Fassarar Ma'anonin Alqura'ni - الترجمة الكردية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - Teburin Bayani kan wasu Fassarori
سورەتی النحل
daga cikin abunda Surar ta kunsa:
التذكير بالنعم الدالة على المنعم سبحانه وتعالى.
أَتَىٰٓ أَمۡرُ ٱللَّهِ فَلَا تَسۡتَعۡجِلُوهُۚ سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يُشۡرِكُونَ
- ئەی بێباوەڕان - ئەو کاتە نزیک بووەتەوە کە پەروەردگار بڕیاریداوە سزاتانی تێدا بدات، کەواتە پەلە مەکەن لەھاتنی پێش ئەوەی کاتی خۆی بێت، خوای گەورە پاک و بێگەردە لەو شەریک و ھاوەڵانەی موشریکین و ھاوەڵ بڕیاردەران بۆی بڕیار دەدەن.
Tafsiran larabci:
يُنَزِّلُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ بِٱلرُّوحِ مِنۡ أَمۡرِهِۦ عَلَىٰ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦٓ أَنۡ أَنذِرُوٓاْ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنَا۠ فَٱتَّقُونِ
خوای گەورە بە وەحی و فەرمانی خۆی فریشتەکان دەنێرێتە خوارەوە بۆ ھەر کەسێک لە پێغەمبەرەکان کە خۆی بیەوێت، - ئەی پێغەمبەران - خەڵکی بترسێنن لە ئەنجامی ھاوبەشدانان بۆ خوا، وە پێیان بڵێن: کە ھیچ پەرستراوێکی بەھەق نییە جگە لە من -جگە لە (اللە)- ، کەوابێت - ئەی خەڵکینە - لە من بترسن، بەئەنجامدانی ئەوەی فەرمانم پێکردووە و دوور کەوتنەوە لەوەی ڕێگریم لێکردووە.
Tafsiran larabci:
خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ بِٱلۡحَقِّۚ تَعَٰلَىٰ عَمَّا يُشۡرِكُونَ
خوای گەورە ئاسمانەکان وزەوی بەھەق و ڕاستی بەدیھێناوە کە پێشتر ھاوشێوەیان نەبووە، بەبێ ھوودە و بەتاڵ بەدی نەھێناوە، بەڵکو بەدیھێناون تاوەکو بەڵگە بن لەسەر گەورەیی و دەسەڵاتی خۆی، خوای گەورە پاک وبێگەردە لەوەی ھاوبەشدانەران بۆی بڕیار دەدەن.
Tafsiran larabci:
خَلَقَ ٱلۡإِنسَٰنَ مِن نُّطۡفَةٖ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٞ مُّبِينٞ
خوای گەورە مرۆڤی لە دڵۆپە ئاوێکی بێ نرخ بەدیھێناوە، پاشان قۆناغ بە قۆناغ گەشەی کرد و بوو بەو مرۆڤە ڕێک و پێکە، بەڵام کاتێک گەورە و بەھێز دەبێت بەئاشکرا دەست دەکات بە بەربەرەکانێ و دژایەتی خوای گەورە، بۆ ئەوەی ھەق و ڕاستی لەناو ببات و زاڵ بێت بەسەریدا.
Tafsiran larabci:
وَٱلۡأَنۡعَٰمَ خَلَقَهَاۖ لَكُمۡ فِيهَا دِفۡءٞ وَمَنَٰفِعُ وَمِنۡهَا تَأۡكُلُونَ
- ئەی خەڵکینە - خوای گەورە وشتر و ڕەشەوڵاخ و مەڕ و بزنی بۆ بەرژەوەندی ئێوە بەدیھێناوە ودروستی کردوون، کە لە خوری و کوڵک و توکیان بۆ خۆگەرم کردنەوە سوود وەربگرن، ھەروەھا سوودی تریشیان ھەیە بۆتان، لەشیر وپێست وسواربوون وبەرھەمی تریان، وە لەگۆشتەکەشیان دەخۆن.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• عناية الله ورعايته بصَوْن النبي صلى الله عليه وسلم وحمايته من أذى المشركين.
چاودێری کردنی خوای گەورە بۆ پێغەمبەرەکەی -صلى اللە علیە وسلم-، بەوەی دەیپارێزێت لە ھەموو فڕوفێڵ و ئازاردانێکی بتپەرست و موشریکەکان.
• التسبيح والتحميد والصلاة علاج الهموم والأحزان، وطريق الخروج من الأزمات والمآزق والكروب.
تەسبیحات و سوپاس و ستایشی خوای گەورە و نوێژ ئەنجامدان چارەسەری ھەموو دڵتەنگی و داخ و خەفەتێکە، وە ڕێگایەکیشە بۆ دەرچوون لە ھەموو قەیران و تەنگانەیەک.
• المسلم مطالب على سبيل الفرضية بالعبادة التي هي الصلاة على الدوام حتى يأتيه الموت، ما لم يغلب الغشيان أو فقد الذاكرة على عقله.
موسڵمان لەسەری پێویستە تا ئەو کاتەی مردن دێتە سەری ھەمیشە و بەردەوام خەریکی پەرستنی خوای گەورە (نوێژ کردن) بێت، وە بۆ ساتێکیش وازی لێ نەھێنێت، مەگەر کاتێک لەھۆش خۆی بچێت یان تووشی لە بیرچوونەوە و لەدەستدانی یادگە و ژیری بێت.
• سمى الله الوحي روحًا؛ لأنه تحيا به النفوس.
خوای گەورە وەحی و سروشی بە (ڕۆح) ناو ھێناوە، چونکە بەوەحی و سروش دەروونەکان زیندوو دەبنەوە و ڕۆحیان بەبەردا دەکرێت.
• مَلَّكَنا الله تعالى الأنعام والدواب وذَلَّلها لنا، وأباح لنا تسخيرها والانتفاع بها؛ رحمة منه تعالى بنا.
خوای گەورە کردووینی بەخاوەنی مەڕ و ماڵات و ڕەشەوڵاخ و وشتر و گیاندارانی تریش و بۆی ڕام ھێناوین و موسەخەری کردووە بۆمان، وە بەڕەحمەت و میھرەبانی و فەزڵی خۆیشی ڕێگای پێداوین سوود و قازانج لەبەروبوومەکانیان وەربگرین.
وَتَحۡمِلُ أَثۡقَالَكُمۡ إِلَىٰ بَلَدٖ لَّمۡ تَكُونُواْ بَٰلِغِيهِ إِلَّا بِشِقِّ ٱلۡأَنفُسِۚ إِنَّ رَبَّكُمۡ لَرَءُوفٞ رَّحِيمٞ
ئەم ئاژەڵانەی کە بۆ خزمەتکردنی ئێوە بەدیمان ھێناوە کەلوپەل و باری قورستان لەگەشت و سەفەرتاندا لە شارێکەوە بۆ شارێکی تر بۆ دەگوازنەوە، ئەگەر ئەوانە نەبونایە بە زەحمەت و ماندووبونێکی زۆر دەتانتوانی بیگوازنەوە، -ئەی خەڵکینە- بێگومان پەروەردگارتان زۆر بە بەزەیی و زۆریش میھرەبانە بەرامبەرتان، لەوەی کە ئەم ئاژەڵانەی بۆ ڕام ھێناون و خستویەتیە خزمەتتانەوە.
Tafsiran larabci:
وَٱلۡخَيۡلَ وَٱلۡبِغَالَ وَٱلۡحَمِيرَ لِتَرۡكَبُوهَا وَزِينَةٗۚ وَيَخۡلُقُ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
وە خوای گەورە ماین و ئەسپ و ھێستر و گوێدرێژی بۆ بەدیھێناون تاوەکو کاتێک دەچن بۆ جێگایەک سواری ببن و کەلوپەلەکانتانی لێ بار بکەن، وە ببنە مایەی جوانی و زینەتی دونیاتان لەناو خەڵکدا، وە جگە لەوانەیش باسکرا خوای گەورە شتی تری واتان بۆ بەدی دەھێنێت کە زانیاریتان دەربارەیان نییە.
Tafsiran larabci:
وَعَلَى ٱللَّهِ قَصۡدُ ٱلسَّبِيلِ وَمِنۡهَا جَآئِرٞۚ وَلَوۡ شَآءَ لَهَدَىٰكُمۡ أَجۡمَعِينَ
لەسەر خوای گەورەیە ئەو ڕێگا ڕاستە ڕوون بکاتەوە کە دەبێتە مایەی ڕەزامەندی خۆی کە مەبەست پێی ئاینی پیرۆزی ئیسلامە، وە ھەندێک ڕێگا و ڕیچکەی تریش ھەن کە ڕێگا و ڕێچکەی شەیتانن کە لەھەق وڕاستی لایانداوە، ھەر ڕێگایەکی تر جگە لە ڕێگای ئیسلام ھەمووی خوار و خێچە و خوای گەورە پێی ڕازی نییە، ئەگەر خوای گەورە بیەوێت ھەمووتان موەفەق و سەرکەوتوو دەکات و ھیدایەتتان دەدات بۆ گرتنە بەری ڕێگای ڕاست ، کە ڕێگای باوەڕە.
Tafsiran larabci:
هُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗۖ لَّكُم مِّنۡهُ شَرَابٞ وَمِنۡهُ شَجَرٞ فِيهِ تُسِيمُونَ
خوای گەورە ھەر ئەو زاتە بەرز و پیرۆزەیە کە لە ھەورەکانەوە بارانتان بۆ دەبارێنێت، بۆ ئەوەی بیخۆنەوە، وە ئاوی ئاژەڵەکانیشتانی پێ بدەن، وە ھەر لەو ئاوەیش خوای گەورە ھەموو جۆرە ڕووەک و دار و درەختێکی بۆ ڕواندوون تاوەکو مەڕوماڵات و ئاژەڵەکانی خۆتانی تێدا بلەوەڕێنن.
Tafsiran larabci:
يُنۢبِتُ لَكُم بِهِ ٱلزَّرۡعَ وَٱلزَّيۡتُونَ وَٱلنَّخِيلَ وَٱلۡأَعۡنَٰبَ وَمِن كُلِّ ٱلثَّمَرَٰتِۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَتَفَكَّرُونَ
ھەر خوای گەورە بەو ئاوی بارانە کشتوکاڵی بۆ ڕواندوون کە لێی دەخۆن، وە ھەر بەو بارانە باخە زەیتون و باخە خورما و باخە ترێیشی بۆ ڕواندوون، وە ھەموو جۆرە بەروبوومێکی تریشی بۆ بەرھەم ھێناون، بێگومان لە بەدیھێنانی ئەم ئاوە و ئەوەیشی پێی دەڕوێت و سەوز دەبێت بەڵگە و نیشانە گەلێکی زۆر ھەیە بۆ گەل و دەستە و تاقمێک کە سەرنج بدەن و تێڕامێنن لە وردی وتۆکمەیی بەدیهێنراوەکانی، تاوەکو بیکەن بە بەڵگە لەسەر دەسەڵات وگەورەیی ومەزنى زاتی (اللە) تەعالا.
Tafsiran larabci:
وَسَخَّرَ لَكُمُ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَۖ وَٱلنُّجُومُ مُسَخَّرَٰتُۢ بِأَمۡرِهِۦٓۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يَعۡقِلُونَ
وە خوای گەورە شەوی بۆ ڕام ھێناون تاوکو تێیدا بحەوێنەوە و پشووی تێدا بدەن، وە ڕۆژیشی بۆ گێڕاون بەمایەی ژیان و گوزەرانتان، وە ڕۆژی بۆ ژێربار کردوون کە ببێتە مایەی ڕووناکی بۆتان، وە مانگیش ببێتە نوور و ڕوناکی، وە ئەستێرەکانی تریشی بەفەرمانی قەدەری خۆی بۆ ملکەچ کردوون، تاوەکو بەھۆیانەوە لە تاریکی شەو و ناو دەریادا ڕێگایان پێ بدۆزنەوە، وە بۆ زانینی کاتەکان و ساڵ و حیساب و ژماردن و سوودی تریشی لێ ببینن، بێگومان لەڕامھێنانی ئەمانەدا بەڵگە و نیشانە گەلێکی زۆر ڕوون و ئاشکران لەسەر دەسەڵاتی خوای گەورە بۆ کەسانێک ژیری خۆیان بخەنە کار و لێی تێبگەن، چونکە ئەوانە ھەست بەحیکمەت و دانایی لەو شتانەدا دەکەن.
Tafsiran larabci:
وَمَا ذَرَأَ لَكُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُخۡتَلِفًا أَلۡوَٰنُهُۥٓۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَذَّكَّرُونَ
وە لەم زەویەشدا چەندین شتی جۆراو جۆر و ڕەنگا و ڕەنگ و لێکجودای لە کانزا و ئاژەڵ و ڕووەک و کشتوکاڵ بۆ دروست کردوون، بێگومان لەوانەی باسکران لە بەدیھێنراوەکانی خوا و ڕامھێنانیان بەڵگە و نیشانەی ڕوون ھەن لەسەر گەورەیی دەسەڵاتی خوا بۆ خەڵک و کەسانێک بیر بکەنەوە و ئامۆژگاری لێ وەربگرن، وە ھەست بکەن کە خوای گەورە دەسەڵاتی بەسەر ھەموو شتێکدا ھەیە و ھەر ئەویش خاوەن ھەموو نیعمەتەکانە.
Tafsiran larabci:
وَهُوَ ٱلَّذِي سَخَّرَ ٱلۡبَحۡرَ لِتَأۡكُلُواْ مِنۡهُ لَحۡمٗا طَرِيّٗا وَتَسۡتَخۡرِجُواْ مِنۡهُ حِلۡيَةٗ تَلۡبَسُونَهَاۖ وَتَرَى ٱلۡفُلۡكَ مَوَاخِرَ فِيهِ وَلِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
ھەر ئەو خوایەیە کە دەریاکانی بۆ ڕامھێناون، وە وای لێکردون بتوانن بەناویدا بڕۆن و ھەرچی شتی بەسوودیشە لێ دەربھێنن، تاوەکو ماسی و نەھەنگەکانی لێ ڕاو بکەن و بەتەڕ و تازەیی لێی بخۆن، وە ھەر لە دەریایشدا خشڵ و مرواری و مەرجان و ئەوانە دەربکەن کە خۆتان و ژنەکانتانی پێ بڕازێننەوە و لەبەری بکەن، وە دەبینیت کەشتییەکان دێن و دەچن بەسنگی خۆیان ئاوی دەریا لەت دەکەن، وە ئێوە سواری ئەو کەشتیانە دەبن تاوەکو بەھۆی قازانجی بازرگانیەوە ڕزق و ڕۆزی خوا پەیدا بکەن، بەڵکو سوپاس و شوکری خوا بکەن لەبەرامبەر ئەو نیعمەتانەی پێی بەخشیوون، وە تەنھا ھەر ئەویش بپەرستن.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• من عظمة الله أنه يخلق ما لا يعلمه جميع البشر في كل حين يريد سبحانه.
لەگەورەیی خوای مەزن و باڵادەست ئەوەیە بە شتی وا دەخوڵقێنێت کەتەواوی مرۆڤەکان نایزانن و بێ ئاگان لێی، ئەمەش لەھەموو کاتێکدایە کە خوای باڵادەست بیەوێت.
• خلق الله النجوم لزينة السماء، والهداية في ظلمات البر والبحر، ومعرفة الأوقات وحساب الأزمنة.
خوای گەورە ئەستێرەکانی بەدیھێناوە بۆ ڕازاندنەوەی ئاسمانەکان و ڕێگایان پێ دەدۆزنەوە لە تاریکی شەو و بیابان و ناو دەریا، وە بۆ ناسینی کاتەکان و حساب کردنی ساڵ و مانگ و ڕۆژەکان.
• الثناء والشكر على الله الذي أنعم علينا بما يصلح حياتنا ويعيننا على أفضل معيشة.
سوپاس و ستایش بۆ ئەو خوایەی ئەو ھەمووە نیعمەتەی پێی بەخشیووین کە لەگەڵ ژیانماندا بگونجێت، وە یارمەتیدەریشمان بێت لەسەر بەدەست ھێنانی باشترین ژیان و گوزەران.
• الله سبحانه أنعم علينا بتسخير البحر لتناول اللحوم (الأسماك)، واستخراج اللؤلؤ والمرجان، وللركوب، والتجارة، وغير ذلك من المصالح والمنافع.
خوای گەورە نیعمەتەکانی خۆی بەسەردا ڕشتووین، بەڕام ھێنان و موسەخەرکردنی دەریا تاوەکو گۆشتی تەڕ و تازە (ماسی) تێدا بەدەست بھێنین، وە تاوەکو مرواری و مەرجانیشی لێ دەربھێنین، وە بۆ سواربوونی کەشتی و بازرگانی (( وە بۆ بەرگری و ڕێگری کردن لە ئازاری داگیرکەران و دوژمنکاریان)) وە بۆ جگە لەمانە لە بەرژوەندی و سوودی زۆر.
وَأَلۡقَىٰ فِي ٱلۡأَرۡضِ رَوَٰسِيَ أَن تَمِيدَ بِكُمۡ وَأَنۡهَٰرٗا وَسُبُلٗا لَّعَلَّكُمۡ تَهۡتَدُونَ
خوای گەورە شاخ و کێوە بڵند و بەرزەکانی وەک مێخ داکوتیووە بەزەویدا تاوەکو نەلەرزێت و نەکەوێت بەلادا، وە چەندین ڕووباریشی تێدا داناوە تاوەکو خۆتان ئاوی لێبخۆنەوە و ئاژەڵ وکشتوکاڵ وباخ وبێستانەکانیشتانی پێ ئاو بدەن، وە ھەر لە زەویدا چەندین ڕێگای بۆتان داناوە بۆ ئەوەی بەناویدا ھاتوچۆ بکەن وبگەنە شوێن وجێگای مەبەستی خۆتان بێ ئەوەی ون ببن.
Tafsiran larabci:
أَفَمَن يَخۡلُقُ كَمَن لَّا يَخۡلُقُۚ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ
ئایا ئەو زاتەی ھەموو ئەم شتانە و جگە لەمانەیشی بەدیھێناوە وەک ئەو کەسە وایە کە ھیچ شتێکی بەدی نەھێناوە؟! دەی ئیتر بۆ بیر ناکەوە لە گەورەیی و دەسەڵاتی ئەو خوایەی کەھەموو شتێکی بەدیھێناوە، کەوابێت ھەر ئەو شایستەی ئەوەیە بەتاک و تەنھایی بیپەرستن، وە ھیچ شتێکیش نەکەن بەھاوەڵی لەو کەسانەی کە ھیچ شتێکیان بەدی نەھێناوە.
Tafsiran larabci:
وَإِن تَعُدُّواْ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ لَا تُحۡصُوهَآۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَغَفُورٞ رَّحِيمٞ
- ئەی خەڵکینە - ھەرچەند ھەوڵ بدەن ئەو ناز و نیعمەتە زۆرانەی خوای گەورە بژمێرن کە بەسەرتانەوەیە ئەوا لەبەر زۆری و جۆراوجۆرییان ناتوانن بیانژمێرن، بێگومان خوای گەورە لێبووردەیە و ناتانگرێت لەبەر بێ ئاگاییتان لە شوکر و سوپاس نەکردنی نیعمەتەکانی، وە زۆریش میھرەبانە و ئەو نیعمەتانەی پێی بەخشیوون لەبەر گوناھ و تاوان و کەمتەرخەمی و سوپاس نەکردنی لێتانی ناگرێتەوە.
Tafsiran larabci:
وَٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ لَا يَخۡلُقُونَ شَيۡـٔٗا وَهُمۡ يُخۡلَقُونَ
وە ئەو بت و خوا درۆیینانەی کە بتپەرست و موشریکەکان جگە لەخوا دەیانپەرستن ھیچ شتێکیان بەدی نەھێناوە ئەگەر شتێکی کەمیش بێت، بەڵکو ئەو کەسانە خۆیان ئەو بتانەیان دروستکردووە، ئیتر چۆن دەکرێت ئەوان ئەو بتانە لەبری خوا بپەرستن لەکاتێکدا خۆیان تاشیویانن و دروستیان کردوون؟!
Tafsiran larabci:
أَمۡوَٰتٌ غَيۡرُ أَحۡيَآءٖۖ وَمَا يَشۡعُرُونَ أَيَّانَ يُبۡعَثُونَ
لەگەڵ ئەوەی ئەو کەسانە بەدەستی خۆیان ئەو بتانەیان دروستکردووە، لەھەمان کاتدا ئەو بتانە لەدار و بەرد دروست کراون، نە گیانیان تێدایە وە نەزانست و زانیاریشیان ھەیە، ئەوان نازانن خۆیان و ئەوانەی دەیانپەرستن کەی لە ڕۆژی قیامەتدا زیندوو دەکرێنەوە، بۆ ئەوەی خۆیان و خوا درۆیینەکانیشیان فڕێ بدرێنە ناو ئاگری دۆزەخەوە.
Tafsiran larabci:
إِلَٰهُكُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞۚ فَٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ قُلُوبُهُم مُّنكِرَةٞ وَهُم مُّسۡتَكۡبِرُونَ
پەرستراوی بە ھەقی ئێوە یەک پەرستراوە کە ھیچ شەریک و ھاوەڵی نییە، ئەویش زاتی (اللە) یە، ئەوانەیشی کە باوەڕیان نییە بەزیندووبوونەوە بۆ وەرگرتنی پاداشتی کردەوەکانیان دڵیان لەبەرئەوەی ترسی خوای تێدا نییە بۆیە باوەڕیان بەتاکی -بەوەحدانیەتی- زاتی (اللە) نییە، ئەو دڵانە باوەڕیان بە لێپرسینەوە و تۆڵە و سزای خوا نییە، ئەوانە خۆیان بە گەورە و زل دەزانن لەئاست وەرگرتنی ھەق و ملکەچی نابن.
Tafsiran larabci:
لَا جَرَمَ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعۡلِنُونَۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡتَكۡبِرِينَ
بەڕاستی خوا دەزانێت و ئاگادارە ئەوانە چی لەکار و کردەوەیان دەشارنەوە، وەچیشی ئاشکرا دەکەن، ھیچ شتێکی لا نھێنی و شاراوە نییە، وە تۆڵەی ھەمووشیان لێ دەسێنێتەوە، بێگومان خوای گەورە -سبحانه وتعالى- کەسانی خۆبەزل زانی خۆش ناوێت، ئەوانەی لە ئاست پەرستنی خوا و ملکەچبوونی خۆیان بە گەورە و زل دەزانن، بەڵکو بەتوندی خەشم وڕقی لێیانە.
Tafsiran larabci:
وَإِذَا قِيلَ لَهُم مَّاذَآ أَنزَلَ رَبُّكُمۡ قَالُوٓاْ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ
ئەگەر بەو کەسانە بوترێت کە نکۆڵی لە تاکی -وەحدانیەتی- زاتی (اللە) دەکەن، وە باوەڕیان بەزیندووبوونەوە نییە : ئایا خوای گەورە چی دابەزاندووە بۆ سەر موحەممەد (صلی اللە علیە وسلم)؟ لەوەڵامدا دەڵێن: ھیچ شتێکی بۆ سەر دانەبەزیووە، بەڵکو له خۆیەوه ھەندێک چیرۆک و درۆ ودەلەسەی پێشووەكانی هێناوه.
Tafsiran larabci:
لِيَحۡمِلُوٓاْ أَوۡزَارَهُمۡ كَامِلَةٗ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَمِنۡ أَوۡزَارِ ٱلَّذِينَ يُضِلُّونَهُم بِغَيۡرِ عِلۡمٍۗ أَلَا سَآءَ مَا يَزِرُونَ
ئەو قسەیە دەکەن تاوەکو لە ڕۆژی دواییدا باری گوناھ و تاوانی خۆیان بێ کەم و زیاد ھەڵگرن، وە باری گوناھ و تاوانی ئەوانەیش ھەڵگرن کە بە نەزانی و چاولێکەری لە ئاینی پیرۆزی ئیسلام لایانداون و گومڕایان کردوون، ئای چەند قێزەون و ناشیرینە ئەو گوناھانەی ئەوان ھەڵیدەگرن، گوناھی خۆیان و گوناھی ئەوانەیشی گومڕایان کردوون.
Tafsiran larabci:
قَدۡ مَكَرَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ فَأَتَى ٱللَّهُ بُنۡيَٰنَهُم مِّنَ ٱلۡقَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَيۡهِمُ ٱلسَّقۡفُ مِن فَوۡقِهِمۡ وَأَتَىٰهُمُ ٱلۡعَذَابُ مِنۡ حَيۡثُ لَا يَشۡعُرُونَ
بێگومان بێباوەڕانی پێش ئەم موشریک و ھاوەڵدانەرانە پیلانی زۆریان دانا بۆ پێغەمبەرەکانیان، خوای گەورە ماڵ و خانووبەرەیانی لەبنەوە دەرھێنا و سەقفی خانووەکان کەوت بەسەریاندا، وە سزای خوایان لە شوێنێکەوە بۆ ھات کە ھەرگیز پێشبینیان نەدەکرد، ئەوان پێشببینی ئەوەیان دەکرد و پێیان وابوو کە ماڵ و خانوەکانیان لەسزای خوا دەیانپارێزن، کەچی خوای گەورە ھەر بەو خانووانە لەناوی بردن.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• في الآيات من أصناف نعم الله على العباد شيء عظيم، مجمل ومفصل، يدعو الله به العباد إلى القيام بشكره وذكره ودعائه.
ئەم ئایەتانە بەڵگەن لەسەر ئەوەی ناز و نیعمەتەکانی خوای گەورە بەسەر بەندەکانیەوە شتێکی گەورەن، نیعمەتانێکی گشتگیر و نیعمەتانێکی ورد، خوای گەورە بەھۆیانەوە بانگ لەبەندەکانی دەکات لەبەرامبەر ئەو نیعمەتانەدا شوکر و سوپاس و یادی ئەو بکەن و ھەر لەویش بپاڕێنەوە.
• طبيعة الإنسان الظلم والتجرُّؤ على المعاصي والتقصير في حقوق ربه، كَفَّار لنعم الله، لا يشكرها ولا يعترف بها إلا من هداه الله.
سروشتی مرۆڤ وایە زوڵم و ستەم دەکات، وە گوناهـ و کەمتەرخەمیش دەکات لەجێبەجێکرنی مافەکانی خوادا، زۆر سپڵەیە بەرامبەر نیعمەتەکانی خوا و شوکر و سوپاسی ناکات، وە دانی پێدا نانێت ئەو کەسانە نەبێت کە خوای گەورە ھیدایەتی داون و ڕێنوێنی کردوون.
• مساواة المُضِلِّ للضال في جريمة الضلال؛ إذ لولا إضلاله إياه لاهتدى بنظره أو بسؤال الناصحين.
یەکسان بوونی گوناھ و تاوانی کەسی گومڕاکراو لەگەڵ کەسی گومڕاکەر، ئەگەر بھاتایە گومڕاکردنەکەی ئەو نەبووایە ئەوا بەبیرکردنەوەو تێڕامانی خۆی لە بەڵگە و نیشانەکانی خوا یان بەپرسیارکردن لە ئامۆژگاریکاران ڕێگای ڕاستی دەدۆزیەوە.
• أَخْذ الله للمجرمين فجأة أشد نكاية؛ لما يصحبه من الرعب الشديد، بخلاف الشيء الوارد تدريجيًّا.
خوای گەورە لە پڕ بەتوندترین سزا گوناھکاران و تاوانبارن دەگرێت، ھاوکات لەگەڵ ئەمەدا ترس و بیمێکی زۆریشیان تووش دەکات، بە پێچەوانەی سزا و تۆڵەیەک ئەگەر کەم کەم و لەسەرخۆ بێت بۆیان کە ترس وبیمی کەمتری لەگەڵدایە.
ثُمَّ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ يُخۡزِيهِمۡ وَيَقُولُ أَيۡنَ شُرَكَآءِيَ ٱلَّذِينَ كُنتُمۡ تُشَٰٓقُّونَ فِيهِمۡۚ قَالَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَ إِنَّ ٱلۡخِزۡيَ ٱلۡيَوۡمَ وَٱلسُّوٓءَ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ
پاشان لە ڕۆژی قیامەتدا خوای گەورە بە سزادانیان ڕیسوا و زەلیلیان دەکات، وە پێیان دەڵێت: کوان ئەو شەریک و ھاوەڵانەی بۆ منتان دانابوو و کردبووتانن بە ھاوبەشم لە عیبادەت و پەرستندا، کە لەبەر خاتری ئەوان ئێوە دژایەتی پێغەمبەرەکانی من و باوەڕدارانتان دەکرد؟ زانایانی خواناس دەڵێن: بێگومان ئەمڕۆ ڕیسوایی و زەلیلی و سزای سەخت لەسەر ئەو کەسانەیە کە بێباوەڕن.
Tafsiran larabci:
ٱلَّذِينَ تَتَوَفَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ ظَالِمِيٓ أَنفُسِهِمۡۖ فَأَلۡقَوُاْ ٱلسَّلَمَ مَا كُنَّا نَعۡمَلُ مِن سُوٓءِۭۚ بَلَىٰٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمُۢ بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
ئەوانەی لەکاتی ستەم کردن لە خۆیان و بە کوفر و بێباوەڕی فریشتەی گیان کێشان و ھاوکارەکانی گیانیان دەکێشن، ملکەچی فەرمانی خوا دەبن کاتێ مردن یەخەیان دەگرێت، وە نکۆڵیان لەو کوفر و بێباوەڕی و گوناھ و تاوانانە دەکرد لەسەری بوون، بە گومانی خۆیان وایاندەزانی ئەو نکۆڵی کردنە سودێکی بۆیان دەبێت، ئەوجا پێیان دەوترێت: بێگومان درۆتان کرد، بەڵکو ئێوە بێباوەڕ و سەرپێچیکەر بوون، بەڕاستی خوای گەورە زانایە و ئاگادارە بەوەی لە دونیا ئەنجامتان داوە، وە ھیچ شێکیشی لا نھێنی و شاراوە نییە، وە تۆڵەی ھەموویان لەئێوە دەسێنێت.
Tafsiran larabci:
فَٱدۡخُلُوٓاْ أَبۡوَٰبَ جَهَنَّمَ خَٰلِدِينَ فِيهَاۖ فَلَبِئۡسَ مَثۡوَى ٱلۡمُتَكَبِّرِينَ
وە پێیان دەوترێت: ھەرکەسێک بە پێی کردەوەی خراپی لەدەرگاکانی دۆزەخەوە بچێتە ژوورەوە، وە بەھەتاھەتایی لەوێش بمێننەوە، ئەم شوێنە جێگایەکی خراپە بۆ کەسانی لوتبەرز و خۆبەزلزان لەئاست باوەڕ بەخوای گەورە و پەرستنی بەتاک وتەنھایی.
Tafsiran larabci:
۞ وَقِيلَ لِلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ مَاذَآ أَنزَلَ رَبُّكُمۡۚ قَالُواْ خَيۡرٗاۗ لِّلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ فِي هَٰذِهِ ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٞۚ وَلَدَارُ ٱلۡأٓخِرَةِ خَيۡرٞۚ وَلَنِعۡمَ دَارُ ٱلۡمُتَّقِينَ
وە بەکەسانی لە خواترس (ئەوانەی فەرمانەکانی خوایان بەجێ ھێناوە و لە ڕێگریەکانی دوورن) دەووترێت: پەروەردگارتان چی دابەزاندووە بۆ سەر پێغەمبەرەکەتان موحەممەد (صلی اللە علیە وسلم)؟ وەڵامیان دایەوە و وتیان: خوای گەورە خێر و بەرەکەتێکی زۆر و زەبەند و گەورەی دابەزاندووە بۆ کەسانێک بەجوانترین شێوە پەرستن و عیبادەتەکانی خوای گەورە ئەنجام دەدەن، وە ئەو کەسانەی لە ژیانی ئەم دونیایەدا لەگەڵ خوڵقێنراو و بەدیھێنراوەکانی خوا بەباشی ھەڵسوکەوتیان کردووە پاداشتێکی چاک و باشیان بۆ ھەیە، وەک سەرکەوتن و ڕزق و ڕۆزی فراوان کردن، وە ئەوەیشی خوای گەورە لە دواڕۆژدا ئامادەی کردووە بۆیان لەپاداشت و خۆشی و لەزەتەکانی بەھەشت باشترە بۆیان لەوەی پێی بەخشی بوون لە دونیا، وە بێگومان خۆشترین خانە و ماڵ و جێگا لەبەهەشتدا بۆ خواناسانە، ئەوانەی فەرمانەکانیان بەجێھێناوە، وە دووربوون لە نەهی لێکراوەکانى.
Tafsiran larabci:
جَنَّٰتُ عَدۡنٖ يَدۡخُلُونَهَا تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۖ لَهُمۡ فِيهَا مَا يَشَآءُونَۚ كَذَٰلِكَ يَجۡزِي ٱللَّهُ ٱلۡمُتَّقِينَ
ئەویش بەھەشتانێکە نیشتەجێ و جێگیر دەبن تێیدا و دەچنە ناویەوە، بەژێر کۆشک و تەلار و درەختەکانیادا ڕووبارەکان دەچن و گوزەر دەکەن، لەو بەھەشتانەدا ھەموو ئەو شتانەی تێدایە کە دەروونیان حەزی لێ دەکات لە خواردن و خواردنەوە و ھەرشتێکی تریش، ھاوشێوەی ئەم پاداشتەی کە دەدرێت بە ئوممەتی موحەممەد (صلی اللە علیە وسلم) دەدرێت بە خواناسانی ئوممەتانی پێشووتریش.
Tafsiran larabci:
ٱلَّذِينَ تَتَوَفَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلَٰمٌ عَلَيۡكُمُ ٱدۡخُلُواْ ٱلۡجَنَّةَ بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
ئەوانەی دڵیان لە بێباوەڕی پاکوخاوێنە کاتێک فریشتەی گیان کێشان و ھاوکارەکانی گیانیان دەکێشن پێیان دەڵێن: سەلامتان لێ بێت، لە ھەموو ناخۆشیەک بە دووربن، دەفەرموو بەھۆی ئەو کارانەوە ئەنجامتاندا لە بیروباوەڕی ڕاست و دروست و کاروکردەوەی چاکە بچنە ناو بەھەشتەوە.
Tafsiran larabci:
هَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّآ أَن تَأۡتِيَهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ أَوۡ يَأۡتِيَ أَمۡرُ رَبِّكَۚ كَذَٰلِكَ فَعَلَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ وَمَا ظَلَمَهُمُ ٱللَّهُ وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
ئەوانەی ھاوبەشیان بۆ خوا دانا و پێغەمبەرەکانیان بەدرۆزانی چاوەڕوانی ئەوەن فریشتەی گیان کێشان و ھاوکارەکانی بێنە لایان بۆ گیان کێشانیان و بدەن لەڕوومەت و پاش و پێشیان، یان چاوەڕوانی فەرمانی خوان كە لەدونیا بەسزای خۆی ڕیشەکێشیان بکات؟ چۆن ئەم موشریک و بتپەرستانەی مەککە پەیامەکەی خوایان بەدرۆزانی و باوەڕیان پێنەکرد موشریک و بتپەرستەکانی پێش ئەوانیش پەیامی پێغەمبەرەکانیان بەدرۆ زانی، ئەوە بوو خوای گەورەش لەناوی بردن، کاتێک خوا بەو شێوەیە لەناوی بردن ستەمی لێ نەکردن، بەڵکو ئەوان ستەمیان لەخۆیان کرد، خۆیان دووچاری تیاچوون کرد بە ھۆی کوفر وبێباوەڕیانەوە.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• فضيلة أهل العلم، وأنهم الناطقون بالحق في الدنيا ويوم يقوم الأشهاد، وأن لقولهم اعتبارًا عند الله وعند خلقه.
ئەم ئایەتانە فەزڵی زانایان دەردەخات، ئەوانەی لە دونیا و دواڕۆژیشدا قسەی ھەق دەكەن، وە وتەی ئەوان لای پەروەردگار و دروستکراوەکانی خوایش گرنگی خۆیان ھەیە.
• من أدب الملائكة مع الله أنهم أسندوا العلم إلى الله دون أن يقولوا: إنا نعلم ما كنتم تعملون، وإشعارًا بأنهم ما علموا ذلك إلا بتعليم من الله تعالى.
یەکێک لە ڕەوشت و ئاکارە جوانەکانی فریشتەکان ئەوەیە زانست و زانیاری دەدەنە پاڵ خوای گەورە بەبێ ئەوەی بڵێن : ئەوەی ئێوە ئەنجامتان دەدا ئێمە دەمانزانی ، وە ھەمیشە وایشی دەردەخەن کە ئەوان ئەگەر خوای گەورە فێریان نەکات ھیچ نازانن.
• من كرم الله وجوده أنه يعطي أهل الجنة كل ما تمنوه عليه، حتى إنه يُذَكِّرهم أشياء من النعيم لم تخطر على قلوبهم.
یەکێک لە کەرەم و ڕێز و گەورەییەکانی خوای گەورە ئەوەیە ؛ ئەوەی بەھەشتیەکان ئاواتە خوازینی پێیان دەبەخشێت، تەنانە باسی ھەندێک لە ناز ونیعمەتی تری بەھەشتیان بۆ دەکات کە تەنانەت نەھاتووە بە فیکر و خەیاڵیشیاندا.
• العمل هو السبب والأصل في دخول الجنة والنجاة من النار، وذلك يحصل برحمة الله ومنَّته على المؤمنين لا بحولهم وقوتهم.
کارو کردەوە ھۆکاری سەرەکی وبنچینەیە بۆ چوونە بەھەشت و ڕزگار بوون لە ئاگری دۆزەخ، ئەمەش باوەڕداران بە ڕەحمەت و میھرەبانی خوای گەورە بەدەستی دەھێنن. نەک بەکاروکردەوە و ھێز و بازوی خۆیان.
وَقَالَ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا عَبَدۡنَا مِن دُونِهِۦ مِن شَيۡءٖ نَّحۡنُ وَلَآ ءَابَآؤُنَا وَلَا حَرَّمۡنَا مِن دُونِهِۦ مِن شَيۡءٖۚ كَذَٰلِكَ فَعَلَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ فَهَلۡ عَلَى ٱلرُّسُلِ إِلَّا ٱلۡبَلَٰغُ ٱلۡمُبِينُ
ئەوانەی ھاوبەشیان بۆ خوای گەورە پەیدا کردووە و لەگەڵ (اللە تعالی) خوایەکی تریش دەپەرستن، وتیان: ئەگەر خوای گەورە بیویستایە کە بەتەنھا ئەو بپەرستین، وە ھیچ شتێکیش نەکەین بە ھاوەڵ و شەریکی ئەوا جگە لە ئەو ھیچ شتێکی ترمان نەدەپەرست، نە ئێمە و نە باوباپیرانی پێشینیشمان، وە ئەگەر خوا بیویستایە کە ھیچ شتێک حەرام نەکەین ئەوا حەراممان نەدەکرد، بێباوەڕانی پێشووتر ئەم بەڵگە پوچەڵ و ناشایستانەیان دەووتەوە، جگە لە تەبلیغ و گەیاندنی ڕوون و ئاشکرای ئەوەی فەرمانیان پێکراوە پێغەمبەران ھیچ شتێکی تریان لەسەر نییە، لە واقیعیشدا پێغەمبەران ئەرکی سەرشانی خۆیان بەجێھێنا و ئەو تەبلیغەی فەرمانیان پێکرابوو ئەنجامیاندا، بۆیە بێباوەڕان ھیچ بڕوبیانویەکیان بەدەستەوە نییە کە (قەدەری خوا) بکەنە بەڵگەی بێباوەڕی و گومڕایی خۆیان، دوای ئەوەی خوای گەورە ویست و ئیرادە و بژاردەی پێدان و پێغەمبەرانیشی بۆ ناردن.
Tafsiran larabci:
وَلَقَدۡ بَعَثۡنَا فِي كُلِّ أُمَّةٖ رَّسُولًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجۡتَنِبُواْ ٱلطَّٰغُوتَۖ فَمِنۡهُم مَّنۡ هَدَى ٱللَّهُ وَمِنۡهُم مَّنۡ حَقَّتۡ عَلَيۡهِ ٱلضَّلَٰلَةُۚ فَسِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُكَذِّبِينَ
بێگومان لەناو ھەر گەل و نەتەوەیەکی پێشیندا ئێمە پێغەمبەرێکمان بۆ ناردن، کە فەرمان بکات بەگەل و نەتەوەکەی کە تەنھا خوای گەورە بپەرستن، وە واز بھێنن لە پەرستنی جگە لە ئەو لە بت و شەیتان و ھەر شتێکی تریش، ھەندێکیان خوای گەورە سەرکەوتووی کردن و باوەڕیان پێ ھێنا، وە شوێن ئەوە کەوتن کە پێغەمبەرەکەیان ھێنابووی، وە ھەندێکیشی تریان باوەڕیان پێ نەکرد و سەرپێچی پێغەمبەرەکەیان کرد و خوای گەورەش سەرکەوتووی نەکردن و گومڕایی لەسەر پێویست کردن، جا کەوابێت - ئەی خەڵکینە - بەسەر زەویدا بگەڕێن تاوەکو بەچاوی خۆتان سەرەنجامی ئەو کەسانە ببینن کە باوەڕیان نەھێنا و پێغەمبەرەکانیان بە درۆ زانی، دوای ئەوە خوای گەورە سزای بۆ ناردن و لەناوی بردن.
Tafsiran larabci:
إِن تَحۡرِصۡ عَلَىٰ هُدَىٰهُمۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي مَن يُضِلُّۖ وَمَا لَهُم مِّن نَّٰصِرِينَ
- ئەی پێغەمبەر - ئەگەر ھێندەی لە تواناتدا ھەیە ھەوڵبدەیت و بانگەوازی ئەوانە بکەیت بۆ سەر ئیسلام، وە سووریش بیت لەسەر ھیدایەت و ڕێنوێنی کردنیان، وە ھەموو ھۆکارەکانیش بگریتە بەر لەو پێناوەدا، ئەوا ئەو کەسەی خوای گەورە گومڕای بکات سەرکەوتوو و موەفەقی ناکات بۆ ھیدایەت و ڕێنوێنی کردن، وە ئەوانە جگە لە خوای گەورە کەسێکی تر نابین سەریان بخات و سزایان لەسەر لادات.
Tafsiran larabci:
وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَيۡمَٰنِهِمۡ لَا يَبۡعَثُ ٱللَّهُ مَن يَمُوتُۚ بَلَىٰ وَعۡدًا عَلَيۡهِ حَقّٗا وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
ئەوانەی باوەڕیان بە زیندوو بوونەوەی پاش مردن نەبوو سوێندیان خوارد، وە زۆریش ڕۆچوون لە سوێندەکەیاندا - وتیان - : ئەو کەسەی مرد خوای گەورە زیندووی ناکاتەوە، بەبێ ئەوەی ھیچ بەڵگەیەکیان ھەبێت لەسەر ئەوەی وتیان، خوای گەورە دوای ئەوە دەفەرموێت: بەڵێ ئەوەی مرد خوای گەورە جارێکی تر زیندووی دەکاتەوە، ئەمەش بەڵێنێکی ھەق و ڕاست و دروستی خوای گەورەیە، بەڵام زۆربەی زۆری خەڵکی نازانن کە خوای گەورە مردووەکان زیندوو دەکاتەوە، بۆیە نکۆڵی لەوەھا کارێک دەکەن.
Tafsiran larabci:
لِيُبَيِّنَ لَهُمُ ٱلَّذِي يَخۡتَلِفُونَ فِيهِ وَلِيَعۡلَمَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَنَّهُمۡ كَانُواْ كَٰذِبِينَ
لە ڕۆژی قیامەتدا خوای گەورە ھەر ھەموو مردووەکان زیندووە دەکاتەوە، تاوەکو ھەقیقەت و ڕاستی ئەوەیان بۆ ڕوون بکاتەوە کە ڕای جیاوازیان تێیدا ھەبوو، لە یەک خوا پەرستی و زیندووبوونەوە و پێغەمبەرایەتی، بۆ ئەوەی بێباوەڕان بزانن کە ئەوان دۆرزن بوون لەوەی ھاوەڵ و شەریکیان بۆ خوا بڕیاردا، وە نکۆڵیان لە زیندووبوونەوەی پاش مردن دەکرد.
Tafsiran larabci:
إِنَّمَا قَوۡلُنَا لِشَيۡءٍ إِذَآ أَرَدۡنَٰهُ أَن نَّقُولَ لَهُۥ كُن فَيَكُونُ
بێگومان ئێمە ئەگەر بمانەوێت مردووەکان زیندوو بکەینەوە و گیانیان بکەینەوە بەبەردا ھیچ شتێک نییە ببێتە ڕێگر لە پێشماندا ، تەنھا ھێندە بەسە ھەر شتێکمان بوێت کە ببێت پێی بڵێین (ببە) بێگومان دەبێت و ھیچ شتێکیش نابێتە ڕێگر.
Tafsiran larabci:
وَٱلَّذِينَ هَاجَرُواْ فِي ٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ مَا ظُلِمُواْ لَنُبَوِّئَنَّهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗۖ وَلَأَجۡرُ ٱلۡأٓخِرَةِ أَكۡبَرُۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ
ئەوانەی ماڵ و شار و کەسوکار و سەروەت و سامانی خۆیان لەبەر ڕەزامەندی خوای گەورە بەجێھێشت و لە وڵاتی بێباوەڕانەوە کۆچیان کرد بۆ وڵاتی ئیسلام و موسڵمانان، دوای ئەوەی بێباوەڕان ئازاریاندان و ناچاریان کردن، ئەوا بێگومان ھەر لە دونیا ڕێگا و شوێنێکی باشی وایان پێدەدەین کە سەربەرز و خاوەن شکۆ بن تێیدا، وە ئەجر و پاداشتی دواڕۆژ بۆ ئەوانە زۆر گەورەترە چونکە پاداشتی دواڕۆژ بەھەشتی نەبڕاوەی تێدایە، خۆ ئەگەر ئەوانەی لە کۆچکردن دواکەوتن و کۆچیان نەکرد بیانزانیایە کە ئەجر و پاداشتی کۆچەرەکان چەندێک گەورە و مەزنە ئەوا ھەرگیز دوانەدەکەوتن.
Tafsiran larabci:
ٱلَّذِينَ صَبَرُواْ وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ يَتَوَكَّلُونَ
ئەوانەی لە رێگای خوا کۆچیان کرد، ئەوانە بوون کە ئارامیان گرت لەسەر سزای گەلەکانیان و دوور کەوتنەوە لەخزم و کەسوکار و نیشتمانیان، وە ئارامیان گرت لەسەر تاعەت و گوێڕایەڵی خوای گەورە، ئەوان لەھەموو کاروبارێکیاندا تەنھا پشتیان بە خوای گەورە دەبەست، بۆیە خوای گەورەش ئەو ئەجر و پاداشتە گەورەی پێ بەخشین.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• العاقل من يعتبر ويتعظ بما حل بالضالين المكذبين كيف آل أمرهم إلى الدمار والخراب والعذاب والهلاك.
مرۆڤی ژیر ئەو کەسەیە لە چیرۆک و بەسەرهاتی بێباوەڕانی تر و ئەوەی بەسەریاندا ھاتووە پەند و ئامۆژگاری وەربگرێت، سەرنج بدات چۆن سەرەنجامیان وێران بوون و ماڵ کاولی و سزا و تیاچوون بوو.
• الحكمة من البعث والمعاد إظهار الله الحقَّ فيما يختلف فيه الناس من أمر البعث وكل شيء.
حیکمەت لە زیندووبوونەوە و گەڕانەوە بۆ لای خوا لە ڕۆژی دواییدا، دەرکەوتنی ئەو ھەق و ڕاستیەیە کە خەڵکی تێیدا ناکۆک و ڕاجیا بوون سەبارەت بە زیندووبوونەوە و زۆر شتی تریش.
• فضيلة الصّبر والتّوكل: أما الصّبر: فلما فيه من قهر النّفس، وأما التّوكل: فلأن فيه الثقة بالله تعالى والتعلق به.
فەزڵ و پلەوپایەى ئارامگرتن و تەوەکول چونکە ئارامگرتن -صەبر- ناچارکردنی نەفس لەسەر قبوڵکردنی ناڕەحەتیەکانی تێدایە، وتەوەکول متمانەیە بە خواى گەورە -سبحانه وتعالى- و پەیوەست بوونە تەنها بە ئەو زاتە.
• جزاء المهاجرين الذين تركوا ديارهم وأموالهم وصبروا على الأذى وتوكّلوا على ربّهم، هو الموطن الأفضل، والمنزلة الحسنة، والعيشة الرّضية، والرّزق الطّيّب الوفير، والنّصر على الأعداء، والسّيادة على البلاد والعباد.
ئەم ئایەتانە بەڵگەن لەسەر پاداشتی گەورەی کۆچەرانی ڕێگای خوا: ئەوانەی وڵات و جێگا و ڕێگا و ماڵ وسەروەت و سامانی خۆیان لەبەر ڕەزامەندی خوا واز لێھێنا، وە ئارامیان گرت لەسەر ئەزیەت و ئازاری گەلەکانیان، وە پشتیان بە پەروەردگاری خۆیان بەست، ئا ئەوە جێگا و ڕێگای باشترە، وە ئەوە ژیانی پڕ لە ڕەزامەندییە، وە ئەوە ڕزق و ڕۆزی پاکوخاوێن و بەردەستە، وە سەرکەوتن بەسەر دوژمناندا، وە شکۆمەندی و گەورەیی و دەسەڵات بەسەر تەواوی وڵات و بەندەکانی خوا.
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ إِلَّا رِجَالٗا نُّوحِيٓ إِلَيۡهِمۡۖ فَسۡـَٔلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّكۡرِ إِن كُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
- ئەی پێغەمبەری خوا - لە پێش تۆ ھیچ پێغەمبەرێکمان نەناردووە لەناو پیاواندا نەبێت کە وەحی و نیگای بۆ بکەین، مەبەست ئەوەیە پێغەمبەرانمان لەناو فریشتەکان نەناردووە، ھەر ھەموویان مرۆڤ بوون، ئەمەش سوننەتێکی ئیلاھیە، ئەگەر ئێوە نکۆڵی لەوەھا کارێک دەکەن ئەوا پرسیار لە خاوەن نامە ئاسمانییەکانی پێشوو بکەن ئەوان پێتان دەڵێن کە پێغەمبەران سەرجەمیان مرۆڤ بوون، نەک فریشتە، ئەگەر ئێوە نازانن ئەوان مرۆڤ بوون.
Tafsiran larabci:
بِٱلۡبَيِّنَٰتِ وَٱلزُّبُرِۗ وَأَنزَلۡنَآ إِلَيۡكَ ٱلذِّكۡرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيۡهِمۡ وَلَعَلَّهُمۡ يَتَفَكَّرُونَ
ئەو پێغەمبەرانەمان بە بەڵگە و نیشانەی ڕوون و ئاشکراوە لەناو مرۆڤەکان نارد، بە پەرتووک و کتێب کە بۆیان ھاتبووە خوارەوە، - ئەی پێغەمبەر - قورئانیشمان ناردە خوارەوە تاوەکو ئەوەی پێویستی بە ڕوونکردنەوە ھەیە تۆ بۆ خەڵکی ڕوون بکەیتەوە، تاوەکو بەڵکو بیروھۆشیان بخەنە کار و پەند و ئامۆژگاری لێ وەربگرن.
Tafsiran larabci:
أَفَأَمِنَ ٱلَّذِينَ مَكَرُواْ ٱلسَّيِّـَٔاتِ أَن يَخۡسِفَ ٱللَّهُ بِهِمُ ٱلۡأَرۡضَ أَوۡ يَأۡتِيَهُمُ ٱلۡعَذَابُ مِنۡ حَيۡثُ لَا يَشۡعُرُونَ
ئایا ئەوانەی کە سەرقاڵی پیلان و فڕوفێڵ کردن بوون تاوەکو ببنە ڕێگر لەبەردەم بانگەوازی خوا و ئاینی پیرۆزی ئیسلام ئایا لەوە دڵنیا بوونەتەوە کە خوای گەورە وەک قارون نایانبات بەناخی زەویدا، یان دڵنیا بوونەتەوە کە سزای سەختیان بۆ نایەت لەجێگایەکەوە کە چاوەڕوانی ھاتنیان لێوە نەدەکرد؟
Tafsiran larabci:
أَوۡ يَأۡخُذَهُمۡ عَلَىٰ تَخَوُّفٖ فَإِنَّ رَبَّكُمۡ لَرَءُوفٞ رَّحِيمٌ
یان لەوە ناترسن لەکاتی ترس و بیمدا خوا بیانگرێت، بەڵێ خوای گەورە دەتوانێت لە ھەموو کاتێکدا سزایان بدات، بێگومان پەروەردگارت زۆر بەسۆز و میھرەبانە بۆیە پەلە ناکات لە سزادان و تۆڵە لێ سەندنەوەیان، بەڵکو تەوبە بکەن و بگەڕێنەوە بۆ لای و پەشیمان ببنەوە.
Tafsiran larabci:
أَوَلَمۡ يَرَوۡاْ إِلَىٰ مَا خَلَقَ ٱللَّهُ مِن شَيۡءٖ يَتَفَيَّؤُاْ ظِلَٰلُهُۥ عَنِ ٱلۡيَمِينِ وَٱلشَّمَآئِلِ سُجَّدٗا لِّلَّهِ وَهُمۡ دَٰخِرُونَ
ئایا ئەو بێباوەڕانە ورد نەبونەتەوە لەدروستکراوەکانی خوا، کە چۆن سێبەرەکەی لەڕاستەوە بۆ چەپ دەگۆڕێت، لەگەڵ جوڵەی خۆر بە ڕۆژ و جوڵەی مانگ بەشەو دەسوڕێت، ملکەچی پەروەردگاریەتی و بە ھەقیقی کڕنوشی بۆ دەبات، وگەردن کەچ و زەلیلە لەبەرامبەر فەرمانەکانیدا.
Tafsiran larabci:
وَلِلَّهِۤ يَسۡجُدُۤ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِ مِن دَآبَّةٖ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَهُمۡ لَا يَسۡتَكۡبِرُونَ
ھەرچی لە ئاسمانەکان و لە زەویدا ھەیە لە زیندەوەران ھەر سوژدە بۆ خوای گەورە دەبەن، وە فریشتەکانیش تەنھا سوژدە بۆ ئەو دەبەن، ئەو فریشتانە ھەرگیز لە ئاست پەرستن و تاعەتی خوا خۆیان بە گەورە نازانن و ھەر فەرمانێکیان پێ بکرێت خێرا جێ بەجێی دەکەن.
Tafsiran larabci:
يَخَافُونَ رَبَّهُم مِّن فَوۡقِهِمۡ وَيَفۡعَلُونَ مَا يُؤۡمَرُونَ۩
ئەوان - لەگەڵ ئەوەی ھەمیشە لە پەرستن و تاعەتی بەردەوامی خوادان- لە پەروەردگاریشیان دەترسن کە بەزات و دەسەڵات و سیفاتی تەواویەوە لەسەریانەوەیە، وە ھەر فەرمانێکیان لە پەروەردگاریانەوە پێ بگات لە تاعەت و عبیادەت ئەنجامی دەدەن و گوێڕایەڵی دەبن.
Tafsiran larabci:
۞ وَقَالَ ٱللَّهُ لَا تَتَّخِذُوٓاْ إِلَٰهَيۡنِ ٱثۡنَيۡنِۖ إِنَّمَا هُوَ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ فَإِيَّٰيَ فَٱرۡهَبُونِ
خوای گەورە بە سەرجەم بەندەکانی فەرمووە: ھەرگیز دوو پەرستراو (دوو خوا) دامەنێن بۆ خۆتان، بەڵکو تەنھا تاکە پەرستراو و خوایەکی بەھەق ھەیە، وە ھەرگیز نابێتە دوان و ھیچ شەریک و ھاوەڵیشی نییە، کەوابوو ھەر لەمن بترسن و جگە لەمن لەکەسی تر مەترسن.
Tafsiran larabci:
وَلَهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَلَهُ ٱلدِّينُ وَاصِبًاۚ أَفَغَيۡرَ ٱللَّهِ تَتَّقُونَ
ھەرچی لە ئاسمانەکان و زەویدا ھەن ھەر ھەموو موڵکی خوایە، ھەر ئەویش دروستی کردوون و بەرێوەیان دەبات، تەنھا دەبێت تاعەت و عیبادەت و ملکەچی ئەو بکرێت، وە ھەرچی گوێڕایەڵی و گەردنکەچیە بەپوختی ھەر شایانی ئەوە، ئایا ئیتر جگە لە خوا لە کەسێکی تر دەترسێن؟! نەخێر تەنھا ھەر لەو بترسن.
Tafsiran larabci:
وَمَا بِكُم مِّن نِّعۡمَةٖ فَمِنَ ٱللَّهِۖ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ ٱلضُّرُّ فَإِلَيۡهِ تَجۡـَٔرُونَ
- ئەی خەڵکینە - ھەرچی نیعمەت و بەخششێک ھەتانە لە نیعمەتی دینی و دونیایی ھەر ھەمووی لەلایەن خواوەیە نەک کەسێکی تر، وە کاتێکیش دووچاری ھەر بەڵا و موسیبەت و نەخۆشی و ھەژاری و نەدارییەک ببن ئەوا بە نزا و پاڕانەوە ھەر ھاوار و ھانا بۆ لای ئەو دەبەن، تاوەکو ئەوەی دووچارتان بووە لەسەرتانی لاببات، ئەو کەسەی نیعمەتەکان دەبەخشێت و ناڕەحەتی و بەڵا و موسیبەتەکان لەسەر خەڵکی لادەبات ھەر ئەو شایانی ئەوەیە بە تاکو تەنھایی بپەرسترێت.
Tafsiran larabci:
ثُمَّ إِذَا كَشَفَ ٱلضُّرَّ عَنكُمۡ إِذَا فَرِيقٞ مِّنكُم بِرَبِّهِمۡ يُشۡرِكُونَ
جا کاتێکیش کە خوای گەورە نزا و پاڕانەوەکانتان گیرا دەکات و ئەو ناخۆشی و بەڵا و موسیبەتەی بەسەرتانەوە بوو لایبرد کەچی کۆمەڵێک لە ئێوە ھەموویان لەبیر دەچێت و ھاوبەش و شەریک بۆ پەروەردگاریان دادەنێن، لەگەڵ ئەو شتی تریش دەپەرستن، باشە ئەم سپڵەیی و سوکییە بۆچی؟
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• على المجرم أن يستحي من ربه أن تكون نعم الله عليه نازلة في جميع اللحظات ومعاصيه صاعدة إلى ربه في كل الأوقات.
گوناھبار و تاوانبار دەبێت شەرم لە پەروەردگاری بکات، کە ھەمیشە نیعمەت و بەخششەکانی خوای گەورەی بۆ دادەبەزن، کەچی گوناھ و تاوانەکانی ئەو سات بەسات بۆ لای پەروەردگار بەرز دەبنەوە.
• ينبغي لأهل الكفر والتكذيب وأنواع المعاصي الخوف من الله تعالى أن يأخذهم بالعذاب على غِرَّة وهم لا يشعرون.
دەبێت خەڵکانی بێباوەڕ و دوور لە خوا و ئەھلی گوناھ وتاوان بیر بکەنەوە و لەخوا بترسن و بگەڕێنەوە بۆ لای، وە بترسن لەوەی خوا لەپڕ لەکاتی بێ ئاگاییان بیانگرێت و عەزابی خۆی بەسەریاندا بڕێژێت.
• جميع النعم من الله تعالى، سواء المادية كالرّزق والسّلامة والصّحة، أو المعنوية كالأمان والجاه والمنصب ونحوها.
ھەرچی نیعمەت و بەخششە ھەر ھەمووی ھی خوایە، سەرجەم نیعمەتە ماددی و واتاییەکان ھی ئەون، نیعمەتە مادیەکانی وەک ڕزق و ڕۆزی و سەلامەتی و تەندروست باشی، یان نیعمەتە واتاییەکانى وەک ئەمن و ئەمان و ئاسایش و پلەوپایە و کورسی دەسەڵات و نمونەی ئەوانە.
• لا يجد الإنسان ملجأً لكشف الضُّرِّ عنه في وقت الشدائد إلا الله تعالى فيضجّ بالدّعاء إليه؛ لعلمه أنه لا يقدر أحد على إزالة الكرب سواه.
لەکاتی تەنگانە و ناڕەحەتیەکاندا مرۆڤ ھیچ پەناگایەک جگە پەناگای خوای گەورە شک نابات، بۆیە دەبینین لەو کاتانەدا زۆر بە کوڵ ھاواری لێ دەکات و ھانای بۆ دەبات، چونکە دەزانێت جگە ئەو کەسی تر ناتوانێت ئەو ناڕەحەتیانەی لەسەر لاببات.
لِيَكۡفُرُواْ بِمَآ ءَاتَيۡنَٰهُمۡۚ فَتَمَتَّعُواْ فَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ
ھاوبەشدانانیان بۆ خوا وای لێکردن کوفر و ناشکوری نیعمەت و بەخششەکانی خوا بکەن، یەکێک لەو نیعمەتانەی خوا بەسەریانەوە ھەڵگرتنی ناخۆشی و ناڕەحەتیە لە سەریان، بۆیە پێیان وترا: دەسا ڕابوێرن و تام و چێژ وەربگرن لەو نیعمەت و بەخششانەی خوا تا ئەو کاتەی سزای خواتان بۆ دادەبەزێت لە ئێستا و دواتریش، لەمەودوایش سەرەنجامی کوفر و بێباوەڕی و سەرپێچی خۆتان دەزانن.
Tafsiran larabci:
وَيَجۡعَلُونَ لِمَا لَا يَعۡلَمُونَ نَصِيبٗا مِّمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡۗ تَٱللَّهِ لَتُسۡـَٔلُنَّ عَمَّا كُنتُمۡ تَفۡتَرُونَ
موشریک و بتپەرستان بەشێک لەو ماڵ وسامانەی ئێمە ڕۆزیمان داون دايدەنێن بۆ ئەو بتە بێ گیانانە کە ھیچ نازانن و ھیچ سوود و زیانێکیان نییە، تاوەکو بەھۆیەوە خۆیان لەخوای گەورە نزیک بکەنەوە، سوێند بێت بە خوای گەورە - ئەی موشریکینە - لە ڕۆژی قیامەتدا پرسیارتان لێدەکرێت دەربارەی ئەو درۆ و بوھتانەی بۆ خوای دەکەن گوایە ئەو بتە بێ گیانانە خوا و پەرستراوی ئێوەن، وە دەربارەی ئەوەى بەشێک لە ماڵ و سامانەکانتان بۆیان دادەنێن.
Tafsiran larabci:
وَيَجۡعَلُونَ لِلَّهِ ٱلۡبَنَٰتِ سُبۡحَٰنَهُۥ وَلَهُم مَّا يَشۡتَهُونَ
موشریک و بت پەرستەکان کچیان بۆ خوا بڕیار دەدا، وە باوەڕیان وابوو فریشتەکان کچی خوان (پەنا بەخوا) ئەوەی بۆ خوایان بڕیار دەدا بۆ خۆیان پێیان خۆش نەبوو، پاک و بێگەردی بۆ خوا لەوەی ئەوان دەیڵێن ، ئەوەی بۆ خۆیان حەزی پێدەکەن کە کوڕە بۆ خۆیانی دادەنێن، دەی ئیتر چی تاوانێک ھێندەی ئەم تاوانە گەورەیە؟!
Tafsiran larabci:
وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُم بِٱلۡأُنثَىٰ ظَلَّ وَجۡهُهُۥ مُسۡوَدّٗا وَهُوَ كَظِيمٞ
ئەگەر بێتۆ ھەواڵی لەدایک بوونی کچ بەیەکێک لەو بتپەرست و موشریکانە بدەیت ئەوا لەداخ ومەراقدا ڕوخساری ڕەش دادەگیرسێت و دڵ و دەروونی پڕ خەم و پەژارە دەبێت، پاشان ئەوەی بۆ خۆی پێی خۆش نییە بۆ خوای بڕیار دەدا!
Tafsiran larabci:
يَتَوَٰرَىٰ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ مِن سُوٓءِ مَا بُشِّرَ بِهِۦٓۚ أَيُمۡسِكُهُۥ عَلَىٰ هُونٍ أَمۡ يَدُسُّهُۥ فِي ٱلتُّرَابِۗ أَلَا سَآءَ مَا يَحۡكُمُونَ
لە ناخۆشی و خراپی ئەو ھەواڵەی پێی دراوە خۆی لە خزم و کەسەکانی دەشارێتەوە، لەگەڵ دەروونی خۆیدا گفتوگۆ دەکات و بە خۆی دەڵێت: ئایا ئەو کچە بە زیندوویی بھێڵێتەوە و ببێتە مایەی سوکی و زەلیلی و زەبونی لای کەسەکانی، یان زیندە بەچاڵی بکات و ڕزگاری ببێت لەو حاڵە؟ ئای ئەو بتپەرست و موشریکانە چەند بڕیارێکی خراپ و نەگریس دەدەن، ئەوەی بۆ خوای بڕیار دەدەن بۆ خۆیان پێیان ناخۆشە.
Tafsiran larabci:
لِلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ مَثَلُ ٱلسَّوۡءِۖ وَلِلَّهِ ٱلۡمَثَلُ ٱلۡأَعۡلَىٰۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
ئەو بێباوەڕانەی کە باوەڕیان بە ڕۆژی دوایی نییە، وێنە و سیفەتێکی خراپیان ھەیە، لە حەز کردن لە کوڕ و ڕق بوونەوە لە کچ و جەھل و نەفامی و بێباوەڕی، خۆ نموونەی بەرزو بڵندیش ھەر بۆ خوایە، لە پیرۆزی و تەواوی و دەوڵەمەندی و عیلم و زانستی بێ سنوور، ئەو خوایە لە موڵکی خۆیدا بەدەسەڵاتە بەشێوەیەک ھیچ کەس زاڵ نابێت بەسەریدا، وە زۆریش دانا و کاربەجێیە لە بەدیھێنراوەکانی و بەڕێوەبردنیان و شەریعەت و یاسا و ڕێساکانیدا.
Tafsiran larabci:
وَلَوۡ يُؤَاخِذُ ٱللَّهُ ٱلنَّاسَ بِظُلۡمِهِم مَّا تَرَكَ عَلَيۡهَا مِن دَآبَّةٖ وَلَٰكِن يُؤَخِّرُهُمۡ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗىۖ فَإِذَا جَآءَ أَجَلُهُمۡ لَا يَسۡتَـٔۡخِرُونَ سَاعَةٗ وَلَا يَسۡتَقۡدِمُونَ
ئەگەر خوای گەورە بە ھۆی ستەم و بێباوەڕی خەڵکەوە سزای کەسەکانی بدایە ئەوا نەیدەھێشت ھیچ مرۆڤ و گیانلەبەرێک لەسەر زەوی ھاتووچۆ بکات و بجوڵێت، بەڵام خوای گەورە بۆ ماوەیەکی دیاریکراو کە ھەر لەعیلم و زانینی خۆیدایە بۆیان دوا دەخات و دەیانھڵێتەوە، جا کاتێک ئەو ماوەی دیاری کردووە کۆتایی ھات ئەگەر بۆ ماوەیەکی کەمیش بێت بە ھیچ شێوەیەک پاش و پێش ناکەوێت.
Tafsiran larabci:
وَيَجۡعَلُونَ لِلَّهِ مَا يَكۡرَهُونَۚ وَتَصِفُ أَلۡسِنَتُهُمُ ٱلۡكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ ٱلۡحُسۡنَىٰۚ لَا جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ ٱلنَّارَ وَأَنَّهُم مُّفۡرَطُونَ
ھەر شتێک کە بۆ خۆیان پێیان ناخۆشە بۆ خوای بڕیار دەدەن لە ھەبوونی کچ، وە زمانیان بە درۆ گۆ دەکات دەڵێن ئەگەر ڕاست بێت کە خەڵکی ھەموو زیندوو دەکرێنەوە ئەوا ئەوان لای خوا پلە وپایە وسەرەنجامی باشیان ھەیە، بەڕاستی سەرەنجامی ئەوان ھەر ئاگری دۆزەخە، وە لەناو ئەو ئاگرەیشدا فەرامۆش دەکرێن، وە ھەرگیزیش لێی نایەنە دەرەوە.
Tafsiran larabci:
تَٱللَّهِ لَقَدۡ أَرۡسَلۡنَآ إِلَىٰٓ أُمَمٖ مِّن قَبۡلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَعۡمَٰلَهُمۡ فَهُوَ وَلِيُّهُمُ ٱلۡيَوۡمَ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
- ئەی پێغەمبەر - سوێند بێت بە خوا، چەندین پێغەمبەرمان نارد بۆ گەل و نەتەوەکانی پێش تۆ، شەیتان کارە ناشرین و خراپەکانی لە ھاوەڵدانان و بێباوەڕی و گوناھ و تاوان بۆ ڕازاندنەوە، بە خەیاڵی خۆیان لە ڕۆژی قیامەتدا دێت بە ھانایانەوە و ڕزگاریان دەکات، دەی ئەگەر وایە بابگاتە فریایان، ئەوانە لە ڕۆژی قیامەتدا سزایەکی بە ئێش و ئازاریان بۆ ھەیە.
Tafsiran larabci:
وَمَآ أَنزَلۡنَا عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ إِلَّا لِتُبَيِّنَ لَهُمُ ٱلَّذِي ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
- ئەی پێغەمبەر - ئێمە ئەم قورئانەمان بۆیە بۆت ناردوەتە خوارەوە، تاوەکو ئەوە ڕوون بکەیتەوە كە خەڵکی لەسەری ناکۆکن لە یەک خوا پەرستی -تەوحید- و زیندووبونەوە و تەواوی ئەحکامەکانی تری شەرع، وە بۆ ئەوەش ئەم قورئانە بێتە مایەی ھیدایەت و ڕێنوێنی و ڕەحمەت بۆ ئەو باوەڕدارانەی کە بڕوایان بە خوا و پێغەمبەرەکانی ھەیە، وە باوەڕیان ھەیە بەوەی قورئان ھێناویەتی، چونکە ئەوانە سوودمەند دەبن لە هەق وڕاستی.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• من جهالات المشركين: نسبة البنات إلى الله تعالى، ونسبة البنين لأنفسهم، وأَنفَتُهم من البنات، وتغيّر وجوههم حزنًا وغمَّا بالبنت، واستخفاء الواحد منهم وتغيبه عن مواجهة القوم من شدّة الحزن وسوء الخزي والعار والحياء الذي يلحقه بسبب البنت.
یەکێک لە نەفامی بت پەرست و موشریکەکان ئەوەیە کچ دەدەنە پاڵ خوا، وە کوڕیش بۆ خۆیان، وە زۆریش ڕقیان لە کچ دەبێتەوە و ئازاریان پێدەگات بە بیستنی ھەواڵی لە دایک بوونی کچ، وە ڕوخساریان لەداخ و پەژارەدا دەگۆڕێت کاتی دەبیستن کچیان بووە، وە ئەو کەسەش کچی دەبێت بە سووک تەماشای دەکەن، بۆیە لەخەم و خەفەت و زەبوونی و زەلیلی بەرچاوی خزمەکانی خۆی دەشارێتەوە و حەز ناکات کەس بیبینێت و پێی بڵێت کچتان بووە.
• من سنن الله إمهال الكفار وعدم معاجلتهم بالعقوبة ليترك الفرصة لهم للإيمان والتوبة.
یەکێک لە سوننەتەکانی خوای گەورە ئەوەیە بۆ ماوەیەک مۆڵەتی بێباوەڕان دەدا، وە ھیچ پەلە ناکات لە سزادانیان تاوەکو دەرفەتیان بدات باوەڕ بھێنن و تەوبە بکەن و بگەڕێنەوە بۆ لای.
• مهمة النبي صلى الله عليه وسلم الكبرى هي تبيان ما جاء في القرآن، وبيان ما اختلف فيه أهل الملل والأهواء من الدين والأحكام، فتقوم الحجة عليهم ببيانه.
کاری زۆر گرنگی پێغەمبەری خوا (صلی اللە علیە وسلم) بریتیە لە ڕوونکردنەوەی ئەوەی لە قورئاندا ھاتووە، وە ئەوەشی شوێنکەوتوانی ئاین و ئاینزاکان جیاوازیان ھەیە تێیدا لە ئەحکامەکان بۆیان ڕوون بکاتەوە ، وە ئەو ڕوونكردنەوەیە ببێتە بەڵگەیەك بە سەریانەوە .
وَٱللَّهُ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَحۡيَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَآۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَسۡمَعُونَ
خوای گەورە لە ئاسمانەوە باران دەبارێنێت و زەوی لەپاش مردنی پێ زیندوو کردەوە بەڕوواندنی گژ وگیا و دارودرەخت دوای ئەوەی زەوییەکی وشکی ڕووت بوو، ئەمانە بەڵگەی ڕوون و ئاشکران لەسەر دەسەڵات و قودرەتی خوای گەورە بۆ ئەو خەڵکانەی کە گوێ بۆ وتە و گوفتاری خوای گەورە دەگرن و لێی ورد دەبنەوە.
Tafsiran larabci:
وَإِنَّ لَكُمۡ فِي ٱلۡأَنۡعَٰمِ لَعِبۡرَةٗۖ نُّسۡقِيكُم مِّمَّا فِي بُطُونِهِۦ مِنۢ بَيۡنِ فَرۡثٖ وَدَمٖ لَّبَنًا خَالِصٗا سَآئِغٗا لِّلشَّٰرِبِينَ
- ئەی خەڵکینە - لە بەدیھێنانی مەڕ و بزن و وشتر و گادا پەند و ئامۆژگاری گەورە بۆ ئێوە ھەیە، لە نێوان ڕێخ و پیسایی و خوێندا شیرێکی پاک و خاوێنتان لە گوانی ئەو ئاژەڵانە پێ دەنۆشین، لەگەڵ ئەوە شیرێکی پاڵفتەی پاک و خاوێنی بە لەزەتی خۆش بۆ شیرخۆران لە گوانیان دێتە دەرەوە.
Tafsiran larabci:
وَمِن ثَمَرَٰتِ ٱلنَّخِيلِ وَٱلۡأَعۡنَٰبِ تَتَّخِذُونَ مِنۡهُ سَكَرٗا وَرِزۡقًا حَسَنًاۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَعۡقِلُونَ
وە لە بەروبوومی خورما و ترێ کە ڕۆزی ئێوەمان پێداوە پەند و ئامۆژگاری گەورە بۆ ئێوە ھەیە، لە بەروبوومی ترێ و خورما شەرابی سەرخۆشکەر کە ژیری و ھۆشی مرۆڤ ناھێڵێت و شتێکی باش نییە، وە خواردنی پاک و خۆشیشی لێ بەرھەم دێنن کە سوودی لێ دەبینن، لە خواردنی خورما و مێوژ و سرکە و دۆشاوەکانیان، بێگومان لەوەدا بەڵگە و نیشانە گەلێک ھەن لەسەر دەسەڵات و قودرەتی خوا و نیعمەت و بەخششەکانی بەسەر بەندەکانیەوە بۆ کەسانێک کە تێبگەن و ژیری خۆیان بخەنە کار، چونکە ئەو کەسانە پەندی لێ وەردەگرن.
Tafsiran larabci:
وَأَوۡحَىٰ رَبُّكَ إِلَى ٱلنَّحۡلِ أَنِ ٱتَّخِذِي مِنَ ٱلۡجِبَالِ بُيُوتٗا وَمِنَ ٱلشَّجَرِ وَمِمَّا يَعۡرِشُونَ
- ئەی پێغەمبەری خوا - پەروەردگارت ئیلھامی بۆ مێش ھەنگ کرد و ڕێنوێنی کرد کە لەنێو چیا و دار و درەختەکان و لەناو ئەو کەپر و ھەرزاڵانەدا کەخەڵکی دروستی کردوون جێ ژین و ماڵ بۆ خۆت دروست بکە.
Tafsiran larabci:
ثُمَّ كُلِي مِن كُلِّ ٱلثَّمَرَٰتِ فَٱسۡلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلٗاۚ يَخۡرُجُ مِنۢ بُطُونِهَا شَرَابٞ مُّخۡتَلِفٌ أَلۡوَٰنُهُۥ فِيهِ شِفَآءٞ لِّلنَّاسِۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَتَفَكَّرُونَ
پاشان پێی فەرموو: بڕۆ لە ھەر بەروبوومێک کە ئارەزووی دەکەیت بخۆ، دواتر ئەو ڕێگایانەی کە پەروەردگارت تێی گەیاندووی و فێری کردوویت بیگرە بەر ، وە ملکەچبە چونکە ئەو ڕێگایەشی بۆ ئاسان کردوویت و بەئاسانی پێی دەگەیت و دەیدۆزیتەوە، لەناو سکی ئەم مێش ھەنگانە ھەنگوینێکی نایابی ھەمەرەنگ دێتە دەرێ، ھەنگوینی سپی و زەرد و ڕەنگی تریش، کە شیفای گەلێک نەخۆشی تێدایە بۆ خەڵکی، بێگومان لەم ئیلھام کردنەی خوای گەورە بۆ مێش ھەنگ و ئەو ھەنگوینەشی لەسکی دێتە دەرێ بەڵگە و نیشانە گەلێک ھەن لەسەر دەسەڵات و قودرەتی خوای گەورە بۆ کەسانێک کە ڕابمێنن و بیربکەنەوە لە دەسەڵاتی خوای گەورە.
Tafsiran larabci:
وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ ثُمَّ يَتَوَفَّىٰكُمۡۚ وَمِنكُم مَّن يُرَدُّ إِلَىٰٓ أَرۡذَلِ ٱلۡعُمُرِ لِكَيۡ لَا يَعۡلَمَ بَعۡدَ عِلۡمٖ شَيۡـًٔاۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٞ قَدِيرٞ
خوای گەورە بە شێوازێک دروستی کردوون کە پێشتر وێنەتان نەبووە، وە کاتێکیش کاتی مردنتان ھات دەتانمرێنێت، جا کەسانی وا ھەیە تەمەنی ھێندە درێژ دەبێت دەگاتە ئەوپەڕی پیری و بەساڵاچوون، بە شێوەیەک ھیچ بیر و ھۆشێکی لا نامێنێت و نازانێت پێشتر چی کردووە، بێگومان خوای گەورە زۆر زانایە و ھیچ شتێکی لەکار و کردەوەی بەندەکانی لا نھێنی و شاراوە نییە، وە زۆریش بەدەسەڵاتە دەسەوسان نابێت لەبەرامبەر ھیچ شتێکدا.
Tafsiran larabci:
وَٱللَّهُ فَضَّلَ بَعۡضَكُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ فِي ٱلرِّزۡقِۚ فَمَا ٱلَّذِينَ فُضِّلُواْ بِرَآدِّي رِزۡقِهِمۡ عَلَىٰ مَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُهُمۡ فَهُمۡ فِيهِ سَوَآءٌۚ أَفَبِنِعۡمَةِ ٱللَّهِ يَجۡحَدُونَ
خوای گەورە (جل جلالە) فەزڵی ھەندێکتانی داوە بەسەر ھەندێکی ترتان لە ڕزق و ڕۆزیدا، ھەندێکتانی دەوڵەمەند کردووە و ھەندێکی تریشتان ھەژار و نەدار، ھەندێک گەورە و لێپرسراو و ھەندێکی تریش ژێر دەست و ڕەعیەت، کەچی ئەوانەی لێپرسراو و گەورەی کۆیلە و بەندە و ژێر دەستەکانن کە ڕزق و ڕۆزی باش و زۆریان پێدراوە ئامادەنین بەشی ڕەعیەت و بەندە و کۆیلەکانیانی لێ بدەن بۆ ئەوەی یەکسان و ھاوبەش بن لە موڵک و سامانیان، جا ئەوانە ئەگەر بۆ خۆیان ڕازی نین کە خەڵکی ھاوبەشیان بێت لە ڕزق و ڕۆزی و ماڵ و ساماندا، ئیتر بۆچی ڕازین بەندەکانی خوا بکەنە شەریک و ھاوبەش و ھاوەڵی خوا؟! ئەمە چی ستەمێکە، ئیتر نکۆڵی کردنی چی نیعمەت و بەخششێکی خوا لەمە گەورەترە ؟
Tafsiran larabci:
وَٱللَّهُ جَعَلَ لَكُم مِّنۡ أَنفُسِكُمۡ أَزۡوَٰجٗا وَجَعَلَ لَكُم مِّنۡ أَزۡوَٰجِكُم بَنِينَ وَحَفَدَةٗ وَرَزَقَكُم مِّنَ ٱلطَّيِّبَٰتِۚ أَفَبِٱلۡبَٰطِلِ يُؤۡمِنُونَ وَبِنِعۡمَتِ ٱللَّهِ هُمۡ يَكۡفُرُونَ
- ئەی خەڵکینە - خوای گەورە ھەر لە خۆتان ھاوژینی بۆ دروستکردوون، تاوەکو لە گەڵیاندا دڵ و دەروونتان ئاسوودە بێت، ھەروەھا لەو ھاوژینانەتان منداڵ و ڕۆڵەی پێداون وە لەوانیش وەچە و نەوەی پێ بەخشیون، وە لە خواردنی پاکو خاوێن - وەک گۆشت و دانەوێڵە و میوەجات - ڕزق و ڕۆزی داون، ئایا ئیتر ئەو بێباوەڕانە دوای ئەو ھەمووە نیعمەت و بەخششانەی خوای گەورە باوەڕ بەو بت و دارە دەکەن کە دەیانپەرستن؟ وە کوفری ئەو گشت نیعمەت و بەخششانەی خوا دەکەن کە لەژمارە نایەن و ناشوکرن لەبەرامبەریدا بەوەی بەتاک و تەنھایی ئەو باوەڕ بھێنن و دوور بکەونەوە لە ھاوەڵ دانان بۆی.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• جعل تعالى لعباده من ثمرات النخيل والأعناب منافع للعباد، ومصالح من أنواع الرزق الحسن الذي يأكله العباد طريًّا ونضيجًا وحاضرًا ومُدَّخَرًا وطعامًا وشرابًا.
خوای گەورە بەروبومی خورما و ترێی گێراوە بە مایەی سوود و قازانجی بەندەکانی، وە ڕزق و ڕۆزی باشی بۆ فەراھەم ھێناون لەو بەروبومانەدا وەک ئەوەی بەتەڕ و پاراوی و پێگەیشتوویی و ئامادە و ھەڵگیراو و خواردن و خواردنەوە جۆرەکانی تریش سوودی لێ دەبینن.
• في خلق النحلة الصغيرة وما يخرج من بطونها من عسل لذيذ مختلف الألوان بحسب اختلاف أرضها ومراعيها، دليل على كمال عناية الله تعالى، وتمام لطفه بعباده، وأنه الذي لا ينبغي أن يوحَّد غيره ويُدْعى سواه.
لە بەدیھێنانی مێش ھەنگێکی بچووکدا، کە ھەنگوێنێکی پوخت و پاڵفتە لەسکیەوە بە جۆرەھا ڕەنگ و تام و بۆن بەجیاوازی لەوەڕگا و ئەو زەوییانەی تێیدا بە خێو دەکرێت دەردەچێت بەڵگە و نیشانە گەلێکی یەکجار زۆر ھەن لەسەر ئەوپەڕی یارمەتی و چاودێری و لوتف و میھرەبانی خوای گەورە بۆ بەندەکانی، کەوا پێویست دەکات لەسەر بەندەکانی بەتاکی دابنێن و تەنها ئەو بپەرستن، وە جگە لە ئەو کەسی تریان وەک ئەو خۆش نەوێت، وە لەکەسی تریش نەپاڕێنەوە.
• من منن الله العظيمة على عباده أن جعل لهم أزواجًا ليسكنوا إليها، وجعل لهم من أزواجهم أولادًا تقرُّ بهم أعينهم، ويخدمونهم ويقضون حوائجهم، وينتفعون بهم من وجوه كثيرة.
یەکێک لە فەزڵ و منەتەکانی خوای گەورە بەسەر بەندەکانیەوە ئەوەیە، ھەر لە مرۆڤ ھاوژینی خۆیانی بۆ بەدیھێناون تاوەکو لەگەڵیدا بحەسێنەوە، وە ھەر لەو ھاوژینانە کوڕ و کچ و مناڵ و نەوەی لێ خستونەتەوە، تاوەکو چاوەکانیانی پێ گەش بکاتەوە و خزمەتیان بکەن پێداویستەکانیان بۆ جێ بەجێ بکەن، وە لە زۆر ڕووی تریشەوە سوودیان لێ ببینن.
وَيَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَمۡلِكُ لَهُمۡ رِزۡقٗا مِّنَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ شَيۡـٔٗا وَلَا يَسۡتَطِيعُونَ
ئەو ھاوەڵ بڕیاردەرانە (ئەو موشریکانە) بتانێک دەپەرستن جگە لە خوای گەورە، ناتوانن نە لە ئاسمان و نە لە زەوی ھیچ ڕزق و ڕۆزیەکیان بدەن، وە دەسەڵاتی ئەوەشیان نییە کارێکی وەھا بکەن، چونکە ئەوان شتانێکی بێ گیان و بێ دەسەڵات و بێ زانست و زانیارین.
Tafsiran larabci:
فَلَا تَضۡرِبُواْ لِلَّهِ ٱلۡأَمۡثَالَۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
- ئەی خەڵکینە - لەم بتە بێ گیانانە كە نە سوود و نە زیانیان ھەیە ھاوشێوە بۆ خوا دامەنێن، چونکە خوای گەورە ھاوشێوەی نییە تا بیکەنە ھاوەڵ و شەریکی خوا لە پەرستندا، بێگومان خوای گەورە شارەزایە و دەزانێت چونکە بەوەی خاوەنی سیفەتی ئەوپەڕی جوانی و کەماڵ و تەواویە ئاگاداری ھەموو شتێکە، وە ئێوەش ئەوەی خوا دەیزانێت نایزانن و بێ ئاگان لێی، بۆیە دەکەونە شیرک و ھاوەڵ بڕیاردانەوە بۆ خوا، وە بانگەشەی ئەوەش دەکەن (معاذ اللە) خوایش وەک ئەو بتانە وایە کە ئیوە دەیانپەرستن.
Tafsiran larabci:
۞ ضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلًا عَبۡدٗا مَّمۡلُوكٗا لَّا يَقۡدِرُ عَلَىٰ شَيۡءٖ وَمَن رَّزَقۡنَٰهُ مِنَّا رِزۡقًا حَسَنٗا فَهُوَ يُنفِقُ مِنۡهُ سِرّٗا وَجَهۡرًاۖ هَلۡ يَسۡتَوُۥنَۚ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
خوای گەورە نموونەیەک دەھێنێتەوە بۆ بەرپەرچدانەوەی موشریک و بتپەرستەکان و دەفەرموێت: پیاوێک کۆیلە بێت و نەتوانێت بە ئارەزووی خۆی ھەڵسوکەوت بکات و ھیچ شتێکی نەبێت بۆ بژێوی ژیانی، وە کەسێکی تریش ئازاد بێت ئێمە خۆمان ماڵ و سامانێکی حەڵاڵمان پێ بەخشیبێت، بە ویستی خۆی ھەڵسوکەوتی پێوە دەکات، بە ئاشکرا و بە نھێنی بە ویستی خۆی لێی دەبەخشێت، ئەم دوو پیاوە ھەرگیز وەک یەک نین، ئیتر ئێوە چۆن خوای گەورە کە خۆی خاوەن موڵکە و ھەرچۆنیەکیشی بوێت بەو شێوە ھەڵسوکەوت بە موڵکەکەیەوە دەکات یەکسانی دەکەن بەو بتانەی خۆتان کە دەسەوسانن لە ئاست ھەموو شتێکدا و ھیچ دەسەڵاتێکیان نییە، سوپاس و ستایش بۆ خوای گەورە کە شایانی ھەموو سوپاس و ستایشێکە، وە زۆربەی زۆری موشریک و ھاوەڵ بڕیاردەرانیش ئەوە نازانن دەبێت خوای گەورە بەتاکو تەنھایی بپەرسترێت، وە شایستەی ئەوەیشە تەنھا ھەر ئەو بپەرسترێت.
Tafsiran larabci:
وَضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا رَّجُلَيۡنِ أَحَدُهُمَآ أَبۡكَمُ لَا يَقۡدِرُ عَلَىٰ شَيۡءٖ وَهُوَ كَلٌّ عَلَىٰ مَوۡلَىٰهُ أَيۡنَمَا يُوَجِّههُّ لَا يَأۡتِ بِخَيۡرٍ هَلۡ يَسۡتَوِي هُوَ وَمَن يَأۡمُرُ بِٱلۡعَدۡلِ وَهُوَ عَلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
وە خوای گەورە نموونەیەکی تر دەھێنێتەوە بۆ پیشاندانی پوچی و بەتاڵی ھاوبەشدانان بۆ خوا، وە بە شێوەیەکی تر بەرپەرچیان دەداتەوە و دەفەرموێت: نمونەیان وەک ئەو دوو پیاوە وایە: یەکێکیان کەڕ و ڵاڵە و ھیچ نابیستێ و توانای قسەکردنی نییە و ھیچیش تێ ناگات چونکە کەڕ و ڵاڵە، وە ناتوانێت ھیچ سوودێک بەخۆی و جگە خۆیشی بگەیەنێت، بۆتە بارگرانی بۆ ئەو کەسەیشی بە خێوی دەکات و کاروباری ھەڵدەسوڕێنێت، بۆ ھەر جێگایەکیش بینێرێت ؛ ئەوەى داواکراوە ئەنجامی نادات و بەھیچ خێرێکەوە ناگەڕێتەوە، ئایا ئەم کەسە وەک ئەو کەسە وایە کە ھەستەکانی ساغ و سەلیم و دروستن و بە چاکی دەبیستێت و بەچاکیش قسە دەکات کە سوود بەخۆی و بەکەسانی تریش دەگەیەنێت، فەرمان بە عەدل و دادگەری دەکات، لەسەر ڕێگایەکی ڕاست و دروستە، وھیچ خوار و خێچی و ناتەواویەکی تێدا نییە، ئیتر ئەی موشریک و بتپەرستینە چۆن ئەم دوو نمونەیە یەکسان دەکەن، خوایەک کە خاوەنی ھەرچی سیفاتی جوان و پڕ کەمالە لەگەڵ بتانێک یەکسان دەکەن کە نە دەبیستن نە قسەدەکەن وە ناتوانن ھیچ سوود و زیانێک بەکەس بگەیەنن، وە ناتوانن ھیچ ناڕەحەتی و ناخۆشیەک لەسەر کەس لابدەن ؟
Tafsiran larabci:
وَلِلَّهِ غَيۡبُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَمَآ أَمۡرُ ٱلسَّاعَةِ إِلَّا كَلَمۡحِ ٱلۡبَصَرِ أَوۡ هُوَ أَقۡرَبُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
تەنھا خوای گەورە بە شتە نادیاری ئاسمانەکان و زەوی دەزانێت، زانینی ئەو نھێنیانە تەنھا تایبەتە بە ئەو و ھیچ کەسێکی تر لەبەدیھێنراوەکانی ئەو نایزانن، ھاتنی ڕۆژی قیامەتیش ھێندە ئاسان و خێرایە بە ئەندازەی چاوتروکانێکە، بەڵکو لەوە خێراترە، بێگومان خوای گەورە دەسەڵاتی بەسەر ھەموو شتێکدا ھەیە، وە ھیچ شتێک دەسەوسانی ناکات، ھەر کارێکی بوێت تەنھا ھێندەی پێویستە پێی بفەرموێت : (ببە) خێرا ئەو شتە (دەبێت).
Tafsiran larabci:
وَٱللَّهُ أَخۡرَجَكُم مِّنۢ بُطُونِ أُمَّهَٰتِكُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ شَيۡـٔٗا وَجَعَلَ لَكُمُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَٱلۡأَفۡـِٔدَةَ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
- ئەی خەڵکینە - پاش ئەوەی ماوەیەک لەناو سکی دایکتان بوون، خوای گەورە لەناو سکی دایکتان بە منداڵی دەری ھێنان کە ھیچ شتێکتان نەدەزانی، پاشان گوێی پێداون بۆ ئەوەی پێی ببیستن، وە چاوی پێداون بۆ ئەوەی پێی ببینن، وە دڵی پێداون بۆ ئەوەی بیری پێ بکەنەوە و ژیر بن، تا لەسەر ئەم نیعمەتانەى پێتان بەخشراوە سوپاسی خوای گەورەی بکەن.
Tafsiran larabci:
أَلَمۡ يَرَوۡاْ إِلَى ٱلطَّيۡرِ مُسَخَّرَٰتٖ فِي جَوِّ ٱلسَّمَآءِ مَا يُمۡسِكُهُنَّ إِلَّا ٱللَّهُۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
ئایا ئەو ھاوەڵدانەرانە تەماشای باڵندەیان نەکردووە، کە چۆن بەو باڵانەی خوای گەورە پێی بەخشیوون لەکەش و ھەوای ئاسماندا ڕامکراون بۆ فڕین و گەڕان، وە ئیلھامی بۆ کردووە کە چۆن باڵەکانی بکاتەوە و بیاندات بەیەکدا، دیارە خوای گەورەی بەدەسەڵات نەبێت کێ دەتوانێت لە ھـەوادا ڕایانبگرێت، بێگومان لەو ڕامکردن و ڕاگرتنەی کە نەکەوێتە خوارەوە بەڵگە و نیشانە گەلێکی زۆر ھەن بۆ گەلێ باوەڕ بھێنێت، چونکە ھەر گەلی باوەڕدارە سوود لەو بەڵگە و نیشانانە وەردەگرێت.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• لله تعالى الحكمة البالغة في قسمة الأرزاق بين العباد، إذ جعل منهم الغني والفقير والمتوسط؛ ليتكامل الكون، ويتعايش الناس، ويخدم بعضهم بعضًا.
حیکمەت و داناییەکی یەکجار زۆر ھەیە لە دابەشکردنی ڕزق و ڕۆزی لە نێوان بەندەکانی خوادا، ھەندێکیان دەوڵەمەند کردووە، وە ھەندێکی تریش ھەژار و گەدا، ھەندێکی تریش لەو نێوەندەدا، تاوەکو بەو شێوەیە گەردوون ڕێڕەوەی تەواوی خۆی وەربگرێت و خەڵکی ژیانی خۆیان بکەن، وە ھەندێکیان خزمەتی ھەندێکی تریان بکەن.
• دَلَّ المثلان في الآيات على ضلالة المشركين وبطلان عبادة الأصنام؛ لأن شأن الإله المعبود أن يكون مالكًا قادرًا على التصرف في الأشياء، وعلى نفع غيره ممن يعبدونه، وعلى الأمر بالخير والعدل.
ئەو دوو نموونەیەی خوای گەورە باسی کردوون لەو دوو ئایەتەدا بەڵگەن لەسەر گومڕا بوونی موشریک و پوچەڵی پەرستنی بتەکان، چونکە ئەو شتەی دەپەرسترێت دەبێت خاوەن موڵک بێت و دەسەڵاتی ھەڵسوکەوت کردنی ھەبێت بەسەر شتەکاندا، وە بتوانێت سوود بگەیەنێت بەو کەسانەی کە دەیپەرستن، وە دەسەڵاتی جێ بەجێکردنی دادگەری و سوود و خێر گەیاندنی بەکەسانی تر ھەبێت.
• من نعمه تعالى ومن مظاهر قدرته خلق الناس من بطون أمهاتهم لا علم لهم بشيء، ثم تزويدهم بوسائل المعرفة والعلم، وهي السمع والأبصار والأفئدة، فبها يعلمون ويدركون.
یەکێک لە نیعمەت و بەخششەکانی خوای گەورە و ڕواڵەتەکانی ئەوەیە دەسەڵاتی ھەیە بەسەر دروستکردنی خەڵکی لەناو سکی دایکیاندا کە لەھەموو شتێک بێ ئاگا و بێ عیلم و بێ خەبەرن، پاشان کە لە دایک دەبن خوای گەورە وردە وردە ھۆکارەکانی فێربوونی عیلم و زانست و زانیاریان پێ دەبەخشێت، لە گوێ و چاو و دڵ کە بە ھۆیانەوە مرۆڤەکان فێری شتەکان دەبن و درکیان پێ دەکەن.
وَٱللَّهُ جَعَلَ لَكُم مِّنۢ بُيُوتِكُمۡ سَكَنٗا وَجَعَلَ لَكُم مِّن جُلُودِ ٱلۡأَنۡعَٰمِ بُيُوتٗا تَسۡتَخِفُّونَهَا يَوۡمَ ظَعۡنِكُمۡ وَيَوۡمَ إِقَامَتِكُمۡ وَمِنۡ أَصۡوَافِهَا وَأَوۡبَارِهَا وَأَشۡعَارِهَآ أَثَٰثٗا وَمَتَٰعًا إِلَىٰ حِينٖ
ئەو ماڵ و خانووانەی بە بەرد و گڵ و شتی تر دروستتان کردووە خوای گەورە گێڕاویەتی بەمایەی حەوانەوە و نیشتەجێ بوونتان، وە لە پێست و کورک و مووی ئاژەڵان لە (بزن مەڕ و وشتر و مانگا) خێمە و ڕەشماڵی گومەزئاسا لە گوندەکان دروست بکەن ھاوشێوەی ئەو ماڵ و خانوانەی لەشارەکان ھەیە، ھەڵگرتن و گواستنەوەی ئەم خێمە و ڕەشماڵانە لە جێگایەکەوە بۆ جێگایەکی تر سووک و ئاسانە، ھەروەھا دوای ئەوەی لە شوێنیک دەڕۆن و لە جێگایەکی تر نیشتەجێ دەبن بە سوک و ئاسانی دادەکوترێت و دەبەسترێ، وە لە خوری مەڕ و کورکی وشتر و مووی بزن ڕایەخ و جلوبەرگی جوان و ڕازاوەی لێ دروست دەکەن تاوەکو بۆ ماوەیەکی دیاریکراو کەڵکی لێ وەربگرن.
Tafsiran larabci:
وَٱللَّهُ جَعَلَ لَكُم مِّمَّا خَلَقَ ظِلَٰلٗا وَجَعَلَ لَكُم مِّنَ ٱلۡجِبَالِ أَكۡنَٰنٗا وَجَعَلَ لَكُمۡ سَرَٰبِيلَ تَقِيكُمُ ٱلۡحَرَّ وَسَرَٰبِيلَ تَقِيكُم بَأۡسَكُمۡۚ كَذَٰلِكَ يُتِمُّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَيۡكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تُسۡلِمُونَ
خوای گەورە دار و درەخت و ماڵ و خانووەکانی بۆ کردوون بەسێبەر تاوەکو لە گەرما خۆتانی پێ بپارێزن، وە لە چیا و شاخەکانیش زۆر پەناگا و ئەشکەوت و کەورگی بۆ داناون بۆ ئەوەی لە کاتی پێویستدا خۆتای پێ بپارێزن لەسەرما و گەرما و دوژمنەکانتان، وە جل و پۆشاکی لە شەرواڵ و کراس و دەرەودامێن بۆ داھێناون تاوەکو لە کاتی سەرما و گەرما بتانپارێزێت، وە ھەروەھا خوا وایکردووە لە ئاسن قەڵغان و زرێی جەنگ دروست بکەن کەخۆتانی لە لێدان و زەبر و ئازار لەکاتی جەنگدا پێ بپارێزن، بەو شێوەیەی خوای گەورە لەپێشتر نیعمەت و بەخششەکانی خۆی بەسەردا ڕژاندن، ھەر بەو شێوەیە نیعمەت و بەخششەکانی خۆیتان بۆ تەواو دەکات، بەڵکو ئیتر تەنھا ملکەچی فەرمانی خوا بن وھیچ شتێکیش نەکەن ھاوەڵ وشەریکی لە پەرستندا.
Tafsiran larabci:
فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّمَا عَلَيۡكَ ٱلۡبَلَٰغُ ٱلۡمُبِينُ
- ئەی پێغەمبەر - ئەگەر ھاتوو پاش ئەو ھەموو نیعمەت و بەخشش و ڕوونکردنەوانە ڕوویان لە باوەڕھێنان وەرچەرخاند و ئەوەی تۆ ھێناوتە باوەڕیان پێی نەکرد، نیگەران مەبە چونکە تۆ ھێندەت لەسەرە ئەوەی خوا بۆی ناردویت بەڕوونی پێیان ڕابگەیەنیت، تۆ لەسەرت نییە ھیدایەتی ئەوان بدەیت چونکە ئەوە کاری خوای باڵادەستە.
Tafsiran larabci:
يَعۡرِفُونَ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ ثُمَّ يُنكِرُونَهَا وَأَكۡثَرُهُمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ
بتپەرست و ھاوەڵدانەران نیعمەت و بەخششەکانی خوای گەورە دەناسن کە ڕژاندویەتی بە سەریاندا، یەکێک لەو بەخششانە ڕەوانە کردنی پێغەمبەرە (صلی اللە علیە وسلم) کەچی شوکر و سوپاسی خوای لەسەر ناکەن و باوەڕ بە پێغەمبەرەکەی ناھێنن، زۆربەشیان ئەوانەن کە نکۆڵی لە نیعمەت و بەخششەکانی خوا دەکەن و دانی پێدا نانێن.
Tafsiran larabci:
وَيَوۡمَ نَبۡعَثُ مِن كُلِّ أُمَّةٖ شَهِيدٗا ثُمَّ لَا يُؤۡذَنُ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ وَلَا هُمۡ يُسۡتَعۡتَبُونَ
- ئەی پێغەمبەر - باسی ئەوەیان بۆ بکە لە ڕۆژی دوایی ھەر ئوممەتێک خوای گەورە ئەو پێغەمبەرەیان بۆ دەنێرێت کە لە دونیا بۆی ناردبوون، تاوەکو ببێتە شاھید لەسەر ئیمانی ئەوانەیان باوەڕیان ھێناوە، وە ببێتە شاھیدیش لەسەر کوفری ئەوانەیان کە باوەڕیان نەھێناوە، پاشان ئیتر ڕێگا بە بێباوەڕان نادرێت بڕوبیانوو بھێننەوە بۆ ئەو کوفر و بێباوەڕیەی لەسەری بوون، وە نایشگەڕێنرێنەوە بۆ دونیا تاوەکو ئەو کاروکردەوە ئەنجام بدەن کەپەروەردگاریان لێی ڕازییە، چونکە رۆژی دوایی خانەی لێپرسینەوە و پاداشت دانەوەیە نەک خانە و لانەی کاروکردەوە ئەنجامدان.
Tafsiran larabci:
وَإِذَا رَءَا ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ ٱلۡعَذَابَ فَلَا يُخَفَّفُ عَنۡهُمۡ وَلَا هُمۡ يُنظَرُونَ
کاتێک ستەمکارە بتپەرستەکان سزا و ناخۆشیەکانی دۆزەخ بە چاوی خۆیان دەبیین، ئیتر نە سزایان لەسەر سووک دەکرێت وە نە مۆڵەتیش دەدرێن بۆ کاتێکی تر و سزاکەیان بۆ دوابخرێت، بەڵکو دەچنە ناویەوە و بە ھەتا ھەتایی تێیدا دەمێننەوە.
Tafsiran larabci:
وَإِذَا رَءَا ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ شُرَكَآءَهُمۡ قَالُواْ رَبَّنَا هَٰٓؤُلَآءِ شُرَكَآؤُنَا ٱلَّذِينَ كُنَّا نَدۡعُواْ مِن دُونِكَۖ فَأَلۡقَوۡاْ إِلَيۡهِمُ ٱلۡقَوۡلَ إِنَّكُمۡ لَكَٰذِبُونَ
کاتێک بتپەرست و موشریکەکان لە ڕۆژی دواییدا بە چاوی خۆیان ئەو پەرستراوانە دەبینن کە لە بری خوا دەیانپەرستن، دەڵێن: ئەی پەروەردگارمان ئەوە ئەو پەرستراوانانەن کە لەبری تۆ دەمانپەرستن، ئەمە بۆیە دەڵێن تاوەکو گوناھ و تاوانەکانی خۆیان بدەن بەسەریاندا، خوای گەورەش ئەو بت و پەرستراوانە دەھێنێتە گۆ بەرپەرچیان دەدەنەوە و دەڵێن: ئەی بتپەرست و موشریکینە بێگومان ئێوە درۆزنن لە عیبادەت و پەرستندا چونکە ھاوبەشتان بۆ خوا دانابوو، لە کاتێکدا خوای گەورە ھاوەڵ و شەریکی نەبووە و نییە تاوەکو بپەرسترێت.
Tafsiran larabci:
وَأَلۡقَوۡاْ إِلَى ٱللَّهِ يَوۡمَئِذٍ ٱلسَّلَمَۖ وَضَلَّ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
بتپەرست و موشریکەکان لەو ڕۆژەدا ملکەچی تەنھا فەرمانی خوان و ھیچ دەسەڵاتێکیان نامێنێت، وە ئەو بانگەشە و درۆ و دەلەسەیەش کە جاران دەیانکرد گوایە بتەکانیان دەبنە تکاکاریان لای خوای گەورە، بزر دەبن و لەبەرچاو نامێنن.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• دلت الآيات على جواز الانتفاع بالأصواف والأوبار والأشعار على كل حال، ومنها استخدامها في البيوت والأثاث.
ئەم ئایەتە پیرۆزانە بەڵگەن لەسەر دروست بوون و ڕێگا پێدانی سوود وەرگرتن لە خوری و کورک و مووی ئاژەڵان لە ھەموو کاتێکدا، وەک سوود لێوەرگرتنی بۆ خانوو کردن و کەلوپەلی ناو ماڵ لێ دروستکردن.
• كثرة النعم من الأسباب الجالبة من العباد مزيد الشكر، والثناء بها على الله تعالى.
• الشهيد الذي يشهد على كل أمة هو أزكى الشهداء وأعدلهم، وهم الرسل الذين إذا شهدوا تمّ الحكم على أقوامهم.
ئەو شاھیدەی کە شایەتی دەدات لەسەر ھەموو ئوممەتێک پاکترین و دادگەرترین شاھیدە، ئەوانیش بریتین لە پێغەمبەران، ئەگەر ھاتوو شاھیدیان لەسەر ھەر کەسێک دا، ئەوا حوکم و بڕیارەکەیان بەسەردا جێ بەجێ دەکرێت.
• في قوله تعالى: ﴿وَسَرَابِيلَ تَقِيكُم بِأْسَكُمْ﴾ دليل على اتخاذ العباد عدّة الجهاد؛ ليستعينوا بها على قتال الأعداء.
لە بڕگەی ئەو ئایەتەی كە خوای گەورە دەفەرموێت : (وَسَرَابِيلَ تَقِيكُم بِأْسَكُمْ) بەڵگەیە لەسەر ئەوەی بەندەکانی خوا دەبێت چەک وکەرەستەى جەنگ ئامادە بکەن بۆ جیھاد و تێکۆشان لە پێناو خوادا، تاوەکو پێی بجەنگن دژ بە دوژمنەکانیان.
ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَصَدُّواْ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ زِدۡنَٰهُمۡ عَذَابٗا فَوۡقَ ٱلۡعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يُفۡسِدُونَ
ئەوانەی بێباوەڕ بوون بە خوای گەورە و خەڵکیش لادەدەن لە ڕێگای خوا، لە پاداشتی ناپاکی و خراپکردنی کۆمەڵگە بەگومڕاکردنی کەسانی تر سزا لەسەر سزا بۆیان زیاد دەکەین کە شایستەیانە لەبەرامبەر کوفر و بێباوەڕییان.
Tafsiran larabci:
وَيَوۡمَ نَبۡعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٖ شَهِيدًا عَلَيۡهِم مِّنۡ أَنفُسِهِمۡۖ وَجِئۡنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَىٰ هَٰٓؤُلَآءِۚ وَنَزَّلۡنَا عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ تِبۡيَٰنٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ وَبُشۡرَىٰ لِلۡمُسۡلِمِينَ
- ئەی پێغەمبەری خوا - باسی ئەوە بکە بۆ بێباوەڕانی ھۆز و گەلەکەت ڕۆژێک دێت لەناو ھەر ئوممەت و گەلێک ئەو پێغەمبەرەی کە بەزمانی خۆیان قسە دەکات و لەناو خۆیان ڕەوانە کراوە بۆ لایان دەکەین بەشاھید بەسەریانەوە بۆ ئەوەی شاھیدی بدات لەسەر بێباوەڕی یان لەسەر باوەڕداریان، - ئەی پێغەمبەر- تۆیش دەکەین بەشاھید بەسەر تەواوی ئوممەتەکانی ترەوە، وە ئەم قورئانەیشمان بۆت دابەزاندووە تاوەکو ھەموو شتێک ڕوون بکاتەوە، ئەوەشی ڕوون نییە و پێویست بەڕوونکردنەوە دەکات لە حەڵاڵ و حەرام و پاداشت و تۆڵە و ئەحکامەکانی تر تۆ بۆیانی ڕوون بکەیتەوە، وە ئەم قورئانەمان بۆیە دابەزاندووە بۆت تاوەکو ببێتە ڕێنومایی و ڕەحمەت و میھرەبانی بۆ ئەوانەی باوەڕی پێ دەھێنن و کاروکردەوەی پێدەکەن، ھەروەھا موژدەدەریشە بۆ ئەوانەی باوەڕیان بەخوا ھەیە و چاوەڕێی نیعمەت و بەخششی ھەتاھەتایی نەبڕاوەی خوان.
Tafsiran larabci:
۞ إِنَّ ٱللَّهَ يَأۡمُرُ بِٱلۡعَدۡلِ وَٱلۡإِحۡسَٰنِ وَإِيتَآيِٕ ذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَيَنۡهَىٰ عَنِ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِ وَٱلۡبَغۡيِۚ يَعِظُكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ
بێگومان خوای گەورە فەرمان دەکات بە بەندەکانی کە دادگەر بن، بەوەی بەندەکانی خوا مافەکانی خوا و مافی خەڵکیش جێ بەجێ بکەن، وە لە حوکم داندا فەزڵی ھیچ کەسێک نەدەن بەسەر ھیچ کەسێکی تردا، مەگەر بەماف و ھەقێک نەبێت شایستەی ئەو فەزڵدانە بێت، وە فەرمان دەکات بە ئیحسان و چاکەکاری لەبەرامبەر مافی ئەودا، ئەویش بەوەی بەندەکانی خوا کارێک ئەنجام بدەن کە واجب و پێویست نەکراوە لە سەریان، وەک ماڵ بەخشینێک کە خوای گەورە وەک زەکات پێویستی نەکردووە لەسەریان، وە لێبوردن لە کەسێک ستەمی لێکردوویت بە تایبەت لە کاتی دەسەڵاتتدا، وە خوای گەورە فەرمانی کردووە مرۆڤی باوەڕدار بەچاکە کردن لەگەڵ خزمان بە بەخشینی ئەو شتانەی پێویستیان پێیەتی، وە ڕێگریشی کردووە لە ھەموو کارێکی دزێو، وەک جنێودان و قسەی ناشیرین و داوێن پیسی، وە ڕێگریشی کردووە لەھەر شتێک شەرعی خوا بە خراپەی دانابێت، کە بریتیە لە ھەموو گوناھ و تاوان و سەرپێچییەک، وە خوای گەورە ڕێگری کردووە لە زوڵم و ستەم و خۆ بە زلزانین و خۆ ھەڵکێشان بەسەر خەڵکیدا، خوای گەورە ئامۆژگاریتان دەکات بە ئەنجامدانی ئەوەی فەرمانی پێکردوون، وە ڕێگریتان لێ دەکات لە ئەنجامدانی ھەر شتێک قەدەغەی کردبێت لێتان لەم ئایەتەدا بەڵکو پەند و ئامۆژگاری لێوەربگرن.
Tafsiran larabci:
وَأَوۡفُواْ بِعَهۡدِ ٱللَّهِ إِذَا عَٰهَدتُّمۡ وَلَا تَنقُضُواْ ٱلۡأَيۡمَٰنَ بَعۡدَ تَوۡكِيدِهَا وَقَدۡ جَعَلۡتُمُ ٱللَّهَ عَلَيۡكُمۡ كَفِيلًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا تَفۡعَلُونَ
ھەرکاتێک پەیمانێکتان بە خوای گەورە یان بە خەڵکیدا جێ بەجێی بکەن، وە سوێند و پەیمانەکانتان مەشکێنن دوای ئەوەی بە سوێند خواردن بە خوای گەورە جەختان کردەوە لەسەری، لە کاتێکدا خواتان کردووە بە شاھید بەسەر خۆتانەوە کە سوێندەکانتان جێ بەجێ دەکەن، بێگومان خوای گەورە دەزانێت ئێوە چی دەکەن، وە ھیچ شتێکی ئێوەی لا نھێنی و شاراوە نییە، وە پاداشت و تۆڵەی ھەموویشتان دەداتەوە.
Tafsiran larabci:
وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّتِي نَقَضَتۡ غَزۡلَهَا مِنۢ بَعۡدِ قُوَّةٍ أَنكَٰثٗا تَتَّخِذُونَ أَيۡمَٰنَكُمۡ دَخَلَۢا بَيۡنَكُمۡ أَن تَكُونَ أُمَّةٌ هِيَ أَرۡبَىٰ مِنۡ أُمَّةٍۚ إِنَّمَا يَبۡلُوكُمُ ٱللَّهُ بِهِۦۚ وَلَيُبَيِّنَنَّ لَكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ مَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ
بە شکاندنی پەیمانەکانتان خۆتان گێل و کاڵفام مەکەن، ھەروەک ئەو ژنە بێ عەقڵەی کە ماندوو دەبوو بە خوری یان بە لۆکە ڕێسانەوە، کەچی دوای ئەو ھەموو ماندووبوونە دەھات ھەرچی ڕێسابوو ھەڵیدەوەشاندەوە و دەیکردەوە بە خوری و لۆکە، ئەوەی مەبەستی بوو دەستی نەدەکەوت، پەیماندان بە تووندی و پاشان ھەڵوەشاندنەوەی بە ئاسانی وەک کاری ئەو ژنە وایە ڕێسەکەی دەکردەوە بە خوری، سوێند و پەیمانەکانتان بەو نیاز و مەبەستە نەبێت فڕوفێڵی پێ لە یەکتری بکەن، بۆ ئەوەی ھۆز و گەلەکەتان زۆرتر و بەھێزتر بێت لە گەل و ھۆزی دوژمنەکانتان، دیارە خوای گەورە دەیەوێت تاقیتان بکاتەوە بە پەیمان و سوێندەکانتان، ئایا جێ بەجێی دەکەن یان دەیشکێنن و گوێی پێنادەن؟ وە بێگومان لە ڕۆژی دواییش ئەوەتان بۆ ڕوون دەکاتەوە کە لە دونیا لەسەری ڕاجیاواز بوون، ھەق و ڕاستی ڕوون دەکاتەوە لە ناھەق و پوچەڵ، وە ڕاستگۆکان لە درۆزنەکان جیا دەکاتەوە.
Tafsiran larabci:
وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَعَلَكُمۡ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ وَلَٰكِن يُضِلُّ مَن يَشَآءُ وَيَهۡدِي مَن يَشَآءُۚ وَلَتُسۡـَٔلُنَّ عَمَّا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
ئەگەر خوای گەوە بیویستایە ئەوا ھەمووتانی دەکردە یەک ئوممەت و یەک خاوەن ئاین کە ھەمووتان کۆک بوونایە لەسەر ھەق و ڕاستی، بەڵام لەبەر ھەر حیکمەتێک بوو وای نەکرد بەڵکو ئەوەی خوای گەورە ویستی لەسەر بێت بە عەدل و دادگەری خۆی گومڕای دەکات بەوەی لەھەق و جێ بەجێکردنی پەیمانەکان لایدەدات، وە ھەر کەسێکیشی ویست بە فەزڵ و بەخششی خۆی ھیدایەتی دەدات و ڕێنوێنی دەکات، بێگومان لە ڕۆژی قیامەت لەسەر تەواوی ئەوەی لەدونیا ئەنجامتان داوە لێتان دەپرسێتەوە.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• للكفار الذين يصدون عن سبيل الله عذاب مضاعف بسبب إفسادهم في الدنيا بالكفر والمعصية.
ئەو بێباوەڕانەی کە دەبنە ڕێگر لەبەردەم پەیام و ئاینی خوای گەورە لە ڕۆژی دوایی سزای چەند قاتیان بۆ ھەیە، بە ھۆی ئەو خراپەکاری و فەسادەی لە دونیا لە کوفر و بێباوەڕی و سەرپێچی خوادا ئەنجامیان دەدا.
• لا تخلو الأرض من أهل الصلاح والعلم، وهم أئمة الهدى خلفاء الأنبياء، والعلماء حفظة شرائع الأنبياء.
زەوی ھەرگیز بەتاڵ نابێت لە کەسانی چاکەکار و چاکەخواز و زانا و دانا، ئەوانە پێشەوای ھیدایەت و ڕێنمونی کەرانی خەڵکین، ئەوانە جێنشینی پێغەمبەرانن، ئەوانە زانا و پارێزەری شەریعەتی پێغەمبەرانن.
وَلَا تَتَّخِذُوٓاْ أَيۡمَٰنَكُمۡ دَخَلَۢا بَيۡنَكُمۡ فَتَزِلَّ قَدَمُۢ بَعۡدَ ثُبُوتِهَا وَتَذُوقُواْ ٱلسُّوٓءَ بِمَا صَدَدتُّمۡ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ وَلَكُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ
بەسوێندەکانتان فڕوفێڵ و گزیکاری لەیەکتر مەکەن و فریوی یەکتری مەدەن، وە شوێن ھەوا و ئارەزووەکانتان مەکەون، بە شێوەیەک ھەرکاتێک ویستان سوێندەکانتان بشکێنن، وە ھەر کاتێکیش ویستان جێ بەجێی بکەن، ئەگەر ھاتوو ئاواتان کرد ئەوا پێکانتان لەسەر ڕێگای ڕاست پاش ئەوەی جێگیر و پتەو بووە ھەڵدەخلیسکێت، وە سزای سەخت دەچێژن بەھۆی ئەوەی لە ڕێبازی خوا لاتان داوە و گومڕا بوون و خەڵکیشتان لەگەڵ خۆتان گومڕا کردووە، لە ڕۆژی دواییشدا سزایەکی گەورەتان بۆ ھەیە.
Tafsiran larabci:
وَلَا تَشۡتَرُواْ بِعَهۡدِ ٱللَّهِ ثَمَنٗا قَلِيلًاۚ إِنَّمَا عِندَ ٱللَّهِ هُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
ئەو پەیمان و بەڵێنەی بە خوای گەورەتان داوە مەیگۆڕنەوە بەنرخ و بەھایەکی کەم و مەیشکێنن، بێگومان بن ئەو خێر و پاداشتەی لە دونیا دەستان دەکەوێت لە سەرکەوتن و دەستکەوتەکانی جەنگ، وە لە ڕۆژی دواییشدا لەنیعمەت و بەخششی ھەتاھەتایی پێتان دەبەخشێت باشتر و چاکترە لەو شتە کەمەی لەدونیا لەبەرامبەر شکاندنی پەیمان و بەڵێنەکانتان بەدەستی دەھێنن ئەگەر بزانن و ھەستی پێ بکەن.
Tafsiran larabci:
مَا عِندَكُمۡ يَنفَدُ وَمَا عِندَ ٱللَّهِ بَاقٖۗ وَلَنَجۡزِيَنَّ ٱلَّذِينَ صَبَرُوٓاْ أَجۡرَهُم بِأَحۡسَنِ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
- ئەی خەڵکینە - ئەوەی لە ماڵ و سەروەت و سامان و خۆشی و ناز و نیعمەتی دونیا لای ئێوەیە ھەرچەند زۆریش بێت لەناو دەچێت و نامێنێت، وە ئەو خێر وپاداشتەیش لای خوای گەورەیە ھەر دەمێنێتەوە و کۆتایی نایەت، ئیتر چۆن فەزڵی نیعمەت و بەخششێک کە لەناو دەچێت دەدەن بەسەر نیعمەت و بەخششێکدا کە ھەرگیز لەناو ناچێت و نافەوتێت؟! وە سوێند بێت ئەوانەی ئارامیان گرت لەسەر نەشکاندنی پەیمان و بەڵێنەکانیان ئەوا بەچاکتر لەو تاعەت و گوێڕایەڵیەی ئەنجامیان داوە بۆ خوای گەورە بە دە ھێندە و بگرە بە حەوت سەد ھێندە و زیاتر لەوەیش پاداشتیان دەدەینەوە.
Tafsiran larabci:
مَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَلَنُحۡيِيَنَّهُۥ حَيَوٰةٗ طَيِّبَةٗۖ وَلَنَجۡزِيَنَّهُمۡ أَجۡرَهُم بِأَحۡسَنِ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
ھەر کەسێک کار و کردەوەیەکی چاکە بکات کە بە پێی شەرعی خوا بێت، جا ئەو کەسە نێر یان مێ بێت بەو مەرجەی باوەڕی بە خوای گەورە ھەبێت، ئەوا ھەر لە دونیا بە ژیانێکی ئاسودە و بەختەوەرانە دەیژێنین بە شێوەیەک ڕازی بێت بەو بڕیارەی خوا بۆی داوە، وە ڕازیش بێت بەو بەشەی خوای گەورە بۆی دیاری کردووە، وە سەرکەوتویشی دەکەین لە تاعەت و گوێڕایەڵی خوای گەورە، وە لە ڕۆژی دواییشدا پاداشتیان دەدەینەوە بە باشتر لەو کردەوە چاکانەی کە لە دونیادا ئەنجامیان داوە.
Tafsiran larabci:
إِنَّمَا سُلۡطَٰنُهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ يَتَوَلَّوۡنَهُۥ وَٱلَّذِينَ هُم بِهِۦ مُشۡرِكُونَ
بەڵکو بە وەسوەسەکانی دەسەڵاتی بەسەر ئەوانەدا ھەیە کە کردوویانە بە دۆست و پشتیوان و خۆشەویستی خۆیان، وگوێڕایەڵی دەکەن کاتێک لەخشتەیان دەبات وگومڕایان دەکات، وە ھەروەھا دەسەڵاتی ھەیە بەسەر ئەوانەیشدا کە بە ھۆی ئەوەی لەخشتەی بردوون ھاوەڵ و ھاوبەشیان بۆ خوای گەورە داناوە، وە لەگەڵ ئەودا شتی تر دەپەرستن.
Tafsiran larabci:
وَإِذَا بَدَّلۡنَآ ءَايَةٗ مَّكَانَ ءَايَةٖ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا يُنَزِّلُ قَالُوٓاْ إِنَّمَآ أَنتَ مُفۡتَرِۭۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
ھەر کاتێک ئێمە حوکمی ئایەتێک بە حوکمی ئایەتێکی تر بگۆڕین، خوای گەورە خۆیشی زاناترە لەبەر بوونی حیکمەتێک بەو ئایەتەی دایدەبەزێنێت و حوکمەکەی نەسخ دەکات و دەیگۆڕێت، وە بەو ئایەتەیشی نەسخی ناکات و حوکمەکەی ناگۆڕێت، کەچی ھێندە گێل و کاڵفام بوون وتیان: - ئەی موحەممەد - تۆ ھەر لەخۆتەوە درۆ ھەڵدەبەستیت بۆ خوا، نەخێر وانییە چونکە زۆربەیان نازانن کە گۆڕینی حوکمی ئایەتێک لەبەر حیکمەتێکی گەورەی خواییە.
Tafsiran larabci:
قُلۡ نَزَّلَهُۥ رُوحُ ٱلۡقُدُسِ مِن رَّبِّكَ بِٱلۡحَقِّ لِيُثَبِّتَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهُدٗى وَبُشۡرَىٰ لِلۡمُسۡلِمِينَ
- ئەی پێغەمبەر - پێیان بڵێ: ئەم قورئانە پیرۆزە جوبرەئیل بەھەق و ڕاستگۆیی لەلایەن خوای گەورەوە دایبەزاندووە، کە ھیچ ھەڵە و کەم و کورتیەکی تێدا نییە، وە بەھیچ شێوەیەکیش کەس دەستکاری نەکردوە ونەیگۆڕیوە، تاوەکو ئەوانەی باوەڕیان ھێناوە لەسەر باوەڕەکەیان دامەزراوتریان بکات، ھەرکاتێک ھەر ئایەتێکی تازەی بۆ دادەبەزێت، یان ھەر حوکمێکی تریان بۆ دەگۆڕێت، وە بۆ ئەوەی ئەم قورئانە ببێت مایەی ھیدایەتی و ڕێنومایی کردنیان بۆ سەر ھەق، وە موژدە بێت بۆ موسڵمانان کە بە ھۆیەوە پاداشتێکی گەورەی ڕێز لێگیراویان دەست دەکەوێت.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• العمل الصالح المقرون بالإيمان يجعل الحياة طيبة.
کاروکردەوەی چاکە ھاوشانی باوەڕ و ئیمان بێت بە خوای گەورە ؛ ژیانێکی بەختەوەر بۆ خاوەنەکەی لە دونیا و دواڕۆژدا مسۆگەر دەکات.
• الطريق إلى السلامة من شر الشيطان هو الالتجاء إلى الله، والاستعاذة به من شره.
ڕێگای سەلامەت بوون و خۆپاراستن لە شەڕ و خراپەی شەیتان تەنھا بەوە دەبێت مرۆڤی باوەڕدار ھانا و ھاوار بۆ خوا ببات و پەنا بە ئەو زاتە مەزنە بگرێت لە شەڕ و خراپەکانی.
• على المؤمنين أن يجعلوا القرآن إمامهم، فيتربوا بعلومه، ويتخلقوا بأخلاقه، ويستضيئوا بنوره، فبذلك تستقيم أمورهم الدينية والدنيوية.
پێویستە باوەڕداران قورئانی پیرۆز بکەنە پێشەنگی خۆیان، لەسەر زانست و زانیارییەکانی قورئان خۆیان پەروەردە بکەن، وە بە ڕەوشتە جوانەکانی خۆیان بڕازێننەوە، وە بە نور و ڕوناکی ئەو دڵیان ئاوەدان بکەنەوە، بەم شێوەیە کاروباری دونیا و دینیان ڕاست و دروست دەبێت.
• نسخ الأحكام واقع في القرآن زمن الوحي لحكمة، وهي مراعاة المصالح والحوادث، وتبدل الأحوال البشرية.
نەسخ و گۆڕینی حوکمەکانی قورئان بۆ حوکمی تر لە قورئان و لە سەردەمی دابەزینی وەحیدا لەبەر بوونی ھەر حیکمەتێک بێت ڕوویان داوە، یەکێک لەو حیکمەتانە بریتییە لە ڕەچاو کردنی بەرژەوەندیەکان و ڕووداوەکانی ڕۆژگار، وە گۆڕانکاری لەباری گوزەرانی مرۆڤەکان.
وَلَقَدۡ نَعۡلَمُ أَنَّهُمۡ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُۥ بَشَرٞۗ لِّسَانُ ٱلَّذِي يُلۡحِدُونَ إِلَيۡهِ أَعۡجَمِيّٞ وَهَٰذَا لِسَانٌ عَرَبِيّٞ مُّبِينٌ
بێگومان ئێمە دەزانین کە بتپەرست و موشریکەکان دەڵێن: بە ڕاستی موحەممەد (صلی اللە علیە وسلم) مرۆڤێک فێری قورئانی دەکات (مەبەستیان کەسێکی ڕۆمی بوو)، ئەوان درۆ دەکەن لەو بانگەشەیەی دەیکەن، بانگەشەی ئەوە دەکەن کە ئەو کەسەی قورئان فێری موحەممەد دەکات کەسێکی عەجەمی و غەیرە عەرەبە، لە کاتێکدا ئەم قورئانە بە زمانی عەرەبیەکی زۆر ڕوون و ڕەوانبێژی بەرز دابەزیووە، ئیتر چۆن درۆیەکی لەو شێوەیە دەکەن کە لە کەسێکی عەجەمی غەیرە عەرەب قورئانی وەرگرتبێت؟
Tafsiran larabci:
إِنَّ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ لَا يَهۡدِيهِمُ ٱللَّهُ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ
بێگومان ئەوانەی باوەڕیان نییە بە ئایەتەکانی قورئانی پیرۆز و کەلامی خوا کە لەلایەن خوای بەرز و بڵندەوە دابەزی بێت، خوای گەورە یارمەتیان نادات بۆ ھیدایەت وەرگرتن و سەرکەوتویان ناکات بۆ ڕێنوێنی کردن هەتا سوور بن لە سەر ئەو بیروباوەڕەیان، وە ئەوانە بە ھۆی ئەو بێباوەڕییەی لەسەرین و قورئان و ئایەتەکانی خوا بەدرۆ دەزانن لە ڕۆژی دواییدا سزایەکی بە ئێش و ئازاریان بۆ ھەیە.
Tafsiran larabci:
إِنَّمَا يَفۡتَرِي ٱلۡكَذِبَ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَٰذِبُونَ
موحەممەد (صلی اللە علیە وسلم) ئەوەی ھێناویەتی ڕاست و دروسته و لە لایەن خواوەیە و بە ھیچ شێوەیەک درۆ ناکات، بەڵکو ئەوانەی باوەڕیان نییە بە ئایەتەکانی خوا درۆ ھەڵدەبەستن، چونکە ئەوانە لە سزای خوا ناترسن، وە چاوەڕێی پاداشتی ئەویش نین، ئەوانەی خوای گەورە وەسفی کردوون بە بێباوەڕ ھەر ئەوانە درۆزنی تەواون، چونکە خوویان گرتووە بەدرۆ کردنەوە.
Tafsiran larabci:
مَن كَفَرَ بِٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ إِيمَٰنِهِۦٓ إِلَّا مَنۡ أُكۡرِهَ وَقَلۡبُهُۥ مُطۡمَئِنُّۢ بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَٰكِن مَّن شَرَحَ بِٱلۡكُفۡرِ صَدۡرٗا فَعَلَيۡهِمۡ غَضَبٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَلَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ
ھەر کەسێک لە دوای باوەڕھێنانی کافر و بێباوەڕ بووبێتەوە بە خوای گەورە، بێگومان سزای گەورە دەدرێت و دەکەوێتە بەر خەشم و قین و توڕەیی خوای گەورە، مەگەر کەسێک نەبێت کە زۆری لێکرابێت کە بێباوەڕ ببێتەوە و وشەی کوفر و بێباوەڕی بەزاریدا ھاتبێت، بەڵام دڵی لەسەر باوەڕ دامەزراو بێت و دڵنیا بێت لەسەر ھەقیقەتی باوەڕەکەی، بەڵام ئەو کەسەی کە دڵ و سینگی بۆ کوفر و بێباوەڕی کردبێتەوە، وە بە ئارەزوومەندانە بێباوەڕی ھەڵبژاردبێت بەسەر باوەڕ و ئیماندا، وە بە ویستی خۆشی و بەزمانی کوفر و بێباوەڕی وتبێت، ئەوا ئەو کەسە لە ئیسلام پاشگەز بووەتەوە، وە لە ڕۆژی دواییشدا خەشم و قین و توڕەیی خوای لەسەرە و سزای گەورەیشی بۆ ھەیە.
Tafsiran larabci:
ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمُ ٱسۡتَحَبُّواْ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا عَلَى ٱلۡأٓخِرَةِ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
ئەو پاشگەز بوونەوەیان لە ئیسلام بە ھۆی ئەوەوە بوو کە ئەوان خۆشی و جوانی و ڕازاوەییەکانی دونیایان ھەڵبژارد وەک دەستکەوتی بێباوەڕییەکەیان بەسەر ژیانی دواڕۆژ و خۆشەویستی خوادا، بێگومان خوای گەورەش خەڵکانی بێباوەڕ ڕێنوێنی ناکات بۆ سەر باوەڕ و ئیمان، بەڵکو سووک و ڕسوایان دەکات.
Tafsiran larabci:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ طَبَعَ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ وَسَمۡعِهِمۡ وَأَبۡصَٰرِهِمۡۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡغَٰفِلُونَ
ئەوانەی خوای گەورە بە پاشگەز بووەوە لە ئیسلام پاش باوەڕھێنان وەسفی کردوون، ئەوانە ئەو کەسانەن خوای گەورە مۆری ناوە بەسەر دڵیاندا ئیتر لە ئامۆژگاری و قسەی خێر تێناگەن، وە مۆری ناوە بەسەر گوێیەکانیاندا ئیتر شتێک نابیستن کە سوودی دونیا و دواڕۆژیانی تێدا بێت، وە مۆریشی ناوە بەسەر چاوەکانیاندا ئەو ئایەت و نیشانانەی کە بەڵگەن لەسەر باوەڕ پێی نابینن، ئەوانە غافڵ و بێ ئاگان لە ھۆکارەکانی بەختەوەری و بەدبەختی، وە لەو سزایەش کە ئامادەی کردووە بۆیان.
Tafsiran larabci:
لَا جَرَمَ أَنَّهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ
بێگومان ئەوانە لە ڕۆژی قیامەتدا خەسارۆمەندن و دۆڕاون، ئەوانەی بەھۆی کوفر و بێباوەڕییەکەیانەوە دوای ئەوەی باوەڕیان ھێنابوو خۆیان دۆڕاند، ئەوانە ئەگەر دەستیان بگرتایە بە باوەڕەکەیانەوە و لەسەری بەردەوام بوونایە سەرفرازی دونیا و دواڕۆژ دەبوون و دەچوونە بەھەشتەوە.
Tafsiran larabci:
ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ هَاجَرُواْ مِنۢ بَعۡدِ مَا فُتِنُواْ ثُمَّ جَٰهَدُواْ وَصَبَرُوٓاْ إِنَّ رَبَّكَ مِنۢ بَعۡدِهَا لَغَفُورٞ رَّحِيمٞ
- ئەی پێغەمبەر - بەڕاستی خوای گەورە لێبووردە و میھرەبانە بەرامبەر ئەو چەوساوە و بێدەسەڵاتانەی کە پاش ئەوەی بتپەرستەکان لەشاری مەککە ئازاریان دان و ناچاریان کردن کۆچ بکەن بۆ مەدینە، ئەوانەی کە بتپەرستەکان ئازاریان دان وتاقیان کردنەوە لەسەر باوەڕەکەیان ناچاریان کردن بەوەی وشەی کوفر و بێباوەڕی بەسەر زاریاندا بێت بەڵام دڵ و دەروونیان پڕ بوو لە باوەڕ و ئیمان، پاشان کۆچیان کرد بۆ مەدینە و لە پێناو ئەوەی وشەی (اللە) بەرز و بڵند بێت جیھاد و تێکۆشانیان کرد، وە وشەی کوفر و بێباوەڕیش نزم و خوار بێت، وە ئارامیان گرت لەسەر ناڕەحەتیەکان، بێگومان پەروەردگارت دوای ئەو تاقیکردنەوەیەی کە پێی تاقی کرانەوە، وە ئەو سزایەی پێیان چەشتن تاوەکو وشەی کوفر و بێباوەڕی بەسەر زاریاندا بێت، لێبوردە و میھرەبانە بەرامبەریان، چونکە بەڕاستی ئەوانە لەژێر زۆر لێکردن و ناچاریدا وشەی کوفر و بێباوەڕی بەسەر زاریاندا ھات.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• الترخيص للمُكرَه بالنطق بالكفر ظاهرًا مع اطمئنان القلب بالإيمان.
ڕوخسەتدان بەو کەسەی لەژێر زۆر لێکردن و ناچارکردندا بە ڕواڵەت وشەی کوفر و بێباوەڕی بەسەر زاریدا دێت، لەگەڵ ئەوەی دڵ و دەروونی پڕە لە باوەڕ و بە نوری ئیمان دامەزراوە.
• المرتدون استوجبوا غضب الله وعذابه؛ لأنهم استحبوا الحياة الدنيا على الآخرة، وحرموا من هداية الله، وطبع الله على قلوبهم وسمعهم وأبصارهم، وجعلوا من الغافلين عما يراد بهم من العذاب الشديد يوم القيامة.
پاشگەزبووەکان لە ئیسلام شایستەی خەشم و قین و توڕەیی و سزای خوان، چونکە ئەوان خۆشییەکانی ژیانی دونیایان ھەڵبژارد بەسەر نیعمەت و بەخششەکانی دواڕۆژدا، وە بێ بەشیش بوون لە ھیدایەت و ڕێنوێنی خوای گەورە، وە خوا مۆری نا بەسەر دڵ و گوێ و چاویاندا، وە گێڕانی بەکەسانی غافڵ و بێ ئاگا، تاوەکو لە ڕۆژی دوایی شایستەی سزای توندی ئەو بن.
• كَتَبَ الله المغفرة والرحمة للذين آمنوا، وهاجروا من بعد ما فتنوا، وصبروا على الجهاد.
خوای گەورە بڕیاری لێبوردن و ڕەحمەت و میھرەبانی خۆیدا بۆ ئەوانەی باوەڕیان ھێنابوو، دوای ئەوەی لە لایەن بێباوەڕانەوە دووچاری سزا و لێدان و گرتن بوونەوە، وە بەناچاری وشەی کوفر و بێباوەڕی ھات بەسەر زاریاندا، بەڵام دڵیان پر بوو لە باوەڕ و ئیمان ودواتریش لە پێناو خوا کۆچیان کرد و تێکۆشان و ئارامیان گرت.
۞ يَوۡمَ تَأۡتِي كُلُّ نَفۡسٖ تُجَٰدِلُ عَن نَّفۡسِهَا وَتُوَفَّىٰ كُلُّ نَفۡسٖ مَّا عَمِلَتۡ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
- ئەی پێغەمبەر - باسی ئەو ڕۆژەیان بۆ بکە لەبەر گەورەیی و ناڕەحەتییەکەی ھەموو کەسێک دەست دەکات بە بیانوو هێنانەوە وبەرگری کردن لەنەفسی خۆی نەک بەرگری کردن لە کەسانی تر، لەو ڕۆژەدا ھەموو کەسێک تۆڵە و پاداشتی کاروکردەوەی خۆی لەچاکە وخراپە وەردەگرێت، وە ھیچ ستەمێکیان لێ ناکرێت، بە کەمکردنەوەى چاکەکانیان وە تاوان و گوناھی زیادیشیان بۆ نانوسرێت.
Tafsiran larabci:
وَضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا قَرۡيَةٗ كَانَتۡ ءَامِنَةٗ مُّطۡمَئِنَّةٗ يَأۡتِيهَا رِزۡقُهَا رَغَدٗا مِّن كُلِّ مَكَانٖ فَكَفَرَتۡ بِأَنۡعُمِ ٱللَّهِ فَأَذَٰقَهَا ٱللَّهُ لِبَاسَ ٱلۡجُوعِ وَٱلۡخَوۡفِ بِمَا كَانُواْ يَصۡنَعُونَ
خوای گەورە نموونەی شارێک لە خۆشگوزەرانی و ئاوەدانی دەھێنێتەوە - کە مەبەست پێی شاری مەککەیە- ، ھێمنی و ئارامی و ئاسوودەیی باڵی بەسەردا کێشاوە، کەچی خەڵکی لەملاو ئەولای ئەوانەوە دەڕفێنران وتاڵان دەکران، ئەم شارە (مەککە) خوای گەورە کارێکی وای لەگەڵ کردبوون ڕزق و ڕۆزی و نیعمەتێکی زۆری لەھەموو لایەکەوە بۆ دەھات، کەچی لەبری ئەوەی خەڵکەکەی شوکر وسوپاسی خوا بکەن دەستیان کرد بە ناشکوری و کوفر کردن بە ناز و نیعمەت و بەخششەکانی، خوای گەورەش لە تۆڵەی ئەو کارەیاندا تووشی برسێتی و قات و قڕی و ترسێکی زۆری کردن بەشێوەیەک بەسەر ڕوخسار و لاشەیان دیار بوو، تووشی دڵەڕاوکێ و لاوازی جەستە بوو بوون، تا وای لێھاتبوو ئەو ترس و دڵەڕاوکێیە وەک جلوبەرگ بەردەوام لەگەڵیان بوو، ئەویش بەھۆی کردەوە خراپەکانی خۆیانەوە لە کوفر و بەدرۆخستنەوە.
Tafsiran larabci:
وَلَقَدۡ جَآءَهُمۡ رَسُولٞ مِّنۡهُمۡ فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمُ ٱلۡعَذَابُ وَهُمۡ ظَٰلِمُونَ
خەڵکی مەککە لە خۆیان پێغەمبەرێکیان بۆ ھات، بە ئەمانەت پارێز و ڕاستگۆ ناسراوە لەلایان، ئەویش موحەممەد بوو (صلی اللە علیە وسلم) ، کەچی ئەوەی لای پەروەردگارییەوە ھێنابووی باوەڕیان پێ نەکرد و بەدرۆیان زانی، خوای گەورەش سزای سەخت و دژوار و برسێتی و ترسی بۆ ناردنە خوارەوە، چونکە ئەوانە ستەمیان لە خۆیان کرد لەبەر ئەوەی خۆیان دووچاری لەناوبردن کردەوە کاتێک ھاوەڵ و ھاوبەشیان بۆ خوا دانا و باوەڕیان بە پێغەمبەرەکەیان نەکرد و بەدرۆیان زانی.
Tafsiran larabci:
فَكُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ ٱللَّهُ حَلَٰلٗا طَيِّبٗا وَٱشۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ إِن كُنتُمۡ إِيَّاهُ تَعۡبُدُونَ
دەسا ئەی بەندەکان لەو ڕزق و ڕۆزی و نیعمەتە پاک و حەڵاڵانە بخۆن کە پەروەردگاری پاکوبێگەرد پێی بەخشیوون، وە سوپاس و شکوری خوای گەورە بکەن لەسەر ئەو نیعمەت و بەخششانەی پێی داون، ئەویش بەوەی دان بنێن بەوەی ئەو نیعمەتانە لەلایەن خواوەیە و لە ڕەزامەندی ئەویشدا بەکاری بھێنن، ئەگەر ڕاست دەکەن ئێوە تەنھا ھەر ئەو دەپەرستن و ھاوەڵ و ھاوبەشی بۆ دانانێن.
Tafsiran larabci:
إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَيۡتَةَ وَٱلدَّمَ وَلَحۡمَ ٱلۡخِنزِيرِ وَمَآ أُهِلَّ لِغَيۡرِ ٱللَّهِ بِهِۦۖ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ غَيۡرَ بَاغٖ وَلَا عَادٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
خوای گەورە حەرامی کردووە لەسەرتان : گۆشتی ھەموو مردارەوە بوویەک کە سەرنەبڕا بێت لەو ئاژەڵانەى گۆشتیان حەڵاڵە وخوێنی ڕۆشتوو وگۆشتی بەراز و سوود وەرگرتن لە ھەموو پارچەکانی وهەروەها گۆشتی ئەو سەربڕاوەی بۆ جگە لە خوا سەربڕابێت، ئەم حەرام کردنە لە کاتێکدا دەبێت مرۆڤ بە ڕەزامەندی خۆی بیانخوات، بەڵام ئەگەر کەسێک ناچاری وای لێکرد پەنا بۆ خواردنی ئەوانەی باسکران ببات، بەڵام ئارەزووی بۆ خواردنی ئەو حەرام کراوانە نەبوو، وە زیادەڕۆیی نەکرد لە خواردنیدا، ئەوا ھیچ گوناھی ناگات، چونکە بەڕاستی خوای گەورە لێبووردەیە، لە گوناھی خواردنی ئەو حەرامە دەبورێت ، چونكە لەبەر ناچاری خواردوویەتی، وە خوای گەورە زۆریش میھرەبانە بەرامبەری، کاتێک لەبەر پێویستی و ناچاری ڕێگای داوە بەخواردنی ئەو حەرامکراوانە.
Tafsiran larabci:
وَلَا تَقُولُواْ لِمَا تَصِفُ أَلۡسِنَتُكُمُ ٱلۡكَذِبَ هَٰذَا حَلَٰلٞ وَهَٰذَا حَرَامٞ لِّتَفۡتَرُواْ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَفۡتَرُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَ لَا يُفۡلِحُونَ
ئەی بتپەرست و موشریکینە بەزمان و سەرزارەکی و بەبێ بوونی ھیچ بەڵگەیەک لە خوتانەوە درۆ بۆ خوا ھەڵمەبەستن و بڵێن: ئەم شتە حەڵاڵە و ئەو شتە حەرامە، بەو مەبەستەی کە درۆ بۆ خوا ھەڵبەستن بەوەی شتێک حەرام بکەن ؛ خوای گەورە حەرامی نەکردبێت، یان شتێک حەڵاڵ بکەن خوای گەورە حەڵاڵی نەکردبێت، بێگومان ئەوانەی درۆ بۆ خوا ھەڵدەبەستن سەرفراز و سەرکەتوو نابن، وە ڕزگاریان نابێت لەوەی لێی ڕادەکەن.
Tafsiran larabci:
وَعَلَى ٱلَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمۡنَا مَا قَصَصۡنَا عَلَيۡكَ مِن قَبۡلُۖ وَمَا ظَلَمۡنَٰهُمۡ وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
بە تایبەت لەسەر جولەکەمان حەرام کرد - ئەی پێغەمبەر - هەروەكو پێشتر بۆمان باسکردیت (لە سورەتی الأنعام لە ئایەتی -١٤٦-) کە باس لە حەرام کردنی ئاژەڵ و باڵندەی نینۆک و چڕنوکدار و بەزی مانگا و مەڕ دەکات جگە لە بەز و چەوری پشت و ڕیخۆڵە و سەر ئێسکیان نەبێت، ئێمە کاتێک ئەوانەمان لەسەر حەرام کردن ستەممان لێ نەکردن، بەڵکو ئەوان خۆیان ستەمیان لە خۆیان کرد، کاتێک ھۆکارەکانی ئەو سزایەیان ئەنجامدا، ئێمەیش لەبەرامبەر ئەو خراپەکاریەیاندا تۆڵەمان لێ کردنەوە، بۆیە وەک سزایەک بۆیان ئەو شتانەمان لەسەر حەرام کردن.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• الجزاء من جنس العمل؛ فإن أهل القرية لما بطروا النعمة بُدِّلوا بنقيضها، وهو مَحْقُها وسَلْبُها ووقعوا في شدة الجوع بعد الشبع، وفي الخوف والهلع بعد الأمن والاطمئنان، وفي قلة موارد العيش بعد الكفاية.
پاداشت لە ڕەگەز و ھاوشێوەی کاروکردەوەیە، بێگومان خەڵکی گوندەکە (مەبەست پێی مەککە) یە کاتێک نیعمەت و بەخششەکەی خوایان بەکەم و بێ نرخ زانی و سوپاسی خوایان لەسەر نەکرد ، خوای گەورەیش بۆی گۆڕین بە پێچەوانەکەی، کە بریتی بوو لە لەناو بردن و لێسەندنەوەی نیعمەتەکانی خۆی، دووچاری برسیەتییەکی خراپی کردن دوای ئەوەی تێر بوو بوون لێی، وە دوای ئەوەی لەناز و نیعمەتی ئەمن و ئاسایشدا بوون خوای گەورە دووچاری ترس و بیم و دڵەڕاوکێی کردن، وە دووچاری کەمی پێداویستیەکانی ژیانی کردن دوای ئەوەی ھەر کەسێک خوای گەورە ھێندەی پێدابوو کە بەشی ژیان و گوزەرانی خۆی دەکرد.
• وجوب الإيمان بالله وبالرسل، وعبادة الله وحده، وشكره على نعمه وآلائه الكثيرة، وأن العذاب الإلهي لاحقٌ بكل من كفر بالله وعصاه، وجحد نعمة الله عليه.
واجبە مرۆڤ باوەڕ بە خوای گەورە و پێغەمبەرەکان بھێنێت، وە بە تەنھایش خوای گەورە بپەرستێت، وە سوپاس و شوکری پەروەردگاری بکات لەسەر ئەو نیعمەت و بەخششە زۆرانەی پێی داوە، وە بێگومان سزای خوای گەورەش دووچاری ھەر کەسێک دەبێت کە باوەڕی بەخوا نەبێت و سەرپێچی فەرمانەکانی بکات و نکۆڵی لەو نیعمەتە زۆر و زەبەندانە بکات کە خوای گەورە پێی بەخشیوە.
ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ عَمِلُواْ ٱلسُّوٓءَ بِجَهَٰلَةٖ ثُمَّ تَابُواْ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ وَأَصۡلَحُوٓاْ إِنَّ رَبَّكَ مِنۢ بَعۡدِهَا لَغَفُورٞ رَّحِيمٌ
پاشان - ئەی پێغەمبەر - سەبارەت بەوانەی بەنەزانی ونەفامی گوناھ و تاوان ئەنجام دەدەن ولەسەرەنجامەکەی بێ ئاگان ئەگەرچی بەئەنقەستیش بیکەن پاشان دوای ئەو کارە خراپانە تەوبە دەکەن و دەگەڕێنەوە بۆ لای خوای گەورە، وە لەبری تاوان و گوناهـ کاری چاکە ئەنجام دەدەن، بێگومان پەروەردگارت لە گوناھەکانیان دەبورێت، وە زۆریش میھرەبانە بەرامبەریان.
Tafsiran larabci:
إِنَّ إِبۡرَٰهِيمَ كَانَ أُمَّةٗ قَانِتٗا لِّلَّهِ حَنِيفٗا وَلَمۡ يَكُ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
بێگومان ئیبراھیم (سەلامی خوای لەسەر بێت) ھەموو ڕەوشت و ئاکارە بەرز و چاکەکانی لە خۆیدا کۆکردبوەوە، وە ھەمیشە گوێڕایەڵی پەروەردگاری بوو، وە لە ھەموو ئاینێکی خوار و خێچ لایدابوو بەرەو ئاینی یەکخواپەرستی کە ئیسلامە، وە ھەرگیز ئیبراھیم لە ھاوبەشدانەران نەبووە.
Tafsiran larabci:
وَءَاتَيۡنَٰهُ فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗۖ وَإِنَّهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ لَمِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
لە دونیادا ناوبانگێکی باشمان پێیدا و کردمان بە پێغەمبەر، وە ئەوانەیش دوای ئەو دێن وەسف وستایشی دەکەن و چاوی لێدەکەن، ھەروەھا پەروەردگار کوڕی ساڵح و چاکی پێ بەخشی، وە لە دواڕۆژیشدا بێگومان لە ڕیزی پیاوچاکاندایە، ئەوانەی خوای گەورە پلە زۆر بەرز و نایابەکانی بەھەشتی بۆ ئامادە کردوون.
Tafsiran larabci:
ثُمَّ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ أَنِ ٱتَّبِعۡ مِلَّةَ إِبۡرَٰهِيمَ حَنِيفٗاۖ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
پاشان - ئەی پێغەمبەر - وەحیمان بۆ کردیت بە یەکخواپەرستی و خۆبەری کردن لە بتپەرستان و بانگەواز کردن بۆ لای خوا و کارکردن بە شەریعەت و بەرنامەکەی و شوێن ئاینی ئیبراھیم (سەلامی خوای لەسەر بێت) بکەویت، وە خۆت لە ھەموو ئاینێکی تر وەلانێ و ڕوو بکەرە ئیسلام، وە ئیبراھیم ھەرگیز لە ھاوبەشدانەران نەبووە، ھەروەک چۆن بتپەرست و موشریکەکان واگومانیان دەبرد وبانگەشەیان بۆ دەکرد، بەڵکو ئیبراھیم یەکخواپەرست بووە.
Tafsiran larabci:
إِنَّمَا جُعِلَ ٱلسَّبۡتُ عَلَى ٱلَّذِينَ ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِۚ وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَحۡكُمُ بَيۡنَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخۡتَلِفُونَ
بێگومان خوای گەورە ڕێزگرتنی ڕۆژی شەممانی لەسەر جولەکەکان فەرز کرد کە ڕاجیایان تێیدا ھەبوو لەگەڵ پێغەمبەرەکانیان، ئەم ڕێزگرتنەیش بۆ ئەوە بوو لەو ڕۆژەدا خۆیان یەکلایی بکەنەوە بۆ بەندایەتی و پەرستی خوای گەورە ، دوای ئەوەی تووشی گومڕایی ھاتن لە بارەی ڕۆژی ھەینییەوە کاتێک لەسەرەتاوە فەرمانیان پێکرا لەو ڕۆژەدا خۆیان یەکلایی بکەنەوە بۆ پەرستنی خوای گەورە، - ئەی پێغەمبەر - بێگومان پەروەردگارت ڕۆژی قیامەت لە نێوان ئەوانەی ڕاجیابوون بەدادگەرانە لە نێوانیاندا دادوەری دەکات و بڕیاری خۆی دەدات، وە پاداشتی ھەموو کەس بە شێوەیەکی شیاو و شایستە دەداتەوە.
Tafsiran larabci:
ٱدۡعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِٱلۡحِكۡمَةِ وَٱلۡمَوۡعِظَةِ ٱلۡحَسَنَةِۖ وَجَٰدِلۡهُم بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِۦ وَهُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُهۡتَدِينَ
- ئەی پێغەمبەر - خۆت و شوێنکەوتوانت لە باوەڕداران بانگەواز بکەن بۆ ئاینی ئیسلام، بە شێوازێکی دانایی و کاربەجێی و پڕ لە حیکمەت ڕەچاوی ئەو کەسە بکرێت کە بانگی دەکرێت بۆ ئیسلام و ڕەچاوی ڕادەی تێگەیشتن و ھاتن بەدەم و ملکەچی بکرێت، وە بانگەوازی خەڵکی بکە بە ئامۆژگاری شیرین و جوان کەھەم موژدەیان پێ بدەیت بە بەھەشت و ھەم بیشیان ترسێنیت لە ئاگری دۆزەخ، وە گفتوگۆیان لەگەڵدا بکە بەشێوازێکی زۆر جوان لە دەربڕینی ئاخاوتن و ڕەوشتی جوان و گەیاندنی پەیامەکەت پێیان، ئەوەش بزانە ھیدایەتدان و ڕێنومایی ئەوان لەسەر تۆ نییە، بەڵکو تۆ تەنھا ئەوەت لەسەرە پێیان ڕابگەیەنیت، بێگومان ھەر ئەویش زاناترە بە حاڵی ئەو کەسەی لە ئاینی ئیسلام لایداوە و گومڕا بووە، وە ھەر ئەویش زاناترە بە حاڵی ئەو کەسانە کە ھیدایەت دراون و رێنوێنی کراون بۆ ئیسلام، بۆیە زۆر خەفەتی لێ مەخۆ و دڵگران مەبە بۆیان.
Tafsiran larabci:
وَإِنۡ عَاقَبۡتُمۡ فَعَاقِبُواْ بِمِثۡلِ مَا عُوقِبۡتُم بِهِۦۖ وَلَئِن صَبَرۡتُمۡ لَهُوَ خَيۡرٞ لِّلصَّٰبِرِينَ
ئەگەر ویستان تۆڵە لە دوژمنەکانتان بکەنەوە ئەوا با بە ھاوشێوەی ئەوان چییان لێکردوون ئێوەیش وایان لێ بکەنەوە بێ زیادەڕۆیی کردن، خۆ ئەگەر ھاتوو ئارامتان گرت لە تۆڵە نەکردنەوە لێیان لە کاتێکدا دەسەڵاتیشتان ھەبێت بەسەریاندا، ئەوە کاری وا بۆ ئارامگران لە ئێوە باشترە تا تۆڵە لێکردنەوە.
Tafsiran larabci:
وَٱصۡبِرۡ وَمَا صَبۡرُكَ إِلَّا بِٱللَّهِۚ وَلَا تَحۡزَنۡ عَلَيۡهِمۡ وَلَا تَكُ فِي ضَيۡقٖ مِّمَّا يَمۡكُرُونَ
- ئەی پێغەمبەر - ئارام بگرە لەسەر ئەزیەت و ناڕەحەتی ئەوانە، ھەر خوایە یارمەتیت دەدات لەسەر ئارامگرتن، چونکە جگە لە یارمەتی دان و تەوفیقی خوا ھیچ یارمەتیەکی تر نییە، ھیچ خەفەت مەخۆ بۆ ئەوەی بێباوەڕان پشت دەکەنە بانگەوازەکەت، وە ھیچ دڵتەنگیش مەبە لەبەرامبەر ئەو فرت فێڵانەی بەردەوام لێتی دەکەن.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• اقتضت رحمة الله أن يقبل توبة عباده الذين يعملون السوء من الكفر والمعاصي، ثم يتوبون ويصلحون أعمالهم، فيغفر الله لهم.
ڕەحمەت و میھرەبانی خوای گەورە ئەوە دەخوازێت کە تەوبە و پەشیمانی لە بەندەکانی گیرا بکات، ئەوانەی گوناھ و تاوان لە بێباوەڕی و سەرپێچی خوا ئەنجام دەدەن، پاشان دەگەڕێنەوە و تەوبە دەکەن و کاروکردەوەی چاک ئەنجام دەدەن، خوای گەورەیش لێیان خۆش دەبێت.
• يحسن بالمسلم أن يتخذ إبراهيم عليه السلام قدوة له.
Fassarar Ma'anoni Sura: Suratu Al'nahl
Fassarar Ma'anonin Alqura'ni - الترجمة الكردية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - Teburin Bayani kan wasu Fassarori
الترجمة الكردية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.