अर्थों का अनुवाद सूरा सूरा अन्-निसा - याव अनुवाद - पवित्र क़ुरआ विश्वकोश

An-Nisâ’

आयत: 1

يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّكُمُ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ وَخَلَقَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا وَبَثَّ مِنۡهُمَا رِجَالٗا كَثِيرٗا وَنِسَآءٗۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِي تَسَآءَلُونَ بِهِۦ وَٱلۡأَرۡحَامَۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَيۡكُمۡ رَقِيبٗا

E jenumanja achinaŵandu! Mun'jogopani M'mbuje gwenu jwaŵan'gumbile kuumila mwa mundu jumpempe (Adamu), ni jwagumbile kuumila mwa jwalakwejo ŵankwakwe (Hawa), ni jwajenesye kuumila mu ŵaŵiliwo achalume ŵajinji kwisa soni achakongwe, ni mun'jogopani Allah Jwankasaŵendanaga kupitila mu Jwalakwejo, ni (jogopani soni kata) maulongo ga kupagwana. Chisimu Allah pa jenumanja aŵele Nkung'unulila kusyene (jwaakuŵa ali nkukalolechesya kalikose kankutenda).

आयत: 2

وَءَاتُواْ ٱلۡيَتَٰمَىٰٓ أَمۡوَٰلَهُمۡۖ وَلَا تَتَبَدَّلُواْ ٱلۡخَبِيثَ بِٱلطَّيِّبِۖ وَلَا تَأۡكُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَهُمۡ إِلَىٰٓ أَمۡوَٰلِكُمۡۚ إِنَّهُۥ كَانَ حُوبٗا كَبِيرٗا

Soni mwapani ŵawina chipanje chao, ni ngasintindanya yakusakala (yenu) ni yambone (yao), soni ngasin'dya chipanje chao (pakuchiwanganya) ku chipanje chenu, chisimu wele uli ulemwa wekulungwa.

आयत: 3

وَإِنۡ خِفۡتُمۡ أَلَّا تُقۡسِطُواْ فِي ٱلۡيَتَٰمَىٰ فَٱنكِحُواْ مَا طَابَ لَكُم مِّنَ ٱلنِّسَآءِ مَثۡنَىٰ وَثُلَٰثَ وَرُبَٰعَۖ فَإِنۡ خِفۡتُمۡ أَلَّا تَعۡدِلُواْ فَوَٰحِدَةً أَوۡ مَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡۚ ذَٰلِكَ أَدۡنَىٰٓ أَلَّا تَعُولُواْ

Nambo naga nkogopa kuti ngannungamika pa ŵawina (ŵachikongwe ŵankutama nao ŵankusaka kwalomba mwalekani), basi lombelani (ŵanepe) mwa achakongwe ŵamwanonyele; ŵaŵili, kapena ŵatatu, kapena ncheche. Nambo naga nkogopa kuti ngampakombola kwilanya, basi (gambani kulombela) jumpepe, kapena (mateeka) gagapatile magasa genu gakun'dyo. Yalakweyo ni yakuŵandichila (kuntendekasya) kuti nkapendechela (ku ungajilanya).

आयत: 4

وَءَاتُواْ ٱلنِّسَآءَ صَدُقَٰتِهِنَّ نِحۡلَةٗۚ فَإِن طِبۡنَ لَكُمۡ عَن شَيۡءٖ مِّنۡهُ نَفۡسٗا فَكُلُوهُ هَنِيٓـٔٗا مَّرِيٓـٔٗا

Soni mwapani achimmasyeto mahari gao (mbiya syandowa kapena chilichose chakwalombelela) kuŵa ntuuka, nambo naga ali anonyelwe m’mitima mwao yakumpa chinechakwe m'maharigo, basi chilyaani mwakusengwa ni mwangachijogopela (ngati Allah ankundisye)!

आयत: 5

وَلَا تُؤۡتُواْ ٱلسُّفَهَآءَ أَمۡوَٰلَكُمُ ٱلَّتِي جَعَلَ ٱللَّهُ لَكُمۡ قِيَٰمٗا وَٱرۡزُقُوهُمۡ فِيهَا وَٱكۡسُوهُمۡ وَقُولُواْ لَهُمۡ قَوۡلٗا مَّعۡرُوفٗا

Ni nkaapa ŵawawate chipanje chenu chaachitesile Allah kuŵa chakun'dimbanganya, nambo mwaaliichisyani nacho ni kwawecha, ni mwaŵecheteleje maloŵe gambone.

आयत: 6

وَٱبۡتَلُواْ ٱلۡيَتَٰمَىٰ حَتَّىٰٓ إِذَا بَلَغُواْ ٱلنِّكَاحَ فَإِنۡ ءَانَسۡتُم مِّنۡهُمۡ رُشۡدٗا فَٱدۡفَعُوٓاْ إِلَيۡهِمۡ أَمۡوَٰلَهُمۡۖ وَلَا تَأۡكُلُوهَآ إِسۡرَافٗا وَبِدَارًا أَن يَكۡبَرُواْۚ وَمَن كَانَ غَنِيّٗا فَلۡيَسۡتَعۡفِفۡۖ وَمَن كَانَ فَقِيرٗا فَلۡيَأۡكُلۡ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ فَإِذَا دَفَعۡتُمۡ إِلَيۡهِمۡ أَمۡوَٰلَهُمۡ فَأَشۡهِدُواْ عَلَيۡهِمۡۚ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ حَسِيبٗا

Soni mwalingani ŵawina (pa lunda lwao lwakwendechesya chipanje) kwikanila ali ayiche ndema ja (kusaka) ulombela, sano naga n'di nkuweni kwa ŵanganyao komangala kwa lunda, basi mwapani chipanje chao. Ni ngasinchilya (chipanjecho) mwakonanga ni mwachitema pakogopela kuti atakwika mwaakusile. Sano mundu jwali jwakuliipatila basi aliŵambasye (kujigala malipilo mu chipanjecho pakuchigosa kwakwe), nambo mundu jwali jwakulaga, basi chakomboleche kulya (chipanjecho) mwakwilanila (ni mwaakuchigosela), sano ndema jankwapa chipanje chao basi mwasoselani mboni pameso pao (syakutendela umboni wanti apocheele chipanje chakwana, kogopela atakwisa mwaakaaniile panyuma pakwe), sano Allah jukwanila kuŵa Nkuŵalanjila chenene (chipanjecho kuti chigosedwe chenene kapena chepungule).

आयत: 7

لِّلرِّجَالِ نَصِيبٞ مِّمَّا تَرَكَ ٱلۡوَٰلِدَانِ وَٱلۡأَقۡرَبُونَ وَلِلنِّسَآءِ نَصِيبٞ مِّمَّا تَرَكَ ٱلۡوَٰلِدَانِ وَٱلۡأَقۡرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنۡهُ أَوۡ كَثُرَۚ نَصِيبٗا مَّفۡرُوضٗا

Akwete kupata achalume liunjili mu chipanje chalesile achinangolo ni ŵaulongo wakuŵandichila, nombe nao achakongwe akwete kupata liunjili mu chipanje chalesile achinangolo ni ŵaulongo wakuŵandichila, muchichiŵele (chipanjecho) chapanandi kapena chejinji, (gaŵele) maunjili gepanjepanje (Allah).

आयत: 8

وَإِذَا حَضَرَ ٱلۡقِسۡمَةَ أُوْلُواْ ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينُ فَٱرۡزُقُوهُم مِّنۡهُ وَقُولُواْ لَهُمۡ قَوۡلٗا مَّعۡرُوفٗا

Sano ndema jagaŵanya (chipanjecho) naga akwika ŵapaulongo, ni ŵawina, kwisa soni masikini (ŵanganakola liwunjili lyao), basi mwapani (kachinandipamuno) kuumila mu chipanjecho, nimwaŵecheteleje maloŵe gambone.

आयत: 9

وَلۡيَخۡشَ ٱلَّذِينَ لَوۡ تَرَكُواْ مِنۡ خَلۡفِهِمۡ ذُرِّيَّةٗ ضِعَٰفًا خَافُواْ عَلَيۡهِمۡ فَلۡيَتَّقُواْ ٱللَّهَ وَلۡيَقُولُواْ قَوۡلٗا سَدِيدًا

Ni ajogope aŵala (ŵalecheledwe chipanje kwakalamusya ŵawinao, ligongo nombe nao ali) ŵanti ingaŵe ŵalesile munyuma mwao ŵanache ŵangalikombolela akajogopele (kalamusyidwa), basi an'jogopeje Allah ni aŵecheteje maloŵe gagoloka.

आयत: 10

إِنَّ ٱلَّذِينَ يَأۡكُلُونَ أَمۡوَٰلَ ٱلۡيَتَٰمَىٰ ظُلۡمًا إِنَّمَا يَأۡكُلُونَ فِي بُطُونِهِمۡ نَارٗاۖ وَسَيَصۡلَوۡنَ سَعِيرٗا

Chisimu ŵandu ŵaakulya chipanje cha ŵanache ŵawina mwa lupuso, chisimu chene ŵanganyao akulya (ni kutaga) moto m’matumbo mwao, soni chakajinjile ku Moto Wakulapuka.

आयत: 11

يُوصِيكُمُ ٱللَّهُ فِيٓ أَوۡلَٰدِكُمۡۖ لِلذَّكَرِ مِثۡلُ حَظِّ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۚ فَإِن كُنَّ نِسَآءٗ فَوۡقَ ٱثۡنَتَيۡنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَۖ وَإِن كَانَتۡ وَٰحِدَةٗ فَلَهَا ٱلنِّصۡفُۚ وَلِأَبَوَيۡهِ لِكُلِّ وَٰحِدٖ مِّنۡهُمَا ٱلسُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِن كَانَ لَهُۥ وَلَدٞۚ فَإِن لَّمۡ يَكُن لَّهُۥ وَلَدٞ وَوَرِثَهُۥٓ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ ٱلثُّلُثُۚ فَإِن كَانَ لَهُۥٓ إِخۡوَةٞ فَلِأُمِّهِ ٱلسُّدُسُۚ مِنۢ بَعۡدِ وَصِيَّةٖ يُوصِي بِهَآ أَوۡ دَيۡنٍۗ ءَابَآؤُكُمۡ وَأَبۡنَآؤُكُمۡ لَا تَدۡرُونَ أَيُّهُمۡ أَقۡرَبُ لَكُمۡ نَفۡعٗاۚ فَرِيضَةٗ مِّنَ ٱللَّهِۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمٗا

Allah akunnamula (ya kagaŵanye ka chipanje chamalekwa) kuŵanache ŵenu, kuti mwanache jwannume akwete kupata liunjili lyakulandana ni liunjili lya ŵanache ŵachikongwe ŵaŵili (2:1). Sano naga ali ŵachikongwepe (ŵaŵili kapena) kupunda paŵaŵili, nikuti chapate maunjili gaŵili m’maunjili gatatu(⅔) gachipanje chalesile (nkuwa), nambo naga (mwanache jwankongwejo) ali jumpepe, nikuti chapate litika (½ lya chipanje chosope). Sano achinangolo ŵa nkuwa jwalijose mu ŵaŵiliwo chapate liunjili limo m’maunjili nsano na limo (⅙) nchipanje chalesile (nkuwajo) naga julesile mwanache (kapena chisukulu), nambo naga nganijuleka mwanache (kapena chisukulu) nantawaliile (chipanje chakwecho) achinangolo ŵakwe pe, nikuti mamagwe chapate liunjili limo m’maunjili gatatu (gachipanje chosope ⅓, sano babagwe nichajigale maunjili gaŵili gakusigalago ⅔), nambo sano naga julesile achachimwenegwe (kapena achalumbugwe), nikuti mamagweŵala chapate liunjili limo m’maunjili nsano na limo (⅙ gachipanje chosope, gaŵanya kwalakweku kutendekwe) panyuma pakupitisya wasiya wachaleche (nkuwa wanti chindu chanti apedwe chenono) kapena (kun'dipilila) ngongole (syakwe). Achinangolo ŵenu ni ŵanache ŵenu ngankupata kumanyilila kuti ana ŵani mwa ŵanganyao ŵali ŵakuŵandichila nnope kukwenu pa chikamuchisyo. (Awu ni) mpango (wa kagaŵanye) waupanjidwe ni Allah, chisimu Allah aŵele Jwakumanyilila nnope, Jwalunda lwakusokoka.

आयत: 12

۞ وَلَكُمۡ نِصۡفُ مَا تَرَكَ أَزۡوَٰجُكُمۡ إِن لَّمۡ يَكُن لَّهُنَّ وَلَدٞۚ فَإِن كَانَ لَهُنَّ وَلَدٞ فَلَكُمُ ٱلرُّبُعُ مِمَّا تَرَكۡنَۚ مِنۢ بَعۡدِ وَصِيَّةٖ يُوصِينَ بِهَآ أَوۡ دَيۡنٖۚ وَلَهُنَّ ٱلرُّبُعُ مِمَّا تَرَكۡتُمۡ إِن لَّمۡ يَكُن لَّكُمۡ وَلَدٞۚ فَإِن كَانَ لَكُمۡ وَلَدٞ فَلَهُنَّ ٱلثُّمُنُ مِمَّا تَرَكۡتُمۚ مِّنۢ بَعۡدِ وَصِيَّةٖ تُوصُونَ بِهَآ أَوۡ دَيۡنٖۗ وَإِن كَانَ رَجُلٞ يُورَثُ كَلَٰلَةً أَوِ ٱمۡرَأَةٞ وَلَهُۥٓ أَخٌ أَوۡ أُخۡتٞ فَلِكُلِّ وَٰحِدٖ مِّنۡهُمَا ٱلسُّدُسُۚ فَإِن كَانُوٓاْ أَكۡثَرَ مِن ذَٰلِكَ فَهُمۡ شُرَكَآءُ فِي ٱلثُّلُثِۚ مِنۢ بَعۡدِ وَصِيَّةٖ يُوصَىٰ بِهَآ أَوۡ دَيۡنٍ غَيۡرَ مُضَآرّٖۚ وَصِيَّةٗ مِّنَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَلِيمٞ

Sano jenumanja (achalume) nkwete kupata litika (½) lyachipanje chalesile achiŵammakwenu naga nganaleka ŵanganyao mwanache (kapena chisukulu), nambo naga alesile mwanache (kapena chisukulu), nikuti chimpate liunjili limo m’maunjili ncheche (¼) nchipanje chalesile ŵanganyao, (gaŵanya kwalakweku kutendekwe) panyuma pakupitisya wasiya wachaleche (achiŵammakwenuo) kapena (kwalipilila) ngongole (syao). Nombe nao (achiŵammakwenu) akwete kupata liunjili limo m’maunjili ncheche (¼) nchipanje channesile ŵanganyammwe naga nganinneka mwanache (kapena chisukulu), nambo naga nnesile mwanache (kapena chisukulu), nikuti chapate liunjili limo m’maunjili nsano na gatatu (⅛) mu chipanje channesile, (gaŵanya kwalakweku kutendekwe) panyuma pakupitisya wasiya wachinneche ŵanganyammwe kapena (kun'dipilila) ngongole (syenu). Sano naŵaga ŵalume kapena ŵakongwe akutawalwa (chipanje chao) kutendaga ali ŵangali mwanache (kapena chisukulu) ni achinangolo ŵakwe ŵanaŵaŵili, nambo ni alesile nchimwenegwe (jwakuchimama) kapena nnumbugwe (jwakuchimama), nikuti jwalijose mu ŵaŵiliwo chapate liunjili limo m’maunjili nsano na limo (⅙ gachipanje chosope), nambo naŵaga ali ŵakutupila kupunda pele, nikuti chagaŵane liunjili limo m’maunjili gatatu (⅓ gachipanje chosope), (gaŵanya kwalakweku kutendekwe) panyuma pakupitisya wasiya wachiulechedwe kapena (kulipilila) ngongole (sya akuwa), mwangali kupeleka isausyo, achi ni chilamusi chakuumila kwa Allah, sanotu Allah ni Jwakumanyilila kusyesyene, Jwakutulala nnope ntima.

आयत: 13

تِلۡكَ حُدُودُ ٱللَّهِۚ وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ يُدۡخِلۡهُ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَاۚ وَذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ

Jalakwejo ni mipika ja Allah, sano jwachampikanile Allah ni Ntenga Jwakwe ﷺ, nikuti chachin'jinjisya ku Matimbe ga ku Mbepo gasikujilima cha pasi pakwe sulo, chakaŵe ŵandamo mwalakwemo, sano kwalakweko ni kupunda kwekulungwa nnope.

आयत: 14

وَمَن يَعۡصِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَيَتَعَدَّ حُدُودَهُۥ يُدۡخِلۡهُ نَارًا خَٰلِدٗا فِيهَا وَلَهُۥ عَذَابٞ مُّهِينٞ

Nambo jwachannyosye Allah ni Ntenga Jwakwe ﷺ ni gulukaga mipika Jakwe, chakan'jinjisye ku Moto, chijukaŵe jwandamo mwalakwemo, soni akwete kupata jwalakwejo ilagasyo yakwalusya.

आयत: 15

وَٱلَّٰتِي يَأۡتِينَ ٱلۡفَٰحِشَةَ مِن نِّسَآئِكُمۡ فَٱسۡتَشۡهِدُواْ عَلَيۡهِنَّ أَرۡبَعَةٗ مِّنكُمۡۖ فَإِن شَهِدُواْ فَأَمۡسِكُوهُنَّ فِي ٱلۡبُيُوتِ حَتَّىٰ يَتَوَفَّىٰهُنَّ ٱلۡمَوۡتُ أَوۡ يَجۡعَلَ ٱللَّهُ لَهُنَّ سَبِيلٗا

Sano ŵataiche mwakutenda chakunyalaya (chigwagwa) mwa achimmasyeto ŵenu, mwaŵilanjilani mboni ncheche mwa jenumanja, sano naga sipeleche umboni (wanti ŵaweni ali nkutenda chigwagwacho), basi mwaugalilani m’majumba mpaka tichasimane chiwa, kapena Allah chiŵaŵichile litala line.^[1]

(4:1) Chilamusi cha aji Ȃyaji chafutiidwe ni Ȃya ja (24:2) jajikulamula ya kwanyesya mipichi jakwana lichila (100) naga ali ŵangalombela, kapena kwasoma maganga mpaka kuwa naga ali ŵalombele, panyuma pakuŵichila umboni pa chileŵicho mboni syakwana ncheche.

आयत: 16

وَٱلَّذَانِ يَأۡتِيَٰنِهَا مِنكُمۡ فَـَٔاذُوهُمَاۖ فَإِن تَابَا وَأَصۡلَحَا فَأَعۡرِضُواْ عَنۡهُمَآۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ تَوَّابٗا رَّحِيمًا

Nombe nao achalume ŵaŵili mwa jenumanja ŵataiche mwakuchitenda (chausakwacho mpela matanyula) basi mwalagasyani,^[2] nambo naga akutenda toba ni kolosya (ndamo syao) basi mwalekani, chisimu Allah aŵele Jwakupochela nnope toba Jwachanasa channope.

(4:2) Nnole Ȃya ja (24:2).

आयत: 17

إِنَّمَا ٱلتَّوۡبَةُ عَلَى ٱللَّهِ لِلَّذِينَ يَعۡمَلُونَ ٱلسُّوٓءَ بِجَهَٰلَةٖ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِن قَرِيبٖ فَأُوْلَٰٓئِكَ يَتُوبُ ٱللَّهُ عَلَيۡهِمۡۗ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمٗا

Chisimu toba jakundidwa ni Allah ni ja aŵala ŵaakutendaga yakusakala mwaujinga, kaneka ni akutendaga toba mwachitema-chitema, basi ŵanganyao niŵaakwapochelaga Allah toba jao, ni aŵele Allah Jwakumanyilila nnope, Jwalunda lwakusokoka.

आयत: 18

وَلَيۡسَتِ ٱلتَّوۡبَةُ لِلَّذِينَ يَعۡمَلُونَ ٱلسَّيِّـَٔاتِ حَتَّىٰٓ إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ ٱلۡمَوۡتُ قَالَ إِنِّي تُبۡتُ ٱلۡـَٰٔنَ وَلَا ٱلَّذِينَ يَمُوتُونَ وَهُمۡ كُفَّارٌۚ أُوْلَٰٓئِكَ أَعۡتَدۡنَا لَهُمۡ عَذَابًا أَلِيمٗا

Ni nganijiŵa (jikundidwe) toba ja ŵandu ŵaakutendaga yakusakala kwikanila chiwa chili chim’bichilile jumo jwao nikutiji: “Chisimu une ndesile toba sano,” atamose aŵala ŵaakuwa ali makafili. Ŵanganyao twalinganyichisye ilagasyo yakupoteka nnope.

आयत: 19

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا يَحِلُّ لَكُمۡ أَن تَرِثُواْ ٱلنِّسَآءَ كَرۡهٗاۖ وَلَا تَعۡضُلُوهُنَّ لِتَذۡهَبُواْ بِبَعۡضِ مَآ ءَاتَيۡتُمُوهُنَّ إِلَّآ أَن يَأۡتِينَ بِفَٰحِشَةٖ مُّبَيِّنَةٖۚ وَعَاشِرُوهُنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ فَإِن كَرِهۡتُمُوهُنَّ فَعَسَىٰٓ أَن تَكۡرَهُواْ شَيۡـٔٗا وَيَجۡعَلَ ٱللَّهُ فِيهِ خَيۡرٗا كَثِيرٗا

E jenumanja ŵankulupilile! Ngayiikundisyidwa kwa jenumanja (ŵakuchilume) kuti mwatawalile achimmasyeto mwakwakanganichisya (panyuma pakuwa achiŵammakwao). Ni nkasimwalagasyaga (achiŵammakwenu pandamo naga n'di ngankwasaka, kuti mpaka ayikane mwakuliombola) pakusaka kwasumula ichindu ine yamwapele, (nteto walakweu uli wakanyisyidwa), ikaŵeje naga ayikene mwakutenda chakunyalaya chakuonechela (mpela chigwagwa). Soni tamagani nao (achiŵammakwenuwo) mwaumbone, natamuno n'di mwaŵenjile (nkautuchila kwaleka), mwinetu tinkomboleche kuchiŵenga chindu chaaŵisile Allah nkati mwakwe umbone wejinji.

आयत: 20

وَإِنۡ أَرَدتُّمُ ٱسۡتِبۡدَالَ زَوۡجٖ مَّكَانَ زَوۡجٖ وَءَاتَيۡتُمۡ إِحۡدَىٰهُنَّ قِنطَارٗا فَلَا تَأۡخُذُواْ مِنۡهُ شَيۡـًٔاۚ أَتَأۡخُذُونَهُۥ بُهۡتَٰنٗا وَإِثۡمٗا مُّبِينٗا

Sano naga mkusaka kunnomba jwankongwe jwine pakunneka jwankongwe (jwakala) kutendaga jumpepe mwa jamanjao (jwankunnekajo) n'di mumpele liunjili (lyambiya syandowa) kasin'jigala kutyochela mwalakwemo chilichose, ana nkuchijigala mwalupuso ni mwaulemwa wakuonechela?

आयत: 21

وَكَيۡفَ تَأۡخُذُونَهُۥ وَقَدۡ أَفۡضَىٰ بَعۡضُكُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٖ وَأَخَذۡنَ مِنكُم مِّيثَٰقًا غَلِيظٗا

Ana soni chinchijigale chinauli kutendaga pamasile pamwajinjilene ŵane mwa ŵane (mwaikene mwagona ulombela), soni (achakongwewo) ŵajigele kuumila kukwenu chilanga chakulimbangana (pandowa chakuti chintame nao chenene)?

आयत: 22

وَلَا تَنكِحُواْ مَا نَكَحَ ءَابَآؤُكُم مِّنَ ٱلنِّسَآءِ إِلَّا مَا قَدۡ سَلَفَۚ إِنَّهُۥ كَانَ فَٰحِشَةٗ وَمَقۡتٗا وَسَآءَ سَبِيلًا

Soni nkalombela achakongwe ŵalombedweje ni achatati ŵenu, ikaŵeje yayapite kala (ninkaiwilisya soni kuitenda), chisimu wele (ntetowu) uŵele wakunyalaya ni wakuŵenjedwa kusyene soni ni litala lyakusakala nnope.

आयत: 23

حُرِّمَتۡ عَلَيۡكُمۡ أُمَّهَٰتُكُمۡ وَبَنَاتُكُمۡ وَأَخَوَٰتُكُمۡ وَعَمَّٰتُكُمۡ وَخَٰلَٰتُكُمۡ وَبَنَاتُ ٱلۡأَخِ وَبَنَاتُ ٱلۡأُخۡتِ وَأُمَّهَٰتُكُمُ ٱلَّٰتِيٓ أَرۡضَعۡنَكُمۡ وَأَخَوَٰتُكُم مِّنَ ٱلرَّضَٰعَةِ وَأُمَّهَٰتُ نِسَآئِكُمۡ وَرَبَٰٓئِبُكُمُ ٱلَّٰتِي فِي حُجُورِكُم مِّن نِّسَآئِكُمُ ٱلَّٰتِي دَخَلۡتُم بِهِنَّ فَإِن لَّمۡ تَكُونُواْ دَخَلۡتُم بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ وَحَلَٰٓئِلُ أَبۡنَآئِكُمُ ٱلَّذِينَ مِنۡ أَصۡلَٰبِكُمۡ وَأَن تَجۡمَعُواْ بَيۡنَ ٱلۡأُخۡتَيۡنِ إِلَّا مَا قَدۡ سَلَفَۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ غَفُورٗا رَّحِيمٗا

Iŵele haraam kukwenu (kwalomba) achimama ŵenu (ŵakum'beleka), ŵanache ŵenu (ŵakuliŵelechela), achalumbu ŵenu (ŵakupagwana), achibaba ŵenu ŵachikongwe, achimama ŵenu ŵanandi kapena ŵakulungwa, ŵanache ŵanchimwene gwenu, ŵanache ŵannumbu gwenu, achimama ŵenu ŵaŵan'jonjesye, achalumbu ŵenu ŵamwajonjile liŵele limo, achakwegwe ŵaŵaŵeleche achiŵammakwenu, ŵanache ŵakwasimana ŵankwalela ŵakupagwa kutyochela mwa achiŵammakwenu ŵan'jinjilene nao (pagona ulombela), nambo naga nganin'jinjilana nao, basi chipaŵe pangali ulemwa kukwenu (kwalomba ŵanache ŵaowo), achiŵammakwao ŵanache ŵenu ŵachilume ŵakutyochela m’migongo mwenu, soni nikuti mpwatikanye chilikati cha mundu ni mpwakwe (ŵakupagwana), ikaŵeje yayapite kala (ninkaiwilisya soni kuitenda). Chisimu Allah aŵele Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.

आयत: 24

۞ وَٱلۡمُحۡصَنَٰتُ مِنَ ٱلنِّسَآءِ إِلَّا مَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡۖ كِتَٰبَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡۚ وَأُحِلَّ لَكُم مَّا وَرَآءَ ذَٰلِكُمۡ أَن تَبۡتَغُواْ بِأَمۡوَٰلِكُم مُّحۡصِنِينَ غَيۡرَ مُسَٰفِحِينَۚ فَمَا ٱسۡتَمۡتَعۡتُم بِهِۦ مِنۡهُنَّ فَـَٔاتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةٗۚ وَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ فِيمَا تَرَٰضَيۡتُم بِهِۦ مِنۢ بَعۡدِ ٱلۡفَرِيضَةِۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمٗا

Soni ni (iŵele haraam kukwenu kwalomba) achimmasyeto ŵalombedwe, ikaŵeje (mateeka) gagapatile magasa genu gakun'dyo, achi ni chilamusi cha Allah chachili pa jenumanja. Ni iŵele halaal (kwalomba achakongwe) ŵanganaŵa ŵele (ŵasalidwewo). Mwasosagani (achakongwewo) ni chipanje chenu mwakwalomba ngaŵaga mwachikululu, sano ŵam'biche mwakulisengwasya nao mwa ŵanganyao (pakwalomba), basi mwapani mahari gao yagatite pakulamulidwa, soni chipaŵe pangali ulemwa kukwenu pa yampikanganene (kutola) panyuma pa kulamulidwa (mahari), chisimu Allah aŵele Jwakumanyilila nnope, Jwalunda lwakusokoka.

आयत: 25

وَمَن لَّمۡ يَسۡتَطِعۡ مِنكُمۡ طَوۡلًا أَن يَنكِحَ ٱلۡمُحۡصَنَٰتِ ٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ فَمِن مَّا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُم مِّن فَتَيَٰتِكُمُ ٱلۡمُؤۡمِنَٰتِۚ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِإِيمَٰنِكُمۚ بَعۡضُكُم مِّنۢ بَعۡضٖۚ فَٱنكِحُوهُنَّ بِإِذۡنِ أَهۡلِهِنَّ وَءَاتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِ مُحۡصَنَٰتٍ غَيۡرَ مُسَٰفِحَٰتٖ وَلَا مُتَّخِذَٰتِ أَخۡدَانٖۚ فَإِذَآ أُحۡصِنَّ فَإِنۡ أَتَيۡنَ بِفَٰحِشَةٖ فَعَلَيۡهِنَّ نِصۡفُ مَا عَلَى ٱلۡمُحۡصَنَٰتِ مِنَ ٱلۡعَذَابِۚ ذَٰلِكَ لِمَنۡ خَشِيَ ٱلۡعَنَتَ مِنكُمۡۚ وَأَن تَصۡبِرُواْ خَيۡرٞ لَّكُمۡۗ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ

Sano jwachatende ngapakombola mwa jenumanja kupata chipanje chakulombelela alukosyo ŵakulupilila (ŵachisilamu), basi (gambani kulombela) mwa aŵala ŵagapatile magasa genu gakun'dyo mu ŵesichana ŵenu ŵakulupilila (ŵachisilamu). Soni Allah ni jwaakumanyilila nnope ya chikulupi chenu, (pakuti jenumanjammwe ŵanakajumo) ŵane mwa jenumanja akuumila mwa ŵane, basi mwalombani kwa lusa lwa mabwana gao soni mwapani mahari gao (mbiya syandowa kapena chilichose chakwalombelela) mwakwilanila, (mwalombani) ŵakuligosa ngaŵaga ŵachigwagwa kapena ŵakutenda maganja. Sano pati aligosile (achimateekao pakulombedwa) nikwisa kutenda chakunyalaya (chigwagwa), basi chapedwe litika lya ilagasyo yaakupedwaga nnukosyo (channyesye ikoti makumi nsano), yalakwe (yakulombela mateekayo) ili yaajula jwaakogopa kuti atakwisa mwatesile chikululu mwa jenumanja, nambo naga n'di mpilile (nikuleka kugalomba mateekago) mpaka iŵe yambone kukwenu, sano Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.

आयत: 26

يُرِيدُ ٱللَّهُ لِيُبَيِّنَ لَكُمۡ وَيَهۡدِيَكُمۡ سُنَنَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ وَيَتُوبَ عَلَيۡكُمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ

Allah akusaka kunsalichisya ŵanganyammwe ni kun'jongolela ku matala ga aŵala ŵaŵaliji paujo penu, ni kumpochela toba jenu, sano Allah ni Jwakumanyilila nnope, Jwalunda lwakusokoka.

आयत: 27

وَٱللَّهُ يُرِيدُ أَن يَتُوبَ عَلَيۡكُمۡ وَيُرِيدُ ٱلَّذِينَ يَتَّبِعُونَ ٱلشَّهَوَٰتِ أَن تَمِيلُواْ مَيۡلًا عَظِيمٗا

Soni Allah akusachilila kuti ampochele toba jenu, nambo ŵandu ŵaakukuya isako (yao) akusachililaga n'di mpombotele kupombotala kwekulungwa nnope.

आयत: 28

يُرِيدُ ٱللَّهُ أَن يُخَفِّفَ عَنكُمۡۚ وَخُلِقَ ٱلۡإِنسَٰنُ ضَعِيفٗا

Allah akusachilila kuti an'jepepachisye, pakuti mundu jwagumbidwe jwangali machili.

आयत: 29

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَأۡكُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَكُم بَيۡنَكُم بِٱلۡبَٰطِلِ إِلَّآ أَن تَكُونَ تِجَٰرَةً عَن تَرَاضٖ مِّنكُمۡۚ وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَنفُسَكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِكُمۡ رَحِيمٗا

E jenumanja ŵankulupilile! Kasillyaganilana chipanje chenu mwaukoleko, ikaŵeje gali malonda (gankusumana) mwakupikanganana chilikati chenu, soni ngasilliulaga mwachimisyene, chisimu Allah aŵele Jwachanasa kwa jemanja.^[3]

(4:3) Kusakala kwa kuliulaga mundu wasyegwe: Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwatite: “Mundu juŵaliuleje nsyene pakulitaŵilila chakaŵeje ali nkulitaŵilila ku Moto, nambo soni juŵaliuleje nsyene pakulichopa, chakaŵeje ali nkulichopa ku Moto.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 1299).

आयत: 30

وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ عُدۡوَٰنٗا وَظُلۡمٗا فَسَوۡفَ نُصۡلِيهِ نَارٗاۚ وَكَانَ ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرًا

Soni jwachaiche mwakutenda yele mwakusumba mpika ni mwalupuso basi tuchija kun'jinjisya ku Moto, soni yalakweyo kwa Allah iŵele yakwepepala kusyene.

आयत: 31

إِن تَجۡتَنِبُواْ كَبَآئِرَ مَا تُنۡهَوۡنَ عَنۡهُ نُكَفِّرۡ عَنكُمۡ سَيِّـَٔاتِكُمۡ وَنُدۡخِلۡكُم مُّدۡخَلٗا كَرِيمٗا

Naga n'diŵambasyeje (ilemwa) yekulungwakulungwa yankulekasyidwa, chitunsimachisye yakusakala yenu (yamwanamwana) ni tuchin'jinjisya kumalo kwauchimbichimbi (ku Mbepo).

आयत: 32

وَلَا تَتَمَنَّوۡاْ مَا فَضَّلَ ٱللَّهُ بِهِۦ بَعۡضَكُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۚ لِّلرِّجَالِ نَصِيبٞ مِّمَّا ٱكۡتَسَبُواْۖ وَلِلنِّسَآءِ نَصِيبٞ مِّمَّا ٱكۡتَسَبۡنَۚ وَسۡـَٔلُواْ ٱللَّهَ مِن فَضۡلِهِۦٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٗا

Soni ngasinyyilupataga ichindu yaapeleche Allah mwawinji kwa ŵane mwa jenumanja kwapunda ŵane, akwete kupata achalume liunjili lya (malipilo ga) yapanganyisye, nombe nao achakongwe akwete kupata liunjili lya (malipililo ga) yapanganyisye, ni mum'bendeje Allah ukoto Wakwe, chisimu Allah chindu chilichose aŵele Jwaachimanya chenene.

आयत: 33

وَلِكُلّٖ جَعَلۡنَا مَوَٰلِيَ مِمَّا تَرَكَ ٱلۡوَٰلِدَانِ وَٱلۡأَقۡرَبُونَۚ وَٱلَّذِينَ عَقَدَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡ فَـَٔاتُوهُمۡ نَصِيبَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ شَهِيدًا

Soni kwa jwalijose (mwa jenumanja) tutomeche nkuntawalila (jwakwe) pa chipanje chalesile achinangolo ŵaŵili ni ŵaulongo, sano aŵala ŵamwataŵene nao chilanga (chakuntawalila chipanje chenu), mwapani liunjili lyao (kupitila mu wasiya wachimwalechele), chisimu Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakutendela umboni.

आयत: 34

ٱلرِّجَالُ قَوَّٰمُونَ عَلَى ٱلنِّسَآءِ بِمَا فَضَّلَ ٱللَّهُ بَعۡضَهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ وَبِمَآ أَنفَقُواْ مِنۡ أَمۡوَٰلِهِمۡۚ فَٱلصَّٰلِحَٰتُ قَٰنِتَٰتٌ حَٰفِظَٰتٞ لِّلۡغَيۡبِ بِمَا حَفِظَ ٱللَّهُۚ وَٱلَّٰتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَٱهۡجُرُوهُنَّ فِي ٱلۡمَضَاجِعِ وَٱضۡرِبُوهُنَّۖ فَإِنۡ أَطَعۡنَكُمۡ فَلَا تَبۡغُواْ عَلَيۡهِنَّ سَبِيلًاۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلِيّٗا كَبِيرٗا

Achalume niŵali ŵakwajimila achakongwe (ŵalume ni ntwe weŵasa), ligongo lyanti Allah ŵachimbichisye ŵane mwa jamanjao kwapunda ŵane (achalume kwapunda achakongwe), soni ligongo lya chipanje chao chaakuŵa ali nkutola. Sano achimmasyeto ŵambone niŵali ŵakumanya, ŵakuligosa (yilu yao nigosa yipanje yaliŵasa) atamuno achiŵammakwao pali pangali, ligongo lyanti Allah ŵagosile (achimmasyetowo kupitila mwa achiŵammakwao ŵaakwapaga yaakulajila). Sano aŵala (achimmasyeto) ŵankukujogopa kuliikwesya kwao basi mwajamukani, (naga ngaakupikana) mwawunduchilani pagona, (naga kuunduka ngakukamuchisya) mwaputani (kwangaulasya), sano naga ali nkumpikanila, basi ngasimwasosela matala (gakwalagachisya). Chisimu Allah ni jwaali Jwapenani kusyene, Jwankulungwa nnope.

आयत: 35

وَإِنۡ خِفۡتُمۡ شِقَاقَ بَيۡنِهِمَا فَٱبۡعَثُواْ حَكَمٗا مِّنۡ أَهۡلِهِۦ وَحَكَمٗا مِّنۡ أَهۡلِهَآ إِن يُرِيدَآ إِصۡلَٰحٗا يُوَفِّقِ ٱللَّهُ بَيۡنَهُمَآۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلِيمًا خَبِيرٗا

Sano naga (jenumanja akwiilanya) nkuujogopa ukangani wauli chilikati chao (ŵalume ni ŵankwao), basi tumisyani namangoswe jwakuchilume ni namangoswe jwakuchikongwe (kuti akachengulanye), naga ŵanaŵaŵiliwo ali asachile kwilanya, Allah tiŵakombolasye, chisimu Allah aŵele Jwakumanyilila nnope, Jwaasimanya abali syosope.

आयत: 36

۞ وَٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَلَا تُشۡرِكُواْ بِهِۦ شَيۡـٔٗاۖ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنٗا وَبِذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَٱلۡجَارِ ذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡجَارِ ٱلۡجُنُبِ وَٱلصَّاحِبِ بِٱلۡجَنۢبِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ مَن كَانَ مُخۡتَالٗا فَخُورًا

Soni mun'galagatilani Allah ni nkam'bwanganyaga ni chilichose, nombe achinangolo ŵanaŵaŵili mwatendelani yambone, kwisa soni ŵaulongo, ŵawina, masikini, jwakuŵandikana najo nyumba niali jwaulongo, jwakuŵandikana najo nyumba niali mundu nsape, n'jenu jwakutama najo imo, jwapaulendo ni (mateeka) gagapatile magasa genu gakun'dyo. Chisimu Allah ngakasaŵanonyela aŵala ŵali ŵakulikwesya ni kuliiti.

आयत: 37

ٱلَّذِينَ يَبۡخَلُونَ وَيَأۡمُرُونَ ٱلنَّاسَ بِٱلۡبُخۡلِ وَيَكۡتُمُونَ مَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦۗ وَأَعۡتَدۡنَا لِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٗا مُّهِينٗا

Aŵala ŵaakutenda ubayili ni kwachisyaga soni ŵandu kutenda ubayili, ni akusisaga yaŵapele Allah kuumila mu ukoto Wakwe. Ni twalinganyichiisye achimakafili ilagasyo yakwalusya.^[4]

(4:4) Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwatite: “Pangali lisiku lyaakuchelwaga mu lyalakwelyo achikapolo, ikaŵeje Achimalaika ŵaŵili akasatulukaga. Jumo jwao jukasatiji: ‘E Allah! Mumpaani jwakutoola yakuuchisya (pa yaatosile).’ Sano jwinejo nijukasati: ‘E Allah! Mumpaani jwakuumbata chonasiko.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 1374).

आयत: 38

وَٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمۡ رِئَآءَ ٱلنَّاسِ وَلَا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَلَا بِٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۗ وَمَن يَكُنِ ٱلشَّيۡطَٰنُ لَهُۥ قَرِينٗا فَسَآءَ قَرِينٗا

Ni aŵala ŵaakutolaga ipanje yao mwakulilochesya ku ŵandu, ni ngakunkulupilila Allah ni Lisiku Lyambesi. Sano mundu jwachaŵe shetani n'jakwe, nikuti taŵe akwete n'jakwe jwakusakala nnope.

आयत: 39

وَمَاذَا عَلَيۡهِمۡ لَوۡ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقَهُمُ ٱللَّهُۚ وَكَانَ ٱللَّهُ بِهِمۡ عَلِيمًا

Ana soni chichi chikaasawisye ŵanganyao ingaŵe ŵankulupilile Allah ni Lisiku Lyambesi, nikutolaga mu ichindu yaŵapele Allah? Sanotu Allah ni jwali Jwakwamanya chenene ŵanganyao.

आयत: 40

إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَظۡلِمُ مِثۡقَالَ ذَرَّةٖۖ وَإِن تَكُ حَسَنَةٗ يُضَٰعِفۡهَا وَيُؤۡتِ مِن لَّدُنۡهُ أَجۡرًا عَظِيمٗا

Chisimu Allah jwangatenda lupuso (ku iwumbe Yakwe atamuno pachitendo chamwana chanti chisawu) usito wa lunyilili, sano nachiŵaga chambone, akasachitupiyaga nikupeleka kuumila Kukwakwe malipilo gamakulungwa nnope.

आयत: 41

فَكَيۡفَ إِذَا جِئۡنَا مِن كُلِّ أُمَّةِۭ بِشَهِيدٖ وَجِئۡنَا بِكَ عَلَىٰ هَٰٓؤُلَآءِ شَهِيدٗا

Nambi ichiŵa uli ndema jatuchiika najo mboni kutyochela mu nkutula uliwose (jakuutendela umboni nkutulao), nikwika namwe (mmwe Muhammadi ﷺ) kuŵa mboni pa ŵanganyaŵa?

आयत: 42

يَوۡمَئِذٖ يَوَدُّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَعَصَوُاْ ٱلرَّسُولَ لَوۡ تُسَوَّىٰ بِهِمُ ٱلۡأَرۡضُ وَلَا يَكۡتُمُونَ ٱللَّهَ حَدِيثٗا

Lyele lisikulyo aŵala ŵaŵakufuulu, ni kunnyosya Ntenga ﷺ chachilajila yanti: Bolaga likagambe kwasimasya litaka (ningasyuka soni), ni ngasakombola kunsisa Allah liloŵe lililyose (lyakwamba yaŵapanganyisye).

आयत: 43

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَقۡرَبُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَأَنتُمۡ سُكَٰرَىٰ حَتَّىٰ تَعۡلَمُواْ مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّىٰ تَغۡتَسِلُواْۚ وَإِن كُنتُم مَّرۡضَىٰٓ أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوۡ جَآءَ أَحَدٞ مِّنكُم مِّنَ ٱلۡغَآئِطِ أَوۡ لَٰمَسۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَلَمۡ تَجِدُواْ مَآءٗ فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدٗا طَيِّبٗا فَٱمۡسَحُواْ بِوُجُوهِكُمۡ وَأَيۡدِيكُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا

E jenumanja ŵankulupilile! Ngasin'jiŵandichila Swala kutendaga n'di nkolelwe, mpaka mmanyilile kaje yankuŵecheta, atamuno soni n'di ni janaba (ngasin'jinjila mu nsikiti kukuswaali) mpaka nkajoje, ikaŵeje jwagamba kutumbulukanya litala (mu nsikitimo pakwinjilila aku ni kopochela aku). Sano naga n'di ŵakulwala, kapena pa ulendo, kapena jumo mwa jenumanja ayiiche kutyochela kukaŵenduka (kuchimbusi), kapena nkwayanile ni achimmasyeto (pakutenda nsangu), ni nganin'gapata mesi, basi gambani kutenda Tayammamu ni litaka lyambone,^[5] basi pakaani kungope kwenu ni m’makono mwenu. Chisimu Allah aŵele Nkusiimaasya (ilemwa), Jwakululuka kusyene.

(4:5) Tayammamu (kupata twahara nambo soni kupata wunsu pakamulichisya masengo litaka): Naga mesi gasoŵile, kapena pana chipaka changakomboleka kamulichisya masengo mesi mpela kulwala, basi takamulichisye masengo litaka lyambone lyana luwundu, pakupakasya kungope ni pachanya pa magasa ganagaŵili. Ayi takomboleche kutenda kampepe ni kwimila m’malo mwa koga ni kupata wunsu naga ali anuyiye yinayiŵiliyo nakamo.

आयत: 44

أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ أُوتُواْ نَصِيبٗا مِّنَ ٱلۡكِتَٰبِ يَشۡتَرُونَ ٱلضَّلَٰلَةَ وَيُرِيدُونَ أَن تَضِلُّواْ ٱلسَّبِيلَ

Ana ngankwaona aŵala ŵapedwile chipande cha chitabu ŵaakulisagulila kusokonechela, nikusachililaga soni kuti n'di nsokonechele ŵanganyammwe (kuleka) litala (lyagoloka)!

आयत: 45

وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِأَعۡدَآئِكُمۡۚ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ وَلِيّٗا وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ نَصِيرٗا

Soni Allah akumanyilila chenene ya amagongo ŵenu, ni akukwanila Allah kuŵa Nkugosa, soni Allah akukwanila kuŵa Nkukamuchisya.

आयत: 46

مِّنَ ٱلَّذِينَ هَادُواْ يُحَرِّفُونَ ٱلۡكَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِۦ وَيَقُولُونَ سَمِعۡنَا وَعَصَيۡنَا وَٱسۡمَعۡ غَيۡرَ مُسۡمَعٖ وَرَٰعِنَا لَيَّۢا بِأَلۡسِنَتِهِمۡ وَطَعۡنٗا فِي ٱلدِّينِۚ وَلَوۡ أَنَّهُمۡ قَالُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَا وَٱسۡمَعۡ وَٱنظُرۡنَا لَكَانَ خَيۡرٗا لَّهُمۡ وَأَقۡوَمَ وَلَٰكِن لَّعَنَهُمُ ٱللَّهُ بِكُفۡرِهِمۡ فَلَا يُؤۡمِنُونَ إِلَّا قَلِيلٗا

Mwa ŵandu ŵali mu chiyuda, pana ŵaakugapitikusyaga maloŵe pakugatyosya mmangwakwe, ni akutiji (pakunsalila Muhammadi ﷺ): “Tupikene nambo tunyosyisye, soni pikanani n'di ŵangapikana.” (Kwakuli kulwesa). Soni (akuntendaga kuti): “Tuchiingaani.” (Achambaga nkuchiinga jwakwe jwangali lunda, akuŵecheta gele maloŵega) mwakupinda ndimi syao (kuti Muhammadi ﷺ ajileje: “Akunjimbichisya,” kutendaga ali nkunchindimbula), ni kusaka kujinyosya Dini (ja Usilamu). Nambo chisimu ŵanganyao ingaŵe ŵaliji ali nkuti: “Tupikene soni tukundile, ni pikanani soni ntukosoŵalile, (mmalo mwakuti ‘Tuchiingaani),” ingaliji yambone kukwao ni yagoloka nnope, nambo kuti Allah ate kwalwesa ligongo lya ukafili wao, ni ngaakukulupilila ikaŵeje panandipe.

आयत: 47

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ ءَامِنُواْ بِمَا نَزَّلۡنَا مُصَدِّقٗا لِّمَا مَعَكُم مِّن قَبۡلِ أَن نَّطۡمِسَ وُجُوهٗا فَنَرُدَّهَا عَلَىٰٓ أَدۡبَارِهَآ أَوۡ نَلۡعَنَهُمۡ كَمَا لَعَنَّآ أَصۡحَٰبَ ٱلسَّبۡتِۚ وَكَانَ أَمۡرُ ٱللَّهِ مَفۡعُولًا

E jenumanja ŵamwapedwile chitabu (cha Baibulo Ayuda ni Akilisito)! Ikulupililani yatutulwisye (kwa Muhammadi ﷺ) yaikwitichisya yan'di nayo, nkanituiche mwakusigalausya ngope (kuŵa syangali meso, ngwimbi, mbula, pakamwa ata chipundi), kaneka nikusipombotachisya kunyuma kwakwe (kundungu), kapena nkanitwalwese ŵanganyao yatwatite pakwalwesa achinsyene (kasa uchimbichimbi wa lisiku) Lyakuŵeluka. Sano chilamusi cha Allah ni chiŵele chakutendekwape basi.^[6]

(4:6) (a) Aji Ȃyaji jiŵele chitetelo chakogoya nnope chakwatetela Ayuda ni Akilisito ŵaakuukaana utume wa Muhammadi ﷺ. Nambo soni jikwalamula kusyene yakunkulupilila Ntenga jwa Allah Muhammadi ﷺ, ni kukunda utenga wajuyiche nao wa Tauhidi ni Qur’an. (b) Nnole chilaaki cha Ȃya ja (3:85).

आयत: 48

إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَغۡفِرُ أَن يُشۡرَكَ بِهِۦ وَيَغۡفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِكَ لِمَن يَشَآءُۚ وَمَن يُشۡرِكۡ بِٱللَّهِ فَقَدِ ٱفۡتَرَىٰٓ إِثۡمًا عَظِيمًا

Chisimu Allah nganaŵa akululwiche (sambi sya) kum'bwanganya (ni indu ine), nambo akasakululukaga (sambi sine) syanganisiŵa syalakwesi kwa mundu jwansachile. Sano jwachaiche mwakum'bwanganya Allah (ni indu ine), nikuti chaŵe pamasile papanganyisye chikansambi chekulungwa.

आयत: 49

أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ يُزَكُّونَ أَنفُسَهُمۚ بَلِ ٱللَّهُ يُزَكِّي مَن يَشَآءُ وَلَا يُظۡلَمُونَ فَتِيلًا

Ana ngankwaona aŵala (Ayuda ni Akilisito) ŵaakuliswejesyaga achimisyene? Nambo Allah ni jwaakunswejesya jwansachile, soni ngasaja kutendedwa lupuso atamose pa (kachindu kamwana kanti chisawu) kawuusi kankati mwa lupele lwatende.

आयत: 50

ٱنظُرۡ كَيۡفَ يَفۡتَرُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَۖ وَكَفَىٰ بِهِۦٓ إِثۡمٗا مُّبِينًا

Nnole, yaakuti pakunsepela Allah unami! Sanotu ayi ikwanila kuŵa sambi syakuonechela (syakuja kwajinjichisya ku Moto).

आयत: 51

أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ أُوتُواْ نَصِيبٗا مِّنَ ٱلۡكِتَٰبِ يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡجِبۡتِ وَٱلطَّٰغُوتِ وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ هَٰٓؤُلَآءِ أَهۡدَىٰ مِنَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ سَبِيلًا

Ana ngankwaona aŵala ŵapedwile chipande chachitabu, ŵaakuŵa ali nkukulupilila isanamu ni shetani, ni akuŵechetaga ni achimakafili kuti: ŵanganyao (achimakafiliwo) ni ŵali petala lyagoloka nnope kwapunda ŵandu ŵakulupilile (Asilamu).

आयत: 52

أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ لَعَنَهُمُ ٱللَّهُۖ وَمَن يَلۡعَنِ ٱللَّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُۥ نَصِيرًا

Ŵanganyao ni aŵala ŵaŵalwesile Allah. Sano jwaakwika mwakulwesedwa ni Allah, nikuti nganim'ba mumpatiile nkulupusyo.

आयत: 53

أَمۡ لَهُمۡ نَصِيبٞ مِّنَ ٱلۡمُلۡكِ فَإِذٗا لَّا يُؤۡتُونَ ٱلنَّاسَ نَقِيرًا

Kapena akwete ŵanganyao chipande cha uchimwene (wa Allah)? Ingaŵetu iyyo, nikuti nga nganiŵapa ŵandu (ata kachindu kannono kanti chisawu) chisowu cha lupele lwa tende.

आयत: 54

أَمۡ يَحۡسُدُونَ ٱلنَّاسَ عَلَىٰ مَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦۖ فَقَدۡ ءَاتَيۡنَآ ءَالَ إِبۡرَٰهِيمَ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَءَاتَيۡنَٰهُم مُّلۡكًا عَظِيمٗا

Kapena akwatendela litima ŵandu (Asilamu) pa ichindu yaŵapele Allah (wauli utume) kuumila mu okoto Wakwe? Basi pamasile patwalipele liŵasa lya Ibrahima Chitabu ni lunda lwakusokoka, ni twapele soni ŵanganyao uchimwene wekulungwa nnope.

आयत: 55

فَمِنۡهُم مَّنۡ ءَامَنَ بِهِۦ وَمِنۡهُم مَّن صَدَّ عَنۡهُۚ وَكَفَىٰ بِجَهَنَّمَ سَعِيرًا

Basi ŵane mwa ŵanganyao pana ŵaikulupilile yalakweyi, nambo soni ŵane mwa ŵanganyao pana ŵaliŵambesye nayo, ni jikwanila Jahannama kuŵa jakwachomela.

आयत: 56

إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِـَٔايَٰتِنَا سَوۡفَ نُصۡلِيهِمۡ نَارٗا كُلَّمَا نَضِجَتۡ جُلُودُهُم بَدَّلۡنَٰهُمۡ جُلُودًا غَيۡرَهَا لِيَذُوقُواْ ٱلۡعَذَابَۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَزِيزًا حَكِيمٗا

Chisimu ŵandu ŵakaaniile ma Ȃya Getu, tuchija kwajinjisya ku Moto. Ndaŵi ni katema kachigakatinicheje mapende gao, chitukaatindanichisyeje ni mapende gane kuti akapasyejepe ilagasyo. Chisimu Allah aŵele Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.

आयत: 57

وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ سَنُدۡخِلُهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۖ لَّهُمۡ فِيهَآ أَزۡوَٰجٞ مُّطَهَّرَةٞۖ وَنُدۡخِلُهُمۡ ظِلّٗا ظَلِيلًا

Sano ŵandu ŵaakulupilile nikutendaga yambone, chitukaajinjisye ku Matimbe ga ku Mbepo gasikujilima cha pasi pakwe sulo, chakaŵe ŵandamo mwalakwemo kwayaka ni yaka. Akwete kupata ŵanganyao mwalakwemo achiŵammakwao ŵaswejesyedwe,^[7] nitukaajinjisye soni kumiwulili jakusisimila chenene.^[8]

(4:7) Nnole chilaaki cha Ȃya ja (2:25).
(4:8) Akusimulila Anasi bin Mâlik ضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwatite: “Chisimu ku Mbepo kwana chitela (chekulungwa nnope nambo soni chakutenjela kusyene), kwanti jwankwele pa chinyama jutite jujende mu m’bulili wakwe yaka yakwana lichila (100), nganijuŵa jukombwele kuchikatanganya.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 3079).

आयत: 58

۞ إِنَّ ٱللَّهَ يَأۡمُرُكُمۡ أَن تُؤَدُّواْ ٱلۡأَمَٰنَٰتِ إِلَىٰٓ أَهۡلِهَا وَإِذَا حَكَمۡتُم بَيۡنَ ٱلنَّاسِ أَن تَحۡكُمُواْ بِٱلۡعَدۡلِۚ إِنَّ ٱللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُم بِهِۦٓۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ سَمِيعَۢا بَصِيرٗا

Chisimu Allah akunnamula yanti, mwauchisyeje achimisyene ichindu yampele kusalasya, soni ndema jankwilanya chilikati cha ŵandu, jilanyani mwagolosya, chisimu Allah (misyungu) jaakuŵa ali nkum'bunda najo jiŵele jambone nnope, chisimu Allah aŵele Jwakupikanichisya, Jwakulolechesya.

आयत: 59

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُواْ ٱلرَّسُولَ وَأُوْلِي ٱلۡأَمۡرِ مِنكُمۡۖ فَإِن تَنَٰزَعۡتُمۡ فِي شَيۡءٖ فَرُدُّوهُ إِلَى ٱللَّهِ وَٱلرَّسُولِ إِن كُنتُمۡ تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۚ ذَٰلِكَ خَيۡرٞ وَأَحۡسَنُ تَأۡوِيلًا

E jenumanja ŵankulupilile! Mumpikanilani Allah soni ni mumpikanile Ntenga ﷺ, kwisa soni ŵaakwete ulamusi mwa jenumanja (Asilamu). Sano naga ntindene pa chindu chilichose, basi chiuchisyani kwa Allah ni kwa Ntenga ﷺ nam'baga ŵanganyammwe nkunkulupilila Allah ni Lisiku Lyambesi, yalakweyo ni yaili chenene (pakumasya ukangani) soni ni yaikwete yakuichisya yambone nnope.

आयत: 60

أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ يَزۡعُمُونَ أَنَّهُمۡ ءَامَنُواْ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡكَ وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبۡلِكَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُوٓاْ إِلَى ٱلطَّٰغُوتِ وَقَدۡ أُمِرُوٓاْ أَن يَكۡفُرُواْ بِهِۦۖ وَيُرِيدُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَن يُضِلَّهُمۡ ضَلَٰلَۢا بَعِيدٗا

Ana ngankwaona aŵala (achinakunaku) ŵaagamba kuŵecheta mwaukoleko kuti ŵanganyao ayikulupilile yaitulusyidwe kukwenu, ni yayatulusyidwe paujo penu? Akusaka ŵanganyao kuti akalamulidwe (magambo gao) ni malamusi gangajilana ni Sharia, kutendaga pamasile palamulidwe yagakana gele (malamusigo), sanotu shetani ni akusaka kuti ŵasokonesye ŵangayao kusokonechela kwanaula.

आयत: 61

وَإِذَا قِيلَ لَهُمۡ تَعَالَوۡاْ إِلَىٰ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ وَإِلَى ٱلرَّسُولِ رَأَيۡتَ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ يَصُدُّونَ عَنكَ صُدُودٗا

Soni pati asalilidwemo kuti: “Ikani kuyatulwisye Allah, soni (ikani) kwa Ntenga ﷺ.” Chimwaone achinakunaku ali nkuntundumalila kusyesyene.

आयत: 62

فَكَيۡفَ إِذَآ أَصَٰبَتۡهُم مُّصِيبَةُۢ بِمَا قَدَّمَتۡ أَيۡدِيهِمۡ ثُمَّ جَآءُوكَ يَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ إِنۡ أَرَدۡنَآ إِلَّآ إِحۡسَٰنٗا وَتَوۡفِيقًا

Ana mpaka iŵe uli ndema jakwapata ipato ligongo lya yagalongwesye makono gao, (nikuŵa pangali ŵane ŵakwajilanyichisya ikaŵeje mmwejo Muhammadi ﷺ)? Kaneko nikum’bichilila aku achilumbilaga (mwakulipembechela) kuti: “Tukunnumbila Allah, nganitusakaga (kuujitichisya ulamusi wa ŵanganyao pakuja kwalaŵila kunneka mwwe), nambo (twagambaga kusaka kulosya) umbone ni kupikanganana!”

आयत: 63

أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ يَعۡلَمُ ٱللَّهُ مَا فِي قُلُوبِهِمۡ فَأَعۡرِضۡ عَنۡهُمۡ وَعِظۡهُمۡ وَقُل لَّهُمۡ فِيٓ أَنفُسِهِمۡ قَوۡلَۢا بَلِيغٗا

Ŵanganyao ni aŵala ŵaakuimanya Allah yaili m’mitima mwao, basi mwalekani (nkaapa ilagasyo), nambo mwajamukani ni kwaŵechetela maloŵe gakwinjilisya m’mitima mwao.

आयत: 64

وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن رَّسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ وَلَوۡ أَنَّهُمۡ إِذ ظَّلَمُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ جَآءُوكَ فَٱسۡتَغۡفَرُواْ ٱللَّهَ وَٱسۡتَغۡفَرَ لَهُمُ ٱلرَّسُولُ لَوَجَدُواْ ٱللَّهَ تَوَّابٗا رَّحِيمٗا

Ni nganitutumisyeje ntenga jwalijose ikaaŵeje kuti akundidweje kwa lisosa lya Allah. Sano ŵanganyao pandema jaŵalitendele lupuso achimisyene, ingaŵe ŵam’bichilile (mmwe Muhammadi ﷺ) ni kum'benda Allah chikululuko, nombe najo Ntenga ﷺ nikwaŵendela chikululuko, chisimu chene angansimene Allah ali Jwakupochela nnope toba, Jwachanasa channope.

आयत: 65

فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤۡمِنُونَ حَتَّىٰ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيۡنَهُمۡ ثُمَّ لَا يَجِدُواْ فِيٓ أَنفُسِهِمۡ حَرَجٗا مِّمَّا قَضَيۡتَ وَيُسَلِّمُواْ تَسۡلِيمٗا

Nambo ngaŵa (mwaakuŵechetelamo kuti akulupiliile), ngwalumbila Ambuje ŵenu! Ngaŵa nkuŵa ŵakulupilila ŵanganyao ni ikaŵeje ali antesile (mmwe Muhammadi ﷺ) kuŵa nkwaajilanya jwao pa ichindu yalekangene chilikati chao, soni ni akasimana usito m’mitima mwao pa ulamusi wannamwile, ni alipeleche kusyesyene (paakunda ulamusi wenuwo).

आयत: 66

وَلَوۡ أَنَّا كَتَبۡنَا عَلَيۡهِمۡ أَنِ ٱقۡتُلُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ أَوِ ٱخۡرُجُواْ مِن دِيَٰرِكُم مَّا فَعَلُوهُ إِلَّا قَلِيلٞ مِّنۡهُمۡۖ وَلَوۡ أَنَّهُمۡ فَعَلُواْ مَا يُوعَظُونَ بِهِۦ لَكَانَ خَيۡرٗا لَّهُمۡ وَأَشَدَّ تَثۡبِيتٗا

Soni Uwwe tungaŵe twalamwile ŵanganyao yanti: “Ulaganani mwachimisyenepe,” kapena: “Kopokani m’majumba mwenu,” nga nganatenda yalakweyo ikaŵeje ŵannonope mwa jamanjao. Nambo ingaŵe ŵanganyao ŵatesile yaŵaliji nkusalilidwa, ingaliji yambone kukwao ni yakupundanganya nnope kulimbanganya (chikulupi chao).

आयत: 67

وَإِذٗا لَّأٓتَيۡنَٰهُم مِّن لَّدُنَّآ أَجۡرًا عَظِيمٗا

Soni pa jele ndemajo, chisimu chene tungapele ŵanganyao kuumila Kukwetu malipilo gamakulungwa nnope.

आयत: 68

وَلَهَدَيۡنَٰهُمۡ صِرَٰطٗا مُّسۡتَقِيمٗا

Soni tungajongolele kwitala lyagoloka (lyakuja kwaikasya ku Mbepo).

आयत: 69

وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَٱلرَّسُولَ فَأُوْلَٰٓئِكَ مَعَ ٱلَّذِينَ أَنۡعَمَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِم مِّنَ ٱلنَّبِيِّـۧنَ وَٱلصِّدِّيقِينَ وَٱلشُّهَدَآءِ وَٱلصَّٰلِحِينَۚ وَحَسُنَ أُوْلَٰٓئِكَ رَفِيقٗا

Sano ŵachampikanile Allah ni Ntenga ﷺ, basi ŵanganyao ni ŵachachiŵa pamo ni ŵandu ŵaŵapele Allah chindimba, kutandila Achimitume, ni ŵakulungamika kusyene (pachikulupi), ni ŵakuwila kungondo (jakumenyana ni makafili), kwisa soni (ŵandu) ŵambone, kaje kusalala kuŵa nao imo ŵanganyao!

आयत: 70

ذَٰلِكَ ٱلۡفَضۡلُ مِنَ ٱللَّهِۚ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ عَلِيمٗا

Walakweo ni ukoto wakuumila kwa Allah, sano Allah akukwanila kuŵa Nkumanyilila Nsyesyene.

आयत: 71

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ خُذُواْ حِذۡرَكُمۡ فَٱنفِرُواْ ثُبَاتٍ أَوِ ٱنفِرُواْ جَمِيعٗا

E jenumanja ŵankulupilile! Jigalani yakuligosela (ku amagongo ŵenu), basi ni m’biguleje (wa kungondo) makuga-makuga kapena ŵigulani ŵanaose nakamo.

आयत: 72

وَإِنَّ مِنكُمۡ لَمَن لَّيُبَطِّئَنَّ فَإِنۡ أَصَٰبَتۡكُم مُّصِيبَةٞ قَالَ قَدۡ أَنۡعَمَ ٱللَّهُ عَلَيَّ إِذۡ لَمۡ أَكُن مَّعَهُمۡ شَهِيدٗا

Soni chisimu mu ŵanganyammwe, pana jwaakusigalila munyuma (ngajaula kungondoko nikwagwisyaga soni ulesi ŵane), sano pati yimpatile ipato ŵanganyammwe akasatiji: “Chisimu Allah ambele chindimba pangapatikana une (kwalakweko) imo ni ŵanganyao.”

आयत: 73

وَلَئِنۡ أَصَٰبَكُمۡ فَضۡلٞ مِّنَ ٱللَّهِ لَيَقُولَنَّ كَأَن لَّمۡ تَكُنۢ بَيۡنَكُمۡ وَبَيۡنَهُۥ مَوَدَّةٞ يَٰلَيۡتَنِي كُنتُ مَعَهُمۡ فَأَفُوزَ فَوۡزًا عَظِيمٗا

Nambo naga umpatile umbone wakuumila kwa Allah (mpela kupata chipanje chakuchileka amagongo), chisimu akasaŵechetaga mpela paliji pangali chinonyelo chilikati chenu ni jwalakwejo: “Nkongwene! Ngaŵe imo ni ŵanganyao ngati ngapundile kupunda kwekulungwa nnope (pakungaŵila chipanjecho).”

आयत: 74

۞ فَلۡيُقَٰتِلۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ ٱلَّذِينَ يَشۡرُونَ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا بِٱلۡأٓخِرَةِۚ وَمَن يُقَٰتِلۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَيُقۡتَلۡ أَوۡ يَغۡلِبۡ فَسَوۡفَ نُؤۡتِيهِ أَجۡرًا عَظِيمٗا

Basi (jwapite kungondoko), apute ngondo petala lya Allah (kwaputa) ŵandu ŵaakusagula wumi wa duniya pakusumanya ni Akhera (ligongo lya ukafili wao), sano jwataiche mwakuputa ngondo petala lya Allah, nikuulajidwa kapena kupunda, basi tuchijisa kumpa malipilo gamakulungwa nnope.

आयत: 75

وَمَا لَكُمۡ لَا تُقَٰتِلُونَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَٱلۡمُسۡتَضۡعَفِينَ مِنَ ٱلرِّجَالِ وَٱلنِّسَآءِ وَٱلۡوِلۡدَٰنِ ٱلَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَآ أَخۡرِجۡنَا مِنۡ هَٰذِهِ ٱلۡقَرۡيَةِ ٱلظَّالِمِ أَهۡلُهَا وَٱجۡعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ وَلِيّٗا وَٱجۡعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ نَصِيرًا

Ana chichi chisawisye kukwenu (chakuntendekasya) kuti nkaputa ngondo petala lya Allah, ni (kwakulupusya) ŵali ŵangalikombolela mwa achalume, achakongwe ni ŵanache, ŵakasatiji: “Ambuje ŵetu! Tukoposyani m'musiwu (wa Maaka) wauli achinsyene ŵakwe ŵalupuso, soni tuŵichilani kuumila Kukwenu nkutugosa, soni tuŵichilani kuumila Kukwenu nkutukamuchisya.”

आयत: 76

ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ يُقَٰتِلُونَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۖ وَٱلَّذِينَ كَفَرُواْ يُقَٰتِلُونَ فِي سَبِيلِ ٱلطَّٰغُوتِ فَقَٰتِلُوٓاْ أَوۡلِيَآءَ ٱلشَّيۡطَٰنِۖ إِنَّ كَيۡدَ ٱلشَّيۡطَٰنِ كَانَ ضَعِيفًا

Ŵandu ŵakulupilile akuputaga ngondo petala lya Allah, nambo achimakafili akuputaga ngondo petala lya shetani, basi iputani ngondo isyoŵe ya shetani, chisimu malindi ga shetani gaŵele gangali machili.

आयत: 77

أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ قِيلَ لَهُمۡ كُفُّوٓاْ أَيۡدِيَكُمۡ وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡقِتَالُ إِذَا فَرِيقٞ مِّنۡهُمۡ يَخۡشَوۡنَ ٱلنَّاسَ كَخَشۡيَةِ ٱللَّهِ أَوۡ أَشَدَّ خَشۡيَةٗۚ وَقَالُواْ رَبَّنَا لِمَ كَتَبۡتَ عَلَيۡنَا ٱلۡقِتَالَ لَوۡلَآ أَخَّرۡتَنَآ إِلَىٰٓ أَجَلٖ قَرِيبٖۗ قُلۡ مَتَٰعُ ٱلدُّنۡيَا قَلِيلٞ وَٱلۡأٓخِرَةُ خَيۡرٞ لِّمَنِ ٱتَّقَىٰ وَلَا تُظۡلَمُونَ فَتِيلًا

Ana ngankwaona aŵala ŵana kusalilidwaga kuti: “Gakanyani makono genu (kuti gakaaputa achimakafili mpaka chalamule kaje Allah), nambo gambagani kwimika Swala mwakolosya ni kutolaga Zaka?” Sano ndema jakwalamulidwe kwa ŵanganyao kuputa ngondo, yeti likuga line mwa jamanjao lyaliji nkwajogopa ŵandu (makafili) yalikutiji pakun’jogopa Allah kapena woga wakupunda pele. Ni ŵatite: “Ambuje ŵetu! Ligongo chichi ntulamwile kuputa ngondo? Ngati bola nkaatuchelewasye ndema jannono (ikaliji yambone)!” Jilani: “Kusengwa kwa pa duniya kuŵele kwannono, nambo Akhera ni jajili jambone nnope kwa mundu jwali jwawoga (wakun'jogopa Allah), soni ngasin'ja kutendedwa lupuso atamose pa (kachindu kamwana kanti chisawu) kawuusi kankati mwa lupele lwa tende.”

आयत: 78

أَيۡنَمَا تَكُونُواْ يُدۡرِككُّمُ ٱلۡمَوۡتُ وَلَوۡ كُنتُمۡ فِي بُرُوجٖ مُّشَيَّدَةٖۗ وَإِن تُصِبۡهُمۡ حَسَنَةٞ يَقُولُواْ هَٰذِهِۦ مِنۡ عِندِ ٱللَّهِۖ وَإِن تُصِبۡهُمۡ سَيِّئَةٞ يَقُولُواْ هَٰذِهِۦ مِنۡ عِندِكَۚ قُلۡ كُلّٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِۖ فَمَالِ هَٰٓؤُلَآءِ ٱلۡقَوۡمِ لَا يَكَادُونَ يَفۡقَهُونَ حَدِيثٗا

Palipose pachim'be chiwa chichimpatepe, atamose n'di m’makome geliye mwa kunyang'amasya, naga umbone uli wapatile (achimakafili ni achinakunaku) akasatiji: “Walakweu ukumila kwa Allah.” Nambo naga chapatile chakusakala ni akasatiji: “Chalakwechi chikuumila kukwenu (mmwe Muhammadi ﷺ). Jilani: “Yosope ikuumila kwa Allah (mu lisosa Lyakwe).” Ana kwa ŵele ŵanduŵa chipali chichi chikwatendekasya kuti alepele kupikanichisya abali (jilijose)?

आयत: 79

مَّآ أَصَابَكَ مِنۡ حَسَنَةٖ فَمِنَ ٱللَّهِۖ وَمَآ أَصَابَكَ مِن سَيِّئَةٖ فَمِن نَّفۡسِكَۚ وَأَرۡسَلۡنَٰكَ لِلنَّاسِ رَسُولٗاۚ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ شَهِيدٗا

Umbone uliose waumpatile nikuti ukuumila kwa Allah (ligongo lya ukoto Wakwe), nambo chakusakala chilichose chachimpatile nikuti chikuumila kukwenu mwasyene (ligongo lya itendo yenu yakusakala). Ni tuntumisye (mmwe Muhammadi ﷺ) kuŵa ntenga kwa ŵandu, sano Allah akukwanila kuŵa Mboni.

आयत: 80

مَّن يُطِعِ ٱلرَّسُولَ فَقَدۡ أَطَاعَ ٱللَّهَۖ وَمَن تَوَلَّىٰ فَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ عَلَيۡهِمۡ حَفِيظٗا

Jwatampikanile Ntenga ﷺ nikuti taŵe pamasile pampikanile Allah, nambo jwatagalauche (kuleka yele), basi nganituntumisya (mmwejo Muhammadi ﷺ) kuŵa jwakwalolela ŵanganyao.

आयत: 81

وَيَقُولُونَ طَاعَةٞ فَإِذَا بَرَزُواْ مِنۡ عِندِكَ بَيَّتَ طَآئِفَةٞ مِّنۡهُمۡ غَيۡرَ ٱلَّذِي تَقُولُۖ وَٱللَّهُ يَكۡتُبُ مَا يُبَيِّتُونَۖ فَأَعۡرِضۡ عَنۡهُمۡ وَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۚ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ وَكِيلًا

Ni akasatiji: “Tuukuunda.” Nambo naga atyosile kukwenu likuga line mwa jamanjao likasachesyaga kutaŵana (inepe) yangaŵaga yankuŵecheta, sano Allah ni akulemba yaakuchesya kutaŵanayo. Basi mwalekani (nkaapa ilagasyo) ni n'jegamile kwa Allah, sano Allah akukwanila kuŵa Nkun'jegama.

आयत: 82

أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ ٱلۡقُرۡءَانَۚ وَلَوۡ كَانَ مِنۡ عِندِ غَيۡرِ ٱللَّهِ لَوَجَدُواْ فِيهِ ٱخۡتِلَٰفٗا كَثِيرٗا

Ana ni ngaakujichetelela Qur’an? Mwanti jingaŵe jikuumila kwangaŵaga kwa Allah, angausimene mwalakwemo nkanikani wejinji (mwanti jikaliji nkukanilana jisyenepe, nambo nganijiŵa iyyo ata panandi).

आयत: 83

وَإِذَا جَآءَهُمۡ أَمۡرٞ مِّنَ ٱلۡأَمۡنِ أَوِ ٱلۡخَوۡفِ أَذَاعُواْ بِهِۦۖ وَلَوۡ رَدُّوهُ إِلَى ٱلرَّسُولِ وَإِلَىٰٓ أُوْلِي ٱلۡأَمۡرِ مِنۡهُمۡ لَعَلِمَهُ ٱلَّذِينَ يَسۡتَنۢبِطُونَهُۥ مِنۡهُمۡۗ وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ لَٱتَّبَعۡتُمُ ٱلشَّيۡطَٰنَ إِلَّا قَلِيلٗا

Soni pati chaichilile chindu chakwayana ni ntunjelele kapena woga, akasachinadiji (kwa ŵandu), mwanti akajiuchisye (abalijo) kwa Ntenga ﷺ ni kwa aŵala ŵaakwete ulamusi mwa jamanjao, akajimanyi aŵala ŵaakujiungunyaga (abali jilijose) mwa jamanjao (kuti aji jakuŵajilwa kujinadi kapena iyayi). Soni ungaŵaga umbone wa Allah kuti uli pa jenumanja kwisa soni chanasa Chakwe, nkankuyiye shetani, ikaŵeje ŵannono (mwa jenumanja).

आयत: 84

فَقَٰتِلۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفۡسَكَۚ وَحَرِّضِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَۖ عَسَى ٱللَّهُ أَن يَكُفَّ بَأۡسَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْۚ وَٱللَّهُ أَشَدُّ بَأۡسٗا وَأَشَدُّ تَنكِيلٗا

Basi putani ngondo (mmwe Muhammadi ﷺ) petala lya Allah, ngankukanganisyidwa (ya ŵandu ŵane) ikaŵeje mwasyene, soni mwachisyani ŵakulupilila, mwine Allah kuŵa nkugachiga machili ga ngondo ga aŵala ŵakanile, sano Allah ni Jwakupundanganya nnope machili, soni Jwakupundanganya nnope pakupeleka ipotesi.

आयत: 85

مَّن يَشۡفَعۡ شَفَٰعَةً حَسَنَةٗ يَكُن لَّهُۥ نَصِيبٞ مِّنۡهَاۖ وَمَن يَشۡفَعۡ شَفَٰعَةٗ سَيِّئَةٗ يَكُن لَّهُۥ كِفۡلٞ مِّنۡهَاۗ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ مُّقِيتٗا

Jwatam'bombele (jwine) duwa jambone (janti inkombolechele ichindu yambone), takole liunjili lya (yambone) yakuumila mu jalakwejo, nombe soni jwatam'bombele (jwine) duwa jakusakala, takole liunjili lya (yakusakala) yakuumila mu jalakwejo, sano Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola (kuchitendela umboni ni kuchisunga).

आयत: 86

وَإِذَا حُيِّيتُم بِتَحِيَّةٖ فَحَيُّواْ بِأَحۡسَنَ مِنۡهَآ أَوۡ رُدُّوهَآۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٍ حَسِيبًا

Soni naga nkomasyidwe ni ukomasye uliose, basi jitikani ni ukomasye wambone nnope kuupunda wele, kapena gambani kuwusya wanti chisawu uwwowo, chisimu Allah pachindu chilichose aŵele Nkuŵalanjila mwakosoŵalila.

आयत: 87

ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۚ لَيَجۡمَعَنَّكُمۡ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ لَا رَيۡبَ فِيهِۗ وَمَنۡ أَصۡدَقُ مِنَ ٱللَّهِ حَدِيثٗا

Allah pangali nnungu jwine (jwakuŵajilwa kun'galagatila) ikaŵeje Jwelepejo, tachinsonganganya kusyene pa lisiku lya Kiyama lyangali kaichila ya lyalakwelyo, ana ni nduni jwali jwakuona nnope pa kaŵechete kumpunda Allah?

आयत: 88

۞ فَمَا لَكُمۡ فِي ٱلۡمُنَٰفِقِينَ فِئَتَيۡنِ وَٱللَّهُ أَرۡكَسَهُم بِمَا كَسَبُوٓاْۚ أَتُرِيدُونَ أَن تَهۡدُواْ مَنۡ أَضَلَّ ٱللَّهُۖ وَمَن يُضۡلِلِ ٱللَّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُۥ سَبِيلٗا

Ana nkwete chichi chikuntendekasya kuti m'be mikutula jiŵili pa ya achinakunaku, kutendaga Allah ŵausisye ŵanganyao (ni kwagwichisya mu ukafili) ligongo lya yapanganyisye? Ana nkusaka kun'jongola mundu jwannechelele Allah kusokonechela? Sano jwaakwika Allah mwakunnechelela kusokonechela, basi nganim'ba mumpatiile litala (lyakongochela).

आयत: 89

وَدُّواْ لَوۡ تَكۡفُرُونَ كَمَا كَفَرُواْ فَتَكُونُونَ سَوَآءٗۖ فَلَا تَتَّخِذُواْ مِنۡهُمۡ أَوۡلِيَآءَ حَتَّىٰ يُهَاجِرُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۚ فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَخُذُوهُمۡ وَٱقۡتُلُوهُمۡ حَيۡثُ وَجَدتُّمُوهُمۡۖ وَلَا تَتَّخِذُواْ مِنۡهُمۡ وَلِيّٗا وَلَا نَصِيرًا

Akasasachililaga n'di nkufuulu ŵanganyammwe yatite pakufulu ŵanyao ni m'be yalumo (kakufulu kakwe), basi ngasimwatenda mwa ŵanganyao kuŵa isyoŵe mpaka akasame petala lya Allah, nambo naga akugalauka (kuleka yakusamayo), basi mwakamulani ni kwaulaga palipose pa mwasimene, soni ngasimuntenda (jwalijose) mwa ŵanganyao kuŵa nsyoŵe kapena nkukamuchisya.

आयत: 90

إِلَّا ٱلَّذِينَ يَصِلُونَ إِلَىٰ قَوۡمِۭ بَيۡنَكُمۡ وَبَيۡنَهُم مِّيثَٰقٌ أَوۡ جَآءُوكُمۡ حَصِرَتۡ صُدُورُهُمۡ أَن يُقَٰتِلُوكُمۡ أَوۡ يُقَٰتِلُواْ قَوۡمَهُمۡۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَسَلَّطَهُمۡ عَلَيۡكُمۡ فَلَقَٰتَلُوكُمۡۚ فَإِنِ ٱعۡتَزَلُوكُمۡ فَلَمۡ يُقَٰتِلُوكُمۡ وَأَلۡقَوۡاْ إِلَيۡكُمُ ٱلسَّلَمَ فَمَا جَعَلَ ٱللَّهُ لَكُمۡ عَلَيۡهِمۡ سَبِيلٗا

Akaŵeje aŵala ŵaakuliwanga ku ŵandu ŵapali pachilikati chenu ni jemanjao pana chilanga (chantunjelele), kapena ŵaakum’bichilila idali yao ili yakutaŵika (ngasaka) kumenyana namwe kapena kumenyana ni ŵandu ŵao, (ŵele nkaputa ngondo), mwanti Allah angasache angapele machili gakunkombolela ŵanganyammwe, basi ni akamenyene namwe, sano naga ali am'bambele ni ngamenyana namwe soni ni kumpa ntunjelele, basi Allah nganam'bichila pa jamanjao litala (lyakumenyana nao).

आयत: 91

سَتَجِدُونَ ءَاخَرِينَ يُرِيدُونَ أَن يَأۡمَنُوكُمۡ وَيَأۡمَنُواْ قَوۡمَهُمۡ كُلَّ مَا رُدُّوٓاْ إِلَى ٱلۡفِتۡنَةِ أُرۡكِسُواْ فِيهَاۚ فَإِن لَّمۡ يَعۡتَزِلُوكُمۡ وَيُلۡقُوٓاْ إِلَيۡكُمُ ٱلسَّلَمَ وَيَكُفُّوٓاْ أَيۡدِيَهُمۡ فَخُذُوهُمۡ وَٱقۡتُلُوهُمۡ حَيۡثُ ثَقِفۡتُمُوهُمۡۚ وَأُوْلَٰٓئِكُمۡ جَعَلۡنَا لَكُمۡ عَلَيۡهِمۡ سُلۡطَٰنٗا مُّبِينٗا

Chimwasimane ŵane ŵaakusaka kupata ntunjelele kukwenu ni kupata soni ntunjelele ku ŵandu ŵao, ndaŵi ni katema jaakwawuchisya (achimijao) ku ukafili akasagwilagamo chose, nambo naga ngaakum'bambala jenumanja, ni ngampa ntunjelele, soni ni ngagachiga makono gao, basi mwakamulani ni kwaulaga palipose pamwasimene, soni ŵanyao ni aŵala ŵatum'bichile pa ŵanganyao umboni wakuonechela (wakunkundisya kwaputa ngondo).

आयत: 92

وَمَا كَانَ لِمُؤۡمِنٍ أَن يَقۡتُلَ مُؤۡمِنًا إِلَّا خَطَـٔٗاۚ وَمَن قَتَلَ مُؤۡمِنًا خَطَـٔٗا فَتَحۡرِيرُ رَقَبَةٖ مُّؤۡمِنَةٖ وَدِيَةٞ مُّسَلَّمَةٌ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِۦٓ إِلَّآ أَن يَصَّدَّقُواْۚ فَإِن كَانَ مِن قَوۡمٍ عَدُوّٖ لَّكُمۡ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَتَحۡرِيرُ رَقَبَةٖ مُّؤۡمِنَةٖۖ وَإِن كَانَ مِن قَوۡمِۭ بَيۡنَكُمۡ وَبَيۡنَهُم مِّيثَٰقٞ فَدِيَةٞ مُّسَلَّمَةٌ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِۦ وَتَحۡرِيرُ رَقَبَةٖ مُّؤۡمِنَةٖۖ فَمَن لَّمۡ يَجِدۡ فَصِيَامُ شَهۡرَيۡنِ مُتَتَابِعَيۡنِ تَوۡبَةٗ مِّنَ ٱللَّهِۗ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمٗا

Jwakulupilila nganaŵa am'buleje jwakulupilila (n'jakwe melepe) ni ikaŵeje mwakulemwa, sano jwam'buleje jwakulupilila mwakulemwa, basi agopole kapolo jwakulupilila kwisa soni malipilo gagapelechedwe kwa akuwilwa, ni ikaŵeje ali akululwiche (akuwilwao) mwasadaka. Sano naŵaga (nkuulajidwajo) jukutyochela ku ŵandu ŵali amagongo ŵenu, nambo ni juli jwakulupilila, basi tin'gambe gopola kapolo jwakulupilila (mwangali kutola malipilo gane), nambo naga (nkuulajidwajo) juli jwakutyochela ku ŵandu ŵapali pachilikati chenu ni jemanjao pana chilanga (changamenyana ngondo), basi gapatikane malipilo gakupelechedwa kwa akuwilwa ni gopola kapolo jwakulupilila, sano jwanganapata (yalakwei), basi chataŵe myesi jiŵili jakulondongana, (aji ni) toba jakuumila kwa Allah, ni aŵele Allah Jwakumanyilila nnope, Jwalunda lwakusokoka.

आयत: 93

وَمَن يَقۡتُلۡ مُؤۡمِنٗا مُّتَعَمِّدٗا فَجَزَآؤُهُۥ جَهَنَّمُ خَٰلِدٗا فِيهَا وَغَضِبَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِ وَلَعَنَهُۥ وَأَعَدَّ لَهُۥ عَذَابًا عَظِيمٗا

Sano jwacham'bulaje jwakulupilila melepe, basi malipilo gakwe ni Jahannama, chijukaŵe jwandamo mwalakwemo, soni Allah antumbilile ni kunnwesa, soni an'dinganyichisye ilagasyo yekulungwa nnope.

आयत: 94

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا ضَرَبۡتُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَتَبَيَّنُواْ وَلَا تَقُولُواْ لِمَنۡ أَلۡقَىٰٓ إِلَيۡكُمُ ٱلسَّلَٰمَ لَسۡتَ مُؤۡمِنٗا تَبۡتَغُونَ عَرَضَ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا فَعِندَ ٱللَّهِ مَغَانِمُ كَثِيرَةٞۚ كَذَٰلِكَ كُنتُم مِّن قَبۡلُ فَمَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡكُمۡ فَتَبَيَّنُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٗا

E jenumanja ŵankulupilile! Pati n'jesile petala lya Allah (kukupuuta ngondo) basi lolechesyani (nkanintende chilichose), soni ngasim'becheta kwa mundu jwampele salâmu (yanti): “Nganim'ba ŵakulupilila mmwejo,” (ni kum'bulaga). Nkusachilila ichindu yakumala ya umi wa duniya! Nambotu kwa Allah ni kwaili yakupata yejinji. Mmomopemo ni mwamwaŵelele ŵanganyammwe kalakala, basi Allah niŵantendele ukoto (pakun'jinjisya mu Usilamu), basi lolechesyani. Chisimu Allah abali syosope sya yankutenda aŵele Jwaasimanya chenene.

आयत: 95

لَّا يَسۡتَوِي ٱلۡقَٰعِدُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ غَيۡرُ أُوْلِي ٱلضَّرَرِ وَٱلۡمُجَٰهِدُونَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡۚ فَضَّلَ ٱللَّهُ ٱلۡمُجَٰهِدِينَ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡ عَلَى ٱلۡقَٰعِدِينَ دَرَجَةٗۚ وَكُلّٗا وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلۡحُسۡنَىٰۚ وَفَضَّلَ ٱللَّهُ ٱلۡمُجَٰهِدِينَ عَلَى ٱلۡقَٰعِدِينَ أَجۡرًا عَظِيمٗا

Nganaŵa alandene ŵakulupilila ŵagamba kutama (ngajaula ku ngondo) kwatyosya ŵakwete ipaka (mpela kuulala, ungalola ni kulemala), (ngaŵa nkulandana) ni akuputa ngondo petala lya Allah ni chipanje chao ni achimisyene ŵakwe, Allah ŵanyakwile pa uchimbichimbi akuputa ngondo petala lya Allah ni chipanje chao ni achimisyene ŵakwe kwapunda ŵagamba kutama, sano ŵanaose Allah ŵapele chilanga cha yambone, nambo kuti Allah ŵajonjechesye malipilo gamakulungwa nnope akuputa ngondo kwapunda ŵagamba kutama.

आयत: 96

دَرَجَٰتٖ مِّنۡهُ وَمَغۡفِرَةٗ وَرَحۡمَةٗۚ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورٗا رَّحِيمًا

(Chachipata) mauchimbichimbi gakuumila Kukwakwe kwisa soni chikululuko ni chanasa, ni aŵele Allah Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.

आयत: 97

إِنَّ ٱلَّذِينَ تَوَفَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ ظَالِمِيٓ أَنفُسِهِمۡ قَالُواْ فِيمَ كُنتُمۡۖ قَالُواْ كُنَّا مُسۡتَضۡعَفِينَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ قَالُوٓاْ أَلَمۡ تَكُنۡ أَرۡضُ ٱللَّهِ وَٰسِعَةٗ فَتُهَاجِرُواْ فِيهَاۚ فَأُوْلَٰٓئِكَ مَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ وَسَآءَتۡ مَصِيرًا

Chisimu ŵandu ŵaakwatyosyaga Achimalaika mitima jao (pa kuwa) ali ŵalitenda lupuso achimisyene (pangasama pa Maaka), akwaŵechetaga kuti: “Mukaŵechi mwaliji?” Ŵanganyao akutiji: “Twaliji wangalikombolela (ni ŵakuŵanidwa) pa chilambo.” (Achimalaika) akutiji: “Ana chilambo cha Allah nganichiŵa chakusapanguka mwanti jenumanja nikomboleka kusamila (kwine) mwalakwemo?” Basi ŵanganyao mauto gao ni Jahannama, kaje kunyalaya malo gakuwujila gakwe!

आयत: 98

إِلَّا ٱلۡمُسۡتَضۡعَفِينَ مِنَ ٱلرِّجَالِ وَٱلنِّسَآءِ وَٱلۡوِلۡدَٰنِ لَا يَسۡتَطِيعُونَ حِيلَةٗ وَلَا يَهۡتَدُونَ سَبِيلٗا

Ikaŵeje ŵangalikombolela (kusyene) mwa achalume, achakongwe ni ŵanache ŵangaŵa nkupakombola kutenda ulaamba (uliose), soni ŵangaŵa nkulilungama litala (lyakuja ku Madina).

आयत: 99

فَأُوْلَٰٓئِكَ عَسَى ٱللَّهُ أَن يَعۡفُوَ عَنۡهُمۡۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَفُوًّا غَفُورٗا

Basi ŵanganyao chisimu chene Allah chiŵasimachisye (ilemwa yao), ni aŵele Allah Jwakusiimaasya (ilemwa), Jwakululuka kusyene.

आयत: 100

۞ وَمَن يُهَاجِرۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ يَجِدۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُرَٰغَمٗا كَثِيرٗا وَسَعَةٗۚ وَمَن يَخۡرُجۡ مِنۢ بَيۡتِهِۦ مُهَاجِرًا إِلَى ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ ثُمَّ يُدۡرِكۡهُ ٱلۡمَوۡتُ فَقَدۡ وَقَعَ أَجۡرُهُۥ عَلَى ٱللَّهِۗ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورٗا رَّحِيمٗا

Sano jwatasame petala lya Allah tapate pa chilambo malo gakusamila gamajinji ni kusimana chenene, sano jwataŵigule pa nyumba jakwe kusama wa kwa Allah ni Ntenga Jwakwe ﷺ, kaneka chiwa ni kunsimana (petala), basi pamasile pagapatikene malipilo gakwe kwa Allah, ni aŵele Allah Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.

आयत: 101

وَإِذَا ضَرَبۡتُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَلَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَقۡصُرُواْ مِنَ ٱلصَّلَوٰةِ إِنۡ خِفۡتُمۡ أَن يَفۡتِنَكُمُ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْۚ إِنَّ ٱلۡكَٰفِرِينَ كَانُواْ لَكُمۡ عَدُوّٗا مُّبِينٗا

Sano pati nchijendaga pa chilambo, basi tipaŵe pangali ulemwa kukwenu kupungula swala, naga n'di nkogopa kum'bwatanganya aŵala ŵakanile, chisimu achimakafili kukwenu aŵele amagongo ŵakuonechela.

आयत: 102

وَإِذَا كُنتَ فِيهِمۡ فَأَقَمۡتَ لَهُمُ ٱلصَّلَوٰةَ فَلۡتَقُمۡ طَآئِفَةٞ مِّنۡهُم مَّعَكَ وَلۡيَأۡخُذُوٓاْ أَسۡلِحَتَهُمۡۖ فَإِذَا سَجَدُواْ فَلۡيَكُونُواْ مِن وَرَآئِكُمۡ وَلۡتَأۡتِ طَآئِفَةٌ أُخۡرَىٰ لَمۡ يُصَلُّواْ فَلۡيُصَلُّواْ مَعَكَ وَلۡيَأۡخُذُواْ حِذۡرَهُمۡ وَأَسۡلِحَتَهُمۡۗ وَدَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَوۡ تَغۡفُلُونَ عَنۡ أَسۡلِحَتِكُمۡ وَأَمۡتِعَتِكُمۡ فَيَمِيلُونَ عَلَيۡكُم مَّيۡلَةٗ وَٰحِدَةٗۚ وَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ إِن كَانَ بِكُمۡ أَذٗى مِّن مَّطَرٍ أَوۡ كُنتُم مَّرۡضَىٰٓ أَن تَضَعُوٓاْ أَسۡلِحَتَكُمۡۖ وَخُذُواْ حِذۡرَكُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ أَعَدَّ لِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٗا مُّهِينٗا

Sano naga n'di nao imo (Asilamuo pa ngondo) ni kusaka kwaswalisya swala, basi lijime namwe likuga line mwa jamanjao soni ajigale yida yao, sano pati amasile kusujudu, basi aŵe (nkutenda ulinda) kunyuma kwenu, ni liiche likuga line lyanganiliswali, basi ni liswali namwe, nombe nao akalamuche nikujigala yida yao (achiswaliji), aŵala ŵakanile akasasachililaga yanti n'di nyyipwanyile yida yenu ni ndundu syenu, basi ni an'gungumuchile mwanakamo (tichi!) Sano chipaŵe pangali ulemwa kukwenu kutuula yida yenu naga n'di nkwete isausyo ya wula kapena n'di ŵakulwala, nambo kalamukani. Chisimu Allah ŵalinganyichisye achimakafili ilagasyo yakwalusya.^[7]

(4:7) Nnole Ȃya ja (2:239) kaswali kane ka Swala ja woga.

आयत: 103

فَإِذَا قَضَيۡتُمُ ٱلصَّلَوٰةَ فَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ قِيَٰمٗا وَقُعُودٗا وَعَلَىٰ جُنُوبِكُمۡۚ فَإِذَا ٱطۡمَأۡنَنتُمۡ فَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَۚ إِنَّ ٱلصَّلَوٰةَ كَانَتۡ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ كِتَٰبٗا مَّوۡقُوتٗا

Sano pati mmasile kuswali, basi munkumbuchilagani Allah chiimile, chitamile kapena n'di n'gonele mbalati syenu, sano naga n'di pa ntunjelele basi jimikani Swala mwakolosya, chisimu Swala kwa ŵakulupilila jiŵele chilamusi chepanjile ndaŵi.

आयत: 104

وَلَا تَهِنُواْ فِي ٱبۡتِغَآءِ ٱلۡقَوۡمِۖ إِن تَكُونُواْ تَأۡلَمُونَ فَإِنَّهُمۡ يَأۡلَمُونَ كَمَا تَأۡلَمُونَۖ وَتَرۡجُونَ مِنَ ٱللَّهِ مَا لَا يَرۡجُونَۗ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا

Soni ngasimpela pa (kupita nchikonangona) kwakuya ŵandu (amagongo). Nam'baga nkupikana kupoteka, basi nombenao chisimu chene akupikana kupoteka yankuti pakupikana kupoteka ŵanganyammwe, nambo jenumanja nkwembecheya (kupata) kwa Allah yangakwembecheya ŵanganyao, ni aŵele Allah Jwakumanyilila kusyene, Jwalunda lwakusokoka.

आयत: 105

إِنَّآ أَنزَلۡنَآ إِلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّ لِتَحۡكُمَ بَيۡنَ ٱلنَّاسِ بِمَآ أَرَىٰكَ ٱللَّهُۚ وَلَا تَكُن لِّلۡخَآئِنِينَ خَصِيمٗا

Chisimu chene Uwwe tutulwisye kukwenu Chitabu mwakuonaonape kuti n'jilanye chilikati cha ŵandu ni yannosisye Allah (gagali malamusi ga Dini), ni ngasim'ba mmagambo jwa ŵakanyengano (ngasim’ba ŵakwajimila).

आयत: 106

وَٱسۡتَغۡفِرِ ٱللَّهَۖ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ غَفُورٗا رَّحِيمٗا

Ni mum'bendeje Allah chikululuko, chisimu Allah aŵele Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.

आयत: 107

وَلَا تُجَٰدِلۡ عَنِ ٱلَّذِينَ يَخۡتَانُونَ أَنفُسَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ مَن كَانَ خَوَّانًا أَثِيمٗا

Ngasimwakagulila (ngasimwajimila) ŵandu ŵaakulinyenga achimisyene, chisimu Allah jwangannonyela mundu jwali jwakanyengano nnope, jwasambi syejinji.

आयत: 108

يَسۡتَخۡفُونَ مِنَ ٱلنَّاسِ وَلَا يَسۡتَخۡفُونَ مِنَ ٱللَّهِ وَهُوَ مَعَهُمۡ إِذۡ يُبَيِّتُونَ مَا لَا يَرۡضَىٰ مِنَ ٱلۡقَوۡلِۚ وَكَانَ ٱللَّهُ بِمَا يَعۡمَلُونَ مُحِيطًا

Akulisisaga kwa ŵandu (pa yakusakala yao) kutendaga nganaŵa akombwele kulisisa kwa Allah, ngati Jwalakwe akasaŵa nao imo (ni umanyilisi Wakwe) pandema jaakulanganaga chilo pa maloŵe gangannonyela (Jwalakwe), ni aŵele Allah pa ichindu yaakutenda Jwakuisyungula (kwaimanya chenene).

आयत: 109

هَٰٓأَنتُمۡ هَٰٓؤُلَآءِ جَٰدَلۡتُمۡ عَنۡهُمۡ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا فَمَن يُجَٰدِلُ ٱللَّهَ عَنۡهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ أَم مَّن يَكُونُ عَلَيۡهِمۡ وَكِيلٗا

Ha! Jenumanja niaŵala ŵankuŵa nkwakagulila ŵanganyao pa umi wa duniya, ana ni nduni jwataakakagulile ŵanganyao kwa Allah lisiku lya Kiyama? Kapena nduni jwatakaŵe nkwachenjela jwao?

आयत: 110

وَمَن يَعۡمَلۡ سُوٓءًا أَوۡ يَظۡلِمۡ نَفۡسَهُۥ ثُمَّ يَسۡتَغۡفِرِ ٱللَّهَ يَجِدِ ٱللَّهَ غَفُورٗا رَّحِيمٗا

Sano jwachatende chakusakala chilichose kapena kulitenda lupuso nsyene, kaneka nikum'benda chikululuko Allah, chansimane Allah ali Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.

आयत: 111

وَمَن يَكۡسِبۡ إِثۡمٗا فَإِنَّمَا يَكۡسِبُهُۥ عَلَىٰ نَفۡسِهِۦۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمٗا

Sano jwachapanganye chasambi chilichose nikuti akulipanganyichisya nsyene, ni aŵele Allah Jwakumanyilila nnope, Jwalunda lwakusokoka.

आयत: 112

وَمَن يَكۡسِبۡ خَطِيٓـَٔةً أَوۡ إِثۡمٗا ثُمَّ يَرۡمِ بِهِۦ بَرِيٓـٔٗا فَقَدِ ٱحۡتَمَلَ بُهۡتَٰنٗا وَإِثۡمٗا مُّبِينٗا

Sano jwachapanganye chilemwa kapena chasambi chilichose kaneka nikunnambuchisya nkotokotope, basi pamasile patwichile n’gogolo (unami wekulungwa) ni sambi syakuonechela.

आयत: 113

وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكَ وَرَحۡمَتُهُۥ لَهَمَّت طَّآئِفَةٞ مِّنۡهُمۡ أَن يُضِلُّوكَ وَمَا يُضِلُّونَ إِلَّآ أَنفُسَهُمۡۖ وَمَا يَضُرُّونَكَ مِن شَيۡءٖۚ وَأَنزَلَ ٱللَّهُ عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَعَلَّمَكَ مَا لَمۡ تَكُن تَعۡلَمُۚ وَكَانَ فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكَ عَظِيمٗا

Sano ungaŵaga umbone wa Allah kuti uli penumwe (Muhammadi ﷺ) kwisa soni chanasa Chakwe, chisimu likuga line mwa jamanjao lingasachilile kuti linsokonesye, ni ngakunsokonesya (jwalijose) ikaŵeje achimisyene, soni nganaŵa ampele ŵanganyao chisausyo chilichose, ni antuluchisye Allah Chitabu kwisa soni lunda lwakusokoka, soni an'jiganyisye yamwaliji nkakuimanyilila, ni uŵele umbone wa Allah wauli penumwe wekulungwa kusyene.

आयत: 114

۞ لَّا خَيۡرَ فِي كَثِيرٖ مِّن نَّجۡوَىٰهُمۡ إِلَّا مَنۡ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوۡ مَعۡرُوفٍ أَوۡ إِصۡلَٰحِۭ بَيۡنَ ٱلنَّاسِۚ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ ٱبۡتِغَآءَ مَرۡضَاتِ ٱللَّهِ فَسَوۡفَ نُؤۡتِيهِ أَجۡرًا عَظِيمٗا

Mwangali yambone m’mitemela jao jejinji, ikaŵeje jwaakuchisya kutola sadaka kapena kutenda yambone kapena kwilanya chilikati cha ŵandu, sano jwachatende yele pakusachilila chinonyelo cha Allah, basi tuchijisa kumpa malipilo gamakulungwa nnope.

आयत: 115

وَمَن يُشَاقِقِ ٱلرَّسُولَ مِنۢ بَعۡدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ ٱلۡهُدَىٰ وَيَتَّبِعۡ غَيۡرَ سَبِيلِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ نُوَلِّهِۦ مَا تَوَلَّىٰ وَنُصۡلِهِۦ جَهَنَّمَۖ وَسَآءَتۡ مَصِيرًا

Sano jwachansiisye Ntenga ﷺ panyuma pakumanyukuka kukwakwe chongoko, niikuya linepe lyangaŵaga litala lya ŵakulupilila, chitun'galauchisye kwaagalauchile (nsyeneko), ni tukan'jinjisye ku Jahannama, kaje kusakala nnope malo gakuwujila gakwe!^[8]

(4:8) Nnole Ȃya ja (3:85).

आयत: 116

إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَغۡفِرُ أَن يُشۡرَكَ بِهِۦ وَيَغۡفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِكَ لِمَن يَشَآءُۚ وَمَن يُشۡرِكۡ بِٱللَّهِ فَقَدۡ ضَلَّ ضَلَٰلَۢا بَعِيدًا

Chisimu Allah nganaŵa akululwiche (sambi sya) kum'bwanganya (ni indu ine), nambo akasakululukaga (sambi sine) syanganisiŵa syalakwesi kwa jwansachile. Sano jwakwika mwakum'bwanganya Allah (ni indu ine), nikuti amasile mwapotele kupotela kwakutalikangana (ni yakuona).

आयत: 117

إِن يَدۡعُونَ مِن دُونِهِۦٓ إِلَّآ إِنَٰثٗا وَإِن يَدۡعُونَ إِلَّا شَيۡطَٰنٗا مَّرِيدٗا

Ngaakuilumbanjila inepe yangaŵaga Jwalakwe (Allah) ikaŵeje isanamu yachikongwe,^[9] ni ngaakunnumbanjila jwinepe ikaŵeje shetani jwakuchalila pa unampitiku.

(4:9) Nnole ma Ȃya ga (53:19-23).

आयत: 118

لَّعَنَهُ ٱللَّهُۘ وَقَالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنۡ عِبَادِكَ نَصِيبٗا مَّفۡرُوضٗا

Allah ŵannwesile (shetanijo). Ni jwatite: “Chisimu chingalisapulile mwa achikapolo Ŵenu liunjili lyakumanyika.”

आयत: 119

وَلَأُضِلَّنَّهُمۡ وَلَأُمَنِّيَنَّهُمۡ وَلَأٓمُرَنَّهُمۡ فَلَيُبَتِّكُنَّ ءَاذَانَ ٱلۡأَنۡعَٰمِ وَلَأٓمُرَنَّهُمۡ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلۡقَ ٱللَّهِۚ وَمَن يَتَّخِذِ ٱلشَّيۡطَٰنَ وَلِيّٗا مِّن دُونِ ٱللَّهِ فَقَدۡ خَسِرَ خُسۡرَانٗا مُّبِينٗا

“Ni tingaasokonesyeje kusyene, soni tingaatandikasyeje isako yaunami, ni tingaachisyeje kuti akasijeje mawiwi ga ilango, ni tingaachisyeje soni kuti akagalausyeje chipago chagumbidwa ni Allah.” Sano jwachantende shetani kuŵa nkun'gosa jwakwe kunneka Allah, nikuti pamasile paapelelwe kupelelwa kwakuonechela.^[10]

(4:10) Nnole chilaaki cha Ȃya ja (59:7).

आयत: 120

يَعِدُهُمۡ وَيُمَنِّيهِمۡۖ وَمَا يَعِدُهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ إِلَّا غُرُورًا

Akwapaga ilanga ni kwatandikasya isako yaunami, ni ngakwapaga shetani ilanga ikaŵeje yaulaamba.

आयत: 121

أُوْلَٰٓئِكَ مَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُ وَلَا يَجِدُونَ عَنۡهَا مَحِيصٗا

Ŵanganyao liuto lyao ni ku Jahannama, soni ngasapata pakutilila kopoka mwalakwemo.

आयत: 122

وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ سَنُدۡخِلُهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۖ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٗاۚ وَمَنۡ أَصۡدَقُ مِنَ ٱللَّهِ قِيلٗا

Sano aŵala ŵakulupilile ni kutendaga yambone chitukaajinjisye ku Matimbe ga ku Mbepo gasikujilima cha pasi pakwe sulo, chakaŵe ŵandamo mwalakwemo kwa yaka ni yaka, (achi ni) chilanga cha Allah chakuonaonape, ana ni maloŵe gacheni gampaka gaŵe gakuona nnope kugapunda ga Allah?

आयत: 123

لَّيۡسَ بِأَمَانِيِّكُمۡ وَلَآ أَمَانِيِّ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِۗ مَن يَعۡمَلۡ سُوٓءٗا يُجۡزَ بِهِۦ وَلَا يَجِدۡ لَهُۥ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلِيّٗا وَلَا نَصِيرٗا

(Kwinjila ku Mbepo) nganikuŵa pa chisako chenu kapena chisako cha achinsyene Chitabu (Ayuda ni Akilisito, nambo kuti) jwachatende chakusakala chachilipidwa nacho, soni ngasampata nkun'gosa namuno nkunkamuchisya jwangaŵaga Allah.

आयत: 124

وَمَن يَعۡمَلۡ مِنَ ٱلصَّٰلِحَٰتِ مِن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَأُوْلَٰٓئِكَ يَدۡخُلُونَ ٱلۡجَنَّةَ وَلَا يُظۡلَمُونَ نَقِيرٗا

Soni jwachapanganye masengo gambone kutandila jwannume kapena jwankongwe kutendaga jwalakwejo ali jwakulupilila, basi ŵanganyao niŵatakajinjile ku Mbepo, soni ngasaja kutendedwa lupuso atamose pa (kachindu kamwana kanti chisawu) chisou cha lupele lwa tende.

आयत: 125

وَمَنۡ أَحۡسَنُ دِينٗا مِّمَّنۡ أَسۡلَمَ وَجۡهَهُۥ لِلَّهِ وَهُوَ مُحۡسِنٞ وَٱتَّبَعَ مِلَّةَ إِبۡرَٰهِيمَ حَنِيفٗاۗ وَٱتَّخَذَ ٱللَّهُ إِبۡرَٰهِيمَ خَلِيلٗا

Ana ni nduni jwali ni Dini jambone nnope kwa kumpunda mundu jwaajipeleche ngope jakwe kwa Allah (pakunda Usilamu) aku ali jwakolosya (pa Usilamu wakwe), soni achikuyaga Dini ja Ibrahima jwakongoka, sano Allah ni ŵantesile Ibrahima kuŵa nsyoŵe (Jwakwe).

आयत: 126

وَلِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۚ وَكَانَ ٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٖ مُّحِيطٗا

Soni yaili kumawunde ni yaili petaka nsyene jwakwe Allah, ni aŵele Allah pa chindu chilichose Jwaachisyungula (kwachimanya chenene).

आयत: 127

وَيَسۡتَفۡتُونَكَ فِي ٱلنِّسَآءِۖ قُلِ ٱللَّهُ يُفۡتِيكُمۡ فِيهِنَّ وَمَا يُتۡلَىٰ عَلَيۡكُمۡ فِي ٱلۡكِتَٰبِ فِي يَتَٰمَى ٱلنِّسَآءِ ٱلَّٰتِي لَا تُؤۡتُونَهُنَّ مَا كُتِبَ لَهُنَّ وَتَرۡغَبُونَ أَن تَنكِحُوهُنَّ وَٱلۡمُسۡتَضۡعَفِينَ مِنَ ٱلۡوِلۡدَٰنِ وَأَن تَقُومُواْ لِلۡيَتَٰمَىٰ بِٱلۡقِسۡطِۚ وَمَا تَفۡعَلُواْ مِنۡ خَيۡرٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِهِۦ عَلِيمٗا

Soni akum'busya ya achakongwe, jilani: “Allah akusaka kuntagulila ya ŵanganyao, ni yaikusoomedwa kukwenu m'Chitabu (cha Qur’an), ya ŵawina ŵachikongwe aŵala ŵangankwapaga yailembedwe kukwao (kuti apochele mpela mahari), nambo ni nkusachililaga kwalomba,^[11] kwisa soni ya ŵanache ŵangalikombolela, ni kuti n'jimilichiche pa (kwagolochesya) ŵawina mwakulungamika. Soni chambone chilichose chankutenda chisimu chene Allah aŵele Jwakuchimanya chenene.

(4:11) Nnole Ȃya ja (4:3).

आयत: 128

وَإِنِ ٱمۡرَأَةٌ خَافَتۡ مِنۢ بَعۡلِهَا نُشُوزًا أَوۡ إِعۡرَاضٗا فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِمَآ أَن يُصۡلِحَا بَيۡنَهُمَا صُلۡحٗاۚ وَٱلصُّلۡحُ خَيۡرٞۗ وَأُحۡضِرَتِ ٱلۡأَنفُسُ ٱلشُّحَّۚ وَإِن تُحۡسِنُواْ وَتَتَّقُواْ فَإِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٗا

Sano naga ŵammasyeto akogopa kwa ŵankwao uchimwa kapena kutimbuka, basi chipaŵe pangali ulemwa kwa ŵanaŵaŵilio kutaŵana chilikati chao ya nkamulano, sano nkamulano ni wambone (kulekangana ni kulekana ulombela), ngati mitima jitawelwe ni usuchi (nambo soni kokomochela ya jikusaka), nambo naga n'di nkolosisye (masengo) ni kuŵa ni woga (wakun'jogopa Allah), basi (ni yambone), chisimu Allah abali syosope sya yankutenda aŵele Jwaasimanya chenene.

आयत: 129

وَلَن تَسۡتَطِيعُوٓاْ أَن تَعۡدِلُواْ بَيۡنَ ٱلنِّسَآءِ وَلَوۡ حَرَصۡتُمۡۖ فَلَا تَمِيلُواْ كُلَّ ٱلۡمَيۡلِ فَتَذَرُوهَا كَٱلۡمُعَلَّقَةِۚ وَإِن تُصۡلِحُواْ وَتَتَّقُواْ فَإِنَّ ٱللَّهَ كَانَ غَفُورٗا رَّحِيمٗا

Ni nganim'ba mpakombwele kwilanya (kusyesyene) chilikati cha achimmasyeto ata nkaalimbichiile chantiuli, nambo ni kasimpendechela (ku ŵamo) kupendechela kwa chose, mwanti ni kunneka jwinejo nti chisawu jwankolechedwe (ngamanyika kuti jwannombedwe kapena jwewuli), nambo naga n'di nkamulene ni kuŵa ni woga (wakun'jogopa Allah), basi (ni yambone), chisimu Allah aŵele Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.

आयत: 130

وَإِن يَتَفَرَّقَا يُغۡنِ ٱللَّهُ كُلّٗا مِّن سَعَتِهِۦۚ وَكَانَ ٱللَّهُ وَٰسِعًا حَكِيمٗا

Nambo naga akulekangana (pakulekana ulombela), Allah tansichilisye jwalijose (mwa ŵanaŵaŵiliwo) kuumila muukoto Wakwe wakusapanguka, ni aŵele Allah Jwakwanila kusyene (ku iwumbe Yakwe), Jwalunda lwakusokoka.

आयत: 131

وَلِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ وَلَقَدۡ وَصَّيۡنَا ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ مِن قَبۡلِكُمۡ وَإِيَّاكُمۡ أَنِ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ وَإِن تَكۡفُرُواْ فَإِنَّ لِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۚ وَكَانَ ٱللَّهُ غَنِيًّا حَمِيدٗا

Soni yaili kumawunde ni yaili petaka nsyene jwakwe Allah, soni chisimu chene pamasile pa twaachisyisye aŵala ŵana kupedwaga chitabu paujo penu (Ayuda ni Akilisito) ni jenumanja ŵakwe yanti mun'jogopani Allah, nambo naga nkufulu, basi (ni yenu), chisimu Allah iŵele Yakwe yaili kumawunde ni yaili petaka, ni aŵele Allah Jwakupata kwejinji Jwakulapilidwa kusyesyene.

आयत: 132

وَلِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۚ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ وَكِيلًا

Soni yaili kumawunde ni yaili petaka nsyene jwakwe Allah, sano Allah akukwanila kuŵa Nkun'jegama.

आयत: 133

إِن يَشَأۡ يُذۡهِبۡكُمۡ أَيُّهَا ٱلنَّاسُ وَيَأۡتِ بِـَٔاخَرِينَۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلَىٰ ذَٰلِكَ قَدِيرٗا

Naasakaga Jwalakwe mpaka antyosye jenumanja achinaŵandu ni kwika nao ŵane, ni aŵele Allah pa yalakweyo Jwakombola kusyene.

आयत: 134

مَّن كَانَ يُرِيدُ ثَوَابَ ٱلدُّنۡيَا فَعِندَ ٱللَّهِ ثَوَابُ ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۚ وَكَانَ ٱللَّهُ سَمِيعَۢا بَصِيرٗا

Jwaakuŵa ali nkusaka malipilo ga duniya, basi kwa Allah nikwakuli malipilo ga duniya ni Akhera, ni aŵele Allah Jwakupikanichisya, Jwakulolechesya.

आयत: 135

۞ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُونُواْ قَوَّٰمِينَ بِٱلۡقِسۡطِ شُهَدَآءَ لِلَّهِ وَلَوۡ عَلَىٰٓ أَنفُسِكُمۡ أَوِ ٱلۡوَٰلِدَيۡنِ وَٱلۡأَقۡرَبِينَۚ إِن يَكُنۡ غَنِيًّا أَوۡ فَقِيرٗا فَٱللَّهُ أَوۡلَىٰ بِهِمَاۖ فَلَا تَتَّبِعُواْ ٱلۡهَوَىٰٓ أَن تَعۡدِلُواْۚ وَإِن تَلۡوُۥٓاْ أَوۡ تُعۡرِضُواْ فَإِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٗا

E jenumanja ŵankulupilile! Ŵani ŵakwimilichika pa chilungamiko, ŵakupeleka umboni ligongo lya Allah namuno uli wakun'galauchila mwachimisyene, kapena achinangolo ŵaŵili ni ŵaulongo, namuno ali jwakupata kapena jwakulaga (mmwe kasinkosoŵalila yele), ngati Allah ni jwali jwakuŵajilwa kosoŵalila ya ŵanaŵaŵilio, basi kasinkuya isako ni kuleka chilungamiko, nambo naga mpombotasye (umboni) kapena kana (kupeleka umbonio), basi (ni yenu), chisimu Allah abali syosope sya yankutenda aŵele Jwasimanya chenene.

आयत: 136

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ ءَامِنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَٱلۡكِتَٰبِ ٱلَّذِي نَزَّلَ عَلَىٰ رَسُولِهِۦ وَٱلۡكِتَٰبِ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ مِن قَبۡلُۚ وَمَن يَكۡفُرۡ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ فَقَدۡ ضَلَّ ضَلَٰلَۢا بَعِيدًا

E jenumanja ŵankulupilile! Munkulupililani Allah ni Ntenga Jwakwe ﷺ kwisa soni Chitabu chaatulwisye kwa Ntenga Jwakwe ﷺ ni Chitabu chaŵatulwisye kalakala, sano jwaakwika mwakunkana Allah, malaika Gakwe, itabu Yakwe, achimitenga Ŵakwe ni Lisiku Lyambesi, nikuti amasile mwapotele kupotela kwakutalikangana (ni yakuona).

आयत: 137

إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ثُمَّ كَفَرُواْ ثُمَّ ءَامَنُواْ ثُمَّ كَفَرُواْ ثُمَّ ٱزۡدَادُواْ كُفۡرٗا لَّمۡ يَكُنِ ٱللَّهُ لِيَغۡفِرَ لَهُمۡ وَلَا لِيَهۡدِيَهُمۡ سَبِيلَۢا

Chisimu aŵala ŵakulupilile kaneka nikufulu, soni nikwisa kulupilila kaneka ni kufulu soni, kaneko nikwisa konjechesya nnope kufulu, Allah nganaŵa ŵakululuchile ŵanganyao namuno kwajongolela kwitala (lyagoloka).

आयत: 138

بَشِّرِ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ بِأَنَّ لَهُمۡ عَذَابًا أَلِيمًا

Mwatagulilani achinakunaku yanti akwete kupata ŵanganyao ilagasyo yakupoteka nnope.

आयत: 139

ٱلَّذِينَ يَتَّخِذُونَ ٱلۡكَٰفِرِينَ أَوۡلِيَآءَ مِن دُونِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَۚ أَيَبۡتَغُونَ عِندَهُمُ ٱلۡعِزَّةَ فَإِنَّ ٱلۡعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعٗا

Aŵala ŵaakwatenda achimakafili kuŵa isyoŵe yao kwaleka ŵakulupilila. Ana akusakaga kwa ŵanganyao uchimbichimbi? Basi uchimbichimbi wosopetu nsyene jwakwe ni Allah.

आयत: 140

وَقَدۡ نَزَّلَ عَلَيۡكُمۡ فِي ٱلۡكِتَٰبِ أَنۡ إِذَا سَمِعۡتُمۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ يُكۡفَرُ بِهَا وَيُسۡتَهۡزَأُ بِهَا فَلَا تَقۡعُدُواْ مَعَهُمۡ حَتَّىٰ يَخُوضُواْ فِي حَدِيثٍ غَيۡرِهِۦٓ إِنَّكُمۡ إِذٗا مِّثۡلُهُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ جَامِعُ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ وَٱلۡكَٰفِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعًا

Soni pamasile paitulusyidwe kukwenu m’Chitabu (Qur’an) yanti: “Ndema jankupikana ma Ȃya ga Allah gali nkukanidwa ni kutendedwa chipongwe, basi ngasintama nao imo mpaka ajinjile mu ngani jine jangaŵaga jele, (nambo kwika mwakutama nao imo), nikuti pajele ndemajo mpaka m'be chisawu ŵanganyao.” Chisimu Allah ni Nkwasonganganya ku Moto achinakunaku ni achimakafili wosope ŵene.

आयत: 141

ٱلَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمۡ فَإِن كَانَ لَكُمۡ فَتۡحٞ مِّنَ ٱللَّهِ قَالُوٓاْ أَلَمۡ نَكُن مَّعَكُمۡ وَإِن كَانَ لِلۡكَٰفِرِينَ نَصِيبٞ قَالُوٓاْ أَلَمۡ نَسۡتَحۡوِذۡ عَلَيۡكُمۡ وَنَمۡنَعۡكُم مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَۚ فَٱللَّهُ يَحۡكُمُ بَيۡنَكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۚ وَلَن يَجۡعَلَ ٱللَّهُ لِلۡكَٰفِرِينَ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ سَبِيلًا

Aŵala ŵaakuŵa ali nkun'jembecheya ŵanganyammwe (kuti impate ipato), basi naga kupunda kwakuumila kwa Allah kuli kukwenu akasatiji: “Ana nganituŵa namwe imo?” Nambo naga achimakafili apatile kaupile (panandi ka kwakombola Asilamu, achinakunakuo) akutiji: “Ana nganitusigala panandi kuti tun'guŵatile (pa ndema jatwaliji ni Asilamu), soni ni twaliji nkunsiŵilila ku ŵakulupilila (kuti akaika mwankombwele)!” Basi Allah tachijilanya chilikati chenu lisiku lya Kiyama, soni Allah nganaŵa aŵisile litala kwa achimakafili lyakwapundila ŵakulupilila.

आयत: 142

إِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ يُخَٰدِعُونَ ٱللَّهَ وَهُوَ خَٰدِعُهُمۡ وَإِذَا قَامُوٓاْ إِلَى ٱلصَّلَوٰةِ قَامُواْ كُسَالَىٰ يُرَآءُونَ ٱلنَّاسَ وَلَا يَذۡكُرُونَ ٱللَّهَ إِلَّا قَلِيلٗا

Chisimu achinakunaku akuntenda chinyengo Allah, sano Jwalakwe ni tachalipila pa chinyengo chaocho, soni pati ajimi kuswali akwimaga mwaulesi, akutenda ndola kwa ŵandu soni ni ŵangankolanga Allah ikaŵeje panandipe.

आयत: 143

مُّذَبۡذَبِينَ بَيۡنَ ذَٰلِكَ لَآ إِلَىٰ هَٰٓؤُلَآءِ وَلَآ إِلَىٰ هَٰٓؤُلَآءِۚ وَمَن يُضۡلِلِ ٱللَّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُۥ سَبِيلٗا

Akuŵa nkutogandoga chilikati cha yalakweyi (ya chikulupi ni ukafili), nganaŵa kwa ŵanganyaŵa namuno kwa ŵanganyao, sano jwannechelele Allah kuti asokonechele, basi nganim'ba mumpatiile litala (lyagoloka).

आयत: 144

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ ٱلۡكَٰفِرِينَ أَوۡلِيَآءَ مِن دُونِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَۚ أَتُرِيدُونَ أَن تَجۡعَلُواْ لِلَّهِ عَلَيۡكُمۡ سُلۡطَٰنٗا مُّبِينًا

E jenumanja ŵankulupilile! Ngasimwatenda achimakafili kuŵa isyoŵe yenu kwaleka ŵakulupilila, ana nkusaka kuti mum'bichile Allah umboni wakuonechela pa jenumanja (kuti ŵakusakala)?

आयत: 145

إِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ فِي ٱلدَّرۡكِ ٱلۡأَسۡفَلِ مِنَ ٱلنَّارِ وَلَن تَجِدَ لَهُمۡ نَصِيرًا

Chisimu achinakunaku chachiŵa pasi pasyesyene pa Moto, soni nganim'ba mwapatiile ŵanganyao nkwajokola.^[12]

(4:12) (a) Akusimulila Abdullah bin ‘Amr رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “Jwatisipatikane mbili ncheche mwa jwalakwejo, tijuŵe nakunaku nsyesyene:- 1) Mundu jwanti ndema jilijose jatijuŵechete, kulambusya.2) Soni naga jutaŵene chilanga (ni jwine jwakwe), jukasachikasaga. 3) Soni naga jupikanganene (ni ŵandu), jukwatendelaga uwwanga. 4) Soni naga jutite jukangane (ni ŵandu), jukasakangana mwakusumba mpika. Sano jwatijisimanikwe mwa jwalakwe mbili jimpepe mu syalakwesyo, tijuŵe jwana mbili jimpepe ja unakunaku mpaka akajileche.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 3007). (b)Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti jwalakwejo ŵampikene Ntenga jwa Allahﷺjuchitiji: “Mundu jwakusakala nnope, nijwangope siŵili, ajula jwaakwaichililaga ŵandu ŵane ningope jine, ŵane nikwaichilila soni ningope jine.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 6757).

आयत: 146

إِلَّا ٱلَّذِينَ تَابُواْ وَأَصۡلَحُواْ وَٱعۡتَصَمُواْ بِٱللَّهِ وَأَخۡلَصُواْ دِينَهُمۡ لِلَّهِ فَأُوْلَٰٓئِكَ مَعَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَۖ وَسَوۡفَ يُؤۡتِ ٱللَّهُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ أَجۡرًا عَظِيمٗا

Ikaŵeje aŵala ŵatesile toba (pa kuleka unakunaku wao), ni kwilanya (ndamo syao), ni kulikamulichisya mwa Allah, ni kunswejechesya Allah Dini jao, basi ŵanganyao ni ŵali pamo ni ŵakulupilila, sano Allah ni tachijisa kwapa ŵakulupilila malipilo gamakulungwa nnope.

आयत: 147

مَّا يَفۡعَلُ ٱللَّهُ بِعَذَابِكُمۡ إِن شَكَرۡتُمۡ وَءَامَنتُمۡۚ وَكَانَ ٱللَّهُ شَاكِرًا عَلِيمٗا

Ana Allah mpaka annagachisye ya, naga n'di ntogolele ni kulupilila? Ni aŵele Allah Jwakutogolela kusyene, Jwakumanyilila nnope.

आयत: 148

۞ لَّا يُحِبُّ ٱللَّهُ ٱلۡجَهۡرَ بِٱلسُّوٓءِ مِنَ ٱلۡقَوۡلِ إِلَّا مَن ظُلِمَۚ وَكَانَ ٱللَّهُ سَمِيعًا عَلِيمًا

Allah jwangannonyela kuinadi (mundu) yakusakala (ya jwine) ikaŵeje jwatendeledwe lupuso, ni aŵele Allah Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope.

आयत: 149

إِن تُبۡدُواْ خَيۡرًا أَوۡ تُخۡفُوهُ أَوۡ تَعۡفُواْ عَن سُوٓءٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَفُوّٗا قَدِيرًا

Kanga tinchilosye chambone chilichose (pakutenda) kapena tinchisise, kapena tinsiimaasye chakusakala chilichose (chantendele jwine), basi (yosope chiiŵe yambone), chisimu Allah aŵele Jwakusiimaasya (ilemwa), Jwakombola kusyene.

आयत: 150

إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡفُرُونَ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَيُرِيدُونَ أَن يُفَرِّقُواْ بَيۡنَ ٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَيَقُولُونَ نُؤۡمِنُ بِبَعۡضٖ وَنَكۡفُرُ بِبَعۡضٖ وَيُرِيدُونَ أَن يَتَّخِذُواْ بَيۡنَ ذَٰلِكَ سَبِيلًا

Chisimu aŵala ŵaakunkana Allah ni achimitenga Ŵakwe, ni kusakaga ali nkulekanganya chilikati cha Allah ni achimitenga Ŵakwe, nikuŵechetaga (yanti): “Ŵane tukwakulupilila nambo ŵane tukwakana,” ni kusakaga kujigala litala lya chilikati cha yalakweyi (ngaŵa lya Usilamu usyesyene kapena lya ukafili),

आयत: 151

أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ حَقّٗاۚ وَأَعۡتَدۡنَا لِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٗا مُّهِينٗا

Ŵanganyao ni ŵali makafili gasyesyene, ni twalinganyichisye achimakafili ilagasyo yakwalusya.

आयत: 152

وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَلَمۡ يُفَرِّقُواْ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّنۡهُمۡ أُوْلَٰٓئِكَ سَوۡفَ يُؤۡتِيهِمۡ أُجُورَهُمۡۚ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورٗا رَّحِيمٗا

Sano aŵala ŵankulupilile Allah ni achimitenga Ŵakwe, ni ngalekanganyaga chilikati cha jwalijose mwa ŵanganyao, jamanjao tachija kwapa malipilo gao, soni ni aŵele Allah Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.

आयत: 153

يَسۡـَٔلُكَ أَهۡلُ ٱلۡكِتَٰبِ أَن تُنَزِّلَ عَلَيۡهِمۡ كِتَٰبٗا مِّنَ ٱلسَّمَآءِۚ فَقَدۡ سَأَلُواْ مُوسَىٰٓ أَكۡبَرَ مِن ذَٰلِكَ فَقَالُوٓاْ أَرِنَا ٱللَّهَ جَهۡرَةٗ فَأَخَذَتۡهُمُ ٱلصَّٰعِقَةُ بِظُلۡمِهِمۡۚ ثُمَّ ٱتَّخَذُواْ ٱلۡعِجۡلَ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُ فَعَفَوۡنَا عَن ذَٰلِكَۚ وَءَاتَيۡنَا مُوسَىٰ سُلۡطَٰنٗا مُّبِينٗا

Achinsyene chitabu (Ayuda) akum'benda (mmwe Muhammadi ﷺ) yanti mwatuluchisye chitabu kuumila kwinani, chisimu chene ŵanganyao pakwete pam'bendile Musa yekulungwa kupunda yele, pandema jaŵatite: “Tulosyani Allah mesonkulola.” Basi nichakwembekenye chikokomo cha moto (wanjasi) ligongo lya lupuso lwao, kaneka ni ŵakatesile kang'ombe (kuŵa kannungu kao) panyuma pakwaichilila ilosyo yakuonechela, nambo twakululwichepe yalakweyo, ni twampele Musa umboni wa ulamusi wakuonechela.

आयत: 154

وَرَفَعۡنَا فَوۡقَهُمُ ٱلطُّورَ بِمِيثَٰقِهِمۡ وَقُلۡنَا لَهُمُ ٱدۡخُلُواْ ٱلۡبَابَ سُجَّدٗا وَقُلۡنَا لَهُمۡ لَا تَعۡدُواْ فِي ٱلسَّبۡتِ وَأَخَذۡنَا مِنۡهُم مِّيثَٰقًا غَلِيظٗا

Ni twalinyakwile litumbi pachanya pao pakutaŵana nao chilanga (chaakuya Taurat). Ni twasalile kuti: “Jinjililani pannango (wa chilambo cha Shami) chiinamile.” Nambo soni twasalile kuti: “Ngasinsumbaga mpika pa (kasa uchimbichimbi wa lisiku) Lyakuŵeluka.” Ni twajigele kutyochela kukwao chilanga chakulimbangana.^[13]

(4:13) Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwatite: “Yaŵechetedwe ku ŵanache ŵa Israila yanti: Jinjililani pannango chiinamile, ni m’becheteje kuti: ‘Tukululuchilani ileŵi yetu.’ Basi niŵajinjile achikokonaga ni mapuluputu gao, ni ŵagalawisye maloŵe gala nikuŵecheta maloŵe gakuti: ‘Liwunjili lya songolo sya tiligu mu luwumbo.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 4209).

आयत: 155

فَبِمَا نَقۡضِهِم مِّيثَٰقَهُمۡ وَكُفۡرِهِم بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَقَتۡلِهِمُ ٱلۡأَنۢبِيَآءَ بِغَيۡرِ حَقّٖ وَقَوۡلِهِمۡ قُلُوبُنَا غُلۡفُۢۚ بَلۡ طَبَعَ ٱللَّهُ عَلَيۡهَا بِكُفۡرِهِمۡ فَلَا يُؤۡمِنُونَ إِلَّا قَلِيلٗا

Basi (twalwesile) ligongo lyakasa kwao chilanga ni kanila kwao ma Ȃya ga Allah, ni kuulaga kwao achimitume mwangali ligongo, ni kuŵecheta kwao kwanti: “Mitima jetu jewunichilidwe (kwanti ikulepeleka kwinjila yankulalichila mmwe Muhammadi ﷺ).” (Ngaŵa jewunichile,) nambo Allah atekudinda idindo pa jalakwejo ligongo lya ukafili wao, ni ngakukulupilila ikaŵeje panandipe.

आयत: 156

وَبِكُفۡرِهِمۡ وَقَوۡلِهِمۡ عَلَىٰ مَرۡيَمَ بُهۡتَٰنًا عَظِيمٗا

Soni ligongo lyaukafili wao ni kunnambuchisya kwao Maryam unami wekulungwa nnope (wakuti ŵakwete mwanache jwapetinji - achambaga Isa).

आयत: 157

وَقَوۡلِهِمۡ إِنَّا قَتَلۡنَا ٱلۡمَسِيحَ عِيسَى ٱبۡنَ مَرۡيَمَ رَسُولَ ٱللَّهِ وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَٰكِن شُبِّهَ لَهُمۡۚ وَإِنَّ ٱلَّذِينَ ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِ لَفِي شَكّٖ مِّنۡهُۚ مَا لَهُم بِهِۦ مِنۡ عِلۡمٍ إِلَّا ٱتِّبَاعَ ٱلظَّنِّۚ وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينَۢا

Ni kuŵecheta kwao (mwakutwanga kuti): “Uwwe twam'buleje Masihi Isa mwanache jwa Maryam ntenga jwa Allah,” kutendaga nganam'bulaga soni nganankomela pansalaba, nambo kuti ŵagambile kupupuliganyisyidwa (pakuwulaga mundu jwinepe kupelaga Isa ligongo lya kulandana), soni chisimu aŵala ŵatindene mu ngani (ja kuwulajidwa kwa Isa) ali mu liwaniwani ni yalakweyi. Nganakola ŵanganyao pa yalakweyi umanyilisi (usyesyene) ikaŵeje agamba kuya liganichisya (basi), soni chisimu chene nganam'bulaga (Isajo).

आयत: 158

بَل رَّفَعَهُ ٱللَّهُ إِلَيۡهِۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمٗا

Nambo Allah ŵankwesisye Kukwakwe, ni aŵele Allah Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.

आयत: 159

وَإِن مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ إِلَّا لَيُؤۡمِنَنَّ بِهِۦ قَبۡلَ مَوۡتِهِۦۖ وَيَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ يَكُونُ عَلَيۡهِمۡ شَهِيدٗا

Soni pangali jwalijose mwa achinsyene chitabu (Ayuda ni Akilisito) ikaŵeje chachinkulupilila kusyene (Isajo kuti jwaliji ntume jwa Allah ngaŵa mwanache Jwakwe soni kuti ŵaliji mundu ngaŵa Nnungu, chachikulupilila yalakweyi) chiwa chakwe chili chisigele panandi^[14] (nambo ngasichinkamuchisya chikulupicho), sano lisiku lya Kiyama tachiŵa (Isajo) mboni pa ŵanganyao (pakwakana ŵaŵankaaniile ni kwajitika ŵaŵan'jiitiiche).

(4:14) (a) Maloŵe ganti: (chiwa chakwe chili chisigele panandi), gakwete ngopolelo siŵili: 1. Chiwa cha Isa chili chisigele panandi, panyuma pakutuluka kuumila kwinani, Kiyama jili jiŵandichile. 2. Chiwa cha Muyuda kapena Mkilisito chili chiŵandichile, ndema jakuonechela kukwakwe lilaika lyakutyosa ntima wakwe, pele nipatachikulupilila yanti Isa jwaliji Ntume jwa Allah ngaŵa mwanache Jwakwe, nambo soni yanti Isajo jwaliji mundu ngaŵa nnungu. (b) Kutuluka kwa Isa mwanache jwa Maryam:- Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “Ngunnumbila Ajula (Allah) jwauli ntima wangu mu nkono Mwakwe! Chisimu asigele panandi kuti antuluchile jenumanja (Isa) mwanache jwa Maryam, jutachiŵa nkwilanya jwachilungamiko (pakamulichisya masengo Qur’an). Basi tachikasanya nsalaaba, ni kuwulaga maguluŵe, ni tachityosya jizyah (nsongo waakukomaga makafili naga ali nkutaama nao m’chilambo cha Usilamu m’malo mwakutola Zaka. Gopolela kuti Isa ngasakunda kuti mundu aŵe pa dini jinepe jangaŵaga ja Usilamu). Chipanje (jele ndemajo) chichitupa, mwanti pangali jwalijose jwakuchipochela (juchipedwaga). Soni sijida jimpepe (ja pa swala) jichiŵaga jambone nnope kumpunda duniya josope ni yaili mwalakwemo.” Abu Hurairah ni ŵajonjechesye maloŵe ganti: “Soomaani aji Ȃyaji naga nkusaka: “Soni pangali jwalijose mwa achinsyene chitabu (Ayuda ni Akilisito) ikaŵeje chachinkulupilila kusyene (Isajo kuti jwaliji ntume jwa Allah ngaŵa mwanache Jwakwe soni kuti ŵaliji mundu ngaŵa Nnungu, chachikulupilila yalakweyi) chiwa chakwe chili chisigele panandi (nambo ngasichinkamuchisya chikulupicho), sano lisiku lya Kiyama tachiŵa (Isajo) mboni pa ŵanganyao.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 3264).

आयत: 160

فَبِظُلۡمٖ مِّنَ ٱلَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمۡنَا عَلَيۡهِمۡ طَيِّبَٰتٍ أُحِلَّتۡ لَهُمۡ وَبِصَدِّهِمۡ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ كَثِيرٗا

Sano ligongo lya lupuso lwakuliitenda aŵala Ayuda, twaitesile kuŵa ya haraam kukwao yambone yayaliji ya halaal kwa ŵanyao, ni ligongo lyakwasiŵilila kwao (ŵandu) ŵajinji kwitala lya Allah.

आयत: 161

وَأَخۡذِهِمُ ٱلرِّبَوٰاْ وَقَدۡ نُهُواْ عَنۡهُ وَأَكۡلِهِمۡ أَمۡوَٰلَ ٱلنَّاسِ بِٱلۡبَٰطِلِۚ وَأَعۡتَدۡنَا لِلۡكَٰفِرِينَ مِنۡهُمۡ عَذَابًا أَلِيمٗا

Ni ligongo lya kujigala kwao katapila kutendaga ŵakanyisyidwe yalakweyo, ni kulya kwao soni chipanje cha ŵandu mwaukoleko, ni twalinganyichisye achimakafili mwa ŵanganyao ilagasyo yakupoteka nnope.

आयत: 162

لَّٰكِنِ ٱلرَّٰسِخُونَ فِي ٱلۡعِلۡمِ مِنۡهُمۡ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ يُؤۡمِنُونَ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡكَ وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبۡلِكَۚ وَٱلۡمُقِيمِينَ ٱلصَّلَوٰةَۚ وَٱلۡمُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ أُوْلَٰٓئِكَ سَنُؤۡتِيهِمۡ أَجۡرًا عَظِيمًا

Nambo ŵatiŵiile mu umanyilisi mwa ŵanganyao, ni ŵakulupilila ŵakwe (Asilamu), akukulupilila yayitulusyidwe kukwenu (mmwe Muhammadi ﷺ) ni yayatulusyidwe paujo penu (mmwe nkanim’biche). Sano ŵaakwimika Swala mwakolosya, ni kutolaga Zaka, ni ŵaakunkulupilila Allah ni Lisiku Lyambesi, ŵanganyao tuchapa malipilo gamakulungwa nnope.

आयत: 163

۞ إِنَّآ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ كَمَآ أَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ نُوحٖ وَٱلنَّبِيِّـۧنَ مِنۢ بَعۡدِهِۦۚ وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ وَٱلۡأَسۡبَاطِ وَعِيسَىٰ وَأَيُّوبَ وَيُونُسَ وَهَٰرُونَ وَسُلَيۡمَٰنَۚ وَءَاتَيۡنَا دَاوُۥدَ زَبُورٗا

Chisimu Uwwe tujuuwiile kukwenu (mmwe Muhammadi ﷺ maloŵe gakusisika), yatwatite pakuuwula kwa Nuhu ni achimitume ŵaŵaiche panyuma pakwe, twaajuuwiile soni kwa Ibrahima, Ismaila, Isihaka, Yaakubu pamo ni isukulu yakwe, (soni kwa) Isa, Ayyubu, Yunusu, Haruna ni Sulaimana, ni twampele Daudi Zaburi.

आयत: 164

وَرُسُلٗا قَدۡ قَصَصۡنَٰهُمۡ عَلَيۡكَ مِن قَبۡلُ وَرُسُلٗا لَّمۡ نَقۡصُصۡهُمۡ عَلَيۡكَۚ وَكَلَّمَ ٱللَّهُ مُوسَىٰ تَكۡلِيمٗا

Ni achimitenga ŵatuntagulile kala kwisa soni achimitenga ŵanganituntagulila, ni ŵam'bechetekasisye Allah Musa mwachindonda (mwangali jwakulungusya maloŵe).

आयत: 165

رُّسُلٗا مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى ٱللَّهِ حُجَّةُۢ بَعۡدَ ٱلرُّسُلِۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمٗا

Achimitenga ŵakutagulila abali syakusengwasya, soni ŵakutetela kuti kasaja kola ŵandu maloŵe gakuliŵalanga kwa Allah panyuma pa (kwika) achimitenga, ni aŵele Allah Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.

आयत: 166

لَّٰكِنِ ٱللَّهُ يَشۡهَدُ بِمَآ أَنزَلَ إِلَيۡكَۖ أَنزَلَهُۥ بِعِلۡمِهِۦۖ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ يَشۡهَدُونَۚ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ شَهِيدًا

Nambo Allah akutendela umboni yatulwisye kukwenu (mmwe Muhammadi ﷺ kuti yakuonaonape) ayitulwisye mwa umanyilisi Wakwe, nombe nao Achimalaika akuŵichila umboni, sano Allah akukwanila kuŵa Mboni.

आयत: 167

إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَصَدُّواْ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ قَدۡ ضَلُّواْ ضَلَٰلَۢا بَعِيدًا

Chisimu aŵala ŵakanile ni kusiŵililaga (ŵandu) kwitala lya Allah, nikuti amasile mwapotele ŵanganyao kupotela kwakutalikangana (ni yakuona).

आयत: 168

إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَظَلَمُواْ لَمۡ يَكُنِ ٱللَّهُ لِيَغۡفِرَ لَهُمۡ وَلَا لِيَهۡدِيَهُمۡ طَرِيقًا

Chisimu aŵala ŵakanile ni kutendaga lupuso, Allah nganaŵa ŵakululuchile kapena kwajongolela kwitala lililyose.

आयत: 169

إِلَّا طَرِيقَ جَهَنَّمَ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۚ وَكَانَ ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرٗا

Ikaŵeje litala lya ku Jahannama, chakaŵe ŵandamo mwalakwemo kwa yaka ni yaka, soni yalakweyo kwa Allah iŵele yakwepepala kusyene.

आयत: 170

يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ قَدۡ جَآءَكُمُ ٱلرَّسُولُ بِٱلۡحَقِّ مِن رَّبِّكُمۡ فَـَٔامِنُواْ خَيۡرٗا لَّكُمۡۚ وَإِن تَكۡفُرُواْ فَإِنَّ لِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمٗا

E jenumanja achinaŵandu! Pamasile pam’bichilile Ntenga (Muhammadi ﷺ) ni yakuona kuumila kwa M'mbuje gwenu, basi kulupililani; chiyiŵe yambone kukwenu, nambo naga nkane, basi (niyenu), chisimu Allah iŵele Yakwe yosope yaili kumawunde ni petaka, ni aŵele Allah Jwakumanyilila nnope, Jwalunda lwakusokoka.

आयत: 171

يَٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ لَا تَغۡلُواْ فِي دِينِكُمۡ وَلَا تَقُولُواْ عَلَى ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡحَقَّۚ إِنَّمَا ٱلۡمَسِيحُ عِيسَى ٱبۡنُ مَرۡيَمَ رَسُولُ ٱللَّهِ وَكَلِمَتُهُۥٓ أَلۡقَىٰهَآ إِلَىٰ مَرۡيَمَ وَرُوحٞ مِّنۡهُۖ فَـَٔامِنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦۖ وَلَا تَقُولُواْ ثَلَٰثَةٌۚ ٱنتَهُواْ خَيۡرٗا لَّكُمۡۚ إِنَّمَا ٱللَّهُ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞۖ سُبۡحَٰنَهُۥٓ أَن يَكُونَ لَهُۥ وَلَدٞۘ لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ وَكِيلٗا

E jenumanja achinsyene chitabu (Ayuda ni Akilisito)! Ngasinsumbanga mpika pa dini jenu, soni ngasimum'bechetelaga Allah ikaŵeje yakuonaonape. Chisimu Masihi Isa mwanache jwa Maryam ntenga jwa Allah, soni (juŵele chiumbe chagumbidwa ni) liloŵe Lyakwe (lya Allah lyakuti: “M'be!”) lyaŵaliponyisye kwa Maryam, soni (jukwete) nsimu wakuumila Kukwakwe (mujiŵelele misimu jine josope). Basi munkulupililani Allah ni achimitenga Ŵakwe, soni nkatiji: “Ŵatatu,” lekani (chikulupi cha utatu wa Allah) chiiŵe yambone kukwenu, chisimu Allah ni Nnungu Jumope, kuswejela ni Kwakwe kwakuŵambalana nayo yakola mwanache, iŵele Yakwe yosope yaili kumawunde ni yaili petaka, soni Allah akukwanila kuŵa Nkun'jegama.^[15]

(4:15) Akusimulila ‘Ubadah رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwatite: “Jwatatendele umboni wanti: Pangali nnungu (jwakuŵajilwa kun’galagatila) ikaŵeje Allah, Jwajiika, jwangali ŵakamusyangana Najo, nikuti soni Muhammadi ﷺ kapolo Jwakwe nambo soni Ntenga Jwakwe, nikuti soni Isa kapolo Jwakwe nambo soni Ntenga Jwakwe, nambo soni liloŵe Lyakwe (lyakuti: M’be! – Basi ni jwaŵele Isa jwangali babagwe) lyaŵaliponyisye mwa Maryam, nambo soni nsimu wagumbidwa ni Jwalakwe (Allah), nikuti Mbepo jakuona, nambo soni Moto wakuona, Allah tachija kun’jinjisya ku Mbepo mulimose mwampaka gaŵele masengo gakwe (gambone).” (Junadah jwatite: “Ubadah jwajonjechesye maloŵe ganti: ‘Mundu jwalakwejo takajinjilile nnango uliose wa ku Mbepo watakausache.”) (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No. 3252).

आयत: 172

لَّن يَسۡتَنكِفَ ٱلۡمَسِيحُ أَن يَكُونَ عَبۡدٗا لِّلَّهِ وَلَا ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ ٱلۡمُقَرَّبُونَۚ وَمَن يَسۡتَنكِفۡ عَنۡ عِبَادَتِهِۦ وَيَسۡتَكۡبِرۡ فَسَيَحۡشُرُهُمۡ إِلَيۡهِ جَمِيعٗا

Masihi nganaŵa alikwesisye kwakana kuŵa kapolo jwa Allah, namuno Achimalaika ŵaŵandichisyidwe (kwa Allah), sano ŵataiche mwakana kun'galagatila Jwalakwe ni kulikwesya, basi tachasonganganya Kukwakwe ŵanawose.

आयत: 173

فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَيُوَفِّيهِمۡ أُجُورَهُمۡ وَيَزِيدُهُم مِّن فَضۡلِهِۦۖ وَأَمَّا ٱلَّذِينَ ٱسۡتَنكَفُواْ وَٱسۡتَكۡبَرُواْ فَيُعَذِّبُهُمۡ عَذَابًا أَلِيمٗا وَلَا يَجِدُونَ لَهُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ وَلِيّٗا وَلَا نَصِيرٗا

Sano nambo aŵala ŵakulupilile ni kutendaga yambone, basi chachalipila malipilo gao mwakwana ni kwajonjechesya mu ukoto Wakwe, nambo aŵala ŵakanile (kun'galagatila Allah) ni kulikwesya, basi tachalagasya ni ilagasyo yakupoteka nnope, soni ngasampata nkwagosa namuno nkwakamuchisya jwangaŵaga Allah.

आयत: 174

يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ قَدۡ جَآءَكُم بُرۡهَٰنٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَأَنزَلۡنَآ إِلَيۡكُمۡ نُورٗا مُّبِينٗا

E jenumanja achinaŵandu! Pamasile paum’bichilile umboni wakusimichika (Muhammadi ﷺ) kuumila kwa M'mbuje gwenu, ni tuntuluchisye lilanguka lyakuonechela (Qur’an).

आयत: 175

فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَٱعۡتَصَمُواْ بِهِۦ فَسَيُدۡخِلُهُمۡ فِي رَحۡمَةٖ مِّنۡهُ وَفَضۡلٖ وَيَهۡدِيهِمۡ إِلَيۡهِ صِرَٰطٗا مُّسۡتَقِيمٗا

Sano nambo aŵala ŵankulupilile Allah ni kulikamulichisya Kukwakwe, basi tachajinjisya mu chanasa chakuumila Kukwakwe ni ukoto, soni tiŵajongolele Kukwakwe ni litala lyagoloka.

आयत: 176

يَسۡتَفۡتُونَكَ قُلِ ٱللَّهُ يُفۡتِيكُمۡ فِي ٱلۡكَلَٰلَةِۚ إِنِ ٱمۡرُؤٌاْ هَلَكَ لَيۡسَ لَهُۥ وَلَدٞ وَلَهُۥٓ أُخۡتٞ فَلَهَا نِصۡفُ مَا تَرَكَۚ وَهُوَ يَرِثُهَآ إِن لَّمۡ يَكُن لَّهَا وَلَدٞۚ فَإِن كَانَتَا ٱثۡنَتَيۡنِ فَلَهُمَا ٱلثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَكَۚ وَإِن كَانُوٓاْ إِخۡوَةٗ رِّجَالٗا وَنِسَآءٗ فَلِلذَّكَرِ مِثۡلُ حَظِّ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۗ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمۡ أَن تَضِلُّواْۗ وَٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمُۢ

Akum'buusya (mmwe Muhammadi ﷺ ya kagaŵanye ka chipanje chamalekwa), jilani: “Allah akumpa lilamusi lya (kagaŵanye ka chipanje cha) mundu jwaakuwa ali jwangali mwanache (kapena chisukulu) namuno achinangolo ŵakwe ŵanaŵaŵili, (kuti) naga mundu awile jwangali mwanache nambo akwete nnumbugwe (jwakuchibaba), nikuti akwete kupata (nnumbugwejo) litika (½) lya yalesile (nchimwenegwejo). Nombenajo (nchimwene naga nkuwajo juli nnumbugwe jwakuchibaba), chajigale chipanje chosope cha nnumbugwejo naga jwangali mwanache. Sano naga ŵaliji (akusigalao achalumbugwepe) ŵaŵili, nikuti akwete kupata maunjili gaŵili mmaunjili gatatu (⅔) ga yalesile (nchimwenegwaojo). Nambo naga ŵaliji (akusigalao) ŵachilumbu (ŵawanganyichilane) achalume ni achakongwe, nikuti jwannume akwete kupata liunjili lyakulandana ni liunjili lya achakongwe ŵaŵili (2:1). Allah akunsalichisya (malamusi Gakwe) ntakwika munsokonechele, soni Allah chindu chilichose aŵele Jwakuchimanya chenene.”