Traduction des sens Sourate AL-AN’ÂM - Traduction en langue Yao - Encyclopédie du Noble Coran

Al-An‘âm

Verset: 1

ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَجَعَلَ ٱلظُّلُمَٰتِ وَٱلنُّورَۖ ثُمَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمۡ يَعۡدِلُونَ

Lumbili losope lwene alapikwe Allah, Ajula jwagumbile mawunde ni mataka ni aŵisile chipi ni lilanguka, yeti kaneka aŵala ŵakanile, ni akuŵika chakulandanyichisya (ni Jwalakwe pakuchigalagatila)!

Verset: 2

هُوَ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن طِينٖ ثُمَّ قَضَىٰٓ أَجَلٗاۖ وَأَجَلٞ مُّسَمًّى عِندَهُۥۖ ثُمَّ أَنتُمۡ تَمۡتَرُونَ

Jwalakwe ni Ajula jwaŵan'gumbile ŵanganyammwe kuumila mwilongo, kaneka ni jwaŵisile ndaŵi (jakuwila) ni ndaŵi jekolanjidwe Kukwakwe (jakwimuchila m’malembe), yeti jenumanja ni nkukaichilape (yakwimukayo)!

Verset: 3

وَهُوَ ٱللَّهُ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَفِي ٱلۡأَرۡضِ يَعۡلَمُ سِرَّكُمۡ وَجَهۡرَكُمۡ وَيَعۡلَمُ مَا تَكۡسِبُونَ

Soni Jwalakwe ni Allah (Jwakuŵajilwa galagatilwa) kumawunde ni petaka, jukumanyilila asili syenu ni yakunyanyika yenu, ni jukumanyilila soni yankupanganya.

Verset: 4

وَمَا تَأۡتِيهِم مِّنۡ ءَايَةٖ مِّنۡ ءَايَٰتِ رَبِّهِمۡ إِلَّا كَانُواْ عَنۡهَا مُعۡرِضِينَ

Soni changaaichilila ŵanganyao chilosyo chilichose mu ilosyo ya M’mbuje gwao, ikaŵeje akasaŵaga ali nkuchitundumalila.

Verset: 5

فَقَدۡ كَذَّبُواْ بِٱلۡحَقِّ لَمَّا جَآءَهُمۡ فَسَوۡفَ يَأۡتِيهِمۡ أَنۢبَٰٓؤُاْ مَا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ

Basi pamasile paayikaaniile yakuona ndema ja yaichilile, nambo chisyaichilile sampano abali sya ayila (ipotesi) yaaŵele ali nkuitendela chipongwe.

Verset: 6

أَلَمۡ يَرَوۡاْ كَمۡ أَهۡلَكۡنَا مِن قَبۡلِهِم مِّن قَرۡنٖ مَّكَّنَّٰهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَا لَمۡ نُمَكِّن لَّكُمۡ وَأَرۡسَلۡنَا ٱلسَّمَآءَ عَلَيۡهِم مِّدۡرَارٗا وَجَعَلۡنَا ٱلۡأَنۡهَٰرَ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهِمۡ فَأَهۡلَكۡنَٰهُم بِذُنُوبِهِمۡ وَأَنشَأۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِمۡ قَرۡنًا ءَاخَرِينَ

Ana ngakuiona yanti jilingwa mwa mikutula jatwajijonasile paujo pao, twalimbangenye ŵanganyao pa chilambo yanganitujila pakun'dimbanganya ŵanganyammwe, ni twatuluchisye wula jejinji, ni twasitesile sulo kuŵa syakujilima cha pasi pao, nambo twajonasilepe ligongo lya sambi syao, ni twagumbile panyuma pao mikutula jine.

Verset: 7

وَلَوۡ نَزَّلۡنَا عَلَيۡكَ كِتَٰبٗا فِي قِرۡطَاسٖ فَلَمَسُوهُ بِأَيۡدِيهِمۡ لَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٞ

Soni namuno ingaŵe kuti twantuluchisye (mmwe Muhammadi ﷺ) chitabu (chelembedwe) nchikalakala nikuchikwaya ŵanganyao ni makono gao, chisimu aŵala ŵakanile angatite: “Ayitu nganiiŵa inepe ikaŵeje usaŵi wakuonechela.”

Verset: 8

وَقَالُواْ لَوۡلَآ أُنزِلَ عَلَيۡهِ مَلَكٞۖ وَلَوۡ أَنزَلۡنَا مَلَكٗا لَّقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ ثُمَّ لَا يُنظَرُونَ

Soni ŵanganyao akasatiji: “Uli ngantuluchisya jwalakweju lilaika (kuti lintendeleje umboni ya utume wakwe)?” Sano ingaŵe twatulwisye lilaika (ŵanyao ni kanilape), chisimu chilamusi (chakonasika kwao) chingapitisyidwe (mwanakamo), soni nga nganapedwa lipesa (lyakutendela toba).

Verset: 9

وَلَوۡ جَعَلۡنَٰهُ مَلَكٗا لَّجَعَلۡنَٰهُ رَجُلٗا وَلَلَبَسۡنَا عَلَيۡهِم مَّا يَلۡبِسُونَ

Soni tungantende kuŵa lilaika (jwalakwejo) chisimu tungalitesile kuŵa mpela mundu (kuti akombolecheje kuliona ni kuŵecheta nalyo), soni (tungalitende kuŵa mpela mundu) chisimu tungapupuligenye ŵanganyao (mwanti angapelaga mundu n'jao ni nga nganalikundape) yaakuti pakulipupuliganya (achimisyene pangakunda utume wa Muhammadi ﷺ ni kuŵecheta kwao kwanti: “Aju ngati mundu mpela uwwewe ni tunkunde?”)

Verset: 10

وَلَقَدِ ٱسۡتُهۡزِئَ بِرُسُلٖ مِّن قَبۡلِكَ فَحَاقَ بِٱلَّذِينَ سَخِرُواْ مِنۡهُم مَّا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ

Soni chisimu chene achimitenga (ŵajinji) ŵatendedwe chipongwe paujo penu (mmwe Muhammadi ﷺ nkanim’biche), nambo (mbesi jakwe) aŵala ŵaŵaliji nkutenda chipongwe mwa jamanjao (achimakafiliwo), yasyungwile (ipato) yaŵaliji nkuitendela chipongweyo.

Verset: 11

قُلۡ سِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ ثُمَّ ٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُكَذِّبِينَ

Jilani: “Jendagani pa chilambo ni mpiteje nchilola mujaŵelele mbesi ja akukanila.”

Verset: 12

قُل لِّمَن مَّا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ قُل لِّلَّهِۚ كَتَبَ عَلَىٰ نَفۡسِهِ ٱلرَّحۡمَةَۚ لَيَجۡمَعَنَّكُمۡ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ لَا رَيۡبَ فِيهِۚ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ

Jilani (mwakwawusya): “Ana yacheni yaili kumawunde ni petaka?” Jilani (naga ngakwanga): “Ya Allah.” Alichisisye Nsyene (kutenda) chanasa.^[1] Tachinsonganganya kusyene pa lisiku lya Kiyama lyangali kaichila ya lyalakwelyo. Aŵala ŵaalipelelwekasisye achimisyene, basi nganaŵa akulupilile (ya Kiyamayo).

(6:1) (a) Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Une nampikene Ntenga jwa Allahﷺjuchitiji: “Allah jwachiŵisile chanasa m’maunjili gakwana lichila (100), basi jwasalesye Kukwakwe maunjili makumi nsano nancheche kwisa nsano nancheche (99), nijwatulwisye pasi liunjili limpepe. Basi nilyele liunjililyo iwumbe ikutendelanaga chanasa, kwanti mpakana hachi jikasanyakulaga chikotwa chakwe kunnyakulila mwanache jwakwe kogopa atakun’diŵata.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No. 5654). (b) Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwatite: “Ndema jajwagumbile Allah iwumbe, jwalilembele Nsyene m’Chitabu Chakwe chachili Kukwakwe pachanya pa Chindanda Chakwe Chaulungu kuti: ‘Chisimu chanasa Changu chiupundile ukali Wangu.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No. 6969).

Verset: 13

۞ وَلَهُۥ مَا سَكَنَ فِي ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِۚ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ

Soni iŵele Yakwe Jwalakwejo (Allah) yaikusimanikwa nchilo ni muusi, soni Jwalakwe ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope.

Verset: 14

قُلۡ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيّٗا فَاطِرِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَهُوَ يُطۡعِمُ وَلَا يُطۡعَمُۗ قُلۡ إِنِّيٓ أُمِرۡتُ أَنۡ أَكُونَ أَوَّلَ مَنۡ أَسۡلَمَۖ وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ

Jilani: “Ana nantende kuŵa kaligoselo jwangaŵaga Allah Nkugumba mawunde ni mataka? Soni Jwalakwe ni jwaakuliisya nambo jwangaliisyidwa.” Jilani: “Chisimu une namulidwe yakuti mbe jwandanda mwa ŵaalipeleeche (pakukunda Usilamu).” Soni (salilidwe yanti): “Nkasim'ba ata panandi mwa akuwanganya (Allah ni isanamu).”

Verset: 15

قُلۡ إِنِّيٓ أَخَافُ إِنۡ عَصَيۡتُ رَبِّي عَذَابَ يَوۡمٍ عَظِيمٖ

Jilani: “Chisimu une ngogopa ilagasyo ya Lisiku Lyekulungwa naga naanyosye Ambuje ŵangu (Allah).”

Verset: 16

مَّن يُصۡرَفۡ عَنۡهُ يَوۡمَئِذٖ فَقَدۡ رَحِمَهُۥۚ وَذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡمُبِينُ

Jwatakantyochesye (ilagasyo) lyele lisikulyo, basi (chakaŵe kuti) pamasile pantendele chanasa, soni kwalakweko ni kupunda kwakuonechela.

Verset: 17

وَإِن يَمۡسَسۡكَ ٱللَّهُ بِضُرّٖ فَلَا كَاشِفَ لَهُۥٓ إِلَّا هُوَۖ وَإِن يَمۡسَسۡكَ بِخَيۡرٖ فَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ

Soni naga Allah ali ankwayikasisye masausyo, basi pangali ŵagatyosya ikaŵeje Jwalakwe, soni naga ali ankwayikasisye yambone, basi Jwalakwe pa chindu chilichose aŵele Jwakombola.

Verset: 18

وَهُوَ ٱلۡقَاهِرُ فَوۡقَ عِبَادِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡحَكِيمُ ٱلۡخَبِيرُ

Soni Jwalakwe ni Jwakupunda ni kutawala pa iwumbe Yakwe, soni Jwalakwe ni Jwalunda lwakusokoka, Jwaasimanya abali syosope.

Verset: 19

قُلۡ أَيُّ شَيۡءٍ أَكۡبَرُ شَهَٰدَةٗۖ قُلِ ٱللَّهُۖ شَهِيدُۢ بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡۚ وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانُ لِأُنذِرَكُم بِهِۦ وَمَنۢ بَلَغَۚ أَئِنَّكُمۡ لَتَشۡهَدُونَ أَنَّ مَعَ ٱللَّهِ ءَالِهَةً أُخۡرَىٰۚ قُل لَّآ أَشۡهَدُۚ قُلۡ إِنَّمَا هُوَ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ وَإِنَّنِي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُشۡرِكُونَ

Jilani (pakwawusya): “Ana chinduchi chachili chekulungwa nnope umboni wakwe?” Jilani (naga ngakwanga): “Allah. (Jwalakwe ni) Mboni chilikati changu ni jenumanja. Soni aji Qur’an jijuwulidwe kukwangu kuti nantetele najo ni jwalijose jwajim’biiche. Ana jenumanja nkuŵichila umboni wanti pana milungu jine kupwatika pa Allah?” Jilani: “Une ni nganguŵichila umboni.” Jilani: “Chisimu Jwalakwe ni Nnungu Jumpepe, soni chisimu une ndalikangene ni yankum'bwanganya nayo.”

Verset: 20

ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡرِفُونَهُۥ كَمَا يَعۡرِفُونَ أَبۡنَآءَهُمُۘ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ

Aŵala ŵatwapele chitabu (Ayuda ni Akilisito), akummanyilila (Muhammadi ﷺ chenene) yaakuti pakwamanyilila ŵanache ŵao. Aŵala ŵalipelelwekasisye achimisyene, basi nganaŵa akulupilile.

Verset: 21

وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ كَذَّبَ بِـَٔايَٰتِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ

Ana nduni jwali jwalupuso nnope kumpunda mundu jwansepele Allah unami kapena kanila ma Ȃya Gakwe? Chisimu ŵalupuso ngaŵa nkupunda.

Verset: 22

وَيَوۡمَ نَحۡشُرُهُمۡ جَمِيعٗا ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشۡرَكُوٓاْ أَيۡنَ شُرَكَآؤُكُمُ ٱلَّذِينَ كُنتُمۡ تَزۡعُمُونَ

Ni (mwakumbusyani) lisiku lituchasonganganya ŵanaose, kaneka ni tuchiti kwa aŵala ŵaŵaliji nkuwanganya (Allah ni isanamu): “Ali kwapi akwawanganya ŵenuŵala ŵamwaliji nkulitwanjila (kuti ŵakamusyangana najo Allah)?”

Verset: 23

ثُمَّ لَمۡ تَكُن فِتۡنَتُهُمۡ إِلَّآ أَن قَالُواْ وَٱللَّهِ رَبِّنَا مَا كُنَّا مُشۡرِكِينَ

Ni ngasikuŵa kuliŵalanga kwao ikaŵeje tachiti: “Tukunnumbila Allah M'mbuje gwetu! Nganituŵatu uwwe akuwanganya (Allah ni isanamu).”

Verset: 24

ٱنظُرۡ كَيۡفَ كَذَبُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡۚ وَضَلَّ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ

Nnole! Yatachiti pakulilambusya achimisyene! Soni (isanamu) yaŵaliji nkuisepelela (kuti chiyichajokola kwa Allah) ichasokonechela.

Verset: 25

وَمِنۡهُم مَّن يَسۡتَمِعُ إِلَيۡكَۖ وَجَعَلۡنَا عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ أَكِنَّةً أَن يَفۡقَهُوهُ وَفِيٓ ءَاذَانِهِمۡ وَقۡرٗاۚ وَإِن يَرَوۡاْ كُلَّ ءَايَةٖ لَّا يُؤۡمِنُواْ بِهَاۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءُوكَ يُجَٰدِلُونَكَ يَقُولُ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّآ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Soni mwa ŵanganyao mwana ŵaakumpikanilaga (nchisoomaga Qur’an), nambo tuŵisile isiŵilo pachanya pa mitima jao kuti akaimanyilila (yankusoomayo ligongo lya sambi syao), ni m’mawiwi mwao mwana usiiwa, soni namuno achione chilosyo chilichose nganaŵa achikulupilile, kwikanila ndema janti ali am'bichilile kukangana namwe, aŵala ŵakanile akasatiji: “Nganijiŵatu jalakwe (Qur’aniji) ikaŵeje adisiadisi sya ŵandu ŵakala.”

Verset: 26

وَهُمۡ يَنۡهَوۡنَ عَنۡهُ وَيَنۡـَٔوۡنَ عَنۡهُۖ وَإِن يُهۡلِكُونَ إِلَّآ أَنفُسَهُمۡ وَمَا يَشۡعُرُونَ

Soni ŵanganyao akwakanya (ŵane) yalakweyi (yakunkuya Muhammadi ﷺ ni Qur’an), nombe nao (achimisyene) akuliŵambasya ku yalakweyo, ni ngakwajonanga (ŵaliose) ikaŵeje achimisyene, ni ngakulimanyilila.

Verset: 27

وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ وُقِفُواْ عَلَى ٱلنَّارِ فَقَالُواْ يَٰلَيۡتَنَا نُرَدُّ وَلَا نُكَذِّبَ بِـَٔايَٰتِ رَبِّنَا وَنَكُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Soni nkaione pa ndema jatachajimika ku Moto! (Nkakuweni kuyumbayumba kwao). Basi tachiti: “Ha! Nabolaga uwwe akatuwuchisye (ku duniya), nga nganituja kanila soni ilosyo ya M’mbuje gwetu, soni tungajile kuŵa mu ŵakulupilila.”

Verset: 28

بَلۡ بَدَا لَهُم مَّا كَانُواْ يُخۡفُونَ مِن قَبۡلُۖ وَلَوۡ رُدُّواْ لَعَادُواْ لِمَا نُهُواْ عَنۡهُ وَإِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ

(Ngwamba)! Nambo kuti iwonechele palangulangu kukwao yaŵaliji nkusisa kala. Soni ingaŵe ŵawuchisye (ku duniya), chisimu angawujawije kutenda yaŵakanyisyidwe, soni chisimu ŵanganyao ŵaunami kusyene.

Verset: 29

وَقَالُوٓاْ إِنۡ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا ٱلدُّنۡيَا وَمَا نَحۡنُ بِمَبۡعُوثِينَ

Soni akutiji: “Pangali (umi) wine ikaŵeje umi wetu wa duniya pewu, soni nganituŵatu uwwe ŵakwimusyidwa (m’malembe).”

Verset: 30

وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ وُقِفُواْ عَلَىٰ رَبِّهِمۡۚ قَالَ أَلَيۡسَ هَٰذَا بِٱلۡحَقِّۚ قَالُواْ بَلَىٰ وَرَبِّنَاۚ قَالَ فَذُوقُواْ ٱلۡعَذَابَ بِمَا كُنتُمۡ تَكۡفُرُونَ

Soni nkaione pa ndema jachakajimichidwe (pameso) pa M’mbuje gwao! (Nkajile kuiona yakogoya kusyene). Jwalakwe takajile (pakwawusya): “Ana ayi (yakwimusyidwa ni kuŵalanjidwayi) nganiiŵa yakuona?” Ŵanganyao takajile (pakwanga): “Yakuonaonape, tukunnumbila M’mbuje gwetu.” Jwalakwe takajile: “Basi pasyani ilagasyo ligongo lya ayila yamwaliji nkuikanila.”

Verset: 31

قَدۡ خَسِرَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِلِقَآءِ ٱللَّهِۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَتۡهُمُ ٱلسَّاعَةُ بَغۡتَةٗ قَالُواْ يَٰحَسۡرَتَنَا عَلَىٰ مَا فَرَّطۡنَا فِيهَا وَهُمۡ يَحۡمِلُونَ أَوۡزَارَهُمۡ عَلَىٰ ظُهُورِهِمۡۚ أَلَا سَآءَ مَا يَزِرُونَ

Pamasile paapelelwe aŵala ŵaaŵele nkukanila ya kusimangana ni Allah,^[2] mpaka Kiyama jili jaichilile mwa chisupuchisya chachitiji: “E Masausyo getuwe! Ligongo lya ayila yatwailechelele pa duniya,” soni ŵanganyao chakaŵelechele misigo jao (jasambi) ku migongo kwao, kaje kusakala nnope yachakaŵelechele yakwe!

(6:2) Akusimulila Abu Mȗsâ رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwatite: “Mundu jwaakunonyelwa kusimangana ni Allah, Allah nombe akunonyelwa kusimangana najo. Nambo soni jwaakukuŵenga kusimangana ni Allah, Allah nombe akukuŵenga kusimangana najo.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No.6143).

Verset: 32

وَمَا ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَآ إِلَّا لَعِبٞ وَلَهۡوٞۖ وَلَلدَّارُ ٱلۡأٓخِرَةُ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ يَتَّقُونَۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ

Ni nganiuŵa umi wa duniya ikaŵeje masanje ni chanache, nambo Nyumba Jambesi ni jambone nnope kwa aŵala ŵaakun'jogopa (Allah), ana jenumanja ŵangali lunda?

Verset: 33

قَدۡ نَعۡلَمُ إِنَّهُۥ لَيَحۡزُنُكَ ٱلَّذِي يَقُولُونَۖ فَإِنَّهُمۡ لَا يُكَذِّبُونَكَ وَلَٰكِنَّ ٱلظَّٰلِمِينَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ يَجۡحَدُونَ

Tukumanyilila kusyene yanti chisimu ikun'dandaulikasya yaakuŵecheta, chisimutu ŵanganyao ngaakunkanila mmwejo (Muhammadi ﷺ), nambo ŵalupuso akuŵa nkugakanila ma Ȃya ga Allah.

Verset: 34

وَلَقَدۡ كُذِّبَتۡ رُسُلٞ مِّن قَبۡلِكَ فَصَبَرُواْ عَلَىٰ مَا كُذِّبُواْ وَأُوذُواْ حَتَّىٰٓ أَتَىٰهُمۡ نَصۡرُنَاۚ وَلَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَٰتِ ٱللَّهِۚ وَلَقَدۡ جَآءَكَ مِن نَّبَإِيْ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Soni pamasile paŵakanilidwe achimitenga paujo penu, basi ni ŵapilile pa yaŵakanilidweyo, soni ŵasausyidwe mpaka chaichilile chikulupusyo Chetu, pangali jwagalausya maloŵe ga Allah, soni pamasile pa sim'bichilile abali sya achimitenga.

Verset: 35

وَإِن كَانَ كَبُرَ عَلَيۡكَ إِعۡرَاضُهُمۡ فَإِنِ ٱسۡتَطَعۡتَ أَن تَبۡتَغِيَ نَفَقٗا فِي ٱلۡأَرۡضِ أَوۡ سُلَّمٗا فِي ٱلسَّمَآءِ فَتَأۡتِيَهُم بِـَٔايَةٖۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَمَعَهُمۡ عَلَى ٱلۡهُدَىٰۚ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ

Sano naga kutundumala kwao (kwakuntundumalila mmwe Muhammadi ﷺ ni yam'biche nayo) kukunkulila (mwanti ngaŵa nkombola kupilila), basi naga n'di ŵakombola kusosa lisomwa (lyakwinjilila) mwitaka kapena makwelelo (gakwelela kwinani) ni kwaichilila nacho chisimosimo (basi tendani, nambo naga ngankombola pililani). Soni Allah angasache angasongangenye (wosope ŵene) pa chongoko, basi ngasim'ba ata panandi mwa ŵandu ajinga.

Verset: 36

۞ إِنَّمَا يَسۡتَجِيبُ ٱلَّذِينَ يَسۡمَعُونَۘ وَٱلۡمَوۡتَىٰ يَبۡعَثُهُمُ ٱللَّهُ ثُمَّ إِلَيۡهِ يُرۡجَعُونَ

Chisimu ŵaakwitikaga ni aŵala ŵaakupikanagape, nambo ŵawe (achimakafili) Allah tachajimusya (m’malembe) kaneko Kukwakwe tachiuchisyidwa.

Verset: 37

وَقَالُواْ لَوۡلَا نُزِّلَ عَلَيۡهِ ءَايَةٞ مِّن رَّبِّهِۦۚ قُلۡ إِنَّ ٱللَّهَ قَادِرٌ عَلَىٰٓ أَن يُنَزِّلَ ءَايَةٗ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ

Ni akutiji: “Ligongo chichi ngantuluchila jwalakweju chisimosimo kuumila kwa M'mbujegwe?” Jilani: “Chisimu Allah ali Jwakombola kutulusya chisimosimo, nambo kuti ŵajinji mwa jamanjao ngakumanyilila.”

Verset: 38

وَمَا مِن دَآبَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا طَٰٓئِرٖ يَطِيرُ بِجَنَاحَيۡهِ إِلَّآ أُمَمٌ أَمۡثَالُكُمۚ مَّا فَرَّطۡنَا فِي ٱلۡكِتَٰبِ مِن شَيۡءٖۚ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ يُحۡشَرُونَ

Ni pangali chinyama chilichose (chachikwenda) petaka, namuno chijuni chachiguluka ni mapapiko gakwe ganagaŵili ikaŵeje jili mikutula (ja iwumbe) chisawu ŵanganyammwe, nganituleka (kuchisalichisya) chilichose m’Chitabu, kaneko kwa Ambuje ŵao chachisonganganyisyidwa.

Verset: 39

وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا صُمّٞ وَبُكۡمٞ فِي ٱلظُّلُمَٰتِۗ مَن يَشَإِ ٱللَّهُ يُضۡلِلۡهُ وَمَن يَشَأۡ يَجۡعَلۡهُ عَلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ

Sano aŵala ŵaakukanila ma Ȃya Getu, ali ŵangapikana, ŵangaŵecheta soni ali m’chipi, jwansachile Allah (kuti asokonechele) akunnechelelaga kusokonechela, soni jwansachile (kuti ajongoche) akum'bikaga petala lyagoloka.

Verset: 40

قُلۡ أَرَءَيۡتَكُمۡ إِنۡ أَتَىٰكُمۡ عَذَابُ ٱللَّهِ أَوۡ أَتَتۡكُمُ ٱلسَّاعَةُ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ تَدۡعُونَ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ

Jilani: “Ana nkuyiona uli, naga ilagasyo ya Allah ili im'bichilile, kapena kum'bichilila Kiyama, ana mpaka mum'bilanje jwinepe jwangaŵaga Allah (kuti an'jokole), nam'baga jenumanja ŵakuonaonape?”

Verset: 41

بَلۡ إِيَّاهُ تَدۡعُونَ فَيَكۡشِفُ مَا تَدۡعُونَ إِلَيۡهِ إِن شَآءَ وَتَنسَوۡنَ مَا تُشۡرِكُونَ

(Ngwamba)! Nambo kuti Jwelepejo nijwampaka mum'bilanje, basi ni mpaka antyochesye yampaka mum'bilanjile (kuti antyochesyeyo) naga ali asachile, soni ni mpaka nyyiliŵalile yankuŵa nkuiwanganya (ni Allah).

Verset: 42

وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَآ إِلَىٰٓ أُمَمٖ مِّن قَبۡلِكَ فَأَخَذۡنَٰهُم بِٱلۡبَأۡسَآءِ وَٱلضَّرَّآءِ لَعَلَّهُمۡ يَتَضَرَّعُونَ

Soni chisimu chene twatumisye (achimitenga) ku mikutula ja paujo penu, basi ni twajikwembekenye (mikutulajo) ni ulanda kwisa soni makungu kuti jilinandiye.

Verset: 43

فَلَوۡلَآ إِذۡ جَآءَهُم بَأۡسُنَا تَضَرَّعُواْ وَلَٰكِن قَسَتۡ قُلُوبُهُمۡ وَزَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ

Nambi ligongo chichi nganalinandiyaga pandema ja yaichilile ipotesi Yetu? Nambo kuti mitima jao jaliji jejumu, soni shetani ŵasalalichisye yaŵaliji nkutenda.

Verset: 44

فَلَمَّا نَسُواْ مَا ذُكِّرُواْ بِهِۦ فَتَحۡنَا عَلَيۡهِمۡ أَبۡوَٰبَ كُلِّ شَيۡءٍ حَتَّىٰٓ إِذَا فَرِحُواْ بِمَآ أُوتُوٓاْ أَخَذۡنَٰهُم بَغۡتَةٗ فَإِذَا هُم مُّبۡلِسُونَ

Sano katema kaŵaapwaanyiile ayila yaŵaliji nkukumbusyidwa, twaawugulile milango ja chindu chilichose (chambone chaŵachilajilaga), kwikanila ndema jaŵasangalele nayo ayila yaŵapedwile, twakwembekenye mwa chisupuchisya, basi papopo ŵaliji ŵakata tama.

Verset: 45

فَقُطِعَ دَابِرُ ٱلۡقَوۡمِ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْۚ وَٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Basi ni syakatidwe njiga sya aŵala ŵaŵatesile lupuso (pakuwa wosope ŵene), soni lumbili losope lwene alapikwe Allah M'mbuje jwa iumbe yosope.

Verset: 46

قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ إِنۡ أَخَذَ ٱللَّهُ سَمۡعَكُمۡ وَأَبۡصَٰرَكُمۡ وَخَتَمَ عَلَىٰ قُلُوبِكُم مَّنۡ إِلَٰهٌ غَيۡرُ ٱللَّهِ يَأۡتِيكُم بِهِۗ ٱنظُرۡ كَيۡفَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ ثُمَّ هُمۡ يَصۡدِفُونَ

Jilani: “Ana nkuyiona uli, naga ali ajigele Allah kupikana kwenu ni kulola kwenu, ni kudinda (chidindo) m’mitima mwenu, ana nnunguchi jwangaŵaga Allah jwampaka am'buchisye yalakweyo?” Nnole yatukuti pakusalichisya nnope ma Ȃya, kaneka ŵanganyao ni akutundumala kusyene!

Verset: 47

قُلۡ أَرَءَيۡتَكُمۡ إِنۡ أَتَىٰكُمۡ عَذَابُ ٱللَّهِ بَغۡتَةً أَوۡ جَهۡرَةً هَلۡ يُهۡلَكُ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلظَّٰلِمُونَ

Jilani: “Ana nkuiona uli, naga ilagasyo ya Allah ili im'bichilile mwa chisupuchisya (lwachilo) kapena mwakuonechela (musinapula), ana mpaka ajonasiche (ŵanepe) ŵangaŵaga ŵandu ŵalupuso?”

Verset: 48

وَمَا نُرۡسِلُ ٱلۡمُرۡسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَۖ فَمَنۡ ءَامَنَ وَأَصۡلَحَ فَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ

Soni ngatukutumisyaga Achimitenga ikaŵeje kuti aŵe ŵakutagulila abali syakusengwasya ni ŵakutetela, nambo ŵaakulupilile ni kwilanya (itendo yao), basi ngaaja kuŵa ni woga soni ngaaja kuŵa ŵakudandaula.

Verset: 49

وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا يَمَسُّهُمُ ٱلۡعَذَابُ بِمَا كَانُواْ يَفۡسُقُونَ

Sano aŵala ŵakaaniile ma Ȃya Getu, tiyichakwaya ilagasyo ligongo lya kunyosya kwao.

Verset: 50

قُل لَّآ أَقُولُ لَكُمۡ عِندِي خَزَآئِنُ ٱللَّهِ وَلَآ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ وَلَآ أَقُولُ لَكُمۡ إِنِّي مَلَكٌۖ إِنۡ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَىٰٓ إِلَيَّۚ قُلۡ هَلۡ يَسۡتَوِي ٱلۡأَعۡمَىٰ وَٱلۡبَصِيرُۚ أَفَلَا تَتَفَكَّرُونَ

Jilani (mmwe Muhammadi ﷺ): “Une ngangunsalila yanti ngwete imatiilo ya Allah, soni nganguimanyilila yakusisika, soni ngangunsalila yanti une lilaika, ngangukuya ikaŵeje yaikujuwulidwa kukwangu.” Jilani: “Ana jwangalola mpaka alandane ni jwakulolaga? Nambi uli ngankuchetelela?”

Verset: 51

وَأَنذِرۡ بِهِ ٱلَّذِينَ يَخَافُونَ أَن يُحۡشَرُوٓاْ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ لَيۡسَ لَهُم مِّن دُونِهِۦ وَلِيّٞ وَلَا شَفِيعٞ لَّعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ

Ni mwatetele najo (Qur’aniji) aŵala ŵaakogopa yanti, chachisonganganyisyidwa kwa M’mbuje gwao (Allah) ali nganakola ŵakwagosa ata ŵakwajokola jwangaŵaga Jwalakwe, (mwatetelani) kuti aŵe ni woga (wakun'jogopa Allah).

Verset: 52

وَلَا تَطۡرُدِ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ رَبَّهُم بِٱلۡغَدَوٰةِ وَٱلۡعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجۡهَهُۥۖ مَا عَلَيۡكَ مِنۡ حِسَابِهِم مِّن شَيۡءٖ وَمَا مِنۡ حِسَابِكَ عَلَيۡهِم مِّن شَيۡءٖ فَتَطۡرُدَهُمۡ فَتَكُونَ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ

Soni nkaaŵiinga aŵala ŵaakum’bombaga M'mbuje gwao (Allah) kundaŵi ni kwigulo achisachililaga Ngope Jakwe, kuŵalanjidwa kwao ngakukum’bandika ata panandi nombe soni kuŵalanjidwa kwenu ngakukwaŵandika ŵanganyao ata panandi mwanti ni kwaaŵiinga, (naga nchaaŵingaga,) basi tim'be mu ŵakulitenda lupuso.

Verset: 53

وَكَذَٰلِكَ فَتَنَّا بَعۡضَهُم بِبَعۡضٖ لِّيَقُولُوٓاْ أَهَٰٓؤُلَآءِ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡهِم مِّنۢ بَيۡنِنَآۗ أَلَيۡسَ ٱللَّهُ بِأَعۡلَمَ بِٱلشَّٰكِرِينَ

Soni iyyoyopeyo ni yatutite pakwalinga mayeso ŵane mwa jamanjao (ŵali ŵakupata) kupitila mwa ŵane (ŵali ŵakulaga pakwajongola ŵakulagao ŵakupata nkanaŵe) kuti (ŵakupata) ajile: “Ana ŵanganyaŵa ni ŵaŵatendele Allah ukoto (pakwajongola) chilikati chetu (kutuleka uwwe? Nganijiŵa dini jakuona, ngati nitukatandite kunda uwwe ŵanganyao nkanaŵe!)” Ana Allah nganaŵa Jwakwamanya chenene ŵakutogolela?

Verset: 54

وَإِذَا جَآءَكَ ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِـَٔايَٰتِنَا فَقُلۡ سَلَٰمٌ عَلَيۡكُمۡۖ كَتَبَ رَبُّكُمۡ عَلَىٰ نَفۡسِهِ ٱلرَّحۡمَةَ أَنَّهُۥ مَنۡ عَمِلَ مِنكُمۡ سُوٓءَۢا بِجَهَٰلَةٖ ثُمَّ تَابَ مِنۢ بَعۡدِهِۦ وَأَصۡلَحَ فَأَنَّهُۥ غَفُورٞ رَّحِيمٞ

Soni pati am'bichilile aŵala ŵaakukulupilila ma Ȃya Getu, basi jilani: “Ntendele uŵe kukwenu! M'mbuje gwenu alichisisye chanasa, kuti jwatesile mwa jenumanja chakusakala mwaujinga kaneka nikutenda toba panyuma pakwe, ni kwilanya (itendo yakwe), basi Jwalakwe (Allah) ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.”

Verset: 55

وَكَذَٰلِكَ نُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ وَلِتَسۡتَبِينَ سَبِيلُ ٱلۡمُجۡرِمِينَ

Soni iyyoyopeyo ni yatukuti pagopolanya ma Ȃya, soni kuti lionechele papaswela litala lya akuleŵa.

Verset: 56

قُلۡ إِنِّي نُهِيتُ أَنۡ أَعۡبُدَ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِۚ قُل لَّآ أَتَّبِعُ أَهۡوَآءَكُمۡ قَدۡ ضَلَلۡتُ إِذٗا وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُهۡتَدِينَ

Jilani: “Chisimu une nganyisyidwe kwaagalagatila aŵala ŵankwalumbanjila jwangaŵaga Allah.” Jilani: “Nganguya isako yenu, mwanti ngajile nguye ngaliji pamasile pasokonechele, soni nga nganimba mwa ŵakongoka.”

Verset: 57

قُلۡ إِنِّي عَلَىٰ بَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّي وَكَذَّبۡتُم بِهِۦۚ مَا عِندِي مَا تَسۡتَعۡجِلُونَ بِهِۦٓۚ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِۖ يَقُصُّ ٱلۡحَقَّۖ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلۡفَٰصِلِينَ

Jilani: “Chisimu une ndili pa chimanyilo chakumanyukuka chakuumila kwa Ambuje ŵangu (jajili Tauhidi), sano jenumanja ni nkuchikanila chalakwecho (pakunkana Allah), une nganingola yele (ipotesi) yankuichelenjelayo, pangali ulamusi ikaŵeje wa Allah pe, akusimbaga yakuona, soni Jwalakwe ni Jwambone nnope mwa akwilanya (magambo).”

Verset: 58

قُل لَّوۡ أَنَّ عِندِي مَا تَسۡتَعۡجِلُونَ بِهِۦ لَقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡۗ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِٱلظَّٰلِمِينَ

Jilani: “Ingaŵe nakwete yele yankuichelenjelayo chisimu chilamusi (chakumpa ipotesi) chikapitisyidwe chilikati changu ni jenumanja (mwanakamo), sano Allah ni Nkwaamanya chenene ŵakulitenda lupuso.”

Verset: 59

۞ وَعِندَهُۥ مَفَاتِحُ ٱلۡغَيۡبِ لَا يَعۡلَمُهَآ إِلَّا هُوَۚ وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِۚ وَمَا تَسۡقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلَّا يَعۡلَمُهَا وَلَا حَبَّةٖ فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡأَرۡضِ وَلَا رَطۡبٖ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٖ

Soni Kukwakwe ni kugali makiyi ga yakusisika pangali ŵaakugamanya ikaŵeje Jwalakwe, ni akuimanya yaili pankuli ni m'mbwani, soni ngalikwikaga mwakupakatika lisamba lililyose ikaŵeje akulimanyaga, kapena lusongolo lwalukuŵa nchipi chetaka, kapena chachiŵisi chilichose namuno chachijumu, ikaŵeje (yosope) ili m’chitabu chakusalichisya (chilichose Al-Lauh-Al-Mahfûz).

Verset: 60

وَهُوَ ٱلَّذِي يَتَوَفَّىٰكُم بِٱلَّيۡلِ وَيَعۡلَمُ مَا جَرَحۡتُم بِٱلنَّهَارِ ثُمَّ يَبۡعَثُكُمۡ فِيهِ لِيُقۡضَىٰٓ أَجَلٞ مُّسَمّٗىۖ ثُمَّ إِلَيۡهِ مَرۡجِعُكُمۡ ثُمَّ يُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ

Soni Jwalakwe ni Ajula jwaakumpaga chiwa (chalugono) chilo, soni ni jukumanyililaga yampanganyisye muusi, kaneka ni akun'jimusyaga m’muusimo kuti jikwanile ndema jekolanjidwe (jakutamila ni umi), kaneka Kukwakwe ni kwakuujila kwenu, kaneko ni tachintagulila mu ichindu yamwaliji nkutenda.

Verset: 61

وَهُوَ ٱلۡقَاهِرُ فَوۡقَ عِبَادِهِۦۖ وَيُرۡسِلُ عَلَيۡكُمۡ حَفَظَةً حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَ أَحَدَكُمُ ٱلۡمَوۡتُ تَوَفَّتۡهُ رُسُلُنَا وَهُمۡ لَا يُفَرِّطُونَ

Soni Jwalakwe ni Jwakupunda ni kutawala pa iwumbe Yakwe, ni akuntumichisyaga ŵanganyammwe (Achimalaika) ŵakusunga (ni kulemba itendo yenu),^[2] kwikanila ndema ja kum'bichilila jumo jwenu chiwa Achimitenga Ŵetu (Achimalaika) akasantyosyaga umi, soni ŵanganyao ŵangakwanjila (masengo gao).

(6:2) Akusimulila Ibn Abbâs رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ akutanga yakuumila kwa Ambujegwe kuti: “Chisimu Allah ŵalamwile (Achimalaika ŵakulemba) kuti: Yambone ni yakusakala ilembedweje, nijwasalichisye kalembe kakwe. Basi mundu jwasachilile kutenda chindu chambone chimpepe, ni nganaika mwakuchitenda, Allah akunnembelaga Kukwakwe lusawabu lumpepe lwakwanila. Sano naga jwalakwe jusachilile kutenda chindu chambone chimpepe, nijuikene mwakuchitenda, Allah akunnembelaga Kukwakwe sawabu likumi, mpaka kwika pa sawabu syakwana machila nsano nagaŵili (700) syakonjechesya, mpakana soni kwika pa sawabu syakonjechesya syangaŵalanjika. Sano mundu jwasachilile kutenda chindu chakusakala chimpepe, ninganaika mwakuchitenda, Allah akunnembelaga Kukwakwe lusawabu lumpepe lwakwanila. Nambo naga jwalakwe jusachilile kutenda chakusakala chimpepe, nijuikene mwakuchitenda, Allah akunnembelaga Kukwakwe lusambi lumpepe.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No. 6126).

Verset: 62

ثُمَّ رُدُّوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ مَوۡلَىٰهُمُ ٱلۡحَقِّۚ أَلَا لَهُ ٱلۡحُكۡمُ وَهُوَ أَسۡرَعُ ٱلۡحَٰسِبِينَ

Kaneko taachiuchisyidwa kwa Allah Bwana jwao Jwakuona, manyililani yanti ulamusi ni Wakwe, soni Jwalakwe ni Jwachitema nnope (pakuŵalanjila) mwa akuŵalanjila (wosope).

Verset: 63

قُلۡ مَن يُنَجِّيكُم مِّن ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ تَدۡعُونَهُۥ تَضَرُّعٗا وَخُفۡيَةٗ لَّئِنۡ أَنجَىٰنَا مِنۡ هَٰذِهِۦ لَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلشَّٰكِرِينَ

Jilani: “Ana nduni jwaakun’jokolaga m’chipi (cha ipotesi) ya pankuli ni m'mbwani (pa ndema ja) nkum’bombaga mwakulinandiya ni mwakusongona (kuti): ‘Naga akutujokola mu yele (ipotesiyi) chisimu chituŵe mu ŵakutogolela.”

Verset: 64

قُلِ ٱللَّهُ يُنَجِّيكُم مِّنۡهَا وَمِن كُلِّ كَرۡبٖ ثُمَّ أَنتُمۡ تُشۡرِكُونَ

Jilani: “Allah ni jwaakun’jokolaga mu yalakweyo ni m’matabu galigose, yeti kaneka jenumanja ni nkuwanganya (Allah ni isanamu!)”

Verset: 65

قُلۡ هُوَ ٱلۡقَادِرُ عَلَىٰٓ أَن يَبۡعَثَ عَلَيۡكُمۡ عَذَابٗا مِّن فَوۡقِكُمۡ أَوۡ مِن تَحۡتِ أَرۡجُلِكُمۡ أَوۡ يَلۡبِسَكُمۡ شِيَعٗا وَيُذِيقَ بَعۡضَكُم بَأۡسَ بَعۡضٍۗ ٱنظُرۡ كَيۡفَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّهُمۡ يَفۡقَهُونَ

Jilani: “Jwalakwe jukwete ukombosi wakuntumichisya ŵanganyammwe ilagasyo kuumila pachanya penu kapena pasi pa ngongolo syenu, kapena kum'bwatanganyaŵatanganya (nikuŵa) mikutulamikutula (jakutindana nganisyo), ni kwapa kupasya ŵane mwa jenumanja njalale sya ŵane (uwwanga).” Nnole yatukuti pakusalichisya nnope ma Ȃya kuti ŵanganyao amanyilile.

Verset: 66

وَكَذَّبَ بِهِۦ قَوۡمُكَ وَهُوَ ٱلۡحَقُّۚ قُل لَّسۡتُ عَلَيۡكُم بِوَكِيلٖ

Sano ŵandu ŵenu (mmwe Muhammadi ﷺ) ajikaaniile jalakwe (Qur'aniji) kutendaga jili jakuonaonape. Jilani: “Une nganimba jwakunnolela (ni kusunga itendo yenu).”

Verset: 67

لِّكُلِّ نَبَإٖ مُّسۡتَقَرّٞۚ وَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ

Abali jilijose jikwete ndema jakwe jisyesyene (jakutendechela), ni tinchimanyilila.

Verset: 68

وَإِذَا رَأَيۡتَ ٱلَّذِينَ يَخُوضُونَ فِيٓ ءَايَٰتِنَا فَأَعۡرِضۡ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ يَخُوضُواْ فِي حَدِيثٍ غَيۡرِهِۦۚ وَإِمَّا يُنسِيَنَّكَ ٱلشَّيۡطَٰنُ فَلَا تَقۡعُدۡ بَعۡدَ ٱلذِّكۡرَىٰ مَعَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ

Soni pati mwaweni aŵala ŵaakuweweta yakwayana ni ma Ȃya Getu (pagatenda chipongwe), basi mwaŵambalani mpaka ajinjile mu ngani jine. Sano naga shetani ali an'diŵesye (ni gamba kulisisimuchila n'dinao), basi panyuma pakumbuchila, ngasintama nao ŵandu ŵakulitenda lupuso.

Verset: 69

وَمَا عَلَى ٱلَّذِينَ يَتَّقُونَ مِنۡ حِسَابِهِم مِّن شَيۡءٖ وَلَٰكِن ذِكۡرَىٰ لَعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ

Soni aŵala ŵali ni woga (wakun'jogopa Allah), ngakukwakwaya kuŵalanjidwa kwao (ŵalupusowo) ata panandi, nambo (masengo gao ni) kwakumbusya (ŵalupusowo) kuti mwine chaŵe ni woga (wakun'jogopa Allah ni kuleka chipongwecho).

Verset: 70

وَذَرِ ٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ دِينَهُمۡ لَعِبٗا وَلَهۡوٗا وَغَرَّتۡهُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَاۚ وَذَكِّرۡ بِهِۦٓ أَن تُبۡسَلَ نَفۡسُۢ بِمَا كَسَبَتۡ لَيۡسَ لَهَا مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلِيّٞ وَلَا شَفِيعٞ وَإِن تَعۡدِلۡ كُلَّ عَدۡلٖ لَّا يُؤۡخَذۡ مِنۡهَآۗ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ أُبۡسِلُواْ بِمَا كَسَبُواْۖ لَهُمۡ شَرَابٞ مِّنۡ حَمِيمٖ وَعَذَابٌ أَلِيمُۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡفُرُونَ

Soni mwalekani aŵala ŵaajitesile dini jao kuŵa masanje ni chanache, ni wanyenjile umi wa duniya. Nambo mwakumbusyani najo (Qur’aniji kuti akalamuche), utakuja kupelechedwa ntima (wa mundu jwalijose) ku chonasiko ligongo lya yawapanganyisye, uli nganiukola nkuugosa namuno nkuujokola jwangaŵaga Allah, soni nantimuno chiulinjilile kupeleka chaaliombolela chantundu uliose ngasichipocheledwa kuumila kukwakwe, ŵanganyao ni aŵala ŵapelechedwe ku chonasiko ligongo lya yaŵapanganyisye, akwete kupata yakumwa yamesi gamasemule kwisa soni ilagasyo yakupoteka nnope ligongo lya yaukafili yaŵaliji nkutenda.

Verset: 71

قُلۡ أَنَدۡعُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَنفَعُنَا وَلَا يَضُرُّنَا وَنُرَدُّ عَلَىٰٓ أَعۡقَابِنَا بَعۡدَ إِذۡ هَدَىٰنَا ٱللَّهُ كَٱلَّذِي ٱسۡتَهۡوَتۡهُ ٱلشَّيَٰطِينُ فِي ٱلۡأَرۡضِ حَيۡرَانَ لَهُۥٓ أَصۡحَٰبٞ يَدۡعُونَهُۥٓ إِلَى ٱلۡهُدَى ٱئۡتِنَاۗ قُلۡ إِنَّ هُدَى ٱللَّهِ هُوَ ٱلۡهُدَىٰۖ وَأُمِرۡنَا لِنُسۡلِمَ لِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Jilani: “Ana tuilumbanjileje (inepe) yangaŵaga Allah ichindu yangaŵa nkutupa chikamuchisyo kapena masausyo, ni tuwuchisyidwe ku indende yetu (kuujila ku ukafili) panyuma pakutujongola Allah? (Tuŵe) chisawu mundu jwasochelesyedwe ni mashetani pa chilambo nikuŵa jwapupulipupuli? Ali akwete achimijakwe ŵaakum'bilanjila ku chongoko (kuti): ‘Yikani kukwetu!’ (Nambo jwalakwe syantipe! Uwwe ngaŵa nkuŵa mpela jwele.)” Jilani: “Chisimu chongolo cha Allah ni chachili chongolo chisyesyene, soni tulamuliidwe kuti tulipeleche kwa M'mbuje jwa iwumbe yosope.”

Verset: 72

وَأَنۡ أَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَٱتَّقُوهُۚ وَهُوَ ٱلَّذِيٓ إِلَيۡهِ تُحۡشَرُونَ

Soni (atuchisisye yanti): “Jimikani Swala mwakolosya ni kun'jogopaga Jwalakwe (Allah), soni Jwalakwe ni Ajula jwatinchisonganganyisyidwa Kukwakwe.”

Verset: 73

وَهُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ بِٱلۡحَقِّۖ وَيَوۡمَ يَقُولُ كُن فَيَكُونُۚ قَوۡلُهُ ٱلۡحَقُّۚ وَلَهُ ٱلۡمُلۡكُ يَوۡمَ يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِۚ عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِۚ وَهُوَ ٱلۡحَكِيمُ ٱلۡخَبِيرُ

Soni Jwalakwe ni Ajula jwaagumbile mawunde ni mataka mwakuonaonape, ni (jwagumbile soni) lisiku (lya Kiyama) lyatachiti (pakuchisalila chindu chilichose chachawile): “Syukani!” Basi ni chichisyuka. Maloŵe Gakwe nigagali gakuonaonape. Soni uchimwene uchiŵa Wakwewakwepe lisiku lya lichigombedwa lipenga, Jwakumanyilila yakusisika ni yakuonechela, soni Jwalakwe ni Jwalunda lwakusokoka, Jwaasimanya abali syosope.

Verset: 74

۞ وَإِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِيمُ لِأَبِيهِ ءَازَرَ أَتَتَّخِذُ أَصۡنَامًا ءَالِهَةً إِنِّيٓ أَرَىٰكَ وَقَوۡمَكَ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ

Soni (kumbuchilani) katema kajwaŵechete Ibrahima kwasalila babagwe Azara (kuti): “Ana nkuitenda isanamu kuŵa milungu? Chisimu une ngum'bona mmwejo ni ŵandu ŵenu kuti n'di nkupotela kwakuonechela.”

Verset: 75

وَكَذَٰلِكَ نُرِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ مَلَكُوتَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَلِيَكُونَ مِنَ ٱلۡمُوقِنِينَ

Soni iyyoyopeyo (yatwatite pakunnosya kupotela kwa babagwe), twannosisye Ibrahimajo uchimwene wa kumawunde ni petaka kuti juŵe soni mu ŵakusimichisya (chikulupi chao).

Verset: 76

فَلَمَّا جَنَّ عَلَيۡهِ ٱلَّيۡلُ رَءَا كَوۡكَبٗاۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّيۖ فَلَمَّآ أَفَلَ قَالَ لَآ أُحِبُّ ٱلۡأٓفِلِينَ

Pandema jakwanswelele jwajiweni ndondwa, ni jwatite (melemelepe kusaka kwimusya lunda lwa makafili): “Aji (ndondwaji) ni m'mbuje gwangu.” Nambo ndema jajatiŵile jwatite: “Jwanganonyelwa (milungu) jakutiŵilaga.”

Verset: 77

فَلَمَّا رَءَا ٱلۡقَمَرَ بَازِغٗا قَالَ هَٰذَا رَبِّيۖ فَلَمَّآ أَفَلَ قَالَ لَئِن لَّمۡ يَهۡدِنِي رَبِّي لَأَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلضَّآلِّينَ

Pandema jajwauweni mwesi uchikopokaga jwatite: “Aju ni m'mbuje gwangu.” Nambo ndema jawatiŵile jwatite: “Naga ngaakunjongola Ambuje ŵangu, chisimu timbe mu ŵandu ŵakupotela.”

Verset: 78

فَلَمَّا رَءَا ٱلشَّمۡسَ بَازِغَةٗ قَالَ هَٰذَا رَبِّي هَٰذَآ أَكۡبَرُۖ فَلَمَّآ أَفَلَتۡ قَالَ يَٰقَوۡمِ إِنِّي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُشۡرِكُونَ

Pandema jajwaliweni lyuŵa lichikopokaga jwatite: “Aju ni m'mbuje gwangu, aju ni jwankulungwa kwannope.” Nambo ndema jalyakapile jwatite: “E ŵandu wangu! Chisimu une ndalikangene ni yankum'bwanganya nayo (Allah).”

Verset: 79

إِنِّي وَجَّهۡتُ وَجۡهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ حَنِيفٗاۖ وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ

“Chisimu une nunjiche ngope jangu kwa Ajula jwaagumbile mawunde ni mataka, ndili jwakongoka (pakulekangana nasyo dini syepombotale), soni une nganimba mwa akuwanganya (Allah ni isanamu).”

Verset: 80

وَحَآجَّهُۥ قَوۡمُهُۥۚ قَالَ أَتُحَٰٓجُّوٓنِّي فِي ٱللَّهِ وَقَدۡ هَدَىٰنِۚ وَلَآ أَخَافُ مَا تُشۡرِكُونَ بِهِۦٓ إِلَّآ أَن يَشَآءَ رَبِّي شَيۡـٔٗاۚ وَسِعَ رَبِّي كُلَّ شَيۡءٍ عِلۡمًاۚ أَفَلَا تَتَذَكَّرُونَ

Niŵatataŵene najo ŵandu ŵakwe (pakun'jogoya kuti chatapane ligongo lyakulekangana ni isanamu). Jwalakwe jwatite: “Ana nkutataŵana none pa ya Allah kutendaga pamasile paanjongwele? Soni nganimba naijogwepe yankum'bwanganya nayo (Allah), (ngaŵa nkuumbata chilichose) ikaŵeje Ambuje ŵangu ali asachile chinechakwe (kuti chimbate), Ambuje ŵangu atenjele pa umanyilisi wakuchimanya chilichose, ana ngankukumbuchila (yangun'jamukaga ni kwamuchika)?”

Verset: 81

وَكَيۡفَ أَخَافُ مَآ أَشۡرَكۡتُمۡ وَلَا تَخَافُونَ أَنَّكُمۡ أَشۡرَكۡتُم بِٱللَّهِ مَا لَمۡ يُنَزِّلۡ بِهِۦ عَلَيۡكُمۡ سُلۡطَٰنٗاۚ فَأَيُّ ٱلۡفَرِيقَيۡنِ أَحَقُّ بِٱلۡأَمۡنِۖ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ

“Ana soni chinaijogope chantiuli yamum'bwanganyisye (nayo Allah), kutendaga jenumanja ngankogopa yanti mum'bwanganyisye Allah ni (isanamu) yanganantuluchisya nayo umboni (wakundisya kuigalagatila), ana ni nkutulachi pa jiŵiliji (wangune kapena wajenumanja) wauli wakuŵajilwa kuŵa pa ntunjelele, naga n'di ŵakumanyilila?”

Verset: 82

ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَمۡ يَلۡبِسُوٓاْ إِيمَٰنَهُم بِظُلۡمٍ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلۡأَمۡنُ وَهُم مُّهۡتَدُونَ

Aŵala ŵaakulupilile ni nganawanganya chikulupi chao ni lupuso (lwagalagatila isanamu), ŵanganyao ni ŵachachipata ntunjelele soni ni ŵali ŵakongoka.^[3]

(6:3) Akusimulila Abdullah رضى الله عنه yanti: Ndema jajatulwiche Ȃya janti: “Aŵala ŵaakulupilile ni nganawanganya chikulupi chao ni lupuso…” Maswahaba gakwe (ga Ntume ﷺ) gatite: “Ana ninduni mwetuwe jwanganatendeje lupuso?” Basi nijatulwiche Ȃya janti: “Chisimu kuwanganya (Allah ni isanamu) luŵele lupuso lwekulungwa nnope.” (31:13). (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No. 4353).

Verset: 83

وَتِلۡكَ حُجَّتُنَآ ءَاتَيۡنَٰهَآ إِبۡرَٰهِيمَ عَلَىٰ قَوۡمِهِۦۚ نَرۡفَعُ دَرَجَٰتٖ مَّن نَّشَآءُۗ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٞ

Soni walakweo ni umboni Wetu watwampele Ibrahima wakwagomechela ŵandu ŵakwe, tukunnyakulilaga uchimbichimbi (wakwe) jwatunsachile, chisimu Ambuje ŵenu ni Ŵalunda lwakusokoka, Ŵakumanyilila nnope.

Verset: 84

وَوَهَبۡنَا لَهُۥٓ إِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَۚ كُلًّا هَدَيۡنَاۚ وَنُوحًا هَدَيۡنَا مِن قَبۡلُۖ وَمِن ذُرِّيَّتِهِۦ دَاوُۥدَ وَسُلَيۡمَٰنَ وَأَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسَىٰ وَهَٰرُونَۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Ni twampele (Ibrahimajo mwanache jwakuŵilanjikwa) Isihaka kwisa soni (chisukulu chakuŵilanjikwa) Yaakubu, jwalijose mwa jamanjao twan'jongwele, nombe najo Nuhu twan'jongwele kala (Ibrahima nkanaiche), soni mu ŵanache ŵakwe (ŵa Nuhu twan'jongwele) Daudi, Sulaimana, Ayyubu, Yusufu, Musa ni Haruna, soni iyyoyopeyo niyatukutiji pakwalipila ŵakolosya.

Verset: 85

وَزَكَرِيَّا وَيَحۡيَىٰ وَعِيسَىٰ وَإِلۡيَاسَۖ كُلّٞ مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

Kwisa soni Zakariya, Yahaya, Isa ni Iliyasa, jwalijose mwa jamanjao jwaliji mu ŵandu ŵambone.

Verset: 86

وَإِسۡمَٰعِيلَ وَٱلۡيَسَعَ وَيُونُسَ وَلُوطٗاۚ وَكُلّٗا فَضَّلۡنَا عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ

Kwisa soni Ismaila, Al-yasa‘a (Eliya), Yunusu ni Lutwi, soni jwalijose mwa jamanjao twanchimbichisye kupunda iwumbe yosope (yandaŵi jakwe).

Verset: 87

وَمِنۡ ءَابَآئِهِمۡ وَذُرِّيَّٰتِهِمۡ وَإِخۡوَٰنِهِمۡۖ وَٱجۡتَبَيۡنَٰهُمۡ وَهَدَيۡنَٰهُمۡ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ

Kwisa soni ŵane mwa achatati ŵao, ŵanache ŵao ni achalongo achimijao, soni twasagwile ŵanganyao ni kwajongolela kwitala lyagoloka.

Verset: 88

ذَٰلِكَ هُدَى ٱللَّهِ يَهۡدِي بِهِۦ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۚ وَلَوۡ أَشۡرَكُواْ لَحَبِطَ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ

Chele ni chongolo cha Allah, akun’jongolaga nacho jwansachile mwa achikapolo Ŵakwe, nambo akam'bwanganye (Allah ni isanamu), ikajonasichile yaŵaliji nkutenda.

Verset: 89

أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحُكۡمَ وَٱلنُّبُوَّةَۚ فَإِن يَكۡفُرۡ بِهَا هَٰٓؤُلَآءِ فَقَدۡ وَكَّلۡنَا بِهَا قَوۡمٗا لَّيۡسُواْ بِهَا بِكَٰفِرِينَ

Ŵanganyao ni aŵala ŵatwapele chitabu, umanyilisi (wamalamusi ga dini) ni utume, nambo naga aga (makafiliga) gayikaane yalakweyi, basi pamasile patuiŵiichiile ŵandu ŵanganaŵa ayikanile.

Verset: 90

أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ هَدَى ٱللَّهُۖ فَبِهُدَىٰهُمُ ٱقۡتَدِهۡۗ قُل لَّآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ أَجۡرًاۖ إِنۡ هُوَ إِلَّا ذِكۡرَىٰ لِلۡعَٰلَمِينَ

Ŵanganyao ni aŵala ŵaŵajongwele Allah, sano kuyani chongoko chaocho. Jilani: “Une ngangun’juga malipilo pa aji (Qur'aniji), nganijiŵa jalakweji ikaŵeje chikumbusyo ku iwumbe yosope.”

Verset: 91

وَمَا قَدَرُواْ ٱللَّهَ حَقَّ قَدۡرِهِۦٓ إِذۡ قَالُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ عَلَىٰ بَشَرٖ مِّن شَيۡءٖۗ قُلۡ مَنۡ أَنزَلَ ٱلۡكِتَٰبَ ٱلَّذِي جَآءَ بِهِۦ مُوسَىٰ نُورٗا وَهُدٗى لِّلنَّاسِۖ تَجۡعَلُونَهُۥ قَرَاطِيسَ تُبۡدُونَهَا وَتُخۡفُونَ كَثِيرٗاۖ وَعُلِّمۡتُم مَّا لَمۡ تَعۡلَمُوٓاْ أَنتُمۡ وَلَآ ءَابَآؤُكُمۡۖ قُلِ ٱللَّهُۖ ثُمَّ ذَرۡهُمۡ فِي خَوۡضِهِمۡ يَلۡعَبُونَ

Soni (Ayuda) ngananchimbichisya Allah kunchimbichisya kusyesyene pandema jaŵatite: “Allah nganatulusyeje chilichose kwa mundu jwalijose.” Jilani: “Ana nduni juŵatulwisye chitabu chaŵaiche nacho Musa chachaliji lilanguka ni chongolo kwa ŵandu? Chankuchitenda kuŵa ikalakala (yalekane-lekane), nkuilosyaga (yansachile kuilosya), nambo yaijinji nkuisisaga (yaikutindana ni nganisyo syenu), soni ni n'jiganyisyidwe (ni aji Qur’aniji) yanganinyyimanyaga jenumanja namuno achatati ŵenu?” Jilani: “Allah (ni jwaŵatulwisye).” Kaneko mwalekani aching'andaga nkuweweta mwaomo.

Verset: 92

وَهَٰذَا كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ مُبَارَكٞ مُّصَدِّقُ ٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَلِتُنذِرَ أُمَّ ٱلۡقُرَىٰ وَمَنۡ حَوۡلَهَاۚ وَٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ يُؤۡمِنُونَ بِهِۦۖ وَهُمۡ عَلَىٰ صَلَاتِهِمۡ يُحَافِظُونَ

Sano aji (Qur’aniji), ni chitabu chatuchitulwisye chaupile chagombelechesya yaili paujo pakwe, soni kuti mwaatetele (ŵandu) ŵa pa chitepo cha misi (Maaka) ni ŵali mungulugulu mwakwe, sano aŵala ŵaakukulupilila ya Akhera akuchikulupililaga chele (chitabuchi), soni ŵanyao akuŵa nkwendelechela kusigosa Swala syao (pakusiswaliswali).

Verset: 93

وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ قَالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَلَمۡ يُوحَ إِلَيۡهِ شَيۡءٞ وَمَن قَالَ سَأُنزِلُ مِثۡلَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُۗ وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذِ ٱلظَّٰلِمُونَ فِي غَمَرَٰتِ ٱلۡمَوۡتِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ بَاسِطُوٓاْ أَيۡدِيهِمۡ أَخۡرِجُوٓاْ أَنفُسَكُمُۖ ٱلۡيَوۡمَ تُجۡزَوۡنَ عَذَابَ ٱلۡهُونِ بِمَا كُنتُمۡ تَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ غَيۡرَ ٱلۡحَقِّ وَكُنتُمۡ عَنۡ ءَايَٰتِهِۦ تَسۡتَكۡبِرُونَ

Ana nduni jwali jwalupuso nnope kumpunda mundu jwansepele Allah unami, kapena jwatite: “Gajuwulidwe kukwangu (maloŵe),” kutendaga nganigajuwulidwa kukwakwe (maloŵe) galigose! Ni mundu jwatite: “Chindulusye yakulandana ni yaatulwisye Allah!” Soni nkaione pa ndema janti ŵandu ŵalupuso ali nkuputaputa kwa chiwa, ni Achimalaika ali ajongwele makono gao (pakwanyekula, achitiji): “Likoposyani mitima jenu! Lelo chillipidwe ilagasyo yakunyosyeka ligongo lya yamwaliji nkum'bechetela Allah yangaŵa yakuona, soni ni mwaliji nkulikwesya pakuleka ma Ȃya Gakwe (nkaiweni yakogoya kusyene).^[4]”

(6:4) Ipotesi yam’malembe, ni Ȃya ja Allah jaakuti: “Soni nkaione pa ndema janti ŵandu ŵalupuso ali nkuputaputa kwa chiwa, ni Achimalaika ali ajongwele makono gao (pakwanyekula, achitiji): “Likoposyani mitima jenu! Lelo chillipidwe ilagasyo yakunyosyeka…” Ni Ȃya ja Allah jaakuti: “…ni yasyungwile ŵandu ŵa Firiauna ilagasyo yakusakala nnope. Moto, akulosyedwa ŵanganyao ku walakweo kundaŵi ni kwigulo (m’malembe mwao). Sano lisiku lyajichijima Kiyama (kuchiŵechetedwa yanti): “Mwajinjisyani ŵandu ŵa Firiauna ku ilagasyo yakupoteka nnope.” (40:45-46). Akusimulila Anasi رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwatite: “Naga kapolo (jwa Allah) juli juŵichidwe mwilembe lyakwe, nikupwilingana achimijakwe, mwanti jwalakwe mpaka jukasapikana misindo ja ilatu yao; akasam’bichililaga Achimalaika ŵaŵili, ni akasantamikaga, ni kum’buusyaaga kuti: ‘Mwatiji chichi yakwamba aju munduju jwakuŵilanjikwa Muhammadi ﷺ?’ Basi jwalakwe nijukasajanga kuti: ‘Ngutendela umboni wanti: Jwalakwejo kapolo jwa Allah, nambo soni Ntenga Jwakwe.’ Basi ni ikasaŵechetedwaga yanti: ‘Nnole malo genu ga ku Moto, Allah antindanyichisye ni malo ga ku Mbepo.” Ntume ﷺ jwatite: “Basi ni akasagaona malo ganagaŵiligo. Sano kafili kapena nakunaku nijukasatiji: ‘Ngangumanyilila. Nagambaga kuŵecheta yaŵaŵechetaga ŵandu.’ Ni ikasaŵechetedwaga kukwakwe yanti: ‘Nganim’ba iyyimanyi, nambo soni nganin’jigala chongoko (pakujikuya Qur’an).’ Kaneka ni akasaputidwaga mputo umo ni nyundo jachisyano chilikati chamawiwi gakwe gaŵili, ni jukasagumilaga n’gumilo waakasaupikanaga ŵali mungulugulu mwakwe, ŵangaŵaga ŵandu ni majini.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No. 1273).

Verset: 94

وَلَقَدۡ جِئۡتُمُونَا فُرَٰدَىٰ كَمَا خَلَقۡنَٰكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٖ وَتَرَكۡتُم مَّا خَوَّلۡنَٰكُمۡ وَرَآءَ ظُهُورِكُمۡۖ وَمَا نَرَىٰ مَعَكُمۡ شُفَعَآءَكُمُ ٱلَّذِينَ زَعَمۡتُمۡ أَنَّهُمۡ فِيكُمۡ شُرَكَٰٓؤُاْۚ لَقَد تَّقَطَّعَ بَيۡنَكُمۡ وَضَلَّ عَنكُم مَّا كُنتُمۡ تَزۡعُمُونَ

Soni (pa Kiyama takasalile kuti): “Pamasile pantuichilile jikajika mpela yatwatite pakun'gumba pandanda, soni ni iyyilesile munyuma mwenu yosope yatwampele, ni ngatukwaona nomwe akun'jokola ŵenu ŵamwaliji nkulitwanjila kuti ŵanganyao ni akuwanganya ŵenu (ni Allah). Chisimu (nkamulano) chilikati chenu (ni ŵanganyao) pamasile paukatiche, soni insokonechele yamwaliji nkulitwanjila (kuti nombe nayo milungu).”

Verset: 95

۞ إِنَّ ٱللَّهَ فَالِقُ ٱلۡحَبِّ وَٱلنَّوَىٰۖ يُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ وَمُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتِ مِنَ ٱلۡحَيِّۚ ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُۖ فَأَنَّىٰ تُؤۡفَكُونَ

Chisimu Allah ni Nkuganga lusongolo ni lupele (kuti lumele), akasakoposyaga chawumi kutyochela mu chachiwe, soni ni Nkukoposya chachiwe kutyochela mu chawumi, Jwalakwejo ni Allah, nambi nkugalausyidwa chinauli (kuleka yakuona)?

Verset: 96

فَالِقُ ٱلۡإِصۡبَاحِ وَجَعَلَ ٱلَّيۡلَ سَكَنٗا وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ حُسۡبَانٗاۚ ذَٰلِكَ تَقۡدِيرُ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡعَلِيمِ

(Jwalakwe ni) Nkutaatanukula lipananga lya kumasikusiku, ni achitesile chilo kuŵa chakupumula, nombe nalyo lyuŵa ni mwesi kuŵa yakuŵalanjila (moŵa ni yaka), walakweo ni mpango wa (Allah) Jwamachili gakupunda, Jwakumanyilila nnope.

Verset: 97

وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلنُّجُومَ لِتَهۡتَدُواْ بِهَا فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِۗ قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ

Soni Jwalakwe ni Ajula jwam'bichile ndondwa kuti n'jongoche nasyo m’chipi chapankuuli ni m'mbwani (pakulungama ku upande wankuja). Pamasile patugopolenye ma Ȃya kwa ŵandu ŵakumanyilila.

Verset: 98

وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنشَأَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ فَمُسۡتَقَرّٞ وَمُسۡتَوۡدَعٞۗ قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَفۡقَهُونَ

Soni Jwalakwe ni Ajula juŵan'gumbile kuumila mwa mundu jumo (Adamu), mwanti (kukwenu) kwana liwuto lyakutamilichika (papali pa duniya kapena m’chitumbo cha mama), kwisa soni liwuto lyakusunjila (mwamuli m’malembe kapena mu n'gongo mwa baba), pamasile patugopolenye ma Ȃya kwa ŵandu ŵakumanyilila.

Verset: 99

وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَخۡرَجۡنَا بِهِۦ نَبَاتَ كُلِّ شَيۡءٖ فَأَخۡرَجۡنَا مِنۡهُ خَضِرٗا نُّخۡرِجُ مِنۡهُ حَبّٗا مُّتَرَاكِبٗا وَمِنَ ٱلنَّخۡلِ مِن طَلۡعِهَا قِنۡوَانٞ دَانِيَةٞ وَجَنَّٰتٖ مِّنۡ أَعۡنَابٖ وَٱلزَّيۡتُونَ وَٱلرُّمَّانَ مُشۡتَبِهٗا وَغَيۡرَ مُتَشَٰبِهٍۗ ٱنظُرُوٓاْ إِلَىٰ ثَمَرِهِۦٓ إِذَآ أَثۡمَرَ وَيَنۡعِهِۦٓۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكُمۡ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ

Soni Jwalakwe ni Ajula jwaatulwisye mesi (ga wula) kuumila kwinani, basi ni galakwego tukopwesye mmela wa chilichose, basi mu walakweo tukopwesye ikole ni mipesi jakubiliŵita, tukoposyaga mwalakwemo songolo syakupambikana mwakutitigana, nombe mu itela ya tende kuumila mu itungatunga yakwe (mukasakopoka) mikonga jagoyika (ni isogosi), soni (ni mesigo tumesisye) migunda ja zabibu, nzaituni ni makomamanga, yakulandana (masamba) nambo yakulekangana (isogosi ni kanonye kakwe), ilolani isogosi yakwe ndema jaikusogola kwisa soni kajiule kakwe. Chisimu mu yalakweyo mwana imanyilo kwa ŵandu ŵaakukulupilila.

Verset: 100

وَجَعَلُواْ لِلَّهِ شُرَكَآءَ ٱلۡجِنَّ وَخَلَقَهُمۡۖ وَخَرَقُواْ لَهُۥ بَنِينَ وَبَنَٰتِۭ بِغَيۡرِ عِلۡمٖۚ سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يَصِفُونَ

Yeti ni am'biichiile Allah achimijakwe ŵachijini kutendaga Jwalakwe ni juŵagagumbile (majinigo), soni ni ansepele (yanti akwete) ŵanache ŵachilume ni ŵachikongwe mwangali umanyilisi, kuswejela ni Kwakwe soni ali kwanaula ni yaakusimba (ŵanganyao).

Verset: 101

بَدِيعُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ أَنَّىٰ يَكُونُ لَهُۥ وَلَدٞ وَلَمۡ تَكُن لَّهُۥ صَٰحِبَةٞۖ وَخَلَقَ كُلَّ شَيۡءٖۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ

(Jwalakwe ni) Nkugumba mawunde ni mataka, chantiuli chakole mwanache kutendaga jwangali ŵankwakwe? Soni ni juŵagumbile chilichose, mwanti Jwalakwe chindu chilichose aŵele Jwakuchimanya chenene.^[5]

(6:5) Nnole chilaaki cha Ȃya ja (2:116).

Verset: 102

ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُ رَبُّكُمۡۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ خَٰلِقُ كُلِّ شَيۡءٖ فَٱعۡبُدُوهُۚ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ وَكِيلٞ

Jwalakwejotu ni Allah M'mbuje gwenu, pangali nnungu jwine (jwakuŵajilwa kun'galagatila) ikaŵeje Jwelepejo, Nkugumba chilichose, basi mun'galagatilani, soni Jwalakwe pa chindu chilichose aŵele Nkuchengeta.

Verset: 103

لَّا تُدۡرِكُهُ ٱلۡأَبۡصَٰرُ وَهُوَ يُدۡرِكُ ٱلۡأَبۡصَٰرَۖ وَهُوَ ٱللَّطِيفُ ٱلۡخَبِيرُ

Meso nganigaŵa gam'biiche (kuti gam'bone) nambo Jwalakwe ni jwaakugayichilaga meso (pakugaona), soni Jwalakwe ni Jwakumanyilila yakunyilila nnope, Jwaasimanya abali syosope.

Verset: 104

قَدۡ جَآءَكُم بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمۡۖ فَمَنۡ أَبۡصَرَ فَلِنَفۡسِهِۦۖ وَمَنۡ عَمِيَ فَعَلَيۡهَاۚ وَمَآ أَنَا۠ عَلَيۡكُم بِحَفِيظٖ

(Jilani mmwe Muhammadi ﷺ): “Pamasile pagam'bichilile maumboni gakuloleka kutyochela kwa M'mbuje gwenu, sano jwakulola (maumbonigo ni kugakulupilila), basi uli kukwakwe (ukoto wakwe), nambo jwachatende ngalola, basi ni yakwe (ipotesi), soni une (Ntume) nganimba nkunnolela jwenu.”

Verset: 105

وَكَذَٰلِكَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ وَلِيَقُولُواْ دَرَسۡتَ وَلِنُبَيِّنَهُۥ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ

Soni iyyoyopeyo ni yatukuti pakusalichisya nnope ma Ȃya, mwanti (achimakafili) chajileje: “Ntekusooma (mu itabu yaakala ni ntunjile Qur’aniji kuumila mwalakwemo),” soni tukuti tujisalichisye kwa ŵandu ŵakumanyilila.

Verset: 106

ٱتَّبِعۡ مَآ أُوحِيَ إِلَيۡكَ مِن رَّبِّكَۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡمُشۡرِكِينَ

Kuyani yaijuwulidwe kukwenu kuumila kwa Ambuje ŵenu, pangali nnungu jwine (jwakuŵajilwa kun'galagatila) ikaŵeje Jwelepejo, soni mwaŵambalani akuwanganya (Allah ni isanamu).

Verset: 107

وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَآ أَشۡرَكُواْۗ وَمَا جَعَلۡنَٰكَ عَلَيۡهِمۡ حَفِيظٗاۖ وَمَآ أَنتَ عَلَيۡهِم بِوَكِيلٖ

Soni Allah angasache nga nganawwanganya ŵanganyao (Allah ni isanamu), soni nganitum'bika (mmwe Muhammadi ﷺ) kuŵa nkwalolela jwao, soni mmwe nganim'ba nkwachengeta jwao.

Verset: 108

وَلَا تَسُبُّواْ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ فَيَسُبُّواْ ٱللَّهَ عَدۡوَۢا بِغَيۡرِ عِلۡمٖۗ كَذَٰلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمۡ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّهِم مَّرۡجِعُهُمۡ فَيُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ

Soni ngasimwatukana aŵala ŵaakuilumbanjila inepe yangaŵaga Allah, kogopela kuti atakwika mwantukene Allah mwaumagongo mwangali umanyilisi, iyyoyopeyo tugasalalisye ku nkutula uliose masengo gakwe, kaneka kwa M'mbuje gwao ni kwakuujila kwao, basi ni tachatagulila yaŵaliji nkutenda.

Verset: 109

وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَيۡمَٰنِهِمۡ لَئِن جَآءَتۡهُمۡ ءَايَةٞ لَّيُؤۡمِنُنَّ بِهَاۚ قُلۡ إِنَّمَا ٱلۡأٓيَٰتُ عِندَ ٱللَّهِۖ وَمَا يُشۡعِرُكُمۡ أَنَّهَآ إِذَا جَآءَتۡ لَا يُؤۡمِنُونَ

Soni (achimakafili) ŵaaluumbiile mwa Allah kulumbila kwao kwamachili kuti: Kwika mwakwaichilila chisimosimo mpaka achikulupilile kusyene. Jilani: “Chisimu isimosimo ili kwa Allah, ana ni chichi champaka chimmanyisye (jenumanja Asilamu) yanti namuno chili chiyiche (chisimosimocho) nganaŵa akulupilile?”

Verset: 110

وَنُقَلِّبُ أَفۡـِٔدَتَهُمۡ وَأَبۡصَٰرَهُمۡ كَمَا لَمۡ يُؤۡمِنُواْ بِهِۦٓ أَوَّلَ مَرَّةٖ وَنَذَرُهُمۡ فِي طُغۡيَٰنِهِمۡ يَعۡمَهُونَ

Soni chitugalausye mitima jao ni meso gao (mwanti ngaakombola kuchikulupilila chakuona namuno ali achiweni), mpela yaŵatite pangachikulupilila pandanda, soni ni chitwaleche nkusokonechela mwaomo achiyumbagayumbaga.

Verset: 111

۞ وَلَوۡ أَنَّنَا نَزَّلۡنَآ إِلَيۡهِمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَحَشَرۡنَا عَلَيۡهِمۡ كُلَّ شَيۡءٖ قُبُلٗا مَّا كَانُواْ لِيُؤۡمِنُوٓاْ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ يَجۡهَلُونَ

Soni namuno (achimakafilio) tungaatuluchisye Malaika (kwisa kuŵichila umboni yautume wenu), nombe ŵawe nikwaŵechetekasya (pakwagumbalichisya umboni), ni kwasonganganyichisya chindu chilichose pameso pao, nganganaŵa ŵanti nikulupilila ikaŵeje Allah ali asachile, nambo kuti ŵajinji mwa ŵanganyao ali muujinga.

Verset: 112

وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوّٗا شَيَٰطِينَ ٱلۡإِنسِ وَٱلۡجِنِّ يُوحِي بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٖ زُخۡرُفَ ٱلۡقَوۡلِ غُرُورٗاۚ وَلَوۡ شَآءَ رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُۖ فَذَرۡهُمۡ وَمَا يَفۡتَرُونَ

Soni iyyoyopeyo tum'biichiile Ntume jwalijose amagongo (gagali) mashetani gachiŵandu ni gachijini, akasamanyisyanaga ŵane ni ŵane maloŵe gepete pakusaka kunyenga, nambo Ambuje ŵenu angasache nganganaitenda yalakweyo ŵanganyao, basi mwalekani ni yaakuŵa nkusepelela (yaoyo).

Verset: 113

وَلِتَصۡغَىٰٓ إِلَيۡهِ أَفۡـِٔدَةُ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ وَلِيَرۡضَوۡهُ وَلِيَقۡتَرِفُواْ مَا هُم مُّقۡتَرِفُونَ

Soni kuti jipendechele ku gele (maloŵe gaunamigo) mitima ja aŵala ŵangakukulupililaga ya Akhera ni kuti soni aganonyele (maloŵego), soni ni kuti apitilisye kupanganya (yasambi) yaakuŵa nkupanganya.

Verset: 114

أَفَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَبۡتَغِي حَكَمٗا وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ إِلَيۡكُمُ ٱلۡكِتَٰبَ مُفَصَّلٗاۚ وَٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡلَمُونَ أَنَّهُۥ مُنَزَّلٞ مِّن رَّبِّكَ بِٱلۡحَقِّۖ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُمۡتَرِينَ

(Jilani Mmwe Muhammadi ﷺ): “Ana sosesose jwine nkwilanya jwangaŵaga Allah, kutendaga Jwalakwe ni Ajula jwaantuluchisye chitabu (cha Qur’an) chegopolanye mwakusalichisya?” Soni aŵala ŵatwapele chitabu (cha Taurat ni Injil), akumanyililaga yanti jalakwe (Qur’aniji) jitulusyidwe kutyochela kwa Ambuje ŵenu mwakuonaonape, basi ngasim'ba ata panandi mwa ŵakaichila.

Verset: 115

وَتَمَّتۡ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدۡقٗا وَعَدۡلٗاۚ لَّا مُبَدِّلَ لِكَلِمَٰتِهِۦۚ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ

Soni maloŵe ga Ambuje ŵenu gakwaniile pakuona ni pagoloka, pangali nkupitikusya maloŵe Gakwe, soni Jwalakwe ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope.

Verset: 116

وَإِن تُطِعۡ أَكۡثَرَ مَن فِي ٱلۡأَرۡضِ يُضِلُّوكَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِۚ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ هُمۡ إِلَّا يَخۡرُصُونَ

Soni naga nkwaapikanila ŵajinji ŵali pachilambo, chansokonesye pakuntalichisya kwitala lya Allah, pangali yaakukuya ikaŵeje liganichisyape, soni pangali yaakutenda ikaŵeje unami basi.

Verset: 117

إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ مَن يَضِلُّ عَن سَبِيلِهِۦۖ وَهُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُهۡتَدِينَ

Chisimu Ambuje ŵenu ni ŵaakummanyilila chenene jwaasokonechele kuleka litala Lyakwe, soni Jwalakwe ni jwaakwamanyilila chenene ŵakongoka.

Verset: 118

فَكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ إِن كُنتُم بِـَٔايَٰتِهِۦ مُؤۡمِنِينَ

Basi lyagani (nyama) jajikolanjiliidwe lina lya Allah (pa kujisikita), nam'baga jenumanja ŵakulupilila ma Ȃya Gakwe.

Verset: 119

وَمَا لَكُمۡ أَلَّا تَأۡكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ وَقَدۡ فَصَّلَ لَكُم مَّا حَرَّمَ عَلَيۡكُمۡ إِلَّا مَا ٱضۡطُرِرۡتُمۡ إِلَيۡهِۗ وَإِنَّ كَثِيرٗا لَّيُضِلُّونَ بِأَهۡوَآئِهِم بِغَيۡرِ عِلۡمٍۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُعۡتَدِينَ

Soni ana chichi chachinnechele kulya (nyama) jajikolanjiliidwe lina lya Allah (pa kujisikita), kutendaga pamasile pantagulile mwakalula (nyama) syaasitesile haraam kukwenu (kulya), ikaŵeje (syan'diile) mwakusingalilwa (ligongo lyasala)? Soni chisimu ŵajinji akuŵa nkwasokonesya (ŵane) ni isako yao mwangali umanyilisi, chisimu Ambuje ŵenu ni ŵaakwamanya chene ŵakusumba mpika.

Verset: 120

وَذَرُواْ ظَٰهِرَ ٱلۡإِثۡمِ وَبَاطِنَهُۥٓۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡسِبُونَ ٱلۡإِثۡمَ سَيُجۡزَوۡنَ بِمَا كَانُواْ يَقۡتَرِفُونَ

Soni lekani ilemwa yakuonechela ni yakusisika yakwe, chisimu aŵala ŵaakupanganya ilemwa chachilipidwa pa yaŵaliji nkupanganya.

Verset: 121

وَلَا تَأۡكُلُواْ مِمَّا لَمۡ يُذۡكَرِ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ وَإِنَّهُۥ لَفِسۡقٞۗ وَإِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ لَيُوحُونَ إِلَىٰٓ أَوۡلِيَآئِهِمۡ لِيُجَٰدِلُوكُمۡۖ وَإِنۡ أَطَعۡتُمُوهُمۡ إِنَّكُمۡ لَمُشۡرِكُونَ

Soni kasin'dya (nyama) janganijikolanjilidwa lina lya Allah (pa kujisikita), soni kutenda iyyo (yakulya chibuduyo) chisimu uŵele ulemwa, soni chisimu mashetani (gachijini) gakwasongonelaga achimijao (ŵali mashetani gachiŵandu) kuti akanganeje namwe (pangani jakusikita), nambo naga nkwajitika (yakulya chibudu) nikuti chim'be ŵakuwanganya (Allah ni indu ine).^[6]

(6:6) Nnole chilaaki cha Ȃya ja (9:31).

Verset: 122

أَوَمَن كَانَ مَيۡتٗا فَأَحۡيَيۡنَٰهُ وَجَعَلۡنَا لَهُۥ نُورٗا يَمۡشِي بِهِۦ فِي ٱلنَّاسِ كَمَن مَّثَلُهُۥ فِي ٱلظُّلُمَٰتِ لَيۡسَ بِخَارِجٖ مِّنۡهَاۚ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلۡكَٰفِرِينَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ

Ana jwaŵaliji jwam'bwe (niujinga kwisa soni ukafili) basi Uwwe ni kunsyusya (pakumpa umanyilisi ni chikulupi) ni kum'bichila soni lilanguka (jajili Qur’an) ni kwendaga nalyo mwa ŵandu, mpaka alandane ni jwajili nyendele jakwe m’chipi (chaujinga) mwanti nganaŵa akopwechemo? Iyyoyopeyo isalalisyidwe kwa makafili yaaŵele ali nkupanganya.

Verset: 123

وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَا فِي كُلِّ قَرۡيَةٍ أَكَٰبِرَ مُجۡرِمِيهَا لِيَمۡكُرُواْ فِيهَاۖ وَمَا يَمۡكُرُونَ إِلَّا بِأَنفُسِهِمۡ وَمَا يَشۡعُرُونَ

Soni iyyoyopeyo twaaŵisile m’musi uliose achinkulungwa mwa akusakasya ŵao kuti atendejemo malindi (gakwalekasya ŵandu kukuya Usilamu), ningaakwaatendela malindi (ŵanepe) ikaŵeje achimisyene ni ngaakulimanyilila.

Verset: 124

وَإِذَا جَآءَتۡهُمۡ ءَايَةٞ قَالُواْ لَن نُّؤۡمِنَ حَتَّىٰ نُؤۡتَىٰ مِثۡلَ مَآ أُوتِيَ رُسُلُ ٱللَّهِۘ ٱللَّهُ أَعۡلَمُ حَيۡثُ يَجۡعَلُ رِسَالَتَهُۥۗ سَيُصِيبُ ٱلَّذِينَ أَجۡرَمُواْ صَغَارٌ عِندَ ٱللَّهِ وَعَذَابٞ شَدِيدُۢ بِمَا كَانُواْ يَمۡكُرُونَ

Soni pati chayichilile chisimosimo akasatiji: “Ngatukulupilila mpaka tupedwe chisawu yaŵapedwile Achimitenga ŵa Allah.” Allah ni jwaakumanyilila chenene pamalo paakuŵika utenga Wakwe (kuti aju jwakuŵajilwa kuŵa ntenga, ngaŵa jwalijose). Sampano chiwapate aŵala ŵaaleŵile nchesela wakuumila kwa Allah kwisa soni ilagasyo yaukali nnope ligongo lya malindi gaŵaliji nkutenda.

Verset: 125

فَمَن يُرِدِ ٱللَّهُ أَن يَهۡدِيَهُۥ يَشۡرَحۡ صَدۡرَهُۥ لِلۡإِسۡلَٰمِۖ وَمَن يُرِدۡ أَن يُضِلَّهُۥ يَجۡعَلۡ صَدۡرَهُۥ ضَيِّقًا حَرَجٗا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي ٱلسَّمَآءِۚ كَذَٰلِكَ يَجۡعَلُ ٱللَّهُ ٱلرِّجۡسَ عَلَى ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ

Basi jwaakusaka Allah kuti an'jongole, akasansapangulilaga chidali chakwe ku Usilamu, sano jwaakusaka kunnechelela kusokonechela, akasachitenda chidali chakwe kuŵa chakangani chaning'aning'a, gambakuŵa mpela akulikanganichisya kwela kwinani. Iyyoyopeyo ni yaakutiji Allah pakuŵika ilagasyo yakunyalaya kwa aŵala ŵangakukulupilila.

Verset: 126

وَهَٰذَا صِرَٰطُ رَبِّكَ مُسۡتَقِيمٗاۗ قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَذَّكَّرُونَ

Sano ali ni litala lya Ambuje ŵenu lyalili lyagoloka, pamasile patugopolenye ma Ȃya kwa ŵandu ŵakumbuchila.

Verset: 127

۞ لَهُمۡ دَارُ ٱلسَّلَٰمِ عِندَ رَبِّهِمۡۖ وَهُوَ وَلِيُّهُم بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ

Akwete kupata ŵanganyao Nyumba Jantendele kwa Ambuje ŵao, soni Jwalakwe ni jutachiŵa Nkwagosa jwao ligongo lya yaŵaliji nkupanganya.

Verset: 128

وَيَوۡمَ يَحۡشُرُهُمۡ جَمِيعٗا يَٰمَعۡشَرَ ٱلۡجِنِّ قَدِ ٱسۡتَكۡثَرۡتُم مِّنَ ٱلۡإِنسِۖ وَقَالَ أَوۡلِيَآؤُهُم مِّنَ ٱلۡإِنسِ رَبَّنَا ٱسۡتَمۡتَعَ بَعۡضُنَا بِبَعۡضٖ وَبَلَغۡنَآ أَجَلَنَا ٱلَّذِيٓ أَجَّلۡتَ لَنَاۚ قَالَ ٱلنَّارُ مَثۡوَىٰكُمۡ خَٰلِدِينَ فِيهَآ إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۚ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٞ

Soni (mwakumbusyani) lisiku lyatachasonganganya ŵanaose (nikwasalila yanti): “E jenumanja likuga lya achimajini! Chisimu mwatupiye achinaŵandu (ŵakwasochelesya).” Sano achimijao (majinio) mwa achinaŵandu chachiti: “Ambuje ŵetu! Twapatisyanaga ukoto sikati jetu, ni twaajiyiche ndema jetu ajila jamwatuŵichile (jakuwila).” (Allah) tachiti: “Moto ni liwuto lyenu lyakutamilichika, chim'be ŵandamo mwalakwemo ikaŵeje mwachasachile Allah (kuti ŵandu ŵasambi nambo ŵaliji ni chikulupi cha Tauhidi akopoche), chisimu Ambuje ŵenu ni Ŵalunda lwakusokoka, Ŵakumanyilila nnope.”

Verset: 129

وَكَذَٰلِكَ نُوَلِّي بَعۡضَ ٱلظَّٰلِمِينَ بَعۡضَۢا بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ

Soni iyyoyopeyo niyatukutiji pa kwasyoŵekanya ŵalupuso ŵane ni ŵane ligongo lya (sambi) syaaŵele ali nkupata.

Verset: 130

يَٰمَعۡشَرَ ٱلۡجِنِّ وَٱلۡإِنسِ أَلَمۡ يَأۡتِكُمۡ رُسُلٞ مِّنكُمۡ يَقُصُّونَ عَلَيۡكُمۡ ءَايَٰتِي وَيُنذِرُونَكُمۡ لِقَآءَ يَوۡمِكُمۡ هَٰذَاۚ قَالُواْ شَهِدۡنَا عَلَىٰٓ أَنفُسِنَاۖ وَغَرَّتۡهُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا وَشَهِدُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ أَنَّهُمۡ كَانُواْ كَٰفِرِينَ

“E jenumanja makuga ga achimajini ni achinaŵandu! Ana nganam'bichilila achimitenga ŵakuumila mwa jenumanja, ŵaŵaliji nkunsimulila ma Ȃya Gangu ni kuntetelaga ya kusimangana nalyo lisiku lyenu lyeleli?” Ŵanganyao chachiti: “Tulitendele umboni twaachimisyewe.” Ni wanyenjile umi wa duniya, soni chachilitendela umboni achimisyene kuti ŵanganyao ŵaliji makafili.

Verset: 131

ذَٰلِكَ أَن لَّمۡ يَكُن رَّبُّكَ مُهۡلِكَ ٱلۡقُرَىٰ بِظُلۡمٖ وَأَهۡلُهَا غَٰفِلُونَ

Yalakweyi ni ligongo lyanti Ambuje ŵenu nganaŵa ŵajijonanga misi ligongo lya lupuso kutendaga achimisyene misijo akakumanyilila.

Verset: 132

وَلِكُلّٖ دَرَجَٰتٞ مِّمَّا عَمِلُواْۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَٰفِلٍ عَمَّا يَعۡمَلُونَ

Soni jwalijose akwete kupata uchimbichimbi kuumila mu yaŵapanganyisye, sanotu Ambuje ŵenu nganaŵa ŵanti ni ngaimanya yaakutenda ŵanganyao.

Verset: 133

وَرَبُّكَ ٱلۡغَنِيُّ ذُو ٱلرَّحۡمَةِۚ إِن يَشَأۡ يُذۡهِبۡكُمۡ وَيَسۡتَخۡلِفۡ مِنۢ بَعۡدِكُم مَّا يَشَآءُ كَمَآ أَنشَأَكُم مِّن ذُرِّيَّةِ قَوۡمٍ ءَاخَرِينَ

Soni Ambuje ŵenu ni Ŵakupata kwejinji, Asyene chanasa. Naasakaga mpaka antyosye ŵanganyammwe (mwakunsabalisya), sano mmalo mwenu nikwaŵika ŵaakwasaka kuŵa ŵawinjila, mpela yatite pakun'gumba jenumanja kuumila mum'beleko wa ŵandu ŵane.

Verset: 134

إِنَّ مَا تُوعَدُونَ لَأٓتٖۖ وَمَآ أَنتُم بِمُعۡجِزِينَ

Chisimu yankuŵa nkupedwa chilanga chiyiyichepe basi, soni nganim'ba ŵanganyammwe ŵanti ni kuilepelekasya.

Verset: 135

قُلۡ يَٰقَوۡمِ ٱعۡمَلُواْ عَلَىٰ مَكَانَتِكُمۡ إِنِّي عَامِلٞۖ فَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ مَن تَكُونُ لَهُۥ عَٰقِبَةُ ٱلدَّارِۚ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ

Jilani (mmwe Muhammadir): “E ŵandu ŵangu! Kamulani masengo yatin'jile paakamula (ni ukombosi wenu wosope), une none ngukamula (mwangukamulila), basi tinchiyika kumanyilila kuti nduni jwachijiŵa mbesi jakwe (jambone) pachilambo (chaduniya chino ni ku Akhera kwakwe). Chisimu chene ŵalupuso ngaŵa nkupunda.”

Verset: 136

وَجَعَلُواْ لِلَّهِ مِمَّا ذَرَأَ مِنَ ٱلۡحَرۡثِ وَٱلۡأَنۡعَٰمِ نَصِيبٗا فَقَالُواْ هَٰذَا لِلَّهِ بِزَعۡمِهِمۡ وَهَٰذَا لِشُرَكَآئِنَاۖ فَمَا كَانَ لِشُرَكَآئِهِمۡ فَلَا يَصِلُ إِلَى ٱللَّهِۖ وَمَا كَانَ لِلَّهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلَىٰ شُرَكَآئِهِمۡۗ سَآءَ مَا يَحۡكُمُونَ

Soni ŵanganyao am'bichile Allah liunjili lya mbeju ni ilango mu yaŵagumbile (Nsyene), ni akutiji: “Ayi ya Allah, - mukulitwanjila kwao - nambo ayi ya akwawanganya ŵetu (ni Allah yaili isanamu).” Sano yaili yaakwawanganya ŵao basi ngaikwikaga kwa Allah (pati ipelembele peunjili Lyakwe), nambo yaili ya Allah basi ikwikaga ku akwawanganya ŵao (pati ipelembele peunjili lyao), kaje kusakala nnope chiilanyo chao!

Verset: 137

وَكَذَٰلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٖ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ قَتۡلَ أَوۡلَٰدِهِمۡ شُرَكَآؤُهُمۡ لِيُرۡدُوهُمۡ وَلِيَلۡبِسُواْ عَلَيۡهِمۡ دِينَهُمۡۖ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا فَعَلُوهُۖ فَذَرۡهُمۡ وَمَا يَفۡتَرُونَ

Soni iyyoyopeyo ni yatite akwawanganya ŵao (ni Allah gagali mashetani) pakwasalalichisya ŵajinji mwa akuwanganya ya kuulaga ŵanache ŵao (pakogopa nchesela ni kulaga), kuti ŵajawusye kuchonasiko ni kwawatanganyichisya dini jao, soni Allah angasache nganganatenda ŵanganyao yalakweyo, basi mwalekani ni yaakuŵa nkusepelela (yaoyo).

Verset: 138

وَقَالُواْ هَٰذِهِۦٓ أَنۡعَٰمٞ وَحَرۡثٌ حِجۡرٞ لَّا يَطۡعَمُهَآ إِلَّا مَن نَّشَآءُ بِزَعۡمِهِمۡ وَأَنۡعَٰمٌ حُرِّمَتۡ ظُهُورُهَا وَأَنۡعَٰمٞ لَّا يَذۡكُرُونَ ٱسۡمَ ٱللَّهِ عَلَيۡهَا ٱفۡتِرَآءً عَلَيۡهِۚ سَيَجۡزِيهِم بِمَا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ

Soni akutiji: “Ayi ilangoyi ni asi mbejusi iŵele yaakanyisyidwa, pangali ŵatalye yalakweyi ikaŵeje ŵatukwasaka,” – mukulitwanjila kwao. Soni ilango ine ikanyisyidwe migongo jakwe (kujikwela kapena kutwichilila misigo). Sano ilango ine ngaakukolangaga lina lya Allah pakuisikita, gamba kunsepela unami Jwalakwe. Chachalipila pa yaŵaliji nkusepelela.

Verset: 139

وَقَالُواْ مَا فِي بُطُونِ هَٰذِهِ ٱلۡأَنۡعَٰمِ خَالِصَةٞ لِّذُكُورِنَا وَمُحَرَّمٌ عَلَىٰٓ أَزۡوَٰجِنَاۖ وَإِن يَكُن مَّيۡتَةٗ فَهُمۡ فِيهِ شُرَكَآءُۚ سَيَجۡزِيهِمۡ وَصۡفَهُمۡۚ إِنَّهُۥ حَكِيمٌ عَلِيمٞ

Ni akutiji soni: “Yaili mu ndumbo sya ayi ilangoyi iŵele yaachalume ŵetupe basi, soni iŵele haraam kwa achakongwe ŵetu.” Nambo naga kupagwa chili chachiwe, basi niakuŵa ŵakamusyangana (kulya) chalakwecho (ŵanaose achalume ni achakongwe). Tachalipila (pakwapa ilagasyo) ligongo lya yakusimba yao (yaunami), chisimu Jwalakwe ni Jwalunda lwakusokoka, Jwakumanyilila nnope.

Verset: 140

قَدۡ خَسِرَ ٱلَّذِينَ قَتَلُوٓاْ أَوۡلَٰدَهُمۡ سَفَهَۢا بِغَيۡرِ عِلۡمٖ وَحَرَّمُواْ مَا رَزَقَهُمُ ٱللَّهُ ٱفۡتِرَآءً عَلَى ٱللَّهِۚ قَدۡ ضَلُّواْ وَمَا كَانُواْ مُهۡتَدِينَ

Pamasile paŵapelelwe aŵala ŵaŵawuleje ŵanache ŵao mwakuwawata mwangali umanyilisi, nikuitenda kuŵa haraam ya ŵapele Allah, gamba kunsepela Allah unami, pamasile paŵasokonechele soni nganaŵa ŵakongoka.

Verset: 141

۞ وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنشَأَ جَنَّٰتٖ مَّعۡرُوشَٰتٖ وَغَيۡرَ مَعۡرُوشَٰتٖ وَٱلنَّخۡلَ وَٱلزَّرۡعَ مُخۡتَلِفًا أُكُلُهُۥ وَٱلزَّيۡتُونَ وَٱلرُّمَّانَ مُتَشَٰبِهٗا وَغَيۡرَ مُتَشَٰبِهٖۚ كُلُواْ مِن ثَمَرِهِۦٓ إِذَآ أَثۡمَرَ وَءَاتُواْ حَقَّهُۥ يَوۡمَ حَصَادِهِۦۖ وَلَا تُسۡرِفُوٓاْۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡرِفِينَ

Soni Jwalakwe ni Ajula jwagumbile matimbe gakuchinjidwa (itela yakwe ligongo lyakutambala mpela matikiti), ni gangachinjidwa (itela yakwe ligongo lyakwimilichika mpela mindimu), ni (agumbile soni) mitende ni mimela jakulekangana yakulidwa yakwe (mukaoneche ni kanonye), kwisa soni nzaituni (wakwenga mauta), ni makomamanga yakulandana (kaoneche) ni kulekangana (kanonye), lyagani isogosi yakwe pati isogwele (ni kwiula), soni pelekani liunjili lyakwe (lya kwapa ŵakulaga) lisiku lyagungula, nambo ngasintenda ulyakasi, chisimu Jwalakwe (Allah) jwanganonyela ŵaulyakasi.

Verset: 142

وَمِنَ ٱلۡأَنۡعَٰمِ حَمُولَةٗ وَفَرۡشٗاۚ كُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ ٱللَّهُ وَلَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٞ

Soni muilango (agumbile) yakutwichilila misigo (mpela ngamiya), ni yakupanganyichisya chakutandika (manyunya gakwe mpela ngondolo), lyagani muyampele Allah, ni ngasinkuya sajo sya shetani, chisimu jwalakwe kukwenu ni mmagongo jwakuonechela.

Verset: 143

ثَمَٰنِيَةَ أَزۡوَٰجٖۖ مِّنَ ٱلضَّأۡنِ ٱثۡنَيۡنِ وَمِنَ ٱلۡمَعۡزِ ٱثۡنَيۡنِۗ قُلۡ ءَآلذَّكَرَيۡنِ حَرَّمَ أَمِ ٱلۡأُنثَيَيۡنِ أَمَّا ٱشۡتَمَلَتۡ عَلَيۡهِ أَرۡحَامُ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۖ نَبِّـُٔونِي بِعِلۡمٍ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ

(Agumbile) mitundu nsano na jitatu (ja ilango), kumbali ja ngondolo (agumbile) siŵili (tonde ni nkolo), ni kumbali ja mbusi (agumbile) siŵili (tonde ni nkolo), jilani: “Ana Jwalakwe ŵankanyisye achitonde ŵanaŵaŵili (jwangondolo ni jwambusi), kapena mikolo jinajiŵili (wangondolo ni wambusi), kapena (tuŵanache) twatusimaniche muiŵelechelo ya mikolo jiŵiliji? Mumanyisyani mwaumanyilisi nam'baga jenumanja nkuŵecheta yakuona.”

Verset: 144

وَمِنَ ٱلۡإِبِلِ ٱثۡنَيۡنِ وَمِنَ ٱلۡبَقَرِ ٱثۡنَيۡنِۗ قُلۡ ءَآلذَّكَرَيۡنِ حَرَّمَ أَمِ ٱلۡأُنثَيَيۡنِ أَمَّا ٱشۡتَمَلَتۡ عَلَيۡهِ أَرۡحَامُ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۖ أَمۡ كُنتُمۡ شُهَدَآءَ إِذۡ وَصَّىٰكُمُ ٱللَّهُ بِهَٰذَاۚ فَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبٗا لِّيُضِلَّ ٱلنَّاسَ بِغَيۡرِ عِلۡمٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ

Nombe kumbali ja ngamiya (agumbile) siŵili (tonde ni nkolo), ni kumbali ja ng'ombe (agumbile) siŵili (tonde ni nkolo), jilani: “Ana Jwalakwe ŵankanyisye achitonde ŵanaŵaŵili (jwangamiya ni jwang'ombe), kapena mikolo jinajiŵili (wangamiya ni wang'ombe), kapena (tuŵanache) twatusimaniche muiŵelechelo ya mikolo jiŵiliji? Kapena jenumanja mwapali pandema jaŵannamulaga Allah yalakweyi? Ana nduni jwali jwalupuso nnope kumpunda jwaakunsepela Allah unami kuti ŵasochelesye ŵandu mwangali umanyilisi? Chisimu Allah ngaakwaajongolaga ŵandu ŵakulitenda lupuso.”

Verset: 145

قُل لَّآ أَجِدُ فِي مَآ أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَىٰ طَاعِمٖ يَطۡعَمُهُۥٓ إِلَّآ أَن يَكُونَ مَيۡتَةً أَوۡ دَمٗا مَّسۡفُوحًا أَوۡ لَحۡمَ خِنزِيرٖ فَإِنَّهُۥ رِجۡسٌ أَوۡ فِسۡقًا أُهِلَّ لِغَيۡرِ ٱللَّهِ بِهِۦۚ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ غَيۡرَ بَاغٖ وَلَا عَادٖ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ

Jilani: “Nganguchipata muyaijuwulidwe kukwangu chachili haraam (kulya) kwa jwaakusaka kulya, ikaŵeje naga chili chibudu, kapena myasi jakusulusyidwa (ndema ja kusikita), kapena nyama jeguluŵe, chisimu jalakwejo jiŵele jausakwa, kapena (chinyama chakutendekasya) kopoka (mmalamusi ga Allah) pakolanjilidwa (lina linepe) lyangaŵaga lya Allah pakuchisikita (kuŵa mbepesi ja akumasoka).” Nambo jwachasingalilwe (nikulya chaharaamucho) mwangali kuchisachilila nnope kapena kusumba mpika, basi (ngaapata sambi), chisimu Ambuje ŵenu (Allah) ni Ŵakululuka kusyene, Ŵachanasa channope.

Verset: 146

وَعَلَى ٱلَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمۡنَا كُلَّ ذِي ظُفُرٖۖ وَمِنَ ٱلۡبَقَرِ وَٱلۡغَنَمِ حَرَّمۡنَا عَلَيۡهِمۡ شُحُومَهُمَآ إِلَّا مَا حَمَلَتۡ ظُهُورُهُمَآ أَوِ ٱلۡحَوَايَآ أَوۡ مَا ٱخۡتَلَطَ بِعَظۡمٖۚ ذَٰلِكَ جَزَيۡنَٰهُم بِبَغۡيِهِمۡۖ وَإِنَّا لَصَٰدِقُونَ

Sano aŵala ŵaŵaliji Ayuda twakanyisye (kulya) chilichose chachikwete ikotwa yangagaŵikana (mpela liŵata ni hachi), soni kumbali ja ng'ombe kwisa soni mbusi ni ngondolo twakanyisye (kulya) mauta gakwe ikaŵeje gaganyambatile m’migongo jakwe kapena m’matumbo kapena gagawanganyichilene ni maupa, yalakweyo twalipile ŵanganyao ligongo lya unampitiku wao, soni chisimu Uwwe niŵakuŵecheta yakuona.

Verset: 147

فَإِن كَذَّبُوكَ فَقُل رَّبُّكُمۡ ذُو رَحۡمَةٖ وَٰسِعَةٖ وَلَا يُرَدُّ بَأۡسُهُۥ عَنِ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ

Sano naga akwisa mwakunkanila, basi jilani: “M'mbuje gwenu ni Nsyene chanasa chakwenela, nambo ilagasyo Yakwe yangaŵa nkuyiusya kwa ŵandu ŵakuleŵa.”

Verset: 148

سَيَقُولُ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَآ أَشۡرَكۡنَا وَلَآ ءَابَآؤُنَا وَلَا حَرَّمۡنَا مِن شَيۡءٖۚ كَذَٰلِكَ كَذَّبَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ حَتَّىٰ ذَاقُواْ بَأۡسَنَاۗ قُلۡ هَلۡ عِندَكُم مِّنۡ عِلۡمٖ فَتُخۡرِجُوهُ لَنَآۖ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا تَخۡرُصُونَ

Chaŵecheteje aŵala ŵawwanganyisye (Allah ni isanamu) kuti: “Allah angasache nganganitum'bwanganya (uwwe) namuno achatati ŵetu, soni nganganituchitenda kuŵa haraam chilichose (chaachitesile Jwalakwe kuŵa halaal, nambo kuti akuinonyela yatukutendayi).” Iyyoyopeyo ni iŵatite pakanila aŵala ŵaŵaliji paujo pao mpaka ŵapasisye ipotesi Yetu. Jilani: “Ana nkwete umanyilisi uliose (wanti Allah akuinonyela yankutendayo) mwanti mpaka ntukopochesye (wele umanyilisio)? Ngankukuya ikaŵeje liganichisyape, soni nganim'ba jenumanja kuti nkuŵecheta inepe ikaŵeje yaunami.”

Verset: 149

قُلۡ فَلِلَّهِ ٱلۡحُجَّةُ ٱلۡبَٰلِغَةُۖ فَلَوۡ شَآءَ لَهَدَىٰكُمۡ أَجۡمَعِينَ

Jilani: “Sano Allah ni jwaakwete umboni wakupesya makani (pakutumisya Achimitume ni kutulusya itabu), mwanti angasache angan’jongwele ŵanaose.”

Verset: 150

قُلۡ هَلُمَّ شُهَدَآءَكُمُ ٱلَّذِينَ يَشۡهَدُونَ أَنَّ ٱللَّهَ حَرَّمَ هَٰذَاۖ فَإِن شَهِدُواْ فَلَا تَشۡهَدۡ مَعَهُمۡۚ وَلَا تَتَّبِعۡ أَهۡوَآءَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ وَهُم بِرَبِّهِمۡ يَعۡدِلُونَ

Jilani: “Ikani nasyo mboni syenu syasipeleche umboni kuti Allah ŵayitesile kuŵa haraam yalakweyi.” Sano naga sipelecheje umboni, basi mmwe ngasintendela nasyo umboni, soni nkakuya yaakuisaka aŵala ŵaagakaaniile ma Ȃya Getu, ni aŵala ŵangakukulupilila ya Akhera, soni ŵanganyao akuŵika chakulandanyichisya ni M'mbuje gwao (pakuchigalagatila).

Verset: 151

۞ قُلۡ تَعَالَوۡاْ أَتۡلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمۡ عَلَيۡكُمۡۖ أَلَّا تُشۡرِكُواْ بِهِۦ شَيۡـٔٗاۖ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنٗاۖ وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَوۡلَٰدَكُم مِّنۡ إِمۡلَٰقٖ نَّحۡنُ نَرۡزُقُكُمۡ وَإِيَّاهُمۡۖ وَلَا تَقۡرَبُواْ ٱلۡفَوَٰحِشَ مَا ظَهَرَ مِنۡهَا وَمَا بَطَنَۖ وَلَا تَقۡتُلُواْ ٱلنَّفۡسَ ٱلَّتِي حَرَّمَ ٱللَّهُ إِلَّا بِٱلۡحَقِّۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ

Jilani: “Ikaani nansoomele yaayitesile haraam kukwenu M'mbuje gwenu. Ngasimum'bwanganyaga Jwalakwe ni chilichose, ni mwatendeleje yambone achinangolo ŵanaŵaŵili, soni nkaulagaga ŵanache ŵenu ligongo lya kulaga, Uwwe chitumpe lisiki jenumanja ni ŵanganyao, soni ngasiyyiŵandichila yakunyalaya (mpela chikululu) yakuonechela ni yakusisika, soni ngasim'bulaga mundu jwaakanyisye Allah (kum'bulaga) ikaŵeje pa ligongo lyakwitichika (ni malamusi ga Dini), yalakweyi anchisisye jenumanja kuti m'be ni lunda.”

Verset: 152

وَلَا تَقۡرَبُواْ مَالَ ٱلۡيَتِيمِ إِلَّا بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ أَشُدَّهُۥۚ وَأَوۡفُواْ ٱلۡكَيۡلَ وَٱلۡمِيزَانَ بِٱلۡقِسۡطِۖ لَا نُكَلِّفُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۖ وَإِذَا قُلۡتُمۡ فَٱعۡدِلُواْ وَلَوۡ كَانَ ذَا قُرۡبَىٰۖ وَبِعَهۡدِ ٱللَّهِ أَوۡفُواْۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ

“Soni ngasinchiŵandichila chipanje cha mwanache jwaŵina ikaŵeje mwitala lyalili lyambone (mpela kuchitupiya ni malonda), mpaka akuyiche komangala kwakwe (ni kumpaga), soni gumbasyani chipiimo cha mbale kwisa soni sikelo mwachilungamiko, ngatukunkanganika mundu (kutenda) ikaŵeje yampaka ayikombole, soni pati nchiŵechetaga (pakwimba magambo kapena kupeleka umboni), basi lungamikani namuno (jwakun'gomelajo) ali jwaulongo, soni chilanga cha Allah kwanilisyani, yalakweyi anchisisye jenumanja kuti m'be ŵakumbuchila.”

Verset: 153

وَأَنَّ هَٰذَا صِرَٰطِي مُسۡتَقِيمٗا فَٱتَّبِعُوهُۖ وَلَا تَتَّبِعُواْ ٱلسُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمۡ عَن سَبِيلِهِۦۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ

“Soni ali ni litala lyangu lyalili lyagoloka basi likuyani, ni ngasinkuya matala (gane) gatakwika mwagannekangenye ni litala Lyakwe (Allah), yalakweyi anchisisye jenumanja kuti m'be ni woga (wakun'jogopa Jwalakwe).”

Verset: 154

ثُمَّ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ تَمَامًا عَلَى ٱلَّذِيٓ أَحۡسَنَ وَتَفۡصِيلٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لَّعَلَّهُم بِلِقَآءِ رَبِّهِمۡ يُؤۡمِنُونَ

Kaneka twampele Musa chitabu pakusaka kwanilisya (ukoto Wetu) kwa jwampaka akolosye (masengo), ni (kuŵa soni) chakusalichisya chindu chilichose, ni chongolo kwisa soni chanasa, kuti ŵanganyao akulupilile yakusimangana ni M'mbuje gwao.

Verset: 155

وَهَٰذَا كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ مُبَارَكٞ فَٱتَّبِعُوهُ وَٱتَّقُواْ لَعَلَّكُمۡ تُرۡحَمُونَ

Sano aji (Qur’an) ni chitabu chatutulwisye chachili chaupile, basi chikuyani, ni kuŵa ni woga, kuti jenumanja ntendeledwe chanasa.

Verset: 156

أَن تَقُولُوٓاْ إِنَّمَآ أُنزِلَ ٱلۡكِتَٰبُ عَلَىٰ طَآئِفَتَيۡنِ مِن قَبۡلِنَا وَإِن كُنَّا عَن دِرَاسَتِهِمۡ لَغَٰفِلِينَ

Kuti kasin'ja kuŵecheta (yanti): “Chisimu chitabu chatulusyidwe ku makuga gaŵili ga m'bujo mwetu (Ayuda ni Akilisito), soni uwwe twaliji tukakumanyilila yaŵaliji nkusooma.”

Verset: 157

أَوۡ تَقُولُواْ لَوۡ أَنَّآ أُنزِلَ عَلَيۡنَا ٱلۡكِتَٰبُ لَكُنَّآ أَهۡدَىٰ مِنۡهُمۡۚ فَقَدۡ جَآءَكُم بَيِّنَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٞۚ فَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن كَذَّبَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَصَدَفَ عَنۡهَاۗ سَنَجۡزِي ٱلَّذِينَ يَصۡدِفُونَ عَنۡ ءَايَٰتِنَا سُوٓءَ ٱلۡعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يَصۡدِفُونَ

Kapena kasin'ja kuti: “Tungaŵe uwwepe ni ŵachatutuluchile chitabu, tungaliji ŵakongoka nnope kwapunda ŵanganyao.” Basi pamasile pachim'bichilile chimanyilo (chakumanyukuka) chakuumila kwa M’mbuje gwenu (jajili Qur’an) soni chongolo kwisa soni chanasa, ana nduni jwali jwalupuso nnope kumpunda jwaagakaaniile ma Ȃya ga Allah ni kugatundumalila? Tuchalipila aŵala ŵaakugatundumalila ma Ȃya Getu ilagasyo yakusakala nnope ligongo lyakutundumala kwao.

Verset: 158

هَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّآ أَن تَأۡتِيَهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ أَوۡ يَأۡتِيَ رَبُّكَ أَوۡ يَأۡتِيَ بَعۡضُ ءَايَٰتِ رَبِّكَۗ يَوۡمَ يَأۡتِي بَعۡضُ ءَايَٰتِ رَبِّكَ لَا يَنفَعُ نَفۡسًا إِيمَٰنُهَا لَمۡ تَكُنۡ ءَامَنَتۡ مِن قَبۡلُ أَوۡ كَسَبَتۡ فِيٓ إِيمَٰنِهَا خَيۡرٗاۗ قُلِ ٱنتَظِرُوٓاْ إِنَّا مُنتَظِرُونَ

Ana pana yaakwembecheya pangaŵaga kwayichilila malaika (kukwatyosya umi), kapena kwika Ambuje ŵenu (lisiku lya Kiyama kukwilanya magambo), kapena kwika ine muimanyilo ya Ambuje ŵenu (yakulosya kuŵandichila Kiyama)? Lisiku lya kwika ine mu imanyilo ya Ambuje ŵenu, ngasichinkamuchisya mundu chikulupi chakwe (chakulupilila pa jele ndemajo) naga nganakulupilila kala, kapena kupanganya yambone m’chikulupi mwakwemo. Jilani: “Jembecheyani, uwwe nowe tukwembecheya.^[7]”

(6:7) Akusimulila Abu Hurairaht yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “Ngasijiyika Kiyama mpaka tilikopoche kaje lyuŵa kuumila kungapililo. Basi ŵandu patachiliona, tachikulupilila wosope ŵatachiŵa pa chilambo. Jalakwejo nindema jachichitenda ngankamuchisya mundu chikulupi chakwe, naga nganijuŵa jwakulupilila nikalape.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No. 4359).

Verset: 159

إِنَّ ٱلَّذِينَ فَرَّقُواْ دِينَهُمۡ وَكَانُواْ شِيَعٗا لَّسۡتَ مِنۡهُمۡ فِي شَيۡءٍۚ إِنَّمَآ أَمۡرُهُمۡ إِلَى ٱللَّهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ يَفۡعَلُونَ

Chisimu aŵala ŵaagaŵenye dini jao nikuŵa ŵanganyao mikutula-mikutula, mmwe ngachikum'bandika chilichose cha ŵanganyao, chisimu nganya jao jili kwa Allah (ni jutachimanyilila yakutenda nao), kaneka ni tachatagulila yaŵaliji nkutenda.

Verset: 160

مَن جَآءَ بِٱلۡحَسَنَةِ فَلَهُۥ عَشۡرُ أَمۡثَالِهَاۖ وَمَن جَآءَ بِٱلسَّيِّئَةِ فَلَا يُجۡزَىٰٓ إِلَّا مِثۡلَهَا وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ

Jwatachiyika nacho chambone (chimo), basi tachipata yambone likumi yakulandana nacho, nambo jwatachiyika nacho chakusakala (chimo), ngasalipidwa ikaŵeje chanti mpela chichocho, soni ŵanganyao ngasaja kutendedwa lupuso.

Verset: 161

قُلۡ إِنَّنِي هَدَىٰنِي رَبِّيٓ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ دِينٗا قِيَمٗا مِّلَّةَ إِبۡرَٰهِيمَ حَنِيفٗاۚ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ

Jilani: “Chisimu une anjongoleele Ambuje ŵangu kwitala lyakongoka (lya Usilamu), jajili dini jagoloka, dini ja Ibrahima juŵaliji jwakongoka, soni nganaŵa mwaakuwanganya (Allah ni isanamu).”

Verset: 162

قُلۡ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحۡيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Jilani: “Chisimu swala jangu, ni mbepesi jangu, kwisa soni umi wangu ni chiwa changu, (yosopeyo) ya Allah M'mbuje jwa iwumbe yosope.

Verset: 163

لَا شَرِيكَ لَهُۥۖ وَبِذَٰلِكَ أُمِرۡتُ وَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ

Jwangali ŵakamusyangana Najo, soni yalakweyi ni yanamulidwe, soni une ni jwandanda mwa Asilamu.”

Verset: 164

قُلۡ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَبۡغِي رَبّٗا وَهُوَ رَبُّ كُلِّ شَيۡءٖۚ وَلَا تَكۡسِبُ كُلُّ نَفۡسٍ إِلَّا عَلَيۡهَاۚ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٞ وِزۡرَ أُخۡرَىٰۚ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُم مَّرۡجِعُكُمۡ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ

Jilani: “Ana sose m'mbuje jwine jwangaŵaga Allah, kutendaga Jwalakwe ni M'mbuje jwa chindu chilichose?” Ni ngakupanganyaga mundu jwalijose (yasambi) ikaŵeje akulipanganyichisya nsyene (ipotesi yakwe), soni jwaatwiichiile nsigo (wasambi) ngasaja kutwichila nsigo wajwine, kaneka kwa M'mbuje gwenu ni kwakuujila kwenu, basi nitachintagulila ichindu yamwaliji nkulekangana muyalakweyo.

Verset: 165

وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَكُمۡ خَلَٰٓئِفَ ٱلۡأَرۡضِ وَرَفَعَ بَعۡضَكُمۡ فَوۡقَ بَعۡضٖ دَرَجَٰتٖ لِّيَبۡلُوَكُمۡ فِي مَآ ءَاتَىٰكُمۡۗ إِنَّ رَبَّكَ سَرِيعُ ٱلۡعِقَابِ وَإِنَّهُۥ لَغَفُورٞ رَّحِيمُۢ

Soni Jwalakwe ni Ajula jwantesile ŵanganyammwe kuŵa ŵawinjila pachilambo (panyuma pakwajonanga ŵakala), ni ŵanyakwile pa uchimbichimbi ŵane mwajenumanja pachanya pa ŵane kuti an'dije mayeso pa ichindu yampele, chisimu Ambuje ŵenu ni ŵachitema pakupeleka ipotesi, nambo soni Ŵalakweo ni Ŵakululuka kusyene, Ŵachanasa channope.