Traduzione dei significati Sura An-Nahl - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - L'Enciclopedia del Nobile Corano

Наҳл сураси

Alcuni scopi di questa Sura comprendono:

التذكير بالنعم الدالة على المنعم سبحانه وتعالى.

Неъматларни эслатиш. Улар, неъмат ато этувчи Зот таолонинг борлигига далолат қилишади.

---

Versetto: 1

أَتَىٰٓ أَمۡرُ ٱللَّهِ فَلَا تَسۡتَعۡجِلُوهُۚ سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يُشۡرِكُونَ

Эй кофирлар, Аллоҳнинг сизларни жазолаш ҳақидаги ҳукми яқинлашди. Уни вақти келмасидан олдин шошилтирманглар. Аллоҳ мушриклар келтираётган ширклардан Пок ва Олийдир.

Versetto: 2

يُنَزِّلُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ بِٱلرُّوحِ مِنۡ أَمۡرِهِۦ عَلَىٰ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦٓ أَنۡ أَنذِرُوٓاْ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنَا۠ فَٱتَّقُونِ

Аллоҳ Ўзи истаган пайғамбарига фаришталарни ваҳий билан юбориб дейди: "Эй пайғамбарлар, одамларни Аллоҳга ширк келтиришдан огоҳлантиринглар, Мендан ўзга чин маъбуд йўқдир. Шундай экан, эй одамлар, буйруқларимни бажариш ва тақиқларимдан тийилиш ила Мендангина қўрқинглар".

Versetto: 3

خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ بِٱلۡحَقِّۚ تَعَٰلَىٰ عَمَّا يُشۡرِكُونَ

Осмонлару ерни ҳақ ила йўқдан бор қилди. Уларни бекорга яратмади. Уларни Ўзининг буюклигига далолат қилдириш учун яратди. Аллоҳ улар келтираётган ширклардан Пок ва Олийдир.

Versetto: 4

خَلَقَ ٱلۡإِنسَٰنَ مِن نُّطۡفَةٖ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٞ مُّبِينٞ

Инсонни бир нутфадан, бир томчи сувдан яратди. Аста-аста у инсон шаклига келди. Кейин эса ботил тарафига ўтиб олиб, ҳақни маҳв этиш учун қаттиқ ва очиқ курашадиган бўлиб қолди.

Versetto: 5

وَٱلۡأَنۡعَٰمَ خَلَقَهَاۖ لَكُمۡ فِيهَا دِفۡءٞ وَمَنَٰفِعُ وَمِنۡهَا تَأۡكُلُونَ

Эй инсонлар, туя, сигир, қўй каби чорва молларини сизларнинг манфаатингиз учун яратиб берди. Уларнинг юнгларидан исинадиган кийим ва бошқа нарсалар ясаб оласизлар, териларидан фойдаланасизлар, минасизлар, юк ташийсизлар ва гўшт-ёғларини ейсизлар.

Versetto: 6

وَلَكُمۡ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَحِينَ تَسۡرَحُونَ

Сизлар учун уларнинг кечқурун ўтлаб қайтаётганларида ва эрталаб ўтлаш учун кетаётганларида бир гўзаллик бор.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• عناية الله ورعايته بصَوْن النبي صلى الله عليه وسلم وحمايته من أذى المشركين.

Аллоҳ Пайғамбар алайҳиссаломни мушрикларнинг озорларидан Ўзининг ҳифзу ҳимоясига олган.

• التسبيح والتحميد والصلاة علاج الهموم والأحزان، وطريق الخروج من الأزمات والمآزق والكروب.

Ғам, кулфат ва хафаликлар давоси ҳам, танг аҳвол, мусибатлар ва кўргуликлар гирдобидан чиқиб кетиш йўли ҳам - тасбеҳ, ҳамд айтиш ва намоз ўқишдир.

• المسلم مطالب على سبيل الفرضية بالعبادة التي هي الصلاة على الدوام حتى يأتيه الموت، ما لم يغلب الغشيان أو فقد الذاكرة على عقله.

Мусулмон одам то ўлгунига қадар бардавом бажариши фарз бўлган амал намоздир. Эс-ҳушини йўқотиш ҳолларигина бундан мустасно.

• سمى الله الوحي روحًا؛ لأنه تحيا به النفوس.

Аллоҳ ваҳийни руҳ - жон, деб номлади. Чунки нафслар у билан яшайди.

• مَلَّكَنا الله تعالى الأنعام والدواب وذَلَّلها لنا، وأباح لنا تسخيرها والانتفاع بها؛ رحمة منه تعالى بنا.

Аллоҳ бизга меҳрибонлик қилиб, ҳайвонларни, чорва молларини бўйсундириб, улардан фойдаланиш имконини берди.

Versetto: 7

وَتَحۡمِلُ أَثۡقَالَكُمۡ إِلَىٰ بَلَدٖ لَّمۡ تَكُونُواْ بَٰلِغِيهِ إِلَّا بِشِقِّ ٱلۡأَنفُسِۚ إِنَّ رَبَّكُمۡ لَرَءُوفٞ رَّحِيمٞ

Сизлар учун яратиб берганимиз бу ҳайвонлар оғир юкларингизни бошқа юртга элтиб беради. Ҳайвонлар бўлмаганда ўзингизча у юртга ўта қаттиқ машаққат билан етиб борган бўлар эдингиз. Эй одамлар, Парвардигорингиз сизларга Меҳрибон ва Раҳмлидир. Шу ҳайвонларни бўйсундириб бериши раҳматининг бир кўринишидир.

Versetto: 8

وَٱلۡخَيۡلَ وَٱلۡبِغَالَ وَٱلۡحَمِيرَ لِتَرۡكَبُوهَا وَزِينَةٗۚ وَيَخۡلُقُ مَا لَا تَعۡلَمُونَ

Аллоҳ сизларга от, хачир ва эшакларни минмоғингиз, юк ташимоғингиз учун ҳамда сизларга безак бўлиши учун яратди. Аллоҳ сизлар билмайдиган нарсаларни ҳам Ўзи истаганича яратур.

Versetto: 9

وَعَلَى ٱللَّهِ قَصۡدُ ٱلسَّبِيلِ وَمِنۡهَا جَآئِرٞۚ وَلَوۡ شَآءَ لَهَدَىٰكُمۡ أَجۡمَعِينَ

Аллоҳнинг ризосига олиб борадиган тўғри йўлни - Исломни баён қилиш ёлғиз Аллоҳнинг измидадир. Йўллар орасида ҳақдан озган шайтоннинг йўллари ҳам бор. Исломдан бошқа ҳамма йўллар ҳақдан озган. Аллоҳ ҳаммангизни ҳидоят қилишни истаганида эди, шундай қилган бўларди.

Versetto: 10

هُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗۖ لَّكُم مِّنۡهُ شَرَابٞ وَمِنۡهُ شَجَرٞ فِيهِ تُسِيمُونَ

У сизларга булутдан ёмғир ёғдирган Зотдир. Шу сувдан ўзингиз ҳам, ҳайвонларингиз ҳам ичасизлар, ўсимликларингизни ҳам у билан суғорасизлар.

Versetto: 11

يُنۢبِتُ لَكُم بِهِ ٱلزَّرۡعَ وَٱلزَّيۡتُونَ وَٱلنَّخِيلَ وَٱلۡأَعۡنَٰبَ وَمِن كُلِّ ٱلثَّمَرَٰتِۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَتَفَكَّرُونَ

Аллоҳ шу сув орқали сизларга экинлар, зайтун, хурмо, узумлар ва бошқа ҳамма мевалардан ўстириб-ундириб беради. Шу бир сувдан турли хил рангли ва турли хил таъмли ўсимликнинг ўсиб-унишида фикр юритадиган одамлар учун Аллоҳнинг қудратига далолат қилувчи оят-аломатлар бор.

Versetto: 12

وَسَخَّرَ لَكُمُ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَۖ وَٱلنُّجُومُ مُسَخَّرَٰتُۢ بِأَمۡرِهِۦٓۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يَعۡقِلُونَ

Аллоҳ сизларга дам олиб, хордиқ чиқаришингиз учун кечани, тирикчилик қилишингиз учун кундузни, нур таратиб туриши учун қуёшни, кечани ёритиб туриши учун ойни бўйсундириб берди. Юлдузлар ҳам У Зотнинг фармони ила бўйсундирилгандир. Қуруқлигу денгиз йўлларида уларга қараб йўлингизни топиб оласиз, вақтларни аниқлайсиз ва улардан бошқа ишларда ҳам фойдаланасиз. Шунча нарсанинг инсонга бўйсундириб берилишида ақл юритадиган одамлар учун Аллоҳнинг қудратига далолат қилувчи оят-аломатлар бор. Зеро, бу ишлар остидаги ҳикматни ақл юрита оладиган одамларгина идрок эта оладилар.

Versetto: 13

وَمَا ذَرَأَ لَكُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُخۡتَلِفًا أَلۡوَٰنُهُۥٓۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَذَّكَّرُونَ

Аллоҳ Ўзи яратган маъданлар, ҳайвоноту набототни ҳам сизларга бўйсундириб берди. Уларнинг сизларга бўйсундириб берилишида ибрат оладиган, Аллоҳнинг Қодир Зот эканини идрок қиладиган қавм учун Аллоҳнинг қудратига далолат қилувчи аниқ-тиниқ ҳужжатлар бор.

Versetto: 14

وَهُوَ ٱلَّذِي سَخَّرَ ٱلۡبَحۡرَ لِتَأۡكُلُواْ مِنۡهُ لَحۡمٗا طَرِيّٗا وَتَسۡتَخۡرِجُواْ مِنۡهُ حِلۡيَةٗ تَلۡبَسُونَهَاۖ وَتَرَى ٱلۡفُلۡكَ مَوَاخِرَ فِيهِ وَلِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ

У шундай Зотки, сизларга денгизни бўйсундириб, унда юриш ва ичидаги керакли нарсаларни чиқариб олиш имконини берди. Токи, ундан янги гўшт - балиқни тутиб ейсиз, яна ундан ўзингиз, аёлларингиз тақадиган тақинчоқларни, дуру гавҳарларни чиқариб оласиз. Кўрасизки, кема сувни ёриб юради. У Зотнинг фазлидан умид қилиб, савдоларингиз бароридан келишини сўраб, кемаларга минасизлар. Шоядки, Аллоҳга берган неъматлари учун шукр қилиб, ёлғиз Унгагина бандалик қилсангизлар.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• من عظمة الله أنه يخلق ما لا يعلمه جميع البشر في كل حين يريد سبحانه.

Аллоҳ шу қадар буюк Зотки, бутун инсоният билмайдиган нарсаларни ҳам истаган вақтида яратаверади.

• خلق الله النجوم لزينة السماء، والهداية في ظلمات البر والبحر، ومعرفة الأوقات وحساب الأزمنة.

Аллоҳ юлдузларни самога безак қилиб, қуруқлигу денгиздаги йўловчилар учун маёқ қилиб, вақтни аниқлаштириб берадиган восита қилиб яратди.

• الثناء والشكر على الله الذي أنعم علينا بما يصلح حياتنا ويعيننا على أفضل معيشة.

Ҳаётимизни созлаб берадиган ва фаровонликка эриштирадиган неъматларни ато этган Аллоҳга ҳамду санолар айтиш ва шукр қилиш лозим.

• الله سبحانه أنعم علينا بتسخير البحر لتناول اللحوم (الأسماك)، واستخراج اللؤلؤ والمرجان، وللركوب، والتجارة، وغير ذلك من المصالح والمنافع.

Аллоҳ бизга денгизни бўйсундириб берди. Ундан янги гўшт - балиқни тутиб еймиз. Ундан дуру гавҳарларни чиқариб оламиз. Ундан савдо иши билан кемаларда юришда фойдаланамиз. Унинг яна бошқа манфаатлари ҳам талайгина.

Versetto: 15

وَأَلۡقَىٰ فِي ٱلۡأَرۡضِ رَوَٰسِيَ أَن تَمِيدَ بِكُمۡ وَأَنۡهَٰرٗا وَسُبُلٗا لَّعَلَّكُمۡ تَهۡتَدُونَ

Ер устига тоғларни ташлаб қўйди. Токи, улар ерни тебранишдан ушлаб туради. Дарёларни оқизиб қўйди. Улардан ичасизлар, ҳайвонларингиз ва экинларингизни суғорасизлар. Йўлларни барпо қилдики, улардан юриб, кўзлаган манзилингизга адашмасдан етиб оласиз.

Versetto: 16

وَعَلَٰمَٰتٖۚ وَبِٱلنَّجۡمِ هُمۡ يَهۡتَدُونَ

Сизларга ер юзига белгилар қўйдики, кундузи ўшаларга қараб, йўлингизни топиб оласиз. Кечасида эса йўлингизни юлдузларга қараб топасиз.

Versetto: 17

أَفَمَن يَخۡلُقُ كَمَن لَّا يَخۡلُقُۚ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ

Мана шу нарсаларнинг ҳаммасини яратган Зот ҳеч нарсани ярата олмайдиган махлуқ билан тенгми? Аллоҳнинг буюклиги, ёлғизли, ягона чин маъбудлиги ҳақида ўйлаб, ширк келтиришни бас қилсангизлар бўлмайдими?

Versetto: 18

وَإِن تَعُدُّواْ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ لَا تُحۡصُوهَآۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَغَفُورٞ رَّحِيمٞ

Эй одамлар, Аллоҳнинг сизларга ато этган неъматларини санашга урина кўрманглар. Барибир унинг саноғига ета олмайсизлар. Чунки улар сон-саноқдан кўп ва хилма-хилдир. Аллоҳ Мағфиратли Зотдирки, шукр қилмай турган пайтингизда тўсатдан сизни жазоламайди. Ўзингизга келиш олишингизга фурсат беради. Аллоҳ Меҳрибондирки, гуноҳларингиз ва нонкўрлигингиз туфайли сизлардан неъматларини қисиб қўймайди.

Versetto: 19

وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعۡلِنُونَ

Эй бандалар, Аллоҳ ҳамма ишларингизни билиб-кўриб туради. Сир тутаётганингизни ҳам билади, ошкор қилаётганингизни ҳам билади. Яқинда амалларингизга яраша жазо ёки мукофотингизни беради.

Versetto: 20

وَٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ لَا يَخۡلُقُونَ شَيۡـٔٗا وَهُمۡ يُخۡلَقُونَ

Мушрикларнинг Аллоҳни қўйиб, ибодат қилаётган бутлари бирон нарсани ярата олмайдилар. Бутларни уларнинг ўзлари ўз қўллари билан ясаб оладилар. Қандай қилиб, Аллоҳни қўйиб, ўз қўллари билан ясаб олган бутларига бандалик қилар эканлар-а?!

Versetto: 21

أَمۡوَٰتٌ غَيۡرُ أَحۡيَآءٖۖ وَمَا يَشۡعُرُونَ أَيَّانَ يُبۡعَثُونَ

Улар бандаларининг қўллари билан ясалган жонсиз нарсалардир. Уларда на ҳаёт бор ва на илм. Улар қачон қайта тирилишларини ҳам, қиёмат нималигини ҳам, дўзахга тушишларини ҳам билмайдилар.

Versetto: 22

إِلَٰهُكُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞۚ فَٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ قُلُوبُهُم مُّنكِرَةٞ وَهُم مُّسۡتَكۡبِرُونَ

Чин маъбудингиз Аллоҳдир. Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқдир. Қайта тирилишга ишонмайдиган кимсаларнинг қалблари охиратдан қўрқмаганлари туфайли Аллоҳнинг тавҳидини инкор қилиб тураверади. Улар ҳисоб-китобга ҳам, амалга яраша жазо ёки мукофот олишига ҳам ишонмайдилар. Улар ҳақни қабул қилмайдиган ва унга бўйсунмайдиган мутакаббирлардир.

Versetto: 23

لَا جَرَمَ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعۡلِنُونَۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡتَكۡبِرِينَ

Ҳақ гап шуки, Аллоҳ уларнинг сир тутаётган ишларини ҳам, ошкор этаётган ишларини ҳам билади. Бирон иш Аллоҳдан яширин қолмас. Яқинда уларга қилган амалларига яраша жазо ёки мукофотларини беради. Аллоҳ Ўзига бўйсунишдан, ибодат қилишдан бош тортган мутакаббирларни ёқтирмайди. Улардан жуда қаттиқ қасос олади.

Versetto: 24

وَإِذَا قِيلَ لَهُم مَّاذَآ أَنزَلَ رَبُّكُمۡ قَالُوٓاْ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Яратувчининг ягоналигини ва қайта тирилишни инкор қиладиган ўша мутакаббирларга: "Аллоҳ Муҳаммад алайҳиссаломга нимани нозил қилди", дейилса: "Ҳеч нарсани нозил қилгани йўқ. У ўзидан ўзи олдингиларнинг афсоналарини тўқиб чиқаряпти" дедилар.

Versetto: 25

لِيَحۡمِلُوٓاْ أَوۡزَارَهُمۡ كَامِلَةٗ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَمِنۡ أَوۡزَارِ ٱلَّذِينَ يُضِلُّونَهُم بِغَيۡرِ عِلۡمٍۗ أَلَا سَآءَ مَا يَزِرُونَ

Токи, уларнинг оқибати ўзларининг гуноҳларини тўлалигича, билимсизларча кимларни Исломдан адаштирган бўлсалар, ўшаларнинг гуноҳларидан ҳам қўшиб кўтариб олиш бўлсин. Огоҳ бўлингизким, улар орқалаб олган ўзларининг гуноҳлари ҳам, тобеларининг гуноҳлари ҳам нақадар ёмон, манфур юк!

Versetto: 26

قَدۡ مَكَرَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ فَأَتَى ٱللَّهُ بُنۡيَٰنَهُم مِّنَ ٱلۡقَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَيۡهِمُ ٱلسَّقۡفُ مِن فَوۡقِهِمۡ وَأَتَىٰهُمُ ٱلۡعَذَابُ مِنۡ حَيۡثُ لَا يَشۡعُرُونَ

Олдинлари ҳам кофирлар пайғамбарларига макр-ҳийлалар қилгандилар. Ўшанда Аллоҳ уларнинг биноларини пойдеворидан қулатганди. Шу билан уларни том босиб қолганди. Уларга азоб ўзлари кутмаган тарафдан келганди. Улар, қурган биноларимиз бизни асрайди, деб ўйлагандилар. Айнан ўша бинолари уларни ҳалок қилганди.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• في الآيات من أصناف نعم الله على العباد شيء عظيم، مجمل ومفصل، يدعو الله به العباد إلى القيام بشكره وذكره ودعائه.

Оятларда Аллоҳ таолонинг бандаларга ато этган буюк неъматлари қисқа тарзда ҳам, тафсилоти билан ҳам баён этиляти ва бу билан Аллоҳ бандаларни шукрга, зикрга ва дуога чорлаяпти.

• طبيعة الإنسان الظلم والتجرُّؤ على المعاصي والتقصير في حقوق ربه، كَفَّار لنعم الله، لا يشكرها ولا يعترف بها إلا من هداه الله.

Инсон табиатан золим, гуноҳга мойил, Парвардигорининг ҳаққини адо этишда қосир, Аллоҳнинг неъматларини эътироф этишни ҳам, уларга шукр қилишни ҳам билмайдиган нонкўр мавжудот. Фақат Аллоҳ ҳидоят берган зотларгина бундан мустасно.

• مساواة المُضِلِّ للضال في جريمة الضلال؛ إذ لولا إضلاله إياه لاهتدى بنظره أو بسؤال الناصحين.

Адашиш масаласида адашганнинг гуноҳи қанча бўлса, адаштирганнинг гуноҳи ҳам ўшанчадир. Чунки адаштирувчи адаштирмаса, одам ўз тафаккури билан, холис насиҳатгўйларнинг насиҳати билан тўғри йўлни топиб олган бўларди.

• أَخْذ الله للمجرمين فجأة أشد نكاية؛ لما يصحبه من الرعب الشديد، بخلاف الشيء الوارد تدريجيًّا.

Аллоҳ таолонинг жиноятчиларни аста-секинлик билан эмас, тўсатдан, кутилмаганда жазолаши ўта даҳшатли, қўрқинчли бўлади.

Versetto: 27

ثُمَّ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ يُخۡزِيهِمۡ وَيَقُولُ أَيۡنَ شُرَكَآءِيَ ٱلَّذِينَ كُنتُمۡ تُشَٰٓقُّونَ فِيهِمۡۚ قَالَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَ إِنَّ ٱلۡخِزۡيَ ٱلۡيَوۡمَ وَٱلسُّوٓءَ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ

Кейин Қиёмат куни Аллоҳ уларни азоблаб, хорлаб, шундай дейди: "У дунёда Менга бутларни шерик қилиб, улар ҳақида пайғамбарим ва мўминлар билан талашиб-тортишган эдингиз. Қани энди ўша "Менинг шерикларим?"" Раббоний олимлар дедилар: "Қиёмат куни хорлик ва азоб фақат кофирлар устига ёғилади".

Versetto: 28

ٱلَّذِينَ تَتَوَفَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ ظَالِمِيٓ أَنفُسِهِمۡۖ فَأَلۡقَوُاْ ٱلسَّلَمَ مَا كُنَّا نَعۡمَلُ مِن سُوٓءِۭۚ بَلَىٰٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمُۢ بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ

Аллоҳга куфр келтириб, ўзларига ўзлари зулм қилиб турган ҳолларида фаришталар уларнинг жонларини оладилар. Шунда улар тақдирга тан бериб, куфру маъсиятларини рад этадилар. Рад этсак, фойдаси бўлади, деб ўйлайдилар. Шунда уларга айтиладики, сизлар кофир бўлиб, гуноҳлар қилган эдингиз, дунёда қилиб ўтган ишларингизни Аллоҳ кўриб-билиб турган, ҳеч нарса У Зотдан яширин қола олмас, энди амалларингизга яраша жазо ёки мукофотингизни берур.

Versetto: 29

فَٱدۡخُلُوٓاْ أَبۡوَٰبَ جَهَنَّمَ خَٰلِدِينَ فِيهَاۖ فَلَبِئۡسَ مَثۡوَى ٱلۡمُتَكَبِّرِينَ

Уларга шундай дейилади: "Амалларингизга қараб, жаҳаннам эшикларидан у ерда абадий қоладиган бўлиб киринглар. Аллоҳга иймон келтириш ва ёлғиз У Зотга ибодат қилишдан ўзини катта олган мутакаббирларнинг борар жойи нақадар ёмон!"

Versetto: 30

۞ وَقِيلَ لِلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ مَاذَآ أَنزَلَ رَبُّكُمۡۚ قَالُواْ خَيۡرٗاۗ لِّلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ فِي هَٰذِهِ ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٞۚ وَلَدَارُ ٱلۡأٓخِرَةِ خَيۡرٞۚ وَلَنِعۡمَ دَارُ ٱلۡمُتَّقِينَ

Павардигорларидан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила тақво қилган зотларга: "Парвардигорингиз пайғамбарингиз Муҳаммад алайҳиссаломга нимани нозил қилди?", дейилди. "Аллоҳ унга буюк эзгуликни нозил қилди", деб жавоб бердилар. Аллоҳга ибодат қилиш ва бандалар билан яхши муомалада бўлиш каби яхши амалларни қилган одамларга шу дунёнинг ўзида ҳам яхшиликлар бўлади. Ғалаба ва мўл ризқ шулар жумласидан. Лекин улар учун Аллоҳнинг охиратда тайёрлаб қўйгани бу дунёдагисидан анча яхшироқдир. Парвардигорларидан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила тақво қиладиган зотларнинг охиратдаги маскани нақадар яхши!

Versetto: 31

جَنَّٰتُ عَدۡنٖ يَدۡخُلُونَهَا تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۖ لَهُمۡ فِيهَا مَا يَشَآءُونَۚ كَذَٰلِكَ يَجۡزِي ٱللَّهُ ٱلۡمُتَّقِينَ

Доимий қоладиган бўлиб кириладиган жаннатлар. Қасрлари ва дарахтлари остидан анҳорлар оқиб ўтади. Уларга жаннатларда истаган нарсалари муҳайё қилинади. Истаганларича ейдилар, ичадилар. Аллоҳ Муҳаммад алайҳиссаломнинг умматини мана шундай мукофотлаганидек, бошқа пайғамбарларнинг умматларини ҳам мукофотлайди.

Versetto: 32

ٱلَّذِينَ تَتَوَفَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلَٰمٌ عَلَيۡكُمُ ٱدۡخُلُواْ ٱلۡجَنَّةَ بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ

Ўлим фаришталари уларнинг жонларини қалблари куфрдан пок ҳолларида олар эканлар: "Сизларга салом бўлсин, ҳар қандай офатдан саломат бўлинглар, дунё ҳаётидаги тўғри эътиқодингиз ва яхши амалингиз учун жаннатга киринглар", дейдилар.

Versetto: 33

هَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّآ أَن تَأۡتِيَهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ أَوۡ يَأۡتِيَ أَمۡرُ رَبِّكَۚ كَذَٰلِكَ فَعَلَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ وَمَا ظَلَمَهُمُ ٱللَّهُ وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ

Анави ҳақни тан олмайдиган мушриклар ўлим фаришталари келиб, юзларига ва орқаларига уриб, жонларини олишидан ёки Парвардигорингизнинг уларни таг-туги билан қуритиб юбориш ҳақидаги фармони келишидан бошқа нарсани кутмаяптилар. Олдинги мушриклар ҳам худди мана шу Макка мушриклари қилган ишни қилгандилар. Аллоҳ уларни ҳалок қилган пайтда уларга зулм қилмаганди. Лекин улар Аллоҳга куфр келтириш каби ҳалокатга олиб борадиган ишларни қилиб, ўзларига ўзлари зулм қилгандилар.

Versetto: 34

فَأَصَابَهُمۡ سَيِّـَٔاتُ مَا عَمِلُواْ وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ

Оқибатда қилган амаллари туфайли уларга азоб нозил бўлди. Ўзлари мазах қилиб юрган ўша азоб уларни ҳар тарафдан ўраб олди.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• فضيلة أهل العلم، وأنهم الناطقون بالحق في الدنيا ويوم يقوم الأشهاد، وأن لقولهم اعتبارًا عند الله وعند خلقه.

Оятларда илм аҳлининг фазли ҳақида сўз юритиляпти. Улар бу дунёда ҳам, гувоҳлар гувоҳлигини қиладиган кунда ҳам ҳақ гапни айтадилар. Аллоҳнинг наздида ҳам, халқнинг наздида ҳам улар айтган гапнинг эътибори бўлади.

• من أدب الملائكة مع الله أنهم أسندوا العلم إلى الله دون أن يقولوا: إنا نعلم ما كنتم تعملون، وإشعارًا بأنهم ما علموا ذلك إلا بتعليم من الله تعالى.

Фаришталар: "Сизлар қилаётган ишларни Биз биламиз", деганларида "Биз" сўзидан Аллоҳни назарда тутаётганлари уларнинг Аллоҳ олдида нақадар одоб билан туришларини кўрсатади. Чунки улар Аллоҳ билдиргани учунгина била олишларини ҳис этиб, шундай дедилар.

• من كرم الله وجوده أنه يعطي أهل الجنة كل ما تمنوه عليه، حتى إنه يُذَكِّرهم أشياء من النعيم لم تخطر على قلوبهم.

Жаннатийларга нимани истасалар, ҳаммасини муҳайё этиши Аллоҳнинг карами ва саховатидандир. Аллоҳ уларга ҳатто ҳаёлларига ҳам келмаган неъматларни-да эслатади.

• العمل هو السبب والأصل في دخول الجنة والنجاة من النار، وذلك يحصل برحمة الله ومنَّته على المؤمنين لا بحولهم وقوتهم.

Жаннатга кириш ва дўзахдан нажот топишнинг сабаби ва пойдевори амалдир. Аммо бу муваффақиятга мўминларнинг куч-қуввати билан эмас, Аллоҳнинг уларга бўлган меҳрибонлиги, олийжаноблиги туфайли эришилади.

Versetto: 35

وَقَالَ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا عَبَدۡنَا مِن دُونِهِۦ مِن شَيۡءٖ نَّحۡنُ وَلَآ ءَابَآؤُنَا وَلَا حَرَّمۡنَا مِن دُونِهِۦ مِن شَيۡءٖۚ كَذَٰلِكَ فَعَلَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ فَهَلۡ عَلَى ٱلرُّسُلِ إِلَّا ٱلۡبَلَٰغُ ٱلۡمُبِينُ

Аллоҳга бутларни шерик қилганлар: "Агар Аллоҳ Ўзигагина ибодат қилишимизни, Унга ҳеч нарсани шерик қилмаслигимизни хоҳлаганида биз ҳам, олдинги ота-боболаримиз ҳам Ундан бошқасига ибодат қилмаган бўлардик. Ҳеч нарсани ҳаром қилиб олмаслигимизни хоҳлаганида Усиз бирон нарсани ҳаромга айлантирмаган бўлар эдик", дедилар. Улардан олдинги кофирлар ҳам худди шундай ботил ҳужжатлар келтирганлар. Пайғамбарларнинг зиммасида очиқ етказиб қўйиш бор, холос. Улар етказдилар. Аллоҳ кофирларнинг ўзларига хоҳиш-ирода бериб қўйганидан кейин узрга, қадарни ҳужжат қилишга ўрин қолмади.

Versetto: 36

وَلَقَدۡ بَعَثۡنَا فِي كُلِّ أُمَّةٖ رَّسُولًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجۡتَنِبُواْ ٱلطَّٰغُوتَۖ فَمِنۡهُم مَّنۡ هَدَى ٱللَّهُ وَمِنۡهُم مَّنۡ حَقَّتۡ عَلَيۡهِ ٱلضَّلَٰلَةُۚ فَسِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُكَذِّبِينَ

Биз ҳар бир умматга бир пайғамбар юбордик. Ҳар бир пайғамбар ўз умматини ёлғиз Аллоҳга ибодат қилишга, бутлар ва шайтонлардан юз ўгиришга буюрди. Улардан кимларигадир Аллоҳ тавфиқ берди ва улар иймон келтириб, пайғамбарига эргашдилар. Кимларидир Аллоҳга куфр келтириб, пайғамбарига осийлик қилди. Натижада Аллоҳ унга тавфиқ бермади. Пешонасига залолат битилди. Бас, ер юзини кезиб юринглар. Ҳақни тан олмаганларнинг оқибати нима бўлганини, улар қандай азоб ва ҳалокатга йўлиққанларини ўз кўзингиз билан кўринглар.

Versetto: 37

إِن تَحۡرِصۡ عَلَىٰ هُدَىٰهُمۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي مَن يُضِلُّۖ وَمَا لَهُم مِّن نَّٰصِرِينَ

Эй Пайғамбар, бор имкониятингизни ишга солиб, уларни ҳидоятга бошлашга ҳар қанча ҳарис бўлманг, шу иш учун ҳар қанча воситаларни қўлламанг, Аллоҳ Ўзи адаштириб қўйган одамни ҳидоят қилмайди. Уларни Аллоҳнинг азобидан қутқариб қоладиган ҳеч қандай қўлловчилар ҳам бўлмайди.

Versetto: 38

وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَيۡمَٰنِهِمۡ لَا يَبۡعَثُ ٱللَّهُ مَن يَمُوتُۚ بَلَىٰ وَعۡدًا عَلَيۡهِ حَقّٗا وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ

Анави қайта тирилишни инкор қилувчилар инкор қилишнинг ўзи билангина чекланмасдан, "Аллоҳ ўлганларни қайта тирилтирмайди", дея таъкидлаб-такидлаб қасам ичадилар. Ҳолбуки, уларда шундай дейишга ҳеч бир ҳужжат йўқ эди. Асло! Яқинда Аллоҳ ўлганларни тирилтиради. Бу У Зотнинг зиммасидаги ҳақ ваъдадир. Лекин одамларнинг кўплари буни билмайдилар.

Versetto: 39

لِيُبَيِّنَ لَهُمُ ٱلَّذِي يَخۡتَلِفُونَ فِيهِ وَلِيَعۡلَمَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَنَّهُمۡ كَانُواْ كَٰذِبِينَ

Улар ўзаро ихтилоф қилган тавҳид, қайта тирилиш, пайғамбарлик каби масалаларнинг моҳиятини очиб бериш учун ва кофирлар ўзларининг Аллоҳга ширк келтириш, қайта тирилишни инкор қилиш каби даъволари ёлғонлигини билиб олишлари учун Аллоҳ Қиёмат куни ҳамма-ҳаммани қайта тирилтиради.

Versetto: 40

إِنَّمَا قَوۡلُنَا لِشَيۡءٍ إِذَآ أَرَدۡنَٰهُ أَن نَّقُولَ لَهُۥ كُن فَيَكُونُ

Биз ўликларни тирилтиришни истасак, ҳеч қандай муаммо, монелик бўлмайди. Бир нарсани истасак, унга "Бўл", дейишимиз кифоя, тамом, у бўлади.

Versetto: 41

وَٱلَّذِينَ هَاجَرُواْ فِي ٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ مَا ظُلِمُواْ لَنُبَوِّئَنَّهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗۖ وَلَأَجۡرُ ٱلۡأٓخِرَةِ أَكۡبَرُۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ

Кофирларнинг тазйиқи ва қийноқларига йўлиққанларидан кейин уй-жойларию мол-давлатларини ташлаб, Аллоҳнинг ризоси йўлида куфр диёридан Ислом диёрига ҳижрат қилганларга шу дунёда ҳам яхши жойлар ато этамиз ва у жойларда азиз бўлиб юрадилар. Охират савоби эса буюкроқдир. Чунки унинг ичида жаннат ҳам бор. Ҳижрат қилмаганлар муҳожирларнинг савоби қанчалар бўлишини билганларида эди, бу ишни четга сурмаган бўлардилар.

Versetto: 42

ٱلَّذِينَ صَبَرُواْ وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ يَتَوَكَّلُونَ

Аллоҳ йўлида ҳижрат қилган ўша муҳожирлар қавмининг озорларига, ватан фироқига, Аллоҳга итоат қилиш йўлидаги машаққатларга сабр қиладиган, ҳамма ишларида ёлғиз Аллоҳгагина таянадиган зотлардир. Шунинг учун Аллоҳ уларга мана шу буюк мукофотни ато этди.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• العاقل من يعتبر ويتعظ بما حل بالضالين المكذبين كيف آل أمرهم إلى الدمار والخراب والعذاب والهلاك.

Ақлли одам ҳақни тан олмаган адашганларнинг оқибатлари нақадар аянчли бўлганидан, улар йўлиққан ҳалокат, вайроналик, харобалик ва азобу уқубатлардан ибрат олади.

• الحكمة من البعث والمعاد إظهار الله الحقَّ فيما يختلف فيه الناس من أمر البعث وكل شيء.

Қайта тирилиш остидаги ҳикмат шуки, Аллоҳ одамлар талашиб тортишаётган қайта тирилиш ва бошқа масалалардаги ҳақиқат нималигини аниқлаштириб, кўрсатиб беради.

• فضيلة الصّبر والتّوكل: أما الصّبر: فلما فيه من قهر النّفس، وأما التّوكل: فلأن فيه الثقة بالله تعالى والتعلق به.

Оятларда сабр ва таваккул фазилати ҳақида ҳам сўз юритилган. Зеро, одамнинг ўзини тута билиши сабр бўлса, таваккулда Аллоҳга бўлган ишонч ва У Зотга боғланиш мужассам.

• جزاء المهاجرين الذين تركوا ديارهم وأموالهم وصبروا على الأذى وتوكّلوا على ربّهم، هو الموطن الأفضل، والمنزلة الحسنة، والعيشة الرّضية، والرّزق الطّيّب الوفير، والنّصر على الأعداء، والسّيادة على البلاد والعباد.

Диёрлари, уй-жойларию мол-давлатларидан ҳижрат қилган, озорларга сабр этган, Парвардигоригагина таянган зотларнинг мукофоти энг яхши жой, фаровон ҳаёт, мўл ризқ, ғанимдан ғолиблик, юртлару бандалар устидан ҳукмронликдир.

Versetto: 43

وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ إِلَّا رِجَالٗا نُّوحِيٓ إِلَيۡهِمۡۖ فَسۡـَٔلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّكۡرِ إِن كُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ

Эй Пайғамбар, сиздан олдин ҳам фаришталарни (ёки аёлларни) эмас, фақат эркакларни пайғамбар қилиб юборганмиз ва уларга ваҳий қилганмиз. Бизнинг умумий қонуниятимиз мана шу. Буни инкор қиладиган бўлсангизлар, олдинги ўтган аҳли китоблардан сўранглар. Ўшалар сизларга пайғамбарлар фаришта эмас, одам бўлганини айтиб берадилар.

Versetto: 44

بِٱلۡبَيِّنَٰتِ وَٱلزُّبُرِۗ وَأَنزَلۡنَآ إِلَيۡكَ ٱلذِّكۡرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيۡهِمۡ وَلَعَلَّهُمۡ يَتَفَكَّرُونَ

Биз ўша инсон пайғамбарларни очиқ ҳужжатлар ва нозил қилинган китоблар билан юбордик. Эй Пайғамбар, сизга эса одамларга тушунмаган нарсаларини тушунтириб беришингиз учун Қуръонни нозил қилдик. Шоядки, улар фикр юритиб, унинг ичида маънолардан ибрат олсалар.

Versetto: 45

أَفَأَمِنَ ٱلَّذِينَ مَكَرُواْ ٱلسَّيِّـَٔاتِ أَن يَخۡسِفَ ٱللَّهُ بِهِمُ ٱلۡأَرۡضَ أَوۡ يَأۡتِيَهُمُ ٱلۡعَذَابُ مِنۡ حَيۡثُ لَا يَشۡعُرُونَ

Аллоҳнинг йўлидан тўсиш учун ёвуз найрангларни қилганлар Аллоҳнинг амри ила уларни худди Қорундек ер ютиб юборишидан ёки уларга кутмаган тарафларидан азоб келишидан қўрқмай, хотиржам юрибдиларми?

Versetto: 46

أَوۡ يَأۡخُذَهُمۡ فِي تَقَلُّبِهِمۡ فَمَا هُم بِمُعۡجِزِينَ

Ёки азоб уларга сафарларидами, тирикчилик пайида юрган пайтларидами, тўсатдан келиб қолишидан, кейин эса ўзларини қутқара олмай қолишларидан қўрқмай, хотиржам юрибдиларми?

Versetto: 47

أَوۡ يَأۡخُذَهُمۡ عَلَىٰ تَخَوُّفٖ فَإِنَّ رَبَّكُمۡ لَرَءُوفٞ رَّحِيمٌ

Ёки Аллоҳнинг азоби қилғилиқни қилиб қўйиб, энди унинг оқибатидан қўрқиб турганларида тўсатдан келиб қолишидан қўрқмай хотиржам юрибдиларми? Аллоҳ уларни жазолашга ҳар доим Қодир. Лекин Парвардигорингиз Меҳрибон Зот. Жазони тезлаштирмайди. Тавба қилиб олишларига, муҳлат, имкон беради.

Versetto: 48

أَوَلَمۡ يَرَوۡاْ إِلَىٰ مَا خَلَقَ ٱللَّهُ مِن شَيۡءٖ يَتَفَيَّؤُاْ ظِلَٰلُهُۥ عَنِ ٱلۡيَمِينِ وَٱلشَّمَآئِلِ سُجَّدٗا لِّلَّهِ وَهُمۡ دَٰخِرُونَ

Анави ҳақни тан олмаётганлар Аллоҳнинг махлуқотлари ҳақида фикр юритмайдилармики, уларнинг соялари қуёшнинг ҳаракатига қараб ўнгу сўлга мойил бўлади, кечаси эса ойга қараб ўзгаради. Ҳаммалари Парвардигорларига ҳақиқий сажда қилиб, эгилиб турадилар.

Versetto: 49

وَلِلَّهِۤ يَسۡجُدُۤ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِ مِن دَآبَّةٖ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَهُمۡ لَا يَسۡتَكۡبِرُونَ

Осмонлару ердаги ҳар бир жонзот ёлғиз Аллоҳга сажда қилади. Фаришталар ҳам фақат У Зотга сажда қиладилар. Улар Аллоҳга бандалик қилишдан, итоат этишдан ўзларини катта олмайдилар.

Versetto: 50

يَخَافُونَ رَبَّهُم مِّن فَوۡقِهِمۡ وَيَفۡعَلُونَ مَا يُؤۡمَرُونَ۩

Улар тинимсиз тоат-ибодатда бўлишларига қарамасдан, Ўз Зоти, қаҳри ва салтанати ила уларнинг устида бўлган Парвардигорларидан қўрқадилар ҳамда У Зот буюрган ишларнигина бажарадилар.

Versetto: 51

۞ وَقَالَ ٱللَّهُ لَا تَتَّخِذُوٓاْ إِلَٰهَيۡنِ ٱثۡنَيۡنِۖ إِنَّمَا هُوَ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ فَإِيَّٰيَ فَٱرۡهَبُونِ

Аллоҳ таоло барча бандаларига деди: "Икки маъбуд тутмангиз. Биргина чин маъбуд бор. Унинг шериги йўқ. Бас, Мендангина қўрқингиз. Мендан ўзгадан қўрқмангиз".

Versetto: 52

وَلَهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَلَهُ ٱلدِّينُ وَاصِبًاۚ أَفَغَيۡرَ ٱللَّهِ تَتَّقُونَ

Осмонлару ердаги ҳамма нарса Унинг яратгани, Унинг мулкидир. Итоат этиш, бўйсуниш, ихлос қилиш ҳам ёлғиз Унгадир. Аллоҳдан бошқасидан қўрқасизларми? Асло! Ёлғиз Аллоҳдангина қўрқинглар. Бошқа ҳеч кимдан, ҳеч нарсадан қўрқманглар.

Versetto: 53

وَمَا بِكُم مِّن نِّعۡمَةٖ فَمِنَ ٱللَّهِۖ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ ٱلضُّرُّ فَإِلَيۡهِ تَجۡـَٔرُونَ

Эй одамлар, диний бўладими, дунёвий бўладими, сизларда қайси бир неъмат бўлса, ҳаммаси Аллоҳдандир. Устингизга бирон офат, касаллик ёки қашшоқлик каби бало келса, мушкулингизга бир кушод сўраб, ёлғиз Унгагина илтижо қиласизлар. Сизларга неъматларни ато этган ва мушкулингизга кушод берган Зотгина маъбудликка лойиқдир.

Versetto: 54

ثُمَّ إِذَا كَشَفَ ٱلضُّرَّ عَنكُمۡ إِذَا فَرِيقٞ مِّنكُم بِرَبِّهِمۡ يُشۡرِكُونَ

Энди қачон дуойингизни ижобат айлаб, сизлардан балони аритса, қарабсизки, сизлардан бир гуруҳингиз яна Парвардигорларига ширк келтириб, Аллоҳдан бошқага ибодат қилиб турибдилар-да. Шу қадар ҳам пасткашлик бўладими?!

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• على المجرم أن يستحي من ربه أن تكون نعم الله عليه نازلة في جميع اللحظات ومعاصيه صاعدة إلى ربه في كل الأوقات.

Жиноятчи Парвардигоридан уялсин! Юқоридан Аллоҳнинг неъматлари унинг устига ёғилгани сайин унинг тарафидан ҳар доим Парвардигори тарафига гуноҳлар кўтарилиб туриши нақадар шармандалик!

• ينبغي لأهل الكفر والتكذيب وأنواع المعاصي الخوف من الله تعالى أن يأخذهم بالعذاب على غِرَّة وهم لا يشعرون.

Куфр келтириш, ҳақни тан олмаслик каби турли гуноҳларга ботганлар Аллоҳ таолодан қўрқсинлар! У Зотнинг азоби кутилмаганда келиб қолиши мумкин.

• جميع النعم من الله تعالى، سواء المادية كالرّزق والسّلامة والصّحة، أو المعنوية كالأمان والجاه والمنصب ونحوها.

Фаровонлик, тинчлик-омонлик, соғлик каби моддий бўладими, обрў ва мансаб каби маънавий бўладими, ҳамма неъматлар Аллоҳ таоло тарафидандир.

• لا يجد الإنسان ملجأً لكشف الضُّرِّ عنه في وقت الشدائد إلا الله تعالى فيضجّ بالدّعاء إليه؛ لعلمه أنه لا يقدر أحد على إزالة الكرب سواه.

Инсон бошига балолар ёғилган пайтда ёлғиз Аллоҳгагина илтижо қилади. Чунки У Зотдан бошқаси балони арита олмаслигини жуда яхши билади.

Versetto: 55

لِيَكۡفُرُواْ بِمَآ ءَاتَيۡنَٰهُمۡۚ فَتَمَتَّعُواْ فَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ

Аллоҳга ширк келтирганлари туфайли У Зот ато этган неъматларга нонкўрлик қиладилар. Балони аритиш ўша неъматлар жумласидандир. Шунинг учун уларга айтиляптики, ўзингизга ато этилган неъматлардан фойдаланиб тураверинглар-чи. Тезда ё кейинроқ Аллоҳнинг азоби ҳам келиб қолади.

Versetto: 56

وَيَجۡعَلُونَ لِمَا لَا يَعۡلَمُونَ نَصِيبٗا مِّمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡۗ تَٱللَّهِ لَتُسۡـَٔلُنَّ عَمَّا كُنتُمۡ تَفۡتَرُونَ

Мушриклар ҳеч нарсани билмайдиган, фойда ҳам, зарар ҳам келтира олмайдиган жонсиз бутлари учун Биз ризқ қилиб берган мол-давлатдан улуш ажратадилар. Шу билан уларга яқинлашмоқчи бўладилар. Эй мушриклар, Аллоҳга қасамки, Қиёмат куни шу бутларни худо деганингиз учун ва уларга мол-давлатингиздан улуш ажратганингиз учун албатта сўроққа тутиласизлар.

Versetto: 57

وَيَجۡعَلُونَ لِلَّهِ ٱلۡبَنَٰتِ سُبۡحَٰنَهُۥ وَلَهُم مَّا يَشۡتَهُونَ

Мушриклар, фаришталар Аллоҳнинг қизларидир деб ўйлайдилар. Шу билан Аллоҳга ўзлари учун истамаган нарсани нисбат берадилар. Аллоҳ улар айтаётган бу нуқсондан Покдир, Олийдир. Ўзларига эса ўзлари ёқтирадиган ўғилларни олиб қолмоқчи бўладилар. Яъни, бизга ўзимиз ёқтирган ўғиллар, Аллоҳга биз ёқтирмайдиган қизлар, дейишади. Шундан ҳам каттароқ жиноят бўлиши мумкинми?!

Versetto: 58

وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُم بِٱلۡأُنثَىٰ ظَلَّ وَجۡهُهُۥ مُسۡوَدّٗا وَهُوَ كَظِيمٞ

Мушриклардан биронтасига қиз кўргани ҳақида хабар келса, худди бир шумхабар келгандек, қайғуга ботиб, қалби ғам-аламга тўлиб, юзлари қорайиб, буришиб кетади. Кейин у ўзиники бўлишини истамайди-да, у Аллоҳники, дейди.

Versetto: 59

يَتَوَٰرَىٰ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ مِن سُوٓءِ مَا بُشِّرَ بِهِۦٓۚ أَيُمۡسِكُهُۥ عَلَىٰ هُونٍ أَمۡ يَدُسُّهُۥ فِي ٱلتُّرَابِۗ أَلَا سَآءَ مَا يَحۡكُمُونَ

Қиз туғилгани ҳақидаги хабардан номус қилиб, одамлардан яшириниб олади. Ўзига ўзи, хорликни бўйнимга олиб, уни олиб қолсаммикин ёки тириклайин кўмиб юборсаммикин, дейди-да, кейин кўмиб юборади. Мушрикларнинг ҳукми, қарори нақадар манфур! Ўзлари ёқтирмаган нарсани Парвардигорларига берар эмишлар.

Versetto: 60

لِلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ مَثَلُ ٱلسَّوۡءِۖ وَلِلَّهِ ٱلۡمَثَلُ ٱلۡأَعۡلَىٰۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ

Охиратга иймон келтирмайдиган кофирларнинг болага муҳтожлик, жаҳолат, куфр каби тубан сифатлари бор. Аллоҳнинг эса улуғлик, камол, беҳожатлик, илм каби олийжаноб сифатлари бор. Ҳар қандай нуқсондан пок Аллоҳ Ўз мулкида ғолибдирки, Уни ҳеч бир куч мағлуб этолмас. У ҳар бир тадбирини, шариатини ҳикмат билан қиладиган Ҳаким Зотдир.

Versetto: 61

وَلَوۡ يُؤَاخِذُ ٱللَّهُ ٱلنَّاسَ بِظُلۡمِهِم مَّا تَرَكَ عَلَيۡهَا مِن دَآبَّةٖ وَلَٰكِن يُؤَخِّرُهُمۡ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗىۖ فَإِذَا جَآءَ أَجَلُهُمۡ لَا يَسۡتَـٔۡخِرُونَ سَاعَةٗ وَلَا يَسۡتَقۡدِمُونَ

Агар Аллоҳ одамларни қилган зулми, куфрига яраша жазолаганида, ер юзида биронта инсонни ҳам, ҳайвонни ҳам тирик қўймаган бўларди. Лекин ҳар қандай нуқсондан пок У Зот уларни маълум муддатга қадар кечиктириб туради. Ўша муддат келганида уни бир сония ҳам ортга ёки олдга сура олмайдилар.

Versetto: 62

وَيَجۡعَلُونَ لِلَّهِ مَا يَكۡرَهُونَۚ وَتَصِفُ أَلۡسِنَتُهُمُ ٱلۡكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ ٱلۡحُسۡنَىٰۚ لَا جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ ٱلنَّارَ وَأَنَّهُم مُّفۡرَطُونَ

Аллоҳга ўзлари ёқтирмайдиган аёлларни қилиб, яна тиллари ёлғондан ўзлари учун Аллоҳнинг даргоҳида гўзал мартаба, оқибат борлиги ҳақида гапиради. Ўзлари айтганларидек, қайта тириладиган бўлсалар, улар учун дўзах бўлиши муқаррар. Унга ташланадилар ва ундан ҳеч қачон чиқмайдилар.

Versetto: 63

تَٱللَّهِ لَقَدۡ أَرۡسَلۡنَآ إِلَىٰٓ أُمَمٖ مِّن قَبۡلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَعۡمَٰلَهُمۡ فَهُوَ وَلِيُّهُمُ ٱلۡيَوۡمَ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ

Эй Пайғамбар, Аллоҳга қасамки, сиздан олдинги умматларга ҳам пайғамбарлар юборганмиз. Бас, шайтон уларга ўзларининг ширк, куфр, маъсият каби қабиҳ ишларини чиройли қилиб кўрсатди. Бугун шайтон уларнинг дўстидир. У Қиёмат куни бизга ёрдам беради, деб ўйлайдилар. Охиратда улар учун аламли азоб бордир.

Versetto: 64

وَمَآ أَنزَلۡنَا عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ إِلَّا لِتُبَيِّنَ لَهُمُ ٱلَّذِي ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ

Эй Пайғамбар, сизга Қуръонни ҳамма одамларга тавҳид, қайта тирилиш, шариат ҳукмлари каби ўзаро ихтилоф қилган масалаларини баён қилиб беришингиз учунгина ҳамда Қуръон Аллоҳга ва Пайғамбарига иймон келтирганлар учун бир ҳидоят ва раҳмат бўлиши учунгина нозил қилдик. Ҳақиқатдан фақат унга ишонганларгина фойдалана оладилар.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• من جهالات المشركين: نسبة البنات إلى الله تعالى، ونسبة البنين لأنفسهم، وأَنفَتُهم من البنات، وتغيّر وجوههم حزنًا وغمَّا بالبنت، واستخفاء الواحد منهم وتغيبه عن مواجهة القوم من شدّة الحزن وسوء الخزي والعار والحياء الذي يلحقه بسبب البنت.

Мушрикларнинг нақадар жоҳиллигига қарангки, қиз фарзандларни Аллоҳга, ўғил фарзандни ўзларига нисбат берадилар. Қиз кўришдан ор қиладилар, афтлари буришиб, ғам-қайғуга ботадилар. Шу қадарки, номус кучидан қавмга, одамларга рўбарў бўлишдан уяладилар.

• من سنن الله إمهال الكفار وعدم معاجلتهم بالعقوبة ليترك الفرصة لهم للإيمان والتوبة.

Кофирларнинг тавба қилиб, иймонга келиб олишларига фурсат бериб, уларга жазо юборишни кечиктириб туриши Аллоҳнинг қонуниятларидандир.

• مهمة النبي صلى الله عليه وسلم الكبرى هي تبيان ما جاء في القرآن، وبيان ما اختلف فيه أهل الملل والأهواء من الدين والأحكام، فتقوم الحجة عليهم ببيانه.

Пайғамбар алайҳиссаломнинг энг катта вазифаси Қуръонда келган ҳукмларни тушунтириш ҳамда одамларга ўзлари талашиб-тортишаётган дин ва шариат каби масалаларни баён қилиб беришдир.

Versetto: 65

وَٱللَّهُ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَحۡيَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَآۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَسۡمَعُونَ

Аллоҳ осмондан ёмғир ёғдириб, ерга жон ато этди. Ундан турли ўсимликларни ўстирди, ундирди. Ундан олдин ер қуриб, қовжираб ётарди. Ёмғирнинг ёғишию ўсимликларнинг униб-ўсишида Аллоҳнинг каломига қулоқ соладиган қавм учун У Зотнинг қудратини намойиш этувчи очиқ далолат бор.

Versetto: 66

وَإِنَّ لَكُمۡ فِي ٱلۡأَنۡعَٰمِ لَعِبۡرَةٗۖ نُّسۡقِيكُم مِّمَّا فِي بُطُونِهِۦ مِنۢ بَيۡنِ فَرۡثٖ وَدَمٖ لَّبَنًا خَالِصٗا سَآئِغٗا لِّلشَّٰرِبِينَ

Эй инсонлар, сизларга туя, сигир, қўй каби чорва ҳайвонларида ибрат бор. Уларнинг елинларидан қоринларидаги чиқиндилару жисмидаги қондан ажралиб чиқадиган тоза ва хуштаъм сут билан сизларни суғорамиз.

Versetto: 67

وَمِن ثَمَرَٰتِ ٱلنَّخِيلِ وَٱلۡأَعۡنَٰبِ تَتَّخِذُونَ مِنۡهُ سَكَرٗا وَرِزۡقًا حَسَنًاۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَعۡقِلُونَ

Сизлар учун хурмо ва узум меваларида ҳам ибрат бор. Улардан яхши нарса саналмайдиган маст қилувчи ичимликни ҳам, хурмо қоқи, майиз, сирка ва шинни каби яхши нарсаларни ҳам оласизлар. Бу ишда ақлини ишлата биладиган одамлар учун Аллоҳнинг қудратига далолат қилувчи ҳужжатлар бор. Ақлини ишлатадиганларгина ибрат оладилар.

Versetto: 68

وَأَوۡحَىٰ رَبُّكَ إِلَى ٱلنَّحۡلِ أَنِ ٱتَّخِذِي مِنَ ٱلۡجِبَالِ بُيُوتٗا وَمِنَ ٱلشَّجَرِ وَمِمَّا يَعۡرِشُونَ

Эй Пайғамбар, Парвардигорингиз асаларига илҳом бериб, тоғларга, дарахтларга ва одамлар соладиган уйларга ин қуриш йўлини унга кўрсатиб қўйди.

Versetto: 69

ثُمَّ كُلِي مِن كُلِّ ٱلثَّمَرَٰتِ فَٱسۡلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلٗاۚ يَخۡرُجُ مِنۢ بُطُونِهَا شَرَابٞ مُّخۡتَلِفٌ أَلۡوَٰنُهُۥ فِيهِ شِفَآءٞ لِّلنَّاسِۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَتَفَكَّرُونَ

"Кейин ўзинг истаган мевалардан егин ва Парвардигоринг қулай қилиб қўйган йўллардан юргин". Асаларининг қорнидан оқ, сариқ ва бошқа ранглардаги асаллар чиқади. Уларда одамлар учун шифо бор. Касалларини даволайдилар. Албатта, бу ишда фикр юритадиган қавм учун Аллоҳнинг қудрати ва ҳамма ишларни бошқариб, тадбирини қилиб туришига далолат қилувчи оят-аломат бор. Фикр юрита оладиганларгина ибратланадилар.

Versetto: 70

وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ ثُمَّ يَتَوَفَّىٰكُمۡۚ وَمِنكُم مَّن يُرَدُّ إِلَىٰٓ أَرۡذَلِ ٱلۡعُمُرِ لِكَيۡ لَا يَعۡلَمَ بَعۡدَ عِلۡمٖ شَيۡـًٔاۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٞ قَدِيرٞ

Аллоҳ сизларни йўқдан бор қилди. Ажалларингиз етганидан кейин яна жонингизни олади. Орангиздан кимдир қарилик аталмиш умрнинг энг ёмон босқичигача боради-да, олдин билган нарсаларидан ҳеч нарсани билмай қолади. Аллоҳ бандаларининг қилган ишларини кўриб-билиб турадиган, ҳар ишга Қодир Зотдир. У Зот қила олмайдиган ишнинг ўзи йўқ.

Versetto: 71

وَٱللَّهُ فَضَّلَ بَعۡضَكُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ فِي ٱلرِّزۡقِۚ فَمَا ٱلَّذِينَ فُضِّلُواْ بِرَآدِّي رِزۡقِهِمۡ عَلَىٰ مَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُهُمۡ فَهُمۡ فِيهِ سَوَآءٌۚ أَفَبِنِعۡمَةِ ٱللَّهِ يَجۡحَدُونَ

Аллоҳ Ўзи ато этган ризқ борасида айримларингизни айримларингиздан устун қилиб, сизларни бой-камбағалга, хожа-қулга ажратди. Аллоҳ устун қилган бой, хожалар мулкини қулларига қайтариб, ҳаммалари баробар бўлиб олмайдилар-ку. Шундай экан, қандай қилиб Аллоҳнинг бандалар орасида шериклари бўлишига кўнадилар. Ўзлари қулларини шерик қилишни истамайдилар-ку. Бу нақадар катта зулм! Аллоҳнинг неъматларига бундан ортиқ нонкўрлик бўлиши мумкинми?!

Versetto: 72

وَٱللَّهُ جَعَلَ لَكُم مِّنۡ أَنفُسِكُمۡ أَزۡوَٰجٗا وَجَعَلَ لَكُم مِّنۡ أَزۡوَٰجِكُم بَنِينَ وَحَفَدَةٗ وَرَزَقَكُم مِّنَ ٱلطَّيِّبَٰتِۚ أَفَبِٱلۡبَٰطِلِ يُؤۡمِنُونَ وَبِنِعۡمَتِ ٱللَّهِ هُمۡ يَكۡفُرُونَ

Эй одамлар, Аллоҳ сизларга ўзларингиздан жуфтлар яратиб, жуфтларингиздан болалар, набираларни дунёга келтирди ва сизларга гўшт, донлар, мевалар каби покиза ризқлар ато этди. Бут, санамлардан иборат бўлган ботилга иймон келтириб, Аллоҳнинг сон-саноқсиз неъматларига шукр қилиш ўрнига нонкўрлик қиладиларми?

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• جعل تعالى لعباده من ثمرات النخيل والأعناب منافع للعباد، ومصالح من أنواع الرزق الحسن الذي يأكله العباد طريًّا ونضيجًا وحاضرًا ومُدَّخَرًا وطعامًا وشرابًا.

Аллоҳ таоло бандаларига хурмо ва узум меваларидан ҳам, бошқа ҳар турли ажойиб ризқлардан ҳам кўп манфаатларни ато этди. Улар бу ажойиб, янги, яшанг, тайёрлаб, муҳайё қилиб қўйилган неъматлардан баҳраманд бўладилар, ейдилар, ичадилар.

• في خلق النحلة الصغيرة وما يخرج من بطونها من عسل لذيذ مختلف الألوان بحسب اختلاف أرضها ومراعيها، دليل على كمال عناية الله تعالى، وتمام لطفه بعباده، وأنه الذي لا ينبغي أن يوحَّد غيره ويُدْعى سواه.

Кичкинагина асаларининг яратилишида, унинг қорнидан чиқадиган лаззатли асалнинг жойига, еган озуқасига қараб ҳар хил рангли бўлишида Аллоҳ таолонинг қанчалар ғамхўрлигини, лутфу марҳамати қанчалар буюклигини, Ундан бошқага муҳаббат қўйиш ҳам, сиғиниш ҳам ярашмаган иш эканини кўрсатиб турувчи далиллар бор.

• من منن الله العظيمة على عباده أن جعل لهم أزواجًا ليسكنوا إليها، وجعل لهم من أزواجهم أولادًا تقرُّ بهم أعينهم، ويخدمونهم ويقضون حوائجهم، وينتفعون بهم من وجوه كثيرة.

Аллоҳ таолонинг бандаларига ато этган яна бир буюк неъмати уларга ўзларидан жуфтлар ато этганидирки, улар билан таскин топадилар, хотиржам бўладилар. Кейин уларга ўша жуфтларидан кўзларини қувонтирадиган фарзандлар, набираларни дунё келтирди. Уларга фарзанд ва набиралари хизмат қиладилар, юмушларини бажариб берадилар ва турли хил фойдалар келтирадилар.

Versetto: 73

وَيَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَمۡلِكُ لَهُمۡ رِزۡقٗا مِّنَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ شَيۡـٔٗا وَلَا يَسۡتَطِيعُونَ

Анави мушриклар Аллоҳни қўйиб, уларга осмонлардан ҳам, ердан ҳам ҳеч нарсани ризқ қилиб бера олмайдиган, ҳеч иш қўлидан келмайдиган бутларга бандалик қиладилар. Бутлар жонсиз нарсалардир. Уларда ҳаёт ҳам, илм ҳам йўқ.

Versetto: 74

فَلَا تَضۡرِبُواْ لِلَّهِ ٱلۡأَمۡثَالَۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ

Эй одамлар, фойда ҳам, зарар ҳам келтира олмайдиган бутларни Аллоҳга ўхшатманглар. Аллоҳнинг шериги йўқ. У ягона чин маъбуд. Улуғлик ва камол сифатлари не эканини Аллоҳ яхши билади. Сизлар эса билмайсизлар. Шунинг учун ширк тузоғига илиниб, бутларингизни У Зотга ўхшатасизлар.

Versetto: 75

۞ ضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلًا عَبۡدٗا مَّمۡلُوكٗا لَّا يَقۡدِرُ عَلَىٰ شَيۡءٖ وَمَن رَّزَقۡنَٰهُ مِنَّا رِزۡقًا حَسَنٗا فَهُوَ يُنفِقُ مِنۡهُ سِرّٗا وَجَهۡرًاۖ هَلۡ يَسۡتَوُۥنَۚ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ

Аллоҳ мушрикларга раддия билдириб, бир мисол зарб этди. Ҳеч иш қўлидан келмайдиган, ҳеч қандай мулки ҳам йўқ, ўзи бошқага мулк бўлган бир мамлук қул ва Биз унга ҳалол мол-давлат берган, уларни истаганича ишлатадиган, улардан яширин ва ошкора сарфлайдиган бир ҳур. Бу икки киши ҳеч қачон тенг бўлмайди. Шундай экан, қандай қилиб Ўз мулкини истаганича тасарруф қиладиган Молик Аллоҳни ҳеч иш қўлидан келмайдиган бутларга менгзайсизлар? Ҳамма мақтовларга Аллоҳгина лойиқдир. Лекин мушрикларнинг кўплари ёлғиз Аллоҳгина чин маъбуд эканини, ёлғиз Угина маъбудликка лойиқ эканини билмайдилар.

Versetto: 76

وَضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا رَّجُلَيۡنِ أَحَدُهُمَآ أَبۡكَمُ لَا يَقۡدِرُ عَلَىٰ شَيۡءٖ وَهُوَ كَلٌّ عَلَىٰ مَوۡلَىٰهُ أَيۡنَمَا يُوَجِّههُّ لَا يَأۡتِ بِخَيۡرٍ هَلۡ يَسۡتَوِي هُوَ وَمَن يَأۡمُرُ بِٱلۡعَدۡلِ وَهُوَ عَلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ

Аллоҳ уларга раддия билдириб, икки кишини мисол қилиб келтирди. Улардан бири эшитмайдиган, гапирмайдиган, тушунмайдиган бир гунг-соқов. Ҳеч иш қўлидан келмайди. Ҳеч кимга нафи тегмайди. Эгасига бир юк, холос. Эгаси уни қаерга юбормасин, бирон яхшилик билан қайтмайди. Буюрган ишини бажаролмайди. Энди мана шу одам билан эшитиши ҳам, гапириши ҳам соппа-соғ бўлган, фойда келтира оладиган, одамларни адолатга буюрадиган, ўзи тўғри йўлини топиб олган киши баробарми? Эй мушриклар, қандай қилиб улуғлигу камол сифатларига эга бўлган Аллоҳни эшитмайдиган, гапирмайдиган, фойда ҳам, зарар ҳам келтира олмайдиган бутларингизга тенглаштирасизлар?!

Versetto: 77

وَلِلَّهِ غَيۡبُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَمَآ أَمۡرُ ٱلسَّاعَةِ إِلَّا كَلَمۡحِ ٱلۡبَصَرِ أَوۡ هُوَ أَقۡرَبُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ

Осмонладаги ғайбга оид илмларни ҳам, ердаги ғайбга оид илмларни ҳам ёлғиз Аллоҳ билади. Ундан ўзга ҳеч ким билмайди. Ўша ғайблардан бири бўлмиш Қиёматнинг келиши бир кўз юмиб очгунча ёки ундан ҳам яқинроқдир. Албатта, Аллоҳ ҳар нарсага Қодирдир. У Зотнинг қўлидан келмайдиган иш йўқ. Бир ишни истаса, унга "Бўл", дейди, тамом, у бўлади.

Versetto: 78

وَٱللَّهُ أَخۡرَجَكُم مِّنۢ بُطُونِ أُمَّهَٰتِكُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ شَيۡـٔٗا وَجَعَلَ لَكُمُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَٱلۡأَفۡـِٔدَةَ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ

Эй одамлар, ҳомиланинг вақти-соати келганда Аллоҳ сизларни оналарингизнинг қоринларидан чиқарди. У пайтда сизлар ҳеч нарсани сезмагансизлар. Кейин сизларга эшитишингиз учун қулоқни, кўришингиз учун кўзларни ва ақл юритишингиз учун дилларни берди. Шоядки, шунда берган неъматларига шукр қилсангизлар.

Versetto: 79

أَلَمۡ يَرَوۡاْ إِلَى ٱلطَّيۡرِ مُسَخَّرَٰتٖ فِي جَوِّ ٱلسَّمَآءِ مَا يُمۡسِكُهُنَّ إِلَّا ٱللَّهُۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ

Мушриклар Аллоҳ ато этган қанотлари билан ҳавода учиб юришга мослаштирилган қушларга боқмайдиларми? Улар Аллоҳ берган илҳом билан қанотларини қоқадилар. Ҳавода уларни Ёлғиз ва Қодир Аллоҳ тутиб турибди. Уларнинг қулаб кетмасдан ушлаб турилишида Аллоҳга иймон келтирган қавм учун белгилар бор. Уларни иймон келтирганларгина кўра оладилар.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• لله تعالى الحكمة البالغة في قسمة الأرزاق بين العباد، إذ جعل منهم الغني والفقير والمتوسط؛ ليتكامل الكون، ويتعايش الناس، ويخدم بعضهم بعضًا.

Аллоҳ таолонинг бандалар орасида ризқни тақсимлашида етук ҳикмат бор. Уларни бой, камбағал ва ўртачаларга ажратди. Токи, борлиқ бир-бирини тўлдирсин, одамлар ўртасида ўзаро муносабатлар тикланиб, бир-бирларига хизмат қилсинлар.

• دَلَّ المثلان في الآيات على ضلالة المشركين وبطلان عبادة الأصنام؛ لأن شأن الإله المعبود أن يكون مالكًا قادرًا على التصرف في الأشياء، وعلى نفع غيره ممن يعبدونه، وعلى الأمر بالخير والعدل.

Оятлардаги икки мисол мушрикларнинг адашганлигини ва бутларга ибодат қилиш ноҳақлик эканини кўрсатиб турибди. Чунки чин маъбуд нарсаларни истаганича тасарруф эта оладиган, бандаларига фойда келтира оладиган, эзгулик ва адолатга буюра оладиган Зот бўлмоғи лозим.

• من نعمه تعالى ومن مظاهر قدرته خلق الناس من بطون أمهاتهم لا علم لهم بشيء، ثم تزويدهم بوسائل المعرفة والعلم، وهي السمع والأبصار والأفئدة، فبها يعلمون ويدركون.

Аллоҳ таолонинг неъматлари ва қудратининг кўринишларидан яна бири одамларни оналарининг қоринларидан чиқаришидир. Бу пайтда улар ҳеч нарсани билмайдилар. Кейин уларни илм ва маърифат омиллари билан таъминлайди. Омиллар қулоқ, кўз ва қалбдирки, шулар билан биладилар, идрок этадилар.

Versetto: 80

وَٱللَّهُ جَعَلَ لَكُم مِّنۢ بُيُوتِكُمۡ سَكَنٗا وَجَعَلَ لَكُم مِّن جُلُودِ ٱلۡأَنۡعَٰمِ بُيُوتٗا تَسۡتَخِفُّونَهَا يَوۡمَ ظَعۡنِكُمۡ وَيَوۡمَ إِقَامَتِكُمۡ وَمِنۡ أَصۡوَافِهَا وَأَوۡبَارِهَا وَأَشۡعَارِهَآ أَثَٰثٗا وَمَتَٰعًا إِلَىٰ حِينٖ

Аллоҳ сизларга тошдан қуриб олган уйларингизни оромгоҳ қилиб берди. Яна сизларга туя, сигир, қўй каби ҳайвонларининг териларидан кўчадиган кунингизда осон йиғиштириб олинадиган, қўнадиган кунингизда эса енгил қуриладиган чодирларни ҳамда қўйларнинг юнглари, туялар ва эчкиларнинг тивитларидан маълум вақтгача фойдаланиб туриш мумкин бўлган жиҳоз, кийим ва кўрпа-тўшакларни қилиб берди.

Versetto: 81

وَٱللَّهُ جَعَلَ لَكُم مِّمَّا خَلَقَ ظِلَٰلٗا وَجَعَلَ لَكُم مِّنَ ٱلۡجِبَالِ أَكۡنَٰنٗا وَجَعَلَ لَكُمۡ سَرَٰبِيلَ تَقِيكُمُ ٱلۡحَرَّ وَسَرَٰبِيلَ تَقِيكُم بَأۡسَكُمۡۚ كَذَٰلِكَ يُتِمُّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَيۡكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تُسۡلِمُونَ

Аллоҳ сизларга дарахтлардан, бинолардан соялар қилиб бердики, уларнинг соясида иссиқдан сақланасизлар. Тоғлардаги ғорлардан, унгурлардан бошпаналар қилиб бердики, у ерларда совуқдан, иссиқдан ва душмандан ҳимояланасизлар. Сизларга пахта ва бошқа нарсалардан сизларни иссиқдан асрайдиган кийимлар, жанглардаги зарбалардан мудофаа қиладиган совутлар қилиб берди. У Зот сизларга Ўз неъматини мана шундай тўла қилиб беради. Шоядки, ёлғиз Аллоҳга бўйсуниб, У Зотга ҳеч нарсани шерик қилмасангизлар.

Versetto: 82

فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّمَا عَلَيۡكَ ٱلۡبَلَٰغُ ٱلۡمُبِينُ

Энди агар улар иймондан, сиз олиб келган ҳақни тасдиқ этишдан юз ўгирсалар, бас, эй Пайғамбар, сизнинг вазифангиз очиқ етказиб қўйиш, холос. Уларни ҳидоят қилиш сизнинг бурчингиз эмас.

Versetto: 83

يَعۡرِفُونَ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ ثُمَّ يُنكِرُونَهَا وَأَكۡثَرُهُمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ

Мушриклар Аллоҳ уларга ато этган неъматларни биладилар. Пайғамбар алайҳиссаломнинг пайғамбар бўлиб юборилиши ҳам ўша неъматлардан бири эканини ҳам биладилар. Кейин эса неъматларга шукр қилиш ўрнига нонкўрлик қиладилар, пайғамбарини ёлғончига чиқарадилар. Уларнинг кўплари яхшиликни билмайдиган нонкўрлардир.

Versetto: 84

وَيَوۡمَ نَبۡعَثُ مِن كُلِّ أُمَّةٖ شَهِيدٗا ثُمَّ لَا يُؤۡذَنُ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ وَلَا هُمۡ يُسۡتَعۡتَبُونَ

Эй Пайғамбар, эсланг. Аллоҳ ҳар бир умматдан ўзининг пайғамбарини гувоҳ қилиб келтиради. У мўминнинг мўминлигига ва кофирнинг кофирлигига гувоҳ бўлади. Шундан кейин кофирнинг узр айтишига имкон берилмайди. Дунёга қайтиб, Парвардигорини рози қиладиган ишларни қилиб олишига ҳам рухсат бўлмайди. Охират амал диёри эмас, ҳисоб диёридир.

Versetto: 85

وَإِذَا رَءَا ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ ٱلۡعَذَابَ فَلَا يُخَفَّفُ عَنۡهُمۡ وَلَا هُمۡ يُنظَرُونَ

Мушрик золимлар азобни ўз кўзлари билан кўришгач, улардан азоб енгиллатилмайди. Уларга ҳеч қандай муҳлат ҳам берилмайди. Дўзахга кирадилар ва у ерда абадий қоладилар.

Versetto: 86

وَإِذَا رَءَا ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ شُرَكَآءَهُمۡ قَالُواْ رَبَّنَا هَٰٓؤُلَآءِ شُرَكَآؤُنَا ٱلَّذِينَ كُنَّا نَدۡعُواْ مِن دُونِكَۖ فَأَلۡقَوۡاْ إِلَيۡهِمُ ٱلۡقَوۡلَ إِنَّكُمۡ لَكَٰذِبُونَ

Охиратда мушриклар ўзларининг бутларини кўриб: "Парвардигоро, анавилар бутларимиз эди, Сени қўйиб, ўшаларга ибодат қилардик", дейдилар. Шу билан ўзларининг гуноҳларини уларнинг бўйнига юкламоқчи бўладилар. Шунда Аллоҳ ўша бутларга тил ато этади ва улар: "Эй мушриклар, сизлар ёлғончиларсиз, Аллоҳнинг ҳеч қандай шериги йўқ", дея раддия билдирадилар.

Versetto: 87

وَأَلۡقَوۡاْ إِلَى ٱللَّهِ يَوۡمَئِذٍ ٱلسَّلَمَۖ وَضَلَّ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ

Мушриклар таслим бўлиб, ёлғиз Аллоҳга бўйсундилар. Ўзлари тўқиб олган ва Аллоҳнинг олдида бизни шафоат қилади, деб даъво қилган бутлари эса гумдон бўлдилар.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• دلت الآيات على جواز الانتفاع بالأصواف والأوبار والأشعار على كل حال، ومنها استخدامها في البيوت والأثاث.

Оятлар жунлар, юнглар ва тивитлардан фойдаланиш мумкинлигига далолат қиляпти. Уларни уйларда жиҳоз сифатида ишлатиш шулар жумласидандир.

• كثرة النعم من الأسباب الجالبة من العباد مزيد الشكر، والثناء بها على الله تعالى.

Неъматларнинг кўплиги бандаларни Аллоҳга янада кўпроқ шукр қилиб, ҳамду сано айтишга ундайдиган омиллардандир.

• الشهيد الذي يشهد على كل أمة هو أزكى الشهداء وأعدلهم، وهم الرسل الذين إذا شهدوا تمّ الحكم على أقوامهم.

Ҳар бир умматга гувоҳлик берадиган гувоҳ, энг оқил ва энг одил гувоҳдир. Бундай гувоҳлар пайғамбарлар бўлиб, уларнинг гувоҳлиги билан ҳукм ўқилгай.

• في قوله تعالى: ﴿وَسَرَابِيلَ تَقِيكُم بِأْسَكُمْ﴾ دليل على اتخاذ العباد عدّة الجهاد؛ ليستعينوا بها على قتال الأعداء.

Аллоҳ таолонинг: "Сизларни зарбадан ҳимоя қиладиган совутлар...", деган гапи душманга қарши жанг қилиш учун тайёргарлик кўриш лозимлигига далилдир.

Versetto: 88

ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَصَدُّواْ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ زِدۡنَٰهُمۡ عَذَابٗا فَوۡقَ ٱلۡعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يُفۡسِدُونَ

Ўзи Аллоҳга куфр келтириб, бошқаларни У Зотнинг йўлидан тўсган кимсаларга, ўзи ҳам адашиб, бошқаларни ҳам адаштириб, фисқ-фасод қилиб юрганлари учун азоб устига азобни зиёда қилдик. Улар ўзи шунга лойиқ бўлиб қолдилар.

Versetto: 89

وَيَوۡمَ نَبۡعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٖ شَهِيدًا عَلَيۡهِم مِّنۡ أَنفُسِهِمۡۖ وَجِئۡنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَىٰ هَٰٓؤُلَآءِۚ وَنَزَّلۡنَا عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ تِبۡيَٰنٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ وَبُشۡرَىٰ لِلۡمُسۡلِمِينَ

Эй Пайғамбар, эсланг! Қиёмат куни ҳар бир умматга қилиб ўтган куфр ёки иймонларига гувоҳлик берадиган бир гувоҳ келтирамиз. У ўзларидан бўлган, ўзларининг тилида гапирадиган бир пайғамбар бўлади. Эй Пайғамбар, сизни эса ҳамма умматларга гувоҳ қиламиз. Сизга Қуръонни ҳалол-ҳаром, савоб-гуноҳ каби барча зарур нарсаларнинг, ишларнинг баёни этиб, одамларни ҳақ сари бошлайдиган ҳидоят этиб, иймон келтириб, яхши амаллар қилганлар учун раҳмат этиб, мўминларга охиратдаги неъматлар ҳақидаги хушхабар этиб нозил қилдик.

Versetto: 90

۞ إِنَّ ٱللَّهَ يَأۡمُرُ بِٱلۡعَدۡلِ وَٱلۡإِحۡسَٰنِ وَإِيتَآيِٕ ذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَيَنۡهَىٰ عَنِ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِ وَٱلۡبَغۡيِۚ يَعِظُكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ

Аллоҳ бандаларини адолатга буюради. Банда ўзининг устидаги Аллоҳнинг ҳақларини ҳам, бандаларнинг ҳақларини ҳам адо этсин. Ҳукм чиқаришда бировни бировдан ноҳақ афзал кўрмасин. Аллоҳ бандаларини эзгуликка буюради. Банда ўзининг вазифаси бўлмаган инфоқ-эҳсонни ҳам олийжаноблик ила адо этсин, золимни кечирсин. Аллоҳ бандаларини қариндошларга яхшилик қилишга буюради. Банда қариндошларининг ҳожатини чиқарсин. Ҳамма манфур ишлардан, у хунук гап бўладими ёки зино каби ёмон иш бўладими, ҳаммасидан қайтаради. Шариат тақиқлаган ишлар - гуноҳлардан ҳам қайтаради. Одамларга мутакаббирлик ила зулму зўравонлик қилишдан ҳам қайтаради. Аллоҳ сизларга шу фармонлари ва тақиқлари билан насиҳат қиляпти. Шоядки, ибрат олсангизлар.

Versetto: 91

وَأَوۡفُواْ بِعَهۡدِ ٱللَّهِ إِذَا عَٰهَدتُّمۡ وَلَا تَنقُضُواْ ٱلۡأَيۡمَٰنَ بَعۡدَ تَوۡكِيدِهَا وَقَدۡ جَعَلۡتُمُ ٱللَّهَ عَلَيۡكُمۡ كَفِيلًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا تَفۡعَلُونَ

Аллоҳга ва одамларга берган ҳамма аҳдларингизга вафо қилингиз. Аллоҳ номига ичилган қасамларни бузмангиз. Ичган қасамингизга вафо қилиш учун Аллоҳни ўзингизга гувоҳ қилдингиз. Аллоҳ қилаётган ишларингизни билади. У Зотдан бирон иш яширин қолмайди. Яқинда ўша ишларингизга яраша жазо ёки мукофотингизни беради.

Versetto: 92

وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّتِي نَقَضَتۡ غَزۡلَهَا مِنۢ بَعۡدِ قُوَّةٍ أَنكَٰثٗا تَتَّخِذُونَ أَيۡمَٰنَكُمۡ دَخَلَۢا بَيۡنَكُمۡ أَن تَكُونَ أُمَّةٌ هِيَ أَرۡبَىٰ مِنۡ أُمَّةٍۚ إِنَّمَا يَبۡلُوكُمُ ٱللَّهُ بِهِۦۚ وَلَيُبَيِّنَنَّ لَكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ مَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ

Нарсасини пишиқ-пухта тўқиганидан кейин уни сўкиб-чуваб юборган, ўзига баттар иш оширган хотин каби сизлар ҳам пухта боғланган аҳдларни бузиб, енгилтак овсарга айланиб қолмангиз. Ўз умматингиз душман умматидан кучлироқ, афзалроқ бўлиши учун аҳд-паймонларингизни бир алдов воситаси қилиб олмангиз. Аллоҳ сизларнинг аҳдга вафо қилиш ёки қилмаслигингизни синаяпти, холос. Қиёмат куни Аллоҳ шу дунёда ихтилоф қилиб ўтган ишларингизни тушунтириб, ойдинлаштириб берур. Ўшанда ҳақ билан ноҳақ, рост билан ёлғон ажралиб қолур.

Versetto: 93

وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَعَلَكُمۡ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ وَلَٰكِن يُضِلُّ مَن يَشَآءُ وَيَهۡدِي مَن يَشَآءُۚ وَلَتُسۡـَٔلُنَّ عَمَّا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ

Агар Аллоҳ хоҳлаганида ҳаммангизни ҳақ устида бирлашган бир умматга айлантириб қўйган бўларди. Лекин ҳар қандай нуқсондан пок У Зот Ўз адли ила истаган одамини ҳақ йўлдан оздириб, аҳдига вафо қилмайдиган қилиб қўяди. Истаган одамига Ўз фазли ила тавфиқ беради. Қиёмат куни шу дунёда қилиб ўтган амалларингиздан албатта сўралурсизлар.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• للكفار الذين يصدون عن سبيل الله عذاب مضاعف بسبب إفسادهم في الدنيا بالكفر والمعصية.

Аллоҳнинг йўлидан тўсадиган кофирларга бу дунёда куфру исён ила бузғунчиликлар қилганлари туфайли азоб янада зиёда бўлур.

• لا تخلو الأرض من أهل الصلاح والعلم، وهم أئمة الهدى خلفاء الأنبياء، والعلماء حفظة شرائع الأنبياء.

Замин ҳеч қачон солиҳлар ва олимлардан холи бўлмайди. Улар ҳидоят пешволари, пайғамбарлар ворисларидир. Пайғамбарларнинг шариатларини асраб қоладиганлар уламолардир.

• حدّدت هذه الآيات دعائم المجتمع المسلم في الحياة الخاصة والعامة للفرد والجماعة والدولة.

Оятлар шахс, жамият ва давлатнинг умумий ва хусусий ҳаётидаги мусулмон жамиятининг устунларини белгилаб беряпти.

• النهي عن الرشوة وأخذ الأموال على نقض العهد.

Порахўрлик ва аҳдни бузиш орқали мол-давлат тўплашдан қайтариляпти.

Versetto: 94

وَلَا تَتَّخِذُوٓاْ أَيۡمَٰنَكُمۡ دَخَلَۢا بَيۡنَكُمۡ فَتَزِلَّ قَدَمُۢ بَعۡدَ ثُبُوتِهَا وَتَذُوقُواْ ٱلسُّوٓءَ بِمَا صَدَدتُّمۡ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ وَلَكُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ

Қасамларингизни бир-бирларингизни алдаш учун бир воситага айлантириб олмангиз. Ҳавойи нафсингизга эргашиб, истаган пайтингизда унга вафо қилиб, истаган пайтингизда бузиб кетавермангиз. Акс ҳолда тўғри йўлга маҳкам ўрнашиб олган қадамларингиз тойиб, Аллоҳнинг йўлидан ўзингиз ҳам адашиб, бошқаларни ҳам адаштирганингиз боис азобни тотиб қоласиз ва сизларга азоб кўпайтириб берилур.

Versetto: 95

وَلَا تَشۡتَرُواْ بِعَهۡدِ ٱللَّهِ ثَمَنٗا قَلِيلًاۚ إِنَّمَا عِندَ ٱللَّهِ هُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ

Аллоҳга берган аҳдингизни бузиб, унга вафо қилмай, уни арзимас эвазга алмаштириб юбормангиз. Агар биладиган бўлсангиз, Аллоҳнинг ҳузурида сизлар учун тайёрлаб қўйилган бу дунёдаги ғалаба ва ўлжалар, охиратдаги абадий неъматлар аҳдингизни бузиш эвазига эришган фойдангиздан яхшироқдир.

Versetto: 96

مَا عِندَكُمۡ يَنفَدُ وَمَا عِندَ ٱللَّهِ بَاقٖۗ وَلَنَجۡزِيَنَّ ٱلَّذِينَ صَبَرُوٓاْ أَجۡرَهُم بِأَحۡسَنِ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ

Эй одамлар, сизлардаги мол-давлат, лаззат ва неъматлар ҳар қанча кўп бўлмасин, яқинда тугайди, тамом бўлади. Аллоҳнинг ҳузуридаги мукофот эса боқийдир, туганмасдир. Қандай қилиб, боқийдан фонийни афзал кўрасизлар? Аҳдларига вафо қилиш йўлида сабр қилган зотларни қилган тоат-ибодатларининг энг яхшиси билан мукофотлаймиз. Уларнинг яхшиликларини ўн баробардан етти юз баробаргача, ундан ҳам кўп қилиб қайтарамиз.

Versetto: 97

مَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَلَنُحۡيِيَنَّهُۥ حَيَوٰةٗ طَيِّبَةٗۖ وَلَنَجۡزِيَنَّهُمۡ أَجۡرَهُم بِأَحۡسَنِ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ

Эркак бўлсин, аёл бўлсин, мўмин бўлгани ҳолда шариатга мувофиқ яхши амал қилган одамга ёқимли ҳаёт бахш этамиз. У Аллоҳнинг қадарига рози бўлиб, борига қаноат қилиб, сокин, хотиржам яшайди. Тоат-ибодатлари учун унга тавфиқ берилган бўлади. Охиратда эса уларнинг савобларини қилган амалларининг энг яхшисига қараб берурмиз.

Versetto: 98

فَإِذَا قَرَأۡتَ ٱلۡقُرۡءَانَ فَٱسۡتَعِذۡ بِٱللَّهِ مِنَ ٱلشَّيۡطَٰنِ ٱلرَّجِيمِ

Эй мўмин, Қуръон ўқиган пайтингда Аллоҳнинг раҳматидан қувилган шайтоннинг васвасаларидан паноҳ беришини Аллоҳдан сўра.

Versetto: 99

إِنَّهُۥ لَيۡسَ لَهُۥ سُلۡطَٰنٌ عَلَى ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ يَتَوَكَّلُونَ

Шайтон Аллоҳга иймон келтиридиган ва ёлғиз Парвардигорларигагина таянадиган зотларга ҳеч қачон ҳукмини ўтказа олмайди.

Versetto: 100

إِنَّمَا سُلۡطَٰنُهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ يَتَوَلَّوۡنَهُۥ وَٱلَّذِينَ هُم بِهِۦ مُشۡرِكُونَ

У ўзини дўст тутадиган ва унинг иғвосига учиб, Аллоҳга ширк келтирадиган, У Зотдан бошқага ибодат қиладиган кимсаларгагина ҳукмини ўтаказа олади. Васваса қилиб, уларни йўлдан уради.

Versetto: 101

وَإِذَا بَدَّلۡنَآ ءَايَةٗ مَّكَانَ ءَايَةٖ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا يُنَزِّلُ قَالُوٓاْ إِنَّمَآ أَنتَ مُفۡتَرِۭۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ

Қачон Қуръондан бир оятни насх қилиб, ўрнига бошқа бир оятни алмаштирсак - Аллоҳнинг Ўзи нимани нозил қилишини билгувчироқ - "Эй Муҳаммад, сен уйдирмачисан, ёлғон тўқияпсан", дейдилар. Асло ундай эмас. Аксинча, уларнинг кўплари насх остидаги илоҳий ҳикматни билмайдилар.

Versetto: 102

قُلۡ نَزَّلَهُۥ رُوحُ ٱلۡقُدُسِ مِن رَّبِّكَ بِٱلۡحَقِّ لِيُثَبِّتَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهُدٗى وَبُشۡرَىٰ لِلۡمُسۡلِمِينَ

Эй Пайғамбар, уларга айтинг: "Бу Қуръонни Жаброил алайҳиссалом Аллоҳ таоло тарафидан ҳақ билан нозил қилди. Унда заррача хато, ўзгариш йўқ. Токи, мўминлар оятларнинг насх қилинганига ҳам, қилинмаганига ҳам бир хил иймон келтирадиган собитқадам бўлсинлар ҳамда Қуръон уларни ҳақ йўлга бошлайдиган ҳидоят ва мусулмонлар учун охиратда оладиган ажру савоблари ҳақидаги хушхабар бўлсин".

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• العمل الصالح المقرون بالإيمان يجعل الحياة طيبة.

Иймондан келиб чиққан солиҳ амал ҳаётни сокин, хотиржам, ёқимли ҳаётга айлантиради.

• الطريق إلى السلامة من شر الشيطان هو الالتجاء إلى الله، والاستعاذة به من شره.

Шайтоннинг ёмонлигидан нажот топиш йўли Аллоҳга илтижо қилиб, паноҳ сўрашдир.

• على المؤمنين أن يجعلوا القرآن إمامهم، فيتربوا بعلومه، ويتخلقوا بأخلاقه، ويستضيئوا بنوره، فبذلك تستقيم أمورهم الدينية والدنيوية.

Мўминлар Қуръонни ўзларига йўл кўрсатадиган маёқ қилиб олсинлар. Ундаги илмлар асосида тарбия топсинлар, унда кўрсатилган хулқларни ўзлаштирсинлар, унинг нури ила йўлларини ёритсинлар. Ана шунда уларнинг дунёвий ишлари ҳам, диний ишлари ҳам соз бўлади.

• نسخ الأحكام واقع في القرآن زمن الوحي لحكمة، وهي مراعاة المصالح والحوادث، وتبدل الأحوال البشرية.

Қуръондаги айрим ҳукмларнинг ваҳий даврида бекор қилиниши остида бир ҳикмат бор. У башарият аҳволининг тинимсиз ўзгариб туриши ҳамда манфаатлар ва шароитларни ҳисобга олиб иш қилишдир.

Versetto: 103

وَلَقَدۡ نَعۡلَمُ أَنَّهُمۡ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُۥ بَشَرٞۗ لِّسَانُ ٱلَّذِي يُلۡحِدُونَ إِلَيۡهِ أَعۡجَمِيّٞ وَهَٰذَا لِسَانٌ عَرَبِيّٞ مُّبِينٌ

Биз мушрикларнинг: "Муҳаммад алайҳиссаломга Қуръонни бир одам ўргатиб турибди", деяётганларини биламиз. Уларнинг бу даъволари пучдир, ёлғондир. Чунки улар айтаётган одамнинг тили ажамийдир, арабча эмасдир. Қуръон эса соф араб тилида нозил бўлган. Боз устига унда жуда олий, етиб бўлмас балоғат бор. Қандай қилиб уни бир ажамийдан ўрганиши мумкин?!

Versetto: 104

إِنَّ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ لَا يَهۡدِيهِمُ ٱللَّهُ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ

Аллоҳнинг оятлари Аллоҳ тарафидан нозил бўлганига иймон келтирмайдиган кимсалар модомики, ҳақни тан олмасликда саркашлик билан тураверар эканлар, уларнинг ҳидоят топишига Аллоҳ тавфиқ бермайди. Кейин эса Аллоҳга куфр келтирганлари ва У Зотнинг оятларини ёлғонга чиқарганлари учун уларга аламли азоб бордир.

Versetto: 105

إِنَّمَا يَفۡتَرِي ٱلۡكَذِبَ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَٰذِبُونَ

Муҳаммад алайҳиссалом ёлғончи эмас. У зотга чиндан Парвардигори тарафидан ваҳий келган. Ёлғонни Аллоҳнинг оятларига ишонмайдиган кимсаларгина тўқийдилар. Чунки улар азобдан қўрқмайдилар, савобдан умидвор ҳам бўлмайдилар. Ана ўша кофирлар ғирт ёлғончилардир. Чунки ёлғончилик уларнинг одатидир.

Versetto: 106

مَن كَفَرَ بِٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ إِيمَٰنِهِۦٓ إِلَّا مَنۡ أُكۡرِهَ وَقَلۡبُهُۥ مُطۡمَئِنُّۢ بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَٰكِن مَّن شَرَحَ بِٱلۡكُفۡرِ صَدۡرٗا فَعَلَيۡهِمۡ غَضَبٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَلَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ

Ким иймон келтирганидан кейин яна кофир бўлса, Аллоҳнинг ғазабига йўлиқади. Фақат мажбур қилинган, тили билангина куфр калимасини айтиб, қалби эса иймон билан ором олиб турган кимса бундан мустасно. Лекин кимлар қалбини куфрга очиб берсалар, бажонидил уни қабул қилсалар, муртад бўлсалар, уларнинг устига Аллоҳ тарафидан бир ғазаб ёғилур ва улар учун улкан азоб бордир.

Versetto: 107

ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمُ ٱسۡتَحَبُّواْ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا عَلَى ٱلۡأٓخِرَةِ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡكَٰفِرِينَ

Диндан қайтиб, муртад бўлишларига сабаб улар шу дунёда эришган ўткинчи неъматларини охиратдан устун қўйдилар. Аллоҳ кофир қавмни ҳидоят қилмайди, қўлламайди, йўлламайди.

Versetto: 108

أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ طَبَعَ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ وَسَمۡعِهِمۡ وَأَبۡصَٰرِهِمۡۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡغَٰفِلُونَ

Олдин мўмин бўлиб, кейин диндан қайтган, муртад бўлган кимсалар ҳақиқий бадбахтлардир. Аллоҳ уларнинг қалбларини муҳрлаб қўйган. Энди уларга насиҳат кор қилмайди. Аллоҳ уларнинг қулоқларини ҳам муҳрлаб қўйган. Энди уларга фойдали гаплар кирмайди. Аллоҳ уларнинг кўзларини ҳам муҳрлаб қўйган. Энди улар иймонга далолат қиладиган оят-аломатларни кўра олмайдилар. Ана ўшалар бахт ва бахтсизлик нималигини билмайдиган, Аллоҳ уларга тайёрлаб қўйган азобдан бехабар ғофиллардир.

Versetto: 109

لَا جَرَمَ أَنَّهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ

Дарҳақиқат, Қиёмат куни ҳақиқий зиён кўрадиганлар ана ўшалар бўладилар. Мўминлигини ушлаб қолганларида жаннатга кирган бўлардилар. Лекин улар шундай бебаҳо иймонларини куфрга бой бериб, бор будидан мосуво бўлдилар.

Versetto: 110

ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ هَاجَرُواْ مِنۢ بَعۡدِ مَا فُتِنُواْ ثُمَّ جَٰهَدُواْ وَصَبَرُوٓاْ إِنَّ رَبَّكَ مِنۢ بَعۡدِهَا لَغَفُورٞ رَّحِيمٞ

Эй Пайғамбар, мўминлар мушриклар тарафидан азобу уқубатларга йўлиқдилар. Шу қадар қаттиқ синовларга дуч келдиларки, ҳатто мажбур бўлганлари туфайли диллари тўла иймон бўлса-да, тилларида куфр калимасини айтишгача бордилар. Шундан кейин Маккадан Мадинага ҳижрат қилдилар. Кейин эса Аллоҳ калимасини олий қилиш учун Аллоҳ йўлида жиҳод қилдилар. Жиҳод машаққатларига сабр қилдилар. Мана шу фитналар ва азобу уқубатларлардан кейин Парвардигорингиз, албатта, уларни Кечиргувчидир ва уларга Меҳрибондир. Чунки улар куфр калимасини фақат мажбур бўлганлари туфайлигина айтганлар.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• الترخيص للمُكرَه بالنطق بالكفر ظاهرًا مع اطمئنان القلب بالإيمان.

Мажбур қилинган пайтда дил иймонга тўла бўлган ҳолда тил билан куфр калимасини айтишга рухсат этилган.

• المرتدون استوجبوا غضب الله وعذابه؛ لأنهم استحبوا الحياة الدنيا على الآخرة، وحرموا من هداية الله، وطبع الله على قلوبهم وسمعهم وأبصارهم، وجعلوا من الغافلين عما يراد بهم من العذاب الشديد يوم القيامة.

Муртадлар ўзларига ўзлари Аллоҳнинг ғазаби ва азобини тилаб олган бадбахтлардир. Чунки улар дунё ҳаётини охиратдан афзал кўриб, Аллоҳнинг ҳидоятидан маҳрум бўлдилар. Аллоҳ уларнинг қалбларини ҳам, қулоқларини ҳам, кўзларини ҳам муҳрлаб қўйди. Энди улар Қиёмат куни уларни қаттиқ азоб кутаётганидан бехабар ғофиллардир.

• كَتَبَ الله المغفرة والرحمة للذين آمنوا، وهاجروا من بعد ما فتنوا، وصبروا على الجهاد.

Аллоҳ мағфират ва раҳматни иймон келтирган, фитналарга йўлиққанларидан кейин ҳижрат қилган ва жиҳод машаққатларига сабр қилган зотлар учун битиб қўйган.

Versetto: 111

۞ يَوۡمَ تَأۡتِي كُلُّ نَفۡسٖ تُجَٰدِلُ عَن نَّفۡسِهَا وَتُوَفَّىٰ كُلُّ نَفۡسٖ مَّا عَمِلَتۡ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ

Эй Пайғамбар, эсланг! Қиёмат кунида ҳар бир жон фақат ўзини оқлашга уриниб қолади. Шу қадар даҳшатли ҳолат юз берадики, ўзидан бошқа ҳеч ким билан иши бўлмай қолади. Ҳар бир жонга қилган ишига яраша жазо ё мукофоти тўла қилиб берилади. Уларга зулм қилинмайди. Яхшиликлари камайтирилмайди, ёмонликлари кўпайтирилмайди.

Versetto: 112

وَضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا قَرۡيَةٗ كَانَتۡ ءَامِنَةٗ مُّطۡمَئِنَّةٗ يَأۡتِيهَا رِزۡقُهَا رَغَدٗا مِّن كُلِّ مَكَانٖ فَكَفَرَتۡ بِأَنۡعُمِ ٱللَّهِ فَأَذَٰقَهَا ٱللَّهُ لِبَاسَ ٱلۡجُوعِ وَٱلۡخَوۡفِ بِمَا كَانُواْ يَصۡنَعُونَ

Аллоҳ бир шаҳарни - Маккани мисол қилиб келтирди. У тинч, хотиржам эди. Ҳар тарафдан одамлар келиб, ризқи мўл бўлиб турарди. Кейин унинг аҳолиси Аллоҳнинг неъматларига шукр қилмадилар, нонкўрлик қилдилар. Натижада Аллоҳ уларни кофирликлари ва ҳақни тан олмаганлари туфайли очлик ва қаттиқ қўрқув билан жазолади. Қўрқувдан озиб ҳам кетдилар. Шу қадарки, очлик ва қўрқув уларга бир либосдек ҳамроҳ бўлиб қолди.

Versetto: 113

وَلَقَدۡ جَآءَهُمۡ رَسُولٞ مِّنۡهُمۡ فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمُ ٱلۡعَذَابُ وَهُمۡ ظَٰلِمُونَ

Макка аҳолисига ростгўйлик ва ҳалоллик билан танилган бир пайғамбар - Муҳаммад алайҳиссалом келди. Уни ёлғончига чиқариб, Парвардигори тарафидан олиб келган рисолатини тан олмадилар. Шундан кейин уларга Аллоҳнинг азоби - очлик ва қўрқув тушди. Азоб тушган пайтда улар Аллоҳга ширк келтириб, пайғамбарини ёлғончига чиқариб, ўзларига ўзлари зулм қилиб турган эдилар.

Versetto: 114

فَكُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ ٱللَّهُ حَلَٰلٗا طَيِّبٗا وَٱشۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ إِن كُنتُمۡ إِيَّاهُ تَعۡبُدُونَ

Эй бандалар, Аллоҳ сизларга берган ризқларнинг ҳалол-покидан енглар. Аллоҳнинг неъматига уни эътироф этиш ва уни Аллоҳ рози бўладиган ишларга сарфлаш ила шукр қилинглар, агар Унгагина бандалик қиладиган ва Унга ҳеч нарсани шерик қилмайдиган бўлсангизлар.

Versetto: 115

إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَيۡتَةَ وَٱلدَّمَ وَلَحۡمَ ٱلۡخِنزِيرِ وَمَآ أُهِلَّ لِغَيۡرِ ٱللَّهِ بِهِۦۖ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ غَيۡرَ بَاغٖ وَلَا عَادٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ

Аллоҳ сизларга ўзи ўлган ўлимтик, оққан қон, тўнғизнинг ҳамма ёғи ва Аллоҳдан бошқанинг номига сўйилган ҳайвоннигина ҳаром қилди. Буларнинг ҳаром қилиниши ихтиёрий ҳолатларга тегишли. Энди ким мазкур нарсалардан бирини ейишга мажбур бўлиб қолса ва ўзи истамаган ҳолида ҳаддидан ошмасдан еса, бас, унга гуноҳ бўлмайди. Чунки Аллоҳ кечиримлидирки, унинг еганини кечиради ва меҳрибондирки, зарурат туғилиб қолган ўринларда улардан ейишга рухсат беради.

Versetto: 116

وَلَا تَقُولُواْ لِمَا تَصِفُ أَلۡسِنَتُكُمُ ٱلۡكَذِبَ هَٰذَا حَلَٰلٞ وَهَٰذَا حَرَامٞ لِّتَفۡتَرُواْ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَفۡتَرُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَ لَا يُفۡلِحُونَ

Эй мушриклар, бу ҳалол ва бу ҳаром, дея тилларингизга келганини гапираверманглар ва бу билан Аллоҳ шаънига ёлғон тўқишга уринманглар. Яъни, Аллоҳ ҳаром қилмаган нарсани ҳаром ёки Аллоҳ ҳалол қилмаган нарсани ҳалол, деманглар. Аллоҳ шаънига ёлғон тўқиганлар мақсадларига етмайдилар, нажот топмайдилар.

Versetto: 117

مَتَٰعٞ قَلِيلٞ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ

Улар шу дунёда ҳавойи нафсларига эргашиб, бир лаҳзагина маза қилиб оладилар. Қиёмат кунида эса уларни аламли азоб тутади.

Versetto: 118

وَعَلَى ٱلَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمۡنَا مَا قَصَصۡنَا عَلَيۡكَ مِن قَبۡلُۖ وَمَا ظَلَمۡنَٰهُمۡ وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ

Яҳудийларга сизга олдин "Анъом" сурасининг 146-оятида Биз айтиб берган нарсаларни ҳаром қилдик. Ўша нарсаларни ҳаром қилиш билан Биз уларга зулм қилмадик. Уларнинг ўзлари азобга олиб борадиган ишларни қилиш билан ўзларига ўзлари зулм қилдилар. Кейин уларга қилган зулмларига яраша жазо бериб, мазкур нарсаларни ҳаром қилдик.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• الجزاء من جنس العمل؛ فإن أهل القرية لما بطروا النعمة بُدِّلوا بنقيضها، وهو مَحْقُها وسَلْبُها ووقعوا في شدة الجوع بعد الشبع، وفي الخوف والهلع بعد الأمن والاطمئنان، وفي قلة موارد العيش بعد الكفاية.

Ҳар ким эканини ўради. Шаҳар аҳолиси неъматнинг қадрига етмадилар, шукр қилиш ўрнига нонкўрлик қилдилар. Шу билан унинг олиб қўйилишига ўзлари сабабчи бўлдилар. Натижада тўқлик очликка, тинчлик-хотиржамлик қўрқув-ваҳимага, фаровонлик етишмовчиликка айланди.

• وجوب الإيمان بالله وبالرسل، وعبادة الله وحده، وشكره على نعمه وآلائه الكثيرة، وأن العذاب الإلهي لاحقٌ بكل من كفر بالله وعصاه، وجحد نعمة الله عليه.

Аллоҳга, пайғамбарларга иймон келтириш, ёлғиз Аллоҳга ибодат қилиш, берган сон-саноқсиз неъматларига шукр қилиш вожибдир. Илоҳий азоб Аллоҳга куфр келтирган, осийлик қилган, неъматларига нонкўрлик қилган кимсалар бошига тушади.

• الله تعالى لم يحرم علينا إلا الخبائث تفضلًا منه، وصيانة عن كل مُسْتَقْذَر.

Аллоҳ Ўз фазлу марҳамати ила бизга фақат нопок нарсаларнигина ҳаром қилди ва бу билан бизни нопокликдан асради.

Versetto: 119

ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ عَمِلُواْ ٱلسُّوٓءَ بِجَهَٰلَةٖ ثُمَّ تَابُواْ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ وَأَصۡلَحُوٓاْ إِنَّ رَبَّكَ مِنۢ بَعۡدِهَا لَغَفُورٞ رَّحِيمٌ

Кейин, Эй Пайғамбар, албатта, Парвардигорингиз билмасдан, оқибатини ўйламай ёмонликлар қилиб қўйиб, ортидан тавба қилган ва ўзини ўнглаб олган кимсаларни, гарчи ўша ёмон амалларни қасддан қилган бўлсалар-да кечиради. Албатта, Парвардигорингиз Кечиримли, Меҳрибон Зотдир.

Versetto: 120

إِنَّ إِبۡرَٰهِيمَ كَانَ أُمَّةٗ قَانِتٗا لِّلَّهِ حَنِيفٗا وَلَمۡ يَكُ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ

Албатта, Иброҳим алайҳиссалом ҳамма эзгу хислатларни ўзида жамлаган, Парвардигорига итоат этишни канда қилмаган, ҳамма динлардан юз ўгириб, ёлғиз Исломгагина бўйсунган бир уммат эди. У ҳеч қачон мушриклардан бўлмаган.

Versetto: 121

شَاكِرٗا لِّأَنۡعُمِهِۚ ٱجۡتَبَىٰهُ وَهَدَىٰهُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ

Аллоҳ ато этган неъматларга шукр қиларди. Аллоҳ уни пайғамбарликка танлаб олди ва энг тўғри Ислом йўлига ҳидоят қилди.

Versetto: 122

وَءَاتَيۡنَٰهُ فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗۖ وَإِنَّهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ لَمِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

Унга шу дунёда ҳам пайғамбарликни, обрў-эътиборни ва солиҳ фарзандни ато этдик. У охиратда ҳам Аллоҳ тайёрлаб қўйган жаннатдаги олий мартабаларга мушарраф бўладиган солиҳлардандир.

Versetto: 123

ثُمَّ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ أَنِ ٱتَّبِعۡ مِلَّةَ إِبۡرَٰهِيمَ حَنِيفٗاۖ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ

Эй Пайғамбар, кейин сизга шундай ваҳий қилдик: "Тавҳид, мушриклардан юз ўгириш, Аллоҳга даъват қилиш, У Зотнинг шариатига амал қилиш, бошқа динлардан юз ўгириб, фақат Ислом динига бўйсуниш борасида Иброҳимнинг динига эргашинг. У ҳеч қачон мушриклардан бўлмаган, у ҳар доим Аллоҳга тавҳид узра ибодат қилган".

Versetto: 124

إِنَّمَا جُعِلَ ٱلسَّبۡتُ عَلَى ٱلَّذِينَ ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِۚ وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَحۡكُمُ بَيۡنَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخۡتَلِفُونَ

Шанбани улуғлаш у ҳақда ихтилоф қилган яҳудийларга фарз қилинган. Олдин Жума куни ибодат қилишга буюрилгандилар. Буйруқни бажармай, йўлдан озганларидан кейин шанба куни ҳамма ишларини ташлаб, фақат ибодат билангина банд бўлишлари лозим бўлган. Эй Пайғамбар, албатта, Парвардигорингиз Қиёмат куни ўша ихтилоф қилганлар орасида ҳукм қилади ва ҳар бирига ўзининг муносиб жазо ёки мукофотини беради.

Versetto: 125

ٱدۡعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِٱلۡحِكۡمَةِ وَٱلۡمَوۡعِظَةِ ٱلۡحَسَنَةِۖ وَجَٰدِلۡهُم بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِۦ وَهُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُهۡتَدِينَ

Эй Пайғамбар, Ислом динига ўзингиз ва мўминлар одамларнинг аҳволига, тушунишига, бўйсунишига қараб, ҳикмат билан ҳамда қизиқтириш ва огоҳлантириш услубидаги чиройли насиҳат ила даъват этинглар. Улар билан энг гўзал тарзда фикрий мужодала қилинглар. Одамларни йўлга солиш сизнинг вазифангиз эмас. Сизнинг вазифангиз етказиб қўйиш, холос. Албатта, Парвардигорингиз Ислом динидан адашганни ҳам билгувчироқ, ҳидоят топиб, мусулмон бўлганларни ҳам билгувчироқ Зотдир. Шундай экан, сиз ўзингизни қийнаманг.

Versetto: 126

وَإِنۡ عَاقَبۡتُمۡ فَعَاقِبُواْ بِمِثۡلِ مَا عُوقِبۡتُم بِهِۦۖ وَلَئِن صَبَرۡتُمۡ لَهُوَ خَيۡرٞ لِّلصَّٰبِرِينَ

Душманингизни жазоламоқчи бўлсангиз, у сизга қанча зарар етказган бўлса, ўшанча жазолангиз. Ундан ошириб юбормангиз. Жазолашга қодир бўла туриб, жазоламасдан сабр қилсангиз, шу иш сабр қилгувчилар учун яхшироқдир.

Versetto: 127

وَٱصۡبِرۡ وَمَا صَبۡرُكَ إِلَّا بِٱللَّهِۚ وَلَا تَحۡزَنۡ عَلَيۡهِمۡ وَلَا تَكُ فِي ضَيۡقٖ مِّمَّا يَمۡكُرُونَ

Эй Пайғамбар, улар тарафидан етаётган озорларга сабр қилинг. Сизга сабр учун тавфиқни фақат Аллоҳ беради. Кофирлар сиздан юз ўгириб кетаётганига хафа бўлманг. Улар қилаётган макру ҳийлалардан сиқилманг.

Versetto: 128

إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلَّذِينَ ٱتَّقَواْ وَّٱلَّذِينَ هُم مُّحۡسِنُونَ

Аллоҳ гуноҳларни тарк этиш ила тақво қиладиган ва тоатларини энг мукаммал тарзда адо этадиган зотлар билан биргадир. Уларни қўллаб, мадад бериб туради.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• اقتضت رحمة الله أن يقبل توبة عباده الذين يعملون السوء من الكفر والمعاصي، ثم يتوبون ويصلحون أعمالهم، فيغفر الله لهم.

Аллоҳнинг раҳмати олдин куфру маъсиятлар қилиб, ортидан тавба қилган ва ишларини ўнглаб олган бандаларнинг тавбасини қабул қилишни тақозо этади. Аллоҳ уларни мағфират қилади.

• يحسن بالمسلم أن يتخذ إبراهيم عليه السلام قدوة له.

Иброҳим алайҳиссаломни ўзига намуна қилиб олиш мусулмонга ярашади.

• على الدعاة إلى دين الله اتباع هذه الطرق الثلاث: الحكمة، والموعظة الحسنة، والمجادلة بالتي هي أحسن.

Аллоҳнинг динига даъват этаётганлар шу уч йўлдан бормоқлари вожиб: ҳикмат, чиройли насиҳат ва энг гўзал тарздаги мужодала.

• العقاب يكون بالمِثْل دون زيادة، فالمظلوم منهي عن الزيادة في عقوبة الظالم.

Жазо зарар миқдорича бўлмоғи лозим. Ошириб юбориш жоиз эмас. Мазлум золимни жазолаётганида ошириб юбормасин!