Firo maanaaji Simoore Simoore yimooɓe - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - Mawsuuwa al-quraan tedduɗo oo

Шуъаро сураси

Ina jeyaa e payndaale simoore ndee:

بيان آيات الله في تأييد المرسلين وإهلاك المكذبين.

Аллоҳ таолонинг Пайғамбарларни қўллаб-қувватлаш ва ҳақни ёлғонга чиқарувчиларни ҳалок қилиш борасидаги оятларини баён қилиш

---

Aaya: 1

طسٓمٓ

Бу каби ҳарфлар ҳақида "Бақара" сурасининг бошланишида айтиб ўтдик.

Aaya: 2

تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱلۡكِتَٰبِ ٱلۡمُبِينِ

Булар ҳақ билан ботилни ажратиб, очиқлаб берадиган Қуръон оятларидир.

Aaya: 3

لَعَلَّكَ بَٰخِعٞ نَّفۡسَكَ أَلَّا يَكُونُواْ مُؤۡمِنِينَ

Эй Пайғамбар, эҳтимол сиз уларнинг ҳидоят топишига ҳарис бўлиб, шу иш амалга ошмагани учун ўзингизни ўзингиз ўлдирмоқчи бўлаётгандирсиз?

Aaya: 4

إِن نَّشَأۡ نُنَزِّلۡ عَلَيۡهِم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ ءَايَةٗ فَظَلَّتۡ أَعۡنَٰقُهُمۡ لَهَا خَٰضِعِينَ

Уларга осмондан бир мўъжиза туширишни истасак, бу ишни қилардик ва уларнинг бўйинлари Биз туширган мўъжизага хор бўлиб эгилиб қоларди. Лекин Биз уларни синаш учун, ғайбга ишониш-ишонмасликларини аниқлаш учун бу ишни қилмадик.

Aaya: 5

وَمَا يَأۡتِيهِم مِّن ذِكۡرٖ مِّنَ ٱلرَّحۡمَٰنِ مُحۡدَثٍ إِلَّا كَانُواْ عَنۡهُ مُعۡرِضِينَ

Қачон анави мушрикларга Аллоҳнинг ягона эканига, пайғамбарининг ҳақ эканига ёрқин ҳужжатлар ила бир янги эслатма келса, унга қулоқ солишдан ва уни тан олишдан бош тортавердилар.

Aaya: 6

فَقَدۡ كَذَّبُواْ فَسَيَأۡتِيهِمۡ أَنۢبَٰٓؤُاْ مَا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ

Улар пайғамбарлари олиб келган хабарни ёлғонга чиқардилар. Бас, энди яқинда улар масхара қилиб юрган иш нима экани аён бўлиб, бошларига бало ёғилур.

Aaya: 7

أَوَلَمۡ يَرَوۡاْ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ كَمۡ أَنۢبَتۡنَا فِيهَا مِن كُلِّ زَوۡجٖ كَرِيمٍ

Анави саркашлар кофирлигида қотиб туравермасдан, заминга боқмайдиларми? Биз унда қанчадан-қача фойдали ва турли хил кўринишдаги ўсимликларни ундириб қўйдик-ку.

Aaya: 8

إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ

Замин узра турли хил кўринишдаги фойдали ўсимликларнинг униб-ўсишида ўликларни тирилтира оладиган Зотнинг қудратини кўрсатиб турувчи очиқ оят-аломатлар бор. Лекин уларнинг кўплари шунда ҳам иймонга келмадилар.

Aaya: 9

وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ

Эй Пайғамбар, албатта, Парвардигорингиз ҳаммадан Ғолиб ва бандаларига Меҳрибондир.

Aaya: 10

وَإِذۡ نَادَىٰ رَبُّكَ مُوسَىٰٓ أَنِ ٱئۡتِ ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ

Эй Пайғамбар, эсланг! Парвардигорингиз Мусога Аллоҳга куфр келтириб, ўзларига ўзлари зулм қилган қавм ёнига боришни буюрди.

Aaya: 11

قَوۡمَ فِرۡعَوۡنَۚ أَلَا يَتَّقُونَ

Улар Фиръавн қавмидир. Уларни юмшоқлик, мулойимлик ила Аллоҳдан тақво қилишга, У Зотнинг буйруқларини бажариб, тақиқларидан тийилишга буюрсинлар.

Aaya: 12

قَالَ رَبِّ إِنِّيٓ أَخَافُ أَن يُكَذِّبُونِ

Мусо алайҳиссалом деди: "Парвардигорим, мени ёлғончига чиқаришларидан қўрқаман".

Aaya: 13

وَيَضِيقُ صَدۡرِي وَلَا يَنطَلِقُ لِسَانِي فَأَرۡسِلۡ إِلَىٰ هَٰرُونَ

"Мени ёлғончига чиқарганлари учун юрагим сиқилишидан ва равон гапиролмай қолишимдан қўрқаман. Бас, Жаброил алайҳиссаломни биродарим Ҳорунга ҳам юборгин. Токи, у менга ёрдамчи бўлсин".

Aaya: 14

وَلَهُمۡ عَلَيَّ ذَنۢبٞ فَأَخَافُ أَن يَقۡتُلُونِ

Қибтийни ўлдирганим туфайли улар учун гуноҳкорман. Мени ўлдириб юборишларидан қўрқаман.

Aaya: 15

قَالَ كَلَّاۖ فَٱذۡهَبَا بِـَٔايَٰتِنَآۖ إِنَّا مَعَكُم مُّسۡتَمِعُونَ

Аллоҳ Мусо алайҳиссаломга деди: "Асло! Улар сени ҳеч қачон ўлдира олмаслар. Биродаринг Ҳорун билан бирга ростгўй эканингизга далолат қилувчи оятларимизни олиб бораверинглар. Албатта, Биз сизлар билан биргамиз. Сизларни қўллаб-қувватлаб, сизлар айтаётган гапларни ҳам, улар айтаётган гапларни ҳам эшитиб турамиз. Бирон гап Бизга эшитилмай қолмас".

Aaya: 16

فَأۡتِيَا فِرۡعَوۡنَ فَقُولَآ إِنَّا رَسُولُ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Фиръавнга бориб айтинглар: "Биз ҳамма махлуқотлар Парвардигори тарафидан сенга юборилган элчилармиз".

Aaya: 17

أَنۡ أَرۡسِلۡ مَعَنَا بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ

"Бани Исроилни биз билан қўйиб юбор".

Aaya: 18

قَالَ أَلَمۡ نُرَبِّكَ فِينَا وَلِيدٗا وَلَبِثۡتَ فِينَا مِنۡ عُمُرِكَ سِنِينَ

Фиръавн Мусо алайҳиссаломга деди: "Сени гўдаклигингдан ичимизда тарбия қилмадикми? Умрингнинг бир неча йилида бизнинг орамизда турмадингми? Энди нима учун пайғамбарлик даъвосини қиляпсан?"

Aaya: 19

وَفَعَلۡتَ فَعۡلَتَكَ ٱلَّتِي فَعَلۡتَ وَأَنتَ مِنَ ٱلۡكَٰفِرِينَ

Қавмингдаги бир одамга ёрдам бериб, бир қибтийни ўлдириш билан катта гуноҳ содир этмадингми ва менинг неъматларимга нонкўрлик қилмадингми?

Ina jeyaa e nafoore aayeeje ɗee e ngol hello:

• حرص الرسول صلى الله عليه وسلم على هداية الناس.

Пайғамбар алайҳиссалом одамларнинг ҳидоят топишига ҳарис бўлган.

• إثبات صفة العزة والرحمة لله.

Оятларда Аллоҳ таолонинг қудрат ва меҳрибонлик сифатлари борлиги ўз исботини топиб турибди.

• أهمية سعة الصدر والفصاحة للداعية.

Даъватчи учун бағрикенглик ва тилнинг бурро бўлиши ўта муҳим.

• دعوات الأنبياء تحرير من العبودية لغير الله.

Пайғамбарларнинг даъватлари одамларни Аллоҳдан бошқасига қуллик қилишдан озод этишга қаратилган.

• احتج فرعون على رسالة موسى بوقوع القتل منه عليه السلام فأقر موسى بالفعلة، مما يشعر بأنها ليست حجة لفرعون بالتكذيب.

Фиръавн Мусо алайҳиссаломнинг рисолатига қарши у киши тарафидан содир этилган бир қотилликни рўкач қилди. Мусо алайҳиссалом қилган ишини тан олди ва шу билан бу иш Фиръавннинг ҳақни тан олмаслигига асос бўла олмаслигини кўрсатди.

Aaya: 20

قَالَ فَعَلۡتُهَآ إِذٗا وَأَنَا۠ مِنَ ٱلضَّآلِّينَ

Мусо алайҳиссалом қилган ишини эътироф этиб, Фиръавнга деди: "Мен у одамни ваҳий келмасидан олдин жоҳил пайтимда ўлдирган эдим".

Aaya: 21

فَفَرَرۡتُ مِنكُمۡ لَمَّا خِفۡتُكُمۡ فَوَهَبَ لِي رَبِّي حُكۡمٗا وَجَعَلَنِي مِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Уни ўлдириб қўйганимдан кейин сизлардан қўрқиб, Мадян ерига қочиб кетгандим. Бас, Парвардигорим менга илм ато этди ва мени Ўзининг одамларга юборган пайғамбарларидан бири қилди.

Aaya: 22

وَتِلۡكَ نِعۡمَةٞ تَمُنُّهَا عَلَيَّ أَنۡ عَبَّدتَّ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ

Мени қул қилиб олмасдан тарбия қилганингни миннат қиляпман. Ҳолбуки, сен Бани Исроилни қул қилиб олгансан. Бу нарса мени сени даъват қилишимдан ман қила олмайди.

Aaya: 23

قَالَ فِرۡعَوۡنُ وَمَا رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Фиръавн Мусо алайҳиссаломга деди: "Ўзингча мени пайғамбар қилиб юборган, дейсан. Ўша сени пайғамбар қилиб юборган махлуқотлар парвардигори ким?"

Aaya: 24

قَالَ رَبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَآۖ إِن كُنتُم مُّوقِنِينَ

Мусо Фиръавнга шундай жавоб берди: "Махлуқотлар Парвардигори осмонларнинг Парвардигори, ернинг Парвардигори, улар орасидаги нарсаларнинг Парвардигори. У сизларнинг Парвардигорингиз эканига аниқ ишонсангизлар, бас, ёлғиз Унгагина ибодат қилинглар".

Aaya: 25

قَالَ لِمَنۡ حَوۡلَهُۥٓ أَلَا تَسۡتَمِعُونَ

Фиръавн атрофидаги боёнларга деди: "Мусонинг жавобини эшитмаяпсизларми? Унинг даъвоси ёлғон эканини англамаяпсизларми?"

Aaya: 26

قَالَ رَبُّكُمۡ وَرَبُّ ءَابَآئِكُمُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Мусо уларга деди: "Аллоҳ сизларнинг Парвардигорингиз ва ўтган ота-боболарингизнинг Парвардигори".

Aaya: 27

قَالَ إِنَّ رَسُولَكُمُ ٱلَّذِيٓ أُرۡسِلَ إِلَيۡكُمۡ لَمَجۡنُونٞ

Фиръавн деди: "Ўзини пайғамбар деб даъво қилаётган бу одам аниқ телбадир. Нима деяётганини ўзи ҳам билмайди".

Aaya: 28

قَالَ رَبُّ ٱلۡمَشۡرِقِ وَٱلۡمَغۡرِبِ وَمَا بَيۡنَهُمَآۖ إِن كُنتُمۡ تَعۡقِلُونَ

Мусо деди: "Мен сизларни Аллоҳга даъват қиляпман. Агар ақлингизни ишлатадиган бўлсангизлар, У машриқу мағрибнинг ва улар орасидаги нарсаларнинг Парвардигоридир".

Aaya: 29

قَالَ لَئِنِ ٱتَّخَذۡتَ إِلَٰهًا غَيۡرِي لَأَجۡعَلَنَّكَ مِنَ ٱلۡمَسۡجُونِينَ

Фиръавн Мусога муносиб ҳужжат топиб бера олмаганидан кейин шундай деди: "Мендан бошқага ибодат қиладиган бўлсанг, сени зиндонбанд айлайман".

Aaya: 30

قَالَ أَوَلَوۡ جِئۡتُكَ بِشَيۡءٖ مُّبِينٖ

Мусо алайҳиссалом Фиръавнга деди: "Сенга Аллоҳ тарафидан ўзимнинг ҳақ эканимга очиқ ҳужжат, мўъжиза келтирсам ҳам мени зиндонбанд қиласамми?"

Aaya: 31

قَالَ فَأۡتِ بِهِۦٓ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ

Деди: "Агар даъвойинг рост бўлса, ҳақ эканингни исботлайдиган ўша ҳужжатни келтир".

Aaya: 32

فَأَلۡقَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ ثُعۡبَانٞ مُّبِينٞ

Мусо асосини ерга ташлаган эди, ўша заҳоти у чинакам аждарга айланди.

Aaya: 33

وَنَزَعَ يَدَهُۥ فَإِذَا هِيَ بَيۡضَآءُ لِلنَّٰظِرِينَ

Қўлини чўнтагидан чиқарган эди, бирдан у қараб турганларга оппоқ, нурли бўлиб кўринди.

Aaya: 34

قَالَ لِلۡمَلَإِ حَوۡلَهُۥٓ إِنَّ هَٰذَا لَسَٰحِرٌ عَلِيمٞ

Фиръавн атрофидаги аъёнларига деди: "Бу одам ўткир сеҳргар экан".

Aaya: 35

يُرِيدُ أَن يُخۡرِجَكُم مِّنۡ أَرۡضِكُم بِسِحۡرِهِۦ فَمَاذَا تَأۡمُرُونَ

"Сеҳри билан сизларни ерингиздан чиқариб юбормоқчи бўляпти. Хўш, энди нима қилайлик, қандай фикрдасизлар?"

Aaya: 36

قَالُوٓاْ أَرۡجِهۡ وَأَخَاهُ وَٱبۡعَثۡ فِي ٱلۡمَدَآئِنِ حَٰشِرِينَ

Аъёнлар дедилар: "Уни ва акаси Ҳорунни ҳозирча жазоламасдан қўйиб тургин-да, ҳамма шаҳарларга сеҳргарларни тўплаб келадиганларни юбор".

Aaya: 37

يَأۡتُوكَ بِكُلِّ سَحَّارٍ عَلِيمٖ

Сенга ўткир сеҳргарларни келтирсинлар.

Aaya: 38

فَجُمِعَ ٱلسَّحَرَةُ لِمِيقَٰتِ يَوۡمٖ مَّعۡلُومٖ

Бас, Фиръавн Мусо билан беллашишлари учун сеҳргарларини белгиланган вақтда келишилган жойга тўплади.

Aaya: 39

وَقِيلَ لِلنَّاسِ هَلۡ أَنتُم مُّجۡتَمِعُونَ

Одамларга айтилди: "Тўпланиб бўлдингизми? Қани кўрайлик-чи, ким ғолиб бўлар экан? Мусоми ёки сеҳргарларми?"

Ina jeyaa e nafoore aayeeje ɗee e ngol hello:

• أخطاء الداعية السابقة والنعم التي عليه لا تعني عدم دعوته لمن أخطأ بحقه أو أنعم عليه.

Даъватчи ўтмишда қандайдир бир хато қилган бўлса ёки унга кимдир яхшилик қилган бўлса, бу нарса уни даъват қилишдан қайтара олмайди.

• اتخاذ الأسباب للحماية من العدو لا ينافي الإيمان والتوكل على الله.

Душмандан ҳимояланиш учун чоралар кўриш иймонга ва Аллоҳга таваккул қилишга зид иш эмас.

• دلالة مخلوقات الله على ربوبيته ووحدانيته.

Аллоҳнинг махлуқотлари У Зотнинг парвардигорлиги ва ягоналигига далолат қилади.

• ضعف الحجة سبب من أسباب ممارسة العنف.

Ҳужжатнинг заифлиги зўравонлик ишлатишга олиб боради.

• إثارة العامة ضد أهل الدين أسلوب الطغاة.

Оммани диндорларга қарши қайраш зўравонлар услуби.

Aaya: 40

لَعَلَّنَا نَتَّبِعُ ٱلسَّحَرَةَ إِن كَانُواْ هُمُ ٱلۡغَٰلِبِينَ

Ажаб эмаски, сеҳргарлар Мусодан ғолиб бўлсалар ва биз уларга эргашсак.

Aaya: 41

فَلَمَّا جَآءَ ٱلسَّحَرَةُ قَالُواْ لِفِرۡعَوۡنَ أَئِنَّ لَنَا لَأَجۡرًا إِن كُنَّا نَحۡنُ ٱلۡغَٰلِبِينَ

Сеҳргарлар Мусони енгиш учун Фиръавннинг ёнига келишгач: "Агар Мусодан ғолиб бўлсак, бизга бирон моддий ёки маънавий мукофот бериладими?"

Aaya: 42

قَالَ نَعَمۡ وَإِنَّكُمۡ إِذٗا لَّمِنَ ٱلۡمُقَرَّبِينَ

Фиръавн уларга деди: "Мусо устидан ғалаба қозонсангизлар, менинг яқин кишиларимга айланасизлар, сизларга юксак мансаблар бераман".

Aaya: 43

قَالَ لَهُم مُّوسَىٰٓ أَلۡقُواْ مَآ أَنتُم مُّلۡقُونَ

Мусо Аллоҳнинг қўллашига ҳам, ўзининг сеҳргар эмаслигига ҳам аниқ ишонган ҳолда уларга деди: "Арқону асоларингизни ташланглар".

Aaya: 44

فَأَلۡقَوۡاْ حِبَالَهُمۡ وَعِصِيَّهُمۡ وَقَالُواْ بِعِزَّةِ فِرۡعَوۡنَ إِنَّا لَنَحۡنُ ٱلۡغَٰلِبُونَ

Арқонлари ва асоларини ташлаб дедилар: "Фиръавннинг буюклигига қасамки, биз ғолиб бўламиз, Мусо эса мағлуб бўлади".

Aaya: 45

فَأَلۡقَىٰ مُوسَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ تَلۡقَفُ مَا يَأۡفِكُونَ

Мусо ҳам асосини ташлаган эди, у бир баҳайбат аждарҳога айланиб, уларнинг уйдирмаларини юта бошлади.

Aaya: 46

فَأُلۡقِيَ ٱلسَّحَرَةُ سَٰجِدِينَ

Сеҳргарлар Мусонинг асоси улар ташлаган сеҳрларини юта бошлаганини кўриб, сажда қилган ҳолларида ерга ташландилар.

Aaya: 47

قَالُوٓاْ ءَامَنَّا بِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Дедилар: "Ҳамма махлуқотларнинг Парвардигорига иймон келтирдик".

Aaya: 48

رَبِّ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ

Мусо ва Ҳоруннинг Парвардигорига.

Aaya: 49

قَالَ ءَامَنتُمۡ لَهُۥ قَبۡلَ أَنۡ ءَاذَنَ لَكُمۡۖ إِنَّهُۥ لَكَبِيرُكُمُ ٱلَّذِي عَلَّمَكُمُ ٱلسِّحۡرَ فَلَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَۚ لَأُقَطِّعَنَّ أَيۡدِيَكُمۡ وَأَرۡجُلَكُم مِّنۡ خِلَٰفٖ وَلَأُصَلِّبَنَّكُمۡ أَجۡمَعِينَ

Фиръавн сеҳргарларнинг иймонга келганларини қоралаб деди: "Сизларга изн бермасимдан олдин Мусога иймон келтирдингизми? Сизларга сеҳрни ўргатган каттангиз мана шу Мусонинг ўзи. Ҳаммангиз Мисрни қўлга олиш учун тил бириктиргансиз. Менинг нималарга қодирлигимни яқинда билиб оласизлар. Қўл ва оёқларингизни қарама-қарши тарафидан чопиб ташлайман. (Яъни, ўнг оёқ билан чап қўлни ёки аксинча). Ҳаммангизни хурмо дарахтининг шохларига осаман. Биронтангизни тирик қолдирмайман".

Aaya: 50

قَالُواْ لَا ضَيۡرَۖ إِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا مُنقَلِبُونَ

Сеҳргарлар Фиръавнга дедилар: "Оссанг ҳам, чопсанг ҳам шу дунёда қиласан. Бу дунё эса ўткинчи. Азобинг бир зумда тугайди. Биз эса Парвардигоримизга қайтамиз ва У Зот бизни Ўзининг мангу раҳматига дохил қилади".

Aaya: 51

إِنَّا نَطۡمَعُ أَن يَغۡفِرَ لَنَا رَبُّنَا خَطَٰيَٰنَآ أَن كُنَّآ أَوَّلَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Биз биринчилардан бўлиб Мусони тасдиқ этганлар ва унга иймон келтирганлар бўлганимиз учун Парвардигоримиз олдин қилиб ўтган хатоларимизни мағфират айлашини умид қиламиз.

Aaya: 52

۞ وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰٓ أَنۡ أَسۡرِ بِعِبَادِيٓ إِنَّكُم مُّتَّبَعُونَ

Мусога ваҳий қилиб, Бани Исроилни олиб тунда йўлга чиқишни буюрдик ҳамда Фиръавн ва унинг одамлари орқаларидан таъқиб этиши ҳақида хабар бердик.

Aaya: 53

فَأَرۡسَلَ فِرۡعَوۡنُ فِي ٱلۡمَدَآئِنِ حَٰشِرِينَ

Фиръавн Мусонинг Бани Исроилни олиб, Мисрдан чиқиб кетганидан хабар топгач, уларни қайтариш мақсадида айрим аскарларини лашкар тўплаш учун шаҳарларга юборди.

Aaya: 54

إِنَّ هَٰٓؤُلَآءِ لَشِرۡذِمَةٞ قَلِيلُونَ

Фиръавн Бани Исроил шаънини ерга уриб деди: "Улар бор-йўғи бир ҳовуч яалангоёқлардир".

Aaya: 55

وَإِنَّهُمۡ لَنَا لَغَآئِظُونَ

Албатта, улар бизни ғазаблантирадиган ишни қилдилар.

Aaya: 56

وَإِنَّا لَجَمِيعٌ حَٰذِرُونَ

Албатта, биз ҳушёрмиз, эҳтиёт чораларини кўриб қўйганмиз.

Aaya: 57

فَأَخۡرَجۡنَٰهُم مِّن جَنَّٰتٖ وَعُيُونٖ

Бас, Биз Фиръавн ва унинг қавмини боғлару булоқларга бой Мисрдан чиқардик.

Aaya: 58

وَكُنُوزٖ وَمَقَامٖ كَرِيمٖ

Бебаҳо хазиналару гўзал ошёнларга бой Мисрдан чиқардик.

Aaya: 59

كَذَٰلِكَۖ وَأَوۡرَثۡنَٰهَا بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ

Фиръавн ва унинг қавмини бу неъматлардан маҳрум қилганимиздек, уларни Шом диёридаги Бани Исроилга ўтказиб қўйдик.

Aaya: 60

فَأَتۡبَعُوهُم مُّشۡرِقِينَ

Фиръавн ва унинг қавми Бани Исроил изидан бориб, кун чиқиш пайтида уларга етиб олди.

Ina jeyaa e nafoore aayeeje ɗee e ngol hello:

• العلاقة بين أهل الباطل هي المصالح المادية.

Ботил аҳлини бир-бирига боғлаб турадиган ришта моддий манфаатлардир.

• ثقة موسى بالنصر على السحرة تصديقًا لوعد ربه.

Мусо Парвардигори берган ваъдасининг тасдиғи ўлароқ, сеҳргарлардан ғолиб бўлишига аниқ ишониб турди.

• إيمان السحرة برهان على أن الله هو مُصَرِّف القلوب يصرفها كيف يشاء.

Сеҳргарларнинг иймонга келишлари қалблар Аллоҳнинг Қўлида эканига, уларни Ўзи истаганича тасарруф қила олишига яққол далилдир.

• الطغيان والظلم من أسباب زوال الملك.

Зулм ва зўравонлик подшоҳликнинг завол топишига олиб боради.

Aaya: 61

فَلَمَّا تَرَٰٓءَا ٱلۡجَمۡعَانِ قَالَ أَصۡحَٰبُ مُوسَىٰٓ إِنَّا لَمُدۡرَكُونَ

Фиръавн қавми Мусо қавмининг ортидан қувиб борди. Икки қавм бир-бирини кўрадиган даражада яқинлашиб қолганда Мусо қавми: "Улар бизга етиб оладилар. Улардан қочиб-қутула олмаймиз", дедилар.

Aaya: 62

قَالَ كَلَّآۖ إِنَّ مَعِيَ رَبِّي سَيَهۡدِينِ

Мусо деди: "Иш сизлар ўйлагандек эмас. Зеро, Парвардигорим мен билан бирга. У мени қўллаб-қувватлайди ва менга нажот йўлини кўрсатади".

Aaya: 63

فَأَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰٓ أَنِ ٱضۡرِب بِّعَصَاكَ ٱلۡبَحۡرَۖ فَٱنفَلَقَ فَكَانَ كُلُّ فِرۡقٖ كَٱلطَّوۡدِ ٱلۡعَظِيمِ

Мусога ваҳий юбориб, асоси билан денгизни уришни амр этдик. У амримизни бажо келтирди. Денгиз ёрилиб, ўн икки йўлак ҳосил бўлди. Бани Исроил қабилаларининг сони ҳам шунча эди. Ҳар бир йўлак бамисоли бир улкан тоғдек баҳайбат ва сув ўтказмайдиган мустаҳкам эди.

Aaya: 64

وَأَزۡلَفۡنَا ثَمَّ ٱلۡأٓخَرِينَ

Фиръавн ва унинг қавми ҳам йўл очиқ деб ўйлаб, денгизга кирдилар.

Aaya: 65

وَأَنجَيۡنَا مُوسَىٰ وَمَن مَّعَهُۥٓ أَجۡمَعِينَ

Мусо ва унинг қавми Бани Исроилни қутқардик. Улардан биронтаси ҳам ҳалок бўлмади.

Aaya: 66

ثُمَّ أَغۡرَقۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ

Фиръавн ва унинг қавмини эса денгизга ғарқ айладик.

Aaya: 67

إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ

Денгиз ёрилиб, Мусо ва унинг одамлари нажот топиши, Фиръавн ва унинг одамлари эса ҳалокатга учрашида Мусонинг ҳақ пайғамбар эканига далолат қилувчи оят-аломатлар бор. Фиръавн одамларининг кўплари мўмин бўлмадилар.

Aaya: 68

وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ

Эй Пайғамбар, Парвардигорингиз Азиздир, Ғолибдирки, душманларидан қасос олгай, тавба қилувчиларга эса Меҳрибондир.

Aaya: 69

وَٱتۡلُ عَلَيۡهِمۡ نَبَأَ إِبۡرَٰهِيمَ

Эй Пайғамбар, уларга Иброҳим қиссасини ўқиб беринг.

Aaya: 70

إِذۡ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوۡمِهِۦ مَا تَعۡبُدُونَ

У отаси Озарга ва қавмига шундай деганди: "Аллоҳни қўйиб, нимага ибодат қиляпсизлар?"

Aaya: 71

قَالُواْ نَعۡبُدُ أَصۡنَامٗا فَنَظَلُّ لَهَا عَٰكِفِينَ

Унга қавми деди: "Бут-санамларга ибодат қиляпмиз ва уларга содиқ қоламиз".

Aaya: 72

قَالَ هَلۡ يَسۡمَعُونَكُمۡ إِذۡ تَدۡعُونَ

Иброҳим уларга деди: "Бутларингиз қилаётган дуоларингизни эшитадими?"

Aaya: 73

أَوۡ يَنفَعُونَكُمۡ أَوۡ يَضُرُّونَ

Итоат этганингларда фойда, осийлик қилганингларда эса зарар келтира оладими?

Aaya: 74

قَالُواْ بَلۡ وَجَدۡنَآ ءَابَآءَنَا كَذَٰلِكَ يَفۡعَلُونَ

Дуоларимизни эшитмайдилар, фойда ёки зарар ҳам келтира олмайдилар. Лекин ота-боболаримиз шундай қилганлар. Биз уларга тақлид қиламиз, холос.

Aaya: 75

قَالَ أَفَرَءَيۡتُم مَّا كُنتُمۡ تَعۡبُدُونَ

Иброҳим деди: "Аллоҳни қўйиб, қандай бутларга ибодат қилаётганингиз ҳақида ҳеч ўйлаб кўрганмисизлар?"

Aaya: 76

أَنتُمۡ وَءَابَآؤُكُمُ ٱلۡأَقۡدَمُونَ

Ота-боболарингиз сиғинган бутлар ҳақида-чи?

Aaya: 77

فَإِنَّهُمۡ عَدُوّٞ لِّيٓ إِلَّا رَبَّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Уларнинг ҳаммаси менга душман. Чунки ҳаммаси ботил. Ёлғиз барча махлуқотларнинг Парвардигори Аллоҳгина ҳақ.

Aaya: 78

ٱلَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهۡدِينِ

Парвардигоримки, мени яратди ва менга ҳар икки дунё саодатига олиб борувчи йўлни кўрсатиб қўяди.

Aaya: 79

وَٱلَّذِي هُوَ يُطۡعِمُنِي وَيَسۡقِينِ

Парвардигоримки, ёлғиз Ўзигина оч қолсам егулик беради, чанқасам ичгулик.

Aaya: 80

وَإِذَا مَرِضۡتُ فَهُوَ يَشۡفِينِ

Парвардигоримки, касал бўлсам, ёлғиз Ўзигина шифо беради. Ундан ўзга шифо бергувчи йўқ.

Aaya: 81

وَٱلَّذِي يُمِيتُنِي ثُمَّ يُحۡيِينِ

Парвардигоримки, ёлғиз Ўзи ажалим етганда жонимни олади ва ўлганимдан кейин қайта тирилтиради.

Aaya: 82

وَٱلَّذِيٓ أَطۡمَعُ أَن يَغۡفِرَ لِي خَطِيٓـَٔتِي يَوۡمَ ٱلدِّينِ

Парвардигоримки, Қиёмат куни гуноҳларимни мағфират айлашини ёлғиз Ўзидангина умид қиламан.

Aaya: 83

رَبِّ هَبۡ لِي حُكۡمٗا وَأَلۡحِقۡنِي بِٱلصَّٰلِحِينَ

Иброҳим Парвардигорига илтижо қилиб деди: "Парвардигорим, менга дин илмини ато этгин. Мени жаннатга киритиб, солиҳлар - ўзимдан олдинги пайғамбарлар сафига қўшгин".

Ina jeyaa e nafoore aayeeje ɗee e ngol hello:

• الله مع عباده المؤمنين بالنصر والتأييد والإنجاء من الشدائد.

Аллоҳ мўмин бандаларини қўллаб-қувватлаб, уларга мусибатлардан нажот бериб туради.

• ثبوت صفتي العزة والرحمة لله تعالى.

Оятларда Аллоҳ таолонинг икки сифати - Азиз ва Раҳмли экани ўз исботини топиб турибди.

• خطر التقليد الأعمى.

Оятларда кўр-кўрона тақлид қилишнинг нақадар хатарли экани кўрсатиб бериляпти.

• أمل المؤمن في ربه عظيم.

Мўмин ўз Павардигорига жуда катта умид боғлайди.

Aaya: 84

وَٱجۡعَل لِّي لِسَانَ صِدۡقٖ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Мендан кейин келадиган авлодлар орасида яхши номим қолсин. Мени чин дилдан мақтасинлар.

Aaya: 85

وَٱجۡعَلۡنِي مِن وَرَثَةِ جَنَّةِ ٱلنَّعِيمِ

Менга мўмин бандалар яйраб юрадиган неъматлар жаннатидан жой бериб, унинг ворисларидан айлагин.

Aaya: 86

وَٱغۡفِرۡ لِأَبِيٓ إِنَّهُۥ كَانَ مِنَ ٱلضَّآلِّينَ

Отамни мағфират қилгин. У ширк туфайли ҳақ йўлдан озганлар сафида бўлди. Иброҳим алайҳиссалом отасининг дўзахий экани аниқ бўлмасидан олдин унинг ҳақига дуо қилганди. Дўзахий экани аниқлашгач, ундан юз ўгирди ва унинг ҳақига дуо қилмай қўйди.

Aaya: 87

وَلَا تُخۡزِنِي يَوۡمَ يُبۡعَثُونَ

Одамлар ҳисоб-китоб учун қайта тирилтириладиган кунда мени азобга гирифтор айлаб, шарманда қилма.

Aaya: 88

يَوۡمَ لَا يَنفَعُ مَالٞ وَلَا بَنُونَ

Одамнинг шу дунёда топган мол-дунёси ҳам, бола-чақаси ҳам фойда бермайдиган кунда мени шарманда қилма.

Aaya: 89

إِلَّا مَنۡ أَتَى ٱللَّهَ بِقَلۡبٖ سَلِيمٖ

Аллоҳнинг ҳузурига ширк, мунофиқлик, риё, кибр каби кирлардан қалбини пок тутиб бора олган кимсагина бундан мустасно. Зеро, у кунда мол-дунё ҳам, бола-чақа ҳам асқотмас.

Aaya: 90

وَأُزۡلِفَتِ ٱلۡجَنَّةُ لِلۡمُتَّقِينَ

Жаннат Парвардигоридан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила тақво қилган зотларга яқинлаштирилди.

Aaya: 91

وَبُرِّزَتِ ٱلۡجَحِيمُ لِلۡغَاوِينَ

Маҳшар куни дўзах ҳақ диндан адашиб, йўлдан озганларга кўрсатилди.

Aaya: 92

وَقِيلَ لَهُمۡ أَيۡنَ مَا كُنتُمۡ تَعۡبُدُونَ

Уларга айтилди: "Ибодат қилиб юрган нарсаларингиз қани?!"

Aaya: 93

مِن دُونِ ٱللَّهِ هَلۡ يَنصُرُونَكُمۡ أَوۡ يَنتَصِرُونَ

Аллоҳни қўйиб, ўшаларга ибодат қиласизлар. Улар сизларни Аллоҳнинг азобидан қутқара оладими? Сизлар тугул, ўзларини қутқара оладиларми?

Aaya: 94

فَكُبۡكِبُواْ فِيهَا هُمۡ وَٱلۡغَاوُۥنَ

Улар ҳам, уларни йўлдан урганлар ҳам устма-уст дўзахга улоқтирилди.

Aaya: 95

وَجُنُودُ إِبۡلِيسَ أَجۡمَعُونَ

Иблиснинг шайтонлардан иборат лашкарлари, ҳамма-ҳаммалари, биронтаси ҳам қолмасдан дўзахга улоқтирилдилар.

Aaya: 96

قَالُواْ وَهُمۡ فِيهَا يَخۡتَصِمُونَ

Аллоҳга ширк келтириб, У Зотдан бошқасига ибодат қиладиган мушриклар ўша сохта маъбудлари билан талашиб-тортишар эканлар, шундай дедилар:

Aaya: 97

تَٱللَّهِ إِن كُنَّا لَفِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٍ

Аллоҳга қасамки, биз, албатта, очиқ залолатда бўлган эканмиз.

Aaya: 98

إِذۡ نُسَوِّيكُم بِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Сизларни ҳамма махлуқотларнинг парвардигоридек кўриб, Унга ибодат қилгандек, сизларга ҳам ибодат қилайликми?

Aaya: 99

وَمَآ أَضَلَّنَآ إِلَّا ٱلۡمُجۡرِمُونَ

Бизни Аллоҳни қўйиб, ўзларига ибодат қилишга чорлаган жиноятчиларгина йўлдан урганлар.

Aaya: 100

فَمَا لَنَا مِن شَٰفِعِينَ

Мана энди бизни Аллоҳнинг азобидан қутқариб оладиган шафоатчилар ҳам йўқ.

Aaya: 101

وَلَا صَدِيقٍ حَمِيمٖ

Бизни ҳимоя қиладиган бирон қадрдон дўст ҳам йўқ.

Aaya: 102

فَلَوۡ أَنَّ لَنَا كَرَّةٗ فَنَكُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Дунё ҳаётига яна бир бор қайтишнинг иложи бўлганда қанийди. Аллоҳга иймон келтириб, мўминлардан бўлар эдик.

Aaya: 103

إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ

Иброҳим алайҳиссалом ва ҳақни ёлғонга чиқарганларнинг оқибати ҳақидаги бу қиссада ибрат оладиганларга ибрат бор. Уларнинг кўплари мўмин бўлмаган эдилар.

Aaya: 104

وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ

Эй Пайғамбар, Парвардигорингиз Азиздир, Ғолибдирки, душманларидан қасос олгай, тавба қилувчиларга эса Меҳрибондир.

Aaya: 105

كَذَّبَتۡ قَوۡمُ نُوحٍ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Нуҳ қавми Нуҳ алайҳиссаломни ёлғончига чиқариш билан ҳамма пайғамбарларни ёлғончига чиқардилар.

Aaya: 106

إِذۡ قَالَ لَهُمۡ أَخُوهُمۡ نُوحٌ أَلَا تَتَّقُونَ

Ўшанда уларга қондош биродарлари Нуҳ: "Аллоҳдан қўрқиб, Ундан бошқага ибодат қилишдан тийилмайсизларми?", деган эди.

Aaya: 107

إِنِّي لَكُمۡ رَسُولٌ أَمِينٞ

Мен сизларга юборилган пайғамбарман. Мени сизларга Аллоҳ юборди. Ишончли пайғамбарман. Аллоҳ менга юборган ваҳийдан ошириб ҳам юбормайман, камайтириб ҳам.

Aaya: 108

فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ

Бас, Аллоҳдан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила қўрқинглар ҳамда мен олиб келган фармон ва тақиқларга амал қилинглар.

Aaya: 109

وَمَآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Сизларга Парвардигорим тарафидан етказган хабарим учун мукофот сўрамайман. Менга савоб бериш ҳамма махлуқотларнинг Парвардигори Аллоҳнинггина зиммасидадир.

Aaya: 110

فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ

Бас, Аллоҳдан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила қўрқинглар ҳамда мен олиб келган фармон ва тақиқларга амал қилинглар.

Aaya: 111

۞ قَالُوٓاْ أَنُؤۡمِنُ لَكَ وَٱتَّبَعَكَ ٱلۡأَرۡذَلُونَ

Унга қавми шундай деди: "Эй Нуҳ, тобеларинг пасткаш, ялангоёқлар бўлиб турган бир пайтда биз сенга эргашармидик?! Уларнинг орасида биронта бообрўси бўлмаса?!

Ina jeyaa e nafoore aayeeje ɗee e ngol hello:

• أهمية سلامة القلب من الأمراض كالحسد والرياء والعُجب.

Қалбнинг ҳасад, риё, кибр каби кирлардан пок бўлиши ўта муҳим.

• تعليق المسؤولية عن الضلال على المضلين لا تنفع الضالين.

Адашганлар айбни адаштирганларга ағдарадилар. Лекин бу ишлари уларга фойда бермайди.

• التكذيب برسول الله تكذيب بجميع الرسل.

Бир пайғамбарни ёлғончига чиқариш ҳамма пайғамбарларни ёлғончига чиқариш билан баробар.

• حُسن التخلص في قصة إبراهيم من الاستطراد في ذكر القيامة ثم الرجوع إلى خاتمة القصة.

Иброҳим қиссасида олдин қиёмат тасвирланиб, ортидан қиссанинг якуни келяпти. Нақадар гўзал хулоса!

Aaya: 112

قَالَ وَمَا عِلۡمِي بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ

Уларга Нуҳ алайҳиссалом деди: "Ўша мўминлар нима иш қилиб юрганларидан бехабарман. Мен уларнинг амалларини ҳисоблаб юрадиган вакил эмасман".

Aaya: 113

إِنۡ حِسَابُهُمۡ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّيۖ لَوۡ تَشۡعُرُونَ

Уларни ҳисоб-китоб қилиш ёлғиз Аллоҳнинг зиммасидадир. Аллоҳ уларнинг яширин ишларини ҳам, ошкора ишларини ҳам билади. Бу менинг ишим эмас, агар гапираётган гапингизни ҳис қила олсангизлар.

Aaya: 114

وَمَآ أَنَا۠ بِطَارِدِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Мен сизлар иймонга келишинглар учун талабингларга кўниб, мўминларни ҳузуримдан ҳайдаб юборадиган одам эмасман.

Aaya: 115

إِنۡ أَنَا۠ إِلَّا نَذِيرٞ مُّبِينٞ

Мен фақат очиқ огоҳлантиргувчиман, холос. Сизларни Аллоҳнинг азобидан огоҳлантираман.

Aaya: 116

قَالُواْ لَئِن لَّمۡ تَنتَهِ يَٰنُوحُ لَتَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمَرۡجُومِينَ

Қавми унга деди: "Эй Нуҳ, агар даъватингни бас қилмасанг, албатта, тошбўрон қилиниб ўлдириласан".

Aaya: 117

قَالَ رَبِّ إِنَّ قَوۡمِي كَذَّبُونِ

Нуҳ Парвардигорига дуо қилиб деди: "Қавмим мени ёлғончига чиқарди. Сен тарафингдан олиб келган хабаримни тасдиқламади".

Aaya: 118

فَٱفۡتَحۡ بَيۡنِي وَبَيۡنَهُمۡ فَتۡحٗا وَنَجِّنِي وَمَن مَّعِيَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Улар билан менинг орамизда шундай ҳукм қилгинки, улар саркашлик билан ноҳақликка ёпишиб олганлари учун ҳалок бўлсинлар. Менга ва мен билан бирга бўлган мўминларга эса бу ҳалокатдан нажот бер.

Aaya: 119

فَأَنجَيۡنَٰهُ وَمَن مَّعَهُۥ فِي ٱلۡفُلۡكِ ٱلۡمَشۡحُونِ

Унинг дуосини ижобат қилиб, унга ва у билан бирга бўлганларга одамлару ҳайвонларга тўла кемада нажот бердик.

Aaya: 120

ثُمَّ أَغۡرَقۡنَا بَعۡدُ ٱلۡبَاقِينَ

Кейин қолганларни, яъни, Нуҳ қавмини ғарқ этдик.

Aaya: 121

إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ

Нуҳ алайҳиссалом ва у билан бирга бўлган мўминларнинг нажот топиши, кофирларнинг эса ҳалокатга учраши ҳақидаги бу қиссада ибрат оладиганларга ибрат бор. Уларнинг кўплари мўмин бўлмаган эдилар.

Aaya: 122

وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ

Эй Пайғамбар, албатта, Парвардигорингиз душманларидан ўч оладиган Азиздур. Тавба қилгувчиларга эса Меҳрибондир.

Aaya: 123

كَذَّبَتۡ عَادٌ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Од қавми ўзи пайғамбари Ҳуд алайҳиссаломни ёлғончига чиқариш билан ҳамма пайғамбарларни ёлғончига чиқарди.

Aaya: 124

إِذۡ قَالَ لَهُمۡ أَخُوهُمۡ هُودٌ أَلَا تَتَّقُونَ

Эсланг! Ўшанда уларга қондош биродари Ҳуд шундай деган эди: "Аллоҳдан қўрқиб, Ундан ўзгага ибодат қилишни ташламайсизларми?"

Aaya: 125

إِنِّي لَكُمۡ رَسُولٌ أَمِينٞ

Албатта, мен сизларга ишончли пайғамбарман. Аллоҳ мени сизларга пайғамбар қилиб юборди. Аллоҳ буюрганидан ошириб ҳам юбормайман, камайтириб ҳам.

Aaya: 126

فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ

Бас, Аллоҳдан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила қўрқинглар ҳамда мен олиб келган фармон ва тақиқларга амал қилинглар.

Aaya: 127

وَمَآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Бу ишим учун сизлардан бирон мукофот сўрамайман. Менга савоб бериш фақатгина ҳамма махлуқотларнинг Парвардигори бўлган Аллоҳнинггина зиммасидадир.

Aaya: 128

أَتَبۡنُونَ بِكُلِّ رِيعٍ ءَايَةٗ تَعۡبَثُونَ

Ҳар бир тепаликка на дунёйингиз ва на охиратингизга фойда келтирадиган баланд бино қуриб олиб, ўтган-қайтганни масхара қилаверасизми?

Aaya: 129

وَتَتَّخِذُونَ مَصَانِعَ لَعَلَّكُمۡ تَخۡلُدُونَ

Худди шу дунёда абадий қоладигандек, ҳеч қачон ўлмайдигандек қасрлар, саройлар қурасизларми?!

Aaya: 130

وَإِذَا بَطَشۡتُم بَطَشۡتُمۡ جَبَّارِينَ

Кимнидир ўлим ёки дарралашга ҳукм қилсангизлар, шафқатсизларча иш қиласизлар.

Aaya: 131

فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ

Бас, Аллоҳдан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила қўрқинглар ҳамда мен олиб келган фармон ва тақиқларга амал қилинглар.

Aaya: 132

وَٱتَّقُواْ ٱلَّذِيٓ أَمَدَّكُم بِمَا تَعۡلَمُونَ

Ўзингиз билган неъматларни сизларга ато этган Аллоҳнинг ғазабидан қўрқинглар.

Aaya: 133

أَمَدَّكُم بِأَنۡعَٰمٖ وَبَنِينَ

Сизларга чорва ҳайвонларини ва фарзандларни ато этди.

Aaya: 134

وَجَنَّٰتٖ وَعُيُونٍ

Сизларга боғларни ва оқиб турадиган булоқларни ато этди.

Aaya: 135

إِنِّيٓ أَخَافُ عَلَيۡكُمۡ عَذَابَ يَوۡمٍ عَظِيمٖ

Эй қавмим, устингизга улуғ куннинг - Қиёмат кунининг азоби келишидан қўрқаман.

Aaya: 136

قَالُواْ سَوَآءٌ عَلَيۡنَآ أَوَعَظۡتَ أَمۡ لَمۡ تَكُن مِّنَ ٱلۡوَٰعِظِينَ

Унга қавми деди: "Бизни огоҳлантирасанми, огоҳлантирмайсанми, бизга фарқи йўқ. Барибир сенга иймон келтирмаймиз ва ўз динимиздан қайтмаймиз".

Ina jeyaa e nafoore aayeeje ɗee e ngol hello:

• أفضلية أهل السبق للإيمان حتى لو كانوا فقراء أو ضعفاء.

Дастлаб иймон келтирганларнинг афзаллиги қолаверади. Улар камбағал бўладиларми, заиф бўладиларми, фарқи йўқ.

• إهلاك الظالمين، وإنجاء المؤمنين سُنَّة إلهية.

Золимларни ҳалок қилиб, мўминларга нажот бериш илоҳий қонуниятдир.

• خطر الركونِ إلى الدنيا.

Дунёга муккадан кетиш ўта хатарлидир.

• تعنت أهل الباطل، وإصرارهم عليه.

Ботил аҳли саркаш бўлади. Ноҳақликка маҳкам ёпишиб олади.

Aaya: 137

إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا خُلُقُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Бу олдингиларнинг дини, одати ва ахлоқидан бошқа нарса эмас.

Aaya: 138

وَمَا نَحۡنُ بِمُعَذَّبِينَ

Биз азоблангувчи эмасмиз.

Aaya: 139

فَكَذَّبُوهُ فَأَهۡلَكۡنَٰهُمۡۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ

Улар Ҳуд алайҳиссаломни ёлғончига чиқаришда давом этавердилар. Шу сабабли уларни қаттиқ шамол билан ҳалокатга учратдик. Бу ишда ибрат оладиганларга ибрат бор. Уларнинг кўплари мўмин бўлмагандилар.

Aaya: 140

وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ

Эй Пайғамбар, албатта, Парвардигорингиз душманларидан интиқом оладиган Азиз-Қудратлидир, тавба қилган бандаларига эса Меҳрибондир.

Aaya: 141

كَذَّبَتۡ ثَمُودُ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Самуд қавми ҳам ўз пайғамбари Солиҳ алайҳиссаломни ёлғончига чиқариш билан ҳамма пайғамбарларни ёлғончига чиқарди.

Aaya: 142

إِذۡ قَالَ لَهُمۡ أَخُوهُمۡ صَٰلِحٌ أَلَا تَتَّقُونَ

Ўшанда уларга насаб жиҳатидан биродарлари Солиҳ шундай деганди: "Аллоҳдан қўрқиб, У Зотдан бошқага ибодат қилишни ташламайсизларми?"

Aaya: 143

إِنِّي لَكُمۡ رَسُولٌ أَمِينٞ

Албатта, мен сизларга ишончли пайғамбарман. Аллоҳ мени сизларга пайғамбар қилиб юборди. Мен ишончли пайғамбарман. Менга келаётган ваҳийдан ошириб ҳам юбормайман, камайтириб ҳам.

Aaya: 144

فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ

Бас, Аллоҳдан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила қўрқинглар ва мен олиб келган фармон ва тақиқларга итоат қилинглар.

Aaya: 145

وَمَآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Бу ишим учун сизлардан бирон мукофот сўрамайман. Менга савоб бериш фақатгина ҳамма махлуқотларнинг Парвардигори бўлган Аллоҳнинггина зиммасидадир.

Aaya: 146

أَتُتۡرَكُونَ فِي مَا هَٰهُنَآ ءَامِنِينَ

Шунча ноз-неъматлар ичида тинчгина яшайверамиз, бизга ҳеч ким тегмайди, деб ўйлайсизларми?

Aaya: 147

فِي جَنَّٰتٖ وَعُيُونٖ

Бўстонлару оқиб турган булоқларда.

Aaya: 148

وَزُرُوعٖ وَنَخۡلٖ طَلۡعُهَا هَضِيمٞ

Экинзорлару мевалари майин пишган хурмозор ичида.

Aaya: 149

وَتَنۡحِتُونَ مِنَ ٱلۡجِبَالِ بُيُوتٗا فَٰرِهِينَ

Яна моҳирлик билан тоғларни йўниб, ўзларингизга уйлар ҳам қуриб оляпсизлар.

Aaya: 150

فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ

Бас, Аллоҳдан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила қўрқинглар ва мен олиб келган фармон ва тақиқларга итоат қилинглар.

Aaya: 151

وَلَا تُطِيعُوٓاْ أَمۡرَ ٱلۡمُسۡرِفِينَ

Гуноҳлар қилиб, ўзларини ўзлари хароб этган бузғунчиларга эргашманглар.

Aaya: 152

ٱلَّذِينَ يُفۡسِدُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا يُصۡلِحُونَ

Гуноҳлари ила ҳамма ёқни бузадилар, Аллоҳга итоат қилиш билан ўзларини ўзлари ислоҳ этмайдилар.

Aaya: 153

قَالُوٓاْ إِنَّمَآ أَنتَ مِنَ ٱلۡمُسَحَّرِينَ

Унга қавми деди: "Сен сеҳрланиб, ақлдан озганлар тоифасидансан".

Aaya: 154

مَآ أَنتَ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُنَا فَأۡتِ بِـَٔايَةٍ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ

Сен ҳам бизга ўхшаган бир одамсан. Биздан ҳеч қандай ортиқ жойинг йўқ. Агар пайғамбар эканинг рост бўлса, қани, бизга бир белги, бир мўъжиза келтир-чи.

Aaya: 155

قَالَ هَٰذِهِۦ نَاقَةٞ لَّهَا شِرۡبٞ وَلَكُمۡ شِرۡبُ يَوۡمٖ مَّعۡلُومٖ

Аллоҳ Солиҳга мўъжиза қилиб тошдан бир туяни чиқариб берди. Шунда Солиҳ қавмига деди: "Мана бу туя. Уни кўз билан кўриш ҳам, қўл билан ушлаш ҳам мумкин. Сувдан унинг ўз насибаси бор. Сизларнинг ҳам ўз насибангиз бор. Сув сизларнинг насибангиз бўлган кунда у ичмайди. Унинг насибаси бўлган кунда эса сизлар ичмайсизлар".

Aaya: 156

وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوٓءٖ فَيَأۡخُذَكُمۡ عَذَابُ يَوۡمٍ عَظِيمٖ

Унга сўйиш ё уриш каби бирон заҳмат етказманглар. Акс ҳолда Аллоҳнинг азобига учрайсизлар. Бу иш устингизга бало ёғиладиган даҳшатли Қиёмат кунида содир бўлади.

Aaya: 157

فَعَقَرُوهَا فَأَصۡبَحُواْ نَٰدِمِينَ

Туяни сўйишга иттифоқ қилдилар ва уларнинг энг бадбахти уни сўйди. Азоб ёғилиши аниқ бўлганидан кейин қилган ишларига надомат чека бошладилар. Лекин энди кеч бўлганди. Энди надомат фойда бермас эди.

Aaya: 158

فَأَخَذَهُمُ ٱلۡعَذَابُۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ

Уларни азоб ушлади. Азоб зилзила ва қичқириқдан иборат эди. Солиҳ алайҳиссалом билан қавми ўртасида бўлиб ўтган бу қиссада ибрат оладиганларга ибрат бор. Уларнинг кўплари мўмин бўлмагандилар.

Aaya: 159

وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ

Эй Пайғамбар, албатта, Парвардигорингиз душманларидан интиқом оладиган Азиздир. Тавба қилган бандаларига эса Меҳрибондир.

Ina jeyaa e nafoore aayeeje ɗee e ngol hello:

• توالي النعم مع الكفر استدراج للهلاك.

Кишининг кофир бўлса ҳам неъматларга кўмилиб боравериши истидрождир. (Истидрож - қўйиб бериш, муҳлат бериш, тез жазоламасдан кўпроқ гуноҳ қилишига имкон бериб, охирида жазога тортиш. Арқонни узун ташлаб қўйишга тўғри келса керак)

• التذكير بالنعم يُرتجى منه الإيمان والعودة إلى الله من العبد.

Неъматларни эслатишдан мақсад бандани Аллоҳга қайтиб, иймон келтиришга чорлашдир.

• المعاصي هي سبب الفساد في الأرض.

Гуноҳлар туфайли ер юзида бузғунчиликлар юз беради.

Aaya: 160

كَذَّبَتۡ قَوۡمُ لُوطٍ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Лут қавми ўзининг пайғамбари Лутни ёлғончига чиқариш билан ҳамма пайғамбарларни ёлғончига чиқарди.

Aaya: 161

إِذۡ قَالَ لَهُمۡ أَخُوهُمۡ لُوطٌ أَلَا تَتَّقُونَ

Ўшанда уларга қондош биродарлари Лут шундай деганди: "Аллоҳдан қўрқиб, У Зотга ширк келтиришдан тийилмайсизларми?"

Aaya: 162

إِنِّي لَكُمۡ رَسُولٌ أَمِينٞ

Аллоҳ мени сизларга пайғамбар қилиб юборди. Мен ишончли пайғамбарман. Ўзимга келган ваҳийдан ошириб ҳам юбормайман, камайтириб ҳам.

Aaya: 163

فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ

Бас, Аллоҳдан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила қўрқинглар ҳамда мен олиб келган фармон ва тақиқларга амал қилинглар.

Aaya: 164

وَمَآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Бу ишим учун сизлардан бирон мукофот сўрамайман. Менга савоб бериш фақатгина ҳамма махлуқотларнинг Парвардигори бўлган Аллоҳнинггина зиммасидадир.

Aaya: 165

أَتَأۡتُونَ ٱلذُّكۡرَانَ مِنَ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Эркакларнинг орқаларига борасизларми?

Aaya: 166

وَتَذَرُونَ مَا خَلَقَ لَكُمۡ رَبُّكُم مِّنۡ أَزۡوَٰجِكُمۚ بَلۡ أَنتُمۡ قَوۡمٌ عَادُونَ

Шаҳватингизни қондириш учун Аллоҳ сизларга яратиб қўйган жуфтларингизга бормасдан-а? Йўқ! Сизлар бу манфур ишингиз билан Аллоҳ белгилаб қўйган ҳадлардан тажовуз қилган кимсалардирсиз.

Aaya: 167

قَالُواْ لَئِن لَّمۡ تَنتَهِ يَٰلُوطُ لَتَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُخۡرَجِينَ

Унга қавми деди: "Эй Лут, бизни бу ишдан қайтаришдан тийилмайдиган бўлсанг, сен ҳам, тарафдорларинг ҳам шаҳримиздан қувиласизлар.

Aaya: 168

قَالَ إِنِّي لِعَمَلِكُم مِّنَ ٱلۡقَالِينَ

Лут уларга деди: "Албатта мен бу қилаётган ишингизни ёмон кўрадиган, ундан нафратланадиган одамман".

Aaya: 169

رَبِّ نَجِّنِي وَأَهۡلِي مِمَّا يَعۡمَلُونَ

Парвардигорига дуо қилиб деди: "Парвардигорим, менга ва оиламга улар қилаётган манфур ишлар туфайли ёғилажак азобдан нажот бер".

Aaya: 170

فَنَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥٓ أَجۡمَعِينَ

Унинг дуосини ижобат айлаб, ўзига ҳам, аҳли оиласига ҳам, ҳаммаларига нажот бердик.

Aaya: 171

إِلَّا عَجُوزٗا فِي ٱلۡغَٰبِرِينَ

Фақат унинг хотинигина бундан мустасно. У кофир эди. Шунинг учун ҳалокатга учрайдиганлар сафидан жой олди.

Aaya: 172

ثُمَّ دَمَّرۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ

Лут ва унинг аҳли Садум шаҳридан чиқиб кетганларидан кейин қолган қавмини ҳам жуда қаттиқ ҳалокатга гирифтор қилдик.

Aaya: 173

وَأَمۡطَرۡنَا عَلَيۡهِم مَّطَرٗاۖ فَسَآءَ مَطَرُ ٱلۡمُنذَرِينَ

Уларнинг устига осмондан тош ёғдирдик. Лут уларни, шу ишларини тўхтатмасдан қилаверадиган бўлсалар, Аллоҳнинг азоби келишидан огоҳлантирган эди. Мана энди улар устига ёғаётган бу тошлар нақадар ёмон бало бўлди.

Aaya: 174

إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ

Қилган манфур ишлари туфайли Лут қавмининг устига ёққан бу балода ибрат олувчилар учун ибрат бордир. Уларнинг аксари мўмин бўлмагандилар.

Aaya: 175

وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ

Эй Пайғамбар, албатта, Парвардигорингиз душманларидан интиқом оладиган Азиз-Қудратлидир, тавба қилган бандаларига эса Меҳрибондир.

Aaya: 176

كَذَّبَ أَصۡحَٰبُ لۡـَٔيۡكَةِ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Мадян яқинидаги қалин дарахтзори бор шаҳарликлар ўз пайғамбарлари Шуайб алайҳиссаломни ёлғончига чиқариш билан, ҳамма пайғамбарларни ёлғончига чиқардилар.

Aaya: 177

إِذۡ قَالَ لَهُمۡ شُعَيۡبٌ أَلَا تَتَّقُونَ

Ўшанда уларга Шуайб шундай деганди: "Аллоҳдан қўрқиб, ширкни ташламайсизларми?"

Aaya: 178

إِنِّي لَكُمۡ رَسُولٌ أَمِينٞ

Аллоҳ мени сизларга пайғамбар қилиб юборди. Мен ишончли пайғамбарман. Ўзимга келган ваҳийдан ошириб ҳам юбормайман, камайтириб ҳам.

Aaya: 179

فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ

Аллоҳдан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила қўрқинглар ҳамда мен олиб келган фармон ва тақиқларга амал қилинглар.

Aaya: 180

وَمَآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Бу ишим учун сизлардан бирон мукофот сўрамайман. Менга савоб бериш фақатгина ҳамма махлуқотларнинг Парвардигори бўлган Аллоҳнинггина зиммасидадир.

Aaya: 181

۞ أَوۡفُواْ ٱلۡكَيۡلَ وَلَا تَكُونُواْ مِنَ ٱلۡمُخۡسِرِينَ

Одамларга нарса сотаётганингизда ўлчовни тўла қилинглар. Тарозидан, ўлчовдан уриб қоладиганлардан бўлманглар.

Aaya: 182

وَزِنُواْ بِٱلۡقِسۡطَاسِ ٱلۡمُسۡتَقِيمِ

Бошқаларга тортиб бераётганингизда тўғри тарози билан тортинглар.

Aaya: 183

وَلَا تَبۡخَسُواْ ٱلنَّاسَ أَشۡيَآءَهُمۡ وَلَا تَعۡثَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِينَ

Одамларга ҳақларини камайтириб берманглар ва гуноҳлар ила ер юзида бузғунчиликларни кўпайтирманглар.

Ina jeyaa e nafoore aayeeje ɗee e ngol hello:

• اللواط شذوذ عن الفطرة ومنكر عظيم.

Бачавозлик инсон табиатига тўғри келмайдиган манфур бир ишдир ва катта гуноҳдир.

• من الابتلاء للداعية أن يكون أهل بيته من أصحاب الكفر أو المعاصي.

Даъватчи учун оила аъзоларидан бири кофир бўлишидек оғир синов борми?

• العلاقات الأرضية ما لم يصحبها الإيمان، لا تنفع صاحبها إذا نزل العذاب.

Модомики, иймон бўлмас экан, бало ёғилган пайтда ерга хос ришталар, масалан, қариндошчилик фойда бермайди, асқотмайди.

• وجوب وفاء الكيل وحرمة التَّطْفِيف.

Тўғри ўлчаб, тўғри тортиб бериш, тарозидан, ўлчовдан уриб қолмаслик вожиб амал.

Aaya: 184

وَٱتَّقُواْ ٱلَّذِي خَلَقَكُمۡ وَٱلۡجِبِلَّةَ ٱلۡأَوَّلِينَ

Сизни ва сиздан олдинги умматларни яратган Зотнинг бошингизга бало ёғдиришидан қўрқинглар.

Aaya: 185

قَالُوٓاْ إِنَّمَآ أَنتَ مِنَ ٱلۡمُسَحَّرِينَ

Шуайбнинг қавми унга деди: "Сен аниқ сеҳрлангансан. Ақлинг жойида эмас. Сеҳр эс-ҳушингни олиб қўйган".

Aaya: 186

وَمَآ أَنتَ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُنَا وَإِن نَّظُنُّكَ لَمِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ

Сен ҳам худди бизга ўхшаган одамсан. Пайғамбар бўлиш учун биздан ортиқча жойинг йўқ. Пайғамбарман, деб қилаётган даъвойинг ёлғон, деб ўйлаймиз.

Aaya: 187

فَأَسۡقِطۡ عَلَيۡنَا كِسَفٗا مِّنَ ٱلسَّمَآءِ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ

Агар даъвойинг рост бўлса, устимизга осмоннинг бир бўлагини ташлаб юбор-чи.

Aaya: 188

قَالَ رَبِّيٓ أَعۡلَمُ بِمَا تَعۡمَلُونَ

Шуайб уларга деди: "Парвардигорим сизлар қилаётган ширк ва гуноҳларни кўриб-билиб турибди. У Зотдан бирон ишингиз яширин қола олмас".

Aaya: 189

فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمۡ عَذَابُ يَوۡمِ ٱلظُّلَّةِۚ إِنَّهُۥ كَانَ عَذَابَ يَوۡمٍ عَظِيمٍ

Уни ёлғончига чиқаришда давом этавердилар. Натижада уларга бало келди. Қаттиқ иссиқ кундан кейин уларни бир булутнинг "сояси" қамраб олди. Ундан ўт ёғиб, ҳаммасини куйдириб юборди. Улар ҳалокатга учраган кун жуда даҳшатли бўлганди.

Aaya: 190

إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗۖ وَمَا كَانَ أَكۡثَرُهُم مُّؤۡمِنِينَ

Шуайб қавмининг ҳалокатга учрашида ибрат оладиганлар учун ибрат бордир. Уларнинг аксари мўмин бўлмагандилар.

Aaya: 191

وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ

Эй Пайғамбар, албатта, Парвардигорингиз душманларидан интиқом оладиган Азиз-Қудратлидир, тавба қилган бандаларига эса Меҳрибондир.

Aaya: 192

وَإِنَّهُۥ لَتَنزِيلُ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Муҳаммад алайҳиссаломга туширилган бу Қуръон барча махлуқотларнинг Парвардигори тарафидан нозил қилингандир.

Aaya: 193

نَزَلَ بِهِ ٱلرُّوحُ ٱلۡأَمِينُ

Уни ишончли фаришта Жаброил алайҳиссалом олиб тушди.

Aaya: 194

عَلَىٰ قَلۡبِكَ لِتَكُونَ مِنَ ٱلۡمُنذِرِينَ

Эй Пайғамбар, уни сизнинг қалбингизга олиб тушди. Одамларни Аллоҳнинг азобидан огоҳлантирадиган пайғамбар бўлишингиз учун шундай қилди.

Aaya: 195

بِلِسَانٍ عَرَبِيّٖ مُّبِينٖ

Уни очиқ-ойдин араб тилида нозил қилди.

Aaya: 196

وَإِنَّهُۥ لَفِي زُبُرِ ٱلۡأَوَّلِينَ

Бу Қуръон олдинги китобларда ҳам зикр қилинган. Ўтган самовий китоблар у ҳақда хушхабар берган.

Aaya: 197

أَوَلَمۡ يَكُن لَّهُمۡ ءَايَةً أَن يَعۡلَمَهُۥ عُلَمَٰٓؤُاْ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ

Бану Исроил орасидаги Абдуллоҳ ибн Салом каби уламоларнинг бу ҳақиқатни билишлари сизнинг чин пайғамбар эканингизга етарли далил эмасми?

Aaya: 198

وَلَوۡ نَزَّلۡنَٰهُ عَلَىٰ بَعۡضِ ٱلۡأَعۡجَمِينَ

Биз бу Қуръонни араб тилида гаплашмайдиган ажамлардан бирига нозил қилганимизда

Aaya: 199

فَقَرَأَهُۥ عَلَيۡهِم مَّا كَانُواْ بِهِۦ مُؤۡمِنِينَ

Уни ўқиб берса ҳам, унга иймон келтирмас эдилар ва "уни тушунмаяпмиз", деган бўлардилар. Бас Қуръон уларнинг тилида нозил бўлгани учун Аллоҳга ҳамд айтсинлар.

Aaya: 200

كَذَٰلِكَ سَلَكۡنَٰهُ فِي قُلُوبِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ

Ҳақни тан олмаслик ва куфрни жиноятчиларнинг қалбларига ана шундай киритиб қўйганмиз.

Aaya: 201

لَا يُؤۡمِنُونَ بِهِۦ حَتَّىٰ يَرَوُاْ ٱلۡعَذَابَ ٱلۡأَلِيمَ

То аламли азобни кўрмагунларича унга иймон келтирмасдан, кофирликларида қолаверадилар.

Aaya: 202

فَيَأۡتِيَهُم بَغۡتَةٗ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ

Бу азоб тўсатдан келади. Ўзлари сезмай ҳам қоладилар.

Aaya: 203

فَيَقُولُواْ هَلۡ نَحۡنُ مُنظَرُونَ

Азоб уларга тўсатдан келиб қолган пайтда надоматлар чекиб: "Энди бизга муҳлат берилармикин, Аллоҳга тавба қилаб олар эдик", деб қоладилар.

Aaya: 204

أَفَبِعَذَابِنَا يَسۡتَعۡجِلُونَ

Анави кофирлар: "Осмонни устимизга ташлаб юбормагунингча сенга иймон келтирмаймиз", дея Бизнинг азобимизни шошилтирмоқдаларми?!

Aaya: 205

أَفَرَءَيۡتَ إِن مَّتَّعۡنَٰهُمۡ سِنِينَ

Эй Пайғамбар, айтинг-ча, иймондан бош тортаётган анави кофирларни йиллар мобайнида турли неъматлар билан сийлаб турсак-да.

Aaya: 206

ثُمَّ جَآءَهُم مَّا كَانُواْ يُوعَدُونَ

Шунча неъматлардан узоқ йиллар фойдаланиб юрганларидан кейин уларга ваъда қилинган азоб келса.

Ina jeyaa e nafoore aayeeje ɗee e ngol hello:

• كلما تعمَّق المسلم في اللغة العربية، كان أقدر على فهم القرآن.

Мусулмон одам араб тилини қанча чуқур билса, Қуръонни шунча чуқур тушунадиган бўлади.

• الاحتجاج على المشركين بما عند المُنْصِفين من أهل الكتاب من الإقرار بأن القرآن من عند الله.

Инсофли аҳли китобларнинг Қуръон Аллоҳ тарафидан эканини эътироф этишларини мушрикларга қарши ҳужжат қилиш мумкин.

• ما يناله الكفار من نعم الدنيا استدراج لا كرامة.

Кофирларнинг дунё неъматларидан баҳраманд бўлишлари, уларга кўрсатилган иззат-икром эмас, балки истидрождир. Истидрож - қўйиб бериш, муҳлат бериш, тез жазоламасдан кўпроқ гуноҳ қилишига имкон бериб, охирида жазога тортиш. Арқонни узун ташлаб қўйишга тўғри келса керак.

Aaya: 207

مَآ أَغۡنَىٰ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يُمَتَّعُونَ

Шу дунёда фойдаланиб юрган неъматлари нимага асқотади? У неъматлар энди йўқ. Улардан ҳеч қандай фойда ҳам йўқ.

Aaya: 208

وَمَآ أَهۡلَكۡنَا مِن قَرۡيَةٍ إِلَّا لَهَا مُنذِرُونَ

Қайси бир умматни ҳалок этган бўлсак, унга олдин бир пайғамбарлар юбориб, китоблар нозил қилиб, уларни ҳалокатдан огоҳлантирдик.

Aaya: 209

ذِكۡرَىٰ وَمَا كُنَّا ظَٰلِمِينَ

Уларга эслатма, ибрат бўлиши учун шундай қилдик. Биз огоҳлантирувчи юбормасдан туриб, ҳалок этадиган золим бўлмадик.

Aaya: 210

وَمَا تَنَزَّلَتۡ بِهِ ٱلشَّيَٰطِينُ

Бу Қуръонни Пайғамбар алайҳиссалом қалбига жинлар-шайтонлар олиб тушгани йўқ.

Aaya: 211

وَمَا يَنۢبَغِي لَهُمۡ وَمَا يَسۡتَطِيعُونَ

Қуръонни у зотнинг қалбига жинлар олиб тушган бўлиши мумкин эмас. Улар бунга қодир ҳам эмаслар.

Aaya: 212

إِنَّهُمۡ عَنِ ٱلسَّمۡعِ لَمَعۡزُولُونَ

Нима учун қодир эмаслар? Чунки улар самодаги ўринларидан четлатилганлар. Шундай бўлгач, қандай қилиб унга етиб бора олсинлар?

Aaya: 213

فَلَا تَدۡعُ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ فَتَكُونَ مِنَ ٱلۡمُعَذَّبِينَ

Аллоҳ билан бирга бошқа бир маъбудга ибодат қилманг. Акс ҳолда азобга гирифтор бўладиганлар сафига қўшилиб қоласиз.

Aaya: 214

وَأَنذِرۡ عَشِيرَتَكَ ٱلۡأَقۡرَبِينَ

Эй Пайғамбар, қавмингизни энг яқин қариндошларингиздан бошлаб огоҳлантиринг. Токи, улар мушриклигида қолиб, Аллоҳнинг азобига йўлиқмасинлар.

Aaya: 215

وَٱخۡفِضۡ جَنَاحَكَ لِمَنِ ٱتَّبَعَكَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Ўзингизга эргашган мўминларга меҳр-шафқат кўрсатиб, уларга хушмуомала ва ширинсухан бўлинг.

Aaya: 216

فَإِنۡ عَصَوۡكَ فَقُلۡ إِنِّي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تَعۡمَلُونَ

Сизга итоатсизлик қилсалар, Аллоҳни бир деб билиш ва У Зотга итоат қилиш каби буйруқларингизни бажармасалар, уларга: "Мен сизлар қилаётган ширк ва гуноҳлардан покман", деб айтинг.

Aaya: 217

وَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱلۡعَزِيزِ ٱلرَّحِيمِ

Ҳамма ишларингизда душманларидан қасос оладиган Азиз, тавба қилган бандаларига эса Меҳрибон Зотга суянинг.

Aaya: 218

ٱلَّذِي يَرَىٰكَ حِينَ تَقُومُ

Шундай Зотки, сизни намозга тураётганингизда ҳам кўради.

Aaya: 219

وَتَقَلُّبَكَ فِي ٱلسَّٰجِدِينَ

Намоз ўқиётганлар орасида бир ҳолатдан бошқа ҳолатга ўтаётганингизни ҳам кўради. Сизнинг ҳам, бошқаларнинг ҳам бирон амали У Зотдан яширин қола олмас.

Aaya: 220

إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ

Намозингиздаги сиз тиловат қилаётган Қуръону зикрни эшитиб турган ҳам, ниятингизни билиб турган ҳам ёлғиз Унинг Ўзидир.

Aaya: 221

هَلۡ أُنَبِّئُكُمۡ عَلَىٰ مَن تَنَزَّلُ ٱلشَّيَٰطِينُ

Сизлар ўйлаётган ўша жин-шайтонлар кимларга тушишини айтайми?

Aaya: 222

تَنَزَّلُ عَلَىٰ كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٖ

Жин-шайтонлар гуноҳга ботган каззоб коҳинларга тушадилар.

Aaya: 223

يُلۡقُونَ ٱلسَّمۡعَ وَأَكۡثَرُهُمۡ كَٰذِبُونَ

Шайтонлар само оламидан ўғринча эшитиб олганларини коҳин дўстларига ташлаб берадилар. Коҳинларнинг эса аксари ёлғончи бўладилар. Бир ростга юз ёлғонни қўшиб гапирадилар.

Aaya: 224

وَٱلشُّعَرَآءُ يَتَّبِعُهُمُ ٱلۡغَاوُۥنَ

Сизлар Муҳаммад алайҳиссаломни шоир, деб ўйлаяпсизлар. Шоирларга эса йўлдан озган гумроҳлар эргашадилар ва улар айтган шеърларни одамларга ўқиб бериб юрадилар.

Aaya: 225

أَلَمۡ تَرَ أَنَّهُمۡ فِي كُلِّ وَادٖ يَهِيمُونَ

Эй Пайғамбар, уларнинг гумроҳлиги шундаки, ҳар водийда дайдиб юриб, кимнидир гоҳида кўкка кўтариб мақтайдилар, гоҳида эса ёмонлаб, ер билан битта қиладилар.

Aaya: 226

وَأَنَّهُمۡ يَقُولُونَ مَا لَا يَفۡعَلُونَ

Ёлғон гапириб, қилмаган ишларини қилдим, дейишларини-чи?

Aaya: 227

إِلَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَذَكَرُواْ ٱللَّهَ كَثِيرٗا وَٱنتَصَرُواْ مِنۢ بَعۡدِ مَا ظُلِمُواْۗ وَسَيَعۡلَمُ ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ أَيَّ مُنقَلَبٖ يَنقَلِبُونَ

Иймон келтирган, яхши амалларни қилган, Аллоҳни кўп ёдга олган ва Ҳассон ибн Собит каби Аллоҳнинг душманларидан зулм кўриб, ундан кейин зафар қучган шоирлар бундан мустасно. Аллоҳга ширк келтирган ва У Зотнинг бандаларига зўравонлик қилган золимлар эса яқинда қандай оқибатга, ўта нозик ҳисоб-китобга қараб кетаётганларини билиб оладилар.

Ina jeyaa e nafoore aayeeje ɗee e ngol hello:

• إثبات العدل لله، ونفي الظلم عنه.

Аллоҳ Одил, золим эмас.

• تنزيه القرآن عن قرب الشياطين منه.

Қуръон пок. Унга жин-шайтонлар яқинлаша олмайди.

• أهمية اللين والرفق للدعاة إلى الله.

Даъватчи учун мулойимлик ва ширинсуханлик ўта муҳим.

• الشعر حَسَنُهُ حَسَن، وقبيحه قبيح.

Шеърнинг яхшиси ҳам бор, ёмони ҳам.