وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - الترجمة الفولانية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
Simoore Jaasiya
لە مەبەستەکانی سورەتەکە:
بيان أحوال الخلق من الآيات الشرعية والكونية، ونقض حجج منكري البعث المتكبرين وترهيبهم.
حمٓ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَفِي خَلۡقِكُمۡ وَمَا يَبُثُّ مِن دَآبَّةٍ ءَايَٰتٞ لِّقَوۡمٖ يُوقِنُونَ
Hino e tagugol on ngol kadi, onon yimɓe ɓen, immorde e toɓɓere maniiyu, refti huyre, refti heɗɗere, e ngun tagu ngu Allah saaki ka leydi hino ruuga, ko maandeeji wonii e ɗum fow, wonannde yimɓe yananaaɓe wonnde ko Allah woni taguɗo On.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱخۡتِلَٰفِ ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ وَمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مِن رِّزۡقٖ فَأَحۡيَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَا وَتَصۡرِيفِ ٱلرِّيَٰحِ ءَايَٰتٞ لِّقَوۡمٖ يَعۡقِلُونَ
Wonii kadi e luutongol jemma e ñalorma ngol, e kon ko Allah jippiniri ka kammu, immorde e ndiyam, O wuurnitiri ɗam leydi ndin, fewndo ndi yoorunoo ndi alaa puɗi, e firlitagol keneeli ɗin, yiltindira ɗi senngo kala, tuma woo, fii nafa mon, ko maandeeji non, wonannde yimɓe haqqilooɓe ɓen. Ɓe dallinora ɗum, e wootinɗingol Allah ngol, e wonnde Himo haɗtani ummitingol, O haɗtani huunde kala.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱللَّهِ نَتۡلُوهَا عَلَيۡكَ بِٱلۡحَقِّۖ فَبِأَيِّ حَدِيثِۭ بَعۡدَ ٱللَّهِ وَءَايَٰتِهِۦ يُؤۡمِنُونَ
Ɗin ko maandeeji e hujjaaji ɗi Men janngirta e dow maaɗa, an Nulaaɗo, e hoore goonga. Si tawii ɓe gomɗinaali yewtere Allah e hujjaaji mun jippinaaɗi e Jeyaaɗo Makko on, haray ko yewtere honnde goo ɓe gomɗinoyta?
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيۡلٞ لِّكُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٖ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يَسۡمَعُ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ تُتۡلَىٰ عَلَيۡهِ ثُمَّ يُصِرُّ مُسۡتَكۡبِرٗا كَأَن لَّمۡ يَسۡمَعۡهَاۖ فَبَشِّرۡهُ بِعَذَابٍ أَلِيمٖ
On geddo hino nana Aayeeje Allah ɗen ka Alqur'aana hino janngee e dow makko, refti o duumoo e geddi e keeferaaku makko, o townitanoo jokkugol goonga kan, wa si tawii o nanaano ɗen Aayeeje janngaaɗe e dow makko. Awa an Nulaaɗo, humpitu on bone makko laakara, ɗum le ko lepte muusuɗe hino habbitii mo ton.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مِّن وَرَآئِهِمۡ جَهَنَّمُۖ وَلَا يُغۡنِي عَنۡهُم مَّا كَسَبُواْ شَيۡـٔٗا وَلَا مَا ٱتَّخَذُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَوۡلِيَآءَۖ وَلَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٌ
Jahannama hino yeeso maɓɓe, habbitii ɓe laakara. Jawle ɗe ɓe faggitinoo duncanoytaaɓe huunde ka Allah, wanaa sanamuuji ɗi ɓe jogitinoo reweteeɗi ɗin gaanin Allah, woni ko duncanoyta ɓe. Hino woodani ɓe Ñalnde Darngal, lepte mawɗe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ ٱللَّهُ ٱلَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ ٱلۡبَحۡرَ لِتَجۡرِيَ ٱلۡفُلۡكُ فِيهِ بِأَمۡرِهِۦ وَلِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
Ko Alla gooto O woni eeltanɗo mon- ono yimɓe- maaya ngo ngam laaɗe ndiyam ndoga e hengo, haa ɗaɓɓon e ɓural makko e nooneeji paggitaaɗe dagiiɗe, mbela joo njetton neemaaji Alla e dow mon.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَسَخَّرَ لَكُم مَّا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِ جَمِيعٗا مِّنۡهُۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يَتَفَكَّرُونَ
Alla mbo senaade woodani eeltanii mon denndaangal ko woni e kammuuji hono naange e lewru e koode, e ko woni e leydi hono caatli e leɗɗe e montaanji eken, wonii e eeltude ɗiin noon dallilaajim baawka Alla e ngootaagu Makko, wonande yimɓe miijatooɓe kaawisaaji makko ɗi ɓe teskooɗi.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• الكذب والإصرار على الذنب والكبر والاستهزاء بآيات الله: صفات أهل الضلال، وقد توعد الله المتصف بها.
Fende e doonaade e bakkaat e mawnikinaade e jalkitde aayeeje Alla ko sifaaji yimɓe majjere, Alla noon sappiima(Kammbiima) cifariiɗo ɗiin sifaaji.
• نعم الله على عباده كثيرة، ومنها تسخير ما في الكون لهم.
قُل لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ يَغۡفِرُواْ لِلَّذِينَ لَا يَرۡجُونَ أَيَّامَ ٱللَّهِ لِيَجۡزِيَ قَوۡمَۢا بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ
Maakan aan Nulaaɗo, ɓeen goonɗinɓ Alla e nulal Nullaaɗo Makko : yoɓe njaafa ɓeen heefereɓe bonɓe e mum en ɓe ngannduɗa paalaaka neemaaji Alla e lepte makko e dow mum en, Ma Alla yoɓ goonɗinɓe munyɓe e heefrɓe jaggitɓe koɓe paggittono e golle nder aduna;
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا فَلِنَفۡسِهِۦۖ وَمَنۡ أَسَآءَ فَعَلَيۡهَاۖ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُمۡ تُرۡجَعُونَ
Kala golluɗɗo golle lobbe ko hoore mum o gollani, Alla na yondani e golle mum he, kala kadi mo golli golle bonɗe ko lepte ɗe ngonata e dow mum, bone golle mum loratah Alla, refti koto Alla ɓe nduttoto nyande darngon gooto fof yoɓe ko haandi ko.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحُكۡمَ وَٱلنُّبُوَّةَ وَرَزَقۡنَٰهُم مِّنَ ٱلطَّيِّبَٰتِ وَفَضَّلۡنَٰهُمۡ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
Ko goongo Min njonnii Banii Israa*iil Tawreet e senndude hakkunde aade en min waɗi ko ɓuri heewde e Annabaaɓe ko Annabi Ibraahiima njalti yo jam e kisal ngon e mum, Min ngarsikini ɓe e nooneeji laaɓɗi, Min ɓurniɓe e yimɓe jamaanu mum en.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَءَاتَيۡنَٰهُم بَيِّنَٰتٖ مِّنَ ٱلۡأَمۡرِۖ فَمَا ٱخۡتَلَفُوٓاْ إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَهُمُ ٱلۡعِلۡمُ بَغۡيَۢا بَيۡنَهُمۡۚ إِنَّ رَبَّكَ يَقۡضِي بَيۡنَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخۡتَلِفُونَ
Min toottiɓe dallillaaji ɓannguɗi ceerndooji hakkunde goongo e fenaande, ɓe luuraani si wonah caggal nde hujjaaji neleede Muhamed pawii e maɓɓe, alah fof ko fooɗiɓe e ngal luural si wonah bewre e reerɗude e laamu kam e koongu, Joomo noo Aan Nulaaɗo na seernda hakkunde mum en koɓe yeddandiratno ka aduna, O seernda jom goongo e jom fenaande.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ثُمَّ جَعَلۡنَٰكَ عَلَىٰ شَرِيعَةٖ مِّنَ ٱلۡأَمۡرِ فَٱتَّبِعۡهَا وَلَا تَتَّبِعۡ أَهۡوَآءَ ٱلَّذِينَ لَا يَعۡلَمُونَ
Refti Min mbaɗma e laawol e sunna e dow yamiroore Amen nde Min njamiri annabaaɓe adiiɓe, nodda e Iimaan e golle lobbe, rew o sariya, woto belaaɗe ɓeen ɓe nganndah goonga, belaaɗe maɓɓe na majjinaɓe gaa e goonga.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّهُمۡ لَن يُغۡنُواْ عَنكَ مِنَ ٱللَّهِ شَيۡـٔٗاۚ وَإِنَّ ٱلظَّٰلِمِينَ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِيَآءُ بَعۡضٖۖ وَٱللَّهُ وَلِيُّ ٱلۡمُتَّقِينَ
Pellet ɓeen ɓe nganndah goonga ɓe curantaa Ma lepte Alla hay huunde si a rewii belaaɗe maɓɓe, toonyooɓe seertuɓe laabi yogo e mum en wallat yogo goo, ɓe mballandira e dow juulɓe, Alla noon wallat hulɓe Koɓe ciini jamirooje makko deenii kaɗaaɗe Makko.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
هَٰذَا بَصَٰٓئِرُ لِلنَّاسِ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٞ لِّقَوۡمٖ يُوقِنُونَ
O quraana kombo gite ɗe yimɓe njiirata goongo e peewal faade e goongo, e yurmeende wonande yananaaɓe, sabu ko e mammbo ɓe peewrata faade e laawol poocingol ngam Joomi mum en weleeɓe, O naatnaɓe aljanna, O deestinaɓe yiite.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَمۡ حَسِبَ ٱلَّذِينَ ٱجۡتَرَحُواْ ٱلسَّيِّـَٔاتِ أَن نَّجۡعَلَهُمۡ كَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ سَوَآءٗ مَّحۡيَاهُمۡ وَمَمَاتُهُمۡۚ سَآءَ مَا يَحۡكُمُونَ
Mbela ɓeen faggitiriiɓe terɗe mum en keefeeru e goopi cikkat ma Min mbaɗ njoɓdi mum en hono njoɓdi ɓeen golluɓe golle lobbe, ɓe ngoonɗini, ɓe pota aduna e laakara? kaanii ñaawoore mum en.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَخَلَقَ ٱللَّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ بِٱلۡحَقِّ وَلِتُجۡزَىٰ كُلُّ نَفۡسِۭ بِمَا كَسَبَتۡ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
O tagri kammuuji e leydi ñeeñal timmungal, O tagiraaniɗi fijirde, e ngam O yoɓa kala fittaandu kondu faggino ko boni wolla ko lobbi, Alla toonyataaɓe ustude moƴƴi mum en ma ɓeydude bonɗi mum en.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• العفو والتجاوز عن الظالم إذا لم يُظهر الفساد في الأرض، ويَعْتَدِ على حدود الله؛ خلق فاضل أمر الله به المؤمنين إن غلب على ظنهم العاقبة الحسنة.
Yaafaade njawtinana tooñɗo tawde si o ɓannginaani bonande e nder leydi, o yawta keeri Alla, ko jikku ɓurɗo mbo Alla yamiri goonɗinɓe si jaaliima e jikke maɓɓe battane lobbe.
• وجوب اتباع الشرع والبعد عن اتباع أهواء البشر.
• كما لا يستوي المؤمنون والكافرون في الصفات، فلا يستوون في الجزاء.
أَفَرَءَيۡتَ مَنِ ٱتَّخَذَ إِلَٰهَهُۥ هَوَىٰهُ وَأَضَلَّهُ ٱللَّهُ عَلَىٰ عِلۡمٖ وَخَتَمَ عَلَىٰ سَمۡعِهِۦ وَقَلۡبِهِۦ وَجَعَلَ عَلَىٰ بَصَرِهِۦ غِشَٰوَةٗ فَمَن يَهۡدِيهِ مِنۢ بَعۡدِ ٱللَّهِۚ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ
Ndaar -aan nulaado- faade e oon dewɗo belaaɗe mum o waɗiɗe hono dewetooɗo mbo o lunndataaka, Alla majjanii mbo e ganndal ummaade e makko, sabu hombo haandi e majjineede, O ommbi ɓernde makko o nanatah nangol naftaraade, O muuri ndaarɗe makko haa o sutataako goonga, hombo hawrinta oon e goonga caggal de Alla majjani mbo? Mbela on miccataaka lorlo rewde belaaɗe, e nafoore rewde sariya.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالُواْ مَا هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا ٱلدُّنۡيَا نَمُوتُ وَنَحۡيَا وَمَا يُهۡلِكُنَآ إِلَّا ٱلدَّهۡرُۚ وَمَا لَهُم بِذَٰلِكَ مِنۡ عِلۡمٍۖ إِنۡ هُمۡ إِلَّا يَظُنُّونَ
Heefareeɓe yedduɓe ummital wii: Nguurndam alah si wonah nguurndam amen aduna ɗam, nguurndam alah caggal ɗaam, njiirle na maaya nduttataaka, jiirle kadi nguura, alah ko warata min si wonah lomtandirde jemma e nyalawma, ɓe ngalah ganndal koɓe njeddi ko ummital, ɓe ngonah si wonah sikkooɓe, te sikke nafatah goonga hay ndiga;
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِذَا تُتۡلَىٰ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتُنَا بَيِّنَٰتٖ مَّا كَانَ حُجَّتَهُمۡ إِلَّآ أَن قَالُواْ ٱئۡتُواْ بِـَٔابَآئِنَآ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Si aayeeje Amen njanngaama e sirkuɓe yedduɓe ummital, ɓe ndañatah hujja mbo kujjinorto si wonah wiide Nulaaɗo yo o his e wondiiɓe makko: nguurtinane min baabiraaɓe amen si on ngonii goonɗuɓe e ko noddittaɗon wonde ma min ummita caggal maayde amen:
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلِ ٱللَّهُ يُحۡيِيكُمۡ ثُمَّ يُمِيتُكُمۡ ثُمَّ يَجۡمَعُكُمۡ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ لَا رَيۡبَ فِيهِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
Maakanɓe Aan Nulaaɗo: Alla na wuurna mon e takde mon refti O wara mon, refti O renndina on caggal maayde mon faade darorde nyalngu darnga ngam haasbo e njoɓdi, oon nyalawma sikke alah e gargol mammbo, kono ko ɓuri heewde e yimɓe nganndah, ko ɗum waɗi ɓe keblorantaaka ɗum golle moƴƴe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلِلَّهِ مُلۡكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَيَوۡمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ يَوۡمَئِذٖ يَخۡسَرُ ٱلۡمُبۡطِلُونَ
Ko Alla tan laamu kammuuji e leydi ngoodani, alah potɗo reweede e goonga mbo wona Alla, nyande darnga darii Alla ummitini maayɓe ngam hasbeede e njoɓdi nyande heen de meeranteeɓe rewatnooɓe ko wonah Alla yahatnooɓe ngam bonnude goonga cemmbina meere perta.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَتَرَىٰ كُلَّ أُمَّةٖ جَاثِيَةٗۚ كُلُّ أُمَّةٖ تُدۡعَىٰٓ إِلَىٰ كِتَٰبِهَا ٱلۡيَوۡمَ تُجۡزَوۡنَ مَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Haɗa yiya - aan nulaaɗo- e oon nyalawma kala lenyol na gurfanii e koppi mum na fadi ko waɗate, kala lenyol na nodde e deftere golle mum nde malaykaaji binndooji mbinnduno, nguu ñallngu ma on njoɓe ko ngollatnaɗon e aduna fofti ko lobbum wolla ko bonɗum.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَيُدۡخِلُهُمۡ رَبُّهُمۡ فِي رَحۡمَتِهِۦۚ ذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡمُبِينُ
Tawi ko ɓeen goonɗinɓe ɓe ngolli golle moƴƴe Joomi mum en ma O naatnuɓe aljana e yurmeende mum, ndiin njoɓdi ndi Alla tottiɓe woni malal laaɓngal ngal mal malal goɗngal waawah ɓadaade.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأَمَّا ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَفَلَمۡ تَكُنۡ ءَايَٰتِي تُتۡلَىٰ عَلَيۡكُمۡ فَٱسۡتَكۡبَرۡتُمۡ وَكُنتُمۡ قَوۡمٗا مُّجۡرِمِينَ
Tawii ko been yeddube Alla be wi*nee woynude ɓe: Mbele aayeeje Am njanngetanaake e mon mawnakinadon dow iimanaagal, gondon yimɓe bonɓe, paggitadon heeefeeru e goopi.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِذَا قِيلَ إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞ وَٱلسَّاعَةُ لَا رَيۡبَ فِيهَا قُلۡتُم مَّا نَدۡرِي مَا ٱلسَّاعَةُ إِن نَّظُنُّ إِلَّا ظَنّٗا وَمَا نَحۡنُ بِمُسۡتَيۡقِنِينَ
Siɓe mbi*aama:pellet fodoore Alla fodani jiyaabe mum wonde ma O ummitibe O yobabe ko goonga mbo alah sikke, darnga ko goonga sikke alah heen ngoolonee mbo, mbi*on: Min nganndah o darnga, min cikkiti sikke loodo wonde ma mbo ar, min njananaaka gargol mammba.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• اتباع الهوى يهلك صاحبه، ويحجب عنه أسباب التوفيق.
وَقِيلَ ٱلۡيَوۡمَ نَنسَىٰكُمۡ كَمَا نَسِيتُمۡ لِقَآءَ يَوۡمِكُمۡ هَٰذَا وَمَأۡوَىٰكُمُ ٱلنَّارُ وَمَا لَكُم مِّن نَّٰصِرِينَ
Alla daalaniɓe: hannde Min acca on e yiite hono no yejjatirɗon ñalngu mon hannde ngu, on keblanaani ngu iimaan e golle lobbe, ko yiite woni ñiiɓirde, on ngalah balla diiwanoowo mon leɓte.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ذَٰلِكُم بِأَنَّكُمُ ٱتَّخَذۡتُمۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ هُزُوٗا وَغَرَّتۡكُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَاۚ فَٱلۡيَوۡمَ لَا يُخۡرَجُونَ مِنۡهَا وَلَا هُمۡ يُسۡتَعۡتَبُونَ
Leɓte ɗe ɗe lepteɗon sabu ko njaggirno ɗon aayeeje Alla ɗe saboote e jalkitde, nguurndam aduna ɗam hodiri mon dakamme e tuuyooji majjam, hannde ɓe heeferɓe jalkitatnooɓe aayeeje Alla njaltatah yiite, ɓe keddato e henge haa pooma, ɓe nduttetaake e nguurndam aduna haa ɓe ngolla golle lobbe, Joomi mum en weletaake ɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلِلَّهِ ٱلۡحَمۡدُ رَبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَرَبِّ ٱلۡأَرۡضِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - الترجمة الفولانية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
الترجمة الفولانية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.