ترجمهٔ معانی سوره سوره مدثر - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - دایرة المعارف قرآن کریم

Муддассир сураси

از اهداف این سوره:

الأمر بالاجتهاد في دعوة المكذبين، وإنذارهم بالآخرة والقرآن.

Ҳақни ёлғон дейдиганларни даъват қилиш ҳамда уларни охират билан, Қуръон билан огоҳлантириш ишларида фаол бўлишга буюриш.

---

آیه: 1

يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمُدَّثِّرُ

Эй кийимларига ўраниб олган зот. (У набий соллаллоҳу алайҳи васалламдир).

آیه: 2

قُمۡ فَأَنذِرۡ

Ўрнингиздан қўзғалинг ва Аллоҳнинг азобидан огоҳлантиринг.

آیه: 3

وَرَبَّكَ فَكَبِّرۡ

Ёлғиз Парвардигорингизни улуғланг!

آیه: 4

وَثِيَابَكَ فَطَهِّرۡ

Нафсингизни гуноҳлардан, кийимларингизни эса нажасдан покланг.

آیه: 5

وَٱلرُّجۡزَ فَٱهۡجُرۡ

Бутларга ибодат қила кўрманг.

آیه: 6

وَلَا تَمۡنُن تَسۡتَكۡثِرُ

Яхши амалларингизни кўп кўриб, Парвардигорингизга миннат қилманг.

آیه: 7

وَلِرَبِّكَ فَٱصۡبِرۡ

Йўлиқаётган азиятларга ёлғиз Аллоҳ учун сабр қилинг.

آیه: 8

فَإِذَا نُقِرَ فِي ٱلنَّاقُورِ

Сур иккинчи марта чалинган пайтда.

آیه: 9

فَذَٰلِكَ يَوۡمَئِذٖ يَوۡمٌ عَسِيرٌ

Ўша кун жуда машаққатли кундир.

آیه: 10

عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ غَيۡرُ يَسِيرٖ

Аллоҳга ва Унинг элчиларига куфр келтирганларга осон бўлмаган кундир.

آیه: 11

ذَرۡنِي وَمَنۡ خَلَقۡتُ وَحِيدٗا

Эй Пайғамбар, Мен онасининг қорнида ёлғиз, мол-дунёсиз ва фарзандсиз ҳолда яратган кимсани Ўзимга қўйиб беринг. (У Валид ибн Муғийрадир)

آیه: 12

وَجَعَلۡتُ لَهُۥ مَالٗا مَّمۡدُودٗا

Унга мўл-кўл мол-давлат бердим.

آیه: 13

وَبَنِينَ شُهُودٗا

Унга хизматга шай ўғилларни ато қилдим. Улар барча йиғинларда унинг олдида бўладилар. Мол-дунёси кўп бўлгани туфайли уни ташлаб, сафарга чиқиб кетмайдилар.

آیه: 14

وَمَهَّدتُّ لَهُۥ تَمۡهِيدٗا

Унга яшашни осон, тирикчилик эҳтиёжларини кам-кўстсиз ва фарзандларини кўп қилиб бердим.

آیه: 15

ثُمَّ يَطۡمَعُ أَنۡ أَزِيدَ

Ўзи Менга куфр келтиради-ю, яна унга берган нарсаларимни янада зиёда қилишимни тама қилади.

آیه: 16

كَلَّآۖ إِنَّهُۥ كَانَ لِأٓيَٰتِنَا عَنِيدٗا

Хомхаёл бўлмасин! Чунки у пайғамбаримизга нозил қилинган оятларимизни ёлғонга чиқариб, тўсқинлик қиларди.

آیه: 17

سَأُرۡهِقُهُۥ صَعُودًا

Яқинда Мен уни бардоши етмайдиган оғир азобга дучор қиламан.

آیه: 18

إِنَّهُۥ فَكَّرَ وَقَدَّرَ

Биз шунча неъматлар ато қилган бу кофир Қуръонни қандай қилиб ботилга чиқариш ҳақида ўйлаб, ичида режа тузди.

از فواید آیات این صفحه:

• المشقة تجلب التيسير.

Машаққат енгилликни жалб қилади.

• وجوب الطهارة من الخَبَث الظاهر والباطن.

Зоҳирий ва ботиний нопокликлардан покланишнинг вожиблиги.

• الإنعام على الفاجر استدراج له وليس إكرامًا.

Неъматлар фожир учун иззат-икром эмас, балки истидрождир, яъни, арқонни узун ташлаб қўйишдир.

آیه: 19

فَقُتِلَ كَيۡفَ قَدَّرَ

Лаънатлангур, азобга учрагур, қандай режа тузди-я?!

آیه: 20

ثُمَّ قُتِلَ كَيۡفَ قَدَّرَ

Яна қайта лаънатлангур, азобга учрагур, қандай режа тузди-я?!

آیه: 21

ثُمَّ نَظَرَ

Кейин айтмоқчи бўлганларини шошмасдан қайта-қайта ўйлаб, кўздан кечирди.

آیه: 22

ثُمَّ عَبَسَ وَبَسَرَ

Қуръонни айблаш учун бирон нарса топа олмагач, афтини буриштириб, қош-қовоғини осилтириб олди.

آیه: 23

ثُمَّ أَدۡبَرَ وَٱسۡتَكۡبَرَ

Кейин у иймондан юз ўгирди ва Пайғамбар алайҳиссаломга итоат қилишдан ўзини катта олди.

آیه: 24

فَقَالَ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ يُؤۡثَرُ

Деди: ”Муҳаммад олиб келган нарса Аллоҳнинг каломи эмас, балки ўзгалардан нақл қилинган бир сеҳрдир”.

آیه: 25

إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا قَوۡلُ ٱلۡبَشَرِ

”Бу Аллоҳнинг каломи эмас, башарнинг сўзидир”.

آیه: 26

سَأُصۡلِيهِ سَقَرَ

Мен бу кофирни яқинда дўзах қатларидан бир қатга киритаман. У куйдирадиган Сақардир.

آیه: 27

وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا سَقَرُ

Эй, Муҳаммад, Сақарнинг нималигини сиз қаердан ҳам билар эдингиз?!

آیه: 28

لَا تُبۡقِي وَلَا تَذَرُ

У ўзида азобланаётган кимсадан бирон нарсани қолдирмасдан, ҳаммасини куйдириб кул қилади. Кейин азобланувчининг бадани яна ўз ҳолига қайтади. Сўнг яна куйдириб кул қилади. Шу тариқа давом этаверади.

آیه: 29

لَوَّاحَةٞ لِّلۡبَشَرِ

У териларни қаттиқ куйдириб, бутунлай ўзгартириб юборади.

آیه: 30

عَلَيۡهَا تِسۡعَةَ عَشَرَ

Унинг устида ўн тўққизта фаришта бор. Улар Сақарнинг посбонларидир.

آیه: 31

وَمَا جَعَلۡنَآ أَصۡحَٰبَ ٱلنَّارِ إِلَّا مَلَٰٓئِكَةٗۖ وَمَا جَعَلۡنَا عِدَّتَهُمۡ إِلَّا فِتۡنَةٗ لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ لِيَسۡتَيۡقِنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ وَيَزۡدَادَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِيمَٰنٗا وَلَا يَرۡتَابَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَلِيَقُولَ ٱلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٞ وَٱلۡكَٰفِرُونَ مَاذَآ أَرَادَ ٱللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلٗاۚ كَذَٰلِكَ يُضِلُّ ٱللَّهُ مَن يَشَآءُ وَيَهۡدِي مَن يَشَآءُۚ وَمَا يَعۡلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلَّا هُوَۚ وَمَا هِيَ إِلَّا ذِكۡرَىٰ لِلۡبَشَرِ

Дўзахнинг посбонларини фаришталардан қилдик. Уларга инсонларнинг тоқати дош беролмайди. Аллоҳ кофирларни синаш учун азоб фаришталарининг сонини ўн тўққизта қилди. Токи, улар деганини деб, ўзларига ўзлари азобни кучайтириб олсинлар. Токи, Таврот берилган яҳудийлар ва Инжил берилган насронийлар Қуръон уларнинг китобларидаги маълумотни тасдиқлаганини кўриб, аниқ ишонч ҳосил қилсинлар. Аҳли китобларнинг мувофиқлигини кўриб, мўминларнинг ҳам иймонлари зиёда бўлсин. Токи, яҳудий, насроний ва мўминларнинг қалбларида шубҳа қолмасин. Токи, иймон бобида иккиланиб турганлар ва кофирлар: ”Бу ғалати сон билан Аллоҳ нимани хоҳлаяпти ўзи?!”, - деб қолсинлар. Аллоҳ таоло Ўзи хоҳлаган кимсани адаштиради, Ўзи истаган кишини ҳидоятга бошлайди. Мана шу сонни инкор қилувчиларни адаштиргани ва тасдиқ этганларни ҳидоятга бошлагани бунинг яққол мисолидир. Парвардигорингиз лашкарлари шу қадар кўпки, уни Ўзидан бошқа ҳеч ким билмайди. Жаҳаннам Аллоҳ таолонинг қудратини билиб олишлари учун башариятга бир эслатмадир, холос.

آیه: 32

كَلَّا وَٱلۡقَمَرِ

Масала баъзи мушрикларнинг шерикларига: ”Жаҳаннам посбонларини сизлардан узоқлаштираман, сизларни ҳимоя қиламан”, деб даъво қилаётганидек енгил эмас.
Аллоҳ таоло ойга қасам ичди.

آیه: 33

وَٱلَّيۡلِ إِذۡ أَدۡبَرَ

Кейин ўтиб кетган тунга қасам ичди.

آیه: 34

وَٱلصُّبۡحِ إِذَآ أَسۡفَرَ

Кейин ёришиб келаётган тонгга ҳам қасам ичди.

آیه: 35

إِنَّهَا لَإِحۡدَى ٱلۡكُبَرِ

Дарҳақиқат, жаҳаннам олови улкан балолардан биридир.

آیه: 36

نَذِيرٗا لِّلۡبَشَرِ

Инсонларни қўрқитиб, огоҳлантирувчидир.

آیه: 37

لِمَن شَآءَ مِنكُمۡ أَن يَتَقَدَّمَ أَوۡ يَتَأَخَّرَ

Эй одамлар, бу сизларнинг орангизда Аллоҳга иймон келтириш ва солиҳ амаллар билан олдинда бўлишни хоҳлаётган кишилар учун ҳам, куфру исён билан орқада қолишни истаётган кишилар учун ҳамдир.

آیه: 38

كُلُّ نَفۡسِۭ بِمَا كَسَبَتۡ رَهِينَةٌ

Ҳар бир жон ўзи қилиб ўтган амалларининг гаровига олинади. Амаллари уни ё ҳалок қилади, ё ҳалокатлардан қутқариб қолади.

آیه: 39

إِلَّآ أَصۡحَٰبَ ٱلۡيَمِينِ

Лекин мўминлар гуноҳлари туфайли азобга тутилмайдилар. Балки солиҳ амаллари туфайли кечириладилар.

آیه: 40

فِي جَنَّٰتٖ يَتَسَآءَلُونَ

Улар Қиёмат куни жаннатларда бир-бирларидан сўрайдилар.

آیه: 41

عَنِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ

Қилган гуноҳлари туфайли ўзларини ўзлари ҳалок қилган кофирлар ҳақида.

آیه: 42

مَا سَلَكَكُمۡ فِي سَقَرَ

Улар: ”Нима сабабдан жаҳаннамга кирдингизлар?”, - деб сўрайдилар.

آیه: 43

قَالُواْ لَمۡ نَكُ مِنَ ٱلۡمُصَلِّينَ

Кофирлар шундай деб жавоб берадилар: ”Бизлар дунё ҳаётида фарз намозларни адо қилувчилардан бўлмадик”.

آیه: 44

وَلَمۡ نَكُ نُطۡعِمُ ٱلۡمِسۡكِينَ

Аллоҳ бизга ато қилган мол-давлатдан фақирларни таомлантирмадик.

آیه: 45

وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ ٱلۡخَآئِضِينَ

Ботиллар қаерга борса, ўша ерга борардик. Адашган, гумроҳлар билан бирга ҳамтовоқ бўлардик.

آیه: 46

وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوۡمِ ٱلدِّينِ

Жазо – Қиёмат кунини ёлғонга чиқарар эдик.

آیه: 47

حَتَّىٰٓ أَتَىٰنَا ٱلۡيَقِينُ

Ўлим вақти етиб, тавбадан маҳрум қилингунимизга қадар ҳақни тан олмасликда давом этавердик.

از فواید آیات این صفحه:

• خطورة الكبر حيث صرف الوليد بن المغيرة عن الإيمان بعدما تبين له الحق.

Кибр нақадар хатарли. Валид ибн Муғийра ҳақни очиқ-ойдин билганидан кейин ҳам кибри туфайли иймондан юз ўгириб кетди.

• مسؤولية الإنسان عن أعماله في الدنيا والآخرة.

Инсон шу дунёда ҳам, охиратда ҳам амалларидан масъулдир.

• عدم إطعام المحتاج سبب من أسباب دخول النار.

Муҳтожларни таомсиз қолдириш дўзахга кириш сабабларидандир.

آیه: 48

فَمَا تَنفَعُهُمۡ شَفَٰعَةُ ٱلشَّٰفِعِينَ

Қиёмат куни уларга фаришталар, пайғамбарлар ва солиҳ кишилардан иборат бўлган шафоатчиларнинг ўртага тушиши фойда бермайди. Шафоат қабул бўлишининг шарти шафоат қилинувчидан Аллоҳнинг рози бўлишидир.

آیه: 49

فَمَا لَهُمۡ عَنِ ٱلتَّذۡكِرَةِ مُعۡرِضِينَ

Бу мушрикларни Қуръондан юз ўгиришга нима мажбур қилди?

آیه: 50

كَأَنَّهُمۡ حُمُرٞ مُّسۡتَنفِرَةٞ

Улар худди ёввойи, ҳуркак эшакка ўхшаб юз ўгирадилар.

آیه: 51

فَرَّتۡ مِن قَسۡوَرَةِۭ

Шеърдан қўрқиб қочган эшак каби юз ўгирадилар.

آیه: 52

بَلۡ يُرِيدُ كُلُّ ٱمۡرِيٕٖ مِّنۡهُمۡ أَن يُؤۡتَىٰ صُحُفٗا مُّنَشَّرَةٗ

Бу мушрикларларнинг ҳар бири Муҳаммад Аллоҳнинг элчиси эканидан хабар берадиган ўзларининг алоҳида очиқ китоблари бўлишини хоҳлаётгандир. Бунинг сабаби далилларнинг озлиги ёки ҳужжатларнинг кучсизлиги эмас, балки уларнинг қайсарлиги ва кибр-ҳавосидир.

آیه: 53

كَلَّاۖ بَل لَّا يَخَافُونَ ٱلۡأٓخِرَةَ

Асло ундай эмас. Уларнинг залолатда туриб олишларига сабаб шуки, улар охиратдаги азобга ишонмайдилар. Шунинг учун кофирлигида қолиб кетганлар.

آیه: 54

كَلَّآ إِنَّهُۥ تَذۡكِرَةٞ

Огоҳ бўлингизким, албатта бу Қуръон эслатма ва насиҳатдир.

آیه: 55

فَمَن شَآءَ ذَكَرَهُۥ

Ким Қуръон ўқиб, ундан насиҳат олишни истаса, уни ўқийди ва насиҳат олади.

آیه: 56

وَمَا يَذۡكُرُونَ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُۚ هُوَ أَهۡلُ ٱلتَّقۡوَىٰ وَأَهۡلُ ٱلۡمَغۡفِرَةِ

Аллоҳ панд-насиҳат олишини хоҳлаганларгина панд-насиҳат оладилар. Буйруқлари бажарилиб, тақиқларидан тийилиб, тақво қилиниши лозим бўлган Зот Аллоҳ таолодир. Агар бандалари тавба қилсалар, уларнинг гуноҳларини кечирувчи бўлган зот ҳам Аллоҳ Таолодир.

از فواید آیات این صفحه:

• مشيئة العبد مُقَيَّدة بمشيئة الله.

Банданинг хоҳиши Аллоҳнинг хоҳишига тобедир.

• حرص رسول الله صلى الله عليه وسلم على حفظ ما يوحى إليه من القرآن، وتكفّل الله له بجمعه في صدره وحفظه كاملًا فلا ينسى منه شيئًا.

Пайғамбар алайҳиссалом ўзига ваҳий қилинган Қуръонни ёдлаб олишга ҳарис эди. Қуръонни у зотнинг қалбига тўплаб бериш ва ҳеч қачон унутмайдиган тарзда ёдлатиб қўйишга Аллоҳнинг Ўзи кафолат берган.