ترجمهٔ معانی سوره سوره مدثر - ترجهٔ اویغوری ـ شیخ محمد صالح - دایرة المعارف قرآن کریم

سۈرە مۇدەسسىر

آیه: 1

يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمُدَّثِّرُ

ئى (ۋەھىي نازىل بولغان چاغدا) كىيىمگە چۈمكىلىۋالغۇچى (پەيغەمبەر!)^[1]

آیه: 2

قُمۡ فَأَنذِرۡ

تۇر! (ئىنسانلارنى) ئاللاھنىڭ ئازابىدىن ئاگاھلاندۇر^[2].

آیه: 3

وَرَبَّكَ فَكَبِّرۡ

پەرۋەردىگارىڭنى ئۇلۇغلا^[3].

آیه: 4

وَثِيَابَكَ فَطَهِّرۡ

كىيىمىڭنى پاك تۇت^[4].

آیه: 5

وَٱلرُّجۡزَ فَٱهۡجُرۡ

ئازابتىن (يەنى ئازابقا قالدۇرىدىغان ئىشلاردىن) يىراق بول^[5].

آیه: 6

وَلَا تَمۡنُن تَسۡتَكۡثِرُ

كۆپ ئېلىش نىيىتىدە بەرمە (يەنى بىر كىشىگە بىرەر سوۋغا بەرسەڭ، ئۇنىڭدىن بەرگەن نەرسەڭدىن كۆپرەك نەرسە ئېلىشنى تەمە قىلما)^[6]،

آیه: 7

وَلِرَبِّكَ فَٱصۡبِرۡ

پەرۋەردىگارىڭنىڭ (رازىلىقى) ئۈچۈن (قەۋمىڭدىن يەتكەن ئەزىيەتكە) سەۋر قىل^[7].

آیه: 8

فَإِذَا نُقِرَ فِي ٱلنَّاقُورِ

سۇر چېلىنغان ۋاقىت ـ ئۇ كۈن قىيىن كۈندۇر[8ـ9].

آیه: 9

فَذَٰلِكَ يَوۡمَئِذٖ يَوۡمٌ عَسِيرٌ

سۇر چېلىنغان ۋاقىت ـ ئۇ كۈن قىيىن كۈندۇر[8ـ9].

آیه: 10

عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ غَيۡرُ يَسِيرٖ

كاپىرلارغا ئاسان ئەمەستۇر^[10].

آیه: 11

ذَرۡنِي وَمَنۡ خَلَقۡتُ وَحِيدٗا

(ئى مۇھەممەد!) مەن تەنھا ياراتقان كىشىنى (يەنى ۋەلىد ئىبن مۇغىرەنى) ماڭا قويۇۋەت^[11].

آیه: 12

وَجَعَلۡتُ لَهُۥ مَالٗا مَّمۡدُودٗا

ئۇنىڭغا نۇرغۇن مال بەردىم^[12].

آیه: 13

وَبَنِينَ شُهُودٗا

ئۇنىڭغا كۆز ئالدىدا تۇرىدىغان ئوغۇللارنى بەردىم^[13].

آیه: 14

وَمَهَّدتُّ لَهُۥ تَمۡهِيدٗا

ئۇنىڭ ئابرويىنى ئۆستۈردۈم^[14].

آیه: 15

ثُمَّ يَطۡمَعُ أَنۡ أَزِيدَ

ئاندىن ئۇ يەنە كۆپ بېرىشىمنى تەمە قىلىدۇ^[15].

آیه: 16

كَلَّآۖ إِنَّهُۥ كَانَ لِأٓيَٰتِنَا عَنِيدٗا

ياق، (يەنى ئۇنىڭ خالىغىنى بولمايدۇ)، چۈنكى ئۇ بىزنىڭ ئايەتلىرىمىزگە قارشى چىقتى^[16].

آیه: 17

سَأُرۡهِقُهُۥ صَعُودًا

ئۇنىڭغا قاتتىق ئازابىمنى تېتىتىمەن^[17].

آیه: 18

إِنَّهُۥ فَكَّرَ وَقَدَّرَ

ئۇ (پەيغەمبەر ۋە قۇرئان ھەققىدە) ئويلاندى، (قۇرئان توغرۇلۇق نېمە دېيىشنى ۋە قانداق بوھتان قىلىشنى) پىلانلىدى^[18].

آیه: 19

فَقُتِلَ كَيۡفَ قَدَّرَ

لەنەت بولسۇنكى، ئۇ قانداق پىلانلىدى؟^[19]

آیه: 20

ثُمَّ قُتِلَ كَيۡفَ قَدَّرَ

يەنە لەنەت بولسۇنكى، ئۇ قانداق پىلانلىدى^[20].

آیه: 21

ثُمَّ نَظَرَ

ئاندىن ئۇ قارىدى^[21]،

آیه: 22

ثُمَّ عَبَسَ وَبَسَرَ

ئاندىن قوشۇمىسىنى تۈردى ۋە چىرايىنى پۈرۈشتۈردى^[22]،

آیه: 23

ثُمَّ أَدۡبَرَ وَٱسۡتَكۡبَرَ

ئاندىن (ئىماندىن) يۈز ئۆرۈدى (پەيغەمبەرگە ئەگىشىشتىن) تەكەببۇرلۇق بىلەن باش تارتتى^[23]،

آیه: 24

فَقَالَ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ يُؤۡثَرُ

«بۇ (كالامۇللاھ ئەمەس) پەقەت ئۆگىنىلگەن سېھىردۇر، بۇ پەقەت ئىنسان سۆزىدۇر» دېدى[24ـ25].

آیه: 25

إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا قَوۡلُ ٱلۡبَشَرِ

«بۇ (كالامۇللاھ ئەمەس) پەقەت ئۆگىنىلگەن سېھىردۇر، بۇ پەقەت ئىنسان سۆزىدۇر» دېدى[24ـ25].

آیه: 26

سَأُصۡلِيهِ سَقَرَ

ئۇنى مەن سەقەرگە (يەنى دوزاخقا) سالىمەن^[26].

آیه: 27

وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا سَقَرُ

سەقەرنىڭ نېمىلىكىنى قانداق بىلەلەيسەن؟^[27]

آیه: 28

لَا تُبۡقِي وَلَا تَذَرُ

ئۇ ھېچ نەرسىنى قالدۇرمايدۇ، قويمايدۇ (بەلكى كۆيدۈرۈپ تاشلايدۇ)^[28].

آیه: 29

لَوَّاحَةٞ لِّلۡبَشَرِ

ئۇ (چوڭلۇقىدىن) ئىنسانلارنىڭ (كۆزلىرىگە يىراق مۇساپىلەردىن) كۆرۈنۈپ تۇرىدۇ^[29].

آیه: 30

عَلَيۡهَا تِسۡعَةَ عَشَرَ

ئۇنىڭغا 19 پەرىشتە مۇئەككەلدۇر^[30].

آیه: 31

وَمَا جَعَلۡنَآ أَصۡحَٰبَ ٱلنَّارِ إِلَّا مَلَٰٓئِكَةٗۖ وَمَا جَعَلۡنَا عِدَّتَهُمۡ إِلَّا فِتۡنَةٗ لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ لِيَسۡتَيۡقِنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ وَيَزۡدَادَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِيمَٰنٗا وَلَا يَرۡتَابَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَلِيَقُولَ ٱلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٞ وَٱلۡكَٰفِرُونَ مَاذَآ أَرَادَ ٱللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلٗاۚ كَذَٰلِكَ يُضِلُّ ٱللَّهُ مَن يَشَآءُ وَيَهۡدِي مَن يَشَآءُۚ وَمَا يَعۡلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلَّا هُوَۚ وَمَا هِيَ إِلَّا ذِكۡرَىٰ لِلۡبَشَرِ

بىز دوزاخ مۇئەككەللىرىنى پەقەت پەرىشتىلەردىن قىلدۇق، بىز ئۇلارنىڭ سانى بىلەن پەقەت كاپىرلارنى سىنىدۇق، تاكى ئەھلى كىتاب (ئۆزلىرىنىڭ ساماۋى كىتابلىرىدىكى بۇ ساننى كۆرۈپ قۇرئاننىڭ ھەق ئىكەنلىكىگە) ئىمان ئېيتماي، مۆمىنلەرنىڭ (پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ بەرگەن خەۋىرىگە ئىشەنگەنلىكلىرىدىن ۋە ئەھلى كىتابنىڭ قۇرئان خەۋەرلىرىنىڭ تەۋرات، ئىنجىلدىكى خەۋەرلەرگە ئۇيغۇن ئىكەنلىكىنى ئېتىراپ قىلغانلىقىدىن) ئىمانى كۈچەيگەي! ئەھلى كىتاب ۋە مۆمىنلەر (بۇنىڭدىن) شەكلەنمەيدۇ، دىللىرىدا كېسەل بارلار (يەنى مۇناپىقلار)، كاپىرلار: «بۇ مىسالدىن ئاللاھ نېمىنى ئىرادە قىلىدۇ» دەيدۇ، ئاللاھ مۇشۇنداق خالىغان ئادەمنى گۇمراھ قىلىدۇ، خالىغان ئادەمنى ھىدايەت قىلىدۇ، پەرۋەردىگارىڭنىڭ قوشۇنىنى (يەنى پەرىشتىلەرنىڭ سانىنىڭ كۆپلۈكىنى، ئۇلارنىڭ كۈچ ـ قۇۋۋىتىنى ۋە ئۇلارنىڭ يارىتىلىشتىكى چوڭلۇقىنى) پەقەت ئۇ ئۆزى بىلىدۇ، بۇ، (يەنى ئاللاھ بايان قىلغان دوزاخ) پەقەت ئىنسانلار ئۈچۈن ۋەز ـ نەسىھەتتۇر^[31].

آیه: 32

كَلَّا وَٱلۡقَمَرِ

ياق (يەنى ئۇ مەسخىرە قىلغۇچىلار قەبىھ قىلمىشىدىن يانسۇن)، ئاي بىلەن قەسەمكى^[32]،

آیه: 33

وَٱلَّيۡلِ إِذۡ أَدۡبَرَ

ئۆتۈپ كەتكەن كېچە بىلەن قەسەمكى^[33]،

آیه: 34

وَٱلصُّبۡحِ إِذَآ أَسۡفَرَ

يورۇغان سۈبھى بىلەن قەسەمكى^[34]،

آیه: 35

إِنَّهَا لَإِحۡدَى ٱلۡكُبَرِ

شۈبھىسىزكى، دوزاخ بالالاردىن بىرىدۇر (ئۇنى قانداقمۇ مەسخىرە قىلىسىلەر ۋە ئۇنىڭغا چىنپۈتمەيسىلەر؟)^[35].

آیه: 36

نَذِيرٗا لِّلۡبَشَرِ

ئۇ ئىنسانلارنى ئاگاھلاندۇرغۇچىدۇر^[36].

آیه: 37

لِمَن شَآءَ مِنكُمۡ أَن يَتَقَدَّمَ أَوۡ يَتَأَخَّرَ

سىلەردىن (جەننەتكە) ئىلگىرىلەشنى خالىغان ياكى (دوزاختىن) چېكىنىشنى خالىغان ئادەمنى ئاگاھلاندۇرغۇچىدۇر^[37].

آیه: 38

كُلُّ نَفۡسِۭ بِمَا كَسَبَتۡ رَهِينَةٌ

ھەر ئىنسان قىلمىشلىرى تۈپەيلىدىن (دوزاختا) مەھبۇستۇر^[38].

آیه: 39

إِلَّآ أَصۡحَٰبَ ٱلۡيَمِينِ

پەقەت ئەسھابى يەمىن (يەنى سائادەتمەن مۆمىنلەر) بۇنىڭدىن مۇستەسنا^[39].

آیه: 40

فِي جَنَّٰتٖ يَتَسَآءَلُونَ

ئۇلار جەننەتلەردە بولۇپ، گۇناھكارلاردىن: «سىلەرنى دوزاخقا كىرگۈزگەن نېمە؟» دەپ سورايدۇ[40ـ42].

آیه: 41

عَنِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ

ئۇلار جەننەتلەردە بولۇپ، گۇناھكارلاردىن: «سىلەرنى دوزاخقا كىرگۈزگەن نېمە؟» دەپ سورايدۇ[40ـ42].

آیه: 42

مَا سَلَكَكُمۡ فِي سَقَرَ

ئۇلار جەننەتلەردە بولۇپ، گۇناھكارلاردىن: «سىلەرنى دوزاخقا كىرگۈزگەن نېمە؟» دەپ سورايدۇ[40ـ42].

آیه: 43

قَالُواْ لَمۡ نَكُ مِنَ ٱلۡمُصَلِّينَ

ئۇلار (جاۋابەن) ئېيتىدۇ: «بىز ناماز ئوقۇمىدۇق^[43].

آیه: 44

وَلَمۡ نَكُ نُطۡعِمُ ٱلۡمِسۡكِينَ

مىسكىنلەرگە تائام بەرمىدۇق^[44].

آیه: 45

وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ ٱلۡخَآئِضِينَ

بىز بىھۇدە سۆز قىلغۇچىلار بىلەن بىللە بىھۇدە سۆز قىلاتتۇق^[45].

آیه: 46

وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوۡمِ ٱلدِّينِ

قىيامەت كۈنىنى ئىنكار قىلاتتۇق^[46]،

آیه: 47

حَتَّىٰٓ أَتَىٰنَا ٱلۡيَقِينُ

تاكى بىز ئۆلگۈچە (شۇنداق قىلدۇق)»^[47].

آیه: 48

فَمَا تَنفَعُهُمۡ شَفَٰعَةُ ٱلشَّٰفِعِينَ

شاپائەت قىلغۇچىلارنىڭ شاپائىتى ئۇلارغا پايدا بەرمەيدۇ (يەنى ئۇلارنى ئاللاھنىڭ ئازابىدىن قۇتقۇزىدىغان شاپائەتچى بولمايدۇ، ئۇلارغا پۈتۈن ئەھلى زېمىن شاپائەت قىلغان تەقدىردىمۇ، ئۇلارنىڭ شاپائىتى قوبۇل قىلىنمايدۇ)^[48].

آیه: 49

فَمَا لَهُمۡ عَنِ ٱلتَّذۡكِرَةِ مُعۡرِضِينَ

ئۇلار نېمىشقا ۋەز (يەنى قۇرئان) دىن يۈز ئۆرۈيدۇ؟^[49]

آیه: 50

كَأَنَّهُمۡ حُمُرٞ مُّسۡتَنفِرَةٞ

گويا ئۇلار يولۋاستىن قاچقان ياۋايى ئېشەكلەردۇر (يەنى بۇ مۇشرىكلار مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنى كۆرگەندە، ئۇنىڭدىن خۇددى يولۋاسنى كۆرۈپ قاچقان ياۋا ئېشەكلەردەك قاچىدۇ)[50ـ51].

آیه: 51

فَرَّتۡ مِن قَسۡوَرَةِۭ

گويا ئۇلار يولۋاستىن قاچقان ياۋايى ئېشەكلەردۇر (يەنى بۇ مۇشرىكلار مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنى كۆرگەندە، ئۇنىڭدىن خۇددى يولۋاسنى كۆرۈپ قاچقان ياۋا ئېشەكلەردەك قاچىدۇ)[50ـ51].

آیه: 52

بَلۡ يُرِيدُ كُلُّ ٱمۡرِيٕٖ مِّنۡهُمۡ أَن يُؤۡتَىٰ صُحُفٗا مُّنَشَّرَةٗ

بەلكى ئۇلاردىن ھەر كىشى ئۆزىگە ئوچۇق سەھىپىلەر بېرىلىشىنى خالايدۇ (يەنى ئۇلار ئاللاھنىڭ مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا نازىل قىلىنغان كىتابىدەك كىتاب نازىل قىلىنىشىنى تەمە قىلىدۇ)^[52].

آیه: 53

كَلَّاۖ بَل لَّا يَخَافُونَ ٱلۡأٓخِرَةَ

ياق (يەنى ئۇلار مۇنداق تەمەدىن يانسۇن). بەلكى ئۇلار (ئاخىرەتتىن) قورقمايدۇ^[53].

آیه: 54

كَلَّآ إِنَّهُۥ تَذۡكِرَةٞ

ياق، مۇقەررەركى، ئۇ (يەنى قۇرئان) ۋەز ـ نەسىھەتتۇر (ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ بەختىيار بولۇشىنى كۆزلەيدىغان بولسا، قۇرئان ئۇلارنىڭ ۋەز ـ نەسىھەت ئېلىشىغا يېتەرلىكتۇر)^[54].

آیه: 55

فَمَن شَآءَ ذَكَرَهُۥ

خالىغان ئادەم ئۇنىڭدىن ۋەز ـ نەسىھەت ئالىدۇ^[55].

آیه: 56

وَمَا يَذۡكُرُونَ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُۚ هُوَ أَهۡلُ ٱلتَّقۡوَىٰ وَأَهۡلُ ٱلۡمَغۡفِرَةِ

ئۇلار پەقەت خالىسا، ئاندىن ۋەز ـ نەسىھەت ئالىدۇ، ئاللاھ (بەندىلىرى) قورقۇشقا تېگىشلىك زاتتۇر، (بەندىلىرىنى) مەغپىرەت قىلىشقا لايىق زاتتۇر^[56].