وه‌رگێڕانی ماناكان سوره‌تی سورەتی القیامة - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - فرەفەرهەنگی قورئانی پیرۆز

əl-Qiyamə

لە مەبەستەکانی سورەتەکە:

إظهار قدرة الله على بعث الخلق وجمعهم يوم القيامة.

Allahın məxluqatı diriltməsinə və Qiyamət günü onları bir yerə toplamasına qadir olduğunu göstərmək.

---

ئایه‌تی: 1

لَآ أُقۡسِمُ بِيَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ

Allah insanların aləmlərin Rəbbi üçün ayağa qalxacaqları günə - qiyamət gününə and içir.

ئایه‌تی: 2

وَلَآ أُقۡسِمُ بِٱلنَّفۡسِ ٱللَّوَّامَةِ

Uca Allah, özünü yaxşı işlər görmək xüsusunda naqisliyə yol verdiyinə və günah işlər gördüyünə görə sahibini qınayıb, peşmançılıq çəkən təmiz nəfsə and içir. İnsanları haqq-hesaba çəkmək və etdikləri əməllərin əvəzini vermək üçün Uca Allah onların dirildəcəklərinə dair bu iki şeyə and içir.

ئایه‌تی: 3

أَيَحۡسَبُ ٱلۡإِنسَٰنُ أَلَّن نَّجۡمَعَ عِظَامَهُۥ

Yoxsa insan elə düşünür ki, o öldükdən sonra onu diriltmək üçün Biz onun sümüklərini yığa bilməyəcəyik?!

ئایه‌تی: 4

بَلَىٰ قَٰدِرِينَ عَلَىٰٓ أَن نُّسَوِّيَ بَنَانَهُۥ

Xeyr, Biz onun sümüklərini yığmaqdan əlavə onun barmaq uclarını əvvəlki kamil xilqətinə qaytarmağa qadirik.

ئایه‌تی: 5

بَلۡ يُرِيدُ ٱلۡإِنسَٰنُ لِيَفۡجُرَ أَمَامَهُۥ

Lakin insan dirilməni inkar etməklə, gələcəkdə durmadan günah işlər görməkdə davam etmək fikrindədir.

ئایه‌تی: 6

يَسۡـَٔلُ أَيَّانَ يَوۡمُ ٱلۡقِيَٰمَةِ

O, qiyaməti inkar etmək məqsədilə: "Qiyamət nə vaxt qopacaq?" – deyə soruşur.

ئایه‌تی: 7

فَإِذَا بَرِقَ ٱلۡبَصَرُ

Gözlər vaxtı ilə yalan saydığını gördüyü zaman bərələ qaldıqda və dəhşətə gəldikdə,

ئایه‌تی: 8

وَخَسَفَ ٱلۡقَمَرُ

Ayın nuru getdikdə,

ئایه‌تی: 9

وَجُمِعَ ٱلشَّمۡسُ وَٱلۡقَمَرُ

Günəş və ay cismləri bir-birinə qovuşduğu zaman –

ئایه‌تی: 10

يَقُولُ ٱلۡإِنسَٰنُ يَوۡمَئِذٍ أَيۡنَ ٱلۡمَفَرُّ

O gün günahkar insan deyəcək: "Hara qaçaq?!"

ئایه‌تی: 11

كَلَّا لَا وَزَرَ

O gün günahkar insanın nə qaçmağa bir yeri, nə daldalanacaq bir sığınağı, nə də imdadına çatan bir köməkçisi olacaqdır.

ئایه‌تی: 12

إِلَىٰ رَبِّكَ يَوۡمَئِذٍ ٱلۡمُسۡتَقَرُّ

Ey Peyğəmbər! O gün haqq-hesaba çəkilmək və əməllərin əvəzini almaq üçün qayıdış və dönüş ancaq sənin Rəbbinə olacaqdır.

ئایه‌تی: 13

يُنَبَّؤُاْ ٱلۡإِنسَٰنُ يَوۡمَئِذِۭ بِمَا قَدَّمَ وَأَخَّرَ

O gün insana etdiyi və etməyib sonraya saxladığı əməlləri barədə xəbər veriləcəkdir.

ئایه‌تی: 14

بَلِ ٱلۡإِنسَٰنُ عَلَىٰ نَفۡسِهِۦ بَصِيرَةٞ

Doğrusu, insanın əzaları onun qazandığı günalara şahidlik etməklə, öz əleyhinə şahidlik edəcəkdir.

ئایه‌تی: 15

وَلَوۡ أَلۡقَىٰ مَعَاذِيرَهُۥ

İnsan günahsız olduğunu isbat etmək üçün üzürlər gətirsə belə, bu ona fayda veməyəcəkdir.

ئایه‌تی: 16

لَا تُحَرِّكۡ بِهِۦ لِسَانَكَ لِتَعۡجَلَ بِهِۦٓ

Ey Peyğəmbər! Quranı unutmayasan deyə tələm-tələsik əzbərləmək üçün dilini tərpətmə!

ئایه‌تی: 17

إِنَّ عَلَيۡنَا جَمۡعَهُۥ وَقُرۡءَانَهُۥ

Şübhəsiz ki, onun sənin qəlbində cəm etmək və sənin dilində oxunmasını rahatlaşdırmaq Bizə aiddir.

ئایه‌تی: 18

فَإِذَا قَرَأۡنَٰهُ فَٱتَّبِعۡ قُرۡءَانَهُۥ

Elçimiz Cəbrail sənə Quran oxuduqda sus və onun qiraətini dinlə.

ئایه‌تی: 19

ثُمَّ إِنَّ عَلَيۡنَا بَيَانَهُۥ

Sonra onu sənə izah etmək də, sözsüz ki, Bizə aiddir.

سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:

• مشيئة العبد مُقَيَّدة بمشيئة الله.

Bəndənin istəyi Allahın istəyinə bağlıdır.

• حرص رسول الله صلى الله عليه وسلم على حفظ ما يوحى إليه من القرآن، وتكفّل الله له بجمعه في صدره وحفظه كاملًا فلا ينسى منه شيئًا.

Rəsulullahın (səllallahu aleyhi və səlləm) Qurandan özünə vəhy ediləni əzbərləməyə həris olması və Uca Allahın onu Rəsulullahın (səllallahu aleyhi və səlləm) qəlbində və hafizəsində, ondan heç bir şey untmayacağı kamil bir şəkildə cəm edəcəyini öhdəsinə götürməsi.

ئایه‌تی: 20

كَلَّا بَلۡ تُحِبُّونَ ٱلۡعَاجِلَةَ

Bu iş heç də sizin dirilməyəcəyinizi iddia etdiyiniz kimi deyil. Hərçənd siz bilirsiniz ki, sizi heç nədən yaratmağa qadir olan Allah, siz öldükdən sonra sizi diriltməyə aciz deyil, lakin sizin dirilməni təkzib etnizin səbəbi sizin tez ötüb keçən dünya həyatını sevməyinizdir.

ئایه‌تی: 21

وَتَذَرُونَ ٱلۡأٓخِرَةَ

Eləcə də, axirət həyatını tərk etməyinizdir. O axirət həyatı ki, ona tərəf aparan yolu tutub getmək üçün, Allahın sizə buyurduqlarına itaət etməli və qadağan etdiyi haramları tərk etməlisiniz.

ئایه‌تی: 22

وُجُوهٞ يَوۡمَئِذٖ نَّاضِرَةٌ

O gün iman və səadət əhlinin üzləri nur saçaraq parlayacaq.

ئایه‌تی: 23

إِلَىٰ رَبِّهَا نَاظِرَةٞ

Rəbbinə baxıb ondan zövq alacaqdır.

ئایه‌تی: 24

وَوُجُوهٞ يَوۡمَئِذِۭ بَاسِرَةٞ

O gün küfr əhlinin və bədbəxtlərin üzləri tutulub qaralacaq.

ئایه‌تی: 25

تَظُنُّ أَن يُفۡعَلَ بِهَا فَاقِرَةٞ

Onlara böyük bir müsibətin və ağrılı-acılı əzabın üz verdiyini yəqinliklə edəcəklər.

ئایه‌تی: 26

كَلَّآ إِذَا بَلَغَتِ ٱلتَّرَاقِيَ

Bu iş heç də müşriklərin təsəvvür etdiyi kimi deyil ki, onlar öldükdən sonra artıq əzaba düçar olmayacaqlar. Elə ki ruh körpücük sümüklərinə yetişəcək,

ئایه‌تی: 27

وَقِيلَ مَنۡۜ رَاقٖ

İnsanların bəzisi digərlərinə deyəcək: "Kim onu dua ilə müalicə edə bilər, bəlkə şəfa tapdı?!"

ئایه‌تی: 28

وَظَنَّ أَنَّهُ ٱلۡفِرَاقُ

Can verən adam dünya həyatından ayrıldığını yəqin edəcək.

ئایه‌تی: 29

وَٱلۡتَفَّتِ ٱلسَّاقُ بِٱلسَّاقِ

Dünya həyatının sonunda və axirət həyatının da başlanğıcında müsibətlər bir araya gələcək.

ئایه‌تی: 30

إِلَىٰ رَبِّكَ يَوۡمَئِذٍ ٱلۡمَسَاقُ

Bütün bunlar baş verdiyi zaman hər bir ölmüş kimsə Rəbbinin hüzuruna gətiriləcəkdir.

ئایه‌تی: 31

فَلَا صَدَّقَ وَلَا صَلَّىٰ

Kafir kimsə nə öz peyğəmbərinin gətirdiyi risaləti təsdiq etdi, nə də pak və müqəddəs Allah üçün namaz qıldı.

ئایه‌تی: 32

وَلَٰكِن كَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ

Lakin o, peyğəmbərinin gətirdiyini yalan saydı və ondan üz çevirdi.

ئایه‌تی: 33

ثُمَّ ذَهَبَ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِۦ يَتَمَطَّىٰٓ

Sonra bu kafir təkəbbürlüyündən özünü darta-darta əhli-əyalının yanına getdi.

ئایه‌تی: 34

أَوۡلَىٰ لَكَ فَأَوۡلَىٰ

Uca Allah, kafir kimsəyə ona veriləcək əzabın artıq ona layiq görülməsi və ona yaxınlaşması barədə vəd etmişdir.

ئایه‌تی: 35

ثُمَّ أَوۡلَىٰ لَكَ فَأَوۡلَىٰٓ

Sonra təkid edərək o cümləni təkrar edib buyurur: ﴾Yenə də vay sənin halına, vay!﴿.

ئایه‌تی: 36

أَيَحۡسَبُ ٱلۡإِنسَٰنُ أَن يُتۡرَكَ سُدًى

Yoxsa insan Allahın onu başlı-başına buraxacağını və onun öhdəsinə şəriət qanunu qoymayacağını güman edir?

ئایه‌تی: 37

أَلَمۡ يَكُ نُطۡفَةٗ مِّن مَّنِيّٖ يُمۡنَىٰ

Məgər o insan vaxtı ilə ana bətninə axıdılan bir damla nütfə deyildimi?

ئایه‌تی: 38

ثُمَّ كَانَ عَلَقَةٗ فَخَلَقَ فَسَوَّىٰ

Sonra o, laxtalanmış qan oldu. Sonra Allah onu yaradıb kamil bir görkəmə saldı.

ئایه‌تی: 39

فَجَعَلَ مِنۡهُ ٱلزَّوۡجَيۡنِ ٱلذَّكَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ

Sonra ondan da bir cüt: kişi və qadın yaratdı.

ئایه‌تی: 40

أَلَيۡسَ ذَٰلِكَ بِقَٰدِرٍ عَلَىٰٓ أَن يُحۡـِۧيَ ٱلۡمَوۡتَىٰ

Məgər insanı nütfədən, sonra da qan laxtasından yaradan Allah, ölüləri haqq-hesaba çəkilmək və etdikləri əmllərin əvəzini vermək üçün yenidən diriltməyə qadir deyilmi?! Əlbəttə ki, O, qadirdir.

سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:

• خطر حب الدنيا والإعراض عن الآخرة.

Dünyanı sevməyin və axirətdən üz çevirməyin təhlükəsi.

• ثبوت الاختيار للإنسان، وهذا من تكريم الله له.

İnsanın ixtiyar sahibi olmasının isbatı. Bu da, Allahın ona göstərdiyi ehtiramdır.

• النظر لوجه الله الكريم من أعظم النعيم.

Allahın möhtərəm üzünə baxmağın ən böyük nemətlərdən olması.