ترجمهٔ معانی آیه 15 سوره سوره فاطر - الترجمة الفارسية - تفسير السعدي - دایرة المعارف قرآن کریم

آیه: 15

یٰۤاَیُّهَا النَّاسُ اَنْتُمُ الْفُقَرَآءُ اِلَی اللّٰهِ ۚ— وَاللّٰهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیْدُ ۟

خداوند همۀ مردم را مورد خطاب قرار داده است، و حالت و وضعیّت آنها را برایشان بیان می‌دارد و می‌فرماید: همۀ شما از هر جهت به خدا نیازمند هستید. انسان‌ها در به وجود آمدنشان به خدا نیاز دارند که اگر خداوند آنها را به وجود نمی‌آورد، به ‌وجود نمی‌آمدند. و در مسلح شدن به قدرت و اعضا و جوارح، به او نیاز دارند که اگر خداوند آنها را آماده نمی‌ساخت، آمادگی انجام هیچ کاری را نداشتند. و در به‌دست آوردن روزی‌ها و نعمت‌های ظاهری و باطنی به او نیازمندند. پس اگر فضل و احسان خدا نبود و کارها را آسان نمی‌کرد، این روزی و نعمت‌ها را به‌دست نمی‌آوردند. و در دور شدن مصیبت‌ها و بدی‌ها از خویشتن، و دور شدن سختی‌ها و رنج‌ها به خداوند نیاز دارند. پس اگر خداوند سختی‌ها را از آنها دور نمی‌کرد و مشکلاتشان را حل نمی‌نمود، همواره به ناگواری‌ها و سختی‌ها گرفتار می‌آمدند. و در پرورش یافتن و تدبیر امورشان، به او نیاز دارند. در عبادت کردن خدا و دوست داشتن او و تعبّد و اخلاص بندگی برای خدا نیز به او نیاز دارند؛ چرا که اگر خداوند این توفیق را به آنها نمی‌داد، هلاک می‌گشتند، و ارواح و دل‌ها و احوالشان فاسد می‌گشت. و در آموختن آنچه نمی‌دانند، و عمل کردن به آنچه که به صلاح و نفع آنهاست، به خدا نیازمندند، که اگر خداوند به آنها یاد نمی‌داد، نمی‌آموختند. و اگر توفیق او نبود، کار و اموراتشان سامان نمی‌یافت. پس آنها از هر جهت به او نیاز دارند؛ خواه گوشه‌ای از انواع این نیازمندی‌ها را درک کنند یا درک نکنند. ولی کسی موفق است که همواره و در همۀ حالات دینی و دنیوی خویش، نیازمندی‌اش را ابراز ‌نماید؛ و در برابر خداوند فروتنی و زاری ‌کند؛ و از او بخواهد که وی را به اندازۀ یک چشم به هم زدن نیز به خودش نسپارد؛ و او را در همۀ کارهایش یاری کند. و این مفهوم را همواره به خاطر داشته باشد. پس چنین کسی، سزاوار است که از جانب پروردگار و معبودش که از مادر مهربان‌تر است یاری شود. ﴿وَٱللَّهُ هُوَ ٱلۡغَنِيُّ ٱلۡحَمِيدُ﴾ و خداوند بی‌نیاز و ستوده است، و از هر جهت دارای غنا و بی‌نیازیِ کامل است. پس او به آنچه بندگانش محتاج و نیازمندند نیازی ندارد؛ چون صفات او کامل‌اند، و همۀ صفات او صفات کمال هستند. و از جمله توانگری و بی‌نیازی خداوند این است که مردم را در دنیا و آخرت بی‌نیاز می‌گرداند؛ و در ذات و نام‌هایش ستوده است؛ چون نام‌های او «حسنی» در اوج زیبایی و جمال می‌باشد، و در صفاتش نیز ستوده است، چون صفات او «علیا» در اوج والایی می‌باشد، و در کارهایش نیز ستوده است؛ زیرا کارهای او سرشار از فضل و نیکی و عدالت و حکمت و رحمت است؛ همچنین در اوامر و نواهی‌اش ستوده است، پس او به خاطر صفات پسندیده‌ای که دارد، و به خاطر افعال و اوامر و نواهی‌ای که از ایشان صادر می‌شود، ستوده است، و در توانگری و بی‌نیازی‌اش و در ستایش و حمد خویش نیز ستوده می‌باشد.