahdan heç bir burhan olmadan öz istəklərinə tabe olanların işidir".
التفاسير العربية:
قُلۡ إِنِّي عَلَىٰ بَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّي وَكَذَّبۡتُم بِهِۦۚ مَا عِندِي مَا تَسۡتَعۡجِلُونَ بِهِۦٓۚ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِۖ يَقُصُّ ٱلۡحَقَّۖ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلۡفَٰصِلِينَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Mən öz istəyimə deyil, Rəbbimdən nazil edilən açıq-aydın dəlilə əsaslanıram. Lakin siz bu dəlili yalan saydınız. Sizin səbirsizliklə tələb etdiyiniz əzab və fövqəladə möcüzələr məndə deyildir. Bu, yalnız Allahın əlində olan bir işdir. Hökm - həmçinin tələb etdiyiniz də - yalnız tək Allaha məxsusdur. Allah haqqı söyləyir və haqqla hökm verər. Pak olan Allah, haqqlını haqqsızdan ayırd edənlərin ən yaxşısıdır".
التفاسير العربية:
قُل لَّوۡ أَنَّ عِندِي مَا تَسۡتَعۡجِلُونَ بِهِۦ لَقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡۗ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِٱلظَّٰلِمِينَ
Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Əgər sizin səbirsizliklə tələb etdiyiniz əzab və fövqəladə möcüzələr mənim əlimdə olsaydı, əlbəttə, mən onu sizə endirərdim, beləliklə də, mənimlə sizin aranızda bu iş bitmiş olardı. Allah zalımlara nə vaxta qədər möhlət verdiyini və onlara və zaman əzab verəcəyini daha yaxşı bilir".
التفاسير العربية:
۞ وَعِندَهُۥ مَفَاتِحُ ٱلۡغَيۡبِ لَا يَعۡلَمُهَآ إِلَّا هُوَۚ وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِۚ وَمَا تَسۡقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلَّا يَعۡلَمُهَا وَلَا حَبَّةٖ فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡأَرۡضِ وَلَا رَطۡبٖ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٖ
Qeybin xəzinələri yalnız Allah yanındadır. Qeybi Ondan başqa kimsə bilməz. O, quruda və dənizdə olan hər bir heyvanı, bitki və cansız məxluqatı bilir. Harada olmasından aslı olmayaraq yerə düşən elə bir yarpaq, yerin qaranlıqlarında gizli qalan elə bir toxum, elə bir yaş və elə bir quru şey yoxdur ki, o, əzəldən açıq-aydın kitabda, Lövhi-Məhfuzda olmasın.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الله تعالى يجعل العباد بعضهم فتنة لبعض، فتتفاوت درجاتهم في الرزق وفي الكفر والإيمان، والكفر والإيمان ليس منوطًا بسعة الرزق وضيقه.
• Uca Allah insanların bəzilərini digərlərinə sınaq etmişdir. Elə buna görə də onların dərəcələri ruzi də, küfr və imanda bir-birindən müxtəlifdir. Küfr və iman ruzinin bol və ya az olmasına bağlı deyil.
• من أخلاق الداعية طلاقة الوجه وإلقاء التحية والتبسط والسرور بأصحابه.
• Təbəssüm etmək, salam vermək, təvazökar olmaq və ətrafında olan insanlarla xoş münasibət qurmaq Allaha dəvət edənin gözəl əxlaqındandır.
• على الداعية اجتناب الأهواء في عقيدته ومنهجه وسلوكه.
• Allaha dəvət edən kimsənin əqidəsində, metodunda və davranışında öz istəklərinə uymaqdan çəkinməsi vacibdir.
• إثبات تفرد الله عز وجل بعلم الغيب وحده لا شريك له، وسعة علمه في ذلك، وأنه لا يفوته شيء ولا يعزب عنه من مخلوقاته شيء إلا وهو مثبت مدوَّن عنده سبحانه بأدق تفاصيله.
• Qeyb elminin tək olan və heç bir şəriki olmayan yalnız İzzət və Cəlal sahibi olan Allaha məxsus olmasının, Onun elminin genişliyinin, məxluqatından heç bir şeyin Ondan gizli qalmamasının, əksinə hər şeyin elmi təfsilatlı olaraq Onun yanında olmasının isbatı.
وَهُوَ ٱلَّذِي يَتَوَفَّىٰكُم بِٱلَّيۡلِ وَيَعۡلَمُ مَا جَرَحۡتُم بِٱلنَّهَارِ ثُمَّ يَبۡعَثُكُمۡ فِيهِ لِيُقۡضَىٰٓ أَجَلٞ مُّسَمّٗىۖ ثُمَّ إِلَيۡهِ مَرۡجِعُكُمۡ ثُمَّ يُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Yatdığınız zaman ruhlarınızı müvəqqəti olaraq alan, gündüzlər isə nələr etdiyinizi bilən Allahdır. Siz yuxuda ikən ruhlarınızı aldıqdan sonra O, sizi səhərlər oyadır ki, Allah yanında müəyyən olunmuş həyatınızın sonu gəlib çatana qədər əməllər edəsiniz. Sonra isə Qiyamət günü qəbirlərinizdən dirilərək dönüşünüz tək Ona olacaq. Sonra O, dünya həyatında nə etdikləriniz barədə sizə bildirəcək və etdiyiniz əməllərin mükafatını sizə verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَهُوَ ٱلۡقَاهِرُ فَوۡقَ عِبَادِهِۦۖ وَيُرۡسِلُ عَلَيۡكُمۡ حَفَظَةً حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَ أَحَدَكُمُ ٱلۡمَوۡتُ تَوَفَّتۡهُ رُسُلُنَا وَهُمۡ لَا يُفَرِّطُونَ
Allah Öz qulları üzərində yenilməz qüvvət sahibidir və onları zəlil etməyə qadirdir. O, qullarından hər bir baxımdan ucadır. Hər bir şey Ona boyun əymişdir. Pak və uca olan Allah cəlalına layiq şəkildə Öz qulları üzərindədir. Ey İnsanlar! O sizə ölüm mələyi və onun köməkçiləri ruhunuzu alıb əcəliniz sona çatana qədər əməllərinizi yazan hörmətli mələklər göndərir və onlar əmr olunduqları işdə heç bir səhvə yol verməzlər.
التفاسير العربية:
ثُمَّ رُدُّوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ مَوۡلَىٰهُمُ ٱلۡحَقِّۚ أَلَا لَهُ ٱلۡحُكۡمُ وَهُوَ أَسۡرَعُ ٱلۡحَٰسِبِينَ
Sonra ruhları alınmış kimsələrin hamısı əməllərinin əvəzini almaq üçün özlərinin həqiqi himayədarı olan Allaha qaytarılacaqlar. Ədalətli hökm yalnız Ona məxsusdur və O, sizin saydıqlarınızın ən tez sayanı və əməllərinizi ən tez haqq-hesab çəkəndir.
التفاسير العربية:
قُلۡ مَن يُنَجِّيكُم مِّن ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ تَدۡعُونَهُۥ تَضَرُّعٗا وَخُفۡيَةٗ لَّئِنۡ أَنجَىٰنَا مِنۡ هَٰذِهِۦ لَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلشَّٰكِرِينَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Gizlində və aşkarda, zəlil bir halda yalvararaq tək Ona dua edib: "Ey Rəbbimiz! Əgər bizi bu təhlükədən qurtarsan, bizə olan bu nemətinə görə Sənə şükür əlaməti olaraq əsla Səndən başqasına ibadət etmərik" – deyə yalvardığınız zaman sizi qurunun və dənizin zülmətlərindən xilas edib, təhlükədən kim sovuşdurdu?"
التفاسير العربية:
قُلِ ٱللَّهُ يُنَجِّيكُم مِّنۡهَا وَمِن كُلِّ كَرۡبٖ ثُمَّ أَنتُمۡ تُشۡرِكُونَ
Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Sizi ondan və bütün başqa sıxıntılardan Allah xilas edir. Bundan sonra isə siz xoş vaxtlarında yenə də Ona şərik qoşursunuz. Sizcə bundan da daha böyük zülm nə ola bilər ki?!"
التفاسير العربية:
قُلۡ هُوَ ٱلۡقَادِرُ عَلَىٰٓ أَن يَبۡعَثَ عَلَيۡكُمۡ عَذَابٗا مِّن فَوۡقِكُمۡ أَوۡ مِن تَحۡتِ أَرۡجُلِكُمۡ أَوۡ يَلۡبِسَكُمۡ شِيَعٗا وَيُذِيقَ بَعۡضَكُم بَأۡسَ بَعۡضٍۗ ٱنظُرۡ كَيۡفَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّهُمۡ يَفۡقَهُونَ
Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Allah üstünüzə daş, ildırım, tufan kimi və ya altınızdan zəlzələ və ya yerə batırmaq kimi sizə əzab göndərməyə yaxud qəlblərinizi bir-birinizə qarşı çevirib və sonda hər biriniz öz istəyinin ardınca gedərək sizi bir-birinizlə vuruşdurmağa qadirdir". Ey Peyğəmbər! Gör biz onlara dəlilləri necə bir-bir bəyan edirik ki, bəlkə sənin gətirdiyinin haqq, özlərində olanın isə batil olduğunu anlasınlar.
التفاسير العربية:
وَكَذَّبَ بِهِۦ قَوۡمُكَ وَهُوَ ٱلۡحَقُّۚ قُل لَّسۡتُ عَلَيۡكُم بِوَكِيلٖ
Sənin qövmün bu Quranın, həqiqətən də, Allah tərəfindən olmasına heç bir şübhə olmadığı bir təqdirdə onu yalan saydı. Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Mən sizi qorumağa müvəkkil deyiləm, mən yalnız sizi şiddətli əzab barədə xəbərdar edənəm".
التفاسير العربية:
وَإِذَا رَأَيۡتَ ٱلَّذِينَ يَخُوضُونَ فِيٓ ءَايَٰتِنَا فَأَعۡرِضۡ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ يَخُوضُواْ فِي حَدِيثٍ غَيۡرِهِۦۚ وَإِمَّا يُنسِيَنَّكَ ٱلشَّيۡطَٰنُ فَلَا تَقۡعُدۡ بَعۡدَ ٱلذِّكۡرَىٰ مَعَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
Ey Peyğəmbər! Ayələrimizi məsxərəyə qoyan və istehza edən müşrikləri gördüyün zaman, ayələrimizə istehza etməkdən başqa söhbətə keçənə qədər onlardan uzaq dur. Əgər şeytan bunu sənə unutdurub onlarla birgə otursan, xatırladıqdan sonra isə dərhal o məclisi tərk et və həddi aşan kimsələrlə birgə oturma.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• إثبات أن النومَ موتٌ، وأن الأرواح تُقْبض فيه، ثم تُرَد عند الاستيقاظ.
• Yuxunun ölüm olmasının, insan yatarkən ruhun bədəni tərk etməsinin və yuxudan ayıldıqda isə bədənə qayıtmasının isbatı.
• الاستدلال على استحقاق الله تعالى للألوهية بدليل الفطرة، فإن أهل الكفر يؤمنون بالله تعالى ويرجعون لفطرتهم عند الاضطرار والوقوع في المهالك، فيسألون الله تعالى وحده.
• Fitri dəlillərlə Uca Allahın ilahlığa layiq olduğuna dəlil göstərmək. Çünki kafirlər qəlblərində Uca Allaha inanır və həyatın çətin və təhlükəli anlarında öz fitrətlərinə qayıdıb tək Uca Allahdan yardım diləyirlər.
• إلزام المشركين بمقتضى سلوكهم، وإقامة الدليل على انقلاب فطرتهم، بكونهم يستغيثون بالله وحده في البحر عند الشدة، ويشركون به حين يسلمهم وينجيهم إلى البر.
• Müşriklərin dənizdə ikən təhlükə anında Allahdan yardım diləmələrini və nəhayət, Allah onları bu sıxıntıdan xilas edib quruya çıxartdıqdan sonra Ona şərik qoşmalarını əsas tutaraq, fitrətlərinin dəyişdiyini dəlil gətirmək və əməllərinin öz əxlaqlarına uyğun olduğunu göstərmək.
وَمَا عَلَى ٱلَّذِينَ يَتَّقُونَ مِنۡ حِسَابِهِم مِّن شَيۡءٖ وَلَٰكِن ذِكۡرَىٰ لَعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ
Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qadağalarından çəkinərək Ondan qorxan kimsələr, zalımların törətdiklərinə görə azca da olsa məsuliyyət daşımırlar. Mütəqilərə vacib olan, onları etdikləri pis əməllərdən çəkindirməkdir ki, bəlkə Allahdan qorxub, Onun əmrlərinə mültəzim olub, qadağalarından çəkinsinlər.
التفاسير العربية:
وَذَرِ ٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ دِينَهُمۡ لَعِبٗا وَلَهۡوٗا وَغَرَّتۡهُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَاۚ وَذَكِّرۡ بِهِۦٓ أَن تُبۡسَلَ نَفۡسُۢ بِمَا كَسَبَتۡ لَيۡسَ لَهَا مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلِيّٞ وَلَا شَفِيعٞ وَإِن تَعۡدِلۡ كُلَّ عَدۡلٖ لَّا يُؤۡخَذۡ مِنۡهَآۗ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ أُبۡسِلُواْ بِمَا كَسَبُواْۖ لَهُمۡ شَرَابٞ مِّنۡ حَمِيمٖ وَعَذَابٌ أَلِيمُۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡفُرُونَ
Ey Peyğəmbər! Dinlərini məsxərəyə qoyub, onu oyun və əyləncə edənləri və dünya həyatının keçici naz-nemətləri ilə aldatdığı müşrikləri tərk et. Ey Peyğəmbər! İnsanlara Quranla öyüd-nəsihət ver ki, heç kəs etdiyi günahlar səbəbindən özünü həlaka sürükləməsin. Allahdan başqa onun, ona yardım edən nə bir hamisi, nə də ki, Qiyamət günü onu Allahın əzabından qoruyan bir havadarı olacaqdır. O, canını Allahın əzabından xilas etmək üçün nə cür fidyə versə də, fidyəsi ondan qəbul olunmayacaq. Onlar qazandıqları günahlar səbəbindən özlərini həlaka sürükləyən kimsələrdir. Kafir olduqlarına görə onlar üçün Qiyamət günü son dərəcədə qaynar içki və ağrılı-acılı bir əzab hazırlanmışdır.
التفاسير العربية:
قُلۡ أَنَدۡعُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَنفَعُنَا وَلَا يَضُرُّنَا وَنُرَدُّ عَلَىٰٓ أَعۡقَابِنَا بَعۡدَ إِذۡ هَدَىٰنَا ٱللَّهُ كَٱلَّذِي ٱسۡتَهۡوَتۡهُ ٱلشَّيَٰطِينُ فِي ٱلۡأَرۡضِ حَيۡرَانَ لَهُۥٓ أَصۡحَٰبٞ يَدۡعُونَهُۥٓ إِلَى ٱلۡهُدَى ٱئۡتِنَاۗ قُلۡ إِنَّ هُدَى ٱللَّهِ هُوَ ٱلۡهُدَىٰۖ وَأُمِرۡنَا لِنُسۡلِمَ لِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Ey Peyğəmbər, müşriklərə de: "Məgər biz Allahı qoyub bizə nə bir xeyir, nə də bir zərər verəməyə qadir olmayan bütlərəmi ibadət edəcəyik?! Allah bizi doğru yola müvəffəq etdikdən sonra, şeytanların azdırıb çaşbaş buraxaraq doğru yola yönəlməyən kimsə kimi iman etdikdən sonra mürtədmi olacağıq?!" Halbuki onun doğru yolda olan mömin dostları onu haqqa çağırdıqda isə o, onların çağırışlarına cavab verməkdən imtina edirdi. Ey Peyğəmbər, onlara de: "Həqiqətən Allahın doğru yolu, doğru haqq yoldur! Allah bizə, pak və uca olan Allaha ibadət edməyi əmr edmişdir. O, aləmlərin Rəbbidir.
التفاسير العربية:
وَأَنۡ أَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَٱتَّقُوهُۚ وَهُوَ ٱلَّذِيٓ إِلَيۡهِ تُحۡشَرُونَ
Biz kamil şəkildə namaz qılıb, Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qadağalarından çəkinərək Allahdan qorxmağı əmr etmişdik. Qiyamət günü Allah, qullarının etdikləri əməllərin əvəzini vermək üçün onların hamısı məhz Onun hüzuruna toplanacaqdır.
التفاسير العربية:
وَهُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ بِٱلۡحَقِّۖ وَيَوۡمَ يَقُولُ كُن فَيَكُونُۚ قَوۡلُهُ ٱلۡحَقُّۚ وَلَهُ ٱلۡمُلۡكُ يَوۡمَ يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِۚ عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِۚ وَهُوَ ٱلۡحَكِيمُ ٱلۡخَبِيرُ
Göyləri və yeri haqq olaraq xəlq edən Pak və Uca olan Allahdır. Allah: "Ol!"– dediyi gün hər şey olar. Qiyamət günü onlara: "Qalxın" – dedikdə onlarda qalxarlar. Onun sözü haqdır, mütləq baş verəcəkdir buna şübhə ola bilməz. İsrafil ikinci dəfə sura üfürüləcəyi Qiyamət günü hökm yalnız pak və uca olan Allaha məxsus olacaqdır. O, qeybdə və aşkarda nə varsa hamısını biləndir. O, yaratmağında və idarə etməyində hikmət sahibidir.Allah, Ona heç bir şey gizli qalmayan, hər şeydən xəbərdardır. Gizlində olan işlər Onun qatında aşkarda olan kimidir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الداعية إلى الله تعالى ليس مسؤولًا عن محاسبة أحد، بل هو مسؤول عن التبليغ والتذكير.
• Uca Allaha dəvət edən kimsə insanlara görə məsuliyyət daşımırlar, onların vəzifəsi yalnız təbliğ etmək və xatırlatmaqdır.
۞ وَإِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِيمُ لِأَبِيهِ ءَازَرَ أَتَتَّخِذُ أَصۡنَامًا ءَالِهَةً إِنِّيٓ أَرَىٰكَ وَقَوۡمَكَ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
Ey Peyğəmbər! Bir zaman İbrahim - aleyhissəlam - müşrik atası Azərə: "Ey Atacan sən bütləri Allahdan başqa ibadət etdiyin məbud qəbul edirsən?! Mən səni və sənin bütlərə tapınan qövmünü, Allahdan başqasına ibadət etdiyinizə görə, açıq-aydın azğınlıq içində olduğunuzu və haqq yoldan azdığınızı görürəm. Pak olan Allah haqq məbuddur. Ondan başqa olan məbudlar isə batildir"– dediyini yadına sal.
التفاسير العربية:
وَكَذَٰلِكَ نُرِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ مَلَكُوتَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَلِيَكُونَ مِنَ ٱلۡمُوقِنِينَ
Biz, İbrahimə atasının və qövmünün azğınlıqda olduqlarını göstərdiyimiz kimi ona göylərin və geniş yerin mülkünü göstərdik ki, o bu geniş mülklə Allahın təkliyinə və yalnız Onun ibadətə layiq olduğuna dəlil gətirsin və beləliklə də Allahın tək və Onun heç bir şəriki olmadığına yəqinliklə inananlardan olsun. Çünki O hər şeyə qadirdir.
التفاسير العربية:
فَلَمَّا جَنَّ عَلَيۡهِ ٱلَّيۡلُ رَءَا كَوۡكَبٗاۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّيۖ فَلَمَّآ أَفَلَ قَالَ لَآ أُحِبُّ ٱلۡأٓفِلِينَ
Gecənin zülməti İbrahimi bürüdüyü zaman o, ulduz görüb: "Bu mənim Rəbbimdir!"– dedi. Ulduz yox olduqda isə: "Mən yoxa olanı sevmirəm, çünki həqiqi İlah həmişə mövcuddur və O yoxa olmaz!"– dedi.
التفاسير العربية:
فَلَمَّا رَءَا ٱلۡقَمَرَ بَازِغٗا قَالَ هَٰذَا رَبِّيۖ فَلَمَّآ أَفَلَ قَالَ لَئِن لَّمۡ يَهۡدِنِي رَبِّي لَأَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلضَّآلِّينَ
İbrahim ayın çıxdığını gördükdə: "Bu mənim Rəbbimdir!"– dedi. Ay yox olduqda isə: "Əgər Rəbbim məni tək Ona ibadət etməyə müvəffəq etməsəydi, mən Onun haqq dinindən uzaq düşənlərdən olardım"– dedi.
التفاسير العربية:
فَلَمَّا رَءَا ٱلشَّمۡسَ بَازِغَةٗ قَالَ هَٰذَا رَبِّي هَٰذَآ أَكۡبَرُۖ فَلَمَّآ أَفَلَتۡ قَالَ يَٰقَوۡمِ إِنِّي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُشۡرِكُونَ
O günəşin çıxdığını gördükdə: "Bu çıxan mənim Rəbbimdir, bu ulduzdan və aydan daha böyükdür!"– dedi. O yox olduqda isə dedi: "Ey qövmüm! Həqiqətən, mən sizin Allaha şərik qoşduqlarınızdan uzağam!
التفاسير العربية:
وَحَآجَّهُۥ قَوۡمُهُۥۚ قَالَ أَتُحَٰٓجُّوٓنِّي فِي ٱللَّهِ وَقَدۡ هَدَىٰنِۚ وَلَآ أَخَافُ مَا تُشۡرِكُونَ بِهِۦٓ إِلَّآ أَن يَشَآءَ رَبِّي شَيۡـٔٗاۚ وَسِعَ رَبِّي كُلَّ شَيۡءٍ عِلۡمًاۚ أَفَلَا تَتَذَكَّرُونَ
Müşrik qövmü onunla pak olan Allahın təkliyi barədə höcətləşib, onu öz bütlərindən qorxuzmağa çalışdılar. İbrahim - aleyhissəlam - onlara dedi: "Siz mənimlə Allahn təkliyi və ibadətdə Onu təkləşdirmək barəsində höcətləşirsiniz? Artıq Rəbbim məni doğru yola yönəltdiyi, mən sizin bütlərinizdən qorxmuram, çünki onlar Allahın istədiyindən başqa mənə zərər və ya fayda verməyə qadir deyillər, Allah nə istəsə o, olur. Hər bir şeyin elmi Allah qatındadır, yerdə və göydə Ona heç bir şey gizli qalmaz. Ey Qövmüm! Məgər Allaha qarşı küfr edib, Ona şərik qoşduğunuzu düşünüb, tək Ona iman gətirməyəcəksinizmi?!"
التفاسير العربية:
وَكَيۡفَ أَخَافُ مَآ أَشۡرَكۡتُمۡ وَلَا تَخَافُونَ أَنَّكُمۡ أَشۡرَكۡتُم بِٱللَّهِ مَا لَمۡ يُنَزِّلۡ بِهِۦ عَلَيۡكُمۡ سُلۡطَٰنٗاۚ فَأَيُّ ٱلۡفَرِيقَيۡنِ أَحَقُّ بِٱلۡأَمۡنِۖ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Siz, Allahın sizə, haqqında heç bir dəlil nazil etmədiyi Allahın yaratdıqlarını Ona şərik qoşmaqdan qorxmursunuzsa, mən sizin şərik qoşduğunuz bütlərdən niyə qorxmalıyam?! Əgər bilirsinizsə, deyin görüm bu iki dəstədən: tövhid əhli olan dəstə, yoxsa müşriklər olan dəstə - bunlardan hansı biri əmin-amanlıqda olmağa daha haqlıdır, elə ona da tabe olun?! Şübhə yoxdur ki, əmin-amanlıqda olmağa daha haqlı olan dəstə, tövhid əhi olan möminlərin dəstəsidir.
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَمۡ يَلۡبِسُوٓاْ إِيمَٰنَهُم بِظُلۡمٍ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلۡأَمۡنُ وَهُم مُّهۡتَدُونَ
Allaha iman gətirib, Onun şəriətinə tabe olub sonra imanlarına şirk qarışdırmayanları əmin-amanlıq gözləyir. Bu, başqaları üçün deyil, yalnız onlara aiddir. Rəbbi onları doğru yola yönəltdiyi üçün məhz Onlar Allahın müvəffəq etdiyi insanlardır.
التفاسير العربية:
وَتِلۡكَ حُجَّتُنَآ ءَاتَيۡنَٰهَآ إِبۡرَٰهِيمَ عَلَىٰ قَوۡمِهِۦۚ نَرۡفَعُ دَرَجَٰتٖ مَّن نَّشَآءُۗ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٞ
Uca Allahın: (Əgər bilirsinizsə, deyin görək bu iki dəstədən hansı (qiyamət əzabından) əmin olmağa daha layiqdir?) sözü, İbrahimin - aleyhissəlam - öz qövmünə qələbə çalıb və onların dəlillərini batil etdiyi dəlildir. Bu, Bizim dəlillərimizdir, biz İbrahimin - aleyhissəlam - öz qövmü ilə mübahisə etmək üçün onu bu dəlilə müvəffəq edib ona verdik. Biz istədiyimiz qulumuzun dünyada və axirətdə dərəcələrini ucaldarıq. Ey Peyğəmbər! Şübhəsiz ki, sənin Rəbbin yaratmaqda, idarə etməkdə hikmət sahibidir və qullarından xəbərdardır.
التفاسير العربية:
وَوَهَبۡنَا لَهُۥٓ إِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَۚ كُلًّا هَدَيۡنَاۚ وَنُوحًا هَدَيۡنَا مِن قَبۡلُۖ وَمِن ذُرِّيَّتِهِۦ دَاوُۥدَ وَسُلَيۡمَٰنَ وَأَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسَىٰ وَهَٰرُونَۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Biz İbrahimi oğlu İshaq və nəvəsi Yaqubla ruziləndirdik. Onların hər ikisini doğru yola müvəffəq etdik. Onlardan əvvəl Nuhu da doğru yola müvəffəq etmişdik. Biz Nuhun nəslindən olan Davudu və onun oğlu Süleymanı, Əyyubu, Yusifu, Musanı və onun qardaşı Harunu - aleyhimussəlam - da haqq yoluna müvəffəq etmişdik. Biz Peyğəmbərlərə etdikləri yaxşı əməllərinə görə bu mükafatı bəxş etdiyimiz kimi onlardan başqa yaxşı əməl sahiblərini də etdikləri yaxşı əməllərinə görə belə mükafatlandırırıq.
التفاسير العربية:
وَزَكَرِيَّا وَيَحۡيَىٰ وَعِيسَىٰ وَإِلۡيَاسَۖ كُلّٞ مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
Biz həmçinin Zəkəriyyani, Yəhyani, Məryəm oğlu İsanı və İlyası - aleyhimussəlam - bunların hər birini müvəffəq etdik. Bunların hamısı Allahın insanlara elçi olaraq seçib göndərdiyi əməlisaleh peyğəmbərlərdən idilər.
التفاسير العربية:
وَإِسۡمَٰعِيلَ وَٱلۡيَسَعَ وَيُونُسَ وَلُوطٗاۚ وَكُلّٗا فَضَّلۡنَا عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
Biz İsmaili, Əlyəsəni, Yunusu və Lutu - aleyhimussəlam - da hər birini müvəffəq etdik. Biz bu peyğəmbərlərin hamısını başqa Muhəmməd peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm - olmaqla onları aləmlərdən üstün etdik.
التفاسير العربية:
وَمِنۡ ءَابَآئِهِمۡ وَذُرِّيَّٰتِهِمۡ وَإِخۡوَٰنِهِمۡۖ وَٱجۡتَبَيۡنَٰهُمۡ وَهَدَيۡنَٰهُمۡ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
Biz onların atalarını, övladlarını və qardaşlarının bəzilərini istədiyimiz şeylərə müvəffəq etdik. Biz onları seçdik və Allahın təkliyinə və Onun itaətinə aparan doğru-düzün yola yönəltdik.
التفاسير العربية:
ذَٰلِكَ هُدَى ٱللَّهِ يَهۡدِي بِهِۦ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۚ وَلَوۡ أَشۡرَكُواْ لَحَبِطَ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Onların nail olduqları müvəffəqiyyət, bu, Allahın qullarından istədiyinə bəxş etdiyi müvəffəqiyyətdir. Əgər onlar Allaha başqasını şərik qoşsaydılar, əlbəttə, etdikləri əməllər batil olardı, çünki Allaha şərik qoşmaq saleh əməli batil edir.
التفاسير العربية:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحُكۡمَ وَٱلنُّبُوَّةَۚ فَإِن يَكۡفُرۡ بِهَا هَٰٓؤُلَآءِ فَقَدۡ وَكَّلۡنَا بِهَا قَوۡمٗا لَّيۡسُواْ بِهَا بِكَٰفِرِينَ
Bu adları çəkilən peyğəmbərlər, Biz onlara kitab, hikmət və peyğəmbərlik verdiyimiz kəslrdir. Əgər sənin qövmün peyğəmbərlərə verdiyimiz bu üç şeyi inkar edirlərsə, Biz onları inkar etməyən, əksinə, bunlara iman edib və bunlardan möhkəm yapışan başqa bir qövm təyin edib hazırlamışıq. Bu kimsələr qiyamət gününədək onların yolunu tutub gedən mühacir və ənsarlardır.
التفاسير العربية:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ هَدَى ٱللَّهُۖ فَبِهُدَىٰهُمُ ٱقۡتَدِهۡۗ قُل لَّآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ أَجۡرًاۖ إِنۡ هُوَ إِلَّا ذِكۡرَىٰ لِلۡعَٰلَمِينَ
O peyğəmbərlər və onlarla birgə atalarının, övladlarının və qardaşlarının adları çəkilənlər, həqiqətən də, doğru yolda olan kimsələrdir. Sən də onlara tabe ol və onların ardınca get. Ey Peyğəmbər! Öz qövmünə de: "Mən bu Quranı sizə təbliğ etdiyimə görə sizdən heç bir mükafat istəmirəm. Bu Quran insan və cinləri doğru yola yönəltmək üçün aləmlərə görə yalnız bir öyüd-nəsihətdir".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من فضائل التوحيد أنه يضمن الأمن للعبد، خاصة في الآخرة حين يفزع الناس.
• Tövhidin fəzilərindən biridə budur ki, tövhid, insana xüsusəndə qiyamət günü insanların qorxduqları zaman onların əmin-amanlıqda olmasına zəmanətdir.
• تُقَرِّر الآيات أن جميع من سبق من الأنبياء إنما بَلَّغوا دعوتهم بتوفيق الله تعالى لا بقدرتهم.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələr, bütün peyğəmbərlərin öz dəvətlərini heç də öz güc-qüvvətləri sayəsində deyil yalnız Uca Allahın müvəffəq etməsi sayəsində insanlara çatdırdıqlarını göstərməkdədir.
وَمَا قَدَرُواْ ٱللَّهَ حَقَّ قَدۡرِهِۦٓ إِذۡ قَالُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ عَلَىٰ بَشَرٖ مِّن شَيۡءٖۗ قُلۡ مَنۡ أَنزَلَ ٱلۡكِتَٰبَ ٱلَّذِي جَآءَ بِهِۦ مُوسَىٰ نُورٗا وَهُدٗى لِّلنَّاسِۖ تَجۡعَلُونَهُۥ قَرَاطِيسَ تُبۡدُونَهَا وَتُخۡفُونَ كَثِيرٗاۖ وَعُلِّمۡتُم مَّا لَمۡ تَعۡلَمُوٓاْ أَنتُمۡ وَلَآ ءَابَآؤُكُمۡۖ قُلِ ٱللَّهُۖ ثُمَّ ذَرۡهُمۡ فِي خَوۡضِهِمۡ يَلۡعَبُونَ
Müşriklər, Muhəmməd peyğəmbərə - sallallahu aleyhi və səlləm: "Allah insana vəhydən heç bir şey nazil etməmişdir"– dedikləri zaman Allahı layiqincə təzim etmədilər. Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Tövratı qövmü üçün nur, hidayət və doğru yolu göstərən rəhbər olaraq Musaya kim nazil etmişdir? Yəhudilər Tövratı dəftərlərə yazıb öz nəfslərinə müvafiq gələni insanlara göstərir və Peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və səlləm - vəsf olunması kimi nəfslərinə müxalif olanları isə gizlədirlər. Ey ərəblər! Axı, sizin də, əcdadınızın da bundan əvvəl Qurandan bilmədiyiniz şeylər sizə öyrədilmişdir". Ey Peyğəmbər! Onlara: "Onu Allah nazil etmişdir!"- de, sonra da əcəl onları haqlayanadək onları öz cahillikləri və azğınlıqları içində - dini məsxərəyə qoyub istehza etdikləri halda tərk et.
التفاسير العربية:
وَهَٰذَا كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ مُبَارَكٞ مُّصَدِّقُ ٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَلِتُنذِرَ أُمَّ ٱلۡقُرَىٰ وَمَنۡ حَوۡلَهَاۚ وَٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ يُؤۡمِنُونَ بِهِۦۖ وَهُمۡ عَلَىٰ صَلَاتِهِمۡ يُحَافِظُونَ
Ey Peyğəmbər! Bu Quran, Məkkə əhalisinin, habelə yer üzünün məşriqində və məğribində yaşayan insanların doğru yola yönəlməsi üçün sənə nazil etdiyimiz, özündən əvvəl nazil edilmiş səmavi kitabları təsdiq edən mübarək bir Kitabdır. Axirət həyatına iman gətirənlər bu Qurana iman gətirir, içində buyurulanlara əməl edir və namazlarının rükunlarını, fərzlərini və müstəhəblərini şəriətin müəyyən etdiyi vaxtlarda yerinə yetirərək qoruyub saxlayarlar.
التفاسير العربية:
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ قَالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَلَمۡ يُوحَ إِلَيۡهِ شَيۡءٞ وَمَن قَالَ سَأُنزِلُ مِثۡلَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُۗ وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذِ ٱلظَّٰلِمُونَ فِي غَمَرَٰتِ ٱلۡمَوۡتِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ بَاسِطُوٓاْ أَيۡدِيهِمۡ أَخۡرِجُوٓاْ أَنفُسَكُمُۖ ٱلۡيَوۡمَ تُجۡزَوۡنَ عَذَابَ ٱلۡهُونِ بِمَا كُنتُمۡ تَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ غَيۡرَ ٱلۡحَقِّ وَكُنتُمۡ عَنۡ ءَايَٰتِهِۦ تَسۡتَكۡبِرُونَ
Allaha qarşı yalan uyduraraq: "Allah heç bir bəşərə bir şey nazil etməmişdir", yaxud Allah ona vəhy nazil etmədiyi bir halda yalandan: "Allah mənə də vəhy etmişdir"– söyləyəndən və yaxud: "Mən də Allahın Qurandan nazil etdiyinin bənzərini endirəcəyəm"– deyəndən daha zalım kimsə ola bilməz. Ey Peyğəmbər! O zalımları ölüm girdabında olduqda, mələklərin də əllərini onlara tərəf uzadıb onlara əzab verərək və onları vuraraq: "Canlarınızı çıxarın, biz onları götürəcəyik! Allaha qarşı yalan sözlər söylədiyinizə, peyğəmbərlik və vəhyin nazil olması idda etdiyinizə, Allahın nazil etdiyinin bənzərini nazil etməyə qadir olduğunuza və Onun ayələrinə iman etməkdən təkəbbür göstərdiyinizə görə bu gün siz alçaldıcı və zəlil edici əzabla cəzalandırılacaqsınız!"– dediklərini görsəydin sən çox dəhşətli bir hal görərdin.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ جِئۡتُمُونَا فُرَٰدَىٰ كَمَا خَلَقۡنَٰكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٖ وَتَرَكۡتُم مَّا خَوَّلۡنَٰكُمۡ وَرَآءَ ظُهُورِكُمۡۖ وَمَا نَرَىٰ مَعَكُمۡ شُفَعَآءَكُمُ ٱلَّذِينَ زَعَمۡتُمۡ أَنَّهُمۡ فِيكُمۡ شُرَكَٰٓؤُاْۚ لَقَد تَّقَطَّعَ بَيۡنَكُمۡ وَضَلَّ عَنكُم مَّا كُنتُمۡ تَزۡعُمُونَ
Qəbirlərdən diriləcəyi gün onlara: "Bu gün hüzurumuza ilk dəfə sizi xəlq etdiyimiz kimi ayaqyalın, lüt-üryan, sünnət olunmamış, mal-dövlətiniz və başçılıq etməyiniz əlinizdən çıxmış bir halda, tək-tənha, həm də sizə verdiyimiz nemətləri özünüz də istəmədən dünya həyatında arxanızda qoyub gəldiniz. Bu gün öz aranızda Allaha vasitəçilər saydığınız ilahlarınızı yanınızda görmürük. Halbuki siz onların ibadətə layiq olmaları barədə Allahın şərikləri olduqlarını iddia edirdiniz. Artıq onlarla sizin aranızda olan əlaqə qırılmış, onların Allahın şərikləri və sizə şəfaətçilər olacaqları iddianız isə sizdən uzaqlaşmışdır"– deyiləcəkdir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• إنزال الكتب على الأنبياء هو سُنَّة الله في المرسلين، والنبي عليه الصلاة والسلام واحد منهم.
• Peyğəmbərlərə kitablar nazil edilməsi Allahın elçilər barədə olan sünnəsidir. Muhəmməd peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm - də həmin elçilərdən biridir.
۞ إِنَّ ٱللَّهَ فَالِقُ ٱلۡحَبِّ وَٱلنَّوَىٰۖ يُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ وَمُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتِ مِنَ ٱلۡحَيِّۚ ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُۖ فَأَنَّىٰ تُؤۡفَكُونَ
Toxumu yarıb oradan bitki çıxardan, çəyirdəkdən xurma, üzün və s. ağaclar çıxardan, insan və heyvanları nütfədən xəlq edərək ölüdən diri çıxardan, insandan nütfə, toyuqdan isə yumurta çıxardaraq diridən də ölü çıxardan, məhz tək olan Allahdır. Bütün bunları edən sizin xaliqiniz olan Allahdır! Ey müşriklər! Siz Allahın misilsiz yaratdıqlarına şahid olduqdan sonra necə də haqdan döndərilirsiniz!
التفاسير العربية:
فَالِقُ ٱلۡإِصۡبَاحِ وَجَعَلَ ٱلَّيۡلَ سَكَنٗا وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ حُسۡبَانٗاۚ ذَٰلِكَ تَقۡدِيرُ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡعَلِيمِ
Gecənin zülmətindən səhərin nurunu yarıb çıxardan da, gecəni insanların gündüz ikən ruzi axtarıb yorulduqdan sonra dincəlmək üçün istirahət vaxtı edən də, günəşi və ayı müəyyən hesabla hərəkət edən vaxt ölçüsü edən də, pak və uca olan Allahdır. Bu deyilən misilsiz yaradılış, məğlub edilməz və qulları üçün nəyin daha xeyirli olduğunu bilən qüdrətli Allahın əzəldən müəyyən etdiyi hökmdür.
التفاسير العربية:
وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلنُّجُومَ لِتَهۡتَدُواْ بِهَا فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِۗ قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Ey Adəm övladı! Siz səfərdə ikən quruda və ya dənizdə olan zaman yolu azdıqda yolu tapa biləsiniz deyə sizin üçün səmada ulduzları yaradan pak və uca olan Allahdır. Artıq Biz, qüdrətimizə dəlalət edən dəlilləri, bu dəlillərdən düşünüb faydalana bilən kimsələrə izah etdik.
التفاسير العربية:
وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنشَأَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ فَمُسۡتَقَرّٞ وَمُسۡتَوۡدَعٞۗ قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَفۡقَهُونَ
Sizi tək bir candan, atanız Adəmdən yaradan pak və uca olan Allahdır. Allah sizin yaradılışınıza atanızı torpaqdan yaradaraq başlamışdır. Sonra isə sizi ondan yaratmışdır. Allah sizin üçün analarınızın bətinləri kimi qərar tutacağınız və atalarınızın belləri kimi əmanət saxlandığınız bir yer yaratmışdır. Artıq Biz ayələri Allahın kəlamını anlayan bir qövmə izah etdik.
التفاسير العربية:
وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَخۡرَجۡنَا بِهِۦ نَبَاتَ كُلِّ شَيۡءٖ فَأَخۡرَجۡنَا مِنۡهُ خَضِرٗا نُّخۡرِجُ مِنۡهُ حَبّٗا مُّتَرَاكِبٗا وَمِنَ ٱلنَّخۡلِ مِن طَلۡعِهَا قِنۡوَانٞ دَانِيَةٞ وَجَنَّٰتٖ مِّنۡ أَعۡنَابٖ وَٱلزَّيۡتُونَ وَٱلرُّمَّانَ مُشۡتَبِهٗا وَغَيۡرَ مُتَشَٰبِهٍۗ ٱنظُرُوٓاْ إِلَىٰ ثَمَرِهِۦٓ إِذَآ أَثۡمَرَ وَيَنۡعِهِۦٓۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكُمۡ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
Səmadan su - yağış suyu endirən pak və uca olan Allahdır. Biz bu yağış suyu ilə hər bir bitki növündən yetişdirir, o bitkilərdən əkin və yaşıl ağac bitirir, onlardan da sünbülün üzərində olduğu kimi üst-üstə düzülmüş toxumlar çıxarırıq. Xurma ağacının tumurcuqlarından, ayaqda duran və ya oturan adamın dərə biləcəyi salxımlar yetişdirir. Biz, həmçinin, üzüm talvarları, yarpaqları bir-birinə bənzəyən və meyvəsi isə bir-birinə bənzəməyən zeytun və nar ağacları da yetişdiririk. Ey İnsanlar! Ağac ilk dəfə bar verdiyi və meyvəsinin yetişdiyi zaman onların meyvəsinə baxın. Ey İnsanlar! Şübhəsiz ki, bunlarda Allaha iman gətirən kimsələr üçün Allahın qüdrətinə dəlalət edən açıq-aydın dəlillər vardır. Məhz onlardır bu dəlillərdən faydalanan kimsələr.
التفاسير العربية:
وَجَعَلُواْ لِلَّهِ شُرَكَآءَ ٱلۡجِنَّ وَخَلَقَهُمۡۖ وَخَرَقُواْ لَهُۥ بَنِينَ وَبَنَٰتِۭ بِغَيۡرِ عِلۡمٖۚ سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يَصِفُونَ
Müşriklər cinlərin fayda və zərər verə biləcəklərini etiqad etdikləri zaman, onları Allaha ibadətdə şərik qəbul etdilər. Halbuki onları da, Allahdan başqası yox, məhz Allah yaratmışdır. Elə buna görə də yalnız Allah, ibadət olunmağa layiqdir. Yəhudilər Üzeyirin, nəsranilər isə İsanın Allahın oğlu olduğunu, müşriklər də mələklərin Allahın qızları olduğunu iddia etdilər. Allah batil əhlinin vəsf etdikləri sifətlərdən uzaqdır və ucadır.
التفاسير العربية:
بَدِيعُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ أَنَّىٰ يَكُونُ لَهُۥ وَلَدٞ وَلَمۡ تَكُن لَّهُۥ صَٰحِبَةٞۖ وَخَلَقَ كُلَّ شَيۡءٖۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
Göyləri və yeri misilsiz yaradan pak və uca olan Allahdır. Onun zövcəsi olmadığı halda övladı necə ola bilər?! O, hər şeyi yaratmışdır. O, hər şeyi bilir və Ona heç bir şey gizli qalmaz.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الاستدلال ببرهان الخلق والرزق (تخليق النبات ونموه وتحول شكله وحجمه ونزول المطر) وببرهان الحركة (حركة الأفلاك وانتظام سيرها وانضباطها)؛ وكلاهما ظاهر مشاهَد - على انفراد الله سبحانه وتعالى بالربوبية واستحقاق الألوهية.
• Bitkilərin yaradılması, böyüməsi, zahiri görünüşlərinin və həcminin dəyişməsi və həmçinin yağışın yağması ilə Allahın həqiqətən də yaradan və ruzi olduğuna dəlil gətirmək. Göy cisimlərinin və bu cisimlərin hamısının eyni bir qayda üzrə bir-birini təqib edərək hərəkət etməsi pak və uca olan Allahın rəbbliyində tək olmasına və ilahlığa yalnız Onun layiq olduğuna aşıq-aydın dəlildir.
ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُ رَبُّكُمۡۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ خَٰلِقُ كُلِّ شَيۡءٖ فَٱعۡبُدُوهُۚ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ وَكِيلٞ
Ey İnsanlar! Bu sifətlərlə vəsf olunan sizin Rəbbiniz olan Allah. Ondan başqa ibadətə layiq olan haqq məbud yoxdur. O, hər şeyin Yaradıcısıdır. Elə isə siz tək Ona ibadət edin, çünki O, ibadətə layiq olan və hər bir şeyi Qoruyandır.
التفاسير العربية:
قَدۡ جَآءَكُم بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمۡۖ فَمَنۡ أَبۡصَرَ فَلِنَفۡسِهِۦۖ وَمَنۡ عَمِيَ فَعَلَيۡهَاۚ وَمَآ أَنَا۠ عَلَيۡكُم بِحَفِيظٖ
Ey İnsanlar! Artıq Rəbbinizdən sizə açıq-aydın dəlillər gəlmişdir. Kim bu dəlillərə tabe olub boyun əyərsə, xeyri onun özünə, kim də bunları görməkdən kor olub, tabeçilik göstərməyib boyun əyməsə, bunun zərəri yalnız öz əleyhinə olar. Mən sizin üstünüzdə, əməllərinizi haqq-hesab edən gözətçi deyiləm. Mən yalnız Rəbbimdən olan bir elçiyəm. Sizin üzərinizdə gözətçi isə Allahdır.
التفاسير العربية:
وَكَذَٰلِكَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ وَلِيَقُولُواْ دَرَسۡتَ وَلِنُبَيِّنَهُۥ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Biz Allahın qüdrətinə dəlalət edən dəlilləri növbənöv etdiyimiz kimi, Cənnət, Cəhənnəm və öyüd-nəsihət barədə olan ayələrimizi də növbənöv etmişik. Müşriklər: "Bu, vəhy deyildir, sən bunu özündən əvvəlki Kitab əhlindən dərs almısan"– deyəcəklər. Biz bu ayələri Muhəmmədin - səllallahu aleyhi və səlləm - ümmətindən olan möminlər üçün növbənöv etməklə insanlara haqqı bəyan edirik. Çünki haqqı qəbul edib, ona tabe olanlar məhz elə onlardır.
التفاسير العربية:
ٱتَّبِعۡ مَآ أُوحِيَ إِلَيۡكَ مِن رَّبِّكَۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Ey Peyğəmbər! Rəbbin sənə haqqdan vəhy etdiyinə tabe ol! O pak Allahdan başqa ibadətə layiq olan haqq məbud yoxdur. Qəlbini kairlərlər və onların sənə qarşı inadkarlıq etmələri ilə məşğul etmə. Onların işi Allaha aiddir.
التفاسير العربية:
وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَآ أَشۡرَكُواْۗ وَمَا جَعَلۡنَٰكَ عَلَيۡهِمۡ حَفِيظٗاۖ وَمَآ أَنتَ عَلَيۡهِم بِوَكِيلٖ
Əgər Allah kiminsə ona şərik qoşmamasını istəsəydi, bu zaman heç kəs ona şərik qoşa bilməzdi. Ey Peyğəmbər! Biz səni onların üstündə, onların əməllərini haqq-hesab edən gözətçi qoymamışıq və sən onların qəyyumu da deyilsən, sən yalnız bir elçisən, sənin öhdənə düşən isə təbliğ etməkdir.
التفاسير العربية:
وَلَا تَسُبُّواْ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ فَيَسُبُّواْ ٱللَّهَ عَدۡوَۢا بِغَيۡرِ عِلۡمٖۗ كَذَٰلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمۡ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّهِم مَّرۡجِعُهُمۡ فَيُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Ey Möminlər! Müşriklərin Allahdan başqalarına ibadət etdikləri bütlər ən həqir şeylərə və söyüşə layiq olsalar belə, müşriklərin Allaha qarşı cahillik edib Onu söyməsinlər deyə, siz onların bütlərini söyməyin. Onlara öz azğınlıqlarını gözəlləşdirdiyimiz kimi, biz hər bir ümmətə öz əməllərini xeyir və şər olmasından aslı olmayaraq beləcə gözəlləşdirdik. Onlar isə özlərinə gözəlləşdirdiyimiz əməlləri etdilər. Qiyamət günü isə onların dönüşü öz Rəbbinə olacaq, O da nə onların dünyada ikən etdikləri əməlləri bildirəcək və hər bir kəsin əməlinin əvəzini verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَيۡمَٰنِهِمۡ لَئِن جَآءَتۡهُمۡ ءَايَةٞ لَّيُؤۡمِنُنَّ بِهَاۚ قُلۡ إِنَّمَا ٱلۡأٓيَٰتُ عِندَ ٱللَّهِۖ وَمَا يُشۡعِرُكُمۡ أَنَّهَآ إِذَا جَآءَتۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Müşriklər bacardıqları ən möhkəm andlarla Allaha and içdilər ki, əgər Muhəmməd - səllallahu aleyhi və səlləm - onların təklif etdikləri ayələrdən hər hansı birini gəlsə, mütləq ona inanacaqlar. Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Tələb etdiyiniz ayələr məndə deyil ki, onları sizin üçün nazil edim. Onlar Allahın yanındadır və istədiyi vaxt nazil edir". Ey Möminlər! Siz haradan biləsiniz ki, əgər bu ayələr onların tələbinə uygun olaraq gəldikdə onlar yenə də iman gətirməyəcəklər. Əksinə, yenə də öz inadkarlığında qalıb, inkar edəcəklər, çünki onlar haqq yolunu istəmirlər.
التفاسير العربية:
وَنُقَلِّبُ أَفۡـِٔدَتَهُمۡ وَأَبۡصَٰرَهُمۡ كَمَا لَمۡ يُؤۡمِنُواْ بِهِۦٓ أَوَّلَ مَرَّةٖ وَنَذَرُهُمۡ فِي طُغۡيَٰنِهِمۡ يَعۡمَهُونَ
Biz onların ürəklərini və gözlərini ilk dəfə inadkarlıqları üzündən Qurana iman etməyə mane olduğumuz kimi haqqa yönəlməyə də mane olub tərsinə çevirər və onları öz azğınlıqları və günahları ilə birgə Allaha qarşı çaşqınlıq içərisində dolaşan bir halda buraxarıq.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• تنزيه الله تعالى عن الظلم الذي ترسِّخُه عقيدة (الجَبْر)، وبيان أن كفر العباد وشركهم أمر يحدث باختيارهم.
• Cəbriyyə əqidəsinin əksi olaraq uca Allahı zülm etməkdən uzaq tutmağın və qulların Allaha qarşı küfür və şirk etməsi onların öz ixtiyarı ilə baş verməsinin bəyanı.
• ليس بمقدور نبي من الأنبياء أن يأتي بآية من عند نفسه، أو متى شاء، بل ذلك أمر مردود لله تعالى، فهو القادر وحده على ذلك، وهو الحكيم الذي يُقَدِّر نوع الآية ووقت إظهارها.
• Peyğəmbərlərdən hər hansı bir peyğəmbər istədiyi zaman özündən bir ayə gətirməyə qadir deyildir, əksinə bu Allaha aid olan bir işdir. Buna yalnız Allah qadirdir. O, hikmət sahibidir, hansı ayəni və nə vaxt göstərmək lazım olduğunu O, daha yaxşı bilir.
۞ وَلَوۡ أَنَّنَا نَزَّلۡنَآ إِلَيۡهِمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَحَشَرۡنَا عَلَيۡهِمۡ كُلَّ شَيۡءٖ قُبُلٗا مَّا كَانُواْ لِيُؤۡمِنُوٓاْ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ يَجۡهَلُونَ
Əgər Biz onların tələblərinə cavab olaraq istədiklərini yerinə yetirib mələkləri onlara göndərsəydik və özləridə buna şahid olsaydılar, ölülər də onlarla danışıb sənin onlara gətirdiyin dinin doğru olduğunu onlara xəbər versəydilər və tələb etdikləri hər şeyi onların qarşısına toplayıb öz gözləri ilə görsəydilər, Allah onlardan kimi doğru yola yönəltmək istədikləri müstəsna olmaqla, onlar sənin gətirdiyin dinə yenə də iman gətirməzdilər. Lakin onların çoxu bunudan cahildir və Allah onları doğru yola müvəffəq etmək üçün Allaha sığınmazlar.
التفاسير العربية:
وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوّٗا شَيَٰطِينَ ٱلۡإِنسِ وَٱلۡجِنِّ يُوحِي بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٖ زُخۡرُفَ ٱلۡقَوۡلِ غُرُورٗاۚ وَلَوۡ شَآءَ رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُۖ فَذَرۡهُمۡ وَمَا يَفۡتَرُونَ
Biz səni, müşriklərin sənə qarşı düşmənçilik etməklə sınaqa çəkdiyimiz kimi, səndən əvvəlki peyğəmbərlərin də hər birinə azğın insanlar və cinlərdən düşmən təyin etdik. Onlar biri-birini aldatmaq məqsədilə bir-birlərinə vəsvəsə edərək batili gözəl göstərirlər. Əgər Allah istəməsəydi, onlar bunu heç vaxt edə bilməzdilər. Lakin Allah onları sınaqa çəkmək üçün belə olmasını istədi. Onları uydurduqları küfür və batil əməlləri ilə birlikdə tərk et və onlara fikir vermə.
التفاسير العربية:
وَلِتَصۡغَىٰٓ إِلَيۡهِ أَفۡـِٔدَةُ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ وَلِيَرۡضَوۡهُ وَلِيَقۡتَرِفُواْ مَا هُم مُّقۡتَرِفُونَ
Bu, axirətə inanmayanların ürəkləri bir-birinə vəsvəsə etdikləri işlərə meyl etməsi, bunu qəbul edib, buna razı qalıb və etdikləri pis və günah əməlləri bir daha etmələri üçündür.
التفاسير العربية:
أَفَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَبۡتَغِي حَكَمٗا وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ إِلَيۡكُمُ ٱلۡكِتَٰبَ مُفَصَّلٗاۚ وَٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡلَمُونَ أَنَّهُۥ مُنَزَّلٞ مِّن رَّبِّكَ بِٱلۡحَقِّۖ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُمۡتَرِينَ
Ey Peyğəmbər! Allahla yanaşı qeyrisinə ibadət edən müşriklərə de: "Allah Quranı sizə hər bir şeyin təfərrüatı ilə nazil etdiyi halda, mənin sizinlə öz aramda Allahdan başqasını hakim qəbul etməyim sizcə ağıla batandırmı?" Özlərinə Tövrat verdiyimiz yəhudilər və özlərinə İncil verdiyimiz nəsranilər öz kitablarındakı dəlilləri gördkdən sonra, Quranın sənə haqq olaraq nazil edildiyini bilirlər. Odur ki, sənə nazil etdiyimiz ayələr barədə şübhə edənlərdən olma.
التفاسير العربية:
وَتَمَّتۡ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدۡقٗا وَعَدۡلٗاۚ لَّا مُبَدِّلَ لِكَلِمَٰتِهِۦۚ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Quranda deyilən sözlərin və verilən xəbərlərin düzgünlüyünə şübhə ola bilməz. Heç kəs Onun kəlmələrini dəyişəyi bacarmaz. O, qularının dediklərini eşidəndir, onların halından xəbərdardır və Ona heç bir şey gizli qalmaz. Onun kəlmələrini dəyişməyə səy göstərənlərin cəzasını Allah verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَإِن تُطِعۡ أَكۡثَرَ مَن فِي ٱلۡأَرۡضِ يُضِلُّوكَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِۚ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ هُمۡ إِلَّا يَخۡرُصُونَ
Ey Peyğəmbər! Əgər sən yer üzündə olan insanların əksəriyyətinə itaət etsən, onlar səni Allahın dinindən azdırarlar. Allahın qoyduğu qanundan aydın olur ki, haqqa tabe olanlar, daim az insanlardır. Çünki insanların əksəriyyəti yalnız heç bir əsası olmayan zənnə qapılır və öz ibadət etdikləri ilahların onları Allaha yaxınlaşdırdıqlarını zənn edirlər və onlar bunu da yalandan uydururlar.
التفاسير العربية:
فَكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ إِن كُنتُم بِـَٔايَٰتِهِۦ مُؤۡمِنِينَ
Ey İnsanlar! Əgər siz açıq-aydın dəlillər vasitəsi ilə həqiqətən də Allaha iman gətirmişsinizsə elə isə heyvan kəsildiyi zaman üstündə Allahın adı çəkilmiş – "bismilləh" deyilib kəsilmiş heyvanlardan yeyin.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• يجب أن يكون الهدف الأعظم للعبد اتباع الحق، ويطلبه بالطرق التي بيَّنها الله، ويعمل بذلك، ويرجو عَوْن ربه في اتباعه، ولا يتكل على نفسه وحوله وقوته.
• İnsan üçün ən vacib məsələ onun haqqa tabe olması, bu haqq yolunu Allahın bəyan etdiyi yollarla axtarması, bildiyinə əməl etməsi, tabe olduğu bu yolda sabit qalması üçün Allahdan yardım diləməsi və bu işdə heç vaxt öz gücünə arxayın olmamasıdır.
• من إنصاف القرآن للقلة المؤمنة العالمة إسناده الجهل والضلال إلى أكثر الخلق.
• Qurani-Kərimin cəhaləti və zəlaləti bəşəriyyətin əksəriyyətinə nisbət etməsi, Allahı tanıyan daima azlıq təşkil edən mömin toplumuna qarşı ədalətli mövqeyidir.
• من سنّته تعالى في الخلق ظهور أعداء من الإنس والجنّ للأنبياء وأتباعهم؛ لأنّ الحقّ يعرف بضدّه من الباطل.
• Peyğəmbərlərə və onların davamçılarına həm insanlardan həm də cinlərdən olan düşmələr musallat edilməsi Uca Allahın bəşəriyyətdə olan sünnələrindən biridir. Çünki haqq, onun ziddi olan batillə bilinər.
• القرآن صادق في أخباره، عادل في أحكامه،لا يُعْثَر في أخباره على ما يخالف الواقع، ولا في أحكامه على ما يخالف الحق.
• Quran xəbərlərində doğru, hökmlərində isə ədalətlidir. Belə ki, xəbərlərində gerçək həyata zidd olan hər hansı bir şeyə və hökmlərində haqqa müxalif olan bir hökmə rast gəlmək mümkün deyildir.
وَمَا لَكُمۡ أَلَّا تَأۡكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ وَقَدۡ فَصَّلَ لَكُم مَّا حَرَّمَ عَلَيۡكُمۡ إِلَّا مَا ٱضۡطُرِرۡتُمۡ إِلَيۡهِۗ وَإِنَّ كَثِيرٗا لَّيُضِلُّونَ بِأَهۡوَآئِهِم بِغَيۡرِ عِلۡمٍۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُعۡتَدِينَ
Ey Möminlər! Allah, – zərurət, qadağan olunan şeyləri halallaşdırır, qaydasına əsasən, məcburiyyət qarşısında zərurətdən yeyəcəyiniz şeylər istisna olmaqla – tərk etməniz vacib olan haram buyurulanları sizə bildirdiyi halda, üstündə Allahın adı çəkilənlərdən yeməyə sizə mane olan nədir? Şübhəsiz ki, müşriklərin əksəriyyəti cahilliklərinə görə yalnış düşüncələri səbəbindən, Allahın haram etdiyi ölmüş heyvanı və s. haramları halal edirlər və Allahın halal etdiyi bəhirəni (bu, müəyyən say bala verdikdən sonra qulaqları kəsilən dişi dəvədir), saibəni (bu, müəyyən yaşa çatdıqdan sonra bütləri üçün nəzir edilən dişi dəvədir), vəsiləni (bu, dişi dəvə doğduqdan sonra ardınca daha bir dişi dəvə doğan dişi dəvədir) və hamı (bu da, belindən bir necə sayda dəvə doğulan erkək dəvədir) və s. heyvanları haram edərək özlərinə tabe olanları doğru yoldan uzaqlaşdırırlar. Ey Peyğəmbər! Həqiqətən, sənin Rəbbin, Allahın hədlərini aşanları yaxşı tanıyır və onlar hədlərini aşdıqlarına görə Allah onların cəzalarını verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَذَرُواْ ظَٰهِرَ ٱلۡإِثۡمِ وَبَاطِنَهُۥٓۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡسِبُونَ ٱلۡإِثۡمَ سَيُجۡزَوۡنَ بِمَا كَانُواْ يَقۡتَرِفُونَ
Ey İnsanlar! Aşkarda da, gizlində də günah etməkdən əl çəkin! Şübhəsiz ki, gizlində yaxud aşkar günah edənləri, Allah, etdikləri əməllərə görə cəzalandıracaqdır.
التفاسير العربية:
وَلَا تَأۡكُلُواْ مِمَّا لَمۡ يُذۡكَرِ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ وَإِنَّهُۥ لَفِسۡقٞۗ وَإِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ لَيُوحُونَ إِلَىٰٓ أَوۡلِيَآئِهِمۡ لِيُجَٰدِلُوكُمۡۖ وَإِنۡ أَطَعۡتُمُوهُمۡ إِنَّكُمۡ لَمُشۡرِكُونَ
Ey Müsəlmanlar! Üstündə Allahdan qeyrisinin adı çəkilib və ya çəkilməməsindən aslı olmayaraq, Allahın adı çəkilməmiş – "bismilləh" deyilib kəsilməmiş heyvanların ətindən yeməyin. Çünki bu cür kəsilmiş heyvanın ətindən yemək, Allaha itaətdən çıxıb asiliyə meyl etməkdir. Həqiqətən, şeytanlar öz dostlarının qəlbinə şübhə salaraq ölmüş heyvan ətindən yemək barədə sizinlə mübahisə etmək üçün onlara vəsvəsə edirlər. Ey Müsəlmanlar! Əgər onların ölmüş heyvanın halal olması barədə qəlbinizə şübhə saldıqları şeydə onlara itaət etsəniz, sözsüz ki, siz və onlar Allaha şərik qoşmaqda eyni səviyyədə olarsınız.
التفاسير العربية:
أَوَمَن كَانَ مَيۡتٗا فَأَحۡيَيۡنَٰهُ وَجَعَلۡنَا لَهُۥ نُورٗا يَمۡشِي بِهِۦ فِي ٱلنَّاسِ كَمَن مَّثَلُهُۥ فِي ٱلظُّلُمَٰتِ لَيۡسَ بِخَارِجٖ مِّنۡهَاۚ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلۡكَٰفِرِينَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Məgər Allah onu doğru yola yönəltməzdən əvvəl küfr, cəhalət və günahlar içərisinidə ölü ikən imana, elmə və itaətə yönəldərək diriltdiyimiz şəxs zülmətlər, küfür, cəhalət və günahlar içində qalıb, yolunu azmış, qaranlıqlar onu hər təfəfdən bürüyüb oradan çıxa bilməyən kimsə ilə eyni səviyyədə ola bilərmi?! Müşriklərə Allaha şərik qoşmağı, ölmüş heyvan ətindən yeməyi, batilə görə mübahisə etməyi gözəlləşdirildiyimiz kimi kafirlərə də qiyamət günü ağrıdıcı əzab verməyimiz üçün onlara etdikləri günah əməlləri beləcə gözəlləşdirildi.
التفاسير العربية:
وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَا فِي كُلِّ قَرۡيَةٍ أَكَٰبِرَ مُجۡرِمِيهَا لِيَمۡكُرُواْ فِيهَاۖ وَمَا يَمۡكُرُونَ إِلَّا بِأَنفُسِهِمۡ وَمَا يَشۡعُرُونَ
Məkkədə müşriklərin başçıları insanları Allah yolundan döndərdikləri kimi, biz, hər bir diyarda şeytanın yoluna dəvətdə, elçilərə və onlara tabe olanlarla müharibə aparmaqda hiyləgər və məkrli əməllərini əsirgəməyən başçlar təyin etdik. Həqiqətdə isə onların etdikləri hiylə və məkrli əməllər ancaq elə özlərinə qayıtdı. Lakin onlar cahillikləri üzündən və həmçinin nəfslərinə tabe olduqlarına görə bunu hiss etmirlər.
التفاسير العربية:
وَإِذَا جَآءَتۡهُمۡ ءَايَةٞ قَالُواْ لَن نُّؤۡمِنَ حَتَّىٰ نُؤۡتَىٰ مِثۡلَ مَآ أُوتِيَ رُسُلُ ٱللَّهِۘ ٱللَّهُ أَعۡلَمُ حَيۡثُ يَجۡعَلُ رِسَالَتَهُۥۗ سَيُصِيبُ ٱلَّذِينَ أَجۡرَمُواْ صَغَارٌ عِندَ ٱللَّهِ وَعَذَابٞ شَدِيدُۢ بِمَا كَانُواْ يَمۡكُرُونَ
Kafirlərin başçılarına Allah Öz peyğəmbərinə nazil etdiyi ayələrdən hər hansı bir ayə gəldikdə: "Allah elçilərinə peyğəmbərlik və risalə verdiyinin bənzərini bizə də verməyincə biz iman gətirməyəcəyik"– dedilər. Allahda onlara risalətin kimə verəcəyini və bunun məşəqqətinə kimin tab gətirə biləcəyini daha yaxşı bilib, peyğəmbərlik və risalə üçün müəyyən qullarından seçdiyini xəbər verərək cavab verdi. Həddlərini aşanlar haqqdan üz çevirdiklərinə görə zəlilliyə və alçağlıqa düçar olacaqlar, məkrli əməllərininə görə isə şiddətli əzab çəkəcəklər.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الأصل في الأشياء والأطعمة الإباحة، وأنه إذا لم يرد الشرع بتحريم شيء منها فإنه باق على الإباحة.
• Əşyaların və yeməklərin əsli mübahdır. Əgər şəriətdə bunlardan hər hansı birinin haram olması barədə dəlil varid olmayıbsa, beləliklə də o, mübah olaraq qalmaqdadır.
• كل من تكلم في الدين بما لا يعلمه، أو دعا الناس إلى شيء لا يعلم أنه حق أو باطل، فهو معتدٍ ظالم لنفسه وللناس، وكذلك كل من أفتى وليس هو بكفء للإفتاء.
• Din barədə elmsiz danışan hər bir kəs yaxud insanları, nəyin haqq və ya batil olduğunun bilmədiyi şeyə çağıran və həmçinin fətva vermək səlahiyyətinə malik olmadığı halda insanlara fətva verən kimsə, həm öz nəfsinə qarşı, həm də ki, insanlara qarşı həddi aşan zülüm edən kimsədir.
فَمَن يُرِدِ ٱللَّهُ أَن يَهۡدِيَهُۥ يَشۡرَحۡ صَدۡرَهُۥ لِلۡإِسۡلَٰمِۖ وَمَن يُرِدۡ أَن يُضِلَّهُۥ يَجۡعَلۡ صَدۡرَهُۥ ضَيِّقًا حَرَجٗا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي ٱلسَّمَآءِۚ كَذَٰلِكَ يَجۡعَلُ ٱللَّهُ ٱلرِّجۡسَ عَلَى ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ
Allah kimi doğru yola müvəffəq etmək istəsə, onun köksünü İslamı qəbul etməsi üçün açar, kimi də rəzil edib, doğru yola müvəffəq etmək istəməsə, onun köksünü haqqı qəbul etməkdən daraldar və sıxıntılı edər, belə ki, öz ixtiyarı ilə göyə çıxmaqa aciz qaldığı kimi, haqq da onun qəlbinə daxil olmaqa aciz qalar. Allah azğın kimsələrin halını belə bir dar və sıxıntılı hal etdiyi kimi, eləcədə əzabı iman gətirməyən kimsələrə edəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَيَوۡمَ يَحۡشُرُهُمۡ جَمِيعٗا يَٰمَعۡشَرَ ٱلۡجِنِّ قَدِ ٱسۡتَكۡثَرۡتُم مِّنَ ٱلۡإِنسِۖ وَقَالَ أَوۡلِيَآؤُهُم مِّنَ ٱلۡإِنسِ رَبَّنَا ٱسۡتَمۡتَعَ بَعۡضُنَا بِبَعۡضٖ وَبَلَغۡنَآ أَجَلَنَا ٱلَّذِيٓ أَجَّلۡتَ لَنَاۚ قَالَ ٱلنَّارُ مَثۡوَىٰكُمۡ خَٰلِدِينَ فِيهَآ إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۚ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٞ
Ey Peyğəmbər! Allah insanları və cinləri bir yerə toplayacağı gün onlara: "Ey cin tayfası! Artıq siz insanlardan bir çoxunu azdırdınız və Allahın yolundan döndərdiniz"- deyəcəyini yadına sal. İnsanlardan onlara tabe olanlar isə Rəbbinə cavab olaraq deyəcəklər: "Ey Rəbbimiz! Bizdən hər biri digərimizdən faydalandıq. Cinlər insanların onlara itaət etməsindən ləzzət aldı, insanlar isə cinlərin onlara xidmət edib istədiklərini etdiklərinə görə cinlərdən fafdalandılar və sonda bizim üçün müəyyən etdiyin vaxta, qiyamət gününə gəlib çatdıq". Allah deyəcək: "Qəbirlərindən dirilib Cəhənnəmə varid olma arasındakı Allahın istədiyi müddət müstəsna olmaqla od sizin əbədi qalacağınız yerdir". Allah yalnız bu müddət ərzində onların odda əbədi qalmayacaqlarını müstəsna etmişdir. Ey Peyğəmbər! Həqiqətən, Rəbbin hər şeyin müqəddəratını müəyyən etmək və işləri idarə etmək xüsusunda hikmət sahibidir, qullarından xəbərdardır və onlardan kimin əzaba layiq olduğunu biləndir.
التفاسير العربية:
وَكَذَٰلِكَ نُوَلِّي بَعۡضَ ٱلظَّٰلِمِينَ بَعۡضَۢا بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ
Biz bəzi azğın cinləri bəzi insanları azdırmaq üçün onların üzərində hökrman etdiyimiz kimi, qazandıqları günahların cəzası olaraq hər bir zalıma onu şər işlər görməyə təhrik edən və xeyir əməllərdən çəkindirən bir zalım təyin edərik.
التفاسير العربية:
يَٰمَعۡشَرَ ٱلۡجِنِّ وَٱلۡإِنسِ أَلَمۡ يَأۡتِكُمۡ رُسُلٞ مِّنكُمۡ يَقُصُّونَ عَلَيۡكُمۡ ءَايَٰتِي وَيُنذِرُونَكُمۡ لِقَآءَ يَوۡمِكُمۡ هَٰذَاۚ قَالُواْ شَهِدۡنَا عَلَىٰٓ أَنفُسِنَاۖ وَغَرَّتۡهُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا وَشَهِدُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ أَنَّهُمۡ كَانُواْ كَٰفِرِينَ
Biz Qiyamət günü onlara deyəcəyik: "Ey insan və cin tayfası! Məgər sizə öz nəslinizdən - insan növündən olan - Allahın özlərinə nazil etdiyi ayələri sizə xəbər verən və bu gününüzlə, Qiyamət günü ilə qarşılaşacağınız barədə sizə xəbərdarlıq edib, qorxudan elçilər gəlmədimi?" Onlar deyəcəklər: "Əlbətdə gəldi. Bu gün biz, Sənin elçilərin bizi xəbərdar etdiklərinə görə öz əleyhimizə şahidlik edirik, biz bu gün qarşılaşacağımıza şahid olduq, lakin biz bundan əvvəl bizə göndərilən elçiləri və bu gün qarşılaşacağımızı yalan hesab etdik!" Onları dünya həyatının bər-bəzəyi və keçici naz-nemətləri aldatdı və onlar dünya həyatında Allah və Onun elçilərinə kafir olduqları barədə özlərinə qarşı şahidlik etdilər. Amma vaxt bitdiyinə görə onların öz əleyhinə şahidlik etməsi və iman gətirmələri onlara heç bir fayda vermədi.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• سُنَّة الله في الضلال والهداية أنهما من عنده تعالى، أي بخلقه وإيجاده، وهما من فعل العبد باختياره بعد مشيئة الله.
• Zəlalət və hidayətin Allahın sünnəsi və hər ikisinində Uca Allahdan olması. Yəni, zəlaləti və hidayəti yaradan Allahdır, bunların hər biri Allahın istəyindən sonra qulun öz ixtiyarı və seçimi daxilində olur.
• ولاية الله للمؤمنين بحسب أعمالهم الصالحة، فكلما زادت أعمالهم الصالحة زادت ولايته لهم والعكس.
• Allahın mömin qullarını özünə dost tutması onların gördükləri yaxşı əməllərin sayəsindədir. Onların yaxşı əməlləri artdıqca Allaha yaxınlaşmaları artar, yaxışı əməllər azaldıqca bir o qədər də Allahdan uzaq düşərlər.
ذَٰلِكَ أَن لَّمۡ يَكُن رَّبُّكَ مُهۡلِكَ ٱلۡقُرَىٰ بِظُلۡمٖ وَأَهۡلُهَا غَٰفِلُونَ
Heç bir kimsəyə elçilər göndərilmədən və ona dəvət çatmadan öncə etdiyi günaha görə əzab verilməməsi üçün insan və cinlərə xəbərdarlıq edən elçilər göndərdik. Biz hər hansı bir ümmətə elçilər göndərmədən öncə onlara əzab vermərik.
التفاسير العربية:
وَلِكُلّٖ دَرَجَٰتٞ مِّمَّا عَمِلُواْۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَٰفِلٍ عَمَّا يَعۡمَلُونَ
Onların hər birinin etdiyi əməllərə görə dərəcələri vardır. Yaxşı əməllər edənlərin savabı eyni səviyyədə olmadığı kimi, şər əməlləri çox olanla az olan da eyni səviyyədə ola bilməz. Rəbbin onların etdiklərindən qafil deyildir. Əksinə, onların nə etdiklərindən xəbərdardır. Ona heç bir şey gizli qalmaz və Allah onlara etdikləri əməllərin əvəzini verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَرَبُّكَ ٱلۡغَنِيُّ ذُو ٱلرَّحۡمَةِۚ إِن يَشَأۡ يُذۡهِبۡكُمۡ وَيَسۡتَخۡلِفۡ مِنۢ بَعۡدِكُم مَّا يَشَآءُ كَمَآ أَنشَأَكُم مِّن ذُرِّيَّةِ قَوۡمٍ ءَاخَرِينَ
Ey Peyğəmbər! Rəbbin Öz qullarına möhtac deyil - Allahın nə qullarına, nə də onların ibadətinə ehtiyacı var. Onların Allaha küfr etməsi Ona zərər verməz. Allahın qullarına ehtiyacı olmasa da, O, qullarına qarşı rəhmlidir. Ey Günahkar insanlar! Allah sizi və sizdən əvvəliki başqa bir qövmün nəslindən yaratdığı kimi, əgər Allah sizi məhv etmək istəsə sizə əzab göndərib məhv edərdi və sizi məhv etdikdən sonra Allaha iman gətirib və Ona itaət edən istədiyi bir qövmün yaratardı.
التفاسير العربية:
إِنَّ مَا تُوعَدُونَ لَأٓتٖۖ وَمَآ أَنتُم بِمُعۡجِزِينَ
Ey Kafirlər! Şübhə yoxdur ki, sizə vəd olunan - qəbirlərdən dirilib çıxma, haqq-hesab və əzab günü mütləq gələcəkdir. Siz ondan qaçıb yaxa qurtara bilməyəcəksiniz. O, sizin kəkillərinizdən tutaraq sizə Öz əzabını dadıracaqdır.
التفاسير العربية:
قُلۡ يَٰقَوۡمِ ٱعۡمَلُواْ عَلَىٰ مَكَانَتِكُمۡ إِنِّي عَامِلٞۖ فَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ مَن تَكُونُ لَهُۥ عَٰقِبَةُ ٱلدَّارِۚ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Ey Peyğəmbər! De: "Ey qövmüm! Elə olduğunuz kimi küfr və azğınlığınıza davam edin. Artıq mən sizə haqqı açıq-aydın dəlillərlə bəyan edərək sizi xəbərdar etim. Bundan sonra sizin küfür etməniz və zəlalətdə olmanız məni maraqlandırmaz. Mən isə bundan sonra da elə olduğum haqq üzərində sabit qalacam. Siz Allahın dünyada kimə yardım etdiyini, yer üzünə kimin varis olduğunu və axirət yurdunun kimə nəsib olacağını biləcəksiniz. Şübhəsiz ki, müşriklər nə dünyada nə də axirətdə nicat taparlar. Onlar dünyada nə qədər dünya nemətlərindən ləzzət alsalarda, axirətdə isə aqibətləri xüsrana düçar olmaqdır".
التفاسير العربية:
وَجَعَلُواْ لِلَّهِ مِمَّا ذَرَأَ مِنَ ٱلۡحَرۡثِ وَٱلۡأَنۡعَٰمِ نَصِيبٗا فَقَالُواْ هَٰذَا لِلَّهِ بِزَعۡمِهِمۡ وَهَٰذَا لِشُرَكَآئِنَاۖ فَمَا كَانَ لِشُرَكَآئِهِمۡ فَلَا يَصِلُ إِلَى ٱللَّهِۖ وَمَا كَانَ لِلَّهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلَىٰ شُرَكَآئِهِمۡۗ سَآءَ مَا يَحۡكُمُونَ
Müşriklər Allahın yaratdığı əkindən və mal-qaradan Allah üçün pay ayırmaqı özlərindən icad edib və bunun Allah aid olduğunu, başqa bir payda ayıraraq onunda isə bütlərinə aid olduğunu iddia etdilər. Şərikləri üçün ayırdıqları pay fəqirlər və miskinlər kimi Allah üçün olan yerlərə çatmaz, Allah üçün ayırdıqları pay isə Allaha şərik qoşduqları bütlərə çatar. Onların pay bölgüsü barədə verdikləri hökm necə də pisdir!
التفاسير العربية:
وَكَذَٰلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٖ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ قَتۡلَ أَوۡلَٰدِهِمۡ شُرَكَآؤُهُمۡ لِيُرۡدُوهُمۡ وَلِيَلۡبِسُواْ عَلَيۡهِمۡ دِينَهُمۡۖ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا فَعَلُوهُۖ فَذَرۡهُمۡ وَمَا يَفۡتَرُونَ
Allahın haqsız yerə qətlə yetirməyi haram etdiyi canı qətlə yetirərək həlaka sürüklənmələri və dinlərinə qarmaqarışıqlıq salıb nəyin icazəli və nəyin də qadağan olduğunu bilməmələri məqsədi ilə şeytan müşriklərə bu zalım hökmü gözəl göstərdiyi kimi, müşriklərin bir çoxuna şeytanlardan olan şərikləri yoxsuzluq qorxusundan uşaqlarını öldürməyi də gözəl göstərdi. Əgər Allah bunun etməmələrini istəsəydi, onlar bunu heç vaxt edə bilməzdilər. Lakin Allah bunun böyük bir hikmət üçün belə olmasını istədi. Ey Peyğəmbər! Elə isə müşrikləri Allah adından uydurub yalan danışanlar ilə birlikdə tərk et. Çünki bu sənə zərər verə bilməz. Onları Allaha burax.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• تفاوت مراتب الخلق في أعمال المعاصي والطاعات يوجب تفاوت مراتبهم في درجات العقاب والثواب.
• İnsanlar günah və saleh əməllər etmək baxımından müxtəlif olduqları kimi, Allah qatında əzab və savab baxımından da dərəcə etibarı ilə müxtəlif olması.
• اتباع الشيطان موجب لانحراف الفطرة حتى تصل لاستحسان القبيح مثل قتل الأولاد ومساواة أصنامهم بالله سبحانه وتعالى.
• Şeytana tabe olmaq insanın fitrətini dəyişməyə, hətta övladları öldürmək və bütləri Pak və Uca olan Allahla eyni səviyyədə tutmaq kimi çirkin işləri insana yaxşı göstərmək dərəcəsinə çatdırır.
وَقَالُواْ هَٰذِهِۦٓ أَنۡعَٰمٞ وَحَرۡثٌ حِجۡرٞ لَّا يَطۡعَمُهَآ إِلَّا مَن نَّشَآءُ بِزَعۡمِهِمۡ وَأَنۡعَٰمٌ حُرِّمَتۡ ظُهُورُهَا وَأَنۡعَٰمٞ لَّا يَذۡكُرُونَ ٱسۡمَ ٱللَّهِ عَلَيۡهَا ٱفۡتِرَآءً عَلَيۡهِۚ سَيَجۡزِيهِم بِمَا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
Müşrəklər dedilər: "Bu mal-qara və əkinlər haramdır. Onlar öz iddialarına və iftiralarına əsasən, bunları bizim istədiklərimiz bütlərə xidmət edən kişilərdən başqa kiminsə yeməsi qadağandır. Bu mal-qaranın bəzisinin minilməsi haram edilmiş, minilməyən və üzərində yük daşınılmayan heyvanlardır. Bunlar: Bəhira, saibə və hami heyvanlarıdır. Bu heyvanları da kəsərkən üstündə Allahın adını çəkərək deyil, yalnız bütlərinin adını çəkərək kəsirlər. Onlar bunların hamısını yalandan Allaha iftira ataraq bunun Allahdan olduğunu iddia edirlər. Allahda onları atdıqları bu iftiralarına görə cəzalandıracaqdır.
التفاسير العربية:
وَقَالُواْ مَا فِي بُطُونِ هَٰذِهِ ٱلۡأَنۡعَٰمِ خَالِصَةٞ لِّذُكُورِنَا وَمُحَرَّمٌ عَلَىٰٓ أَزۡوَٰجِنَاۖ وَإِن يَكُن مَّيۡتَةٗ فَهُمۡ فِيهِ شُرَكَآءُۚ سَيَجۡزِيهِمۡ وَصۡفَهُمۡۚ إِنَّهُۥ حَكِيمٌ عَلِيمٞ
Onlar: "Bu saibə və bəhirə heyvanlarının qarınlarındakı balalar diri doğulduğu təqdirdə kişilərimizə halal, qadınlarımıza isə haramdır, əgər o balalar ölü doğularsa, kişilərimiz və qadınlarımız ona şərikdirlər"– deyirlər. Allah onları bu sözlərinə görə onlara layiqli cəza verəcəkdir. Həqiqətən, Allah, şəri hökmlərində, işlərində, qullarının idarə etməkdə hikmət sahibidir və qullarından xəbərdardır.
التفاسير العربية:
قَدۡ خَسِرَ ٱلَّذِينَ قَتَلُوٓاْ أَوۡلَٰدَهُمۡ سَفَهَۢا بِغَيۡرِ عِلۡمٖ وَحَرَّمُواْ مَا رَزَقَهُمُ ٱللَّهُ ٱفۡتِرَآءً عَلَى ٱللَّهِۚ قَدۡ ضَلُّواْ وَمَا كَانُواْ مُهۡتَدِينَ
Ağılsızlıqları və cahillikləri üzündən öz övladlarını öldürən və Allaha iftira ataraq Allahın onlara ruzi olaraq verdiyi heyvanları haram edənlər həlak oldular. Onlar doğru yoldan azdılar və bu yola yönəlmədilər.
التفاسير العربية:
۞ وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنشَأَ جَنَّٰتٖ مَّعۡرُوشَٰتٖ وَغَيۡرَ مَعۡرُوشَٰتٖ وَٱلنَّخۡلَ وَٱلزَّرۡعَ مُخۡتَلِفًا أُكُلُهُۥ وَٱلزَّيۡتُونَ وَٱلرُّمَّانَ مُتَشَٰبِهٗا وَغَيۡرَ مُتَشَٰبِهٖۚ كُلُواْ مِن ثَمَرِهِۦٓ إِذَآ أَثۡمَرَ وَءَاتُواْ حَقَّهُۥ يَوۡمَ حَصَادِهِۦۖ وَلَا تُسۡرِفُوٓاْۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡرِفِينَ
Yer üzünə sərilmiş, talvar üzərində olan və talvarsız öz gövdəsi üzərində duran bostanları, dadları və zahiri görünüşü müxtəlif meyvəli xurma və dənli bitkiləri, yarpaqları bir-birinə bənzəyən, dadları isə bir-birindən fərqli olan zeytunu və narı yaradan pak olan Allahdır. Ey İnsanlar! Bar verdiyi zaman onların meyvəsindən yeyin, yığım günü onun zəkatını verin, lakin yedikdə və xərclədikdə şəri hüdudları aşmayın. Allah bu və digər işlərdə Onun hüdudlarını aşanları sevməz, əksinə belə kimsələrə qəzəblənər. Bunların hamısını yaradan, bu nemətləri qullarına halal edən Allahdır. Müşriklərin bunları haram etməyə heç bir haqqı yoxdur.
التفاسير العربية:
وَمِنَ ٱلۡأَنۡعَٰمِ حَمُولَةٗ وَفَرۡشٗاۚ كُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ ٱللَّهُ وَلَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٞ
Böyük dəvə kimi üstündə yük daşımaqa yararlı olan və kiçik dəvə yaxud qoyun kimi üstündə yük daşımağa yararlı olmayan heyvanları da sizin üçün yaradan Odur. Ey İnsanlar! Allahın sizə halal etdiyi bu ruzilərdən yeyin, müşriklərin etdiyi kimi, Allahın haram etdiyini halal və halal etdiyini isə haram edərək şeytanın addım izləri ilə getməyin! Ey İnsanlar! Şübhəsiz ki, şeytan, sizdən Allaha asi olmanızı istəyən, ədavəti sizə açıq-aşkar olan düşməninizdir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• ذم الله المشركين بسبع صفات هي : الخسران والسفاهة وعدم العلم وتحريم ما رزقهم الله والافتراء على الله والضلال وعدم الاهتداء؛ فهذه أمور سبعة، وكل واحد منها سبب تام في حصول الذم.
• Allahın müşrikləri yeddi sifətlə məzəmmət etməsi. Həmən sifətlər bunlardır: Ziyana uğramaq, səfehlik, elmsizlik, Allahın ruzilərini haramlaşdırmaq, Allaha iftira yaxmaq, azğınlıq, doğru yoldan uzaq düşmək. Bu yeddi sifətdən hər hansı biri, məzəmmətə düçar olmaq üçün yetərlidir.
• الأهواء سبب تحريم ما أحل الله وتحليل ما حرم الله.
• İnsanın nəfsi istəkləri Allahın halal etdiyini haram etməyə və haram etdiyini isə halal etməyə səbəbdir.
• وجوب الزكاة في الزروع والثمار عند حصادها، مع جواز الأكل منها قبل إخراج زكاتها، ولا يُحْسَب من الزكاة.
• Yığım vaxtı dənli bitkilərin və meyvələrin (xurmanın) zəkatını verməyin vacibliyi. Bununla yanaşı həmən məhsuldan zəkat çıxarmazdan əvvəl yemək caizdir və yeyilən dənli bitki və meyvə zəkatdan hesab edilmir.
ثَمَٰنِيَةَ أَزۡوَٰجٖۖ مِّنَ ٱلضَّأۡنِ ٱثۡنَيۡنِ وَمِنَ ٱلۡمَعۡزِ ٱثۡنَيۡنِۗ قُلۡ ءَآلذَّكَرَيۡنِ حَرَّمَ أَمِ ٱلۡأُنثَيَيۡنِ أَمَّا ٱشۡتَمَلَتۡ عَلَيۡهِ أَرۡحَامُ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۖ نَبِّـُٔونِي بِعِلۡمٍ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Allah sizin üçün heyvanları səkkiz cift yaratdı: erkək və dişi olmaqla qoyundan ikisini və keçidən ikisini. Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Məğər Uca Allah iki erkəyi sadəcə olaraq erkək olduğuna görə haram etdi?" Əgər onlar: "Bəli"– desələr, onlara de: "Siz nə üçün dişi heyvanları haram edirsiniz?! Yoxsa Allah iki dişi heyvanı sadəcə olaraq dişi olduğuna görə haram etdi?!" Əgər onlar: "Bəli" – desələr, onlara de: "Siz nə üçün erkək heyvanları haram edirsiniz?! Yoxsa Allah qarnında balası olan iki dişinin qarnındakı balaları səbəbindən haram etdi?!" Əgər onlar: "Bəli" – desələr, onlara de: "Qarnında bala olan heyvanların bəzən erkəyini bəzəndə isə dişisini haram edərək bu hevyanların arasında nə üçün fərq qoruyursunuz? Ey Müşriklər! Bunların haram olmasının Allah tərəfindən olduğu iddanızda doğru danışanlarsınızsa, elə isə düzgün elmə əsaslanıb bu haqda mənə xəbər verin".
التفاسير العربية:
وَمِنَ ٱلۡإِبِلِ ٱثۡنَيۡنِ وَمِنَ ٱلۡبَقَرِ ٱثۡنَيۡنِۗ قُلۡ ءَآلذَّكَرَيۡنِ حَرَّمَ أَمِ ٱلۡأُنثَيَيۡنِ أَمَّا ٱشۡتَمَلَتۡ عَلَيۡهِ أَرۡحَامُ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۖ أَمۡ كُنتُمۡ شُهَدَآءَ إِذۡ وَصَّىٰكُمُ ٱللَّهُ بِهَٰذَاۚ فَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبٗا لِّيُضِلَّ ٱلنَّاسَ بِغَيۡرِ عِلۡمٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Səkkiz növ heyvandan qalanları isə bunlardır: Dəvədən iki ədəd, inəkdən iki ədəd. Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Yoxsa Allah bunları erkək, yaxud dişi olduğuna görəmi haram etdi, yoxsa dişinin qarnındakı balaları?! Ey Müşriklər! Yoxsa iddia etdiyiniz kimi bu heyvanlardan haram etdiyinizin haramlığını Allah sizə tövsiyə etdiyi zaman siz buna şahid idiniz?" Heç bir elmə əsaslanmadan insanları doğru yoldan azdırmaq məqsədi ilə Allahın haram etmədiyini Onun haram etdiyini iddia edərək Allaha qarşı yalan uyduran kimsədən daha zalım və daha böyük günah sahibi kim ola bilər? Şübhəsiz ki, Allah zalımları Allaha qarşı yalan uydurduqlarına görə doğru yola müvəffəq etməz.
التفاسير العربية:
قُل لَّآ أَجِدُ فِي مَآ أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَىٰ طَاعِمٖ يَطۡعَمُهُۥٓ إِلَّآ أَن يَكُونَ مَيۡتَةً أَوۡ دَمٗا مَّسۡفُوحًا أَوۡ لَحۡمَ خِنزِيرٖ فَإِنَّهُۥ رِجۡسٌ أَوۡ فِسۡقًا أُهِلَّ لِغَيۡرِ ٱللَّهِ بِهِۦۚ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ غَيۡرَ بَاغٖ وَلَا عَادٖ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Ey Peyğəmbər! De: "Allahın mənə etdiyi vəhylər içərisində kəsilmədən ölmüş heyvan yaxud axar qan, yaxud murdar, haram sayılan donuz əti, yaxud bütlər üçün kəsilən heyvanlar kimi Allahdan başqasının adı ilə kəsilmiş heyvanlardan başqa, hər hansı bir şəyin haram olduğunu görmürəm". Hər kəs aclıq üzündən bu yeməkdən ləzzət almaq məqsədi ilə deyil və zərurət həddini aşmadan bu haramlardan yeməyə məcbur qalarsa, buna görə ona günah gəlməz. Ey Peyğəmbər! Şübhəsiz ki, sənin Rəbbin məcburiyyət qarşısında qalıb bu haramlardan yeyən kimsəni bağışlayandır və ona qarşı rəhmlidir.
التفاسير العربية:
وَعَلَى ٱلَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمۡنَا كُلَّ ذِي ظُفُرٖۖ وَمِنَ ٱلۡبَقَرِ وَٱلۡغَنَمِ حَرَّمۡنَا عَلَيۡهِمۡ شُحُومَهُمَآ إِلَّا مَا حَمَلَتۡ ظُهُورُهُمَآ أَوِ ٱلۡحَوَايَآ أَوۡ مَا ٱخۡتَلَطَ بِعَظۡمٖۚ ذَٰلِكَ جَزَيۡنَٰهُم بِبَغۡيِهِمۡۖ وَإِنَّا لَصَٰدِقُونَ
Biz yəhudilərə dəvə və qoyun kimi barmaqları yarılmayan heyvanları haram etdik. Biz onlara inək və qoyunun bellərinə və ya bağırsaqlarına yapışan, yaxud omba və yan sümüklərə qarışan yağlar istisna olmaqla, o heyvanların piylərini də haram etdik. Biz bunları onlara haram etməklə etdikləri zülümə onları görə cəzalandırdıq. Şübhəsiz ki, Biz sənə xəbər verdiyimiz hər bir şeydə doğru danışanlarıq.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• في الآيات دليل على إثبات المناظرة في مسائل العلم، وإثبات القول بالنظر والقياس.
• Ayələrdə elmi məsələlər barədə münaqişə etdikdə çəkişmənin və deyilən sözün ağıl və məntiqlə isbatına dair dəlil vardır.
• الوحي وما يستنبط منه هو الطريق لمعرفة الحلال والحرام.
فَإِن كَذَّبُوكَ فَقُل رَّبُّكُمۡ ذُو رَحۡمَةٖ وَٰسِعَةٖ وَلَا يُرَدُّ بَأۡسُهُۥ عَنِ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
Ey Peyğəmbər! Əgər onlar səni yalançı hesab edib və Rəbbindən gətirdiyini təsdiq etməsələr, onları rəğbətləndirərək onlara de: "Rəbbiniz geniş mərhəmət sahibidir. Sizə möhlət verib, əzab verməyə tələsməməsi Onun sizə olan mərhəmətindəndir. Onlara xəbərdarlıq edərə belə de: "Onun əzabı günahlar və asiliklər edən qövmdən uzaqlaşdırılmaz".
التفاسير العربية:
سَيَقُولُ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَآ أَشۡرَكۡنَا وَلَآ ءَابَآؤُنَا وَلَا حَرَّمۡنَا مِن شَيۡءٖۚ كَذَٰلِكَ كَذَّبَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ حَتَّىٰ ذَاقُواْ بَأۡسَنَاۗ قُلۡ هَلۡ عِندَكُم مِّنۡ عِلۡمٖ فَتُخۡرِجُوهُ لَنَآۖ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا تَخۡرُصُونَ
Müşriklər Allaha şərik qoşduqlarının doğruluğuna dair bunun Allahın istəyi və qüdrəti ilə olduğunu görə özlərinə bəraət qazandıraraq deyəcəklər: "Əgər Allah bizim və ata-babalarımızın Allaha şərik qoşmamasını istəsəydi, biz Ona heç vaxt şərik qoşa bilməzdik. Əgər Allah bizim öz nəfsimizə haram etməyi istəməsəydi, biz haram özümüzə etdiyimiz şeylərdən heç bir şeyi haram edə bilməzdik". Onların bu batil dəlillərinə oxşar olaraq onlardan əvvəlkilər də öz peyğəmbərlərini beləcə yalançı hesab edərək belə demişdilər: "Əgər Allah bizim peyğəmbərləri yalan hesab etməyimizi istəməsəydi, biz heç vaxt onları yalan hesab edə bilməzdik". Beləliklə də, onlar əzabımızı onlara daddırana qədər bu münvalla peyğəmbərləri yalan hesab etməkdə davam etdilər. Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Deyin görək, sizin Allaha şərik qoşmanızın Allahın buna razı olmasına, yaxud Allahın haram etdiyini halal və ya halal etdiyinidə haram etmənizə dair bir dəliliniz varmı?" Sizin cadəcə olaraq bunu etməyiniz, heç də Allahın bu işdən razı olduğuna dəlil deyil. Siz bu işdə ancaq zənnə qapılırsınız, zənn isə əsla həqiqət ola bilməz, siz ancaq yalan danışırsınız.
التفاسير العربية:
قُلۡ فَلِلَّهِ ٱلۡحُجَّةُ ٱلۡبَٰلِغَةُۖ فَلَوۡ شَآءَ لَهَدَىٰكُمۡ أَجۡمَعِينَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Əgər bu zəif dəlillərinizdən başqa sizin heç bir dəliliniz yoxdursa, gətirdiyiniz üzürləri və qəlbinizdə olan şübhələri batil edən tutarlı dəlillər ancaq Allaha məxsusdur. Ey Müşriklər! Əgər Allah sizin hamınızı haqqa müvəffəq etmək istəsəydi, müvəffəq edərdi".
التفاسير العربية:
قُلۡ هَلُمَّ شُهَدَآءَكُمُ ٱلَّذِينَ يَشۡهَدُونَ أَنَّ ٱللَّهَ حَرَّمَ هَٰذَاۖ فَإِن شَهِدُواْ فَلَا تَشۡهَدۡ مَعَهُمۡۚ وَلَا تَتَّبِعۡ أَهۡوَآءَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ وَهُم بِرَبِّهِمۡ يَعۡدِلُونَ
Ey Peyğəmbər! Allahın onlara halal etdiyini özlərinə haram edən müşriklərə de: "Siz bunu, Allahın haram etdiyini iddia edirsiniz. Elə isə haram etdiyiniz bu şeylərin Allahın haram etdiyinə dair şahidlərinizi gətirin, qoy onlar şəhadət versinlər ki, həqiqətən də, bunu Allah haram buyurmuşdur". Ey Peyğəmbər! Əgər onlar elmsiz olaraq bunları Allahın haram etdiyinə şəhadət versələr, sən onların bu şəhadətlərinə inanma. Çünki onlar yalan danışırlar. Ağıllarını özlərinə hakim qəbul edəblərin, Allahın onlara halal etdiyini özlərinə haram edərək ayələrimizi yalan sayanların və axirətə inanmayanların istəklərinə uyma. Onlar başqalarını öz Rəbbinə şərik qoşurlar və tay tuturlar. Axı belə bir kimsəyə necə tabe olmaq olar?!
التفاسير العربية:
۞ قُلۡ تَعَالَوۡاْ أَتۡلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمۡ عَلَيۡكُمۡۖ أَلَّا تُشۡرِكُواْ بِهِۦ شَيۡـٔٗاۖ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنٗاۖ وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَوۡلَٰدَكُم مِّنۡ إِمۡلَٰقٖ نَّحۡنُ نَرۡزُقُكُمۡ وَإِيَّاهُمۡۖ وَلَا تَقۡرَبُواْ ٱلۡفَوَٰحِشَ مَا ظَهَرَ مِنۡهَا وَمَا بَطَنَۖ وَلَا تَقۡتُلُواْ ٱلنَّفۡسَ ٱلَّتِي حَرَّمَ ٱللَّهُ إِلَّا بِٱلۡحَقِّۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
Ey Peyğəmbər! İnsanlara de: "Gəlin, Allahın nələri haram etdiyini sizə oxuyum. Allah sizə məxluqatı Ona şərik qoşmağı, valideynlərin üzünə ağ olmağı haram etmiş, onlara yaxşılıq etməyi isə sizə vacib etmişdir. Cahiliyyə dövründə öz uşaqlarını öldürdükləri kimi, Allah sizə yoxsulluq üzündən uşaqlarınızı öldürməyi haram etmişdir. Sizin də, onların da ruzisini verən Allahdır. Allah sizə çirkin əməllərin aşkarına da, gizlisinə də yaxınlaşmağı, evləndikdən sonra zina edən, İslama gəldikdən sonra mürtəd olan şəxs kimi haqlı yerə öldürülən kimsələr müstəsna olmaqla, Allahın, öldürülməsini haram buyurduğu şəxsi haqsız yerə öldürməyi haram etmişdir. Allah bu deyilənləri sizə tövsiyə etmişdir ki, bəlkə Allahın əmr və qadağalarını anlayasınız.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الحذر من الجرائم الموصلة لبأس الله؛ لأنه لا يُرَدُّ بأسه عن القوم المجرمين إذا أراده.
• Allahın əzabına səbəb ola biləcək günahlardan çəkinmək. Çünki Allah istədikdə Onun günahkar bir tayfaya verəcəyi əzabın qarşısı alına bilməz!.
• الاحتجاج بالقضاء والقدر بعد أن أعطى الله تعالى كل مخلوق قُدْرة وإرادة يتمكَّن بهما من فعل ما كُلِّف به؛ ظُلْمٌ مَحْض وعناد صرف.
• Uca Allah hər bir məxluqa mükəlləf etdiyi bir işi yerinə yetirməyə qüdrət və iradə verdikdən sonra, Allahın yazdığı qəza və qədəri dəlil gətirmək zülüm və inadkarlıqdır.
• دَلَّتِ الآيات على أنه بحسب عقل العبد يكون قيامه بما أمر الله به.
• Bu ayələr, qulun Allahın əmrlərini yerinə yetirməyi, onun ağlının dərk etdiyi çərçivədə olduğuna dəlalət edir.
• النهي عن قربان الفواحش أبلغ من النهي عن مجرد فعلها، فإنه يتناول النهي عن مقدماتها ووسائلها الموصلة إليها.
• Çirkin əmələ yaxınlaşmaqdan çəkindirmək, çirkin əməli etməkdən çəkindirməkdən daha böyükdür. Çünki çirkin əməllərə yaxınlaşmaqdan çəkindirmək həm bu əməlin başlanğıcından həm də ki, bu əmələ aparan bütün yollardan çəkindirməyi əhatə edir.
وَلَا تَقۡرَبُواْ مَالَ ٱلۡيَتِيمِ إِلَّا بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ أَشُدَّهُۥۚ وَأَوۡفُواْ ٱلۡكَيۡلَ وَٱلۡمِيزَانَ بِٱلۡقِسۡطِۖ لَا نُكَلِّفُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۖ وَإِذَا قُلۡتُمۡ فَٱعۡدِلُواْ وَلَوۡ كَانَ ذَا قُرۡبَىٰۖ وَبِعَهۡدِ ٱللَّهِ أَوۡفُواْۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ
Allah sizə, yetim həddi-buluğa çatıb və mallarından düzgün istifadə etdiyi bəlli olana qədər, malı artırmaq məqsədilə istifadə etmək istisna olmaqla, onun malına toxunmağı haram etmişdir. Allah sizə ölçüdə və çəkidə aldatmağı haram, alış-veriş edərkən aldıqda və ya verdikdə isə ədalətli olmağı vacib etmişdir. Biz hər kəsi yalnız onun taqəti çatdığı qədər yükləyərik. Ölçüdə, çəkidə və s. bu kimi az və ya çoxluğunun dəqiq bilinməsi mümkün olmayan kiçik şeylərə görə sizə günah yoxdur. Allah sizə söz söylədiyiniz yaxud şahidlik etdiyiniz zaman, qohuma və ya dosta tərəfkeşlik etməyinizi haram etmişdir. Allah sizə, Allahın əhdini və ya Allaha verdiyiniz əhdi yaxud Allahla bağladığınız əhdi pozmağı haram, bunlara sadiq qalmağı isə vacib etmişdir. Allah bunları sizə əmr edir ki, bəlkə, işinizin sonunu düşünüb ibrət alasınız.
التفاسير العربية:
وَأَنَّ هَٰذَا صِرَٰطِي مُسۡتَقِيمٗا فَٱتَّبِعُوهُۖ وَلَا تَتَّبِعُواْ ٱلسُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمۡ عَن سَبِيلِهِۦۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
Allah sizə zəlalət yollarına tabe olmağı haram, Allahın doğru və heç bir əyriliyi olmayan yoluna tabe olmağınızı isə vacib etmişdir. Zəlalət yolları sizi parçalanmağa və haqq yoldan uzaqlaşmağa aparır. Bu Allahın düzğün yoluna tabe olmaq üçündür. Allah bunu sizə tövsiyə etmişdir ki, bəlkə sizə əmr olunanları yerinə yetirib və qadağa olunanlardan çəkinərək Allahdan qorxasınız.
التفاسير العربية:
ثُمَّ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ تَمَامًا عَلَى ٱلَّذِيٓ أَحۡسَنَ وَتَفۡصِيلٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لَّعَلَّهُم بِلِقَآءِ رَبِّهِمۡ يُؤۡمِنُونَ
Bunları xəbər verdikdən sonra, Biz Musaya - aleyhissəlam - əməlini yaxşı etdiyinə görə ona mükafat olaraq nemətimizi tamamlamaq məqsədilə, dində ehtiyac olan hər şeyi müfəssəl izah edən, haqq yolun göstəricisi, mərhəmət və onların Qiyamət günü Allahla qarşılaşacaqlarına iman gətirmələrinə ümid edib və o gün üçün xeyirli əməllər edərək hazırlaşmaları üçün Tövratı verdiyimizi xəbər veririk.
التفاسير العربية:
وَهَٰذَا كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ مُبَارَكٞ فَٱتَّبِعُوهُ وَٱتَّقُواْ لَعَلَّكُمۡ تُرۡحَمُونَ
Bu Quran, dini və dünyavi mənfəətləri özündə əhatə etdiyinə görə, nazil etdiyimiz bərəkəti bol olan bir Kitabdır. Orada nazil edilənə tabe olun və rəhm olunmanız üçün ona müxalif olmaqdan çəkinin.
التفاسير العربية:
أَن تَقُولُوٓاْ إِنَّمَآ أُنزِلَ ٱلۡكِتَٰبُ عَلَىٰ طَآئِفَتَيۡنِ مِن قَبۡلِنَا وَإِن كُنَّا عَن دِرَاسَتِهِمۡ لَغَٰفِلِينَ
Ey Ərəb müşrikləri: "Allah Tövratı və İncili yalnız bizdən əvvəlki yəhudilərə və nəsranilərə nazil etmiş, bizə isə heç bir kitab nazil etməmişdir. O Kitablar bizim dilimizdə deyil, əksinə, onların dillərində olduğu üçün biz onu oxuya bilmirik" –deməməyiniz üçündür.
التفاسير العربية:
أَوۡ تَقُولُواْ لَوۡ أَنَّآ أُنزِلَ عَلَيۡنَا ٱلۡكِتَٰبُ لَكُنَّآ أَهۡدَىٰ مِنۡهُمۡۚ فَقَدۡ جَآءَكُم بَيِّنَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٞۚ فَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن كَذَّبَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَصَدَفَ عَنۡهَاۗ سَنَجۡزِي ٱلَّذِينَ يَصۡدِفُونَ عَنۡ ءَايَٰتِنَا سُوٓءَ ٱلۡعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يَصۡدِفُونَ
və ya: "Əgər Allah yəhudi və nəsranilərə kitab nazil etdiyi kimi, bizə də bir kitab nazil etsəydi, biz onlardan daha çox doğru yolda olardıq" – deməyəsiniz. Artıq Allah peyğəmbəriniz Muhammədə - sallallahu aleyhi və səlləm - öz dilinizdə kitab nazil etdi. Bu kitab, açıq-aydın bir dəlil, haqq yol göstəricisi və ümmət üçün bir rəhmətdir. Elə isə bəhanə və batil dəlillər gətirərək özünüzə bəraət qazandırmayın. Allahın ayələrini yalan sayan və onlardan üz çevirən kimsədən daha zalım kimsə ola bilməz. Biz ayələrimizdən üz çevirənləri üz və arxa çevirdiklərinə görə Cəhənnəm oduna daxil edərək şiddətli əzabla cəzalandıracağıq.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• لا يجوز التصرف في مال اليتيم إلّا في حدود مصلحته، ولا يُسلَّم ماله إلّا بعد بلوغه الرُّشْد.
• Yetim malına yalnız onun malını artırmaq məqsəd ilə toxunmaq caizdir. Malı ona yalnız o həddi-buluğa çatıb və mallarından düzgün istifadə etdiyi bəlli olduqdan sonra təfil verilir.
• سبل الضلال كثيرة، وسبيل الله وحده هو المؤدي إلى النجاة من العذاب.
هَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّآ أَن تَأۡتِيَهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ أَوۡ يَأۡتِيَ رَبُّكَ أَوۡ يَأۡتِيَ بَعۡضُ ءَايَٰتِ رَبِّكَۗ يَوۡمَ يَأۡتِي بَعۡضُ ءَايَٰتِ رَبِّكَ لَا يَنفَعُ نَفۡسًا إِيمَٰنُهَا لَمۡ تَكُنۡ ءَامَنَتۡ مِن قَبۡلُ أَوۡ كَسَبَتۡ فِيٓ إِيمَٰنِهَا خَيۡرٗاۗ قُلِ ٱنتَظِرُوٓاْ إِنَّا مُنتَظِرُونَ
Ey Peyğəmbər! Yoxsa yalan hesab edənlər ancaq onlara dünyada canlarını almaq üçün ölüm mələyinin, yaxud onun köməkçilərinin və ya Qiyamət günü Rəbbinin onlar arasında hökm vermək üçün və yaxud Rəbbinin Qiyamət saatının vaqe olmasına dəlalət edən bəzi əlamətlərinin gəlməsini gözləyirlər? Rəbbinin, günəşin məğribdən çıxması kimi bəzi əlamətləri gələcəyi gün əvvəlcə iman gətirməmiş kafir kimsəyə və ya iman etdikdən sonra heç bir xeyir əməl etməyən mömin kimsəyə iman gətirməsi fayda verməyəcəkdir. Ey Peyğəmbər! Yalan hesab edən müşriklərə de: "Bu əlamətlərdən birinin gəlməsini gözləyin, şübhəsiz ki, Biz də gözləyirik".
التفاسير العربية:
إِنَّ ٱلَّذِينَ فَرَّقُواْ دِينَهُمۡ وَكَانُواْ شِيَعٗا لَّسۡتَ مِنۡهُمۡ فِي شَيۡءٍۚ إِنَّمَآ أَمۡرُهُمۡ إِلَى ٱللَّهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ يَفۡعَلُونَ
Ey Peyğəmbər! Dinlərini parçalayıb firqə-firqə edən - dinin bəzi tələblərini yerinə yetirib, bəzisini də tərk edən, özləri də müxtəlif firqələrə bölünən yəhudi və nəsranilərlə sənin heç bir əlaqən yoxdur. Sən onların olduğları zəlalətdən uzaqsan. Sənin üzərinə düşən yalnız onları xəbərdar etməyindir. Onların işi Allaha aiddir. Sonra Allah Qiyamət günü onlara dünyada etdikləri əməlləri bildirəcək və etdikləri əməllərin müqabilini verəcəkdir.
التفاسير العربية:
مَن جَآءَ بِٱلۡحَسَنَةِ فَلَهُۥ عَشۡرُ أَمۡثَالِهَاۖ وَمَن جَآءَ بِٱلسَّيِّئَةِ فَلَا يُجۡزَىٰٓ إِلَّا مِثۡلَهَا وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
Möminlərdən kim yaxşı əməl gətirərsə, Allah ona gətirdiyinin on qat əvəzini artırar. Kim pis əməl gətirərsə, ona gərirdiyindən çox olmadan yalnız gətirdiyinin yüngüllükdə və ağırlıqda onun misli qədər cəza verilər. Onlara qiyamət günü yaxşı əməllərinin savabı azaldılaraq və ya pis əməllərinin günahı çoxaldılaraq zülm edilməz.
التفاسير العربية:
قُلۡ إِنَّنِي هَدَىٰنِي رَبِّيٓ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ دِينٗا قِيَمٗا مِّلَّةَ إِبۡرَٰهِيمَ حَنِيفٗاۚ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Ey Peyğəmbər! Yalan hesab edən müşriklərə de: "Həqiqətən, Rəbbim məni doğru yola, dunya və axirət xeyirlərini özündə cəm edən həqiqi din yoluna, batildən haqqa meyil edən və heç bir zaman müşriklərdən olmayan İbrahimin dininə yönəltdi!
التفاسير العربية:
قُلۡ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحۡيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Ey Peyğəmbər! De: "Şübhəsiz ki, mənim namazım da, Allahın adını çəkərək - "bismilləh" deyərək - kəsdiyim qurbanım da başqası üçün deyil, yalnız Allah üçündür. Həmçinin, həyatım da, ölümüm də və bunların hamısı bütün məxluqatın tək Rəbbi Allah üçündür və kiminsə bundan heç bir payı yoxdur!".
التفاسير العربية:
لَا شَرِيكَ لَهُۥۖ وَبِذَٰلِكَ أُمِرۡتُ وَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ
Pak və bütün nöqsanlardan uzaq olan Allahın heç bir şəriki və Ondan başqa haqq ibadət olunan yoxdur. Allah mənə şirkdən uzaq bu xalis tövhidi əmr etmişdir və bu ümmətdən Allaha ən birinci təslim olan da mənəm.
التفاسير العربية:
قُلۡ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَبۡغِي رَبّٗا وَهُوَ رَبُّ كُلِّ شَيۡءٖۚ وَلَا تَكۡسِبُ كُلُّ نَفۡسٍ إِلَّا عَلَيۡهَاۚ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٞ وِزۡرَ أُخۡرَىٰۚ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُم مَّرۡجِعُكُمۡ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Məgər Pak və Uca olan Allah hər şeyin Rəbbi olduğu halda, mən Ondan başqa Rəbbmi axtaracağam?!" O, sizin Allahdan başqa ibadət etdiyiniz ilahların Rəbbidir. Günahkarın günahı isə bşqasına yüklənməz. Sonra Qiyamət günü dönüşünüz tək Rəbbinizə olacaq və O, dünyada ikən ixtilafa düşdüyünüz dini məsələlər barədə sizə xəbər verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَكُمۡ خَلَٰٓئِفَ ٱلۡأَرۡضِ وَرَفَعَ بَعۡضَكُمۡ فَوۡقَ بَعۡضٖ دَرَجَٰتٖ لِّيَبۡلُوَكُمۡ فِي مَآ ءَاتَىٰكُمۡۗ إِنَّ رَبَّكَ سَرِيعُ ٱلۡعِقَابِ وَإِنَّهُۥ لَغَفُورٞ رَّحِيمُۢ
Sizi yerdiyi nemətlərlə imtahan etmək üçün və yer üzünü inşa edəsiz deyə sizi, sizdən əvvəl yer üzündə olub keşmiş insanların xələfləri təyin edən, yaradılışda, ruzidə və s. bu kimi sifətlərdə birinizi digərinizin üstün dərəcələrə qaldıran Allahdır. Ey Peyğəmbər! Həqiqətən, sənin Rəbbin tezliklə cəza verəndir. Qarşıda gələn hər bir şey yaxındır. Həqiqətən, Allah, Ona tövbə edən qullarını bağışlayandır və onlara qarşı rəhmlidir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• أن الدين يأمر بالاجتماع والائتلاف، وينهى عن التفرق والاختلاف.
• Din, daima bir camaat və həmrəy olmağı əmr edir, firqələrə bölünməyi və ixtilaf etməyi qadağan edir.
• من تمام عدله تعالى وإحسانه أنه يجازي بالسيئة مثلها، وبالحسنة عشرة أمثالها، وهذا أقل ما يكون من التضعيف.
• Günahın bir mislini, yaxşı əməlin savabını isə on əvəzini verməsi Uca Allahın ədalətinin tamamlığındandır. Uca Allahın bir yaxşı əmələ on savab verməsi, savabı qat-qat artırmağın ən aşağı həddidir.
• الدين الحق القَيِّم يتطَلب تسخير كل أعمال العبد واهتماماته لله عز وجل، فله وحده يتوجه العبد بصلاته وعبادته ومناسكه وذبائحه وجميع قرباته وأعماله في حياته وما أوصى به بعد وفاته.
• Həqiqi haqq din, qulun bütün əməllərini yalnız İzzət və Cəlal sahibi olan Allah üçün olmasını tələb edir. Elə buna görə də qul namazını, ibadətini, qurbanını və həyatda ikən bütün əməllərini və vəfatından sonrakı vəsiyyətini yalnız Allah üçün etməlidir.
ترجمة معاني سورة: الأنعام
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - فهرس التراجم
الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.