Fassarar Ma'anonin Alqura'ni - الترجمة الأويغورية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - Teburin Bayani kan wasu Fassarori
سۈرە يۈسۈپ
daga cikin abunda Surar ta kunsa:
الاعتبار بلطف تدبير الله لأوليائه وتمكينهم، وحسن عاقبتهم.
إِنَّآ أَنزَلۡنَٰهُ قُرۡءَٰنًا عَرَبِيّٗا لَّعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
Tafsiran larabci:
نَحۡنُ نَقُصُّ عَلَيۡكَ أَحۡسَنَ ٱلۡقَصَصِ بِمَآ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ وَإِن كُنتَ مِن قَبۡلِهِۦ لَمِنَ ٱلۡغَٰفِلِينَ
ئەي پەيغەمبەر! بىز ساڭا قۇرئاننى نازىل قىلىش ئارقىلىق چىنلىقى، سۆزلىرىنىڭ ساغلاملىقى ۋە پاساھەتلىكلىكىدە ئەڭ گۈزەل قىسسىنى سۆزلەپ بېرىمىز. سەن بۇندىن ئىلگىرى ھەقىقەتەن بۇ قىسسىدىن بىخەۋەر ئىدىڭ، بۇ قىسسە ھەققىدە سېنىڭ مەلۇماتىڭ يوق ئىدى.
Tafsiran larabci:
إِذۡ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَٰٓأَبَتِ إِنِّي رَأَيۡتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوۡكَبٗا وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ رَأَيۡتُهُمۡ لِي سَٰجِدِينَ
ئەي پەيغەمبەر! بىز ساڭا سۆزلەپ بېرىمىزكى، ئۆز ۋاقتىدا يۇسۇف دادىسى يەئقۇب ئەلەيھىسسالامغا: ئى ئاتا! مەن ھەقىقەتەن چۈشۈمدە 11 يۇلتۇزنىڭ، ئاي ۋە قۇياشنىڭ ماڭا سەجدە قىلغانلىقىنى كۆردۈم دېدى. بۇ چۈش يۇسۇف ئەلەيھىسسالامغا بېرىلگەن جىددىي بېشارەت ئىدى.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• بيان الحكمة من القصص القرآني، وهي تثبيت قلب النبي صلى الله عليه وسلم وموعظة المؤمنين.
بۇ سۈرىدىن مەقسەت قۇرئان كەرىم قىسسىلىرىدىكى ھېكمەتنى بايان قىلىش، ئۇ ھېكمەت بولسا پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ قەلبىنى مۇستەھكەم قىلىش ۋە مۇئمىنلەرگە ۋەز - نەسىھەت قىلىشتۇر.
• انفراد الله تعالى بعلم الغيب لا يشركه فيه أحد.
قَالَ يَٰبُنَيَّ لَا تَقۡصُصۡ رُءۡيَاكَ عَلَىٰٓ إِخۡوَتِكَ فَيَكِيدُواْ لَكَ كَيۡدًاۖ إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ لِلۡإِنسَٰنِ عَدُوّٞ مُّبِينٞ
يەئقۇب ئوغلى يۇسۇفقا: ئەي ئوغلۇم! چۈشۈڭنى قېرىنداشلىرىڭغا ئېيتمىغىن، ئۇلار بۇنى باشقىچە چۈشىنىۋېلىپ، ساڭا ھەسەت قىلىپ بىرەر سۇيىقەست قىلىپ سالمىسۇن، چۈنكى شەيتان ئىنسانغا ھەقىقەتەن ئاشكارا دۈشمەندۇر، دېدى.
Tafsiran larabci:
وَكَذَٰلِكَ يَجۡتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِ وَيُتِمُّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَيۡكَ وَعَلَىٰٓ ءَالِ يَعۡقُوبَ كَمَآ أَتَمَّهَا عَلَىٰٓ أَبَوَيۡكَ مِن قَبۡلُ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡحَٰقَۚ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
ئەي يۇسۇف! چۈشۈڭدە كۆرگىنىڭدەك پەرۋەردىگارىڭ سېنى تاللاپ، ساڭا چۈش تەبىرىنى ئۆگىتىدۇ. ئىلگىرى ئەجدادىڭ ئىبراھىم ۋە ئىسھاقلارغا نېئمىتىنى بەرگەندەك ساڭىمۇ پەيغەمبەرلىك ئاتا قىلىش ئارقىلىق نېئمىتىنى مۇكەممەل قىلىدۇ. شۈبھىسىزكى پەرۋەردىگارىڭ مەخلۇقاتلىرىنى ئوبدان بىلگۈچىدۇر، ئۇلارنىڭ ئىشلىرىنى ئورۇنلاشتۇرشتا ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر.
Tafsiran larabci:
۞ لَّقَدۡ كَانَ فِي يُوسُفَ وَإِخۡوَتِهِۦٓ ءَايَٰتٞ لِّلسَّآئِلِينَ
Tafsiran larabci:
إِذۡ قَالُواْ لَيُوسُفُ وَأَخُوهُ أَحَبُّ إِلَىٰٓ أَبِينَا مِنَّا وَنَحۡنُ عُصۡبَةٌ إِنَّ أَبَانَا لَفِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٍ
ئۆز ۋاقتىدا يۇسۇفنىڭ قېرىنداشلىرى ئۆزئارا: يۇسۇف ۋە ئۇنىڭ بىر قۇساق قېرىندىشى ئاتىمىزغا بىزدىنمۇ سۆيۈملۈكتۇر، ھالبۇكى بىز چوڭ بىر جەمەتتۇرمىز، ئاتىمىز ئۇ ئىككىسىنى قانداقسىگە بىزدىن ئارتۇق كۆرىدۇ؟ ئاتىمىز ئۇ ئىككىسىنى ھېچبىر سەۋەبسىزلا بىزدىن ئارتۇق كۆرگەچكە بىز ئۇنى روشەن خاتالىق ئىچىدە دەپ ئويلايمىز، دېيىشتى.
Tafsiran larabci:
ٱقۡتُلُواْ يُوسُفَ أَوِ ٱطۡرَحُوهُ أَرۡضٗا يَخۡلُ لَكُمۡ وَجۡهُ أَبِيكُمۡ وَتَكُونُواْ مِنۢ بَعۡدِهِۦ قَوۡمٗا صَٰلِحِينَ
يۇسۇفنى ئۆلتۈرۈۋېتىڭلار ياكى ئۇنى يىراق جايغا تاشلىۋېتىڭلار، (شۇنداق قىلساڭلار) ئاتاڭلارنىڭ مۇھەببىتى سىلەرگە قالىدۇ - دە، ئۇ چاغدا سىلەرنى تېخىمۇ ياخشى كۆرىدۇ. سىلەر يۇسۇفنى ئۆلتۈرۈپ ياكى ئۇنى كۆزدىن يىراق قىلىپ بولغىنىڭلاردىن كېيىن گۇناھىڭلاردىن تەۋبە قىلساڭلار سالىھلاردىن بولىسىلەر، دېيىشتى.
Tafsiran larabci:
قَالَ قَآئِلٞ مِّنۡهُمۡ لَا تَقۡتُلُواْ يُوسُفَ وَأَلۡقُوهُ فِي غَيَٰبَتِ ٱلۡجُبِّ يَلۡتَقِطۡهُ بَعۡضُ ٱلسَّيَّارَةِ إِن كُنتُمۡ فَٰعِلِينَ
ئۇلاردىن بىرى: يۇسۇفنى ئۆلتۈرمەي، قۇدۇققا تاشلىۋېتىڭلار، يولدىن ئۆتكەن كاراۋانلاردىن بىرەرسى ئېلىۋالسۇن. بۇ ئۇنى ئۆلتۈرگىنىڭلاردىن ياخشىراق، دېدى.
Tafsiran larabci:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مَا لَكَ لَا تَأۡمَ۬نَّا عَلَىٰ يُوسُفَ وَإِنَّا لَهُۥ لَنَٰصِحُونَ
ئۇلار يۇسۇفنى يىراق جايغا تاشلىۋېتىشكە تىل بىرىكتۈرۈۋالغاندىن كېيىن ئاتىسى يەئقۇبقا: ئەي دادا! نېمىشقا يۇسۇفنىڭ ئىشىدا بىزگە ئىشەنمەيسەن؟ ھالبۇكى بىز ئۇنىڭغا كۆيۈنىمىز، ئۇنى زىيان - زەخمەتتىن قوغدايمىز، تاكى ئۇ ساق - سالامەت يېنىڭغا قايتقانغا قەدەر ئۇنى ھىمايە قىلىپ، ھالىدىن خەۋەر ئالىمىز. شۇنداق تۇرسىمۇ يەنە نېمىشقا ئۇنى بىز بىلەن بىرگە ئەۋەتكىلى ئۇنىمايسەن؟ دېيىشتى.
Tafsiran larabci:
قَالَ إِنِّي لَيَحۡزُنُنِيٓ أَن تَذۡهَبُواْ بِهِۦ وَأَخَافُ أَن يَأۡكُلَهُ ٱلذِّئۡبُ وَأَنتُمۡ عَنۡهُ غَٰفِلُونَ
يەئقۇب ئەلەيھىسسالام ئوغۇللىرىغا: سىلەرنىڭ ئۇنى ئېلىپ كېتىشىڭلار مېنى ھەقىقەتەن قايغۇغا سالىدۇ، چۈنكى مەن ئۇنىڭدىن ئايرىلىپ قېلىشقا چىدىيالمايمەن، سىلەر ئويۇن - تاماشىغا بېرىلىپ كەتكىنىڭلاردا ئۇنى بۆرە يەپ كېتىشىدىن ئەنسىرەيمەن، دېدى.
Tafsiran larabci:
قَالُواْ لَئِنۡ أَكَلَهُ ٱلذِّئۡبُ وَنَحۡنُ عُصۡبَةٌ إِنَّآ إِذٗا لَّخَٰسِرُونَ
ئۇلار دادىسىغا: بىز مۇشۇنداق بىر جامائە تۇرۇپ يۇسۇفنى بۆرىگە يېگۈزۈپ قويساق بىزدىن ياخشىلىق كۈتكىلى بولمايدۇ. ئۇ چاغدا بىز قېرىندىشىمىزنى بۆرىدىن قوغدىيالمىغانلىقىمىز ئۈچۈن زىيان تارتقۇچىلاردىن بوپقالىمىز، دېدى.
Tafsiran larabci:
فَلَمَّا ذَهَبُواْ بِهِۦ وَأَجۡمَعُوٓاْ أَن يَجۡعَلُوهُ فِي غَيَٰبَتِ ٱلۡجُبِّۚ وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡهِ لَتُنَبِّئَنَّهُم بِأَمۡرِهِمۡ هَٰذَا وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
يەئقۇب يۇسۇفنى ئۇلارغا قوشۇپ قويدى. ئۇلار يۇسۇفنى يىراققا ئاپىرىپ قۇدۇققا تاشلىۋەتمەكچى بولغاندا بىز يۇسۇفكە بۇ ئەھۋالنى ئۇقتۇرۇپ: ئۇلار سېنىڭ يۇسۇف ئىكەنلىكىڭنى خىيالىغىمۇ كەلتۈرمەيدىغان بىر پەيتتە ئۇلارغا بۇ قىلمىشلىرىنى ئېيتىپ بەرگىن، دېدۇق.
Tafsiran larabci:
وَجَآءُوٓ أَبَاهُمۡ عِشَآءٗ يَبۡكُونَ
Tafsiran larabci:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَآ إِنَّا ذَهَبۡنَا نَسۡتَبِقُ وَتَرَكۡنَا يُوسُفَ عِندَ مَتَٰعِنَا فَأَكَلَهُ ٱلذِّئۡبُۖ وَمَآ أَنتَ بِمُؤۡمِنٖ لَّنَا وَلَوۡ كُنَّا صَٰدِقِينَ
ئۇلار: ئەي دادىمىز! بىز يۇسۇفنى كىيىم - كېچەكلىرىمىز ۋە ئۇزۇق - تۈلۈكلىرىمىزنى ساقلىغىلى قويۇپ يۈگۈرۈشتە ۋە ئوق ئېتىشتا بەسلىشىش ئۈچۈن كېتىپ قاپتۇق، شۇنىڭ بىلەن ئۇنى بۆرە يەپ كېتىپتۇ. گەرچە بىز ھەقىقەتەن راستچىل بولساقمۇ سەن بىزگە ئىشەنمەيسەن، دېدى.
Tafsiran larabci:
وَجَآءُو عَلَىٰ قَمِيصِهِۦ بِدَمٖ كَذِبٖۚ قَالَ بَلۡ سَوَّلَتۡ لَكُمۡ أَنفُسُكُمۡ أَمۡرٗاۖ فَصَبۡرٞ جَمِيلٞۖ وَٱللَّهُ ٱلۡمُسۡتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ
ئۇلار باشقىلارنى «يۇسۇفنى زادى بۆرە يەپ كېتىپتۇ» دېگەن ئويغا كەلتۈرۈپ سۆزلىرىنى ھىيلە - مىكىر ئارقىلىق ئىسپاتلاش ئۈچۈن ئۇنىڭ كۆينىكىنى ئۆز قېنىدىن باشقا قانغا مىلەپ ئەكېلىشتى، يەئقۇب كۆينەكنىڭ يىرتىلمىغىنىنى كۆرۈپ ئۇلارنىڭ يالغان ئېيتقانلىقىنى بىلىۋالدى - دە، ئۇلارغا: ھەقىقىي ئەھۋال سىلەر دېگەندەك ئەمەس، ئەكسىچە نەپسىڭلار سىلەرگە ناچار قىلمىشىڭلارنى پەردازلاپ كۆرسەتتى. مەن پەقەت چىرايلىقچە سەۋر قىلىپ، نالە - پەرياد قىلمايمەن. يۇسۇفنىڭ سىلەر دەۋاتقان ئىشىدا ئاللاھتىن ياردەم كۈتىمەن.
Tafsiran larabci:
وَجَآءَتۡ سَيَّارَةٞ فَأَرۡسَلُواْ وَارِدَهُمۡ فَأَدۡلَىٰ دَلۡوَهُۥۖ قَالَ يَٰبُشۡرَىٰ هَٰذَا غُلَٰمٞۚ وَأَسَرُّوهُ بِضَٰعَةٗۚ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِمَا يَعۡمَلُونَ
(يۇسۇف تاشلىۋېتىلگەن قۇدۇق بار يەردىن) بىر كارۋان ئۆتۈپ كېتىۋېتىپ، سۇچىسىنى سۇ ئەكېلىشكە ئەۋەتتى. سۇچى سوغىسىنى قۇدۇققا تاشلىۋېدى، يۇسۇف ئارغامچىغا ئېسىلىۋالدى. ئۇ يۇسۇفنى كۆرۈپ خۇشاللىقىدىن: خۇشخەۋەر! بىر ئوغۇل بالا، دېدى. سۇچى بىلەن بىر قانچە ھەمراھلىرى ئۆزلىرىنىڭ تىجارەت مېلى ئىكەنلىكىنى ئېيتىپ يۇسۇفنى كارۋاندىكىلەردىن مەخپىي تۇتۇشتى. ئاللاھ تائالا ئۇلارنىڭ يۇسۇفنى ئەرزىمەس ماتا قاتارىدا سېتىۋەتكەنلىكىدىن ئىبارەت قىلمىشلىرىنى بىلىپ تۇرغۇچىدۇر، ئۇنىڭغا ئۇلارنىڭ قىلمىشىدىن ھېچ نەرسە مەخپىي قالمايدۇ.
Tafsiran larabci:
وَشَرَوۡهُ بِثَمَنِۭ بَخۡسٖ دَرَٰهِمَ مَعۡدُودَةٖ وَكَانُواْ فِيهِ مِنَ ٱلزَّٰهِدِينَ
ئۇلار يۇسۇفكە ئانچە قىزىقىپ كەتمىگەن بولغاچقا، ئۇنىڭدىن تېزراق قۇتۇلۇش ئۈچۈن ئۇنى مىسىردا ئازلىقىدىن قاراپلا قانچىلىكلىكىنى بىلگىلى بولىدىغان بىر قانچە تەڭگىگە سېتىۋېتىشتى. چۈنكى ئۇلار يۇسۇفنىڭ تۇرقىدىن ئۇنىڭ قۇل ئەمەسلىكىنى پەملىگەن بولۇپ، ئۇلار ئۇنىڭ ئائىلىسدىن ئۆزلىرىگە بىرەر خەۋپ يېتىپ قىلىشىدىن ئەنسىرەيتتى. مانا بۇ يۇسۇفنىڭ ئۇلارنىڭ قولىدا ئۇزۇن تۇرۇپ قالماسلىقى ئۈچۈن ئاللاھنىڭ ئۇنىڭغا قىلغان رەھمىتىنىڭ مۇكەممەللىكىدىندۇر.
Tafsiran larabci:
وَقَالَ ٱلَّذِي ٱشۡتَرَىٰهُ مِن مِّصۡرَ لِٱمۡرَأَتِهِۦٓ أَكۡرِمِي مَثۡوَىٰهُ عَسَىٰٓ أَن يَنفَعَنَآ أَوۡ نَتَّخِذَهُۥ وَلَدٗاۚ وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلِنُعَلِّمَهُۥ مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِۚ وَٱللَّهُ غَالِبٌ عَلَىٰٓ أَمۡرِهِۦ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
يۇسۇفنى سېتىۋالغان مىسىرلىق كىشى ئايالىغا: ئۇنى ياخشى كۈتكىن، ئۆزىمىزگە يارىشا ھۆرمىتىنى قىلغىن. بەلكىم ئۇ ھاجىتىمىز چۈشكەندە ئەسقېتىپ قالار ياكى ئۇنى بالا قىلىۋالارمىز، دېدى. بىز يۇسۇفنى ئۆلتۈرۈلۈشتىن قۇتۇلدۇرۇپ، قۇدۇقتىنمۇ چىقىرىپ، ئەزىزنىڭ كۆڭلىنى ئۇنىڭغا مايىل قىلغىنىمىزدەك، ئۇنى مىسىردا يەرلەشتۈردۇق، ئۇنىڭغا چۈش تەبىرىنى ئۈگەتتۇق. ئاللاھ ئۆز ئىشىدا غالىبتۇر، ئاللاھنىڭ بۇيرۇقى چوقۇم ئەمەلگە ئاشىدۇ، ئاللاھنى مەجبۇرلىغۇچى يوق، لېكىن كىشىلەرنىڭ كۆپىنچىسى، يەنى كاپىرلار بۇنى بىلمەيدۇ.
Tafsiran larabci:
وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُۥٓ ءَاتَيۡنَٰهُ حُكۡمٗا وَعِلۡمٗاۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ
يۇسۇف قۇرامىغا يەتكەندە بىز ئۇنىڭغا ئىلىم ۋە ھېكمەت ئاتا قىلدۇق، بىز يۇسۇفنى مۇكاپاتلىغىنىمىزدەك، ئاللاھقا قىلغان ئىبادەتلىرىنى ئەڭ گۈزەل شەكىلدە ئادا قىلغانلارنى ئەنە شۇنداق مۇكاپاتلايمىز.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• بيان خطورة الحسد الذي جرّ إخوة يوسف إلى الكيد به والمؤامرة على قتله.
بۇ ئايەتلەر يۇسۇفنىڭ قېرىنداشلىرىنى ئۇنىڭغا سۇيىقەست قىلىش، ھەتتا ئۇنى ئۆلتۈرۈۋېتىشنى پىلانلاش دەرىجىسىگە ئېلىپ بارغان ھەسەتخورلۇقنىڭ خەتىرىنى بايان قىلىدۇ.
• مشروعية العمل بالقرينة في الأحكام.
وَرَٰوَدَتۡهُ ٱلَّتِي هُوَ فِي بَيۡتِهَا عَن نَّفۡسِهِۦ وَغَلَّقَتِ ٱلۡأَبۡوَٰبَ وَقَالَتۡ هَيۡتَ لَكَۚ قَالَ مَعَاذَ ٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ رَبِّيٓ أَحۡسَنَ مَثۡوَايَۖ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
مىسىر ئەزىزىنىڭ ئايالى يۇسۇفكە ئىللىق مۇئامىلە قىلىش ۋە ھىيلە ئىشلىتىش ئارقىلىق ئۆزى بىلەن غەيرىي مۇناسىۋەت ئۆتكۈزۈشنى تەلەپ قىلدى ۋە تېخىمۇ خالى بولۇشى ئۈچۈن ئىشىكلەرنى تاقىۋېتىپ: قېنى كەل، دېدى. يۇسۇف: سەن مېنى چاقىرغان ئىشتىن ئاللاھقا سىغىنىمەن. خوجايىنىم ماڭا تولىمۇ ياخشىلىق قىلدى، مەن ئۇنىڭغا ھەرگىز خىيانەت قىلمايمەن، ئەگەر مەن ئۇنىڭغا خىيانەت قىلسام ئۆزۈمگە زۇلۇم قىلغان بولىمەن. ئۆزىگە زۇلۇم قىلغۇچىلار ھەرگىزمۇ نىجات تاپالمايدۇ، دېدى.
Tafsiran larabci:
وَلَقَدۡ هَمَّتۡ بِهِۦۖ وَهَمَّ بِهَا لَوۡلَآ أَن رَّءَا بُرۡهَٰنَ رَبِّهِۦۚ كَذَٰلِكَ لِنَصۡرِفَ عَنۡهُ ٱلسُّوٓءَ وَٱلۡفَحۡشَآءَۚ إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُخۡلَصِينَ
ئەزىزنىڭ ئايالى يۇسۇفنى ئۆزى بىلەن مۇناسىۋەت ئۆتكۈزۈشكە تولىمۇ قىزىقتۇردى. ئەگەر يۇسۇف ئاللاھنىڭ ئۆزىنى بۇنداق ناچار قىلمىشلاردىن توسۇپ قالالايدىغان مۆجىزىلىرىنى كۆرمىگەن بولسا ئىدى، بۇ ئىش ئۇنىڭ كۆڭلىگىمۇ كېچىپ قېلىشى مۇمكىن ئىدى. بىز ئۇنىڭغا ناچار قىلمىشلارنى ئېچىپ بېرىش ئۈچۈن ھەمدە ئۇنى زىنا ۋە خىيانەتتىن يىراق قىلىش ئۈچۈن شۇنداق مۆجىزىنى كۆرسەتتۇق. شەكسىزكى يۇسۇف بىزنىڭ پەيغەمبەرلىككە تاللانغان بەندىلىرىمىزدىن ئىدى.
Tafsiran larabci:
وَٱسۡتَبَقَا ٱلۡبَابَ وَقَدَّتۡ قَمِيصَهُۥ مِن دُبُرٖ وَأَلۡفَيَا سَيِّدَهَا لَدَا ٱلۡبَابِۚ قَالَتۡ مَا جَزَآءُ مَنۡ أَرَادَ بِأَهۡلِكَ سُوٓءًا إِلَّآ أَن يُسۡجَنَ أَوۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
ھەر ئىككىلىسى ئىشىك تەرەپكە قاراپ يۈگۈرۈشتى، يۇسۇف ئۆزىنى قۇتۇلدۇرۇشنىڭ، ئەزىزنىڭ ئايالى بولسا ئۇنى توسۇپ قېلىشنىڭ كويىدا ئىدى. ئەزىزنىڭ ئايالى يۇسۇفنى توسۇپ قېلىش ئۈچۈن ئۇنىڭ كۆڭلىكىنى تارتىۋېدى، كۆڭلىكىنىڭ ئارقىسىنى يىرتىۋەتتى. ئىككىسى ئىشىك ئالدىدا ئەزىز بىلەن دوقۇرۇشۇپ قالدى. ئەزىزنىڭ ئايالى ئەزىزگە مۇغەمبەرلىك بىلەن: ئەي ئەزىز! ئايالىڭنىڭ ئىپپىتىنى ئاياق ئاستى قىلماقچى بولغان كىشىنىڭ جازاسى پەقەت زىندانغا تاشلاش ياكى قاتتىق جازالاش بولۇشى كېرەك، دېدى.
Tafsiran larabci:
قَالَ هِيَ رَٰوَدَتۡنِي عَن نَّفۡسِيۚ وَشَهِدَ شَاهِدٞ مِّنۡ أَهۡلِهَآ إِن كَانَ قَمِيصُهُۥ قُدَّ مِن قُبُلٖ فَصَدَقَتۡ وَهُوَ مِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ
يۇسۇف ئەلەيھىسسالام: ئۇ مەندىن مۇناسىۋەت ئۆتكۈزۈشنى تەلەپ قىلدى، مەن ئۇنىڭدىن تەلەپ قىلمىدىم، دېدى. ئاللاھ ئەزىزنىڭ ئايالىنىڭ جەمەتىدىن بۆشۈكتىكى بىر نارەسىدىنى سۆزلەتتى - دە، ئۇ مۇنداق گۇۋاھلىق بەردى: ئەگەر يۇسۇفنىڭ كۆڭلىكى ئالدىدىن يىرتىلغان بولسا بۇ ئەزىزنىڭ ئايالىنىڭ راستچىللىقىنىڭ ئالامىتىدۇر، چۈنكى ئۇ يۇسۇفتىن ئۆزىنى قوغدىغان بولۇپ، يۇسۇف يالغانچىدۇر.
Tafsiran larabci:
وَإِن كَانَ قَمِيصُهُۥ قُدَّ مِن دُبُرٖ فَكَذَبَتۡ وَهُوَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
ئەگەر يۇسۇفنىڭ كۆڭلىكى ئارقىسىدىن يىرتىلغان بولسا بۇ يۇسۇفنىڭ راستچىللىقىنىڭ ئالامىتىدۇر. چۈنكى ئەزىزنىڭ ئايالى يۇسۇفتىن مۇناسىۋەت ئۆتكۈزۈشنى تەلەپ قىلغان بولۇپ، يۇسۇف ئۇنىڭدىن قاچقان. بۇ چاغدا ئەزىزنىڭ ئايالى يالغانچىدۇر.
Tafsiran larabci:
فَلَمَّا رَءَا قَمِيصَهُۥ قُدَّ مِن دُبُرٖ قَالَ إِنَّهُۥ مِن كَيۡدِكُنَّۖ إِنَّ كَيۡدَكُنَّ عَظِيمٞ
ئەزىز يۇسۇفنىڭ كۆڭلىكىنىڭ ئارقىسىدىن يىرتىلغانلىقىنى كۆرۈپ ئۇنىڭ راست سۆزلىگەنلىكىگە ئىشەندى ھەمدە: ئەي ئاياللار جامائەسى! ئايالىم يۇسۇفكە چاپلىغان تۆھمەت سىلەرنىڭ ھىيلەڭلاردۇركى، سىلەرنىڭ ھىيلەڭلار ھەقىقەتەن كۈچلۈكتۇر، دېدى.
Tafsiran larabci:
يُوسُفُ أَعۡرِضۡ عَنۡ هَٰذَاۚ وَٱسۡتَغۡفِرِي لِذَنۢبِكِۖ إِنَّكِ كُنتِ مِنَ ٱلۡخَاطِـِٔينَ
ئۇ يۇسۇفكە: ئەي يۇسۇف! بۇ ئىشنى بولدى قىلغىن، باشقىلارغا سۆزلەپمۇ يۈرمىگىن. (زۈلەيخا!) سەنمۇ گۇناھىڭ ئۈچۈن كەچۈرۈم سورىغىن. سەن ھەقىقەتەن يۇسۇفتىن غەيرى مۇناسىۋەت ئۆتكۈزۈشنى تەلەپ قىلغىنىڭ ئۈچۈن گۇناھكارلاردىن بولدۇڭ، دېدى.
Tafsiran larabci:
۞ وَقَالَ نِسۡوَةٞ فِي ٱلۡمَدِينَةِ ٱمۡرَأَتُ ٱلۡعَزِيزِ تُرَٰوِدُ فَتَىٰهَا عَن نَّفۡسِهِۦۖ قَدۡ شَغَفَهَا حُبًّاۖ إِنَّا لَنَرَىٰهَا فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
ئەزىزنىڭ ئايالىنىڭ ئىشى پۈتۈن شەھەرگە پۇر كەتتى، بىر قىسىم ئاياللار ئۇنى ئەيىبلىگەن ھالدا: ئەزىزنىڭ ئايالى ئۆز قۇلىدىن مۇناسىۋەت ئۆتكۈزۈشنى تەلەپ قىپتۇما؟ ئۇنىڭ سۆيگۈسى زۈلەيخانى ئۆزىگە رام قىلىۋالغان گەپ. بىز زۈلەيخانىڭ ئۆز قۇلىنى ياخشى كۆرۈپ قېلىپ، ئۇنىڭدىن مۇناسىۋەت ئۆتكۈزۈشنى تەلەپ قىلغانلىقى تۈپەيلىدىن ئۇنى ئوچۇق - ئاشكارا ئازغان دەپ قارايمىز، دېيىشتى.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• قبح خيانة المحسن في أهله وماله، الأمر الذي ذكره يوسف من جملة أسباب رفض الفاحشة.
بۇ ئايەتلەر ئائىلىسى ۋە مال - مۈلۈكلىرى بىلەن ياخشىلىق قىلغۇچىغا خىيانەت قىلىشنىڭ تولىمۇ ناچار قىلمىش ئىكەنلىكىنى، يۇسۇف تىلغا ئالغان بۇ ئىشنىڭ پاھىشە ئىشلارنى رەت قىلىش سەۋەبلىرىنىڭ بىرى ئىكەنلىكىنى ئىپادىلەيدۇ.
• بيان عصمة الأنبياء وحفظ الله لهم من الوقوع في السوء والفحشاء.
پەيغەمبەرلەرنىڭ گۇناھتىن خالىي ئىكەنلىكى ۋە ئاللاھنىڭ ئۇلارنى ناچار ئىشلارغا چۈشۈپ قېلىشتىن ساقلايدىغانلىقىنى ئىپادىلەيدۇ.
• وجوب دفع الفاحشة والهرب والتخلص منها.
فَلَمَّا سَمِعَتۡ بِمَكۡرِهِنَّ أَرۡسَلَتۡ إِلَيۡهِنَّ وَأَعۡتَدَتۡ لَهُنَّ مُتَّكَـٔٗا وَءَاتَتۡ كُلَّ وَٰحِدَةٖ مِّنۡهُنَّ سِكِّينٗا وَقَالَتِ ٱخۡرُجۡ عَلَيۡهِنَّۖ فَلَمَّا رَأَيۡنَهُۥٓ أَكۡبَرۡنَهُۥ وَقَطَّعۡنَ أَيۡدِيَهُنَّ وَقُلۡنَ حَٰشَ لِلَّهِ مَا هَٰذَا بَشَرًا إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا مَلَكٞ كَرِيمٞ
ئەزىزنىڭ ئايالى باشقا ئاياللارنىڭ ئۆزى ھەققىدىكى سۆز - چۆچەكلىرىنى ئاڭلاپ، ئۇلارنىڭمۇ يۇسۇفنى كۆرسە ئۆزىنى توغرا چۈشىنىپ قېلىشىنى ئۈمىد قىلىپ، ئۇلارنى مېھماندارچىلىققا تەكلىپ قىلدى، ئۇلارنى كۈتۈۋالىدىغان يەرنى مامۇق كۆرپىلەر ۋە ياستۇقلار بىلەن بېزىدى ھەمدە تەكلىپ قىلىنغان ئاياللارنىڭ ھەر بىرىگە بىردىن گۆش پارچىلايدىغان پىچاق تۇتقۇزدى. ئاندىن يۇسۇف ئەلەيھىسسالامغا: ئۇلارنىڭ ئالدىغا چىققىن، دېدى. ئۇلار يۇسۇفنى كۆرۈپلا ئۇنىڭ ھۆسىن - جامالىدىن ھەيرانۇھەس قېلىشتى ھەمدە ئەقلى لال بولۇپ، گۆش پارچىلايدىغان پىچاقلار بىلەن قوللىرىنى كېسىۋېلىشتى. ئۇلار دېدىكى، ئاللاھ پاكتۇر، بۇ بالا ئىنسان ئەمەس، بۇ بالىدىكى گۈزەل جامال ئىنسانىيەت ئىچىدە ھېچقاچان كۆرۈلۈپ باقمىغان، بۇ پەقەت ئۇلۇغ پەرىشتىلەرنىڭ بىرى ئىكەن، دېيىشتى.
Tafsiran larabci:
قَالَتۡ فَذَٰلِكُنَّ ٱلَّذِي لُمۡتُنَّنِي فِيهِۖ وَلَقَدۡ رَٰوَدتُّهُۥ عَن نَّفۡسِهِۦ فَٱسۡتَعۡصَمَۖ وَلَئِن لَّمۡ يَفۡعَلۡ مَآ ءَامُرُهُۥ لَيُسۡجَنَنَّ وَلَيَكُونٗا مِّنَ ٱلصَّٰغِرِينَ
ئەزىزنىڭ ئايالى بۇ ئاياللارنىڭ بېشىغا كەلگەنلەرنى كۆرۈپ: ياخشى كۆرۈپ قالغانلىقىم ئۈچۈن سىلەرنىڭ مېنى ئەيىبلىشىڭلارغا سەۋەب بولغان بالا مانا مۇشۇ. مەن زادى ئۇنىڭدىن مۇناسىۋەت ئۆتكۈزۈشنى تەلەپ قىلدىم، ئۇنى ئازدۇرۇش ئۈچۈن نەيرەڭلەر ئىشلەتتىم، لېكىن ئۇ مېنىڭ تەلىپىمگە كۆنمىدى. ئەگەر ئۇ يەنە تەلىپىمگە كۆنمىسە چوقۇم زىندانغا تاشلىنىپ، زىنداندىكى بىچارىلەرنىڭ بىرىگە ئايلىنىدۇ، دېدى.
Tafsiran larabci:
قَالَ رَبِّ ٱلسِّجۡنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدۡعُونَنِيٓ إِلَيۡهِۖ وَإِلَّا تَصۡرِفۡ عَنِّي كَيۡدَهُنَّ أَصۡبُ إِلَيۡهِنَّ وَأَكُن مِّنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
يۇسۇف ئەلەيھىسسالام پەرۋەردىگارىغا دۇئا قىلىپ: ئەي پەرۋەردىگارىم! زۈلەيخا تەھدىت سالغان زىندان ماڭا نىسبەتەن ئۇلار ئۈندەۋاتقان ناشايان قىلمىشتىن سۆيۈملۈكراقتۇر. مۇبادا سەن مەندىن ئۇلارنىڭ نەيرەڭلىرىنى توسۇپ قالمىساڭ ئۇلارغا مايىل بوپقالىمەن، ناۋادا ئۇلارغا مايىل بوپقالسام نادانلاردىن بولىمەن ۋە ئۇلارنىڭ ئىرادىسىگە بويۇن ئېگىپ سالىمەن، دەپ يالۋۇردى.
Tafsiran larabci:
فَٱسۡتَجَابَ لَهُۥ رَبُّهُۥ فَصَرَفَ عَنۡهُ كَيۡدَهُنَّۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
ئاللاھ ئۇنىڭ دۇئاسىنى ئىجابەت قىلىپ، ئەزىزنىڭ ئايالى ۋە شەھەردىكى باشقا ئاياللارنىڭ ھىيلە - مىكىرلىرىنى ئۇنىڭدىن كۆتۈرۈۋەتتى. شۈبھىسىزكى ئاللاھ تائالا يۇسۇفنىڭ ۋە ھەر قانداق دۇئا قىلغۇچىنىڭ دۇئاسىنى ئاڭلاپ تۇرغۇچىدۇر، يۇسۇفنىڭ ۋە باشقىلارنىڭ ئەھۋالىنى بىلىپ تۇرغۇچىدۇر.
Tafsiran larabci:
وَدَخَلَ مَعَهُ ٱلسِّجۡنَ فَتَيَانِۖ قَالَ أَحَدُهُمَآ إِنِّيٓ أَرَىٰنِيٓ أَعۡصِرُ خَمۡرٗاۖ وَقَالَ ٱلۡأٓخَرُ إِنِّيٓ أَرَىٰنِيٓ أَحۡمِلُ فَوۡقَ رَأۡسِي خُبۡزٗا تَأۡكُلُ ٱلطَّيۡرُ مِنۡهُۖ نَبِّئۡنَا بِتَأۡوِيلِهِۦٓۖ إِنَّا نَرَىٰكَ مِنَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
شۇنداق قىلىىپ ئۇلار يۇسۇفنى زىندانغا تاشلىدى، باشقا ئىككى ياشمۇ يۇسۇف بىلەن بىرگە زىندانغا تاشلانغان بولۇپ، ئۇلارنىڭ بىرى يۇسۇفكە: مەن ھەقىقەتەن چۈشۈمدە ھاراق ئۈچۈن ئۈزۈم سىقىپ چۈش كۆرۈپتىمەن، دېدى. يەنە بىرى: مەن چۈشۈمدە بېشىمدا نان كۆتۈرۈپ تۇرغۇدەكمەن، قۇشلار ئۇ ناندىن يەۋاتقۇدەك. ئەي يۇسۇف! بىزگە چۈشىمىزدە كۆرگەنلىرىمىزنىڭ تەبىرىنى ئېيتىپ بەرسەڭ، بىز ھەقىقەتەن سېنى ئېھسان قىلغۇچىلاردىن دەپ ئويلايمىز، دېدى.
Tafsiran larabci:
قَالَ لَا يَأۡتِيكُمَا طَعَامٞ تُرۡزَقَانِهِۦٓ إِلَّا نَبَّأۡتُكُمَا بِتَأۡوِيلِهِۦ قَبۡلَ أَن يَأۡتِيَكُمَاۚ ذَٰلِكُمَا مِمَّا عَلَّمَنِي رَبِّيٓۚ إِنِّي تَرَكۡتُ مِلَّةَ قَوۡمٖ لَّا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَهُم بِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ كَٰفِرُونَ
يۇسۇف: ئىككىڭلارغا پادىشاھ ياكى باشقىلار تەرىپىدىن كېلىدىغان تاماق كېلىپ بولغۇچە سىلەرگە كۆرگەن چۈشۈڭلارنىڭ تەبىرىنى سۆزلەپ بېرىمەن، مەن بىلىدىغان بۇ تەبىر رەببىم ماڭا بىلدۈرگەن نەرسىلەردىندۇركى، ئۇ نە كاھىنلىق، نە مۇنەججىملىك ئەمەس. مەن ئاللاھقا ئىمان ئېيتماي، ئاخىرەتنى ئىنكار قىلىدىغان قەۋمنىڭ دىنىنى تاشلىدىم، دېدى.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• بيان جمال يوسف عليه السلام الذي كان سبب افتتان النساء به.
بۇ ئايەتلەر يۇسۇف ئەلەيھىسسالامنىڭ كېلىشكەن يىگىتلىكى ئاياللارنىڭ ئۇنىڭغا مەپتۇن بولاپ قېلىشىنىڭ سەۋەبى بولغانلىقىنى،
• إيثار يوسف عليه السلام السجن على معصية الله.
• من تدبير الله ليوسف عليه السلام ولطفه به تعليمه تأويل الرؤى وجعلها سببًا لخروجه من بلاء السجن.
ئاللاھنىڭ يۇسۇف ئەلەيھىسسالامغا چۈش تەبىرىنى ئۆگەتكەنلىكى ھەمدە ئۇنى يۇسۇفنىڭ زىنداندىن چىقىشىغا سەۋەب قىلغانلىقى ئاللاھنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى ۋە يۇسۇفكە كۆرسەتكەن ئىلتىپاتىنىڭ جۈملىسىدىن ئىكەنلىكىنى ئىپادىلەيدۇ.
وَٱتَّبَعۡتُ مِلَّةَ ءَابَآءِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَۚ مَا كَانَ لَنَآ أَن نُّشۡرِكَ بِٱللَّهِ مِن شَيۡءٖۚ ذَٰلِكَ مِن فَضۡلِ ٱللَّهِ عَلَيۡنَا وَعَلَى ٱلنَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَشۡكُرُونَ
مەن ئەجدادلىرىم ئىبراھىم، ئىسھاق ۋە يەئقۇبلارنىڭ دىنىغا ئەگەشتىمكى، ئۇ ئاللاھنى يەككە - يېگانە دەپ بىلىش دىنىدۇر. بىزنىڭ ئاللاھقا باشقا بىرىنى شېرىك قىلىشىمىز توغرا ئەمەس. ئۇ بىردىنبىر يېگانە زاتتۇر. مانا بۇ مەن ۋە ئەجداتلىرىم ئىشەنگەن تەۋھىد ۋە ئىماندۇركى، ئۇ ئاللاھ تائالانىڭ پەيغەمبەرلەرنى ئەۋەتىش ئارقىلىق بىزنى ۋە پۈتۈن ئىنسانلارنى نائىل قىلغان پەزلى - مەرھەمىتىدۇر. لېكىن كىشىلەرنىڭ كۆپىنچىسى ئاللاھنىڭ نېئمەتلىرىگە شۈكرى قىلماي، ئەكسىچە تۇزكورلۇق قىلىدۇ.
Tafsiran larabci:
مَا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِهِۦٓ إِلَّآ أَسۡمَآءٗ سَمَّيۡتُمُوهَآ أَنتُمۡ وَءَابَآؤُكُم مَّآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بِهَا مِن سُلۡطَٰنٍۚ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُۚ ذَٰلِكَ ٱلدِّينُ ٱلۡقَيِّمُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
سىلەرنىڭ ئاللاھنى قويۇپ چوقۇنۇۋاتقىنىڭلار پەقەت قۇرۇق ناملاردىن باشقا نەرسە ئەمەس، ئۇنى سىلەر ۋە ئەجدادلىرىڭلار ئىلاھ دەپ ئاتىۋالدىڭلار، ئەمەلىيەتتە ئۇلارنىڭ ئىلاھ بولۇشقا قىلچە سالاھىيىتى يوق، سىلەرنىڭ ئۇلارنى ئىلاھ دەپ ئاتىۋېلىشىڭلارنىڭ توغرىلىقىغا ئاللاھ تائالا بىرەر پاكىت چۈشۈرگىنىمۇ يوق. پۈتۈن مەخلۇقاتلار ھەققىدە ھۆكۈم چىقىرىش پەقەت يەككە - يېگانە ئاللاھقا خاستۇر، ئۆزۈڭلار ۋە ئەجدادلىرىڭلار ئاتىۋالغان قۇرۇق ناملارغا ئەمەس. ئاللاھ تائالا سىلەرنى پەقەت ئۆزىگىلا ئىبادەت قىلىشقا بۇيرۇدى، ئۇنىڭغا باشقا بىرىنى شېرىك قىلىشىڭلارنى چەكلىدى. مانا بۇ تەۋھىد بىردىنبىر توغرا دىندۇر. ئۇنىڭدا قەتئىي ئەگرىلىك يوق، لېكىن كىشىلەرنىڭ كۆپىنچىسى بۇنى بىلمەيدۇ. شۇڭلاشقا ئۇلار ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈپ، ئۇنىڭ بىر قىسىم مەخلۇقاتلىرىغا چوقۇنىدۇ.
Tafsiran larabci:
يَٰصَٰحِبَيِ ٱلسِّجۡنِ أَمَّآ أَحَدُكُمَا فَيَسۡقِي رَبَّهُۥ خَمۡرٗاۖ وَأَمَّا ٱلۡأٓخَرُ فَيُصۡلَبُ فَتَأۡكُلُ ٱلطَّيۡرُ مِن رَّأۡسِهِۦۚ قُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ ٱلَّذِي فِيهِ تَسۡتَفۡتِيَانِ
ئەي زىندانداشلار! ھاراق ئۈچۈن ئۈزۈم سىقىپ چۈش كۆرگىنىڭلارغا كەلسەك، ئۇ زىنداندىن چىقىپ، يەنە پادىشاھنىڭ ساقىيلىقىنى قىلىدۇ. ئەمما ئۆزىنى بېشىدا نان كۆتۈرۈۋالغان ۋە ئۇنىڭدىن قۇشلار يەۋاتقان ھالەتتە كۆرگەن كىشىگە كەلسەك، ئۇ دارغا ئېسىلىپ ئۆلتۈرۈلىدۇ، قۇشلار ئۇنىڭ بېشىنىڭ گۆشىدىن يەيدۇ. سىلەر تەبىرىنى سورىغان ئىش ھەققىدە ئاللىبۇرۇن ھۆكۈم چىقىرىلىپ بولدى. شۇڭا بۇ ئىش شەكسىز يۈز بېرىدۇ.
Tafsiran larabci:
وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُۥ نَاجٖ مِّنۡهُمَا ٱذۡكُرۡنِي عِندَ رَبِّكَ فَأَنسَىٰهُ ٱلشَّيۡطَٰنُ ذِكۡرَ رَبِّهِۦ فَلَبِثَ فِي ٱلسِّجۡنِ بِضۡعَ سِنِينَ
يۇسۇف ئىككىسدىن قۇتۇلۇپ چىقىپ كېتىدۇ دەپ قارىغان پادىشاھنىڭ ساقىيسىغا: خوجايىنىڭنىڭ ھۇزۇرىدا مېنىڭ گېپىمنى قىلىپ قويغىن، ئۇ مېنى زىنداندىن چىقىرىپ قالسا ئەجەب ئەمەس، دېدى. شەيتان ساقىيغا پادىشاھنىڭ ھۇرۇزىدا يۇسۇفنى ئەسلەشنى ئۇنتۇلدۇردى، شۇنىڭ بىلەن يۇسۇف مۇشۇ ئىشتىن كېيىن يەنە بىر قانچە يىل زىندندا يېتىپ قالدى.
Tafsiran larabci:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ إِنِّيٓ أَرَىٰ سَبۡعَ بَقَرَٰتٖ سِمَانٖ يَأۡكُلُهُنَّ سَبۡعٌ عِجَافٞ وَسَبۡعَ سُنۢبُلَٰتٍ خُضۡرٖ وَأُخَرَ يَابِسَٰتٖۖ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمَلَأُ أَفۡتُونِي فِي رُءۡيَٰيَ إِن كُنتُمۡ لِلرُّءۡيَا تَعۡبُرُونَ
پادىشاھ ئېيتتى: مەن ھەقىقەتەن چۈشۈمدە يەتتە سېمىز كالىنى يەتتە ئورۇق كالا يەپ كەتكەنلىكىنى، يەتتە يېشىل باشاق بىلەن يەتتە قۇرۇق باشاقنى كۆردۈم. ئەي مۆتىۋەرلەر! ئەگەر سىلەر چۈش تەبىرىنى بىلىدىغان بولساڭلار، مېنىڭ مۇشۇ چۈشۈمگە تەبىر بېرىپ بېقىڭلار.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• وجوب اتباع ملة إبراهيم، والبراءة من الشرك وأهله.
بۇ ئايەتلەر ئىبراھىمنىڭ دىنىغا ئەگىشىشنىڭ، شېرىكتىن ۋە مۇشرىكلاردىن ئادا - جۇدا بولۇشنىڭ ۋاجىبلىقىنى ئىپادىلەيدۇ.
• في قوله:﴿ءَأَرْبَابٌ مُّتَفَرِّقُونَ ...﴾ دليل على أن هؤلاء المصريين كانوا أصحاب ديانة سماوية لكنهم أهل إشراك.
ئاللاھنىڭ «تارقاق كۆپ مەبۇدلار» دىگەن سۆزىدە مىسىرلىقلارنىڭ بۇرۇندىن ساماۋىي دىنغا ساھىب ئىكەنلىكى، لېكىن ئۇلارنىڭ مۇشرىك ئىكەنلىكىگە دەلىلدۇر.
وَقَالَ ٱلَّذِي نَجَا مِنۡهُمَا وَٱدَّكَرَ بَعۡدَ أُمَّةٍ أَنَا۠ أُنَبِّئُكُم بِتَأۡوِيلِهِۦ فَأَرۡسِلُونِ
زىنداندىكى ئىككى يىگىتتىن قۇتۇلۇپ چىققان ساقىي يۇسۇفنى ۋە ئۇنىڭ چۈشكە تەبىر بېرەلەيدىغانلىقىنى ئۇزۇن مۇددەتتىن كېيىن ئېسىگە ئېلىپ: مەن پادىشاھىمىزنىڭ چۈشنىڭ تەبىرىنى بىلىدىغان بىرىدىن سورىغىنىمدىن كېيىن سىلەرگە بۇ چۈشنىڭ تەبىرىنى ئېيتىپ بېرىمەن، ئەي پادىشاھىم! مېنى يۇسۇفنىڭ يېنىغا ئەۋەتسىلە، ئۇ سىلىنىڭ چۈشلىرىگە تەبىر بېرەلەيدۇ، دېدى.
Tafsiran larabci:
يُوسُفُ أَيُّهَا ٱلصِّدِّيقُ أَفۡتِنَا فِي سَبۡعِ بَقَرَٰتٖ سِمَانٖ يَأۡكُلُهُنَّ سَبۡعٌ عِجَافٞ وَسَبۡعِ سُنۢبُلَٰتٍ خُضۡرٖ وَأُخَرَ يَابِسَٰتٖ لَّعَلِّيٓ أَرۡجِعُ إِلَى ٱلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَعۡلَمُونَ
ساقىي يۇسۇفنىڭ يېنىغا كېلىپ ئۇنىڭغا: ئەي راستچىل يۇسۇف! بىزگە چۈشىدە يەتتە ئورۇق كالىنىڭ يەتتە سېمىز كالىنى يەپ كەتكەنلىكىنى ۋە يەتتە يېشىل باشاق بىلەن يەتتە قۇرۇق باشاقنى كۆرگەن كىشىنىڭ چۈشىنىڭ تەبىرىنى ئېيتىپ بەرسەڭ، مەن بۇنى پادىشاھقا ۋە ئۇنىڭ ھۇزۇرىدىكىلەرگە يەتكۈزسەم، بەلكىم ئۇلار بۇ ئارقىلىق پادىشاھنىڭ چۈشىگە تەبىر بېرىپ، سېنىڭ پەزىلىتىڭنى ۋە مەرتىۋەڭنى بىلىپ قالار، دېدى.
Tafsiran larabci:
قَالَ تَزۡرَعُونَ سَبۡعَ سِنِينَ دَأَبٗا فَمَا حَصَدتُّمۡ فَذَرُوهُ فِي سُنۢبُلِهِۦٓ إِلَّا قَلِيلٗا مِّمَّا تَأۡكُلُونَ
يۇسۇف ئەلەيھىسسالام بۇ چۈشكە تەبىر بېرىپ: سىلەر چوقۇم يەتتە يىل ئارقىمۇ-ئارقا تېرىقچىلىق قىلىڭلار، بۇ يەتتە يىلدىن ھەر يىلدا ئالغان ھوسۇلۇڭلاردىن يەيدىغان ئازغىنە ئاشلىقتىن باشقىسىنى مىتە چۈشۈشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن باشىقى بىلەن قويۇڭلار، دېدى.
Tafsiran larabci:
ثُمَّ يَأۡتِي مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ سَبۡعٞ شِدَادٞ يَأۡكُلۡنَ مَا قَدَّمۡتُمۡ لَهُنَّ إِلَّا قَلِيلٗا مِّمَّا تُحۡصِنُونَ
ئاندىن سىلەر تېرىقچىلىق قىلغان مول ھوسۇللۇق يەتتە يىلدىن كېيىن ئۇدا يەتتە يىل قەھەتچىلىك بولىدۇ، پۇقرالار بۇ يەتتە يىلدا مولچىلىق يىللاردا ئالغان ھوسۇلۇڭلاردىن ئۇرۇقلۇق ئۈچۈن ساقلىۋالىدىغان ئازغىنە ئاشلىقتىن باشقا ھەممىنى يەپ تۈگىتىدۇ.
Tafsiran larabci:
ثُمَّ يَأۡتِي مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ عَامٞ فِيهِ يُغَاثُ ٱلنَّاسُ وَفِيهِ يَعۡصِرُونَ
ئاندىن ئاشۇ قەھەتچىلىك يىللىرىدىن كېيىن بىر يىل كېلىدۇكى، ئۇ چاغدا يامغۇرلار يېغىپ، زىرائەتلەر كۆكلەيدۇ، پۇقرالار يەنە شەربەت ئۈچۈن كېتەرلىك ئۈزۈم، زەيتۇن ۋە شېكەر قومۇشى دېگەندەك مەھسۇلاتلارنى يىغىدۇ.
Tafsiran larabci:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ ٱئۡتُونِي بِهِۦۖ فَلَمَّا جَآءَهُ ٱلرَّسُولُ قَالَ ٱرۡجِعۡ إِلَىٰ رَبِّكَ فَسۡـَٔلۡهُ مَا بَالُ ٱلنِّسۡوَةِ ٱلَّٰتِي قَطَّعۡنَ أَيۡدِيَهُنَّۚ إِنَّ رَبِّي بِكَيۡدِهِنَّ عَلِيمٞ
پادىشاھقا يۇسۇفنىڭ بەرگەن تەبىرى يېتىپ كەلگەندە پادىشاھ چاپارمەنلىرىگە: يۇسۇفنى زىنداندىن چىقىرىپ، يېنىمغا ئېلىپ كېلىڭلار، دېدى. پادىشاھنىڭ ئەلچىسى يۇسۇفنىڭ يېنىغا كەلگەندە يۇسۇف زىنداندىن چىقماي تۇرۇپ ئۆزىنىڭ گۇناھسىزلىقى ئاشكارا بولۇشى ئۈچۈن ئۇنىڭغا: خوجايىنىڭنىڭ ھۇزۇرىغا قايتىپ، ئۇنىڭدىن قوللىرىنى كېسىۋالغان ئاياللارنىڭ ئىشىنى سوراپ باققىن. شۈبھىسىزكى پەرۋەردىگارىم ئۇلارنىڭ ماڭا قىلغانلىرىنى ئوبدان بىلگۈچىدۇر، ئاللاھقا بۇنىڭدىن ھېچ نەرسە مەخپىي قالمايدۇ، دېدى.
Tafsiran larabci:
قَالَ مَا خَطۡبُكُنَّ إِذۡ رَٰوَدتُّنَّ يُوسُفَ عَن نَّفۡسِهِۦۚ قُلۡنَ حَٰشَ لِلَّهِ مَا عَلِمۡنَا عَلَيۡهِ مِن سُوٓءٖۚ قَالَتِ ٱمۡرَأَتُ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡـَٰٔنَ حَصۡحَصَ ٱلۡحَقُّ أَنَا۠ رَٰوَدتُّهُۥ عَن نَّفۡسِهِۦ وَإِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
پادىشاھ(ھېلىقى خوتۇنلارنى يىغىپ ۋە ئۆزىنىڭ خوتۇنىنى چاقىرىپ) : «سىلەر يۇسۇفتىن مۇناسىۋەت ئۆتكۈزۈشنى تەلەپ قىلغىنىڭلاردا، ھەقىقىي ئەھۋالىڭلار قانداق بولغان؟» دېدى، ئۇلار: «ئاللاھ پاكتۇر، ئاللاھ بىلەن قەسەم! يۇسۇفتە ئازراقمۇ گۇناھ بار دەپ بىلمەيمىز»دېدى. شۇ ۋاقىتتا ئەزىزنىڭ خوتۇنى ئۆزىنىڭ قىلغان خاتالىقىنى ئىقرار قىلىپ: «ئەمدى ھەقىقىي ئەھۋال ئايدىڭلاشتى، مەن ئۇنى ئازدۇرۇپ ئۇنىڭ بىلەن مۇناسىۋەت ئۆتكۈزۈشنى تەلەپ قىلغان ئىدىم، لېكىن ئۇ ماڭا يېقىنلىشىشقا ئۇرۇنمىدى، يۇسۇف ھەقىقەتەن ئۆزىنىڭ سۆزىدە راستچىللاردىن ئىدى، مېنىڭ بۆھتانلىرىمدىن پاك ئېدى» دېدى
Tafsiran larabci:
ذَٰلِكَ لِيَعۡلَمَ أَنِّي لَمۡ أَخُنۡهُ بِٱلۡغَيۡبِ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي كَيۡدَ ٱلۡخَآئِنِينَ
ئەزىزنىڭ ئايالى: مەن ئۆزۈمنىڭ يۇسۇفتىن مۇناسىۋەت ئۆتكۈزۈشنى تەلەپ قىلغانلىقىمنى ئېتىراپ قىلىپ، ئۇنىڭ راستچىل ئىكەنلىكىنى ئېيتىشىمدىكى مەقسەت، يۇسۇفنىڭ ئۆزى يوق يەردە مېنىڭ ئۇنىڭغا بوھتان چاپلىمىغىنىمنى بىلىپ قېلىشى ئۈچۈندۇر. ئەينى چاغدا يۈز بەرگەن ئىشلاردىن ماڭا ئاللاھ تائالانىڭ يالغانچى، نەيرەڭۋازلارنىڭ ئىشىنى ئەمەلگە ئاشۇرمايدىغانلىقى ئايان بولدى، دېدى.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• من كمال أدب يوسف أنه أشار لحَدَث النسوة ولم يشر إلى حَدَث امرأة العزيز.
يۇسۇف ئەلەيھىسسالامنىڭ ئەزىزنىڭ ئايالىنىلا كۆرسەتمەي، نۇرغۇن ئاياللارنى كۆرسەتكەنلىكى ئۇنىڭ تولىمۇ ئەدەب - ئەخلاقلىق ئىكەنلىكىنىڭ جۈملىسىدىندۇر.
• كمال علم يوسف عليه السلام في حسن تعبير الرؤى.
۞ وَمَآ أُبَرِّئُ نَفۡسِيٓۚ إِنَّ ٱلنَّفۡسَ لَأَمَّارَةُۢ بِٱلسُّوٓءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّيٓۚ إِنَّ رَبِّي غَفُورٞ رَّحِيمٞ
ئەزىزنىڭ ئايالى سۆزىنى داۋاملاشتۇرۇپ: مەن پەقەت يامانلىقنى ئويلىمىدىم دېيەلمەيمەن ھەم ئۆزۈمنى بۇنداق دەپ ئاقلاش نىيىتىممۇ يوق. چۈنكى ئىنساننىڭ كۆڭلى تولىمۇ ھەۋەسكار، ئۇنىڭ ھەۋىسىنى تىزگىنلەش قىيىن بولغاچقا ئىنساننى يامانلىققا كۆپ بۇيرۇيدۇ. لېكىن ئاللاھ رەھىم قىلغان ھەمدە ئىنساننى يامانلىققا بۇيرۇشتىن ساقلاپ قالغان كۆڭۈللەر بۇنىڭ سىرتىدا. شەكسىزكى پەرۋەردىگارىم بەندىلىرى ئىچىدىن تەۋبە قىلغانلارنى مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر، ئۇلارغا مېھىر - شەپقەتلىكتۇر.
Tafsiran larabci:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ ٱئۡتُونِي بِهِۦٓ أَسۡتَخۡلِصۡهُ لِنَفۡسِيۖ فَلَمَّا كَلَّمَهُۥ قَالَ إِنَّكَ ٱلۡيَوۡمَ لَدَيۡنَا مَكِينٌ أَمِينٞ
يۇسۇفنىڭ پاكلىقى ئاشكارىلىنىپ، پادىشاھ ئۇنىڭ گۇناھسىزلىقىنى بىلگەندىن كېيىن ھۇزۇرىدىكىلەرگە: يۇسۇفنى يېنىمغا ئەكېلىڭلار، ئۇنى ئۆزۈمنىڭ خاس ئادىمى قىلىمەن، دېدى. شۇنىڭ بىلەن ئۇلار يۇسۇفنى ئەكېلىشتى. پادىشاھ يۇسۇف بىلەن پاراڭلىشىپ، ئۇنىڭ ئىلمى ۋە ئەقىل - پاراسىتىنى بىلگەندىن كېيىن ئۇنىڭغا: ئەي يۇسۇف! شەكسىزكى سەن ئەمدى ھۇزۇرىمىزدا مەرتىۋىلىك، ئابرويلۇق ۋە ئىشەنچلىك ئادەمگە ئايلاندىڭ، دېدى.
Tafsiran larabci:
وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي ٱلۡأَرۡضِ يَتَبَوَّأُ مِنۡهَا حَيۡثُ يَشَآءُۚ نُصِيبُ بِرَحۡمَتِنَا مَن نَّشَآءُۖ وَلَا نُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
بىز يۇسۇفنى ئاقلاپ، زىنداندىن قۇتۇلدۇرۇش ئارقىلىق ياخشىلىق قىلغىنىمىزدەك، مىسىردا ھوقۇقدار قىلىش ئارقىلىقمۇ ياخشىلىق قىلدۇق. ئۇ ئۆزى خالىغان يەردە تۇرالايدۇ. بىز دۇنيادا بەندىلىرىمىزدىن ئۆزىمىز خالىغان كىشىگە رەھمىتىمىزدىن ئاتا قىلىمىز، ياخشى ئىش قىلغۇچىلارنىڭ مۇكاپاتىنى بىكار قىلىۋەتمەيمىز ھەمدە كېمەيتمەستىن تولۇق بېرىمىز.
Tafsiran larabci:
وَجَآءَ إِخۡوَةُ يُوسُفَ فَدَخَلُواْ عَلَيۡهِ فَعَرَفَهُمۡ وَهُمۡ لَهُۥ مُنكِرُونَ
يۇسۇفنىڭ قېرىنداشلىرى مىسىرغا مال - ماتالىرىنى ئېلىپ كەلدى. ئۇلار يۇسۇفنىڭ يېنىغا كىرگىنىدە يۇسۇف ئۇلارنىڭ ئۆز قېرىنداشلىرى ئىكەنلىكىنى بىلدى، ئەمما ئۇلار يۇسۇفنىڭ ئۆزلىرىنىڭ قېرىندىشى ئىكەنلىكىنى بىلەلمىدى. چۈنكى ئارىدىن ئۇزۇن ۋاقىت ئۆتۈپ كەتكەن ھەمدە ئۇلار يۇسۇفنى قۇدۇققا تاشلىۋەتكەن ۋاقىتتا ئۇ تېخى كىچىك بالا بولۇپ، تەقى - تۇرقى خېلىلا ئۆزگىرىپ كەتكەن ئىدى.
Tafsiran larabci:
وَلَمَّا جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمۡ قَالَ ٱئۡتُونِي بِأَخٖ لَّكُم مِّنۡ أَبِيكُمۡۚ أَلَا تَرَوۡنَ أَنِّيٓ أُوفِي ٱلۡكَيۡلَ وَأَنَا۠ خَيۡرُ ٱلۡمُنزِلِينَ
يۇسۇف ئۇلارغا تەلەپ قىلغان ئاش - ئوزۇقلارنى بەرگەندىن كېيىن ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ يەنە قانداش بىر تۇغقىنىدىنمۇ بىرى بارلىقىنى، ئۇنى دادىسىنىڭ يېنىدا قالدۇرۇپ كەلگەنلىكىنى ئېيتقىنىدا ئۇلارغا: (كېلەر قېتىم) قانداش بىر تۇغقىنىڭلارنىمۇ ئالغاچ كېلىڭلار، ئۇنىڭغىمۇ ئاشلىق يۈكلەپ بېرەي. ئۆزۈڭلارمۇ كۆرۈپ تۇرۇۋاتىسىلەر، مەن ئۆلچەمنى تولۇق قىلىمەن، باشقىلارنىڭ ھەققىنى قىسىۋالمايمەن ھەمدە مېھمانلارنى ئەڭ ياخشى كۈتىمەن.
Tafsiran larabci:
وَقَالَ لِفِتۡيَٰنِهِ ٱجۡعَلُواْ بِضَٰعَتَهُمۡ فِي رِحَالِهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَعۡرِفُونَهَآ إِذَا ٱنقَلَبُوٓاْ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَرۡجِعُونَ
يۇسۇف قول ئاستىدىكىلەرگە: بۇلارنىڭ مال - ماتالىرىنى قايتۇرۇپ بېرىڭلار، يۇرتلىرىغا قايتقانلىرىدا ئۇلارنىڭ تاۋارلىرىنى سېتىۋالمىغانلىقىمىزنى بىلىپ قالسۇن. بۇ ئىش ئۇلارنىڭ يۇسۇفكە بولغان سەمىمىيىتىنى ئىسپاتلاپ، ئۇنىڭ ئۆزلىرى ئېلىپ كەلگەن مال - ماتالىرىنى قوبۇل قىلىشى ئۈچۈن قېرىندىشىنىمۇ ئېلىپ قايتا كېلىشىگە تۈرتكە بولىدۇ.
Tafsiran larabci:
فَلَمَّا رَجَعُوٓاْ إِلَىٰٓ أَبِيهِمۡ قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مُنِعَ مِنَّا ٱلۡكَيۡلُ فَأَرۡسِلۡ مَعَنَآ أَخَانَا نَكۡتَلۡ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَٰفِظُونَ
ئۇلار دادىسىنىڭ يېنىغا بارغىنىدا ئۇنىڭغا يۇسۇفنىڭ ئۆزلىرىگە قىلغان ئىززەت - ئىكراملىرىنى سۆزلەپ بېرىپ: ئەي ئاتا! مۇبادا ئۇكىمىز بۇنيامىننىمۇ بىرگە ئېلىپ بارمىساق بىزدىن ئاشلىق مەنئىي قىلىندى، شۇڭا ئۇنى بىزگە قوشۇپ قويغىن. ئەگەر ئۇنى بىز بىلەن بىرگە ئەۋەتسەڭ تولۇق ئاشلىق ئالالايمىز. بىز ساڭا ئۇكىمىزنى ساق - سالامەت قايتۇرۇپ كەلگەنگە قەدەر ئۇنى قوغدايدىغانغا ۋەدە بېرەيلى، دېيىشتى.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• من أعداء المؤمن: نفسه التي بين جنبيه؛ لذا وجب عليه مراقبتها وتقويم اعوجاجها.
مۇئمىننىڭ ئىككى بېقىنى ئارىسىدىكى نەپسى ئۇنىڭ دۈشمەنلىرىنىڭ بىرىدۇر، شۇنىڭ ئۈچۈن ئۇنى داۋاملىق كۆزىتىپ، خاتالىقلىرىنى توغرىلاپ تۇرۇشى كېرەك.
• اشتراط العلم والأمانة فيمن يتولى منصبًا يصلح به أمر العامة.
ئومۇمنىڭ ئەھۋالىنى تۈزەيدىغان بىرەر مەنسەپكە تەيىنلەنگەن كىشىنىڭ ئىلىملىك ۋە ئامانەتچان بولۇشى شەرت.
• بيان أن ما في الآخرة من فضل الله، إنما هو خير وأبقى وأفضل لأهل الإيمان.
قَالَ هَلۡ ءَامَنُكُمۡ عَلَيۡهِ إِلَّا كَمَآ أَمِنتُكُمۡ عَلَىٰٓ أَخِيهِ مِن قَبۡلُ فَٱللَّهُ خَيۡرٌ حَٰفِظٗاۖ وَهُوَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ
دادىسى ئۇلارغا ئېيتتى: مەن بۇنىڭ ئىشىدىمۇ سىلەرگە خۇددى بۇندىن بۇرۇن قېرىندىشى يۇسۇفنىڭ ئىشىدا ئىشەنگەندەك ئىشىنەمدىم؟ ئۆز ۋاقتىدا يۇسۇفنىڭ ئىشىدا سىلەرگە ئىشەنگەن ئىدىم، سىلەرمۇ ئۇنى قوغدايدىغانلىقىڭلار توغرىسىدا ۋەدە بەرگەن ئىدىڭلار، ئەمما ۋەدەڭلاردا تۇرمىدىڭلار. شۇڭا ئەمدى سىلەرنىڭ بۇنى قوغدايدىغانلىقىڭلار توغرىسىدا بەرگەن ۋەدەڭلارغا ئىشەنمەيمەن، پەقەت ئاللاھ تائالاغىلا ئىشىنىمەن، چۈنكى ئۇ ئۆزى قوغدىماقچى بولغان كىشىنى ئەڭ ياخشى قوغدىغۇچىدۇر ھەمدە رەھىم قىلىشنى خالىغان كىشىگە ئەڭ رەھىملىكدۇر.
Tafsiran larabci:
وَلَمَّا فَتَحُواْ مَتَٰعَهُمۡ وَجَدُواْ بِضَٰعَتَهُمۡ رُدَّتۡ إِلَيۡهِمۡۖ قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مَا نَبۡغِيۖ هَٰذِهِۦ بِضَٰعَتُنَا رُدَّتۡ إِلَيۡنَاۖ وَنَمِيرُ أَهۡلَنَا وَنَحۡفَظُ أَخَانَا وَنَزۡدَادُ كَيۡلَ بَعِيرٖۖ ذَٰلِكَ كَيۡلٞ يَسِيرٞ
ئۇلار ئەكەلگەن ئاشلىق تاغارلىرىنىڭ ئېغىزىنى ئاچقاندا ماللىرىنىڭ ئۆزلىرىگە قايتۇرۇپ بېرىلگەنلىكىنى بىلدى - دە، دادىسىغا: بىز بۇ ئېسىل كىشىنىڭ مۇشۇنچىۋالا ئىززەت - ئىكراملىرىغا نائىل بوپ تۇرۇپ يەنە ئۇنىڭدىن نېمىنى كۈتىمىز. ئاشلىقلار ئۈچۈن تۆلىگەن پۇللىرىمىز مانا، ئۇ ئېسىل كىشى بىزگە ئىلتىپات قىلىپ قايتۇرۇپ بېرىپتۇ. بىز ئائىلىمىزگە ئوزۇق - تۈلۈكمۇ ئەكېلىمىز، قېرىندىشىمىزنىمۇ سەن ئەنسىرىگەن خەتەردىن قوغدايمىز، شۇنداقلا ئۇنى يېنىمىزغا ئېلىۋالساق بىر تۆگە ئاشلىقنى ئارتۇق ئالالايمىز. چۈنكى بىرەر تۆگە ئاشلىقنى ئارتۇق بېرىش ئۇ ئېسىل كىشىگە نىسبەتەن ھېچقانچە ئىش ئەمەس، دېيىشتى.
Tafsiran larabci:
قَالَ لَنۡ أُرۡسِلَهُۥ مَعَكُمۡ حَتَّىٰ تُؤۡتُونِ مَوۡثِقٗا مِّنَ ٱللَّهِ لَتَأۡتُنَّنِي بِهِۦٓ إِلَّآ أَن يُحَاطَ بِكُمۡۖ فَلَمَّآ ءَاتَوۡهُ مَوۡثِقَهُمۡ قَالَ ٱللَّهُ عَلَىٰ مَا نَقُولُ وَكِيلٞ
دادىسى ئۇلارغا: سىلەر تەلتۆكۈس ھالاك بولۇپ، ئاراڭلاردىن ھېچكىم قالمىغانلىقتىن ئۇنى قوغداپ، قايتۇرۇپ كېلەلمەيدىغان ھالغا چۈشۈپ قالمىساڭلارلا ماڭا بۇنيامىننى قايتۇرۇپ ئەكېلىپ بېرىدىغانغا چىن ۋەدە بەرمىگۈچە مەن ئۇنى ھەرگىزمۇ سىلەر بىلەن بىرگە ئەۋەتمەيمەن، دېدى. شۇنىڭ بىلەن ئۇلار يەئقۇبقا چوقۇم شۇنداق قىلىدىغانلىقى ھەققىدە چىن ۋەدە بېرىۋېدى، يەئقۇب: بىزنىڭ دېيىشكەنلىرىمىزگە ئاللاھ گۇۋاھ، ئۇنىڭ گۇۋاھلىقى بىزگە كۇپايە، دېدى.
Tafsiran larabci:
وَقَالَ يَٰبَنِيَّ لَا تَدۡخُلُواْ مِنۢ بَابٖ وَٰحِدٖ وَٱدۡخُلُواْ مِنۡ أَبۡوَٰبٖ مُّتَفَرِّقَةٖۖ وَمَآ أُغۡنِي عَنكُم مِّنَ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٍۖ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِۖ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُۖ وَعَلَيۡهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُتَوَكِّلُونَ
دادىسى ئۇلارغا ئالاھىدە تاپىلاپ: مىسىرغا ھەممىڭلار بىر دەرۋازىدىن كىرمەي، بۆلۈنۈپ باشقا - باشقا دەرۋازىدىن كىرىڭلار، بۇ بىراۋنىڭ ھەممىڭلارغا بىراقلا زىيانكەشلىك قىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشتا ئەڭ ساغلام تەدبىردۇر. مەن بۇ گەپلەرنى ئاللاھ سىلەرگە ئىرادە قىلغان بىرەر زىياننىڭ ئالدىنى ئالالايمەن ياكى ئاللاھ ئىرادە قىلمىغان بىرەر پايدىنى قولغا كەلتۈرەلەيمەن دېگەن مەقسەتتە دېمەيۋاتىمەن. ھۆكۈم پەقەت ئاللاھقا خاستۇر، بارچە ئىش پەقەت ئاللاھنىڭ ئىلكىدىدۇر. مەن بارچە ئىشلىرىمدا يالغۇز ئاللاھقىلا تەۋەككۈل قىلدىم. شۇڭا پۈتۈن تەۋەككۈل قىلغۇچىلار ئۆز ئىشلىرىدا پەقەت ئۇنىڭغىلا تەۋەككۈل قىلسۇن.
Tafsiran larabci:
وَلَمَّا دَخَلُواْ مِنۡ حَيۡثُ أَمَرَهُمۡ أَبُوهُم مَّا كَانَ يُغۡنِي عَنۡهُم مِّنَ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٍ إِلَّا حَاجَةٗ فِي نَفۡسِ يَعۡقُوبَ قَضَىٰهَاۚ وَإِنَّهُۥ لَذُو عِلۡمٖ لِّمَا عَلَّمۡنَٰهُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
ئۇلار قېرىندىشىنى ئېلىپ يولغا چىقتى. دادىسىنىڭ تاپىلىغىنى بويىچە شەھەرگە باشقا - باشقا دەرۋازىدىن كىردى. لېكىن ئۇلارنىڭ باشقا - باشقا دەرۋازىدىن كىرگەنلىكى ئاللاھ ئۇلارغا پۈتۈۋەتكەن ئىشتىن ھېچ نەرسىنى توسۇپ قالالمىدى. بۇ پەقەت يەئقۇبنىڭ پەرزەنتلىرىگە ئىزھار قىلغان مېھىر - شەپقىتى بولۇپ، ئۇ ئاللاھنىڭ تەقدىرىسىز قىل تەۋرىمەيدىغانلىقىنى بىلىپ تۇرۇپ ئۇلارغا شۇنداق قىلىشنى تاپىلىغان ئىدى. ئۇ بىزنىڭ بىلدۈرۈشىمىز ئارقىلىق تەقدىرگە ئىمان ئېيتىش بىلەن بىرگە سەۋەب قىلىشنى ياخشى بىلەتتى. لېكىن كۆپىنچە كىشىلەر بۇنى بىلمەيدۇ.
Tafsiran larabci:
وَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَىٰ يُوسُفَ ءَاوَىٰٓ إِلَيۡهِ أَخَاهُۖ قَالَ إِنِّيٓ أَنَا۠ أَخُوكَ فَلَا تَبۡتَئِسۡ بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
يۇسۇفنىڭ قېرىنداشلىرى ئۇكىسى بۇنيامىننى ئېلىپ يۇسۇفنىڭ يېنىغا كىرگەندە يۇسۇف ئۇنى قۇچاقلاپ تۇرۇپ قۇلىقىغا: مەن سېنىڭ قېرىندىشىڭ يۇسۇف بولىمەن، شۇڭا قېرىنداشلىرىڭنىڭ قىلغان يولسىز ئەزىيەتلىرىگە ۋە بىزگە ئۆچمەنلىك قىلىپ، مېنى قۇدۇققا تاشلىۋەتكەنلىكىگە قايغۇرمىغىن، دەپ پىچىرلىدى.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• الأمر بالاحتياط والحذر ممن أُثِرَ عنه غدرٌ، وقد ورد في الحديث الصحيح: ((لَا يُلْدَغُ المُؤْمِنٌ مِنْ جُحْرٍ وَاحِدٍ مَرَّتَيْنِ))، [أخرجه البخاري ومسلم].
خىيانەتنىڭ ئەسىرى بار كىشىدىن ھەزەر قىلىش ۋە ئېھتىياتچان بولۇش، بۇ توغرىدا كەلگەن سەھىھ ھەدىستە:«مۇئمىن بىر تۆشۈكتىن ئىككى قېتىم سېپىلمايدۇ»بۇخارى ۋە مۇسلىم رىۋايىتى.
• من وجوه الاحتياط التأكد بأخذ المواثيق المؤكدة باليمين، وجواز استحلاف المخوف منه على حفظ الودائع والأمانات.
قەسەم قىلدۇرۇش ئارقىلىق ۋەدە ئېلىش ئېھتىياتچانلىقنىڭ ئۇسۇللىرىدىن بىرى بولۇپ، ۋەدىسىگە تۇرماسلىقىدىن ۋە ئامانەتكە خىيانەت قىلىشىدىن ئەنسىرەيدىغان كىشىنى قەسەم قىلدۇرۇش دۇرۇس.
فَلَمَّا جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمۡ جَعَلَ ٱلسِّقَايَةَ فِي رَحۡلِ أَخِيهِ ثُمَّ أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ أَيَّتُهَا ٱلۡعِيرُ إِنَّكُمۡ لَسَٰرِقُونَ
يۇسۇف قول ئاستىدىكىلەرنى قېرىنداشلىرىنىڭ تۆگىلىرىگە ئاشلىق يۈكلەپ بېرىشكە بۇيرۇغان ۋاقىتتا ئۇكىسى بۇنيامىننى يېنىدا ئېلىپ قېلىشقا باھانە تېپىش ئۈچۈن قېرىنداشلىرىغا تۇيدۇرماستىن پادىشاھنىڭ ھاجەتمەنلەرگە ئاشلىق ئۆلچەپ بېرىدىغان قاچىسىنى بۇنيامىننىڭ تاغىرىغا تىقىپ قويدى. يۇسۇفنىڭ قېرىنداشلىرى يۇرتىغا قايتىش ئۈچۈن يولغا چىققاندا كەينىدىن بىر جاكارچى قوغلاپ كېلىپ: ئەي ئاشلىق يۈكلەپ ماڭغان تۆگىچىلەر! سىلەر چوقۇم ئوغرى ئىكەنسىلەر، دەپ ۋارقىرىدى.
Tafsiran larabci:
قَالُواْ نَفۡقِدُ صُوَاعَ ٱلۡمَلِكِ وَلِمَن جَآءَ بِهِۦ حِمۡلُ بَعِيرٖ وَأَنَا۠ بِهِۦ زَعِيمٞ
جاكارچى بىلەن ھەمراھلىرى يۇسۇفنىڭ قېرىنداشلىرىغا: پادىشاھىمىزنىڭ ئاشلىق ئۆلچەپ بېرىدىغان قاچىسى يوقاپ كەتتى. بىز ئاختۇرۇشتىن بۇرۇن پادىشاھنىڭ قاچىسىنى ئەكېلىپ بەرگەن كىشىگە بىر تۆگە ئاشلىق سۆيۈنچە بېرىلىدۇ، مەن بۇنىڭغا كېپىل، دېدى.
Tafsiran larabci:
قَالُواْ تَٱللَّهِ لَقَدۡ عَلِمۡتُم مَّا جِئۡنَا لِنُفۡسِدَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا كُنَّا سَٰرِقِينَ
يۇسۇفنىڭ قېرىنداشلىرى: ئاللاھ بىلەن قەسەمكى، بىزنىڭ گۇناھسىزلىقىمىزنى، ئوغرى ئەمەسلىكىمىزنى سىلەرمۇ بىلىسىلەر، چۈنكى ئەھۋالىمىز سىلەرگە ئايان. بىز مىسىرغا بۇزۇقچىلىق قىلىش ئۈچۈن كەلمىدۇق، ئۇنىڭ ئۈستىگە بىز ئۆمرىمىزدە ئوغرىلىق قىلىپ باقمىغان، دېيىشتى.
Tafsiran larabci:
قَالُواْ جَزَٰٓؤُهُۥ مَن وُجِدَ فِي رَحۡلِهِۦ فَهُوَ جَزَٰٓؤُهُۥۚ كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلظَّٰلِمِينَ
يۇسۇفنىڭ قېرىنداشلىرى ئۇلارغا: بىزنىڭ شەرىئىتىمىزدە ئوغرىلانغان نەرسە كىمنىڭ يۈكىدىن تېپىلسا، ئوغرىلىق قىلغۇچى مېلى ئوغرىلانغان كىشىگە قۇللۇققا تۇتۇپ بېرىلىدۇ. بىز ئوغرىلارغا مۇشۇنداق قۇل قىلىش جازاسى بېرىمىز، دېدى.
Tafsiran larabci:
فَبَدَأَ بِأَوۡعِيَتِهِمۡ قَبۡلَ وِعَآءِ أَخِيهِ ثُمَّ ٱسۡتَخۡرَجَهَا مِن وِعَآءِ أَخِيهِۚ كَذَٰلِكَ كِدۡنَا لِيُوسُفَۖ مَا كَانَ لِيَأۡخُذَ أَخَاهُ فِي دِينِ ٱلۡمَلِكِ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُۚ نَرۡفَعُ دَرَجَٰتٖ مَّن نَّشَآءُۗ وَفَوۡقَ كُلِّ ذِي عِلۡمٍ عَلِيمٞ
يۇسۇفنىڭ ئادەملىرى ئۇنىڭ قېرىنداشلىرىنىڭ يۈك - تاقلىرىنى ئاختۇرۇش ئۈچۈن ئۇلارنى يۇسۇفنىڭ ئالدىغا ئېلىپ كېلىشتى. يۇسۇف تەدبىرىنى مەخپىي تۇتۇش ئۈچۈن قان قېرىندىشى بۇنيامىننىڭ يۈك - تاقلىرىنى ئاختۇرۇشتىن بۇرۇن باشقا قېرىنداشلىرىنىڭ يۈك - تاقلىرىنى ئاختۇرۇشقا باشلىدى. ئەڭ ئاخىرىدا قان قېرىندىشى بۇنيامىننىڭ يۈكىنى ئاختۇرۇپ، پادىشاھنىڭ يۈتكەن قاچىسىنى ئۇنىڭ يۈك - تاقلىرى ئىچىدىن تاپتى. بىز يۇسۇفكە قېرىندىشىنىڭ يۈك - تاقلىرى ئارىسىغا پادىشاھنىڭ قاچىسىنى يوشۇرۇپ قويۇش تەدبىرىنى كۆرسەتكىنىمىزدەك، قېرىنداشلىرىنىڭ يۇرتىدىكى ئوغرىنى قۇل قىلىپ جازالاش ئادىتىدىن پايدىلىنىپ قېرىندىشىنى يېنىدا ئېلىپ قېلىشتىن ئىبارەت باشقا بىر تەدبىرنىمۇ كۆرسەتتۇق. چۈنكى يۇسۇف مۇبادا ئۆز پادىشاھىنىڭ ئوغرىنى دۇمبالاش ۋە ئوغرىلانغان نەرسىنى تۆلىتىش قانۇنى بويىچە مۇئامىلە قىلغان بولسا بۇ پىلان ئەمەلگە ئاشمىغان بولاتتى. لېكىن ئاللاھ تائالا باشقىچە يول تۇتۇشنى خالىغان بولۇپ، ئۇ شۇنداق قىلىشقا ئەلۋەتتە قادىردۇر. بىز يۇسۇفنىڭ مەرتىۋىسىنى يۇقىرى كۆتۈرگىنىمىزدەك، بەندىلىمىزدىن خالىغان كىشىنىڭ مەرتىۋىسىنى يۇقىرى كۆتىرىمىز. ھەر قانداق ئىلىم ئىگىسى ئۈستىدە ئۇنىڭدىنمۇ ياخشىراق بىلگۈچى زات باردۇر. ھەممەيلەننىڭ ئىلمى ئۈستىدە ئاللاھنىڭ ئىلمى باردۇركى، ئۇ ھەر نەرسىنى ياخشى بىلىپ تۇرىدۇ.
Tafsiran larabci:
۞ قَالُوٓاْ إِن يَسۡرِقۡ فَقَدۡ سَرَقَ أَخٞ لَّهُۥ مِن قَبۡلُۚ فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفۡسِهِۦ وَلَمۡ يُبۡدِهَا لَهُمۡۚ قَالَ أَنتُمۡ شَرّٞ مَّكَانٗاۖ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا تَصِفُونَ
يۇسۇفنىڭ قېرىنداشلىرى: ئەگەر بۇنيامىن ئوغرىلىق قىلغان بولسا، بۇ ھەيران قالغۇدەك ئىش ئەمەس. چۈنكى بۇندىن بۇرۇن ئۇنىڭ قان قېرىندىشى يۇسۇفمۇ ئوغرىلىق قىلغان ئىدى، دېيىشتى. يۇسۇف ئۇلارنىڭ بۇ گەپدانلىقىدىن ئاغرىنغانلىقىنى يوشۇرۇپ، ئۇلارغا بىلدۈرمىدى ھەمدە كۆڭلىدە ئۇلارغا: بۇ سىلەرنىڭ بۇرۇندىن تارتىپ بار بولغان ھەسەتخورلۇقۇڭلار ۋە ناچارلىقىڭلاردۇركى، مۇشۇ يەردىمۇ شۇ ناچارلىقنىڭ ئۆزىنى تەكرار سادىر قىلىۋاتىسىلەر. ئاللاھ تائالا سىلەرنىڭ بۇ بوھتانىڭلارنى ئەڭ ياخشى بىلگۈچىدۇر، دېدى.
Tafsiran larabci:
قَالُواْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡعَزِيزُ إِنَّ لَهُۥٓ أَبٗا شَيۡخٗا كَبِيرٗا فَخُذۡ أَحَدَنَا مَكَانَهُۥٓۖ إِنَّا نَرَىٰكَ مِنَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
يۇسۇفنىڭ قېرىنداشلىرى يۇسۇفكە: جانابلىرى! ئۇنىڭ دادىسى ياشىنىپ قالغان بىر مويىسپىت كىشى بولۇپ، ئۇنى تولىمۇ ياخشى كۆرىدۇ. شۇڭا ئۇنىڭ ئورنىغا ئارىمىزدىن باشقا بىرىنى تۇتۇپ قالغان بولسىلا. بىز سىلىنى بىزگە ۋە باشقىلارغا قىلغان مۇئامىلىلىرىگە قاراپ ياخشىلاردىن دەپ بىلىمىز. شۇڭا بىزگە بۇ ئىشتىمۇ ياخشىلىق قىلغان بولسىلا، دېدى.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• جواز الحيلة التي يُتَوصَّل بها لإحقاق الحق، بشرط عدم الإضرار بالغير.
باشقىلارغا زىيان ئۇرماسلىق شەرتى بىلەن ھەقنى روياپقا چىقىرىشقا ۋاسىتە بولىدىغان تەدبىرلەرنى قوللىنىشقا بولىدۇ.
قَالَ مَعَاذَ ٱللَّهِ أَن نَّأۡخُذَ إِلَّا مَن وَجَدۡنَا مَتَٰعَنَا عِندَهُۥٓ إِنَّآ إِذٗا لَّظَٰلِمُونَ
يۇسۇف: گۇناھسىز كىشىگە جىنايەت ئارتىپ، پادىشاھنىڭ قاچىسىنى يېنىدىن تېپىۋالغان كىشىدىن باشقا بىرىنى تۇتۇپ قېلىش ئارقىلىق زۇلۇم قىلىشتىن ئاللاھ ساقلىسۇن. ئەگەر بىز ئۇنداق قىلساق، گۇناھسىز كىشىنى جازالاپ، ھەقىقىي جىنايەتچىنى قويۇۋەتكەنلىكىمىز ئۈچۈن ئەلۋەتتە زالىملاردىن بولىمىز، دېدى.
Tafsiran larabci:
فَلَمَّا ٱسۡتَيۡـَٔسُواْ مِنۡهُ خَلَصُواْ نَجِيّٗاۖ قَالَ كَبِيرُهُمۡ أَلَمۡ تَعۡلَمُوٓاْ أَنَّ أَبَاكُمۡ قَدۡ أَخَذَ عَلَيۡكُم مَّوۡثِقٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَمِن قَبۡلُ مَا فَرَّطتُمۡ فِي يُوسُفَۖ فَلَنۡ أَبۡرَحَ ٱلۡأَرۡضَ حَتَّىٰ يَأۡذَنَ لِيٓ أَبِيٓ أَوۡ يَحۡكُمَ ٱللَّهُ لِيۖ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلۡحَٰكِمِينَ
ئۇلار يۇسۇفنىڭ ئۆزلىرىنىڭ تەلىپىگە قوشۇلۇشىدىن ئۈمىد ئۈزگەندىن كېيىن ئۆز-ئارا مەسلىھەتلىشىش ئۈچۈن باشقىلاردىن چەترەك بىر يەرگە كەلدى. ئۇلارنىڭ ئەڭ چوڭ ئاكىسى: مەن سىلەرگە دادىمىزنىڭ قوغداشقا كۈچۈڭلار يەتمەيدىغان ھالغا چۈشۈپ قالمىساڭلارلا ئۇنى قايتۇرۇپ كېلىش ھەققىدە ئاللاھنىڭ نامى بىلەن سىلەردىن چىن ئەھدە ئالغانلىقىنى ئەسلىتىمەن. بۇندىن بۇرۇن يۇسۇفنىڭ ئىشىدىمۇ خاتالىق سادىر قىلىپ، ئۇنىڭ ھەققىدە داداڭلارغا بەرگەن ۋەدەڭلاردا تۇرمىغان ئىدىڭلار. شۇڭا مەن تاكى دادام يېنىغا قايتىپ كېلىشكە رۇخسەت قىلغانغا قەدەر ياكى ئاللاھ تائالا ماڭا قېرىندىشىمنى ئېلىپ كېتىشنى مۇيەسسەر قىلغانغا قەدەر مىسىردىن ئايرىلمايمەن. ئاللاھ ئەڭ ياخشى ھۆكۈم قىلغۇچىدۇركى، ئۇ ھەق ۋە ئادالەت بىلەن ھۆكۈم قىلىدۇ.
Tafsiran larabci:
ٱرۡجِعُوٓاْ إِلَىٰٓ أَبِيكُمۡ فَقُولُواْ يَٰٓأَبَانَآ إِنَّ ٱبۡنَكَ سَرَقَ وَمَا شَهِدۡنَآ إِلَّا بِمَا عَلِمۡنَا وَمَا كُنَّا لِلۡغَيۡبِ حَٰفِظِينَ
ئۇلارنىڭ چوڭ ئاكىسى مۇنداق دېدى: سىلەر دادىمىزنىڭ يېنىغا بېرىپ ئۇنىڭغا: ئوغلۇڭ ئوغرىلىق قىلدى، شۇنىڭ بىلەن مىسىر پادىشاھى ئۇنى ئوغرىلىقىنىڭ جازاسى ئۈچۈن قۇللۇققا تۇتۇۋالدى. بىز پەقەت ئۆز كۆزىمىز بىلەن كۆرگەننى دەۋاتىمىز، پادىشاھنىڭ قاچىسىنىڭ ئۇنىڭ يۈك - تاقلىرى ئارىسىدىن چىققىنى راست. بىز ئۇنىڭ ئوغرىلىق قىلىدىغانلىقىنى بىلمەيتتۇق، ئەگەر بۇنى بىلگەن بولساق ئۇنى قايتۇرۇپ كېلىش ھەققىدە ساڭا ۋەدە بەرمەسكەنمىز، دەڭلار.
Tafsiran larabci:
وَسۡـَٔلِ ٱلۡقَرۡيَةَ ٱلَّتِي كُنَّا فِيهَا وَٱلۡعِيرَ ٱلَّتِيٓ أَقۡبَلۡنَا فِيهَاۖ وَإِنَّا لَصَٰدِقُونَ
ئەي ئاتا! دېگەنلىرىمىزنىڭ راستلىقىنى بىلىش ئۈچۈن بىز ئارىسىدا تۇرۇپ باققان مىسىرلىقلاردىن ھەمدە بىز بىلەن بىرگە ماڭغان كارۋاندىكىلەردىن سوراپ باققىن، ئۇلارمۇ بىزگە ئوخشاش جاۋاب بېرىدۇ. بىز ئۇنىڭ ئوغرىلىق قىلغانلىقى ھەققىدە ساڭا دېگەنلىرىمىزدە ھەقىقەتەن راست ئېيتتۇق.
Tafsiran larabci:
قَالَ بَلۡ سَوَّلَتۡ لَكُمۡ أَنفُسُكُمۡ أَمۡرٗاۖ فَصَبۡرٞ جَمِيلٌۖ عَسَى ٱللَّهُ أَن يَأۡتِيَنِي بِهِمۡ جَمِيعًاۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَلِيمُ ٱلۡحَكِيمُ
ئۇلارغا دادىسى مۇنداق دېدى: ھەقىقىي ئەھۋال سىلەرنىڭ دېگىنىڭلاردەك ئۇنىڭ ئوغرىلىق قىلغانلىقىدىن بولغان ئەمەس، بەلكى سىلەر بۇندىن ئىلگىرىمۇ ئۇنىڭ ئاكىسى يۇسۇفكە ئورا كولىغىنىڭلاردەك بۇنىڭغىمۇ ئورا كولاشنى نەپسىڭلار سىلەرگە پەردازلاپ كۆرسەتكەن گەپ. شۇڭا مەن چىرايلىقچە سەۋر قىلىمەن، ھەمدە بۇ ھەقتە ئاللاھتىن باشقا ھېچكىمگە دەرت تۆكمەيمەن. چوقۇمكى ئاللاھ ماڭا يۇسۇفنى ھەمدە ئۇنىڭ ئۇكىسى ۋە ئاكىسىنى بىراقلا قايتۇرۇپ بېرىدۇ. شەكسىزكى ئۇ مېنىڭ ھالىمنى ياخشى بىلگۈچىدۇر، مېنىڭ ئىشىمنى ئورۇنلاشتۇرۇشتا ھېكمەتلىك ئىش قىلغۇچىدۇر.
Tafsiran larabci:
وَتَوَلَّىٰ عَنۡهُمۡ وَقَالَ يَٰٓأَسَفَىٰ عَلَىٰ يُوسُفَ وَٱبۡيَضَّتۡ عَيۡنَاهُ مِنَ ٱلۡحُزۡنِ فَهُوَ كَظِيمٞ
يەئقۇب ئۇلارنىڭ يېنىدىن يىراقلىشىپ: ئاھ يۇسۇف! دېدى. ئۇ يۇسۇفنىڭ دەردىدە تولا يىغلاپ كۆزىنىڭ قارىچۇقى ئاپئاق بوپكەتكەن بولۇپ، شۇنچىۋالا قايغۇ - ھەسرەت ئىچىدە تۇرۇپمۇ، قايغۇسىنى باشقىلاردىن يوشۇراتتى.
Tafsiran larabci:
قَالَ إِنَّمَآ أَشۡكُواْ بَثِّي وَحُزۡنِيٓ إِلَى ٱللَّهِ وَأَعۡلَمُ مِنَ ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
دادىسى ئۇلارغا: بېشىمغا كەلگەن بۇ دەرت - ئەلەملەرنى پەقەت يېگانە ئاللاھقىلا شىكايەت قىلىمەن. مەن ئۇنىڭ سىلەر بىلمەيدىغان شەپقىتىنى، ئېھسانىنى ۋە چارىسىزلارنىڭ دۇئاسىنى ئىجابەت قىلىدىغانلىقىنى ھەمدە مۇسىبەتكە ئۇچرىغۇچىغا مۇكاپات بېرىدىغانلىقىنى بىلىمەن، دېدى.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• لا يجوز أخذ بريء بجريرة غيره، فلا يؤخذ مكان المجرم شخص آخر.
گۇناھسىز پاك كىشىنى جىنايەت سادىر قىلغان كىشىنىڭ ئورنىغا تۇتۇش توغرا بولمايدۇ،جىنايەت سادىر قىلغان كىشىنىڭ ئورنىغا باشقا بېرىنى تۇتۇشمۇ توغرا بولمايدۇ
• الصبر الجميل هو ما كانت فيه الشكوى لله تعالى وحده.
يَٰبَنِيَّ ٱذۡهَبُواْ فَتَحَسَّسُواْ مِن يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَاْيۡـَٔسُواْ مِن رَّوۡحِ ٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ لَا يَاْيۡـَٔسُ مِن رَّوۡحِ ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ
ئۇلارغا دادىسى مۇنداق دېدى: ئەي ئوغۇللىرىم! بېرىپ، يۇسۇفنىڭ ۋە ئۇنىڭ قېرىندىشىنىڭ دېرىكىنى قىلىپ بېقىڭلار، ئاللاھنىڭ چوقۇم بەندىلىرىنىڭ بېشىغا كەلگەن خاپىلىقلارنى كۆتۈرۈۋېتىدىغانلىقىدىن ئۈمىدسىزلەنمەڭلار. شەكسىزكى ئۇنىڭ ئاسانچىلىق بېرىشىدىن پەقەت كاپىرلارلا ئۈمىدسىزلىنىدۇ.
Tafsiran larabci:
فَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَيۡهِ قَالُواْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡعَزِيزُ مَسَّنَا وَأَهۡلَنَا ٱلضُّرُّ وَجِئۡنَا بِبِضَٰعَةٖ مُّزۡجَىٰةٖ فَأَوۡفِ لَنَا ٱلۡكَيۡلَ وَتَصَدَّقۡ عَلَيۡنَآۖ إِنَّ ٱللَّهَ يَجۡزِي ٱلۡمُتَصَدِّقِينَ
ئۇلار دادىسىنىڭ بۇيرۇقى بويىچە يۇسۇف ۋە ئۇنىڭ قېرىندىشىنىڭ دېرىكىنى قىلىش ئۈچۈن يولغا چىقتى. ئۇلار يۇسۇفنىڭ يېنىغا كىرىپ ئۇنىڭغا: بىز نامراتلىشىپ ئېغىر كۈنگە قالدۇق، شۇڭا تىلغا ئېلىشقىمۇ ئەرزىمەيدىغان ماتالار بىلەن كەپقالدۇق. شۇنداقتىمۇ بىزگە ئىلگىرى ئاشلىق بەرگىنىڭىزدەك يەنە تولۇق ئاشلىق بېرىشىڭىزنى، ئۇنىڭغا قوشۇپ سەدىقە قىلىشىڭىزنى ياكى ھېچبولمىسا ماتالىرىمىزنىڭ ناچارلىقىنى كۆرمەسكە سېلىشىڭىزنى سورايمىز. شەكسىزكى ئاللاھ سەدىقە قىلغۇچىلارغا ئەڭ ياخشى مۇكاپات بېرىدۇ، دېدى.
Tafsiran larabci:
قَالَ هَلۡ عَلِمۡتُم مَّا فَعَلۡتُم بِيُوسُفَ وَأَخِيهِ إِذۡ أَنتُمۡ جَٰهِلُونَ
يۇسۇف ئۇلارنىڭ سۆزلىرىنى ئاڭلاپ ئۇلارغا ئىچ ئاغرىتىپ، دىلى يۇمشىدى ھەمدە ئۇلارغا تونۇشلۇق بېرىپ: نادان ۋاقتىڭلاردا يۇسۇفكە ۋە ئۇنىڭ قېرىندىشىغا نېمىلەرنى قىلغانلىقىڭلارنى ھەمدە قىلمىشلىرىڭلارنىڭ ئاقىۋىتىنىڭ قانداق بولغانلىقىنى بىلىسىلەرغۇ؟! دېدى.
Tafsiran larabci:
قَالُوٓاْ أَءِنَّكَ لَأَنتَ يُوسُفُۖ قَالَ أَنَا۠ يُوسُفُ وَهَٰذَآ أَخِيۖ قَدۡ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡنَآۖ إِنَّهُۥ مَن يَتَّقِ وَيَصۡبِرۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
ئۇلار ئالاقىزادە بولۇپ: سەن زادى يۇسۇفمۇ؟ دېيىشتى. يۇسۇف ئۇلارغا: ھەئە، مەن يۇسۇف، سىلەر يېنىمدا كۆرۈۋاتقان بۇ كىشى مېنىڭ قان - قېرىنداش ئىنىم. ئاللاھ تائالا بىزنى بېشىمىزغا كەلگەن خاپىلىقتىن قۇتۇلدۇرۇپ، مەرتىۋىمىزنى يۇقىرى قىلىش ئارقىلىق مەرھەمەت قىلدى. كىمكى ئاللاھنىڭ بۇيرۇقلىرىغا بويسۇنۇش ۋە چەكلىمىلىرىدىن يېنىش ئارقىلىق ئۇنىڭغا تەقۋادارلىق قىلىپ، بېشىغا كەلگەن خاپىلىقلارغا سەۋر قىلىدىكەن، بۇنداق ئادەمنىڭ قىلغانلىرى ئېھساننىڭ جۈملىسىدىن بولىدۇ. ئاللاھ ئېھسان قىلغۇچىلارنىڭ ئەجرىنى زايە قىلىۋەتمەيدۇ، ئەكسىچە ئۇلارغا ساقلاپ قويىدۇ، دېدى.
Tafsiran larabci:
قَالُواْ تَٱللَّهِ لَقَدۡ ءَاثَرَكَ ٱللَّهُ عَلَيۡنَا وَإِن كُنَّا لَخَٰطِـِٔينَ
يۇسۇفنىڭ قېرىنداشلىرى ئۇنىڭغا قىلغانلىرى ئۈچۈن ئۆزرىخاھلىق ئېيتىشىپ: ئاللاھ بىلەن قەسەمكى، ئاللاھ ساڭا مۇكەممەل خىسلەتلەرنى ئاتا قىلىش ئارقىلىق سېنى بىزدىن ئارتۇق قىپتۇ. بىز ساڭا قىلغانلىرىمىزدا ناچارلىق قىلىپ، زالىملاردىن بوپتىمىز، دېيىشتى.
Tafsiran larabci:
ٱذۡهَبُواْ بِقَمِيصِي هَٰذَا فَأَلۡقُوهُ عَلَىٰ وَجۡهِ أَبِي يَأۡتِ بَصِيرٗا وَأۡتُونِي بِأَهۡلِكُمۡ أَجۡمَعِينَ
يۇسۇفنىڭ قېرىنداشلىرى ئۇنىڭغا دادىسىنىڭ كۆزى تۇتۇلۇپ قالغىنىنى ئېيتقاندا يۇسۇف كۆڭلىكىنى قېرىنداشلىرىغا بېرىپ: مېنىڭ بۇ كۆڭلىكىمنى ئاپىرىپ دادامنىڭ يۈزىگە قويۇڭلار، ئۇنىڭ كۆزى ئەسلىگە كېلىدۇ، ئاندىن پۈتۈن ئائىلە - تاۋابىئاتلىرىڭلارنى ئېلىپ يېنىمغا كېلىڭلار، دېدى.
Tafsiran larabci:
وَلَمَّا فَصَلَتِ ٱلۡعِيرُ قَالَ أَبُوهُمۡ إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَۖ لَوۡلَآ أَن تُفَنِّدُونِ
كارۋان مىسىرغا قاراپ يولغا چىقىپ، شەھەردىن ئۇزاقلاشقان چاغدا يەئقۇب ئوغۇللىرىغا ۋە يېنىدىكى باشقا يۇرتداشلىرىغا: شەكسىزكى مەن يۇسۇفنىڭ ھىدىنى ئېلىۋاتىمەن. ئەگەر سىلەر مېنى قېرىپ ئالجىپ قالغان، ئۆزىنىڭ نېمە دەۋاتقىنىنى ئۇقمايدۇ، دېمەيدىغان بولساڭلار، (مەن يۇسۇفنى ھايات دەيتتىم) دېدى.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• عظم معرفة يعقوب عليه السلام بالله حيث لم يتغير حسن ظنه رغم توالي المصائب ومرور السنين.
يەئقۇب ئاللاھنى چوڭقۇر تونۇپ يەتكەنلىكتىن شۇنچە يىللار مابەينىدە كەينى - كەينىدىن كۆپلىگەن خاپىلىقلارغا گىرىپتار بولغان بولسىمۇ، يەنىلا ئاللاھقا بولغان ياخشى گۇمانى ئۆزگىرىپ قالمىدى.
• من خلق المعتذر الصادق أن يطلب التوبة من الله، ويعترف على نفسه ويطلب الصفح ممن تضرر منه.
ئاللاھتىن تەۋبىسىنى قوبۇل قىلىشىنى تىلەش، گۇناھلىرىنى ئېتىراپ قىلىش ھەمدە زىيانلانغۇچىدىن ئەپۇ سوراش سەمىمىي ئەپۇ سورىغۇچىنىڭ ئەخلاقىدىندۇر.
• بالتقوى والصبر تنال أعظم الدرجات في الدنيا وفي الآخرة.
فَلَمَّآ أَن جَآءَ ٱلۡبَشِيرُ أَلۡقَىٰهُ عَلَىٰ وَجۡهِهِۦ فَٱرۡتَدَّ بَصِيرٗاۖ قَالَ أَلَمۡ أَقُل لَّكُمۡ إِنِّيٓ أَعۡلَمُ مِنَ ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
يەئقۇبنى خۇرسەن قىلىدىغان خۇشخەۋەرنى ئېلىپ كەلگەن كىشى يۇسۇفنىڭ كۆڭلىكىنى ئۇنىڭ يۈزىگە تاشلىۋېدى، كۆزى دەرھال ئېچىلدى. بۇ چاغدا يەئقۇب ئوغۇللىرىغا: مەن سىلەرگە ئاللاھنىڭ لۇتفى ۋە ئېھسانىدىن سىلەر بىلمەيدىغان نەرسىلەرنى بىلىدىغانلىقىمنى ئېيتمىغانمىدىم؟ دېدى.
Tafsiran larabci:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا ٱسۡتَغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَآ إِنَّا كُنَّا خَٰطِـِٔينَ
يەئقۇبنىڭ ئوغۇللىرى ئىلگىرى ئۆزلىرىنىڭ يۇسۇف ۋە ئۇنىڭ قېرىندىشىغا قىلغان - ئەتكەنلىرى ئۈچۈن دادىسىغا ئۆزرىخاھلىق ئېيتىپ: ئەي ئاتا! بىزنىڭ ئىلگىرىكى گۇناھلىرىمىز ئۈچۈن ئاللاھتىن مەغپىرەت تىلىسىڭىز. شەكسىزكى بىز يۇسۇفكە ۋە ئۇنىڭ قان - قېرىندىشىغا ئەسكىلىك قىلىپ ھەقىقەتەن خاتا قىپتۇق، دېيىشتى.
Tafsiran larabci:
فَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَىٰ يُوسُفَ ءَاوَىٰٓ إِلَيۡهِ أَبَوَيۡهِ وَقَالَ ٱدۡخُلُواْ مِصۡرَ إِن شَآءَ ٱللَّهُ ءَامِنِينَ
يەئقۇب بالا - چاقىلىرىنى ئېلىپ مىسىردىكى ئوغلى يۇسۇف تەرەپكە قاراپ يولغا چىقتى. ئۇلار يۇسۇفنىڭ يېنىغا كىرگەندە يۇسۇف دادىسى ۋە ئانىسىنى باغرىغا باستى ھەمدە قېرىنداشلىرىغا ۋە ئائىلىسىدىكىلەرگە: مىسىرغا ئاللاھنىڭ ئىزنى بىلەن خاتىرجەم كىرىڭلار، بۇ يەردە سىلەرگە ھېچقانداق يامانلىق كەلمەيدۇ، دېدى.
Tafsiran larabci:
وَرَفَعَ أَبَوَيۡهِ عَلَى ٱلۡعَرۡشِ وَخَرُّواْ لَهُۥ سُجَّدٗاۖ وَقَالَ يَٰٓأَبَتِ هَٰذَا تَأۡوِيلُ رُءۡيَٰيَ مِن قَبۡلُ قَدۡ جَعَلَهَا رَبِّي حَقّٗاۖ وَقَدۡ أَحۡسَنَ بِيٓ إِذۡ أَخۡرَجَنِي مِنَ ٱلسِّجۡنِ وَجَآءَ بِكُم مِّنَ ٱلۡبَدۡوِ مِنۢ بَعۡدِ أَن نَّزَغَ ٱلشَّيۡطَٰنُ بَيۡنِي وَبَيۡنَ إِخۡوَتِيٓۚ إِنَّ رَبِّي لَطِيفٞ لِّمَا يَشَآءُۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَلِيمُ ٱلۡحَكِيمُ
يۇسۇف ئاتا - ئانىسىنى ئۆز تەختىدە ئولتۇرغۇزدى، ئاتا - ئانىسى ۋە قېرىنداشلىرى بولۇپ جەمئىي ئون بىر كىشى يۇسۇفكە سەجدە قىلىش ئارقىلىق سالام قىلدى. بۇ قۇلچىلىق سەجدىسى ئەمەس، بەلكى ھۆرمەت سەجدىسى بولۇپ، بۇ سەجدە يۇسۇف چۈشىدە كۆرگەندەك ئاللاھنىڭ ئۆز ئەمرىنى ئىشقا ئاشۇرغانلىقى ئىدى. شۇنىڭ ئۈچۈن يۇسۇف دادىسىغا: سىلەرنىڭ ماڭا سەجدە قىلىش ئارقىلىق ھۆرمەت بىلدۈرۈشۈڭلار مەن ئىلگىرى كۆرگەن ھەمدە سىزگە ئېيتىپ بەرگەن چۈشۈمنىڭ تەبىرىدۇر، رەببىم ئۇنى ئىشقا ئاشۇردى، ئۇ مېنى زىنداندىن چىقىرىپ، شەيتان مەن بىلەن قېرىنداشلىرىمنىڭ ئارىسىنى بۇزۇۋەتكەندىن كېيىن سىلەرنى سەھرادىن يېنىمغا كەلتۈرۈپ ماڭا ھەقىقەتەنمۇ كۆپ ياخشىلىق قىلىدى. شەكسىزكى رەببىم ئۆزى خالىغان ئىشنى ئىنچىكە پىلانلىغۇچىدۇر، شەكسىزكى ئۇ بەندىلىرىنىڭ ئەھۋالىنى بىلىپ تۇرغۇچىدۇر، پىلانىدا ھېكمەتلىك ئىش قىلغۇچىدۇر، دېدى.
Tafsiran larabci:
۞ رَبِّ قَدۡ ءَاتَيۡتَنِي مِنَ ٱلۡمُلۡكِ وَعَلَّمۡتَنِي مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِۚ فَاطِرَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ أَنتَ وَلِيِّۦ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ تَوَفَّنِي مُسۡلِمٗا وَأَلۡحِقۡنِي بِٱلصَّٰلِحِينَ
ئاندىن يۇسۇف پەرۋەردىگارىغا دۇئا قىلىپ: ئەي پەرۋەردىگارىم! ماڭا مىسرنىڭ پادىشاھلىقىنى بەردىڭ ھەمدە چۈش تەبىرىنى ئۆگەتتىڭ. ئەي ئاسمانلارنى ۋە زېمىننى ئۆرنەكسىز ياراتقۇچى زات! سەن مېنىڭ دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىك بارلىق ئىشلىرىمغا ئىگە بولغۇچى سەن، ئەجىلىم توشقاندا مېنى مۇسۇلغان پېتى ۋاپات تاپقۇزغىن، پىردەۋس جەننىتىدىكى ئاتا-بوۋىلىرىم ۋە باشقىلاردىن ئىبارەت سالىھ پەيغەمبەرلەرنىڭ قاتارىدا قىلغىن.
Tafsiran larabci:
ذَٰلِكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ ٱلۡغَيۡبِ نُوحِيهِ إِلَيۡكَۖ وَمَا كُنتَ لَدَيۡهِمۡ إِذۡ أَجۡمَعُوٓاْ أَمۡرَهُمۡ وَهُمۡ يَمۡكُرُونَ
ئەي پەيغەمبەر! يۇقىرىدا زىكىر قىلىنغىنى يۇسۇف ۋە ئۇنىڭ قېرىنداشلىرى ھەققىدە بىز ساڭا ۋەھىي قىلغان ۋەقەلەر بولۇپ، ئىلگىرى سېنىڭ بۇ ھەقتە ھېچقانداق مەلۇماتىڭ يوق ئىدى. چۈنكى سەن ئەينى چاغدا يۇسۇفنىڭ قېرىنداشلىرى ئۇنى قۇدۇققا تاشلىۋەتمەكچى بولۇپ پىلان تۈزۈشكەن ۋاقىتتا ئۇلارنىڭ يېنىدا يوق ئىدىڭ. لېكىن بىز ساڭا ئۇنى ۋەھىي ئارقىلىق ئۇقتۇردۇق.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• بر الوالدين وتبجيلهما وتكريمهما واجب، ومن ذلك المسارعة بالبشارة لهما فيما يدخل السرور عليهما.
ئاتا-ئانىغا ياخشىلىق قلىش، ئۇلارنىڭ ھۆرمىتىنى ۋە ئىززىتىنى قىلىش ۋاجىب. ئۇلارنى خۇرسەن قىلىدىغان ئىشلار ھەققىدە خۇشبېشارەت بېرىشمۇ مۇشۇلارنىڭ جۈملىسىدىندۇر.
• التحذير من نزغ الشيطان، ومن الذي يسعى بالوقيعة بين الأحباب؛ ليفرق بينهم.
شەيتاننىڭ ۋەسۋەسىسىدىن ھەمدە دوستلارنىڭ ئوتتۇرىسىنى ئايرىۋېتىشنىڭ كويىدا يۈرىيدىغان ئادەمدىن ئېھتىيات قىلىش كېرەك.
• مهما ارتفع العبد في دينه أو دنياه فإنَّ ذلك كله مرجعه إلى تفضّل الله تعالى وإنعامه عليه.
بەندە دىنى ۋە دۇنياسىدا ھەر قانچە مەرتىۋىلىك بوپكەتسىمۇ، بۇلارنىڭ ھەممىسى يەنىلا ئاللاھنىڭ ئۇنىڭغا قىلغان ئىلتىپاتى ۋە ئىنئامىنىڭ سەمەرىسىدۇر.
وَمَا تَسۡـَٔلُهُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۚ إِنۡ هُوَ إِلَّا ذِكۡرٞ لِّلۡعَٰلَمِينَ
ئەگەر ئۇلار ئەقلىنى ئىشلەتكەن بولسا ئەلۋەتتە ساڭا ئىمان ئېيتقان بولاتتى. ئەي پەيغەمبەر! سەن ئۇلارنى نە قۇرئانغا، نە دىنغا دەۋەت قىلغىنىڭ ئۈچۈن ئۇلاردىن مۇكاپات كۈتمەيسەن. چۈنكى قۇرئان بارلىق كىشىلەرگە پەند - نەسىھەتتىن باشقا نەرسە ئەمەس.
Tafsiran larabci:
وَكَأَيِّن مِّنۡ ءَايَةٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ يَمُرُّونَ عَلَيۡهَا وَهُمۡ عَنۡهَا مُعۡرِضُونَ
ئاسمانلاردا ۋە زېمىندا ئاللاھ تائالانىڭ يەككە - يېگانە ئىكەنلىكىنى ئۇقتۇرىدىغان نۇرغۇن ئالامەتلەر باركى، ئىنسانلار بۇ ئالامەتلەر ئۈستىدە ئويلانماستىن ۋە ئېبرەت ئالماستىن پەرۋاسىزلارچە ئۆتۈپ كېتىۋېرىدۇ.
Tafsiran larabci:
وَمَا يُؤۡمِنُ أَكۡثَرُهُم بِٱللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشۡرِكُونَ
ئىنسانلارنىڭ كۆپىنچىسى ئاللاھ تائالانىڭ ھەممىنى ياراتقۇچى، رىزىق بەرگۈچى، ھاياتلىق ئاتا قىلغۇچى ۋە جاننى ئالغۇچى ئىكەنلىكىگە ئىمان ئېيتمايدۇ. ئۇلار ئۇنىڭغا باشقا بۇت ۋە ھەيكەللەرنى قوشۇپ چوقۇنىدۇ ھەمدە ئۇنىڭ بالىسى بار، دەپ دەۋا قىلىشىدۇ. ئاللاھ بۇنىڭدىن پاكتۇر.
Tafsiran larabci:
أَفَأَمِنُوٓاْ أَن تَأۡتِيَهُمۡ غَٰشِيَةٞ مِّنۡ عَذَابِ ٱللَّهِ أَوۡ تَأۡتِيَهُمُ ٱلسَّاعَةُ بَغۡتَةٗ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
بۇ مۇشرىكلار مۇشۇ دۇنيادىلا ئۆزلىرىنى ھەر تەرەپتىن قورشىۋالىدىغان، ئۇلارنىڭ قايتۇرۇشقا كۈچى يەتمەيدىغان كۈتۈلمىگەن ئازاب كەپقېلىشىدىن ياكى ئۇلار سەزمەستىن، تەييارلىقسىز تۇرغاندا قىيامەتنىڭ ئۇشتۇمتۇت يۈز بېرىشىدىن خاتىرجەم بولدىمۇ؟ ئۇلار شۇڭا ئىمان ئېيتمىدىمۇ؟
Tafsiran larabci:
قُلۡ هَٰذِهِۦ سَبِيلِيٓ أَدۡعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا۠ وَمَنِ ٱتَّبَعَنِيۖ وَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
ئەي پەيغەمبەر! سەن دەۋەت قىلىۋاتقانلارغا ئېيتقىنكى، مېنىڭ يولۇم مۇشۇ، كىشىلەرنى مۇشۇ يولغا چاقىرىمەن، مەن ۋە ماڭا ئەگەشكەن، مېنىڭ يولۇمدا ماڭغان ھەمدە مېنىڭ سۈننىتىمگە ئەمەل قىلغان كىشلەرنى بۇ يولغا چاقىرىشتا روشەن پاكىتقا ئاساسلىنىمىز. مەن ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرگۈچىلەردىن ئەمەس، بەلكى ئاللاھ تائالانى يەككە - يېگانە دەپ ئېتىقاد قىلغۇچىلاردىنمەن.
Tafsiran larabci:
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ إِلَّا رِجَالٗا نُّوحِيٓ إِلَيۡهِم مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡقُرَىٰٓۗ أَفَلَمۡ يَسِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَيَنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۗ وَلَدَارُ ٱلۡأٓخِرَةِ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
ئەي پەيغەمبەر! بىز سەندىن ئىلگىرىمۇ پەرىشتىلەرنى ئەمەس، بەلكى ئىنسانلار ئىچىدىن بىر قىسىم كىشىلەرنى پەيغەمبەر قىلىپ ئەۋەتتۇق، ساڭا ۋەھىي قىلغىنىمىزدەك ئۇلارغىمۇ ۋەھىي قىلدۇق. ئۇلار چۆل، سەھرادىن ئەمەس، بەلكى شەھەرلەردىن ئىدى. ئۈممەتلىرى ئۇلارنى ئىنكار قىلىۋېدى، ئىنكارچىلارنى ھالاك قىلىۋەتتۇق. سېنى ئىنكار قىلغان بۇ ئادەملەر يەر يۈزىدە سەپەر قىلىپ، ئۆزلىرىدىن ئىلگىرىكى ئىنكارچىلارنىڭ قانداق ئاقىۋەتكە قالغانلىقىنى كۆرۈپ، ئىبرەت ئالمىدىمۇ؟ ئاخىرەتتىكى نازۇ-نېئمەتلەر ئاللاھقا تەقۋادار بولغانلار ئۈچۈن بۇ دۇنيادىكىدىن كۆپ ياخشىدۇر. سىلەر بۇنىڭ ھەممىدىن ياخشى ئىكەنلىكىنى ئويلاپ بولسىمۇ، ئاللاھ تائالانىڭ ئەڭ كاتتىسى ئىمان بولغان بۇيرۇقلىرىغا بويسۇنۇش ۋە ئەڭ چوڭى ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈش بولغان چەكلىمىلىرىدىن يېنىش ئارقىلىق ئۇنىڭغا تەقۋادارلىق قىلمامسىلەر؟
Tafsiran larabci:
حَتَّىٰٓ إِذَا ٱسۡتَيۡـَٔسَ ٱلرُّسُلُ وَظَنُّوٓاْ أَنَّهُمۡ قَدۡ كُذِبُواْ جَآءَهُمۡ نَصۡرُنَا فَنُجِّيَ مَن نَّشَآءُۖ وَلَا يُرَدُّ بَأۡسُنَا عَنِ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
بۇ پەيغەمبەرلەرنى بىز ئەۋەتكەن ئىكەنمىز، ئۇلارنىڭ دۈشمەنلىرىگىمۇ مۆھلەت بېرىمىز، ئۇلارنى تۇيدۇرماي جازالاش ئۈچۈن جازالاشقا ئالدىراپ كەتمەيمىز. نىھايەت ئۇلارنىڭ ھالاكىتى كېچىكىپ، پەيغەمبەرلەرمۇ ئۇلارنىڭ ھالاك بولۇشىدىن ئۈمىد ئۈزگەن ھەمدە كاپىرلارمۇ پەيغەمبەرلىرىنىڭ ئىنكارچىلارغا ئازاب كېلىپ، ئىمان ئېيتقانلارنىڭ قۇتۇلدۇرۇلىدىغانلىقى ھەققىدىكى ۋەدىلىرىنى يالغانكەن دەپ ئويلاپ تۇرغان چاغدا بىزنىڭ پەيغەمبەرلىرىمىزگە بېرىدىغان ياردىمىمىز كېلىدۇ ھەمدە بىز پەيغەمبەرلەرنى ۋە ئۇلارغا ئىمان ئېيتقانلارنى ئىنكارچىلارنىڭ بېشىغا كەلگەن ھالاكەتتىن قۇتۇلدۇرىمىز. بىز ئازابىمىزنى چۈشۈرگەن چاغدا گۇناھكار قەۋملەردىن قايتۇرۇلمايدۇ.
Tafsiran larabci:
لَقَدۡ كَانَ فِي قَصَصِهِمۡ عِبۡرَةٞ لِّأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِۗ مَا كَانَ حَدِيثٗا يُفۡتَرَىٰ وَلَٰكِن تَصۡدِيقَ ٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَتَفۡصِيلَ كُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
شەكسىزكى پەيغەمبەرلەرنىڭ ۋە ئۈممەتلىرىنىڭ ۋەقەلىكلىرىدە، شۇنداقلا يۇسۇف ۋە ئۇنىڭ قېرىنداشلىرىنىڭ قىسسەسىدە كۆپلىگەن پەند - نەسىھەتلەر باركى، ئۇنىڭدىن ساغلام ئەقىل ئىگىلىرى پەند - نەسىھەت ئالىدۇ. بۇ قىسسەلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان قۇرئان كەرىم ئاللاھ نامىدىن يالغاندىن ئويدۇرۇلغان توقۇلما سۆز ئەمەس، ئۇ ئاللاھنىڭ دەرگاھىدىن نازىل قىلىنغان ساماۋىي كىتابلارنى تەستىقلىغۇچى، ئېھتىياج چۈشىدىغان تەپسىلىي ئەھكاملار ۋە يوليورۇقلارنى كونكېرت بايان قىلغۇچى، ھەر قانداق ياخشىلىققا يېتەكلىگۈچى، ئىمان ئېيتقان كىشىلەرگە رەھمەت بولغان كىتابتۇركى، بۇ كىتابتىن پەقەت ئۇنىڭغا ئىمان ئېيتقان مۇئمىنلەرلا بەھىر ئالالايدۇ.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• أن الداعية لا يملك تصريف قلوب العباد وحملها على الطاعات، وأن أكثر الخلق ليسوا من أهل الهداية.
بۇ ئايەتلەر دەۋەتچى بولغان كىشىنىڭ بەندىلەرنىڭ قەلبلىرىنى ئۆزگەرتىپ، تائەت - ئىبادەتلەرگە مەجبۇرلىيالمايدىغانلىقىنى، شۇنداقلا خالايىقلارنىڭ زور كۆپچىلىكى ھىدايەت تاپقۇچىلاردىن ئەمەسلىكىنى ئۇقتۇرىدۇ.
• ذم المعرضين عن آيات الله الكونية ودلائل توحيده المبثوثة في صفحات الكون.
ئاللاھنىڭ كائىناتتىكى قۇدرىتىنىڭ ئالامەتلىرىدىن ھەمدە ئۇنىڭ يەككە - يېگانىلىكىنىڭ كائىناتنىڭ ھەر قايسى قاتلاملىرىدا چېچىلىپ ياتقان دەلىللىرىدىن يۈز ئۆرۈگەنلەرنى ئەيىبلەيدۇ.
• شملت هذه الآية ﴿ قُل هَذِهِ سَبِيلِي...﴾ ذكر بعض أركان الدعوة، ومنها: أ- وجود منهج:﴿ أَدعُواْ إِلَى اللهِ ﴾. ب - ويقوم المنهج على العلم: ﴿ عَلَى بَصِيرَةٍ﴾. ج - وجود داعية: ﴿ أَدعُواْ ﴾ ﴿أَنَا﴾. د - وجود مَدْعُوِّين: ﴿ وَمَنِ اتَّبَعَنِي ﴾.
«ئېيتقىنكى، بۇ مېنىڭ يولۇمدۇر» دېگەن بۇ ئايەت دەۋەتنىڭ بىر قسىىم ئاساسلىرىنى تىلغا ئېلىپ ئۆتكەن بولۇپ، ئۇلار: 1- ئاللاھ تەرەپكە چاقىرىشتىن ئىبارەت مېتودنىڭ مەۋجۇتلۇقى، 2- دەلىل پاكىتقا ئاساسلىنىشتىن ئىبارەت ئىلمىي مېتودقا ئاساسلىنىش، 3- مەن چاقىرىمەن دەيدىغان دەۋەتچىنىڭ بولۇشى، 4- ئەگىشىدىغان چاقىرىلغۇچىلارنىڭ بولۇشىدىن ئىبارەت.
Fassarar Ma'anonin Alqura'ni - الترجمة الأويغورية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - Teburin Bayani kan wasu Fassarori
الترجمة الأويغورية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.