Traduction des sens du Noble Coran - Traduction kurde - Saladin * - Lexique des traductions
سورەتی ق
قٓۚ وَٱلۡقُرۡءَانِ ٱلۡمَجِيدِ
سووره‌تی (قاف) سووره‌تێكى مه‌ككى یه ته‌نها ئایه‌تى (٣٨) نه‌بێت مه‌ده‌نى یه، (٤٥) ئایه‌ته پێغه‌مبه‌رى خوا - صلی الله علیه وسلم - له نوێژى چه‌ژن سوره‌تى(قاف) و(قه‌مه‌رى) ده‌خوێند، وه هه‌موو رۆژانى جومعه له‌سه‌ر مینبه‌ر سوره‌تى (قاف)ى ده‌خوێند بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ [ ق ] له‌سه‌ره‌تای سووره‌تی (به‌قه‌ره)دا باسی ئه‌م پیتانه‌مان كرد كه له‌سه‌ره‌تای هه‌ندێك له سووره‌ته‌كانى قورئانى پیرۆزه‌وه هاتوون [ وَالْقُرْآنِ الْمَجِيدِ (١) ] خوای گه‌وره سوێند ئه‌خوات به‌م قورئانه پیرۆزه كه خاوه‌ن پله‌و پایه‌ی به‌رزه.
Les exégèses en arabe:
بَلۡ عَجِبُوٓاْ أَن جَآءَهُم مُّنذِرٞ مِّنۡهُمۡ فَقَالَ ٱلۡكَٰفِرُونَ هَٰذَا شَيۡءٌ عَجِيبٌ
[ بَلْ عَجِبُوا أَنْ جَاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ فَقَالَ الْكَافِرُونَ هَذَا شَيْءٌ عَجِيبٌ (٢) ] به‌ڵكو كافران پێیان سه‌یر بوو كه له‌لایه‌ن خوای گه‌وره‌وه پێغه‌مبه‌رێكیان له خۆیان بۆ هاتووه كه ئاگاداریان ئه‌كاته‌وه، وه وتیان: به‌ڕاستی ئه‌مه شتێكی زۆر سه‌رسوڕهێنه‌ره.
Les exégèses en arabe:
قَدۡ عَلِمۡنَا مَا تَنقُصُ ٱلۡأَرۡضُ مِنۡهُمۡۖ وَعِندَنَا كِتَٰبٌ حَفِيظُۢ
[ قَدْ عَلِمْنَا مَا تَنْقُصُ الْأَرْضُ مِنْهُمْ وَعِنْدَنَا كِتَابٌ حَفِيظٌ (٤) ] خوای گه‌وره ئه‌فه‌رمووێ: نه‌ك هه‌ر توانای زیندوو كردنه‌وه‌ی ئه‌وانمان هه‌یه به‌ڵكو ئه‌شزانین كه زه‌وی چه‌ندێك له‌لاشه‌یان ئه‌خوات و ئاگاداری ئه‌ویشین، وه ئێمه كیتابێكیشمان هه‌یه كه هه‌موو شتێكی تیادا نووسراوه‌و پارێزراوه‌و كۆكه‌ره‌وه‌و پارێزه‌ری هه‌موو شتێكه كه (لوح المحفوظ) ه.
Les exégèses en arabe:
بَلۡ كَذَّبُواْ بِٱلۡحَقِّ لَمَّا جَآءَهُمۡ فَهُمۡ فِيٓ أَمۡرٖ مَّرِيجٍ
[ بَلْ كَذَّبُوا بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُمْ فَهُمْ فِي أَمْرٍ مَرِيجٍ (٥) ] به‌ڵكو ئه‌وان ئه‌و حه‌قه‌ی كه له‌لایه‌ن خوای گه‌وره‌وه بۆیان هات كه قورئانی پیرۆزه یان پێغه‌مبه‌رى خوایه - صلی الله علیه وسلم - ئه‌وان به‌درۆیان زانی، وه ئه‌وان له كاروبارێكی زۆر تێكهه‌ڵكێش و نادیارو ئاڵۆزو جیاوازدان، واته: هه‌ر جاره‌ی قسه‌یه‌ك ئه‌كه‌ن جارێك ئه‌ڵێن: ساحیره‌و جارێك ئه‌ڵێن: شاعیره‌و جارێك ئه‌ڵێن: فاڵچیه.
Les exégèses en arabe:
أَفَلَمۡ يَنظُرُوٓاْ إِلَى ٱلسَّمَآءِ فَوۡقَهُمۡ كَيۡفَ بَنَيۡنَٰهَا وَزَيَّنَّٰهَا وَمَا لَهَا مِن فُرُوجٖ
{تواناو دەسەڵاتی خوای گەورە} [ أَفَلَمْ يَنْظُرُوا إِلَى السَّمَاءِ فَوْقَهُمْ كَيْفَ بَنَيْنَاهَا وَزَيَّنَّاهَا وَمَا لَهَا مِنْ فُرُوجٍ (٦) ] ئایا ته‌ماشای ئاسمان ناكه‌ن له‌سه‌رووی خۆیانه‌وه چۆن دروستمان كردووه‌و ڕامان گرتووه‌و جوانمان كردووه‌و ڕازاندوومانه‌ته‌وه به‌و ئه‌ستێرانه، وه هیچ كون و كه‌له‌به‌رو درزێكی تیادا نیه.
Les exégèses en arabe:
وَٱلۡأَرۡضَ مَدَدۡنَٰهَا وَأَلۡقَيۡنَا فِيهَا رَوَٰسِيَ وَأَنۢبَتۡنَا فِيهَا مِن كُلِّ زَوۡجِۭ بَهِيجٖ
[ وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ (٧) ] وه زه‌ویشمان فراوانكردووه‌و ڕاخستووه، وه ئه‌و شاخانه‌یشمان وه‌كو مێخ تیایدا داكوتیوه بۆ ئه‌وه‌ی نه‌جوولێت و نه‌هه‌ژێت، وه له هه‌موو جۆرو جووتێكی جوان دانه‌وێڵه‌و ڕووه‌كمان تیادا ڕوواندووه.
Les exégèses en arabe:
وَنَزَّلۡنَا مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ مُّبَٰرَكٗا فَأَنۢبَتۡنَا بِهِۦ جَنَّٰتٖ وَحَبَّ ٱلۡحَصِيدِ
[ وَنَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُبَارَكًا فَأَنْبَتْنَا بِهِ جَنَّاتٍ وَحَبَّ الْحَصِيدِ (٩) ] وه له ئاسمانیشه‌وه ئاوێكی پڕ سودو خێرو به‌ره‌كه‌تمان دابه‌زاندووه به‌هۆی ئه‌و ئاوه‌وه جۆره‌ها باخ و باخاتی زۆرمان ڕوواندووه، وه دانه‌وێڵه‌ش كه خه‌ڵكی به‌رووبوومه‌كه‌ی ئه‌ڕنن و ئه‌یخۆن.
Les exégèses en arabe:
رِّزۡقٗا لِّلۡعِبَادِۖ وَأَحۡيَيۡنَا بِهِۦ بَلۡدَةٗ مَّيۡتٗاۚ كَذَٰلِكَ ٱلۡخُرُوجُ
[ رِزْقًا لِلْعِبَادِ وَأَحْيَيْنَا بِهِ بَلْدَةً مَيْتًا ] ئه‌م ڕووه‌ك و دانه‌وێڵانه ڕزق و ڕۆزییه بۆ به‌نده‌كان، وه به‌هۆی ئه‌و بارانه‌وه چه‌نده‌ها شارو دێ و زه‌وی مردوومان ژیانده‌وه‌و زیندوومان كرده‌وه [ كَذَلِكَ الْخُرُوجُ (١١) ] ئێوه‌ش به‌م شێوازه له دوای مردنتان له‌ناو گۆڕه‌كان ده‌رئه‌كرێن و زیندوو ئه‌كرێنه‌وه [ كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ ] له پێش كافرانی قوڕه‌یشیشدا قه‌ومی نوح پێغه‌مبه‌ری خۆیان به‌درۆزانی.
Les exégèses en arabe:
كَذَّبَتۡ قَبۡلَهُمۡ قَوۡمُ نُوحٖ وَأَصۡحَٰبُ ٱلرَّسِّ وَثَمُودُ
{هاوەڵانی بیرەكە كێ بوونە؟} [ وَأَصْحَابُ الرَّسِّ وَثَمُودُ (١٢) ] وه هاوه‌ڵانی بیره‌كه‌یش، كه بیرێك بووه ئه‌ووترێ: له دێى (فه‌لج) له (یه‌مامه)، یاخود له (ئه‌نطاكیا)، یاخود له (ئازه‌ربیجان) بووه، كه قه‌ومێكى بت په‌رست بوونه‌و پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ى خۆیان به درۆزانیوه‌و كوشتوویانه‌و خستوویانه‌ته ناو بیره‌كه‌وه، بۆیه پێیان وتراوه: هاوه‌ڵانی بیر، خواى گه‌وره له ناوى بردوون، یاخود (أصحاب الاخدود) بوونه ئه‌وانه‌ى كه خواى گه‌وره له سوره‌تى (بروج) باسیان ده‌كات، یاخود وتراوه: قه‌ومی شوعه‌یب پێغه‌مبه‌ر - صلی الله علیه وسلم - بوونه، وه قه‌ومی (ثهمود) كه صاڵح پێغه‌مبه‌ریان - صلی الله علیه وسلم - بۆ چوو بوو هه‌موو ئه‌مانه پێغه‌مبه‌رانی خۆیان به‌درۆ زانی له پێش كافرانی قوڕه‌یشدا [ وَعَادٌ ] وه قه‌ومی (عاد)یش كه خوای گه‌وره هود پێغه‌مبه‌ری - صلی الله علیه وسلم - بۆ ناردبوون.
Les exégèses en arabe:
وَأَصۡحَٰبُ ٱلۡأَيۡكَةِ وَقَوۡمُ تُبَّعٖۚ كُلّٞ كَذَّبَ ٱلرُّسُلَ فَحَقَّ وَعِيدِ
[ وَأَصْحَابُ الْأَيْكَةِ ] وه هاوه‌ڵانی داره‌كه كه له كه‌ناری ده‌ریا بوون تا (مه‌دیه‌ن)، كه خوای گه‌وره شوعه‌یب پێغه‌مبه‌ری - صلی الله علیه وسلم - بۆ ناردن ئه‌وانیش شوعه‌یبیان به‌درۆ زانی. {(توببەع) كێ بووە؟} [ وَقَوْمُ تُبَّعٍ ] وه قه‌ومی (توببه‌ع)یش كه له یه‌مه‌ن بوونه، به پاشاى یه‌مه‌ن ده‌وترا: (توببه‌ع)، هه‌روه‌كو به پاشاى فارس وتراوه: (كیسرا)، وه به پاشاى رۆم وتراوه: (قه‌یصه‌ر)، وه به پاشاى كافرى میصر وتراوه: (فیرعه‌ون)، وه به پاشاى حه‌به‌شه وتراوه: (نه‌جاشى)، (توببه‌ع) ناوى (اسعد بن أبو كریب) بووه، پاشایه‌كی یه‌مه‌ن بووه‌و سێ سه‌دو بیست و شه‌ش ساڵ پاشایان بووه، له‌ناویاندا كه‌س له‌م ته‌مه‌نى گه‌وره‌تر نه‌بووه، سه‌ربازو سوپاى یه‌كجار زۆری هه‌بووه، ده‌سه‌ڵاتى گه‌یشتۆته (سه‌مه‌رقه‌ندو حیره‌و دیمه‌شق)، هاتۆته مه‌دینه ویستویه‌تى كوشتارى خه‌ڵكه‌كه‌ى بكات دوو زاناى جوله‌كه وتویانه ئه‌مه شارى كۆچكردنى كۆتا پێغه‌مبه‌ره، پاشان موسڵمان بووه‌و چۆته سه‌ر دینى موساو - صلی الله علیه وسلم - رۆیشتووه بۆ مه‌ككه‌و له‌گه‌ڵ خۆى بردوونى، ویستۆتى كه‌عبه بڕوخێنێت، دوو زاناكه نه‌یانهێشتوه‌و وتویانه ئیبراهیم پێغه‌مبه‌ر - صلی الله علیه وسلم - دروستى كردووه‌و له‌سه‌ر ده‌ستى كۆتا پێغه‌مبه‌ر پله‌وپایه‌ى به‌رزى ده‌بێت، ئه‌ویش به‌گه‌وره‌ى زانیوه‌و ته‌وافى به‌ده‌وردا كردووه‌و په‌رده‌ى له ئاوریشم بۆ كردووه، پاشان گه‌ڕاوه‌ته‌وه بۆ یه‌مه‌ن و خه‌ڵكى هه‌موویان موسڵمان بوونه‌و چونه‌ته سه‌ر دینى موسا پێغه‌مبه‌ر - صلی الله علیه وسلم - ، پێش ناردنى پێغه‌مبه‌رى خوا - صلی الله علیه وسلم - به حه‌وت سه‌د ساڵ كۆچى دوایی كردووه، به شیعر وتویه‌تى: ئه‌گه‌ر بگه‌م به كۆتا پێغه‌مبه‌ر شوێنى ده‌كه‌وم و به‌رگرى لێده‌كه‌م، وه پێغه‌مبه‌رى خوا - صلی الله علیه وسلم - ده‌فه‌رمێت: (جوێن به توببه‌ع مه‌ده‌ن چونكه موسڵمان بووه) به‌ڵام له پاش مردنى (توببه‌ع) قه‌ومه‌كه‌ى گه‌ڕاونه‌ته‌وه بۆ سه‌ر بت په‌رستى و خواى گه‌وره له‌ناوى بردوون [ كُلٌّ كَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ وَعِيدِ (١٤) ] هه‌ر هه‌موو ئه‌مانه پێغه‌مبه‌رانی خۆیان به‌درۆ زانیوه بۆیه هه‌ڕه‌شه‌و سزای خوای گه‌وره جێبه‌جێ بوو به‌سه‌ریاندا، بۆیه با كافرانى قوڕه‌یشیش ئاگادار بن ئه‌گه‌ر ئیمان نه‌هێنن خواى گه‌وره تواناى هه‌یه ئه‌مانیش وه‌كو ئه‌و نه‌ته‌وانه‌ى تر له‌ناو بدات.
Les exégèses en arabe:
أَفَعَيِينَا بِٱلۡخَلۡقِ ٱلۡأَوَّلِۚ بَلۡ هُمۡ فِي لَبۡسٖ مِّنۡ خَلۡقٖ جَدِيدٖ
[ أَفَعَيِينَا بِالْخَلْقِ الْأَوَّلِ ] ئایا له دروست كردنی یه‌كه‌مدا ئێمه ماندوو بووین یان بێده‌سه‌ڵات بووین كاتێك دروستكراوه‌كانمان دروست كرد تا ئه‌وان گومانیان له زیندوو بوونه‌وه هه‌بێت؟ نه‌خێر هه‌رگیز خواى گه‌وره ماندوو نابێت [ بَلْ هُمْ فِي لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدِيدٍ (١٥) ] به‌ڵكو ئه‌وان گومانیان له دروست كردنی سه‌رله‌نوێ و تازه هه‌یه كه له دوای مردن هه‌بێت.
Les exégèses en arabe:
وَلَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ وَنَعۡلَمُ مَا تُوَسۡوِسُ بِهِۦ نَفۡسُهُۥۖ وَنَحۡنُ أَقۡرَبُ إِلَيۡهِ مِنۡ حَبۡلِ ٱلۡوَرِيدِ
{زانیاری فراوانی خوای گەورە} [ وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ ] وه به دڵنیایی ئێمه مرۆڤمان دروست كردووه وه ئه‌زانین چ وه‌سوه‌سه‌و خه‌یاڵاتێك به دڵ و مێشكیدا دێت [ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ (١٦) ] وه فریشته‌كانی ئێمه له مرۆڤ نزیكترن له شاده‌ماری ملی.
Les exégèses en arabe:
إِذۡ يَتَلَقَّى ٱلۡمُتَلَقِّيَانِ عَنِ ٱلۡيَمِينِ وَعَنِ ٱلشِّمَالِ قَعِيدٞ
[ إِذْ يَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّيَانِ عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِيدٌ (١٧) ] كاتێك كه ئه‌و دوو فریشته‌یه كه كرده‌وه‌كانی مرۆڤ ئه‌پارێزن و ئه‌ینووسن به یه‌كتری ئه‌گه‌ن و له‌لای ڕاست و چه‌په‌وه دانیشتوونه، ئه‌وه‌ى لاى راست چاكه ده‌نوسێت و ئه‌وه‌ى لاى چه‌پ خراپه ده‌نوسێت.
Les exégèses en arabe:
مَّا يَلۡفِظُ مِن قَوۡلٍ إِلَّا لَدَيۡهِ رَقِيبٌ عَتِيدٞ
{هەموو وتەیەك دەنوسرێت} [ مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ (١٨) ] هیچ وته‌یه‌ك له ده‌م مرۆڤـ نایه‌ته ده‌ره‌وه ئیلا ئه‌و دوو فریشته‌یه چاودێرو ئاماده‌ن و ده‌ینوسن، یان وتراوه: یه‌كێكیان ناوی (ره‌قیب)ه و ئه‌وی تریان ناوی (عه‌تید)ه، (ئیمامى ئه‌حمه‌د) له نه‌خۆشى سه‌ره‌مه‌رگه‌كه‌یدا نركه‌نرك و ناڵه‌ناڵى ده‌كرد، پێى وترا (تاوس) ده‌فه‌رمێت: فریشته هه‌موو شتێك ده‌نوسێت ته‌نانه‌ت نركه‌نرك و ناڵه‌ناڵیش، له پاش ئه‌وه (ئیمامى ئه‌حمه‌د) نركه‌ى نه‌كرد تا كۆچى دوایی كرد.
Les exégèses en arabe:
وَجَآءَتۡ كُلُّ نَفۡسٖ مَّعَهَا سَآئِقٞ وَشَهِيدٞ
[ وَجَاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَشَهِيدٌ (٢١) ] وه هه‌موو نه‌فسێكیش كاتێك كه دێت دوو فریشته‌ی له‌گه‌ڵدایه كه یه‌كێكیان ڕایئه‌كێشێ بۆ گۆڕه‌پانى كۆبوونه‌وه، وه ئه‌وی تریش شایه‌تی له‌سه‌ر ئه‌دات، یاخود وتراوه: سائیقه‌كه ئه‌وه‌یه كه كرده‌وه‌ی خراپ ئه‌نووسێ، شاهیده‌كه كرده‌وه‌ی چاك ئه‌نووسێت، یاخود وتراوه: سائیقه‌كه فریشته‌یه‌و شاهیده‌كه كرده‌وه‌كه‌یه‌تى، یان مرۆڤ خۆیه‌تى كه شایه‌تى له‌سه‌ر خۆى ده‌دات.
Les exégèses en arabe:
لَّقَدۡ كُنتَ فِي غَفۡلَةٖ مِّنۡ هَٰذَا فَكَشَفۡنَا عَنكَ غِطَآءَكَ فَبَصَرُكَ ٱلۡيَوۡمَ حَدِيدٞ
[ لَقَدْ كُنْتَ فِي غَفْلَةٍ مِنْ هَذَا ] پێی ئه‌ڵێن: به دڵنیایی تۆ بێئاگا بووی له‌م ڕۆژو له‌م سه‌ره‌نجامه [ فَكَشَفْنَا عَنْكَ غِطَاءَكَ ] ئێستا ئه‌و په‌رده‌یه‌مان له‌سه‌ر چاوت لابرد [ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ (٢٢) ] ئێستا چاوت زۆر تیژو به‌هێزه‌و هه‌موو شتێك ئه‌بینێ ئه‌وه‌ی كه له دونیا لێته‌وه نادیار بوو ئێستا هه‌مووی ئه‌بینێ.
Les exégèses en arabe:
وَقَالَ قَرِينُهُۥ هَٰذَا مَا لَدَيَّ عَتِيدٌ
[ وَقَالَ قَرِينُهُ هَذَا مَا لَدَيَّ عَتِيدٌ (٢٣) ] وه هاوه‌ڵه فریشته‌كه‌ى كه له‌گه‌ڵێتی بۆ پاراستن و نوسینى كرده‌وه‌كانى، وه ئه‌وه‌یش كه رایده‌كێشێت بۆ گۆڕه‌پانى كۆبوونه‌وه شایه‌تى له‌سه‌ر ده‌ده‌ن و ئه‌ڵێن: ئه‌ی په‌روه‌ردگار ئه‌مه ئه‌و كه‌سه‌یه ئاماده‌مان كردووه‌و هێناومانه، یاخود په‌ڕاو و كتابی نامه‌ی كرده‌وه‌كانیمان هێناوه‌و ئاماده كردووه به‌بێ زیادو كه‌م.
Les exégèses en arabe:
ٱلَّذِي جَعَلَ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ فَأَلۡقِيَاهُ فِي ٱلۡعَذَابِ ٱلشَّدِيدِ
[ الَّذِي جَعَلَ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ ] ئه‌و كه‌سه‌ی كه له‌گه‌ڵ خوای گه‌وره‌دا خوایه‌كی تری بۆ خۆی بڕیار دابوو ئه‌یپه‌رست [ فَأَلْقِيَاهُ فِي الْعَذَابِ الشَّدِيدِ (٢٦) ] ده‌ى فڕێی بده‌نه ناو سزایه‌كی زۆر سه‌خته‌وه.
Les exégèses en arabe:
۞ قَالَ قَرِينُهُۥ رَبَّنَا مَآ أَطۡغَيۡتُهُۥ وَلَٰكِن كَانَ فِي ضَلَٰلِۭ بَعِيدٖ
[ قَالَ قَرِينُهُ رَبَّنَا مَا أَطْغَيْتُهُ وَلَكِنْ كَانَ فِي ضَلَالٍ بَعِيدٍ (٢٧) ] ئینجا هاوه‌ڵه‌كه‌ی له شه‌یتان به‌ڕائه‌تى لێده‌كات و ئه‌ڵێ: ئه‌ی په‌روه‌ردگار من ئه‌م كه‌سه‌م گومڕا نه‌كرد به‌ڵكو خۆی له گومڕاییه‌كی زۆر ئاشكراو دووردا بوو.
Les exégèses en arabe:
قَالَ لَا تَخۡتَصِمُواْ لَدَيَّ وَقَدۡ قَدَّمۡتُ إِلَيۡكُم بِٱلۡوَعِيدِ
[ قَالَ لَا تَخْتَصِمُوا لَدَيَّ وَقَدْ قَدَّمْتُ إِلَيْكُمْ بِالْوَعِيدِ (٢٨) ] خوای گه‌وره ئه‌فه‌رمووێ: ئێوه لێره لای من مشتومڕو ده‌مه‌قاڵێ مه‌كه‌ن وه پێشتر من هه‌ڕه‌شه‌م لێ كردبوون و پێغه‌مبه‌رانم بۆ ناردبوون وه كتێبم بۆ دابه‌زاندبوون وه ئاگاداری ئه‌م ڕۆژه‌م كردبوونه‌وه.
Les exégèses en arabe:
مَا يُبَدَّلُ ٱلۡقَوۡلُ لَدَيَّ وَمَآ أَنَا۠ بِظَلَّٰمٖ لِّلۡعَبِيدِ
[ مَا يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَيَّ وَمَا أَنَا بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ (٢٩) ] هیچ به‌ڵێن و وشه‌و بڕیار له‌لای من گۆڕانی به‌سه‌ردا نایات كه ئه‌بێ سزای خۆتان بچێژن وه منیش زوڵم و سته‌م له به‌نده‌كان ناكه‌م هه‌ر كه‌سێك حه‌قی خۆی وه‌رئه‌گرێ له پاش جێگیر كردنى به‌ڵگه به‌سه‌رتاندا.
Les exégèses en arabe:
يَوۡمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ ٱمۡتَلَأۡتِ وَتَقُولُ هَلۡ مِن مَّزِيدٖ
[ يَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَتَقُولُ هَلْ مِنْ مَزِيدٍ (٣٠) ] له ڕۆژی قیامه‌ت خوای گه‌وره به دۆزه‌خ ئه‌فه‌رمێت: ئایا پڕ بوویت؟ ئه‌ویش هه‌ر ئه‌ڵێ: ئایا زیاتر هه‌یه بیهێنی، تا خوای گه‌وره پێی پیرۆزی خۆی ئه‌خاته ناو دۆزه‌خ ئه‌وكاته دۆزه‌خ دێته‌وه یه‌ك و ئه‌ڵێ به‌سه به‌سه پڕ بووم سوێند بێت به عیززه‌ت و كه‌ره‌مت، وه‌كو له فه‌رمووده‌ی صه‌حیحی پێغه‌مبه‌ر - صلی الله علیه وسلم - هاتووه.
Les exégèses en arabe:
هَٰذَا مَا تُوعَدُونَ لِكُلِّ أَوَّابٍ حَفِيظٖ
[ هَذَا مَا تُوعَدُونَ لِكُلِّ أَوَّابٍ حَفِيظٍ (٣٢) ] ئه‌مه ئه‌و به‌ڵێنانه‌یه كه پێتان دراوه بۆ هه‌موو كه‌سێك كه بۆ لای خوای گه‌وره گه‌ڕابێته‌وه به ته‌وبه كردن و ده‌ست هه‌ڵگرتن له تاوان، وه تاوانه‌كانی خۆی پاراستبێ و له بیری نه‌كردبێ و ته‌وبه‌ی لێ كردبێ، یان به‌ڵین و په‌یمانى پاراستبێت و هه‌ڵینه‌وه‌شاندبێته‌وه.
Les exégèses en arabe:
لَهُم مَّا يَشَآءُونَ فِيهَا وَلَدَيۡنَا مَزِيدٞ
{بینینی خوای گەورە لە بەهەشتدا} [ لَهُمْ مَا يَشَاءُونَ فِيهَا وَلَدَيْنَا مَزِيدٌ (٣٥) ] هه‌ر شتێك كه ئه‌وان ئاره‌زووی بكه‌ن و ویستیان لێ بێت و داوای بكه‌ن بۆیان هه‌یه‌و له هیچ شتێك ناگه‌ڕێندرێنه‌وه، وه زیاده‌یشمان هه‌یه زیاتر له‌و نیعمه‌تانه‌ی كه پێیان ئه‌درێ، وه له فه‌رمووده‌ی صه‌حیح هاتووه كه زیاده‌كه بریتییه له بینینی خوای گه‌وره، خوای گه‌وره هه‌موو رۆژانى جومعه خۆی نیشانی به‌هه‌شتییه‌كان ئه‌دا كه خۆشترین و گه‌وره‌ترین نیعمه‌ته.
Les exégèses en arabe:
وَكَمۡ أَهۡلَكۡنَا قَبۡلَهُم مِّن قَرۡنٍ هُمۡ أَشَدُّ مِنۡهُم بَطۡشٗا فَنَقَّبُواْ فِي ٱلۡبِلَٰدِ هَلۡ مِن مَّحِيصٍ
[ وَكَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هُمْ أَشَدُّ مِنْهُمْ بَطْشًا فَنَقَّبُوا فِي الْبِلَادِ ] له پێش ئه‌ماندا زۆرێك له ئوممه‌تانی ترمان له‌ناو برد كه له كافرانی قوڕه‌یش زۆر به‌هێزتر بوون وه‌كو قه‌ومی (عادو ثهمود) وه جگه له‌وان كه به‌سه‌ر شاران و وڵاتانیشدا گه‌ڕابوون بۆ رزق و رۆزى و بازرگانى، وه ئاوه‌دانیان كردبوه‌وه [ هَلْ مِنْ مَحِيصٍ (٣٦) ] ئایا هیچ شوێنی ڕاكردن هه‌یه تا بۆی ڕاكه‌ن و له سزای خوای گه‌وره پارێزراو بن؟ نه‌خێر نیه.
Les exégèses en arabe:
إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَذِكۡرَىٰ لِمَن كَانَ لَهُۥ قَلۡبٌ أَوۡ أَلۡقَى ٱلسَّمۡعَ وَهُوَ شَهِيدٞ
[ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَذِكْرَى لِمَنْ كَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَهُوَ شَهِيدٌ (٣٧) ] به‌ڕاستی ئه‌م سووره‌ته یان قورئانی پیرۆز یادخستنه‌وه‌یه‌كه بۆ هه‌ر كه‌سێك كه دڵی هه‌بێت دڵێك كه سوودی لێ ببینێ یاخود گوێ بگرێت و تێبگات و شایه‌ت بێت، یان دڵی ئاماده‌و ئاگادار بێت.
Les exégèses en arabe:
وَلَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَيۡنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٖ وَمَا مَسَّنَا مِن لُّغُوبٖ
{دروستكردنی ئاسمان‌و زەوی لە شەش رۆژدا} [ وَلَقَدْ خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَمَا مَسَّنَا مِنْ لُغُوبٍ (٣٨) ] وه به دڵنیایی ئێمه ئاسمانه‌كان و زه‌ویه‌كان و ئه‌وه‌ی له نێوانیاندا هه‌یه له ماوه‌ی شه‌ش ڕۆژدا دروستمان كردووه وه تووشی هیلاكی و ماندوویه‌تی نه‌بووینه، كه جووله‌كه وتیان: خوای گه‌وره ئاسمانه‌كان و زه‌وی له شه‌ش ڕۆژدا دروست كردووه، له یه‌ك شه‌ممه ده‌ستی پێ كرد له جومعه ته‌واو بوو له ڕۆژی شه‌ممه‌دا پشووی دا، خوای گه‌وره به‌درۆی خستنه‌وه.
Les exégèses en arabe:
فَٱصۡبِرۡ عَلَىٰ مَا يَقُولُونَ وَسَبِّحۡ بِحَمۡدِ رَبِّكَ قَبۡلَ طُلُوعِ ٱلشَّمۡسِ وَقَبۡلَ ٱلۡغُرُوبِ
[ فَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ الْغُرُوبِ (٣٩) ] ئه‌ی محمد - صلی الله علیه وسلم - ئارام بگره له‌سه‌ر ئه‌و قسانه‌ی كه ئه‌یكه‌ن به‌رامبه‌ر خوای گه‌وره‌و به‌رامبه‌ر تۆ، وه خوای گه‌وره به پاك و مونه‌ززه‌ه ڕابگره له هه‌موو شتێك كه شایه‌نی ئه‌و نیه، وه حه‌مدو سه‌ناو ستایشی خوای گه‌وره بكه پێش خۆر كه‌وتن و پێش خۆر ئاوابوون، وتراوه: مه‌به‌ست پێی نوێژی به‌یانی و نوێژی عه‌صره، پێش ئه‌وه‌ى له ئیسراو میعراج نوێژ فه‌رز بێت دوو ركات نوێژ پێش خۆر كه‌وتن له كاتى نوێژى به‌یانى هه‌بووه، وه دوو ركاتیش پێش خۆرئاوا بوون له كاتى نوێژى عه‌صر هه‌بووه.
Les exégèses en arabe:
وَمِنَ ٱلَّيۡلِ فَسَبِّحۡهُ وَأَدۡبَٰرَ ٱلسُّجُودِ
[ وَمِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ ] وه له شه‌ویشدا ته‌سبیحاتی خوای گه‌وره بكه، وتراوه: مه‌به‌ست پێی شه‌ونوێژه كه سه‌ره‌تا واجب بووه‌و دواتر كه پێنج نوێژه‌كه فه‌رز كرا نه‌سخ بۆته‌وه [ وَأَدْبَارَ السُّجُودِ (٤٠) ] وه له دوای نوێژه فه‌رزه‌كانیش زیكرو ته‌سبیحاتی خوای گه‌وره بكه، یاخود مه‌به‌ست پێى دوو ركاته سوننه‌ته‌كه‌ى دواى نوێژى مه‌غریبه
Les exégèses en arabe:
وَٱسۡتَمِعۡ يَوۡمَ يُنَادِ ٱلۡمُنَادِ مِن مَّكَانٖ قَرِيبٖ
[ وَاسْتَمِعْ يَوْمَ يُنَادِ الْمُنَادِ مِنْ مَكَانٍ قَرِيبٍ (٤١) ] وه گوێ بگره له ڕۆژێك كه بانگكه‌رێك له‌لایه‌ن خوای گه‌وره‌وه بانگ ئه‌كات له شوێنێكی نزیكه‌وه كه فوو كردنی دووه‌مه به كه‌ڕه‌ناداو ئیسرافیل فووی پیادا ئه‌كات.
Les exégèses en arabe:
يَوۡمَ تَشَقَّقُ ٱلۡأَرۡضُ عَنۡهُمۡ سِرَاعٗاۚ ذَٰلِكَ حَشۡرٌ عَلَيۡنَا يَسِيرٞ
[ يَوْمَ تَشَقَّقُ الْأَرْضُ عَنْهُمْ سِرَاعًا ذَلِكَ حَشْرٌ عَلَيْنَا يَسِيرٌ (٤٤) ] له‌و ڕۆژه‌دا كه ڕۆژی قیامه‌ته زه‌وی له‌ت ئه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی لێی بێنه ده‌ره‌وه وه به‌خێرایی ئه‌ڕۆن بۆ لای ئه‌و بانگكه‌ره‌ی كه بانگ ئه‌كات كه ئه‌میش كۆكردنه‌وه‌یه‌كه لای خوای گه‌وره زۆر سووك و ئاسانه، پێغه‌مبه‌رى خوا - صلی الله علیه وسلم - ده‌فه‌رمێت: (من یه‌كه‌م كه‌سم كه زه‌وى له‌ت ده‌بێت بۆ ده‌رچوونم لێى).
Les exégèses en arabe:
نَّحۡنُ أَعۡلَمُ بِمَا يَقُولُونَۖ وَمَآ أَنتَ عَلَيۡهِم بِجَبَّارٖۖ فَذَكِّرۡ بِٱلۡقُرۡءَانِ مَن يَخَافُ وَعِيدِ
[ نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَقُولُونَ وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ ] ئه‌ی محمد - صلی الله علیه وسلم - ئێمه خۆمان زاناترو ئاگادارترین له‌وه‌ی كه كافران چی به تۆ ئه‌ڵێن، وه تۆ تواناو ده‌سه‌ڵاتت به‌سه‌ریاندا نیه به‌زۆر باوه‌ڕ بخه‌یته دڵیانه‌وه‌و هیدایه‌تیان بده‌ی [ فَذَكِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ يَخَافُ وَعِيدِ (٤٥) ] تۆ ته‌نها به قورئانی پیرۆز یادیان بخه‌ره‌وه بۆ هه‌ر كه‌سێك كه له هه‌ڕه‌شه‌و سزای خوای گه‌وره بترسێت، والله أعلم.
Les exégèses en arabe:
Traduction des sens du Noble Coran - Traduction kurde - Saladin - Lexique des traductions
Traduction des sens du Noble Coran en langue kurde, traduit par Salaheddine Abdoul Karim.