શબ્દોનું ભાષાંતર સૂરહ અસ્ સોફ્ફાત - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - કુરઆન કરીમનો એન્સાઈક્લોપીડિયા

Соффот сураси

સૂરતના હેતુઓ માંથી:

تنزيه الله عما نسبه إليه المشركون، وإبطال مزاعمهم في الملائكة والجن.

Аллоҳнинг мушриклар айтаётган айблардан поклигини кўрсатиб бериш ҳамда уларнинг фаришталар ва жинлар ҳақидаги гумонларини пучга чиқариш.

---

આયત: 1

وَٱلصَّٰٓفَّٰتِ صَفّٗا

Аллоҳ ибодат чоғида бир текис саф тортиб турадиган фаришталар номига қасам ичди.

આયત: 2

فَٱلزَّٰجِرَٰتِ زَجۡرٗا

Аллоҳ булутларни тўсиб, Ўзи истаган тарафга ҳайдайдиган фаришталар номига қасам ичди.

આયત: 3

فَٱلتَّٰلِيَٰتِ ذِكۡرًا

Аллоҳ Ўзининг каломини тиловат қиладиган фаришталар номига қасам ичди.

આયત: 4

إِنَّ إِلَٰهَكُمۡ لَوَٰحِدٞ

Эй инсонлар, сизларнинг чин маъбудингиз биттадир, шериксиздир. У Аллоҳдир.

આયત: 5

رَّبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَا وَرَبُّ ٱلۡمَشَٰرِقِ

Осмонларнинг Парвардигоридир. Ернинг Парвардигоридир. Улар орасидаги нарсаларнинг Парвардигоридир. Қишин-ёзин ҳали чиқиб, ҳали ботиб турадиган қуёшнинг Парвардигоридир.

આયત: 6

إِنَّا زَيَّنَّا ٱلسَّمَآءَ ٱلدُّنۡيَا بِزِينَةٍ ٱلۡكَوَاكِبِ

Дарҳақиқат, Биз ерга энг яқин осмонни жуда гўзал юлдузлар ила безадик. Улар худди тизиб қўйилган инжулар каби порлайдилар.

આયત: 7

وَحِفۡظٗا مِّن كُلِّ شَيۡطَٰنٖ مَّارِدٖ

Дунё осмонини юлдузлар ила ҳар бир итоатсиз шайтондан асрадик.

આયત: 8

لَّا يَسَّمَّعُونَ إِلَى ٱلۡمَلَإِ ٱلۡأَعۡلَىٰ وَيُقۡذَفُونَ مِن كُلِّ جَانِبٖ

Самодаги фаришталар Парвардигор тарафидан келган ваҳий, У Зотнинг шариати ёки қадари ҳақида гаплашиб турганларида уларни шайтонлар эшита олмаслар. Улар ҳар тарафдан учар юлдузлар ила қаршиликка учрайдилар, ҳайдаладилар.

આયત: 9

دُحُورٗاۖ وَلَهُمۡ عَذَابٞ وَاصِبٌ

Эшитмасликлари учун улар ҳайдаладилар. Охиратда эса уларга доимий аламли азоб бордир.

આયત: 10

إِلَّا مَنۡ خَطِفَ ٱلۡخَطۡفَةَ فَأَتۡبَعَهُۥ شِهَابٞ ثَاقِبٞ

Шайтонлардан биронтасининг бир илиб олгани бундан мустасно. Бу фаришталар ўртасида айланиб, ҳали ергача етиб келмаган бир сўздир. Унга ҳам бир учар юлдуз етиб олиб, куйдириб юборади. Учар юлдузлар куйдириб юборишидан олдин уни жинлар коҳинларга етказиши ва улар бирга юзни қўшиб ёлғон тўқишлари ҳам мумкин.

આયત: 11

فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَهُمۡ أَشَدُّ خَلۡقًا أَم مَّنۡ خَلَقۡنَآۚ إِنَّا خَلَقۡنَٰهُم مِّن طِينٖ لَّازِبِۭ

Эй Муҳаммад, анави қайта тирилишни инкор этаётган кофирлардан сўранг-чи, яратилиши қаттиқроқ, жисми кучлироқ, аъзолари улканроқ улармикинлар ёки Биз яратган осмонлар, ер ва фаришталармикин? Дарҳақиқат, Биз уларни ёпишқоқ лойдан яратдик. Шу қадар заиф нарсадан яратилган бўла туриб, яна қандай қайта тирилишни инкор қиладилар-а!

આયત: 12

بَلۡ عَجِبۡتَ وَيَسۡخَرُونَ

Эй Муҳаммад, сиз Аллоҳнинг қудратига, махлуқотларини қандай бошқаришига қойил қолдингиз ва мушрикларнинг қайта тирилишни инкор этишларидан ажабландингиз. Анави мушриклар эса бу ҳақда гапирганингиз сари уни масхара қилиш даражасига бордилар.

આયત: 13

وَإِذَا ذُكِّرُواْ لَا يَذۡكُرُونَ

Ўша мушрикларга насиҳат қилинса, унга қулоқ солмайдилар. Чунки улар бағритош одамлар. Уларга насиҳат кор қилмайди.

આયત: 14

وَإِذَا رَأَوۡاْ ءَايَةٗ يَسۡتَسۡخِرُونَ

Пайғамбар алайҳиссаломнинг ҳақ эканига далолат қилувчи бирон белгини кўрсалар, унинг устидан куладилар, масхара қиладилар.

આયત: 15

وَقَالُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٌ

"Муҳаммад олиб келган нарса очиқ, кўриниб турган сеҳрдан бошқа нарса эмас", дейдилар.

આયત: 16

أَءِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابٗا وَعِظَٰمًا أَءِنَّا لَمَبۡعُوثُونَ

Ўлиб тупроқ ва чириган суякларга айланиб кетганимиздан кейин яна қайта тириламизми? Ахир бундай бўлиши мумкин эмас-ку!

આયત: 17

أَوَءَابَآؤُنَا ٱلۡأَوَّلُونَ

Ўтиб кетган боболаримиз ҳам қайта тириладиларми?

આયત: 18

قُلۡ نَعَمۡ وَأَنتُمۡ دَٰخِرُونَ

Эй Муҳаммад, уларга шундай жавоб беринг: "Ҳа, тупроқ ва чириган суякларга айланиб кетганингиздан кейин қайта тириласизлар. Олдин ўтиб кетган ота-боболарингиз ҳам. Ҳаммангиз хор-зор бўлган ҳолингизда қайта тириласизлар.

આયત: 19

فَإِنَّمَا هِيَ زَجۡرَةٞ وَٰحِدَةٞ فَإِذَا هُمۡ يَنظُرُونَ

Бу иш Сур карнайига бир нафха уриш билангина юз беради. Қарабсизки, ҳаммалари Қиёмат кунининг даҳшатларини ўз кўзлари билан кўриб, энди Аллоҳ бизни нима қилар экан, дея кутиб турадилар.

આયત: 20

وَقَالُواْ يَٰوَيۡلَنَا هَٰذَا يَوۡمُ ٱلدِّينِ

Қайта тирилишни инкор қилган мушриклар: "Шўримиз қурсин! Ахир бу Аллоҳ бандаларини у дунёда қилган амалларига яраша жазолайдиган ва мукофотлайдиган Қиёмат куни-ку", деб қоладилар.

આયત: 21

هَٰذَا يَوۡمُ ٱلۡفَصۡلِ ٱلَّذِي كُنتُم بِهِۦ تُكَذِّبُونَ

Уларга шундай дейилади: "Сизлар инкор қилган ва ёлғонга чиқарган ажрим куни мана шу".

આયત: 22

۞ ٱحۡشُرُواْ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ وَأَزۡوَٰجَهُمۡ وَمَا كَانُواْ يَعۡبُدُونَ

Ўша кунда фаришталарга шундай дейилади: "Золим мушрикларни ва уларнинг ҳамтовоқларини ҳамда улар Аллоҳни қўйиб, ибодат қилиб юрган бутларини тўплаб, ҳаммасини жаҳаннам сари ҳайдаб боринглар. Зеро, уларнинг борар жойи ўша дўзахдир.

આયત: 23

مِن دُونِ ٱللَّهِ فَٱهۡدُوهُمۡ إِلَىٰ صِرَٰطِ ٱلۡجَحِيمِ

Ўша кунда фаришталарга шундай дейилади: "Золим мушрикларни ва уларнинг ҳамтовоқларини ҳамда улар ибодат қилиб юрган бутларини тўплаб, ҳаммасини жаҳаннам сари ҳайдаб боринглар. Зеро, уларнинг борар жойи ўша дўзахдир.

આયત: 24

وَقِفُوهُمۡۖ إِنَّهُم مَّسۡـُٔولُونَ

Уларни дўзахга киритишдан олдин тўхтатиб туринглар. Олдин қилиб ўтган ишларига ҳисоб берсинлар. Ундан кейин дўзахга ҳайданглар.

આયતોના ફાયદાઓ માંથી:

• تزيين السماء الدنيا بالكواكب لمنافع؛ منها: تحصيل الزينة، والحفظ من الشيطان المارد.

Дунё осмонини юлдузлар билан безашнинг фойдаларидан бири, уни гўзал қилиш бўлса, яна бири шайтон ҳужумидан ҳимоя қилишдир.

• إثبات الصراط؛ وهو جسر ممدود على متن جهنم يعبره أهل الجنة، وتزل به أقدام أهل النار.

Оятларда пулсиротнинг борлиги ўз исботини топиб турибди. У дўзах устига қўйилган кўприкдир. Жаннатийлар ундан ўтиб кетадилар. Дўзахийлар эса унга қулаб тушадилар.

આયત: 25

مَا لَكُمۡ لَا تَنَاصَرُونَ

Уларга қаҳр билан шундай дейилади: "Сизларга нима бўлдики, бир-бирингизга ёрдам бермаяпсизлар? У дунёда ўзаро ёрдамлашишга уста эдингизлар-ку! Бутларингизнинг ёрдам беришига ишонар эдингизлар-ку!"

આયત: 26

بَلۡ هُمُ ٱلۡيَوۡمَ مُسۡتَسۡلِمُونَ

Йўқ! Улар бугун бир-бирларига ёрдам беролмайдилар. Чунки улар ожиз ва нотавонлардир. Энди бугун таслим бўлиб, Аллоҳнинг амрига итоат этишдан бошқа чоралари йўқ.

આયત: 27

وَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَسَآءَلُونَ

Улар бир-бирларига қараб, бир-бирларини маломат қиладилар, ўзаро хусуматлашадилар. Лекин у кун маломат ва хусуматлар фойда бермайдиган кундир.

આયત: 28

قَالُوٓاْ إِنَّكُمۡ كُنتُمۡ تَأۡتُونَنَا عَنِ ٱلۡيَمِينِ

Тобелар пешволарга шундай дейдилар: "Эй улуғларимиз, сизлар бизга дин ва ҳақиқат тарафидан келиб, куфр ва ширкни чиройли қилиб кўрсатган экансизлар. Пайғамбар алайҳиссалом Аллоҳ тарафидан олиб келган ҳақдан эса бизни бездирар эдингизлар".

આયત: 29

قَالُواْ بَل لَّمۡ تَكُونُواْ مُؤۡمِنِينَ

Пешволар тобеларга шундай жавоб берадилар: "Иш сизлар ўйлагандек бўлган эмас. Ўзларингиз мўмин бўлмасдан, ҳақни инкор қилиб, кофирлигингизда қолгансизлар".

આયત: 30

وَمَا كَانَ لَنَا عَلَيۡكُم مِّن سُلۡطَٰنِۭۖ بَلۡ كُنتُمۡ قَوۡمٗا طَٰغِينَ

Эй тобелар, бизда сизларни қаҳр билан мажбурлаш имкони бўлмаган-ку. Қандай қилиб, сизларни куфр, ширк ва гуноҳлар қилишга биз мажбурлаган бўлайлик? Ўзларингиз ҳаддан ошиб, куфру залолатга кетган қавм бўлгансизлар.

આયત: 31

فَحَقَّ عَلَيۡنَا قَوۡلُ رَبِّنَآۖ إِنَّا لَذَآئِقُونَ

Бас, бизга ҳам, сизларга ҳам Аллоҳ таолонинг: "Жаҳаннамни сен ва сенга эргашганларнинг ҳаммаси билан аниқ тўлдираман", (Сод - 85) деган огоҳлантирув ваъдаси ҳақ бўлди. Энди биз ўша ваъда қилинган азобни сўзсиз тотгувчилармиз.

આયત: 32

فَأَغۡوَيۡنَٰكُمۡ إِنَّا كُنَّا غَٰوِينَ

Бас, сизларни залолат ва куфрга чақирдик. Дарҳақиқат, ўзимиз тўғри йўлдан озган эдик.

આયત: 33

فَإِنَّهُمۡ يَوۡمَئِذٖ فِي ٱلۡعَذَابِ مُشۡتَرِكُونَ

Қиёмат куни тобелар ҳам, пешволар ҳам азоб чекишда муштаракдирлар.

આયત: 34

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَفۡعَلُ بِٱلۡمُجۡرِمِينَ

Ўшаларга азобни тоттирганимиз каби бошқа жиноятчиларни ҳам шундай қиламиз.

આયત: 35

إِنَّهُمۡ كَانُوٓاْ إِذَا قِيلَ لَهُمۡ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ يَسۡتَكۡبِرُونَ

Анави мушрикларга: "Аллоҳдан ўзга буйруғини бажариш ва тақиқидан тийилишга арзийдиган маъбуд йўқдир", дейилганда катта кетиб, мутакаббирлик қилиб, У Зотга бўйсунишдан бош тортдилар.

આયત: 36

وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُوٓاْ ءَالِهَتِنَا لِشَاعِرٖ مَّجۡنُونِۭ

Ўзларича кофирликларига ҳужжат келтириб: "Бир мажнун шоирни деб худоларимизга ибодат қилишни тарк қилар эканмизми?", дейдилар. Мажнун шоир деганда Пайғамбар алайҳиссаломни назарда тутадилар.

આયત: 37

بَلۡ جَآءَ بِٱلۡحَقِّ وَصَدَّقَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Бу жуда катта туҳмат. Пайғамбар алайҳиссалом ҳаргиз мажнун ҳам, шоир ҳам бўлган эмас. У зот Аллоҳни ягона илоҳ деб билиш ва пайғамбарларга эргашишга даъват этувчи Қуръонни олиб келган. Олдинги пайғамбарлар Аллоҳ тарафидан тавҳид ва охиратни исботлаш учун келганларини тасдиқ этган. Уларга мутлақо хилоф қилмаган.

આયત: 38

إِنَّكُمۡ لَذَآئِقُواْ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡأَلِيمِ

Эй мушриклар, кофирлигингиз ва пайғамбарларни ёлғончига чиқарганингиз боис қиёмат куни аниқ аламли азобни тотгувчисизлар.

આયત: 39

وَمَا تُجۡزَوۡنَ إِلَّا مَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ

Эй мушриклар, сизларга куфр ва гуноҳлар каби қилиб ўтган ишларингизга яраша жазо берилур.

આયત: 40

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Лекин Аллоҳга холис ибодат қиладиган мўминлар бу азобдан нажот топадилар.

આયત: 41

أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ رِزۡقٞ مَّعۡلُومٞ

Ана ўша мухлис бандалар учун ризқ бордир. Аллоҳ уларга ризқ бергай. Ёқимлилиги, гўзаллиги, давомийлиги аниқ бўлган бир ризқ.

આયત: 42

فَوَٰكِهُ وَهُم مُّكۡرَمُونَ

Бу ризқ - энг ёқимли, энг ширин турли хил мевалардир. Боз устига уларга даражаларини юксалтириш ва Аллоҳнинг муборак юзига боқиш насиб бўлишидек иззат-икром кўрсатилур.

આયત: 43

فِي جَنَّٰتِ ٱلنَّعِيمِ

Шуларнинг барчаси ҳеч қачон тугамайдиган, узилиб қолмайдиган ноз-неъмат жаннатларида юз беради.

આયત: 44

عَلَىٰ سُرُرٖ مُّتَقَٰبِلِينَ

Сўриларда бир-бирларига қараб ястаниб ўтирадилар.

આયત: 45

يُطَافُ عَلَيۡهِم بِكَأۡسٖ مِّن مَّعِينِۭ

Уларга қадаҳларда булоқ сувидек соф шароблар айлантириб турилур.

આયત: 46

بَيۡضَآءَ لَذَّةٖ لِّلشَّٰرِبِينَ

Ранги оппоқ. Ўзи хуштаъм. Одам ичиб тўймайди. Ичган сари ичгиси келаверади.

આયત: 47

لَا فِيهَا غَوۡلٞ وَلَا هُمۡ عَنۡهَا يُنزَفُونَ

У дунёдаги ароқ каби бўлмайди. Унда маст қиладиган ҳеч нарса йўқ. Уни ичган одам ақлини йўқотмайди. Ақли ҳам, жисми ҳам боягидек саломат тураверади.

આયત: 48

وَعِندَهُمۡ قَٰصِرَٰتُ ٱلطَّرۡفِ عِينٞ

Жаннатда уларнинг ҳузурида гўзал кўзларини эридан бошқага қаратмайдиган покиза аёллар бор.

આયત: 49

كَأَنَّهُنَّ بَيۡضٞ مَّكۡنُونٞ

У кўзлар шу қадар оппоқки, ҳали бирон қўл тегмаган тухумларга ўхшайди.

આયત: 50

فَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَسَآءَلُونَ

Жаннатийлар бир-бирларига қараб ўтириб, ўтмишлари ҳақида, шу дунёда қилиб ўтган ишлари ҳақида бир-бирларидан сўрайдилар.

આયત: 51

قَالَ قَآئِلٞ مِّنۡهُمۡ إِنِّي كَانَ لِي قَرِينٞ

Мўминлардан бири шундай дейди: "Дунёда менинг бир дўстим бўлиб, қайта тирилишни инкор қиларди.

આયતોના ફાયદાઓ માંથી:

• سبب عذاب الكافرين: العمل المنكر؛ وهو الشرك والمعاصي.

Кофирларнинг азобланишига сабаб тақиқланган ишларни қилишларидир. Улар ширк ва гуноҳлардир.

• من نعيم أهل الجنة أنهم نعموا باجتماع بعضهم مع بعض، ومقابلة بعضهم مع بعض، وهذا من كمال السرور.

Жаннатийларга берилган неъматлардан бири шуки, улар бир-бирларига қараб гаплашиб ўтирадилар. Дийдорлашув билан шодлик қиёмига етади.

આયત: 52

يَقُولُ أَءِنَّكَ لَمِنَ ٱلۡمُصَدِّقِينَ

Менга инкор этиш ва масхара қилиш оҳангида шундай дерди: "Эй дўст, ростдан ҳам сен ўликларнинг қайта тирилишини тасдиқлайсанми?"

આયત: 53

أَءِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابٗا وَعِظَٰمًا أَءِنَّا لَمَدِينُونَ

Ўлиб тупроқ ва чириган суякларга айланиб кетганимиздан кейин яна қайта тирилиб, бу дунёда қилиб ўтган ишларимиз учун жазога тортиламизми?

આયત: 54

قَالَ هَلۡ أَنتُم مُّطَّلِعُونَ

Мўмин дўсти жаннатий биродарларига деди: "Қайта тирилишни инкор қилган бу дўстимнинг оқибати қандай бўлганини сизлар ҳам бир кўринглар".

આયત: 55

فَٱطَّلَعَ فَرَءَاهُ فِي سَوَآءِ ٱلۡجَحِيمِ

Бас, ўзи қараб, уни дўзахнинг ўртасида кўрди.

આયત: 56

قَالَ تَٱللَّهِ إِن كِدتَّ لَتُرۡدِينِ

Деди: "Эй дўст, Аллоҳга қасамки, мени ҳам куфрга, қайта тирилишни инкор этишга чақириб, дўзахга итариб юборишингга оз қолган экан".

આયત: 57

وَلَوۡلَا نِعۡمَةُ رَبِّي لَكُنتُ مِنَ ٱلۡمُحۡضَرِينَ

Аллоҳнинг менга ато этган ҳидоят ва тавфиқ неъмати бўлмаганида азобга тайёрлаб қўйилганлар сафида бўлиб қолар эдим.

આયત: 58

أَفَمَا نَحۡنُ بِمَيِّتِينَ

Биз жаннатийлар ҳеч қачон ўлмаймиз.

આયત: 59

إِلَّا مَوۡتَتَنَا ٱلۡأُولَىٰ وَمَا نَحۡنُ بِمُعَذَّبِينَ

Дунё ҳаётида бўлиб ўтган биринчи ўлганимиз бундан мустасно. Биз жаннатда абадий қоламиз ва биз кофирлар каби азобланмаймиз.

આયત: 60

إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ

Парвардигоримизнинг бизни дўзахдан асраб, жаннатга киритиши ва унда абадий қолдириши тенгсиз, мислсиз буюк зафардир.

આયત: 61

لِمِثۡلِ هَٰذَا فَلۡيَعۡمَلِ ٱلۡعَٰمِلُونَ

Ҳаракат қиладиганлар мана шундай буюк зафар учун ҳаракат қилсинлар. Зеро, энг фойда берадиган тижорат мана шу.

આયત: 62

أَذَٰلِكَ خَيۡرٞ نُّزُلًا أَمۡ شَجَرَةُ ٱلزَّقُّومِ

Аллоҳ Ўзининг мухлис бандаларига тайёрлаб қўйган мана шу абадий жаннат яхшироқ зиёфатми, мартабами ёки Қуръонда лаълатланган заққум дарахтими? У кофирларнинг таоми бўлиб, тўйдирмайди, юқмайди.

આયત: 63

إِنَّا جَعَلۡنَٰهَا فِتۡنَةٗ لِّلظَّٰلِمِينَ

Биз бу дарахтни золимлар алданадиган бир фитна қилиб қўйдик. Улар фитнага учиб: "Дарахтни ўт еб юборади, у олов ичида ўсиши мумкин эмас", дейишгача бордилар.

આયત: 64

إِنَّهَا شَجَرَةٞ تَخۡرُجُ فِيٓ أَصۡلِ ٱلۡجَحِيمِ

Заққум дарахти дўзах қаърида ўсадиган бир сассиқ дарахтдир.

આયત: 65

طَلۡعُهَا كَأَنَّهُۥ رُءُوسُ ٱلشَّيَٰطِينِ

Унинг мевалари шайтоннинг бошларидек хунук, бемаза ва сассиқдир. Кўринишининг хунуклиги таъмининг ҳам сассиқлигини англатади.

આયત: 66

فَإِنَّهُمۡ لَأٓكِلُونَ مِنۡهَا فَمَالِـُٔونَ مِنۡهَا ٱلۡبُطُونَ

Кофирлар унинг бемаза, сассиқ, хунук мевасидан ейдилар ва бўш қоринларини у билан тўлдирадилар.

આયત: 67

ثُمَّ إِنَّ لَهُمۡ عَلَيۡهَا لَشَوۡبٗا مِّنۡ حَمِيمٖ

Заққум мевасидан еганларидан кейин уларга қайноқ сув ҳам аралаштирилади.

આયત: 68

ثُمَّ إِنَّ مَرۡجِعَهُمۡ لَإِلَى ٱلۡجَحِيمِ

Шундан кейин улар яна жаҳаннам азобига қайтариладилар. Улар азобдан азобга кўчиб юрадилар.

આયત: 69

إِنَّهُمۡ أَلۡفَوۡاْ ءَابَآءَهُمۡ ضَآلِّينَ

Бу кофирлар ота-боболарини йўлдан озган ҳолда топганлар ва ҳеч бир ҳужжатсиз улардан ўрнак олганлар ва уларга тақлид қилганлар.

આયત: 70

فَهُمۡ عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِمۡ يُهۡرَعُونَ

Энди улар адашиш бобида шошганларича ота-боболарининг изидан бормоқдалар.

આયત: 71

وَلَقَدۡ ضَلَّ قَبۡلَهُمۡ أَكۡثَرُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Олдингиларнинг кўплари аниқ адашганлар. Эй Пайғамбар, сизнинг қавмингиз биринчи адашган уммат эмас.

આયત: 72

وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا فِيهِم مُّنذِرِينَ

Ўша умматларга Аллоҳнинг азобидан огоҳлантирадиган пайғамбарлар юбордик. Улар эса кофир бўлдилар.

આયત: 73

فَٱنظُرۡ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُنذَرِينَ

Эй Пайғамбар, Пайғамбарларнинг огоҳлантиришларига қулоқ солмаган қавмларнинг оқибати нима бўлганига қаранг. Шу қилмишлари туфайли улар дўзахга кирдилар ва унда абадий қолиб кетдилар.

આયત: 74

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Аллоҳга холис иймон келтирган бандалар бундан мустасно. Улар кофирлар тортадиган азобдан топадилар.

આયત: 75

وَلَقَدۡ نَادَىٰنَا نُوحٞ فَلَنِعۡمَ ٱلۡمُجِيبُونَ

Нуҳ алайҳиссалом уни ёлғончига чиқарган қавмига қарши дуо қилганди. Бас, Биз нақадар яхши ижобат қилгувчилармиз. Унинг дуосини тезда ижобат айладик.

આયત: 76

وَنَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِيمِ

Уни, оиласини ва мўминларни қавмининг озоридан ҳам, тўфонга ғарқ бўлишдан ҳам асраб қолдик. Тўфон кофирлар устига тушган буюк мусибат эди.

આયતોના ફાયદાઓ માંથી:

• الظفر بنعيم الجنان هو الفوز الأعظم، ولمثل هذا العطاء والفضل ينبغي أن يعمل العاملون.

Энг буюк зафар жаннат неъматларини қўлга киритишдир. Ҳаракат қиладиганлар мана шу зафар йўлида ҳаракат қилсинлар.

• إن طعام أهل النار هو الزقّوم ذو الثمر المرّ الكريه الطعم والرائحة، العسير البلع، المؤلم الأكل.

Дўзахийларнинг емиши бемаза, аччиқ ва сассиқ мевали заққумдир. Уни ейишнинг ўзи бир азоб.

• أجاب الله تعالى دعاء نوح عليه السلام بإهلاك قومه، والله نعم المقصود المجيب.

Аллоҳ Нуҳ алайҳиссаломнинг ўз қавмига қарши қилган дуосини ижобат айлади. Аллоҳ нақадар яхши ижобат қилгувчи.

આયત: 77

وَجَعَلۡنَا ذُرِّيَّتَهُۥ هُمُ ٱلۡبَاقِينَ

Унга, оиласига ва мўминларгагина нажот бериб, кофирларни ғарқ айладик.

આયત: 78

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Кейинги авлодлар орасида уни мақтайдиган, олқишлайдиган яхши ном қолдирдик.

આયત: 79

سَلَٰمٌ عَلَىٰ نُوحٖ فِي ٱلۡعَٰلَمِينَ

Кейинги авлодлар Нуҳга саломатлик, омонлик тилайдилар. Шунинг ўзигина эмас. Уни мақтайдилар ва яхши ном билан ёдга оладилар.

આયત: 80

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Аллоҳга тўкис тоат-ибодат қиладиган муҳсинларни Нуҳ алайҳиссаломни мукофотлагандек мукофотлаймиз.

આયત: 81

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Дарҳақиқат, Нуҳ Аллоҳга итоат этадиган мўмин бандаларимиздандир.

આયત: 82

ثُمَّ أَغۡرَقۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ

Қолганларни тўфонга ғарқ айладик. Улардан асар ҳам қолмади.

આયત: 83

۞ وَإِنَّ مِن شِيعَتِهِۦ لَإِبۡرَٰهِيمَ

Иброҳим ҳам Нуҳнинг динидадир. Ҳар иккиси ҳам Аллоҳни ягона илоҳ деб билишга даъват қилганлар.

આયત: 84

إِذۡ جَآءَ رَبَّهُۥ بِقَلۡبٖ سَلِيمٍ

Эсланг! Ўшанда у Парвардигорига ширкдан холи соф дил билан келганди. Халқига холис Аллоҳ учун насиҳат қилганди.

આયત: 85

إِذۡ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوۡمِهِۦ مَاذَا تَعۡبُدُونَ

Ўшанда отаси ва мушрик қавмини койиб: "Аллоҳни қўйиб, нималарга ибодат қиляпсизлар?", деганди.

આયત: 86

أَئِفۡكًا ءَالِهَةٗ دُونَ ٱللَّهِ تُرِيدُونَ

Аллоҳни қўйиб, сохта худоларга ибодат қиласизларми?

આયત: 87

فَمَا ظَنُّكُم بِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Эй қавмим, оламлар Парвардигори ҳақида қандай гумондасизлар? Уни қўйиб, бошқаларга ибодат қиляпсизлар. У билан учрашган пайтингизда аҳволингиз не кечади? Сизларни нима қилади, деб ўйлайсизлар?

આયત: 88

فَنَظَرَ نَظۡرَةٗ فِي ٱلنُّجُومِ

Иброҳим юлдузларга тикилиб қарар экан, қавми билан байрамга бормаслик учун баҳона қидирарди.

આયત: 89

فَقَالَ إِنِّي سَقِيمٞ

Қавми билан байрамга бормаслик учун "Мен касалман", деди.

આયત: 90

فَتَوَلَّوۡاْ عَنۡهُ مُدۡبِرِينَ

Ундан юз ўгириб кетдилар.

આયત: 91

فَرَاغَ إِلَىٰٓ ءَالِهَتِهِمۡ فَقَالَ أَلَا تَأۡكُلُونَ

Уларнинг Аллоҳни қўйиб ибодат қиладиган бутлари ёнига келиб, масхара оҳангида деди: "Мушриклар сизлар учун тайёрлаган таомдан емайсизларми?"

આયત: 92

مَا لَكُمۡ لَا تَنطِقُونَ

Нега гапирмаяпсизлар, саволларга жавоб бермаяпсизлар? Аллоҳни қўйиб, шундай нарсаларга ибодат қилинадими?

આયત: 93

فَرَاغَ عَلَيۡهِمۡ ضَرۡبَۢا بِٱلۡيَمِينِ

Бас, Иброҳим уларни қўли билан уриб синдирди.

આયત: 94

فَأَقۡبَلُوٓاْ إِلَيۡهِ يَزِفُّونَ

Бутларнинг бандалари унинг олдига шошиб келдилар.

આયત: 95

قَالَ أَتَعۡبُدُونَ مَا تَنۡحِتُونَ

Иброҳим уларга қарши сабот билан туриб, уларни койиб: "Аллоҳни қўйиб, ўз қўлларингиз билан ясаб олган бутларингизга ибодат қиласизларми?", деди.

આયત: 96

وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ وَمَا تَعۡمَلُونَ

Ҳолбуки, ўзингизни ҳам, ясаб олган бутларингизни ҳам Аллоҳ яратган-ку! Шундай бўлгач, маъбудликка ёлғиз Унинг Ўзи ҳақлидир. Унга ширк келтириш нолойиқ бир ишдир.

આયત: 97

قَالُواْ ٱبۡنُواْ لَهُۥ بُنۡيَٰنٗا فَأَلۡقُوهُ فِي ٱلۡجَحِيمِ

Унга қарши ҳужжат билан бас кела олишмагач, ўзаро маслаҳатлашиб, бир ўчоқ-бино қуриш, уни ўтинга тўлдириш, олов ёқиш, кейин эса унга Иброҳимни отишга келишдилар.

આયત: 98

فَأَرَادُواْ بِهِۦ كَيۡدٗا فَجَعَلۡنَٰهُمُ ٱلۡأَسۡفَلِينَ

Қавм Иброҳимга ёмонлик қилмоқчи бўлди. Уни ўлдириб, хотиржам бўлишни истади. Биз эса қасд қилганларни паст айлаб, ўтни Иброҳим учун совуқ ва саломатлик қилиб бердик.

આયત: 99

وَقَالَ إِنِّي ذَاهِبٌ إِلَىٰ رَبِّي سَيَهۡدِينِ

Иброҳим деди: "Мен қавмимнинг шаҳрини тарк этиб, Парвардигорим сари йўл оламан. Токи, Унга бемалол ибодат қилай. Парвардигорим менга дунё ва охиратим учун яхши бўладиган йўлни албатта кўрсатади".

આયત: 100

رَبِّ هَبۡ لِي مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

Парвардигорим, менга ғарибликда қавмим ўрнини босадиган ва ёрдамчи бўладиган бир солиҳ фарзанд ато эт.

આયત: 101

فَبَشَّرۡنَٰهُ بِغُلَٰمٍ حَلِيمٖ

Унинг дуосини ижобат қилиб, унга вояга етгач ҳалим бўладиган бир ўғил кўриши ҳақида хушхабар бердик. У Исмоил алайҳиссаломдир.

આયત: 102

فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ ٱلسَّعۡيَ قَالَ يَٰبُنَيَّ إِنِّيٓ أَرَىٰ فِي ٱلۡمَنَامِ أَنِّيٓ أَذۡبَحُكَ فَٱنظُرۡ مَاذَا تَرَىٰۚ قَالَ يَٰٓأَبَتِ ٱفۡعَلۡ مَا تُؤۡمَرُۖ سَتَجِدُنِيٓ إِن شَآءَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلصَّٰبِرِينَ

Исмоил улғайиб, отасига етиб юра оладиган ёшга етгач, Иброҳим бир туш кўрди. Пайғамбарларнинг туши ваҳийдир. Иброҳим ўғлига тушини айтиб: "Тушимда сени сўяётган эканман. Бир ўйлаб кўр. Сен нима дейсан?", деди. Исмоил отасига шундай жавоб берди: "Отажон, Аллоҳ сизга нимани буюрган бўлса, ўша ишни қилаверинг. Мени Аллоҳнинг ҳукмига рози бўлиб, сабр қиладиганлар сафида кўрасиз".

આયતોના ફાયદાઓ માંથી:

• من مظاهر الإنعام على نوح: نجاة نوح ومن آمن معه، وجعل ذريته أصول البشر والأعراق والأجناس، وإبقاء الذكر الجميل والثناء الحسن.

Нуҳ алайҳиссаломга ато этилган неъматлардан бири шуки, унинг ўзи ҳам, у билан бирга бўлган мўминлар ҳам нажот топдилар. Бутун башарият унинг зурриётидан таралди. У ҳақда гўзал хотира қолди. Ҳамма уни мақтаб гапирадиган бўлди.

• أفعال الإنسان يخلقها الله ويفعلها العبد باختياره.

Инсоннинг ишларини Аллоҳ яратади. Банда эса уларни ўз ихтиёри билан қилади.

• الذبيح بحسب دلالة هذه الآيات وترتيبها هو إسماعيل عليه السلام؛ لأنه هو المُبَشَّر به أولًا، وأما إسحاق عليه السلام فبُشِّر به بعد إسماعيل عليه السلام.

Оятлардаги далолат ва тартибга кўра қурбонлик қилиниши керак бўлган бола Исмоил алайҳиссаломдир. Чунки дастлаб у ҳақда хушхабар берилди. Исҳоқ алайҳиссалом ҳақида эса Исмоил алайҳиссаломдан кейин хушхабар берилган.

• قول إسماعيل: ﴿سَتَجِدُنِي إِن شَآءَ اْللهُ مِنَ اْلصَّابِرِينَ﴾ سبب لتوفيق الله له بالصبر؛ لأنه جعل الأمر لله.

Исмоил алайҳиссаломнинг: "Иншооллоҳ мени сабр қилгувчилардан топасиз", деган гапи сабабли Аллоҳ унга тавфиқ бериб, сабрга муваффақ айлади. Чунки у ишни Аллоҳга топшириб қўйди.

આયત: 103

فَلَمَّآ أَسۡلَمَا وَتَلَّهُۥ لِلۡجَبِينِ

Иккиси ҳам Аллоҳнинг амрига бўйсуниб, Иброҳим ўғлини сўйиш учун пешонаси билан ерга ётқизган пайтда

આયત: 104

وَنَٰدَيۡنَٰهُ أَن يَٰٓإِبۡرَٰهِيمُ

Иброҳим Аллоҳнинг буйруғини бажаришга чоғланган пайтда унга нидо қилдик: "Эй Иброҳим!

આયત: 105

قَدۡ صَدَّقۡتَ ٱلرُّءۡيَآۚ إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Ўғлингни сўйишга жазм қилишинг билан тушингда кўрган ишни амалга ошириб бўлдинг. Биз муҳсинларни сени мана шу буюк машаққатдан қутқарганимиз каби мукофотлаб, уларни ҳам меҳнат, машаққатлардан халос этамиз.

આયત: 106

إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡبَلَٰٓؤُاْ ٱلۡمُبِينُ

Дарҳақиқат, бу очиқ синовдир. Иброҳим синовдан муваффақиятли ўтди.

આયત: 107

وَفَدَيۡنَٰهُ بِذِبۡحٍ عَظِيمٖ

Исмоилнинг ўрнига сўйиш учун бир катта қўчқорни эваз қилиб бердик.

આયત: 108

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Келггуси умматларда Иброҳим учун мақтовлар қолдирдик. Тилларда достон бўлиб, ҳамма уни мақтаб гапирадиган бўлди.

આયત: 109

سَلَٰمٌ عَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِيمَ

Аллоҳ тарафидан Иброҳимга салом айтиляпти ва ҳар қандай балою офатлардан саломатлик тиланяпти.

આયત: 110

كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Биз Иброҳимни тоати учун қандай мукофотлаган бўлсак, муҳсинларни ҳам ана шундай мукофотлаймиз.

આયત: 111

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Дарҳақиқат, Иброҳим Аллоҳга бандалик қилиш шартларига вафо қиладиган мўмин бандаларимиздандир.

આયત: 112

وَبَشَّرۡنَٰهُ بِإِسۡحَٰقَ نَبِيّٗا مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

Унга яна бир бошқа фарзанд ҳақида ҳам хушхабар бердик. У келгусида пайғамбар ва солиҳ банда бўладиган Исҳоқдир. Бу Иброҳимнинг ўғли Исмоилни сўйиш ҳақидаги фармонига бўйсунгани учун берилган мукофотнинг бир қисми бўлди.

આયત: 113

وَبَٰرَكۡنَا عَلَيۡهِ وَعَلَىٰٓ إِسۡحَٰقَۚ وَمِن ذُرِّيَّتِهِمَا مُحۡسِنٞ وَظَالِمٞ لِّنَفۡسِهِۦ مُبِينٞ

Унинг ўзига ҳам, ўғли Исҳоққа ҳам барака ёғдирдик. Уларга неъматларни кўп қилиб бердик. Шулардан бири болаларининг кўп бўлиши. Уларнинг зурриётидан Парвардигорига итоат этадиган муҳсинлар ҳам, куфру маъсиятлар ила ўз жонига жабр қиладиган золимлар ҳам чиқади.

આયત: 114

وَلَقَدۡ مَنَنَّا عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ

Дарҳақиқат, Биз Мусо ва Ҳорунга пайғамбарликни инъом қилдик.

આયત: 115

وَنَجَّيۡنَٰهُمَا وَقَوۡمَهُمَا مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِيمِ

Иккисига ҳам, қавмига ҳам Фиръавнга қул бўлиб қолиш ва ғарқ бўлишдан нажот бердик.

આયત: 116

وَنَصَرۡنَٰهُمۡ فَكَانُواْ هُمُ ٱلۡغَٰلِبِينَ

Уларни Фиръавн ва унинг лашкарига қарши қўлладик. Шу билан душманлари устидан ғалаба қозондилар.

આયત: 117

وَءَاتَيۡنَٰهُمَا ٱلۡكِتَٰبَ ٱلۡمُسۡتَبِينَ

Мусо ва унинг биродари Ҳорунга Аллоҳ тарафидан нозил қилинган Тавротни бердик. У ичида бирон чалкашлиги бўлмаган очиқ китобдир.

આયત: 118

وَهَدَيۡنَٰهُمَا ٱلصِّرَٰطَ ٱلۡمُسۡتَقِيمَ

Иккисини тўғри йўлга ҳидоят қилдик. У Аллоҳнинг ризосига олиб борадиган Ислом йўлидир.

આયત: 119

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِمَا فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Келгуси авлодлар тилида достон бўлиб, ҳамма уларни мақтаб гапирадиган бўлдилар.

આયત: 120

سَلَٰمٌ عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ

Аллоҳ тарафидан Мусо ва Ҳорунга салом айтиляпти ва ҳар қандай балою офатлардан саломатлик тиланяпти.

આયત: 121

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Дарҳақиқат, Биз Мусо ва Ҳорунни қандай мукофотлаган бўлсак, чиройли амал қилгувчиларни ҳам ана шундай мукофотлаймиз.

આયત: 122

إِنَّهُمَا مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Мусо ва Ҳорун Аллоҳга иймон келтирган ва Унинг шариатига амал қиладиган мўмин бандалардандир.

આયત: 123

وَإِنَّ إِلۡيَاسَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Илёс ҳам шак-шубҳасиз, Парвардигори тарафидан юборилган пайғамбарлардандир. Аллоҳ унга пайғамбарлик ва рисолатни инъом этди.

આયત: 124

إِذۡ قَالَ لِقَوۡمِهِۦٓ أَلَا تَتَّقُونَ

Ўшанда у қавми Бани Исроилга деди: "Эй қавмим, Аллоҳдан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан, жумладан, ширкдан тийилиш ила тақво қилмайсизларми?!

આયત: 125

أَتَدۡعُونَ بَعۡلٗا وَتَذَرُونَ أَحۡسَنَ ٱلۡخَٰلِقِينَ

Аллоҳни қўйиб, Баъл номли бутларингизга ибодат қиласизларми? Энг гўзал яратгувчи Аллоҳга ибодат қилишдан бош тортасизларми?!

આયત: 126

ٱللَّهَ رَبَّكُمۡ وَرَبَّ ءَابَآئِكُمُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Аллоҳ сизларни ҳам, олдин ўтган ота-боболарингизни ҳам яратган Парвардигорингиздир. Ибодат қилинишга ёлғиз Угина хақлидир. Ундан бошқа фойда ҳам, зарар ҳам етказа олмайдиган бут, санамлар маъбудликка лойиқ эмас.

આયતોના ફાયદાઓ માંથી:

• قوله: ﴿فَلَمَّآ أَسْلَمَا﴾ دليل على أن إبراهيم وإسماعيل عليهما السلام كانا في غاية التسليم لأمر الله تعالى.

Оятдаги: "Иккиси таслим бўлишгач" иборасидан кўриниб турибдики, Иброҳим ва Исмоил алайҳиссаломлар Аллоҳнинг амрига ниҳоятда қаттиқ бўйсунганлар.

• من مقاصد الشرع تحرير العباد من عبودية البشر.

Шариатнинг мақсадларидан бири бандаларни бандаларга бандалик қилишдан озод этишдир.

• الثناء الحسن والذكر الطيب من النعيم المعجل في الدنيا.

Яхши ном қолдириш, тилларда достон бўлиш шу дунёда ато этилган шошилинч мукофотдир.

આયત: 127

فَكَذَّبُوهُ فَإِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ

Қавми эса уни ёлғончига чиқардилар. Энди шу қилмишлари учун дўзах азобига гирифтор бўладилар.

આયત: 128

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Қавми орасидаги Аллоҳга холис бандалик қиладиган кишиларгина бу азобдан нажот топадилар.

આયત: 129

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Кейингилар тилида достон бўлиб, ҳамма уни мақтаб гапирадиган бўлди.

આયત: 130

سَلَٰمٌ عَلَىٰٓ إِلۡ يَاسِينَ

Аллоҳ тарафидан Илёсга салом ва мақтов айтилди.

આયત: 131

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Илёсни қандай мукофотлаган бўлсак, муҳсин мўминларни ҳам шундай мукофотлаймиз.

આયત: 132

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Илёс Парвардигорига келтирган иймонига содиқ мўминлардандир.

આયત: 133

وَإِنَّ لُوطٗا لَّمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Лут ҳам қавмига огоҳлантирувчи ва хушхабар етказувчи пайғамбардандир.

આયત: 134

إِذۡ نَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥٓ أَجۡمَعِينَ

Эсланг, ўшанда унинг ўзини ҳам, барча аҳлини ҳам қавмига юборилган азобдан сақлаб қолдик.

આયત: 135

إِلَّا عَجُوزٗا فِي ٱلۡغَٰبِرِينَ

Фақат унинг хотини бундан мустасно. У кофир бўлгани учун қавмига қўшилиб азобга гирифтор бўлди.

આયત: 136

ثُمَّ دَمَّرۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ

Кейин уни ёлғончига чиқарган, у олиб келган рисолатни тасдиқ этмаган бошқаларни ҳам ҳалок қилдик.

આયત: 137

وَإِنَّكُمۡ لَتَمُرُّونَ عَلَيۡهِم مُّصۡبِحِينَ

Эй Макка аҳли, шак-шубҳасиз, сизлар Шомга қиладиган сафарларингизда улар яшаб ўтган жойлардан тонг чоғларида ўтиб турасизлар.

આયત: 138

وَبِٱلَّيۡلِۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ

Кечаси ҳам ўтиб турасизлар. Ақл юритмайсизларми? Уларнинг ҳақни тан олмай. пайғамбарларни ёлғончига чиқарганлари ва мислсиз фаҳш ишларни қилганлари сабабли нақадар аянчли оқибатга гирифтор бўлганларидан ибрат олмайсизларми?

આયત: 139

وَإِنَّ يُونُسَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Бандамиз Юнус ҳам ўз қавмига огоҳлантирувчи ва хушхабар етказувчи қилиб юборилган пайғамбарлардандир.

આયત: 140

إِذۡ أَبَقَ إِلَى ٱلۡفُلۡكِ ٱلۡمَشۡحُونِ

Ўшанда у Парвардигорининг изнисиз қавмидан қочиб, одамлар ва нарсаларга тўла кемага миниб олганди.

આયત: 141

فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنَ ٱلۡمُدۡحَضِينَ

Кема тўла бўлгани учун ғарқ бўлиш ёқасига келиб қолди. Йўловчилар кема чўкиб кетмаслиги учун кимнидир денгизга улоқтирмоқчи бўлиб, қуръа ташладилар. Юнус мағлуб бўлди ва уни денгизга улоқтирдилар.

આયત: 142

فَٱلۡتَقَمَهُ ٱلۡحُوتُ وَهُوَ مُلِيمٞ

Уни денгизга ташлаганларида уни бир наҳанг балиқ ютиб юборди. Айни пайтда у Парвардигорининг изнисиз денгизга кетгани учун маломатга учраб турганди.

આયત: 143

فَلَوۡلَآ أَنَّهُۥ كَانَ مِنَ ٱلۡمُسَبِّحِينَ

Юнус шу ишдан олдин Аллоҳни кўп эслайдиганлардан ва наҳанг балиқнинг қорнида кўп тасбеҳ айтгувчилардан бўлмаганида эди,

આયત: 144

لَلَبِثَ فِي بَطۡنِهِۦٓ إِلَىٰ يَوۡمِ يُبۡعَثُونَ

Балиқ қорни унга худди бир қабрдек бўлиб, то Қиёмат кунига қадар ўша ерда қолиб кетган бўларди.

આયત: 145

۞ فَنَبَذۡنَٰهُ بِٱلۡعَرَآءِ وَهُوَ سَقِيمٞ

Бас, уни балиқ қорнидан ҳеч қандай дов-дарахт ҳам, бинолар ҳам бўлмаган бир қуруқ ерга отдик. Бу пайтда у балиқ қорнида узоқ муддат қолиб кетгани боис ўта заиф ҳолда эди.

આયત: 146

وَأَنۢبَتۡنَا عَلَيۡهِ شَجَرَةٗ مِّن يَقۡطِينٖ

Унинг устида қовоқ дарахтини ўстириб қўйдик. Токи, унга соя солиб турсин ва у меваларидан озуқалансин.

આયત: 147

وَأَرۡسَلۡنَٰهُ إِلَىٰ مِاْئَةِ أَلۡفٍ أَوۡ يَزِيدُونَ

Уни сони юз минг ёки ундан зиёд бўлган қавмига пайғамбар қилиб юбордик.

આયત: 148

فَـَٔامَنُواْ فَمَتَّعۡنَٰهُمۡ إِلَىٰ حِينٖ

У олиб келган рисолатни тасдиқ этиб, иймон келтирдилар. Бас, Аллоҳ уларни то ажаллари етгунга қадар дунё ҳаётидан баҳарманд этди.

આયત: 149

فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَلِرَبِّكَ ٱلۡبَنَاتُ وَلَهُمُ ٱلۡبَنُونَ

Эй Муҳаммад, мушрикларни мот қилиб қўйиш учун улардан сўранг-чи, ўзингиз ёқтирмаётган қизларни Аллоҳники деб, ёқтирадиганларингиз ўғилларни ўзингизники, деб биласизларми? Бу қандай тақсимлаш бўлди?!

આયત: 150

أَمۡ خَلَقۡنَا ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ إِنَٰثٗا وَهُمۡ شَٰهِدُونَ

Қандай қилиб фаришталарни қизлар дейдилар? Уларни яратаётганимизда улар йўқ эдилар-ку! Бу ишга гувоҳ бўлмагандилар-ку!

આયત: 151

أَلَآ إِنَّهُم مِّنۡ إِفۡكِهِمۡ لَيَقُولُونَ

Мушриклар Аллоҳга туҳмат қилиб, Унинг боласи бор, дейдилар. Бу даъволарида улар аниқ ёлғончилардир.

આયત: 152

وَلَدَ ٱللَّهُ وَإِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ

Мушриклар Аллоҳга туҳмат қилиб, Унинг боласи бор, дейдилар. Бу даъволарида улар аниқ ёлғончилардир.

આયત: 153

أَصۡطَفَى ٱلۡبَنَاتِ عَلَى ٱلۡبَنِينَ

Аллоҳ сизлар ёқтирадиган ўғилларни қўйиб, сизлар ёқтирмайдиган қизларни танлаб олган эмишми?! Асло!

આયતોના ફાયદાઓ માંથી:

• سُنَّة الله التي لا تتبدل ولا تتغير: إنجاء المؤمنين وإهلاك الكافرين.

Аллоҳнинг суннати, қонунияти ўзгармасдир. У мўминларга нажот бериш ва кофирларни ҳалок этишдир.

• ضرورة العظة والاعتبار بمصير الذين كذبوا الرسل حتى لا يحل بهم ما حل بغيرهم.

Пайғамбарларни ёлғончига чиқарганлар оқибати нақадар аянчли бўлганидан насиҳатланмоқ, ибрат олмоқ лозим.

• جواز القُرْعة شرعًا لقوله تعالى: ﴿ فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنَ اْلْمُدْحَضِينَ ﴾.

Қуръа ташлаш шаръан жоиз.

આયત: 154

مَا لَكُمۡ كَيۡفَ تَحۡكُمُونَ

Эй мушриклар, сизларга нима бўлди? Нима учун қизлар Аллоҳники, ўғиллар эса бизники, дея бу қадар адолатсиз ҳукм чиқармоқдасизлар?

આયત: 155

أَفَلَا تَذَكَّرُونَ

Бир озгина фикр қилсангиз, бу эътиқоднинг бузуқлиги ўз-ўзидан аён бўлади-ку! Эс-ҳушингизни йиғиб олмайсизларми?! Эс-ҳушингиз жойида бўлганида бу гапни айтмаган бўлар эдингиз.

આયત: 156

أَمۡ لَكُمۡ سُلۡطَٰنٞ مُّبِينٞ

Ёки сизларда бирон китобдан ёки пайғамбардан олинган бир ёрқин ҳужжат борми?

આયત: 157

فَأۡتُواْ بِكِتَٰبِكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ

Ростгўйлардан бўлсангиз, шу ишингиз ҳақ эканини исботлайдиган ҳужжатни ўз ичига олиган китобингизни келтиринглар-чи!

આયત: 158

وَجَعَلُواْ بَيۡنَهُۥ وَبَيۡنَ ٱلۡجِنَّةِ نَسَبٗاۚ وَلَقَدۡ عَلِمَتِ ٱلۡجِنَّةُ إِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ

Мушриклар Аллоҳ билан кўринмас фаришталар ўртасида насаб риштаси бор, дедилар. Шундан келиб чиқиб, фаришталар Аллоҳнинг қизлари, деб даъво қилдилар. Ҳолбуки, фаришталар аниқ билдиларки, Аллоҳ яқинда мушрикларни ҳисоб-китоб учун ҳозирлайди.

આયત: 159

سُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ

Аллоҳ мушриклар айтаётган нуқсонлардан покдир. Унинг боласи ҳам, шериги ҳам йўқдир.

આયત: 160

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Аллоҳнинг чин ихлосли бандалари бундан мустасно. Зеро, улар Аллоҳ таолони камоли ва буюклигига тўғри келмайдиган нуқсонлар билан сифатламайдилар.

આયત: 161

فَإِنَّكُمۡ وَمَا تَعۡبُدُونَ

Эй мушриклар, сизлар ҳам, Аллоҳни қўйиб сиғинаётган бутларингиз ҳам

આયત: 162

مَآ أَنتُمۡ عَلَيۡهِ بِفَٰتِنِينَ

Биронта одамни ҳақ диндан адаштира олмассиз.

આયત: 163

إِلَّا مَنۡ هُوَ صَالِ ٱلۡجَحِيمِ

Аллоҳнинг қазоси ва қадарида кимлар дўзахий бўлсалар, ўшалар бундан мустасно. Зеро, Аллоҳнинг қазоси аниқ бўлади. Улар куфр келтирадилар ва дўзахга кирадилар. Сизлар ва бутларингиз эса бу ишга қодир эмассизлар.

આયત: 164

وَمَا مِنَّآ إِلَّا لَهُۥ مَقَامٞ مَّعۡلُومٞ

Фаришталар ўзларининг Аллоҳга банда эканини ва мушриклар даъво қилаётган нарсалардан пок эканини изоҳлаб: "Биздан ҳар биримизнинг Аллоҳга тоат-ибодат қилиш учун аниқ бир ўрнимиз бор", дейдилар.

આયત: 165

وَإِنَّا لَنَحۡنُ ٱلصَّآفُّونَ

Биз фаришталар Аллоҳга тоат-ибодат қилишда саф тортиб турамиз. Биз ўзимизга нолойиқ сифатлардан покмиз.

આયત: 166

وَإِنَّا لَنَحۡنُ ٱلۡمُسَبِّحُونَ

Биз фаришталар Аллоҳга тоат-ибодат қилишда саф тортиб турамиз. Биз ўзимизга нолойиқ сифатлардан покмиз.

આયત: 167

وَإِن كَانُواْ لَيَقُولُونَ

Макка мушриклари Муҳаммад алайҳиссалом пайғамбар бўлиб келишидан олдин: "Бизда ҳам Таврот каби олдингиларнинг китоби бўлганида эди, Аллоҳга холис ибодат қилган бўлар эдик", дердилар. Уларнинг бу гаплари ёлғон эди. Чунки Муҳаммад алайҳиссалом Қуръонни олиб келганида уни инкор қилдилар, куфр келтирдилар. Яқинда Қиёмат куни уларни нақадар қаттиқ азоб кутаётганини билиб оладилар.

આયત: 168

لَوۡ أَنَّ عِندَنَا ذِكۡرٗا مِّنَ ٱلۡأَوَّلِينَ

Макка мушриклари Муҳаммад алайҳиссалом пайғамбар бўлиб келишидан олдин: "Бизда ҳам Таврот каби олдингиларнинг китоби бўлганида эди, Аллоҳга холис ибодат қилган бўлар эдик", дердилар. Уларнинг бу гаплари ёлғон эди. Чунки Муҳаммад алайҳиссалом Қуръонни олиб келганида уни инкор қилдилар, куфр келтирдилар. Яқинда Қиёмат куни уларни нақадар қаттиқ азоб кутаётганини билиб оладилар.

આયત: 169

لَكُنَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Макка мушриклари Муҳаммад алайҳиссалом пайғамбар бўлиб келишидан олдин: "Бизда ҳам Таврот каби олдингиларнинг китоби бўлганида эди, Аллоҳга холис ибодат қилган бўлар эдик", дердилар. Уларнинг бу гаплари ёлғон эди. Чунки Муҳаммад алайҳиссалом Қуръонни олиб келганида уни инкор қилдилар, куфр келтирдилар. Яқинда Қиёмат куни уларни нақадар қаттиқ азоб кутаётганини билиб оладилар.

આયત: 170

فَكَفَرُواْ بِهِۦۖ فَسَوۡفَ يَعۡلَمُونَ

Макка мушриклари Муҳаммад алайҳиссалом пайғамбар бўлиб келишидан олдин: "Бизда ҳам Таврот каби олдингиларнинг китоби бўлганида эди, Аллоҳга холис ибодат қилган бўлар эдик", дердилар. Уларнинг бу гаплари ёлғон эди. Чунки Муҳаммад алайҳиссалом Қуръонни олиб келганида уни инкор қилдилар, куфр келтирдилар. Яқинда Қиёмат куни уларни нақадар қаттиқ азоб кутаётганини билиб оладилар.

આયત: 171

وَلَقَدۡ سَبَقَتۡ كَلِمَتُنَا لِعِبَادِنَا ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Пайғамбар қилиб юборилган бандаларимиз Аллоҳ уларга ато этган ҳужжат ва қувват ила душманлари устидан ғолиб бўлишлари ҳамда зафар Аллоҳ йўлида Аллоҳ Сўзини олий қилиш учун курашадиган қўшин учун бўлиши ҳақида Сўзимиз ўтган.

આયત: 172

إِنَّهُمۡ لَهُمُ ٱلۡمَنصُورُونَ

Пайғамбар қилиб юборилган бандаларимиз Аллоҳ уларга ато этган ҳужжат ва қувват ила душманлари устидан ғолиб бўлишлари ҳамда зафар Аллоҳ йўлида Аллоҳ Сўзини олий қилиш учун курашадиган қўшин учун бўлиши ҳақида Сўзимиз ўтган.

આયત: 173

وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ

Пайғамбар қилиб юборилган бандаларимиз Аллоҳ уларга ато этган ҳужжат ва қувват ила душманлари устидан ғолиб бўлишлари ҳамда зафар Аллоҳ йўлида Аллоҳ Сўзини олий қилиш учун курашадиган қўшин учун бўлиши ҳақида Сўзимиз ўтган.

આયત: 174

فَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ حِينٖ

Эй Пайғамбар, сиз анави саркаш мушриклардан Аллоҳгагина маълум бўлган бир муддатгача юз ўгириб туринг. Ўша муддат келганда улар азобга гирифтор бўладилар.

આયત: 175

وَأَبۡصِرۡهُمۡ فَسَوۡفَ يُبۡصِرُونَ

Бошларига азоб тушганда уларни кўринг. Ўша пайтда улар ҳам кўрадилар. Лекин кўришлари фойда бермайди. Фурсат ўтган бўлади.

આયત: 176

أَفَبِعَذَابِنَا يَسۡتَعۡجِلُونَ

Анави мушриклар Аллоҳнинг азобини шоширяптиларми?!

આયત: 177

فَإِذَا نَزَلَ بِسَاحَتِهِمۡ فَسَآءَ صَبَاحُ ٱلۡمُنذَرِينَ

Аллоҳнинг азоби тушган пайтда уларнинг тонги нақадар ёмон бўлади!

આયત: 178

وَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ حِينٖ

Эй Пайғамбар, Аллоҳ уларни азобга гирифтор қилгунича улардан юз ўгириб туринг.

આયત: 179

وَأَبۡصِرۡ فَسَوۡفَ يُبۡصِرُونَ

Кўринг. Анавилар ҳам яқинда Аллоҳнинг азоби тушганини кўрадилар.

આયત: 180

سُبۡحَٰنَ رَبِّكَ رَبِّ ٱلۡعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ

Эй Муҳаммад, қудрат эгаси бўлган Парвардигорингиз мушриклар тавсифлаётган нуқсонлардан покдир, олийдир.

આયત: 181

وَسَلَٰمٌ عَلَى ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Муборак пайғамбарларга Аллоҳнинг саломи ва мақтови бўлсин.

આયત: 182

وَٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Ҳамма мақтовлар ёлғиз Аллоҳ таолоникидир. Ҳаммасига У Зотгина ҳақлидир. У барча оламларнинг Парвардигоридир. Ундан ўзга парвардигор йўқдир.

આયતોના ફાયદાઓ માંથી:

• سُنَّة الله نصر المرسلين وورثتهم بالحجة والغلبة، وفي الآيات بشارة عظيمة؛ لمن اتصف بأنه من جند الله، أنه غالب منصور.

Аллоҳнинг суннати, тариқати пайғамбарлар ва уларнинг меросхўрларини ҳужжат ва зафар ила таъминлашни тақозо этади. Оятларда буюк башорат бор. Аллоҳнинг қўшинидан бўлишга лойиқ одам ғолибдир, қўллаб-қувватлангандир.

• في الآيات دليل على بيان عجز المشركين وعجز آلهتهم عن إضلال أحد، وبشارة لعباد الله المخلصين بأن الله بقدرته ينجيهم من إضلال الضالين المضلين.

Оятларда мушрикларнинг ҳам, бутларнинг ҳам ҳеч кимни тўғри йўлдан оздира олмаслиги ўз исботини топиб турибди. Аллоҳнинг холис бандалари учун адаштирувчиларнинг адаштиришидан паноҳ борлиги ҳақида ҳам башорат бор.