وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی دغبانیە * - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
سورەتی العنكبوت
وَلَقَدۡ فَتَنَّا ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۖ فَلَيَعۡلَمَنَّ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ صَدَقُواْ وَلَيَعۡلَمَنَّ ٱلۡكَٰذِبِينَ
3. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa dahim ninvuɣu shεba ban kana poi ni bana, domin achiika! Naawuni baŋ ninvuɣu shɛba ban niŋ yεlimaŋli, ka lahi baŋʒirinima.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنۡهُمۡ سَيِّـَٔاتِهِمۡ وَلَنَجۡزِيَنَّهُمۡ أَحۡسَنَ ٱلَّذِي كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
7. Yaha! Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli ka tum tuunsuma, achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) ni nyεhi bɛ taali bihi ka chɛ ba. Yaha! Achiika! Ti ni yo ba sanyoo ka di viɛla n-gari bɛ ni daa tumdi shεli (Dunia puuni).
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَوَصَّيۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ بِوَٰلِدَيۡهِ حُسۡنٗاۖ وَإِن جَٰهَدَاكَ لِتُشۡرِكَ بِي مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٞ فَلَا تُطِعۡهُمَآۚ إِلَيَّ مَرۡجِعُكُمۡ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
8. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) saɣisila ninsala (kadama) o be o ba mini oma bɛrisuŋ. Amaa! Bɛ yiti niŋ a talahi ni a laɣim M (Mani Naawuni) mini shɛli jεm, ka di nyɛ a ni ka shɛli baŋsim, tɔ! Nyin miri ka a doli ba, N sani n-nyɛ yi labbu shee, ka N-yɛn ti tin ya yi ni daa tumdi tuun’ shɛŋa (Dunia puuni) lahibali.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَقُولُ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ فَإِذَآ أُوذِيَ فِي ٱللَّهِ جَعَلَ فِتۡنَةَ ٱلنَّاسِ كَعَذَابِ ٱللَّهِۖ وَلَئِن جَآءَ نَصۡرٞ مِّن رَّبِّكَ لَيَقُولُنَّ إِنَّا كُنَّا مَعَكُمۡۚ أَوَلَيۡسَ ٱللَّهُ بِأَعۡلَمَ بِمَا فِي صُدُورِ ٱلۡعَٰلَمِينَ
10. Yaha! Ninsalnim’ puuni so beni n-yεra: “Ti ti Naawuni yεlimaŋli,” Amaa! Bɛ yiti niŋ ba bɛrim shεli Naawuni soli zuɣu, ka bɛ zaŋ ninsalinim’ bɛrim zali kamani Naawuni daazaaba la. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Achiika! Nasara shεli yi kana a Duuma sani, ka bɛ naan yεra: “Achiika! Ti mini ya n-kuli be. Di ni bɔŋɔ, Naawuni bi mila din be binnamda suhiri ni?
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَيَعۡلَمَنَّ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَيَعۡلَمَنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لِلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّبِعُواْ سَبِيلَنَا وَلۡنَحۡمِلۡ خَطَٰيَٰكُمۡ وَمَا هُم بِحَٰمِلِينَ مِنۡ خَطَٰيَٰهُم مِّن شَيۡءٍۖ إِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ
12. Ka ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali maa naan yεli ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli: “Doli ya ti soli, ka tinim’ deei yi taya ʒi,” bɛ mi pala ban yɛn tooi deei ʒili shɛli bɛ taya puuni, achiika! Bɛ nyɛla ʒirinima.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوۡمِهِۦ فَلَبِثَ فِيهِمۡ أَلۡفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمۡسِينَ عَامٗا فَأَخَذَهُمُ ٱلطُّوفَانُ وَهُمۡ ظَٰلِمُونَ
14. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Annabi Nuhu o niriba sani, ka o ti ʒini bɛ puuni yuuntuhili pihinu ka, ka kokpεɣu daa ti di ba, ka bɛ nyɛla zualindiriba.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّمَا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَوۡثَٰنٗا وَتَخۡلُقُونَ إِفۡكًاۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ لَا يَمۡلِكُونَ لَكُمۡ رِزۡقٗا فَٱبۡتَغُواْ عِندَ ٱللَّهِ ٱلرِّزۡقَ وَٱعۡبُدُوهُ وَٱشۡكُرُواْ لَهُۥٓۖ إِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
17. “Achiika! Yi ni jεmdi binyεr’ shεŋa din pa Naawuni maa nyɛla buɣa, ka yi lahi namdi ʒiri. Achiika! Yi ni jɛmdi binyεr’ shεŋa din pa Naawuni maa ka arzichi yiko. Dinzuɣu bom ya arzichi Naawuni ko sani. Yaha! Jεmmi ya O, ka lahi paɣiO, O sanikabɛ yɛn ti labsi ya (Zaadali).
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِن تُكَذِّبُواْ فَقَدۡ كَذَّبَ أُمَمٞ مِّن قَبۡلِكُمۡۖ وَمَا عَلَى ٱلرَّسُولِ إِلَّا ٱلۡبَلَٰغُ ٱلۡمُبِينُ
18. “Yaha! Yi yi zaŋ li leei ʒiri, tɔ! Ali’umma shεba ban daa kana poi yinim’ maa gba daa labsi (bɛ tuumba) ʒirinima. Yaha! Talahi shɛli bɛʒe Naawuni tumo zuɣu m-pahila o ti o tuuntali din be polo ni.”
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ سِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ كَيۡفَ بَدَأَ ٱلۡخَلۡقَۚ ثُمَّ ٱللَّهُ يُنشِئُ ٱلنَّشۡأَةَ ٱلۡأٓخِرَةَۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
20. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Gom ya tiŋgbani yaaŋa zuɣu, ka nya O (Naawuni) ni pili nambu shεm, din nyaaŋa ka Naawuni yɛn ti lahi nam namdili shɛli Chiyaama (ka sokam lahi yiɣisi o gballi ni). Achiika! Naawuni nyɛla Toora binshɛɣu kam zuɣu.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَلِقَآئِهِۦٓ أُوْلَٰٓئِكَ يَئِسُواْ مِن رَّحۡمَتِي وَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
23. Yaha! Ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali ni Naawuni aayanim’ mini O laɣimbu, bannim’ yihila tamaha ni N (Mani Naawuni) nambɔzɔbo. Yaha! Bannim’ maa, azaaba kpeeni be bɛ zuɣu (Zaadali).
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوۡمِهِۦٓ إِلَّآ أَن قَالُواْ ٱقۡتُلُوهُ أَوۡ حَرِّقُوهُ فَأَنجَىٰهُ ٱللَّهُ مِنَ ٱلنَّارِۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
24. Dinzuɣu o (Annabi Ibrahima) niriba daa ka bɛ ni yɛn labsi o shεli m-pahila bɛ yεlimi:“Kumyao,bee kayinyoo (ni buɣum),” ka Naawuni gu o ka chɛ buɣum maa. Achiika! Ŋɔ maa puuni mali kpahimbu n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ إِنَّمَا ٱتَّخَذۡتُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ أَوۡثَٰنٗا مَّوَدَّةَ بَيۡنِكُمۡ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۖ ثُمَّ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ يَكۡفُرُ بَعۡضُكُم بِبَعۡضٖ وَيَلۡعَنُ بَعۡضُكُم بَعۡضٗا وَمَأۡوَىٰكُمُ ٱلنَّارُ وَمَا لَكُم مِّن نَّٰصِرِينَ
25. Ka o (Annabi Ibrahima) yεli: “Achiika! Yi gbibila buɣa ka di pa ni Naawuni, ka di nyɛ yurlim yi sunsuuni Dunia bɛhigu puuni. Amaa! Zaadali yi puuni shɛba ni ti niŋ gutulunsi ni taba, ka yi puuni shεba narim taba. Yaha! Yi labbu shee n-yɛn ti nyɛ buɣum ni, yi mi ti ka sɔŋdiba.”
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَوَهَبۡنَا لَهُۥٓ إِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ وَجَعَلۡنَا فِي ذُرِّيَّتِهِ ٱلنُّبُوَّةَ وَٱلۡكِتَٰبَ وَءَاتَيۡنَٰهُ أَجۡرَهُۥ فِي ٱلدُّنۡيَاۖ وَإِنَّهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ لَمِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
27. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) ti o Is’haaka ni Ya’akuba, ka zaŋ Annabitali mini litaafinim’ niŋ o zuliya ni. Yaha! Ka Ti ti o o sanyoo ni nyɛ shɛli Dunia puuni. Yaha! Achiika! O yɛn ti bela ninvuɣu suma puuni Chiyaama.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَئِنَّكُمۡ لَتَأۡتُونَ ٱلرِّجَالَ وَتَقۡطَعُونَ ٱلسَّبِيلَ وَتَأۡتُونَ فِي نَادِيكُمُ ٱلۡمُنكَرَۖ فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوۡمِهِۦٓ إِلَّآ أَن قَالُواْ ٱئۡتِنَا بِعَذَابِ ٱللَّهِ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
29. Di ni bɔŋɔ, yinim’ bindila dobba, ka ŋmari taɣiri soli (ka fari niriba ka kura), ka lahi sɔɣiri gbaari tuumbεri saawɔri yi ʒiishɛhi? Amaa! O (Annabi Lutu) niriba maa daa ka bɛ ni labsi o ni shεli mpahila bɛ yεli mi: “Tahimi ti azaaba na, a yi shiri nyɛla ŋun be yεlimaŋlinim’ puuni.”
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ رَبِّ ٱنصُرۡنِي عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡمُفۡسِدِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَمَّا جَآءَتۡ رُسُلُنَآ إِبۡرَٰهِيمَ بِٱلۡبُشۡرَىٰ قَالُوٓاْ إِنَّا مُهۡلِكُوٓاْ أَهۡلِ هَٰذِهِ ٱلۡقَرۡيَةِۖ إِنَّ أَهۡلَهَا كَانُواْ ظَٰلِمِينَ
31. Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) tuumba ni daa kana Annabi Ibrahima sani ni suhupεlli lahibali,[1] ka bɛ yεli: “Achiika! Ti nyɛla ban yɛn niŋ tiŋ shɛli dimbɔŋɔ maa (Saduumnim’) hallaka. Achiika! Di niriba nyɛla zualindiriba.”
[1] Ka Malaaika nim’ maa yɛli o o paɣaniyɛn dɔɣibidibga shɛm, ŋuna n-nyɛ Annabi Issahaku.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ إِنَّ فِيهَا لُوطٗاۚ قَالُواْ نَحۡنُ أَعۡلَمُ بِمَن فِيهَاۖ لَنُنَجِّيَنَّهُۥ وَأَهۡلَهُۥٓ إِلَّا ٱمۡرَأَتَهُۥ كَانَتۡ مِنَ ٱلۡغَٰبِرِينَ
32. Ka o (Annabi Ibrahima) yεli: “Achiika! Lutu be di (tiŋ’ maa) ni, ka bɛ yεli: “Ti mi ninvuɣu shεba ban be di puuni n-gari a, achiika! Ti ni gu o mini o niriba naɣila o paɣa,o (paɣa maa) nyɛla ŋun yɛn kpalim nyaaŋa m-pahi ban niŋ hallaka puuni.”
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَمَّآ أَن جَآءَتۡ رُسُلُنَا لُوطٗا سِيٓءَ بِهِمۡ وَضَاقَ بِهِمۡ ذَرۡعٗاۖ وَقَالُواْ لَا تَخَفۡ وَلَا تَحۡزَنۡ إِنَّا مُنَجُّوكَ وَأَهۡلَكَ إِلَّا ٱمۡرَأَتَكَ كَانَتۡ مِنَ ٱلۡغَٰبِرِينَ
33. Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) tuumba (Malaaikanim’ maa) ni kana Annabi Lutu sani, ka o niŋ suhusaɣiŋgu, ka o suhu biigi ni bana, ka bɛ yεli: “Di zo dabiεm, amidi niŋ suhusaɣiŋgu. Achiika! Ti nyɛla ban yɛn gu a mini a iyaali naɣilaa paɣa.O nyɛla ŋun yɛn kpalim nyaaŋa m-pahi ban niŋ hallaka puuni.”
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِلَىٰ مَدۡيَنَ أَخَاهُمۡ شُعَيۡبٗا فَقَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱرۡجُواْ ٱلۡيَوۡمَ ٱلۡأٓخِرَ وَلَا تَعۡثَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِينَ
36. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) lahi tim Madyananim’ mabia Annabi Sayibu n-zaŋ chaŋ bɛ sani, ka o ti yεli: “Yaa yinim’ n niriba: “Jεmmi ya Naawuni, ka niŋ ya Chiyaama kore, ka miri ya ka yi kpahiri yεɣira, ka nyɛla ban saɣindi tiŋgbani yaaŋa zuɣu.”
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَعَادٗا وَثَمُودَاْ وَقَد تَّبَيَّنَ لَكُم مِّن مَّسَٰكِنِهِمۡۖ وَزَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَعۡمَٰلَهُمۡ فَصَدَّهُمۡ عَنِ ٱلسَّبِيلِ وَكَانُواْ مُسۡتَبۡصِرِينَ
38. Ni Aadu mini Samuudu nima. [2]Achiika! Di yina polo n-tin ya bɛ yiŋsi puuni (kadama azaaba daa min paai ba), ka shintaŋ daa dihi ba bɛ tuuntumsa nachinsi, ka taɣi ba ka chɛ sochibga, amaa! Ka bɛ daa nyɛla ninvuɣu shɛba ban mali niŋkpali.
[2] Aadunima n-daa nyε Annabi Hudu niriba, ka Samuudunim’ mi daa nyε Annabi Salihu niriba.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَٰرُونَ وَفِرۡعَوۡنَ وَهَٰمَٰنَۖ وَلَقَدۡ جَآءَهُم مُّوسَىٰ بِٱلۡبَيِّنَٰتِ فَٱسۡتَكۡبَرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا كَانُواْ سَٰبِقِينَ
39. Ni Kaaruuna mini Fir’auna, n-ti pahi Haamaana. Achiika! Annabi Musa daa kaba na ni dalirinim’ din be polo ni, ka bɛ daa tibgi bɛ maŋ’ tiŋgbani yaaŋa zuɣu, bɛ mi daa bi tooi zo n-tilgi (ka chɛ Tinim’ Naawuni daazaaba).
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَكُلًّا أَخَذۡنَا بِذَنۢبِهِۦۖ فَمِنۡهُم مَّنۡ أَرۡسَلۡنَا عَلَيۡهِ حَاصِبٗا وَمِنۡهُم مَّنۡ أَخَذَتۡهُ ٱلصَّيۡحَةُ وَمِنۡهُم مَّنۡ خَسَفۡنَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ وَمِنۡهُم مَّنۡ أَغۡرَقۡنَاۚ وَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيَظۡلِمَهُمۡ وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
40. Dinzuɣubɛ zaɣiyino kam, ka Ti (Tinim’ Naawuni) daa gbaagi o ni o taali ni nyɛ shεli. Bɛ puuni shεba beni ka Ti tim ʒɛɣu (pɔhim biεɣu)na bɛ zuɣu. Bɛ puuni shεba mi beni ka tahigu gbaai ba, bɛ puuni so mi beni ka Ti chɛ ka tiŋgbani vali o. Yaha! Bɛ puuni so mi beni ka Ti chɛ ka kom di o. Yaha! Naawuni daa pala Ŋun di ba zualinsi, amaa! Bana n-daa di bɛ maŋ’ zualinsi.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مَثَلُ ٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَوۡلِيَآءَ كَمَثَلِ ٱلۡعَنكَبُوتِ ٱتَّخَذَتۡ بَيۡتٗاۖ وَإِنَّ أَوۡهَنَ ٱلۡبُيُوتِ لَبَيۡتُ ٱلۡعَنكَبُوتِۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ
41. Ninvuɣu shεba ban gbibi binyεri shεŋa kabɛ nyɛ duumanim’ ka pa ni Naawuni maa kotomsi ŋmanila kpatindariga ŋun me o yili. Achiika! Yilibuhima mi puuni din kuli chɔɣim zaasa n-nyɛ kpatindariga yili, bɛ (chεfurinim’) yi di nyɛla ban mi.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ٱتۡلُ مَآ أُوحِيَ إِلَيۡكَ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَأَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَۖ إِنَّ ٱلصَّلَوٰةَ تَنۡهَىٰ عَنِ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِۗ وَلَذِكۡرُ ٱللَّهِ أَكۡبَرُۗ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مَا تَصۡنَعُونَ
45. (Yaa nyini Annabi)! Karimmi bɛ ni siɣisi shɛli wahayi n-ti a na kundili (Alkur’aani) puuni. Yaha! Puhimi jiŋli. Achiika! Jiŋli puhibu mɔŋdila kavi tuma mini Naawuni ni je shεli. Yaha! Naawuni yɛla teebu n-nyɛ din bara. Yaha! Naawuni mi yi tuuntumsa ni nyɛ shɛli.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَلَا تُجَٰدِلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ إِلَّا بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ إِلَّا ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنۡهُمۡۖ وَقُولُوٓاْ ءَامَنَّا بِٱلَّذِيٓ أُنزِلَ إِلَيۡنَا وَأُنزِلَ إِلَيۡكُمۡ وَإِلَٰهُنَا وَإِلَٰهُكُمۡ وَٰحِدٞ وَنَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ
46. Yaha! Di niŋ namgbankpeeni (yi Muslinnima) ni ninvuɣu shεba bɛ ni ti litaafi (Yahuudu mini Nashaaranima) maa, naɣila ni so’ shɛli din viεla, naɣila ninvuɣu shεba ban di zualinsi bɛ puuni. Yaha! Yεlimi ya: “Ti tiyεlimaŋli ni bɛ ni siɣisi shɛli n-ti ti na, n-ti pahi bɛ ni siɣisi shɛli n-ti ya na. Yaha! Ti Duuma ni yi Duuma nyɛla zaɣiyino, dinzuɣu tinim’ nyɛla ban zaŋ ti maŋ’ zaasa n-ti O (ti nyɛla Muslinnima).”
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَذَٰلِكَ أَنزَلۡنَآ إِلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَۚ فَٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يُؤۡمِنُونَ بِهِۦۖ وَمِنۡ هَٰٓؤُلَآءِ مَن يُؤۡمِنُ بِهِۦۚ وَمَا يَجۡحَدُ بِـَٔايَٰتِنَآ إِلَّا ٱلۡكَٰفِرُونَ
47. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Lala ka Ti siɣisi kundili (Alkur’aani) n-ti a na, dinzuɣu ninvuɣu shεba Ti ni ti litaaf maa gbai tiri lilayεlimaŋli. Yaha! Bambɔŋɔnim’ (Maka chɛfurinima) gba puuni shεba tiri li layεlimaŋli.So mi bi ŋmεri Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ namgbankpeeni naɣila gutulunima.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا كُنتَ تَتۡلُواْ مِن قَبۡلِهِۦ مِن كِتَٰبٖ وَلَا تَخُطُّهُۥ بِيَمِينِكَۖ إِذٗا لَّٱرۡتَابَ ٱلۡمُبۡطِلُونَ
48. (Yaa nyini Annabi)! A daa pun pala ŋun karindi (litaafi shεli) pɔi ni dina (Alkur’aani), a mi daa pala ŋun sabri li ni a nudirgu, (lala yi mi di niŋ), tɔ! Ban saɣindi naan zilsi (Alkur’aani).
تەفسیرە عەرەبیەکان:
بَلۡ هُوَ ءَايَٰتُۢ بَيِّنَٰتٞ فِي صُدُورِ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَۚ وَمَا يَجۡحَدُ بِـَٔايَٰتِنَآ إِلَّا ٱلظَّٰلِمُونَ
49. Chɛli gba! Di (Alkur’aani) nyɛla aayanim’ din kahigiri yɛllikam ka be ninvuɣu shɛba bɛ ni ti baŋsim suhiri ni. Yaha! So bi ŋmɛri Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ namgbankpeeni naɣila zualindiriba.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالُواْ لَوۡلَآ أُنزِلَ عَلَيۡهِ ءَايَٰتٞ مِّن رَّبِّهِۦۚ قُلۡ إِنَّمَا ٱلۡأٓيَٰتُ عِندَ ٱللَّهِ وَإِنَّمَآ أَنَا۠ نَذِيرٞ مُّبِينٌ
50.Ka bɛ (Maka chεfurinim’) naan yεli: “Bozuɣu ka bɛ bi siɣisi alaama shɛŋa nti o (Muhammadu) na o Duuma sani? Yεlima: “Achiika! Alaamanim’ bela Naawuni sani. Yaha! Achiika! Mani nyɛla saɣisigulana polo ni.”
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَوَلَمۡ يَكۡفِهِمۡ أَنَّآ أَنزَلۡنَا عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ يُتۡلَىٰ عَلَيۡهِمۡۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَرَحۡمَةٗ وَذِكۡرَىٰ لِقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
51. Di ni bɔŋɔ, di bi saɣindi ba kadama Ti (Tinim’ Naawuni) siɣisi kundili n-ti a na ka bɛ karindi li n-tiri ba? Achiika! Di puuni nyɛla nambɔzɔbo, ni Naawuni yɛla teebu n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ كَفَىٰ بِٱللَّهِ بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡ شَهِيدٗاۖ يَعۡلَمُ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۗ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱلۡبَٰطِلِ وَكَفَرُواْ بِٱللَّهِ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ
52. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Naawuni saɣi Shɛhiradira m mini ya sunsuuni, O mi din be sagbana mini tiŋgbani ni, amaa ninvuɣu shεba ban ti ʒiri yεlimaŋli ka niŋ chεfuritali ni Naawuni maa, bana n-nyɛ ninvuɣu shɛba ban kɔhi lu.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَسۡتَعۡجِلُونَكَ بِٱلۡعَذَابِ وَلَوۡلَآ أَجَلٞ مُّسَمّٗى لَّجَآءَهُمُ ٱلۡعَذَابُۚ وَلَيَأۡتِيَنَّهُم بَغۡتَةٗ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
53.Ka bɛ (chɛfurinim’) bɔri yomyom’ ni a chɛ ka azaaba paai ba, di yi di pala di malila sahamirili zuɣu, tɔ! Azaaba naan kaba na. Yaha! Achiika! Di nyɛla din yɛn ti ka ba na yim zuɣu ka bɛ bi lahi mi.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَنُبَوِّئَنَّهُم مِّنَ ٱلۡجَنَّةِ غُرَفٗا تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَاۚ نِعۡمَ أَجۡرُ ٱلۡعَٰمِلِينَ
58. Yaha! Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli, ka tum tuunsuma, Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) ni ʒili ba Alizanda puuni yili shɛŋa kulibona ni yɛn tizɔri di gbinni, ka bɛ nyɛlaban yɛn ti kpalim di puuni. Dinzuɣu, m-bo ni tuuntumdiba sanyoo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ٱلَّذِينَ صَبَرُواْ وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ يَتَوَكَّلُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَئِن سَأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَسَخَّرَ ٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ لَيَقُولُنَّ ٱللَّهُۖ فَأَنَّىٰ يُؤۡفَكُونَ
61. Yaha! A yi bɔhi ba: “Ŋuna n-leei nam sagbana mini tiŋgbani ka balgi wuntaŋ’ mini goli n-tin ya? Achiika! Bɛ ni yεli ni Naawuni, ka bozuɣu ka bɛ lebgiri ba (ka chɛri yɛlimaŋli)?
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَئِن سَأَلۡتَهُم مَّن نَّزَّلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَحۡيَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ مِنۢ بَعۡدِ مَوۡتِهَا لَيَقُولُنَّ ٱللَّهُۚ قُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡقِلُونَ
63. Yaha! Achiika! A yi bɔhi ba ŋuni nleei siɣisi kom na zuɣusaa, ka zaŋ li neei tiŋgbani di kpibu nyaaŋa? Bɛ ni yɛli ni Naawuni, tɔ!Yεlima: “Paɣibu balibu dihitabli ti Naawuni.” Chɛli gba! Bɛ pam bi niŋdila haŋkali.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا هَٰذِهِ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَآ إِلَّا لَهۡوٞ وَلَعِبٞۚ وَإِنَّ ٱلدَّارَ ٱلۡأٓخِرَةَ لَهِيَ ٱلۡحَيَوَانُۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ
64. Yaha! Dunia bεhigu pa shεli naɣila kpɛrigu mini dɛma. Yaha! Achiika! Chiyaama n-nyɛ nyɛvuli kpaliŋkpaa shee, bɛ yi di nyɛla ninvuɣu shεba ban mi.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَإِذَا رَكِبُواْ فِي ٱلۡفُلۡكِ دَعَوُاْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ فَلَمَّا نَجَّىٰهُمۡ إِلَى ٱلۡبَرِّ إِذَا هُمۡ يُشۡرِكُونَ
65. Di yiti niŋ ka bɛ (chɛfurinim’) kpe ŋarim puuni (ka kom yɛn di ba), ka bɛ suhiri Naawuni, ka niŋdi Okasi ni jɛma. Saha shεli Oyititilgi ba kabɛ du duli na, ka bɛ naan bo nyintahi n- ti O.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَوَلَمۡ يَرَوۡاْ أَنَّا جَعَلۡنَا حَرَمًا ءَامِنٗا وَيُتَخَطَّفُ ٱلنَّاسُ مِنۡ حَوۡلِهِمۡۚ أَفَبِٱلۡبَٰطِلِ يُؤۡمِنُونَ وَبِنِعۡمَةِ ٱللَّهِ يَكۡفُرُونَ
67. Di ni bɔŋɔ,bɛ bi nya kadama Ti (Tinim’ Naawuni) zaŋla (Maka) ka di nyɛ kasi shee ka mali suhudoo, ka di nyɛla bɛ tɔhigirila ninsalinima tiŋgbani shεŋa din gili li maa. Di ni bɔŋɔ, ʒiri ka bɛ tiri yεlimaŋli, ka niŋdi gutulunsi ni Naawuni yolsigu?
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ كَذَّبَ بِٱلۡحَقِّ لَمَّا جَآءَهُۥٓۚ أَلَيۡسَ فِي جَهَنَّمَ مَثۡوٗى لِّلۡكَٰفِرِينَ
68. Yaha! So pa zualindira n-ti paai ninvuɣu so ŋun ŋma ʒiri pa Naawuni, bee ka o labsi yεlimaŋli ʒiri saha shεli di ni ka o na. Di ni bɔŋɔ, ʒiishee shɛli kala ʒahannama buɣum puuni n- zaŋ ti chεfurinima?
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی دغبانیە - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
وەرگێڕاوی ماناکانی قورئانی پیرۆز بۆ زمانی دغبانی، وەرگێڕان: محمد بابا غطوبو.