Firo maanaaji al-quraan tedduɗo oo - Firo kurdiiwo - Salaah al-diin * - Tippudi firooji ɗii
سورەتی الجن
قُلۡ أُوحِيَ إِلَيَّ أَنَّهُ ٱسۡتَمَعَ نَفَرٞ مِّنَ ٱلۡجِنِّ فَقَالُوٓاْ إِنَّا سَمِعۡنَا قُرۡءَانًا عَجَبٗا
سوورەتی (جن) پێناسەیەكى سورەتە: ١- سورەتى (جن) سورەتێكى مەككى یە. ٢- ژمارەى ئایەتەكانى سورەتى (جن) (٢٨) ئایەتە. ٣- سورەتى (جن) زنجیرەى حەفتاو سێیەمە لە ریزبەندى لەناو سورەتەكانى قورئانى پیرۆزدا. ٤- سورەتى (جن) لە دواى سورەتى (ئەعراف) دابەزیوە. تەوەرەكانى ئەم سورەتە: سورەتى (جن) زۆرترین تەوەرەكانى بریتییە لە باسكردنى بابەتەكانى عەقیدەو بیروباوەڕ بەگشتى، وە بە تایبەتتریش باسكردنى لایەنى تاك و تەنهایی خواى گەورەو ناردنى پەیامەكەى و زیندوو بوونەوەو وەرگرتنەوەى پاداشت و سزا. بەڵام تەوەرى سەرەكى سورەتەكە بریتییە لە باسكردنى جنۆكەو تایبەتمەندییەكانیان و ئەوەى كەوا پەیوەندى بەوانەوە هەیە، لە هاتنیان بۆ گوێگرتن لە قورئانى پیرۆزو باوەڕهێنانیان. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ موسڵمان بوونى جنى [ قُلْ أُوحِيَ إِلَيَّ أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم هەواڵ بدە بە ئوممەتەكەت وە بڵێ خوای گەورە وەحی بۆ من ناردووە لە ڕێی جبریلەوە (عَلَيْهِ الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ) كە كۆمەڵێك لە جنییەكان كە جنی (نوصێبین) بوون گوێیان لە قورئان خوێندنی پێغەمبەری خوا بوو صلى الله علیه وسلم ، وە باوەڕیان پێ هێناو موسڵمان بوون خواى گەورە ئەم ئایەتەى دابەزاند (الصحيح المُسنَد)، (هیچ پێغەمبەرێك صلى الله علیه وسلم لە جنی نەبووە بەڵكو پێغەمبەران هەموویان مرۆڤ بوونە، وە هەموویان پیاو بوونە) [ فَقَالُوا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا (١) ] پاشان جنییەكان گەڕانەوە بۆ لای قەومەكەیان وتیان: بەڕاستی ئێمە گوێبیستی قورئانێك بووین زۆر سەرمان سوڕماو سەرسام بووین پێی لە ڕەوانبێژی و پەندو ئامۆژگاری و بەرەكەتیدا .
Faccirooji aarabeeji:
يَهۡدِيٓ إِلَى ٱلرُّشۡدِ فَـَٔامَنَّا بِهِۦۖ وَلَن نُّشۡرِكَ بِرَبِّنَآ أَحَدٗا
[ يَهْدِي إِلَى الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ ] هیدایەتی خەڵكی ئەدات بۆ ڕێگای ڕاست و حەق و یەكخواپەرستی و سەرفرازى ئێمەیش ئیمانمان پێی هێنا، شانازی ئەكەن بە ئیمان هێنانیان، (وە حەقی خۆیشیانە كە شانازی بكەن كە گوێیان لە قورئان بوو یەكسەر ئیمانیان هێنا بە پێچەوانەی مرۆڤە كافرەكانی قوڕەیشەوە) [ وَلَنْ نُشْرِكَ بِرَبِّنَا أَحَدًا (٢) ] وە لە دواى شارەزا بوون و تێگەیشتنمان ئێمە لەمەودوا هەرگیز شەریك بۆ خوای گەورە بڕیار نادەین, وە هیچ كەسێك ناكەینە شەریك بۆ خوای گەورەو بەتاك و تەنها خوای گەورە ئەپەرستین .
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّهُۥ تَعَٰلَىٰ جَدُّ رَبِّنَا مَا ٱتَّخَذَ صَٰحِبَةٗ وَلَا وَلَدٗا
[ وَأَنَّهُ تَعَالَى جَدُّ رَبِّنَا مَا اتَّخَذَ صَاحِبَةً وَلَا وَلَدًا (٣) ] (جَدُّ) واتە: هێزو تواناو فەرمان و كارو نیعمەت و گەورەیی خوای گەورە بەرزو بڵندو گەورەیە، بە دڵنیایى پەروەردگاری ئێمە زۆر لەوە گەورەترو بێ پێویستترە كە خێزان و منداڵ بۆ خۆی بڕیار بدات, هەروەكو چۆن كافران خێزان و مناڵیان ئەدایە پاڵ خوای گەورە .
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّهُۥ كَانَ يَقُولُ سَفِيهُنَا عَلَى ٱللَّهِ شَطَطٗا
[ وَأَنَّهُ كَانَ يَقُولُ سَفِيهُنَا عَلَى اللَّهِ شَطَطًا (٤) ] ئەمە هەر قسەی جنییەكانە ئەڵێن: گێل و خراپەكارانی ئێمە (مەبەستیان پێی ئیبلیس و هەموو خراپەكارانی جنییەكانە) قسەیەكی بەتاڵ و پووچەڵیان ئەدایە پاڵ خوای گەورەو سنووریان ئەبەزاند كە شەریكیان بۆ خوای گەورە بڕیار ئەدا (شَطَط) واتە: بەتاڵ و ناحەق و پووچەڵ .
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّا ظَنَنَّآ أَن لَّن تَقُولَ ٱلۡإِنسُ وَٱلۡجِنُّ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبٗا
[ وَأَنَّا ظَنَنَّا أَنْ لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا (٥) ] وە ئێمە وا حسابمان نەئەكردو وا گومانمان نەئەبرد كە مرۆڤ و جنییەكانیش درۆ بۆ خوای گەورە هەڵبەستن كە بڵێن خوای گەورە شەریكی هەیە یان خێزانی هەیە یان مناڵی هەیە, گومانمان نەئەبرد كە ئەم درۆیە بۆ خوای گەورە هەڵبەستن بەڵام كاتێك گوێمان لە قورئان بوو ئیمانمان پێ هێنا زانیمان كە ئەمانە لەم شتانەدا درۆ ئەكەن وە درۆ بۆ خوای گەورە هەڵئەبەستن, وە خوای گەورە پاك و بێ پێویستە لەم شتانە .
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّهُۥ كَانَ رِجَالٞ مِّنَ ٱلۡإِنسِ يَعُوذُونَ بِرِجَالٖ مِّنَ ٱلۡجِنِّ فَزَادُوهُمۡ رَهَقٗا
[ وَأَنَّهُ كَانَ رِجَالٌ مِنَ الْإِنْسِ يَعُوذُونَ بِرِجَالٍ مِنَ الْجِنِّ فَزَادُوهُمْ رَهَقًا (٦) ] وە پیاوانێك لە مرۆڤەكان پەنایان ئەگرت بە پیاوانێك لە جنییەكان ئەوانیش زیاتر دەیانترساندن, عەرەب كاتی خۆی بچوونایەتە دۆڵێكەوەو بترسانایە ئەیانووت: پەنا ئەگرین بە گەورەی جنییەكانی ئەم دۆڵە لە خراپەكاری قەومەكەی, ئەوانیش كە زانییان مرۆڤەكان لێیان ئەترسێن زیاتر ترساندیانیان (فَزَادُوهُمْ رَهَقًا) واتە: زیاتر ترساندیانن، یان زیاتر تووشی تاوانباری و كوفرو توغیانیان كردن، چونكە پەناگرتن بە جگە لە خواى گەورە هاوبەشبڕیاردانە بۆ خوا، یان زیاتر جورئەتیان پەیدا كرد بۆ گیان مرۆڤەكان, سەرەتا جنییەكان لە مرۆڤەكان دەترسان بەڵام كە بینیان مرۆڤەكان لەمان ئەترسێن زیاتر ترساندیانیان.
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّهُمۡ ظَنُّواْ كَمَا ظَنَنتُمۡ أَن لَّن يَبۡعَثَ ٱللَّهُ أَحَدٗا
[ وَأَنَّهُمْ ظَنُّوا كَمَا ظَنَنْتُمْ أَنْ لَنْ يَبْعَثَ اللَّهُ أَحَدًا (٧) ] مرۆڤە كافرەكانیش وەكو ئێوەی جنییەكان گومانی ئەوەیان برد كە خوای گەورە كەس زیندوو ناكاتەوەو لێپرسینەوە لەگەڵ كەسدا ناكات لە ڕۆژی قیامەت، یاخود (أَنْ لَنْ يَبْعَثَ اللَّهُ أَحَدًا) خوای گەورە هیچ پێغەمبەرێك نانێرێت.
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّا لَمَسۡنَا ٱلسَّمَآءَ فَوَجَدۡنَٰهَا مُلِئَتۡ حَرَسٗا شَدِيدٗا وَشُهُبٗا
پاسەوانى ئاسمان گیراوە [ وَأَنَّا لَمَسْنَا السَّمَاءَ فَوَجَدْنَاهَا مُلِئَتْ حَرَسًا شَدِيدًا وَشُهُبًا (٨) ] وە ئێمە وەكو عادەت و داب و نەریتی خۆمان گەڕاین بەدوای هەواڵی ئاسماندا بینیمان ئاسمان پڕ بووە لە پاسەوانی فریشتەو پاسەوانییەكی زۆر بەهێزو سەختى ئاسمانیان گرتووە، وە بە نەیزەك و پارچە ئەستێرەو ئاگر لە جنی و شەیتانەكان ئەدات و ئەیانسووتێنێ .
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّا كُنَّا نَقۡعُدُ مِنۡهَا مَقَٰعِدَ لِلسَّمۡعِۖ فَمَن يَسۡتَمِعِ ٱلۡأٓنَ يَجِدۡ لَهُۥ شِهَابٗا رَّصَدٗا
[ وَأَنَّا كُنَّا نَقْعُدُ مِنْهَا مَقَاعِدَ لِلسَّمْعِ ] پێش ئەوەی خوای گەورە پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم بنێرێ جنی و شەیتانەكان شوێنیان هەبوو لە ئاسماندا لەوێ هەواڵی ئاسمانیان ئەدزی و ئەیانهێنا بۆ فاڵچییەكان [ فَمَنْ يَسْتَمِعِ الْآنَ ] بەڵام ئێستا لە دوای ناردنی پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم هەر كەسێك لە جنی و شەیتانەكان بەرز بێتەوە بۆ ئاسمان و گوێ لە هەواڵى ئاسمان بگرێت [ يَجِدْ لَهُ شِهَابًا رَصَدًا (٩) ] ئەبینێ نەیزەكێك لەو ئاگرانە لە كەمین و بۆسەدایە بۆی وە خوای گەورە تێی ئەگرێ و ئەیسووتێنێ و نایەڵێ بەرز ببنەوە, كە پێشتریش ئەم شتە هەر هەبووە بەڵام كەمتر, بەڵام لە دوای ناردنی پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم ئیتر ناتوانن بەرز ببنەوە بۆ ئاسمان.
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّا لَا نَدۡرِيٓ أَشَرٌّ أُرِيدَ بِمَن فِي ٱلۡأَرۡضِ أَمۡ أَرَادَ بِهِمۡ رَبُّهُمۡ رَشَدٗا
ئەدەبى جنییە موسڵمانەكان [ وَأَنَّا لَا نَدْرِي أَشَرٌّ أُرِيدَ بِمَنْ فِي الْأَرْضِ ] جنی و شەیتانەكان كە بەرز بوونەوە بۆ ئاسمان لە ئاسمانەوە نەیزەكی زۆریان تێگیراو سووتێنران، لە ئاسمانى (تائیف) ئاگرێكى زۆر بینرا، وە خەڵكى ترسان وایانزانی ئەهلی ئاسمان تیاچوونە, دەستیان كرد بە خێر كردن و ئازاد كردنى كۆیلەكانیان، بەڵام دواتر (عەبد یالێل بن عومەیر) وتی: هیچ شتێك نییە ئەمە لەبەر ئەوەیە كە لە مەككەدا محمد صلى الله علیه وسلم بووە بە پێغەمبەرو ئیتر جن و شەیتان بۆیان نییە بەرز ببنەوە بۆ ئاسمان، وە شەیتانەكانیش زۆر ترسان و هاتنە لای ئیبلیس و بۆیان باس كرد، ئەویش وتی: بڕۆن لە هەموو زەویەك مشتێك خۆڵم بۆ بێنن تا بۆنی بكەم, بۆیان هێناو ئەویش بۆنی كردو وتی: ئەمە لە مەككەدا پێغەمبەری ئاخر زەمان نێردراوە، وە ئیتر بۆتان نیە بەرز ببنەوە بۆ ئاسمان, وە حەوت جنى (نوسێبین)ى نارد بۆ مەككە بینیان پێغەمبەرى خوا صلى الله علیه وسلم نوێژ دەكات و لێى نزیك بوونەوەو موسڵمان بوون و وتیان: بەهۆی ئەم پاسەوانیە سەختەی ئاسمان كە پاسەوانی گیراوە نازانین ئایا شەڕ ویستراوە بۆ خەڵكی سەر ڕووی زەوی [ أَمْ أَرَادَ بِهِمْ رَبُّهُمْ رَشَدًا (١٠) ] یاخود خوای گەورە خێرو چاكەی بۆیان ئەوێت, (ئەمەیش ئەدەبی ئەو جنییە موسڵمانانەیە كە شەڕەكەیان نەدایە پاڵ خوای گەورەو وتیان: نازانین شەڕ ویستراوە بۆ خەڵكی سەر ڕووی زەوی یان خوای گەورە خێرو چاكەی بۆیان ئەوێ, خێرو چاكەیان دایە پاڵ خوای گەورە بەڵام شەڕەكەیان نەدایە پاڵ خوای گەورە).
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّا مِنَّا ٱلصَّٰلِحُونَ وَمِنَّا دُونَ ذَٰلِكَۖ كُنَّا طَرَآئِقَ قِدَدٗا
جنییش هەموو دین و ئاینزایەكیان تێدایە [ وَأَنَّا مِنَّا الصَّالِحُونَ وَمِنَّا دُونَ ذَلِكَ ] وتیان: وە ئێمەش پیاوچاكمان تیادا هەیە ئەوانەی كە ئیمانیان هێناوە بە پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم ، وە هەیشمانە لە خوار ئەوەوە، واتە: كافرو بێباوەڕیشمان هەیە [ كُنَّا طَرَائِقَ قِدَدًا (١١) ] ئێمە چەند كۆمەڵێكی پارچە پارچەو بەش بەشین, موسڵمان و جوولەكەو گاورو ئاگرپەرستیان هەیە وەكو مرۆڤەكان .
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّا ظَنَنَّآ أَن لَّن نُّعۡجِزَ ٱللَّهَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَن نُّعۡجِزَهُۥ هَرَبٗا
[ وَأَنَّا ظَنَنَّا أَنْ لَنْ نُعْجِزَ اللَّهَ فِي الْأَرْضِ وَلَنْ نُعْجِزَهُ هَرَبًا (١٢) ] وە ئێمە زانیمان كە ئەگەر خوای گەورە بیەوێ سزامان بدات ئەوە لە دەست خوای گەورە ڕزگارمان نابێ وە ناتوانین لە سزای خوای گەورە ڕابكەین، وە ناتوانین خوای گەورە بێ دەسەڵات بكەین ئەزانین كە خوای گەورە چەندێك تواناو دەسەڵاتی بەسەر ئێمەدا هەیە .
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّا لَمَّا سَمِعۡنَا ٱلۡهُدَىٰٓ ءَامَنَّا بِهِۦۖ فَمَن يُؤۡمِنۢ بِرَبِّهِۦ فَلَا يَخَافُ بَخۡسٗا وَلَا رَهَقٗا
[ وَأَنَّا لَمَّا سَمِعْنَا الْهُدَى آمَنَّا بِهِ ] كاتێك ئێمە گوێمان لەو هیدایەتە بوو كە قورئانی پیرۆز بوو ڕاستەوخۆ ئیمانمان پێی هێنا، (فەخرو شانازی ئەكەن بە ئیمان هێنانیان وە جێی خۆیەتی كە فەخرو شانازی بكەن لەبەر ئەوەی یەكسەر ئیمانیان هێنا) [ فَمَنْ يُؤْمِنْ بِرَبِّهِ فَلَا يَخَافُ بَخْسًا وَلَا رَهَقًا (١٣) ] وە هەر كەسێك ئیمان بەخوای گەورە بێنێ ئەوە ترسی ئەوەی نییە كە لە ئەجرو پاداشتی كەم بكات، یاخود تاوانی كەسى تر بهێنرێتە سەرشانی, یاخود (رَهَقًا) واتە: دژایەتی بكرێ، یاخود سنوور ببەزێنێ .
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّا مِنَّا ٱلۡمُسۡلِمُونَ وَمِنَّا ٱلۡقَٰسِطُونَۖ فَمَنۡ أَسۡلَمَ فَأُوْلَٰٓئِكَ تَحَرَّوۡاْ رَشَدٗا
[ وَأَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَمِنَّا الْقَاسِطُونَ ] وە ئێمە هەمانە موسڵمانە، وە هەمانە ستەمكارە، ئەوانەی لە ڕێگای حەق لایانداوە، (مُقْسِط) واتە: دادپەروەر، بەڵام (قَاسِط) واتە: ستەمكار [ فَمَنْ أَسْلَمَ فَأُولَئِكَ تَحَرَّوْا رَشَدًا (١٤) ] جا ئەوانەی موسڵمان بوونە ئەوانە ڕێگای خێرو حەق و ڕاستییان گرتۆتە بەرو بەدوای ڕێگای سەرفرازی و ڕزگاریدا گەڕاون .
Faccirooji aarabeeji:
وَأَلَّوِ ٱسۡتَقَٰمُواْ عَلَى ٱلطَّرِيقَةِ لَأَسۡقَيۡنَٰهُم مَّآءً غَدَقٗا
خواپەرستى هۆكارە بۆ دەستخستنى بەخششەكان [ وَأَلَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ ] وە ئەگەر جن و مرۆڤیش هەردووكیان دامەزراو بن لەسەر ڕێگاكە، واتە: ڕێگای ڕاست و موسڵمان بن [ لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقًا (١٦) ] خوای گەورە ئەفەرمووێ: ئاوێكی زۆرو بەخوڕو بەلێزمەیان پێ ئەدەین، واتە: ئەگەر موسڵمان بن رزق و رۆزى و خێرو بەرەكەتی فراوانیان پێ ئەبەخشین، یاخود (وَأَلَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ) ئەگەر دامەزراو بن لەسەر ڕێگاكە واتە: ڕێگای گومڕایی، ئەوە وەكو (ئیستیدراج) تووشی خێرو بەرەكەت و رزق و رۆزیان ئەكەین بۆ ئەوەی لەناو گومڕایی خۆیاندا بەردەوام بن تا لەناكاودا ئەیانبەینەوە .
Faccirooji aarabeeji:
لِّنَفۡتِنَهُمۡ فِيهِۚ وَمَن يُعۡرِضۡ عَن ذِكۡرِ رَبِّهِۦ يَسۡلُكۡهُ عَذَابٗا صَعَدٗا
[ لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ ] تا تاقیان بكەینەوە لەهەردوو حاڵەتەكەدا [ وَمَنْ يُعْرِضْ عَنْ ذِكْرِ رَبِّهِ يَسْلُكْهُ عَذَابًا صَعَدًا (١٧) ] وە هەر كەسێكیش پشت بكات لە زیكری خوای گەورە لەم قورئانە پیرۆزە ئەوە خوای گەورە ئەیخاتە ناو سزایەكی زۆر بەئێش و ئازارو ناڕەحەت و سەختەوە كە هیچ پشوویەكی تیادا نییە, یاخود وتراوە: شاخێكە لە ناو دۆزەخدا ئەبێ پێیدا سەركەون و تووشی مەشەقەیان ئەكات, یاخود وتراوە: بیرێكە لەناو دۆزەخداو ئەخرێنە ناوێوە.
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّ ٱلۡمَسَٰجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدۡعُواْ مَعَ ٱللَّهِ أَحَدٗا
[ وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا (١٨) ] وە مزگەوتەكان تایبەتن بە خوای گەورەو ماڵی خوای گەورەن ئێوە لەگەڵ (اللَّه)دا دوعا لە هیچ كەسێكی تر مەكەن وە لە كەسی تر مەپاڕێنەوە تەنها لە خوای گەورە بپاڕێنەوە لەبەر ئەوەی دوعا عیبادەتە, جنییەكان وتوویانە: ئەی پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم كاتێك ئێمە لێتان دوورین چۆن بێین بۆ مزگەوت و ئامادەی نوێژ بین لەگەڵتدا؟, خواى گەورە ئەم ئایەتەى دابەزاند: هەموو شوێنێك مزگەوتەو هەموو شوێنێك ماڵی خوای گەورەیە, وە وتراوە: جوولەكەو گاور بچوونایەتە ناو كەنیسەو دێرەكانیان شەریكیان بۆ خوا دانا, خوای گەورە فەرمانی كرد ئەی پێغەمبەرى خوا صلى الله علیه وسلم ئێوە لەناو مزگەوتەكاندا شەریك بۆ خوای گەورە دامەنێن، وە لە دەرەوەی مزگەوتیش، بەتایبەت مزگەوت شوێنی عیبادەت و یەكخواپەرستییە, وە هەموو مزگەوتێكیش ئەگرێتەوە, یاخود (وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ) واتە: ئەو ئەندامانەی لەشتان كە سوجدەی پێ ئەبەن بەتاك و تەنها سوجدەی بۆ خوای گەورە پێ بەرن وەكو ناوچەوان و لوت و دەست و پێ و ئەژنۆتان ئەم حەوت شوێنەی كە فەرمانمان پێ كراوە سوجدەی پێ بەرین بەتاك و تەنها سوجدەی بۆ خوای گەورە پێ بەرن و سوجدە بۆ جگە لە خوا مەبەن .
Faccirooji aarabeeji:
وَأَنَّهُۥ لَمَّا قَامَ عَبۡدُ ٱللَّهِ يَدۡعُوهُ كَادُواْ يَكُونُونَ عَلَيۡهِ لِبَدٗا
[ وَأَنَّهُ لَمَّا قَامَ عَبْدُ اللَّهِ يَدْعُوهُ كَادُوا يَكُونُونَ عَلَيْهِ لِبَدًا (١٩) ] وە كاتێك كە بەندەی خوا، واتە: پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم دەعوەو بانگەوازی خەڵكی ئەكرد، یان كاتێك لە (بەطنى نەخلە) نوێژی ئەكرد جنییەكان لێی كۆبوونەوەو كەڵەكە بوون و قەڵەباڵەغیان كرد بۆ ئەوەی گوێیان لە قورئان خوێندنی پێغەمبەری خوا بێ صلى الله علیه وسلم ، یاخود كە بینییان هاوەڵان لە دواى پێغەمبەری خواوە صلى الله علیه وسلم ركوع و سجود دەبەن جنییەكان سەرسام بوون و بۆ قەومەكەیان گێڕایەوە، یاخود وتراوە: كاتێك پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم بانگەوازى یەكخواپەرستى كرد جن و مرۆڤ لێى كۆبوونەوە بۆ ئەوەی كە نورو دینی خوای گەورە بكوژێننەوە بەڵام خوای گەورە دینەكەی خۆی سەرخست وە سەریئخات و ئەیگەیەنێ .
Faccirooji aarabeeji:
قُلۡ إِنَّمَآ أَدۡعُواْ رَبِّي وَلَآ أُشۡرِكُ بِهِۦٓ أَحَدٗا
[ قُلْ إِنَّمَا أَدْعُو رَبِّي ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم پێیان بڵێ: من بەتاك و تەنها عیبادەتی خوای گەورە ئەكەم وە خوای گەورە ئەپەرستم [ وَلَا أُشْرِكُ بِهِ أَحَدًا (٢٠) ] وە هیچ كەسێك ناكەمە شەریك بۆ خوای گەورە.
Faccirooji aarabeeji:
قُلۡ إِنِّي لَآ أَمۡلِكُ لَكُمۡ ضَرّٗا وَلَا رَشَدٗا
سوودو زیان تەنها بەدەستى خواى گەورەیە [ قُلْ إِنِّي لَا أَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَلَا رَشَدًا (٢١) ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم پێیان بڵێ: من توانای ئەوەم نییە كە زیان لەسەر ئێوە لادەم یاخود خێرو چاكەتان بۆ بێنم بەڵكو سوودو زیان تەنها بەدەست خوای گەورەیەو منیش وەكو ئێوە مرۆڤم و تەنها جیاوازیم ئەوەیە لەلایەن پەروەردگارەوە وەحیم بۆ دێت .
Faccirooji aarabeeji:
قُلۡ إِنِّي لَن يُجِيرَنِي مِنَ ٱللَّهِ أَحَدٞ وَلَنۡ أَجِدَ مِن دُونِهِۦ مُلۡتَحَدًا
[ قُلْ إِنِّي لَنْ يُجِيرَنِي مِنَ اللَّهِ أَحَدٌ ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم پێیان بڵێ: ئەگەر من سەرپێچى خوای گەورە بكەم و سزام بدات ئەوا هیچ كەسێك نییە بتوانێ سزای خوای گەورەم لەسەر لابدات و بمپارێزێت [ وَلَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَدًا (٢٢) ] وە جگە لە خوای گەورە هیچ پشتیوان و پەنایەك نییە كە پەنای بۆ بەرم و لە سزای خوای گەورە بمپارێزێ .
Faccirooji aarabeeji:
إِلَّا بَلَٰغٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَرِسَٰلَٰتِهِۦۚ وَمَن يَعۡصِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَإِنَّ لَهُۥ نَارَ جَهَنَّمَ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدًا
[ إِلَّا بَلَاغًا مِنَ اللَّهِ وَرِسَالَاتِهِ ] مەگەر گەیاندنی دینەكەو پەیامی خوای گەورە من بپارێزێ، یاخود تەنها ئیشی من ئەوەیە كە پەیامی خوای گەورە ئەگەیەنم بە خەڵكی ئەگەر وابكەم ڕزگارم دەبێت ئەگەر نا بەهیلاك ئەچم [ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا (٢٣) ] وە هەركەسێك سەرپێچى خواو پێغەمبەرەكەى صلى الله علیه وسلم بكات ئەوا بە دڵنیایى ئاگرى دۆزەخى بۆ هەیە كە بە نەمرى و هەمیشەیی تێیدا دەمێنێتەوە .
Faccirooji aarabeeji:
حَتَّىٰٓ إِذَا رَأَوۡاْ مَا يُوعَدُونَ فَسَيَعۡلَمُونَ مَنۡ أَضۡعَفُ نَاصِرٗا وَأَقَلُّ عَدَدٗا
[ حَتَّى إِذَا رَأَوْا مَا يُوعَدُونَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ نَاصِرًا وَأَقَلُّ عَدَدًا (٢٤) ] تا لە رۆژى قیامەتدا ئەو هەڕەشانەى كەلێیان كرابوو دەیبینن ئەو كاتە لە داهاتوودا ئەزانن كە كێ پشتیوان و سەربازی لاوازترە وە ژمارەیشی كەمترە ئایا كافران یاخود باوەڕداران و یەكخواپەرستان، بە دڵنیایی ئەمانە هەمیشە بەهێزن بە پشتیوانی و بەهێزی خوای گەورە، وە ژمارەیان زیاترە چونكە سەربازانى خواى گەورەیان لەگەڵدایە كە خوا نەبێت كەس نازانێت ژمارەیان چەندە .
Faccirooji aarabeeji:
قُلۡ إِنۡ أَدۡرِيٓ أَقَرِيبٞ مَّا تُوعَدُونَ أَمۡ يَجۡعَلُ لَهُۥ رَبِّيٓ أَمَدًا
[ قُلْ إِنْ أَدْرِي أَقَرِيبٌ مَا تُوعَدُونَ أَمْ يَجْعَلُ لَهُ رَبِّي أَمَدًا (٢٥) ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم پێیان بڵێ: نازانم ئایا سزای ئێوە كە خوای گەورە هەڕەشەی لێ كردوون بە سزا ئایا ئەو هەڕەشەیە نزیكە لێتان یان خوای گەورە ماوەیەكی تری بۆ داناوە، من نازانم لەبەر ئەوەی پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم غەیبی نەزانیوە، وە نەیشیزانیوە كەی قیامەت دێت, تەنها خوای گەورە خۆی ئەو شتانەی زانیوە.
Faccirooji aarabeeji:
عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ فَلَا يُظۡهِرُ عَلَىٰ غَيۡبِهِۦٓ أَحَدًا
تەنها خواى گەورە غەیب دەزانێت [ عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا (٢٦) ] خوای گەورە زانای پەنهان و نهێنییەكانەو ئەو غەیب و نهێنیە بۆ هیچ كەسێك ئاشكرا ناكات لە بەندەكانی و هیچ كەسێك نییە غەیب بزانێ تەنها خوای گەورە نەبێ .
Faccirooji aarabeeji:
إِلَّا مَنِ ٱرۡتَضَىٰ مِن رَّسُولٖ فَإِنَّهُۥ يَسۡلُكُ مِنۢ بَيۡنِ يَدَيۡهِ وَمِنۡ خَلۡفِهِۦ رَصَدٗا
[ إِلَّا مَنِ ارْتَضَى مِنْ رَسُولٍ ] تەنها كەسانێكیش لە پێغەمبەران كە خوای گەورە لێیان ڕازییە ئەویش هەندێك جار خوای گەورە غەیبیان نیشان ئەدات وەكو موعجیزەو بەڵگەیەك لەسەر ڕاستێتی پێغەمبەرایەتیەكەیان، خوای گەورە هەندێك جار غەیب نیشانی پێغەمبەران ئەدات [ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا (٢٧) ] لەگەڵ ئەوەشدا لە پێش دەست و لە پاشیشیەوە فریشتەكان پاسەوانێتییەكەی سەخت ئەگرن نەوەكو شەیتانەكان و جنییەكان شتێك لەو وەحییە بدزن و بیگەیەننە دەمی فاڵچییەكان .
Faccirooji aarabeeji:
لِّيَعۡلَمَ أَن قَدۡ أَبۡلَغُواْ رِسَٰلَٰتِ رَبِّهِمۡ وَأَحَاطَ بِمَا لَدَيۡهِمۡ وَأَحۡصَىٰ كُلَّ شَيۡءٍ عَدَدَۢا
[ لِيَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسَالَاتِ رَبِّهِمْ ] تا پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم بزانێ كە پێغەمبەرانی تر پەیامی خوای گەورەیان گەیاندووە، یان بزانێ كە خۆی پەیامی خوای گەورەی گەیاندووە، یان خەڵكى بزانن كە پێغەمبەران پەیامى خواى گەورەیان گەیاندووە [ وَأَحَاطَ بِمَا لَدَيْهِمْ ] وە فریشتەكان دەوری پێغەمبەران ئەدەن لە كاتی هێنانی وەحییەكەدا [ وَأَحْصَى كُلَّ شَيْءٍ عَدَدًا (٢٨) ] وە خوای گەورە هەموو شتێكی سەرژمێری كردووەو ژماردووە، والله أعلم . بەم شێوازە هاتینە كۆتایی تەفسیرى سوورەتى (جن) والحمد لله.
Faccirooji aarabeeji:
Firo maanaaji al-quraan tedduɗo oo - Firo kurdiiwo - Salaah al-diin - Tippudi firooji ɗii
Firo maanaaji al-quraan tedduɗo oo fayde e ɗemngal kurdiire, firi ɗum ko Salaah Al-diin Abdu Al-kariim.