وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی فولانی * - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
Simoore neemoraaɗi
ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَجَعَلَ ٱلظُّلُمَٰتِ وَٱلنُّورَۖ ثُمَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمۡ يَعۡدِلُونَ
Gjettooje ngoodanii Alla on Takɗo kammuuli ɗiin e leydi ndin,o waɗi niɓe ɗeen e annoora on.refti ɓen yedduɓe Joom maɓɓe on hobe firlito gaa mum.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا تَأۡتِيهِم مِّنۡ ءَايَةٖ مِّنۡ ءَايَٰتِ رَبِّهِمۡ إِلَّا كَانُواْ عَنۡهَا مُعۡرِضِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَلَمۡ يَرَوۡاْ كَمۡ أَهۡلَكۡنَا مِن قَبۡلِهِم مِّن قَرۡنٖ مَّكَّنَّٰهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَا لَمۡ نُمَكِّن لَّكُمۡ وَأَرۡسَلۡنَا ٱلسَّمَآءَ عَلَيۡهِم مِّدۡرَارٗا وَجَعَلۡنَا ٱلۡأَنۡهَٰرَ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهِمۡ فَأَهۡلَكۡنَٰهُم بِذُنُوبِهِمۡ وَأَنشَأۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِمۡ قَرۡنًا ءَاخَرِينَ
E ɓe nji'aaniɗuuɗii ko min kalkunoo ado maɓɓe, immorde e gire? Min Newinanno ɓe ka leydi ko min Newinanaano on ; min Nuliri kammu ngun e maɓɓe yuppagol, Min mbaɗi caati ɗin no ila senngo ley maɓɓe. Min kalkiri ɓe bakkatuujimaɓɓe ɗii ; min cinci ɓaawo maɓɓe gire goɗɗe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَوۡ نَزَّلۡنَا عَلَيۡكَ كِتَٰبٗا فِي قِرۡطَاسٖ فَلَمَسُوهُ بِأَيۡدِيهِمۡ لَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٞ
Sinno min njppinno e dow maaɗa deftere e nder ɗeri, ɓe meemiri nde juuɗe maɓɓe ɗen, yedduɓe ɓen mbayno : "ɗum wonaanisi wanaa mbilehu ɓanngu ngu".(peeñɗo).
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ سِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ ثُمَّ ٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُكَذِّبِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُل لِّمَن مَّا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ قُل لِّلَّهِۚ كَتَبَ عَلَىٰ نَفۡسِهِ ٱلرَّحۡمَةَۚ لَيَجۡمَعَنَّكُمۡ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ لَا رَيۡبَ فِيهِۚ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Maaku : "Ko hommbo woodani ko woni ko ka kammuuli e ka leydi?" Maaku : "Ko Alla!" O Waɗɗinii e Hoore-Makko yurmeende. Pellet, O Mooɓindiroyay on Ñande Darngal : nde sikke alaa e mu'm. ɓeen hayruɓe=pertinbe pittaali mu'uen, kamɓe ɓe ngooŋɗintaa.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَلَهُۥ مَا سَكَنَ فِي ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِۚ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيّٗا فَاطِرِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَهُوَ يُطۡعِمُ وَلَا يُطۡعَمُۗ قُلۡ إِنِّيٓ أُمِرۡتُ أَنۡ أَكُونَ أَوَّلَ مَنۡ أَسۡلَمَۖ وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Maaku : "E ko ko woori Alla mi jogitotoo giɗo? Takɗo Kammuulu ɗin e leydi ndin, Kaŋko homo Ñammina O ñammintaake". Maaku : "Min, Mi yamiraama nde mi wonata arano jebbiliiɗo". Wata a jeye dey e sirkooɓe ɓen.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ إِنِّيٓ أَخَافُ إِنۡ عَصَيۡتُ رَبِّي عَذَابَ يَوۡمٍ عَظِيمٖ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهُوَ ٱلۡقَاهِرُ فَوۡقَ عِبَادِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡحَكِيمُ ٱلۡخَبِيرُ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ أَيُّ شَيۡءٍ أَكۡبَرُ شَهَٰدَةٗۖ قُلِ ٱللَّهُۖ شَهِيدُۢ بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡۚ وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانُ لِأُنذِرَكُم بِهِۦ وَمَنۢ بَلَغَۚ أَئِنَّكُمۡ لَتَشۡهَدُونَ أَنَّ مَعَ ٱللَّهِ ءَالِهَةً أُخۡرَىٰۚ قُل لَّآ أَشۡهَدُۚ قُلۡ إِنَّمَا هُوَ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ وَإِنَّنِي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُشۡرِكُونَ
Maaku : "Ko holɗuum e huunde ɓuri mawnude seedee?" Maaku : "Ko Alla, Ko o Seediiɗo hakkunde am e mo'on ; ndee alqur'aanaare Wahayinaama e am, fii yo mi rentinir on nde, e kala mo nde hewti". E onon on ceedoto won de no wonndi e deweteeɗi goɗɗo? Maaku : "Min mi seedotaako". Maaku : "ngnndee pellet, Kaŋko ko O deweteeɗo bajjo". Min ko mi kisɗoɗo kon ko kafidoton e makko.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡرِفُونَهُۥ كَمَا يَعۡرِفُونَ أَبۡنَآءَهُمُۘ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Ɓeen ɓen minn ndokki deftere nden, heɓe nganndiri (Nulaaɗo) on no ɓe ngandiri ɓiɗɓe maɓɓe ɓen. Ɓeen hayruɓe pittaali muen ɗii, kamɓe ɓe gooŋɗinta.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ٱنظُرۡ كَيۡفَ كَذَبُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡۚ وَضَلَّ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمِنۡهُم مَّن يَسۡتَمِعُ إِلَيۡكَۖ وَجَعَلۡنَا عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ أَكِنَّةً أَن يَفۡقَهُوهُ وَفِيٓ ءَاذَانِهِمۡ وَقۡرٗاۚ وَإِن يَرَوۡاْ كُلَّ ءَايَةٖ لَّا يُؤۡمِنُواْ بِهَاۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءُوكَ يُجَٰدِلُونَكَ يَقُولُ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّآ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ
Hino e maɓɓe oon keɗitotooɗo ma, Men mbaɗii ka ɓerɗe maɓɓe kiɓɓale fii wata ɓe paamu [alqur'aanaare] nden, e ka noppi maɓɓe teddeendi. Hay si ɓe njii kala Aaya, ɓe gooŋɗinta Mo. Haa si ɓe ngrii e maa, heɓe mbeeñda e maaɗa, yedduɓe ɓen mbi'a : "Ɗum ɗoo wonaani si wanaa tinndi adinooɓe".
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ وُقِفُواْ عَلَى ٱلنَّارِ فَقَالُواْ يَٰلَيۡتَنَا نُرَدُّ وَلَا نُكَذِّبَ بِـَٔايَٰتِ رَبِّنَا وَنَكُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Sinno a tinno tuma nde ɓe darnanoo ka hoore Yiite, ɓe mbi'a : "Ee haaniinande men nduttetee, hara men njeddataa Aayeeje Joomi amen ɗen, Men njeyee e gooŋɗinɓe ɓen".
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالُوٓاْ إِنۡ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا ٱلدُّنۡيَا وَمَا نَحۡنُ بِمَبۡعُوثِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ وُقِفُواْ عَلَىٰ رَبِّهِمۡۚ قَالَ أَلَيۡسَ هَٰذَا بِٱلۡحَقِّۚ قَالُواْ بَلَىٰ وَرَبِّنَاۚ قَالَ فَذُوقُواْ ٱلۡعَذَابَ بِمَا كُنتُمۡ تَكۡفُرُونَ
Sinno a tinno tuma nde ɓe ndarnaa yeeso Joomi amɓɓe. O Daala : "Ɗum laataaki goonga?" Ɓe mbi'a : "Ko non woniri! Men woondirii Joomi amen!". O Daala : "Awa meeɗee non lepte ɗen sabu kon ko njeddiraynoɗon".
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَدۡ خَسِرَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِلِقَآءِ ٱللَّهِۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَتۡهُمُ ٱلسَّاعَةُ بَغۡتَةٗ قَالُواْ يَٰحَسۡرَتَنَا عَلَىٰ مَا فَرَّطۡنَا فِيهَا وَهُمۡ يَحۡمِلُونَ أَوۡزَارَهُمۡ عَلَىٰ ظُهُورِهِمۡۚ أَلَا سَآءَ مَا يَزِرُونَ
Goonga hayrii ɓeen yedduɓe hawroygol e Alla. Haa si Darngal ngal arii ɓe e juhal, ɓe mbi'a : "Ee nimse amen e kon ko men mbelsindinoo e ɗam [nguurdam aduna]", hara heɓe ndonndorii bakkatuuji maɓɓe ɗin ka ɓabbe maɓɓe. Faamee bonii ko ɓe ndoondoytoo!
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَدۡ نَعۡلَمُ إِنَّهُۥ لَيَحۡزُنُكَ ٱلَّذِي يَقُولُونَۖ فَإِنَّهُمۡ لَا يُكَذِّبُونَكَ وَلَٰكِنَّ ٱلظَّٰلِمِينَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ يَجۡحَدُونَ
Gooŋɗii Miɗen ganndi won de ko ɓe wowlata kon no sunine. Pellet, kamɓe ɓe alaa ma e fennude, kono tooñooɓe ɓen ko Aayeeje Alla ɗen woni yeddude.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدۡ كُذِّبَتۡ رُسُلٞ مِّن قَبۡلِكَ فَصَبَرُواْ عَلَىٰ مَا كُذِّبُواْ وَأُوذُواْ حَتَّىٰٓ أَتَىٰهُمۡ نَصۡرُنَاۚ وَلَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَٰتِ ٱللَّهِۚ وَلَقَدۡ جَآءَكَ مِن نَّبَإِيْ ٱلۡمُرۡسَلِينَ
Gooŋɗii Nulaaɓe pennanooma adii maaɗa, ɓe muññii e kon ko ɓe pannaa, ɓe lorraa, haa ballal Amen ngal ari e maɓɓe. Alaa batitoowo Konnguɗi Alla ɗii. Gooŋɗii arii e maaɗa kumpite Nulaaɓe ɓen.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِن كَانَ كَبُرَ عَلَيۡكَ إِعۡرَاضُهُمۡ فَإِنِ ٱسۡتَطَعۡتَ أَن تَبۡتَغِيَ نَفَقٗا فِي ٱلۡأَرۡضِ أَوۡ سُلَّمٗا فِي ٱلسَّمَآءِ فَتَأۡتِيَهُم بِـَٔايَةٖۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَمَعَهُمۡ عَلَى ٱلۡهُدَىٰۚ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
Si tawii ɗuurnagol maɓɓe ngol saɗtii e maa, si a hattanii nde ɗaɓɓataa yolnde ka nder leydi, maa ɓaargal ka kammu addanaaɓe Aaya, [haray waɗu ɗum]. Si Alla Muuyuno, O Mooɓayno ɓe e hoore peewal. Wata a jeye [ko saɗti woo] e majjuɓe ɓen.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالُواْ لَوۡلَا نُزِّلَ عَلَيۡهِ ءَايَةٞ مِّن رَّبِّهِۦۚ قُلۡ إِنَّ ٱللَّهَ قَادِرٌ عَلَىٰٓ أَن يُنَزِّلَ ءَايَةٗ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
Ɓe mbi'i : "Ko haɗno Aaya Jippinee e makko?" Maaku : "Alla ko kaɗatanɗo nde O Jippinta Aaya. Kono ɗuuɗuɓe e maɓɓe ngnndaa".
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا مِن دَآبَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا طَٰٓئِرٖ يَطِيرُ بِجَنَاحَيۡهِ إِلَّآ أُمَمٌ أَمۡثَالُكُمۚ مَّا فَرَّطۡنَا فِي ٱلۡكِتَٰبِ مِن شَيۡءٖۚ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ يُحۡشَرُونَ
Alaa e duɓɓoowel ka leydi, wanaa sonndu ndu hundu diwira bibje mum ɗiɗi, si wanaa ko mofte yeruuje mo'on. Min Accaani huunde ka deftere. Refti ko ka Joomi maɓɓe ɓe mooɓoytee=rentite.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا صُمّٞ وَبُكۡمٞ فِي ٱلظُّلُمَٰتِۗ مَن يَشَإِ ٱللَّهُ يُضۡلِلۡهُ وَمَن يَشَأۡ يَجۡعَلۡهُ عَلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
Ɓeen jedduɓe Aayeeje Amen ɗe ko fahɗuɓe muumɗuɓe e nder majjere. On mo Alla Muuyi majjinnde o Majjinay mo, on mo o muuyi Waɗat mo e laawol po'occiingol.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَآ إِلَىٰٓ أُمَمٖ مِّن قَبۡلِكَ فَأَخَذۡنَٰهُم بِٱلۡبَأۡسَآءِ وَٱلضَّرَّآءِ لَعَلَّهُمۡ يَتَضَرَّعُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا نَسُواْ مَا ذُكِّرُواْ بِهِۦ فَتَحۡنَا عَلَيۡهِمۡ أَبۡوَٰبَ كُلِّ شَيۡءٍ حَتَّىٰٓ إِذَا فَرِحُواْ بِمَآ أُوتُوٓاْ أَخَذۡنَٰهُم بَغۡتَةٗ فَإِذَا هُم مُّبۡلِسُونَ
Nde ɓe njejjitnoo kon ko ɓe mbaajoraa, min ngdditanno ɓe dame kala huunde ; haa nde ɓe mbeltori kon ko ɓe ngokkaa, min Nanngiri ɓe juhal, e jaka ko ɓe taƴiiɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَقُطِعَ دَابِرُ ٱلۡقَوۡمِ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْۚ وَٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ إِنۡ أَخَذَ ٱللَّهُ سَمۡعَكُمۡ وَأَبۡصَٰرَكُمۡ وَخَتَمَ عَلَىٰ قُلُوبِكُم مَّنۡ إِلَٰهٌ غَيۡرُ ٱللَّهِ يَأۡتِيكُم بِهِۗ ٱنظُرۡ كَيۡفَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ ثُمَّ هُمۡ يَصۡدِفُونَ
Maaku : "njeetenee kam! Si Alla nanngi nanɗe mon ɗen e ji'iɗe mon ɗen, o notii e ɓerɗe mon ɗeen, ko hommbo e reweteeɓe ko woori Alla artiranta on ɗuym? Ndaarii ko holno Min pirlitirta Aayeeje ɗeen! Refti heɓe ɗuurnoo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا يَمَسُّهُمُ ٱلۡعَذَابُ بِمَا كَانُواْ يَفۡسُقُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُل لَّآ أَقُولُ لَكُمۡ عِندِي خَزَآئِنُ ٱللَّهِ وَلَآ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ وَلَآ أَقُولُ لَكُمۡ إِنِّي مَلَكٌۖ إِنۡ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَىٰٓ إِلَيَّۚ قُلۡ هَلۡ يَسۡتَوِي ٱلۡأَعۡمَىٰ وَٱلۡبَصِيرُۚ أَفَلَا تَتَفَكَّرُونَ
Maaku : "Mi wi'ataa on miɗo mari ngaluuji Alla ɗii, mi anndaa kadi ko wirnii, mi wi'ataa on kadi ko mi maleyko. min mi jokkaa si wanaa kon ko wahayinaa e am". Maaku : "Hara bumɗo e yi'oowo fotay? E on miijitotaako?".
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأَنذِرۡ بِهِ ٱلَّذِينَ يَخَافُونَ أَن يُحۡشَرُوٓاْ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ لَيۡسَ لَهُم مِّن دُونِهِۦ وَلِيّٞ وَلَا شَفِيعٞ لَّعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ
Rentinir ndee [Al Qur'aanaare], ɓen hulooɓe nde ɓe mooɓindiroytee ka Joomi maɓɓe, hara alanaa ɓe ko woori Mo giɗo wanaa tefoowo, belajo'o, ɓe kulat ALLA.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا تَطۡرُدِ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ رَبَّهُم بِٱلۡغَدَوٰةِ وَٱلۡعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجۡهَهُۥۖ مَا عَلَيۡكَ مِنۡ حِسَابِهِم مِّن شَيۡءٖ وَمَا مِنۡ حِسَابِكَ عَلَيۡهِم مِّن شَيۡءٖ فَتَطۡرُدَهُمۡ فَتَكُونَ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Wata a raɗor(riddu) ɓeen noddayɓe Joom maɓɓe bimmbi e kiikiiɗe, heɓe ɗaɓɓa Yeeso makko ngon. huunde e ñaawoore maɓɓe fawaaki ma, wonaa kadi huunde e ñaawoore maa woni ko fawii ɓe sakko raɗoɗaa ɓe, jeyeɗaa e tooñooɓe ɓen.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَذَٰلِكَ فَتَنَّا بَعۡضَهُم بِبَعۡضٖ لِّيَقُولُوٓاْ أَهَٰٓؤُلَآءِ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡهِم مِّنۢ بَيۡنِنَآۗ أَلَيۡسَ ٱللَّهُ بِأَعۡلَمَ بِٱلشَّٰكِرِينَ
Ko wano non min njarribornoo yoga maɓɓe yoga, fii yo ɓe mbi'u : "E ko ɓee ɗoo Alla Neemini(dokke)dow mu'en hakkunde amen?" E Alla wonaali ɓurɗo Anndude yettooɓe [Mo] ɓen?
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِذَا جَآءَكَ ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِـَٔايَٰتِنَا فَقُلۡ سَلَٰمٌ عَلَيۡكُمۡۖ كَتَبَ رَبُّكُمۡ عَلَىٰ نَفۡسِهِ ٱلرَّحۡمَةَ أَنَّهُۥ مَنۡ عَمِلَ مِنكُمۡ سُوٓءَۢا بِجَهَٰلَةٖ ثُمَّ تَابَ مِنۢ بَعۡدِهِۦ وَأَصۡلَحَ فَأَنَّهُۥ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Si arii e maa ɓeen gooŋɗinayɓe Aayeeje Amen ɗe, maaku : "Yo kisal won e mo'on! Joomi mon Waɗɗinii e Makko yurmeende nden : wonnde kala golluɗo e mo'on bone hara ko e majjere, refti o tuubi ɓaawo ɗuum o moƴƴini, haray ko o kafroowo, jurmotooɗo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَذَٰلِكَ نُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ وَلِتَسۡتَبِينَ سَبِيلُ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ إِنِّي نُهِيتُ أَنۡ أَعۡبُدَ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِۚ قُل لَّآ أَتَّبِعُ أَهۡوَآءَكُمۡ قَدۡ ضَلَلۡتُ إِذٗا وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُهۡتَدِينَ
Maaku : "Min mi haɗaama nde mi rewata ɓeen ɓe noddoton gah Alla". Maaku : "Mi jokkataa beleeɗe mon ɗen : gooŋɗii haray mi majjii, haray kadi mi wonaani e feewɓe ɓeen".
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ إِنِّي عَلَىٰ بَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّي وَكَذَّبۡتُم بِهِۦۚ مَا عِندِي مَا تَسۡتَعۡجِلُونَ بِهِۦٓۚ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِۖ يَقُصُّ ٱلۡحَقَّۖ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلۡفَٰصِلِينَ
Maaku : "Min miɗo e ɓanngannduyee immorde ka Joomi am, on njeddi ɗum. Mi alaa ko kawjanton kon. Ñaawoore nden ko Alla woodani : Himo Fillo goonga, ko Kaŋko ɓuri moƴƴude e fensitooɓe (seerndooɓe)goona e fenaande.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَعِندَهُۥ مَفَاتِحُ ٱلۡغَيۡبِ لَا يَعۡلَمُهَآ إِلَّا هُوَۚ وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِۚ وَمَا تَسۡقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلَّا يَعۡلَمُهَا وَلَا حَبَّةٖ فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡأَرۡضِ وَلَا رَطۡبٖ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٖ
Ko kañum jogi coktirɗe ko wirnii, anndaa ɗum si wanaa Kaŋko. Homo Anndi ko woni ka jeeri e ka maayo. Kaakol yanataa si wanaa hara homo Anndi fii maggol, wanaa abbere ka niɓe leydi, wanaa keccol wanaa joorungol, si wanaa no e deftere ɓanngunde. (Feeñnde).
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهُوَ ٱلَّذِي يَتَوَفَّىٰكُم بِٱلَّيۡلِ وَيَعۡلَمُ مَا جَرَحۡتُم بِٱلنَّهَارِ ثُمَّ يَبۡعَثُكُمۡ فِيهِ لِيُقۡضَىٰٓ أَجَلٞ مُّسَمّٗىۖ ثُمَّ إِلَيۡهِ مَرۡجِعُكُمۡ ثُمَّ يُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Ko Kaŋko woni ƴettitoowo on jemma, homo Anndi ko faggitiɗon ñalawma. refti o Immintina on ontuma fii timmine lajal innaangal. refti ko ka makko woni ruttorde mon, refti o yeetitoo on kon ko ngollaynoɗon.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهُوَ ٱلۡقَاهِرُ فَوۡقَ عِبَادِهِۦۖ وَيُرۡسِلُ عَلَيۡكُمۡ حَفَظَةً حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَ أَحَدَكُمُ ٱلۡمَوۡتُ تَوَفَّتۡهُ رُسُلُنَا وَهُمۡ لَا يُفَرِّطُونَ
Ko Kaŋko woni pooluɗo e dow jeyaaɓe Makko ɓeen. Homo Nula e mo'on reenooɓe, haa si maayde nden arii goɗɗo e mo'on, nulaaɓe amen ɓen ƴettita mo, kamɓe ɓe mbelsintaako. @پشکنەر
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ مَن يُنَجِّيكُم مِّن ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ تَدۡعُونَهُۥ تَضَرُّعٗا وَخُفۡيَةٗ لَّئِنۡ أَنجَىٰنَا مِنۡ هَٰذِهِۦ لَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلشَّٰكِرِينَ
Maaku : "Ko hommbo daɗndata on niɓe jeeri e maayo?" Hoɗon noddira mo yankinaare e gunndoo : "Si o daɗndii men e ɗum ɗoo, ma men jeye e yettooɓe ɓen".
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلِ ٱللَّهُ يُنَجِّيكُم مِّنۡهَا وَمِن كُلِّ كَرۡبٖ ثُمَّ أَنتُمۡ تُشۡرِكُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ هُوَ ٱلۡقَادِرُ عَلَىٰٓ أَن يَبۡعَثَ عَلَيۡكُمۡ عَذَابٗا مِّن فَوۡقِكُمۡ أَوۡ مِن تَحۡتِ أَرۡجُلِكُمۡ أَوۡ يَلۡبِسَكُمۡ شِيَعٗا وَيُذِيقَ بَعۡضَكُم بَأۡسَ بَعۡضٍۗ ٱنظُرۡ كَيۡفَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّهُمۡ يَفۡقَهُونَ
Maaku : "Ko O kattanɗo nulugol lepte e dow mo'on, maa ɗe iwra les koyde mon, maa o Jillindira on dente-dente, O Meeɗna yoga e mo'on lepte yoga". Ndaaru no men pirlitita Aayeeje ɗen, mbelejo'o, ɓe paamat.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لِّكُلِّ نَبَإٖ مُّسۡتَقَرّٞۚ وَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِذَا رَأَيۡتَ ٱلَّذِينَ يَخُوضُونَ فِيٓ ءَايَٰتِنَا فَأَعۡرِضۡ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ يَخُوضُواْ فِي حَدِيثٍ غَيۡرِهِۦۚ وَإِمَّا يُنسِيَنَّكَ ٱلشَّيۡطَٰنُ فَلَا تَقۡعُدۡ بَعۡدَ ٱلذِّكۡرَىٰ مَعَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
Si a yi'ii ɓen jumpayɓe e Aayeeje Amen ɗen, ɗuurno ɓe haa ɓe jumpa e yeewtere woɗnde. Si seytaane yejjintinii ma, wata a jooɗoo ɓaawo annditugol ngol, e yimɓe tooñooɓe ɓeen.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَذَرِ ٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ دِينَهُمۡ لَعِبٗا وَلَهۡوٗا وَغَرَّتۡهُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَاۚ وَذَكِّرۡ بِهِۦٓ أَن تُبۡسَلَ نَفۡسُۢ بِمَا كَسَبَتۡ لَيۡسَ لَهَا مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلِيّٞ وَلَا شَفِيعٞ وَإِن تَعۡدِلۡ كُلَّ عَدۡلٖ لَّا يُؤۡخَذۡ مِنۡهَآۗ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ أُبۡسِلُواْ بِمَا كَسَبُواْۖ لَهُمۡ شَرَابٞ مِّنۡ حَمِيمٖ وَعَذَابٌ أَلِيمُۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡفُرُونَ
Terto ɓeen jogitoriiɓe diine muen kan fijindaaru e beleeɗe, nguurndam aduna ɗam hodi ɓe. Waajor ndee (alqur'aanaare) nde woŋkii tigintee ko ki faggitori. Alanaa ki gah Alla giɗo wanaa tefnotooɗo ; hay si ko sottorii kala cotttorgol, ki ƴettantaake ɗuum. Ko ɓeen ngoni tigintiniraaɓe kon ko ɓe paggitii. Hino woodani ɓe njaram ngulɗam e lepte muusuɗe sabu ko ko ɓe yeddatnoo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ أَنَدۡعُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَنفَعُنَا وَلَا يَضُرُّنَا وَنُرَدُّ عَلَىٰٓ أَعۡقَابِنَا بَعۡدَ إِذۡ هَدَىٰنَا ٱللَّهُ كَٱلَّذِي ٱسۡتَهۡوَتۡهُ ٱلشَّيَٰطِينُ فِي ٱلۡأَرۡضِ حَيۡرَانَ لَهُۥٓ أَصۡحَٰبٞ يَدۡعُونَهُۥٓ إِلَى ٱلۡهُدَى ٱئۡتِنَاۗ قُلۡ إِنَّ هُدَى ٱللَّهِ هُوَ ٱلۡهُدَىٰۖ وَأُمِرۡنَا لِنُسۡلِمَ لِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Maaku : "E min nodday gah Alla kon ko nafataa min kadi lorrataa min? Min nduttitee e gaɗa-teppe amen ɓaawo nde Alla feewni amen, wano on mo seytaane fijiri ka leydi himo weemi, himo mari won diiɓe ɓe no nodda mo e peewal : "Ar e amen"? Maaku : "Pellet, peewal Alla ngal, ko ngaal woni peewal. Min njamiraama jebbilanagol Jom-Winndere ndeen,
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأَنۡ أَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَٱتَّقُوهُۚ وَهُوَ ٱلَّذِيٓ إِلَيۡهِ تُحۡشَرُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ بِٱلۡحَقِّۖ وَيَوۡمَ يَقُولُ كُن فَيَكُونُۚ قَوۡلُهُ ٱلۡحَقُّۚ وَلَهُ ٱلۡمُلۡكُ يَوۡمَ يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِۚ عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِۚ وَهُوَ ٱلۡحَكِيمُ ٱلۡخَبِيرُ
Ko Kaŋko woni onn tagirɗo kammuuli ɗin e leydi ndin goonga. Ñande O Daaloyta : "laato!", ɗum laatoo, Daalol Makko ngol ko goonga. Ko Kaŋko [tan] laamu woodani Ñande wuttoytee ka alaadu. gannnduɗo ko wirnii e ko feeñi. Ko Kaŋko woni Ñeeñɗo, kumpitiiɗo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَإِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِيمُ لِأَبِيهِ ءَازَرَ أَتَتَّخِذُ أَصۡنَامًا ءَالِهَةً إِنِّيٓ أَرَىٰكَ وَقَوۡمَكَ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
Jaŋto] tuma nde Ibraa hiima maakannoo ben makko Aazara: "Ea jogitoto sanamuuji deweteeɗi?" Pellet, min miɗo yi'e an e yimɓe maa ɓen,e ndeer majjere ɓanngunde!".(feeñnd)
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا رَءَا ٱلۡقَمَرَ بَازِغٗا قَالَ هَٰذَا رَبِّيۖ فَلَمَّآ أَفَلَ قَالَ لَئِن لَّمۡ يَهۡدِنِي رَبِّي لَأَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلضَّآلِّينَ
Nde o yii lewru ndu no jalbi, o maaki : "Nduu ɗoo ko joomi am!" ɓaawo ndu mutii, o maaki : "Si Joom am fewnaani kam, ma mi jeye e yimɓe majjuɓe ɓeen".
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا رَءَا ٱلشَّمۡسَ بَازِغَةٗ قَالَ هَٰذَا رَبِّي هَٰذَآ أَكۡبَرُۖ فَلَمَّآ أَفَلَتۡ قَالَ يَٰقَوۡمِ إِنِّي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُشۡرِكُونَ
Nde o yinoo naange ngen no jalbi, o maaki : "Ngee ɗoo ko joomi am! Ko ngee ɗoo ɓuri mawnude" ɓaawo nge mutii, o maaki : "Ko onon yo yimɓe am, min ko mi kisɗo e kon ko cikoton".
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَحَآجَّهُۥ قَوۡمُهُۥۚ قَالَ أَتُحَٰٓجُّوٓنِّي فِي ٱللَّهِ وَقَدۡ هَدَىٰنِۚ وَلَآ أَخَافُ مَا تُشۡرِكُونَ بِهِۦٓ إِلَّآ أَن يَشَآءَ رَبِّي شَيۡـٔٗاۚ وَسِعَ رَبِّي كُلَّ شَيۡءٍ عِلۡمًاۚ أَفَلَا تَتَذَكَّرُونَ
Yimɓe makko ɓen mbennji mo ; o maaki : "E on mbennjay kam fii Alla, gooŋɗii le o fewnii kam? Mi hulataa kon ko kafidoton e Makko, si wanaa nde Joomi am muuyi huunde. Joomi am yaajanii kala huunde ganndal. E on mbaactotaako?
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَيۡفَ أَخَافُ مَآ أَشۡرَكۡتُمۡ وَلَا تَخَافُونَ أَنَّكُمۡ أَشۡرَكۡتُم بِٱللَّهِ مَا لَمۡ يُنَزِّلۡ بِهِۦ عَلَيۡكُمۡ سُلۡطَٰنٗاۚ فَأَيُّ ٱلۡفَرِيقَيۡنِ أَحَقُّ بِٱلۡأَمۡنِۖ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Ko holno mi kulirta kon ko kafiduɗon on kulaali onon le on kafidii Alla e huunde nde O Jippinanaali on hujja? Ko honnde e peɗle ɗiɗi ɓuri haan dude e(hoolaare) deeƴere? Si on laatike annduɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَوَهَبۡنَا لَهُۥٓ إِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَۚ كُلًّا هَدَيۡنَاۚ وَنُوحًا هَدَيۡنَا مِن قَبۡلُۖ وَمِن ذُرِّيَّتِهِۦ دَاوُۥدَ وَسُلَيۡمَٰنَ وَأَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسَىٰ وَهَٰرُونَۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Min ngokki mo Ishaaqa e Yaaquuba Min peewni ɓe kala. E Nuuhu min peewni mo ko adii, hino jeyaa e geñngol makko, Daawuuda e Sulaymaana e Ayyuuba e Yuusufa e Muusaa e Haaruuna. Ko wano nii Min njoɓirta moƴƴinooɓe ɓeen.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَزَكَرِيَّا وَيَحۡيَىٰ وَعِيسَىٰ وَإِلۡيَاسَۖ كُلّٞ مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِسۡمَٰعِيلَ وَٱلۡيَسَعَ وَيُونُسَ وَلُوطٗاۚ وَكُلّٗا فَضَّلۡنَا عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحُكۡمَ وَٱلنُّبُوَّةَۚ فَإِن يَكۡفُرۡ بِهَا هَٰٓؤُلَآءِ فَقَدۡ وَكَّلۡنَا بِهَا قَوۡمٗا لَّيۡسُواْ بِهَا بِكَٰفِرِينَ
Ko ɓeen woni ɓe min ngokki deftere nden e Ñeñƴal ngal e Annabaaku nguu. Si ɓee jeddii ɗin, gooŋɗii Min pawii ɗi yimɓe, ɓe laataaki yeddooɓe ɗi.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ هَدَى ٱللَّهُۖ فَبِهُدَىٰهُمُ ٱقۡتَدِهۡۗ قُل لَّآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ أَجۡرًاۖ إِنۡ هُوَ إِلَّا ذِكۡرَىٰ لِلۡعَٰلَمِينَ
Ko ɓeen ngoni ɓe Alla Feewni : ko peewal maɓɓe ngal ñemtintaa. Maaku : "Mi laɓndotaako e ɗuum njoɓdi". Nde wonaani si wonaa waaju winndere nden.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا قَدَرُواْ ٱللَّهَ حَقَّ قَدۡرِهِۦٓ إِذۡ قَالُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ عَلَىٰ بَشَرٖ مِّن شَيۡءٖۗ قُلۡ مَنۡ أَنزَلَ ٱلۡكِتَٰبَ ٱلَّذِي جَآءَ بِهِۦ مُوسَىٰ نُورٗا وَهُدٗى لِّلنَّاسِۖ تَجۡعَلُونَهُۥ قَرَاطِيسَ تُبۡدُونَهَا وَتُخۡفُونَ كَثِيرٗاۖ وَعُلِّمۡتُم مَّا لَمۡ تَعۡلَمُوٓاْ أَنتُمۡ وَلَآ ءَابَآؤُكُمۡۖ قُلِ ٱللَّهُۖ ثُمَّ ذَرۡهُمۡ فِي خَوۡضِهِمۡ يَلۡعَبُونَ
Ɓe mawniniraali Alla no O haani mawninireede non tuma ɓe wmbi'noo : "Alla Jippinaani e neɗɗanke hay huunde". Maaku : "Ko hommno jippini deftere nde Muusaa addi nden, ko nde annoora e peewal wonan de yimɓe ɓen? Hoɗon mbaɗa ndee ɗeri, peññinon goɗɗum e majji, cuuɗon ko heewi.ngandinaɗon ko onon ngndaano onon, wanaa baabiraaɓe mo'on. Maaku : "Ko Alla". Refti accaaɓe e jumpougol maɓɓe heɓe pija.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهَٰذَا كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ مُبَارَكٞ مُّصَدِّقُ ٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَلِتُنذِرَ أُمَّ ٱلۡقُرَىٰ وَمَنۡ حَوۡلَهَاۚ وَٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ يُؤۡمِنُونَ بِهِۦۖ وَهُمۡ عَلَىٰ صَلَاتِهِمۡ يُحَافِظُونَ
Ndee ɗoo ko deftere nde min njppini : barkinaande, gooŋɗinde ko woni yeesi mayre, e fii yo a waajor nde yimɓe Makka ɓee e ɓen won ɓe takko ɗoon. Ɓen gooŋɗinɓe laakara, hino ngooŋini nde, kamɓe heɓe ndeenoo e juulde maɓɓe nde.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ قَالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَلَمۡ يُوحَ إِلَيۡهِ شَيۡءٞ وَمَن قَالَ سَأُنزِلُ مِثۡلَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُۗ وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذِ ٱلظَّٰلِمُونَ فِي غَمَرَٰتِ ٱلۡمَوۡتِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ بَاسِطُوٓاْ أَيۡدِيهِمۡ أَخۡرِجُوٓاْ أَنفُسَكُمُۖ ٱلۡيَوۡمَ تُجۡزَوۡنَ عَذَابَ ٱلۡهُونِ بِمَا كُنتُمۡ تَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ غَيۡرَ ٱلۡحَقِّ وَكُنتُمۡ عَنۡ ءَايَٰتِهِۦ تَسۡتَكۡبِرُونَ
Alaa ɓurɗo tooñde haa foti wa on pekindiiɗo e Alla fenaande maa o wi'i : "Wahayinaama e am", hara hay huunde wahayinaaka e makko. E on bii'ɗo : "Mi jippinay sifa kon ko Alla Jippini". Sinno a tinno nde tooñooɓe ɓen woni e paɗɗe maayde, hara Maleykaajiɗi heɓe porti juuɗe maɓe ɗen (no mbi'a): "Yaltinee pittaali mon ɗin. Hannde on njoɓete lepte koynooje sabu kon ko kaalaynoɗon e Alla ko wanaa goonga, laatiɗon gaay e Aayeeje Makko ɗen hoɗon mawnintinoo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدۡ جِئۡتُمُونَا فُرَٰدَىٰ كَمَا خَلَقۡنَٰكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٖ وَتَرَكۡتُم مَّا خَوَّلۡنَٰكُمۡ وَرَآءَ ظُهُورِكُمۡۖ وَمَا نَرَىٰ مَعَكُمۡ شُفَعَآءَكُمُ ٱلَّذِينَ زَعَمۡتُمۡ أَنَّهُمۡ فِيكُمۡ شُرَكَٰٓؤُاْۚ لَقَد تَّقَطَّعَ بَيۡنَكُمۡ وَضَلَّ عَنكُم مَّا كُنتُمۡ تَزۡعُمُونَ
Gooŋɗii on ngardirii min telɗugol, wano min Tagirnoo on arannde laawol, on ngaccii kon ko min njeynunoo on ɓaawo mon. Min njiidaani e mon tefnotooɓe mon ɓeen ɓe ngaaƴinoɗon won de kamɓe e mooɗon ko ɓe kafiduɓe. Gooŋɗii taƴondiral waɗii hakkunde mo'on : majjirii on kon ko laatinoɗon hiɗon ngaaƴoo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ إِنَّ ٱللَّهَ فَالِقُ ٱلۡحَبِّ وَٱلنَّوَىٰۖ يُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ وَمُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتِ مِنَ ٱلۡحَيِّۚ ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُۖ فَأَنَّىٰ تُؤۡفَكُونَ
Pellet, ko Alla woni peccuɗo abbere e kundin :(aalundere) himo yaltina ko wuuri e immorde e ko maayi, ko O yaltinoowo ka maayi immorde e ko wuuri. O mo'on ko Alla. Ko holno wonaɗon fefindoreede?(ferondiiɓe)ga goonga.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلنُّجُومَ لِتَهۡتَدُواْ بِهَا فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِۗ قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Ko Kaŋko woni baɗanɗo on koode ɗee fii yo on peewnitorɗe(ma'alitorɗe) ka niɓe jeeri e ka maayo. Gooŋɗii Min fensitii (pacciri)Aayeeje ɗe wonan de yimɓe anndooɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَخۡرَجۡنَا بِهِۦ نَبَاتَ كُلِّ شَيۡءٖ فَأَخۡرَجۡنَا مِنۡهُ خَضِرٗا نُّخۡرِجُ مِنۡهُ حَبّٗا مُّتَرَاكِبٗا وَمِنَ ٱلنَّخۡلِ مِن طَلۡعِهَا قِنۡوَانٞ دَانِيَةٞ وَجَنَّٰتٖ مِّنۡ أَعۡنَابٖ وَٱلزَّيۡتُونَ وَٱلرُّمَّانَ مُشۡتَبِهٗا وَغَيۡرَ مُتَشَٰبِهٍۗ ٱنظُرُوٓاْ إِلَىٰ ثَمَرِهِۦٓ إِذَآ أَثۡمَرَ وَيَنۡعِهِۦٓۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكُمۡ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
Ko Kaŋko woni oon jippinɗo ndiyam immorde ka kammu, min njltini e majjam puɗi kala huunde, min njaltini e majjam e ɗin (puɗi) keccum, miɗen njaltina e mum gabbe fawondirɗe ; e ka tamrooje immorde e piindi majje on dukke ɓattiiɗe, e gese immorde e inabuuje e nebbanteeje e rummaanaaje, nannduɗe e ɗe nanndaa. Ndaaree dimɗe(ɓesnooj) mun ɗeen si ɗe rimii e ɓenndugol mum. Pellet, no e ɗum ɗoon mooɗon, kaawisaaji wonan de yimɓe gooŋɗinooɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَجَعَلُواْ لِلَّهِ شُرَكَآءَ ٱلۡجِنَّ وَخَلَقَهُمۡۖ وَخَرَقُواْ لَهُۥ بَنِينَ وَبَنَٰتِۭ بِغَيۡرِ عِلۡمٖۚ سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يَصِفُونَ
Ɓe mbaɗanii Alla jinnaaji kafidiiɗi, tawi le o tagii ɓe. ɓe mbaɗani Mo ɓiɗɓe worɓe e rewɓe ko aldaa e ganndal! Senaare woodanii Mo, O Woɗɗike (diwi)gah e ko ɓe sifotoo koon.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
بَدِيعُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ أَنَّىٰ يَكُونُ لَهُۥ وَلَدٞ وَلَمۡ تَكُن لَّهُۥ صَٰحِبَةٞۖ وَخَلَقَ كُلَّ شَيۡءٖۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
Puɗɗuɗo kammuuli ɗin e leydi ndin. Ko holno woodiranta Mo ɓiɗɗo O maraa debbo?! O tagii kala huunde, Kaŋko ko O gannduɗo kala huunde.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَّا تُدۡرِكُهُ ٱلۡأَبۡصَٰرُ وَهُوَ يُدۡرِكُ ٱلۡأَبۡصَٰرَۖ وَهُوَ ٱللَّطِيفُ ٱلۡخَبِيرُ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَدۡ جَآءَكُم بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمۡۖ فَمَنۡ أَبۡصَرَ فَلِنَفۡسِهِۦۖ وَمَنۡ عَمِيَ فَعَلَيۡهَاۚ وَمَآ أَنَا۠ عَلَيۡكُم بِحَفِيظٖ
Gooŋɗii hujjaaji ngrii e mon immorde ka Joom mon : kala jaɓuɗo yi'ide ko hoore-makko [o yi'ani], kala kadi bumkiniiɗo ko hoore-makko [o wumanii]. Mi wonaani e dow mooɗon deenoowo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا تَسُبُّواْ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ فَيَسُبُّواْ ٱللَّهَ عَدۡوَۢا بِغَيۡرِ عِلۡمٖۗ كَذَٰلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمۡ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّهِم مَّرۡجِعُهُمۡ فَيُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Wata on on njennu ɓeen rewooɓe gah Alla, sakko ɓe njnnira Alla yottagol ko aldaa e ganndal. Ko wano nii min Cuɗirani kala mofte, golle maɓɓe, refti ko ka Joomi maɓɓe woni ruttorde maɓɓe ; O kumpita ɓe kon ko ɓe laatinoo hiɓe ngolla.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَيۡمَٰنِهِمۡ لَئِن جَآءَتۡهُمۡ ءَايَةٞ لَّيُؤۡمِنُنَّ بِهَاۚ قُلۡ إِنَّمَا ٱلۡأٓيَٰتُ عِندَ ٱللَّهِۖ وَمَا يُشۡعِرُكُمۡ أَنَّهَآ إِذَا جَآءَتۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Ɓe ngooɗnirii Alla hattirde gooɗnooje maɓɓe : si Aaya arii e maɓɓe, maa ɓe gooŋɗin mo. Maaku : "nganndee Aayeeje ɗe ko ka Alla woni". E ko so'ini on won de si ɗe ngarii, ɓe gooŋɗintaa?
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَلَوۡ أَنَّنَا نَزَّلۡنَآ إِلَيۡهِمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَحَشَرۡنَا عَلَيۡهِمۡ كُلَّ شَيۡءٖ قُبُلٗا مَّا كَانُواْ لِيُؤۡمِنُوٓاْ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ يَجۡهَلُونَ
Sinno Minn njippinno e maɓɓe maleykaaji, maayɓe ɓeen njeewtidi e maɓɓe, min moooɓi e maɓɓe kala huunde yeeso maɓɓe ; ɓe laatotanooko gooŋɗinɓe si wonaa nde Alla Muuyi. Kono ko ɗuuɗi e maɓɓe hino majjaa.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوّٗا شَيَٰطِينَ ٱلۡإِنسِ وَٱلۡجِنِّ يُوحِي بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٖ زُخۡرُفَ ٱلۡقَوۡلِ غُرُورٗاۚ وَلَوۡ شَآءَ رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُۖ فَذَرۡهُمۡ وَمَا يَفۡتَرُونَ
Ko woni nii min mbaɗirani kala Annabaajo gaño : seytaaneeji yimɓe e jinna ; yoga maɓɓe no wahyina e yoga, cuɗaari konngol hodo. Sinno Joomi maa muuyuno, ɓe mbaɗataana ɗum, tertodu ɓe e ko ɓe pekintoo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَفَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَبۡتَغِي حَكَمٗا وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ إِلَيۡكُمُ ٱلۡكِتَٰبَ مُفَصَّلٗاۚ وَٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡلَمُونَ أَنَّهُۥ مُنَزَّلٞ مِّن رَّبِّكَ بِٱلۡحَقِّۖ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُمۡتَرِينَ
E ko ko woori Alla mi ɗaɓɓata ñaawoowo, ko Kaŋko woni Jippinɗo e mo'on ndee deftere fensitaande? Ɓeen ɓe min ngokki defte ɓeen, heɓe anndi won de ko nde Jippinaande immorde ka Joomi maaɗa goonga. Wata a jeye e sikkitiiɓe ɓen.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِن تُطِعۡ أَكۡثَرَ مَن فِي ٱلۡأَرۡضِ يُضِلُّوكَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِۚ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ هُمۡ إِلَّا يَخۡرُصُونَ
Si a ɗoftike ko ɓuri ɗuuɗude e won ɓe ka leydi ɓeen, ɓe majjinte e laawol Alla ngol : ɓe wonaani heɓe njokka si wonaa sikke, ɓe ngonaani si wanaa hottotooɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ إِن كُنتُم بِـَٔايَٰتِهِۦ مُؤۡمِنِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا لَكُمۡ أَلَّا تَأۡكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ وَقَدۡ فَصَّلَ لَكُم مَّا حَرَّمَ عَلَيۡكُمۡ إِلَّا مَا ٱضۡطُرِرۡتُمۡ إِلَيۡهِۗ وَإِنَّ كَثِيرٗا لَّيُضِلُّونَ بِأَهۡوَآئِهِم بِغَيۡرِ عِلۡمٍۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُعۡتَدِينَ
E ko haɗata on nde on ñaamataa kon ko Innde Alla jaŋtaa e mum? Gooŋɗii O Fensitanii (facciranii)on kon ko O Harmini e mon, si wanaa kon ko ɓittorɗon e mum. Pellet, ko ɗuuɗi [e sirkooɓe ɓen] hino majjira belaaɗe mu'um ko aldaa e ganndal. Pellet, ko Joomi ɓuri Anndude jaggitooɓe (jawtooɓe )keerol.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا تَأۡكُلُواْ مِمَّا لَمۡ يُذۡكَرِ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ وَإِنَّهُۥ لَفِسۡقٞۗ وَإِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ لَيُوحُونَ إِلَىٰٓ أَوۡلِيَآئِهِمۡ لِيُجَٰدِلُوكُمۡۖ وَإِنۡ أَطَعۡتُمُوهُمۡ إِنَّكُمۡ لَمُشۡرِكُونَ
Wata on ñaam kon ko Innde Alla jaŋtaaka e mum, pellet, (salagol) ɗum ko yaltude ɗoftaare. E pellet, seytaaneeji ɗin no sowonsina(woswisina) e weldiiɓe maɓɓe ɓen no ɓe mbeeñdira on. Si on ɗoftike ɓe, haray pellet, ko on sirkooɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَوَمَن كَانَ مَيۡتٗا فَأَحۡيَيۡنَٰهُ وَجَعَلۡنَا لَهُۥ نُورٗا يَمۡشِي بِهِۦ فِي ٱلنَّاسِ كَمَن مَّثَلُهُۥ فِي ٱلظُّلُمَٰتِ لَيۡسَ بِخَارِجٖ مِّنۡهَاۚ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلۡكَٰفِرِينَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
E ko on laatinooɗo maayɗo, min nguurniti mbo min mbaɗani mo annoore homo yaara nde hakkunde yimɓe ɓeen, wa'ata wa on gonɗon e niɓe mo wanaa jaltoowo toon? Ko wano noon heeferɓe ɓeen cuɗiranaa ko ɓe ngollatnoo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَا فِي كُلِّ قَرۡيَةٍ أَكَٰبِرَ مُجۡرِمِيهَا لِيَمۡكُرُواْ فِيهَاۖ وَمَا يَمۡكُرُونَ إِلَّا بِأَنفُسِهِمۡ وَمَا يَشۡعُرُونَ
Ko wano noon min mbaɗiri e kala hoɗo (wuro,) mawɓe bon ɓe, fii no ɓe pewjira e mayre. Ɓe ngalaa e fewjude si wanaa e ko'e maɓɓe, kono ɓe so'aa anndude(.ɓe tinata)
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِذَا جَآءَتۡهُمۡ ءَايَةٞ قَالُواْ لَن نُّؤۡمِنَ حَتَّىٰ نُؤۡتَىٰ مِثۡلَ مَآ أُوتِيَ رُسُلُ ٱللَّهِۘ ٱللَّهُ أَعۡلَمُ حَيۡثُ يَجۡعَلُ رِسَالَتَهُۥۗ سَيُصِيبُ ٱلَّذِينَ أَجۡرَمُواْ صَغَارٌ عِندَ ٱللَّهِ وَعَذَابٞ شَدِيدُۢ بِمَا كَانُواْ يَمۡكُرُونَ
Si Aaya arii e maɓɓe ɓe mbi'a : "min ngooŋɗintaa haa min ngokkee sugu ko Nulaaɓe Alla ɓen okkaa kon". Ko Alla ɓuri Anndude nokku ɗo waɗata Nulal Makko ngal. Aray ka koyeera e lepte tiiɗuɗe heɓa ɓeen bon ɓe, sabu kon ko ɓe pewjantnoo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَمَن يُرِدِ ٱللَّهُ أَن يَهۡدِيَهُۥ يَشۡرَحۡ صَدۡرَهُۥ لِلۡإِسۡلَٰمِۖ وَمَن يُرِدۡ أَن يُضِلَّهُۥ يَجۡعَلۡ صَدۡرَهُۥ ضَيِّقًا حَرَجٗا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي ٱلسَّمَآءِۚ كَذَٰلِكَ يَجۡعَلُ ٱللَّهُ ٱلرِّجۡسَ عَلَى ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ
Kala mo Alla muuyii feewnude, o Yaññanay=yaajnat ɓernde makko nden Lislaamu. Kala kadi mo o muuyi majjinnde, o waɗat ɓernde makko nden faaɗnde ɓittunde ; hara himo wa'i wa ŋabboowo yaha ka kammu. Ko wano non Alla Waɗirta lepte ɗen e ɓeen ɓe ngooŋɗintaa.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ لَهُمۡ دَارُ ٱلسَّلَٰمِ عِندَ رَبِّهِمۡۖ وَهُوَ وَلِيُّهُم بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَوۡمَ يَحۡشُرُهُمۡ جَمِيعٗا يَٰمَعۡشَرَ ٱلۡجِنِّ قَدِ ٱسۡتَكۡثَرۡتُم مِّنَ ٱلۡإِنسِۖ وَقَالَ أَوۡلِيَآؤُهُم مِّنَ ٱلۡإِنسِ رَبَّنَا ٱسۡتَمۡتَعَ بَعۡضُنَا بِبَعۡضٖ وَبَلَغۡنَآ أَجَلَنَا ٱلَّذِيٓ أَجَّلۡتَ لَنَاۚ قَالَ ٱلنَّارُ مَثۡوَىٰكُمۡ خَٰلِدِينَ فِيهَآ إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۚ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٞ
Ñande Mooɓitota ɓe denndaangal : "Ko onon yo onon yo dental jinneeji, gooŋɗii on ɗuɗɗinorii (majjingol) yimɓe ɓe". Weldiiɓe maɓɓe ɓen ka yimɓe mbi'a : "Joom amen, yoga amen dakmitorii yoga, men yottike ngal caatal=lajal amen ngal saatinanɗaa men". O Daala : "Ko Yiite nge woni jaaƴnde mon, ko on luttooɓe ton, si wanaa kon ko Alla muuyi". Pellet, Joom maaɗa ko Ñeeñɗo, gannduɗo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَذَٰلِكَ نُوَلِّي بَعۡضَ ٱلظَّٰلِمِينَ بَعۡضَۢا بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يَٰمَعۡشَرَ ٱلۡجِنِّ وَٱلۡإِنسِ أَلَمۡ يَأۡتِكُمۡ رُسُلٞ مِّنكُمۡ يَقُصُّونَ عَلَيۡكُمۡ ءَايَٰتِي وَيُنذِرُونَكُمۡ لِقَآءَ يَوۡمِكُمۡ هَٰذَاۚ قَالُواْ شَهِدۡنَا عَلَىٰٓ أَنفُسِنَاۖ وَغَرَّتۡهُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا وَشَهِدُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ أَنَّهُمۡ كَانُواْ كَٰفِرِينَ
Ko onon yo dental jinneeji e yimɓe, e araani e mo'on Nulaaɓe jeyaaɓe e mo'on, ɓe no pillanoo on Aayeeje Am ɗe, ɓe ndeentina on kawrugol ndee ɗoo Ñalaande mon? Ɓe mbi'a : "min seedike e hoore pittaali amen". Nguurndam aduna ɗam hodi ɓe ; ɓe ceeditii e hoore pittaali maɓɓe ɗin won de ɓe laatino heeferɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ذَٰلِكَ أَن لَّمۡ يَكُن رَّبُّكَ مُهۡلِكَ ٱلۡقُرَىٰ بِظُلۡمٖ وَأَهۡلُهَا غَٰفِلُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلِكُلّٖ دَرَجَٰتٞ مِّمَّا عَمِلُواْۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَٰفِلٍ عَمَّا يَعۡمَلُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَرَبُّكَ ٱلۡغَنِيُّ ذُو ٱلرَّحۡمَةِۚ إِن يَشَأۡ يُذۡهِبۡكُمۡ وَيَسۡتَخۡلِفۡ مِنۢ بَعۡدِكُم مَّا يَشَآءُ كَمَآ أَنشَأَكُم مِّن ذُرِّيَّةِ قَوۡمٍ ءَاخَرِينَ
Ko Joomi ma woni Galo Jom-Yurmeende. si o muuyii o naɓat on, o Lomtina caggal mo'on ko o muuyi ; wano O fuɗɗornoo on immorde e ɓiɗɓe yimɓe woɗɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّ مَا تُوعَدُونَ لَأٓتٖۖ وَمَآ أَنتُم بِمُعۡجِزِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ يَٰقَوۡمِ ٱعۡمَلُواْ عَلَىٰ مَكَانَتِكُمۡ إِنِّي عَامِلٞۖ فَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ مَن تَكُونُ لَهُۥ عَٰقِبَةُ ٱلدَّارِۚ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Maaku: "eeymon yimɓam, ngollee e nokku mo'on, min ko mi golloowo. On nganndoyat ko hommbo (e men) laatantoo ɗum battane galle ". pellet,O malnatah tooñooɓe ɓeen.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَجَعَلُواْ لِلَّهِ مِمَّا ذَرَأَ مِنَ ٱلۡحَرۡثِ وَٱلۡأَنۡعَٰمِ نَصِيبٗا فَقَالُواْ هَٰذَا لِلَّهِ بِزَعۡمِهِمۡ وَهَٰذَا لِشُرَكَآئِنَاۖ فَمَا كَانَ لِشُرَكَآئِهِمۡ فَلَا يَصِلُ إِلَى ٱللَّهِۖ وَمَا كَانَ لِلَّهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلَىٰ شُرَكَآئِهِمۡۗ سَآءَ مَا يَحۡكُمُونَ
Ɓe mbaɗanii Alla geɗal e ko o tagi ko immorde e gese e neemoraaɗi, ɓe mbi'i : "Ɗum ɗoo ko Alla -e aaƴagol maɓɓe!- Ɗum ɗoo ko kafidiiɗi amen ɗin". Ko wanani kon kafidiiɗi maɓɓe ɗin hewtataa Alla, kono ko wonani kon Alla hewtat kadidiiɗi maɓɓe ɗin. Ko ɓe ñaawata ko bonii!
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَذَٰلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٖ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ قَتۡلَ أَوۡلَٰدِهِمۡ شُرَكَآؤُهُمۡ لِيُرۡدُوهُمۡ وَلِيَلۡبِسُواْ عَلَيۡهِمۡ دِينَهُمۡۖ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا فَعَلُوهُۖ فَذَرۡهُمۡ وَمَا يَفۡتَرُونَ
Ko wano non kafidiiɗi ko heewi e sirkooɓe ɓen cuɗirani ɓe bargol ɓiɗɓe maɓɓe, fii yo ɗi halkuɓe e fii yo ɓe njiiɓ diine maɓɓe kan. Sinno Alla Muuyuno, ɓe mbaɗataano ɗum. Tertodu ɓe e ko ɓe pekintoo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالُواْ هَٰذِهِۦٓ أَنۡعَٰمٞ وَحَرۡثٌ حِجۡرٞ لَّا يَطۡعَمُهَآ إِلَّا مَن نَّشَآءُ بِزَعۡمِهِمۡ وَأَنۡعَٰمٌ حُرِّمَتۡ ظُهُورُهَا وَأَنۡعَٰمٞ لَّا يَذۡكُرُونَ ٱسۡمَ ٱللَّهِ عَلَيۡهَا ٱفۡتِرَآءً عَلَيۡهِۚ سَيَجۡزِيهِم بِمَا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
Ɓe mbi'i : "Ɗii ɗoo ko neemoraaɗi e gese feraaɗi(kaɗaaɗi) : ñaamataa ɗi si wanaa on mo min njiɗi."-Ka aaƴagol maɓɓe!- E neemoraaɗi harminaaɗi ɓabbe mun, e neemoraaɗi ɗi ɓe jaŋtotaako Innde Alla e mum, fekindagol e Makko ; o oyoɓoyat ɓe kon ko ɓe fefkndotonoo. Ma Alla yobbe fekindagol mu*en ngol.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالُواْ مَا فِي بُطُونِ هَٰذِهِ ٱلۡأَنۡعَٰمِ خَالِصَةٞ لِّذُكُورِنَا وَمُحَرَّمٌ عَلَىٰٓ أَزۡوَٰجِنَاۖ وَإِن يَكُن مَّيۡتَةٗ فَهُمۡ فِيهِ شُرَكَآءُۚ سَيَجۡزِيهِمۡ وَصۡفَهُمۡۚ إِنَّهُۥ حَكِيمٌ عَلِيمٞ
Ɓe mbi'i kadi: "Ko woni kon e deedi ɗii neemoraaɗi, ko heeranii ɗum worɓe amen, harmani rewɓe amen". Si ɗum wonii ko jiipɗum, kamɓe ko ɓe kafooɓe ɗum. O yoɓoyat ɓe ko ɓe hanndi kon. Kaŋko ko O Ñeeñuɗo, gannduɗo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَدۡ خَسِرَ ٱلَّذِينَ قَتَلُوٓاْ أَوۡلَٰدَهُمۡ سَفَهَۢا بِغَيۡرِ عِلۡمٖ وَحَرَّمُواْ مَا رَزَقَهُمُ ٱللَّهُ ٱفۡتِرَآءً عَلَى ٱللَّهِۚ قَدۡ ضَلُّواْ وَمَا كَانُواْ مُهۡتَدِينَ
Gooŋɗii sooyii ɓeen warirɓe ɓiɗɓe mun njofoyaagal(ɗaayre) ko aldaa e ganndal, ɓe karminiri kon ko Alla Arsiki ɓe fekindagol e Alla. Gooŋɗii ɓe majjii, ɓe ngonaano feewɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنشَأَ جَنَّٰتٖ مَّعۡرُوشَٰتٖ وَغَيۡرَ مَعۡرُوشَٰتٖ وَٱلنَّخۡلَ وَٱلزَّرۡعَ مُخۡتَلِفًا أُكُلُهُۥ وَٱلزَّيۡتُونَ وَٱلرُّمَّانَ مُتَشَٰبِهٗا وَغَيۡرَ مُتَشَٰبِهٖۚ كُلُواْ مِن ثَمَرِهِۦٓ إِذَآ أَثۡمَرَ وَءَاتُواْ حَقَّهُۥ يَوۡمَ حَصَادِهِۦۖ وَلَا تُسۡرِفُوٓاْۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡرِفِينَ
Ko Kaŋko woni On piɗɗuɗo gese baɗaaɗe bente e ɗe mbaɗaaka bente, e tamarooje, e remuruuji certuɗi ñaamndu mu'um e nebbanteeje, e rummaana nannduɗe e ɗe nanndaa. Ñaamee e dimɗe (ɓesnooje) majje si ɗe ndimii, njonnon asakal mun ñande soñaa. Wata on ɓurtin, pellet, Kaŋko O Yiɗaa ɓurtinooɓe ɓen.(bonnooɓe).
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمِنَ ٱلۡأَنۡعَٰمِ حَمُولَةٗ وَفَرۡشٗاۚ كُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ ٱللَّهُ وَلَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٞ
Hino e neemoraaɗi ɗin ronndotooɗi e joltuɗi. Ñaamee e kon ko Alla Arsiki on, wata on njokku taaɓe seytaane ɗen, pellet, kaŋko ko o gaño mon peeñuɗo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ثَمَٰنِيَةَ أَزۡوَٰجٖۖ مِّنَ ٱلضَّأۡنِ ٱثۡنَيۡنِ وَمِنَ ٱلۡمَعۡزِ ٱثۡنَيۡنِۗ قُلۡ ءَآلذَّكَرَيۡنِ حَرَّمَ أَمِ ٱلۡأُنثَيَيۡنِ أَمَّا ٱشۡتَمَلَتۡ عَلَيۡهِ أَرۡحَامُ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۖ نَبِّـُٔونِي بِعِلۡمٍ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
[O Taganii on] nooneeji jeetati : no e baali ɗin ɗiɗi, no e be'i ɗin kadi ɗiɗi. Maaku : "E ko gori ɗin ɗiɗi O Harmini kaa ko deyi ɗin ɗiɗi, kaa ko ko woni e nder renngaaji deyi ɗin ɗiɗi? Kumpitiree kamm ganndal si on laatike gooŋɗuɓe ;
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمِنَ ٱلۡإِبِلِ ٱثۡنَيۡنِ وَمِنَ ٱلۡبَقَرِ ٱثۡنَيۡنِۗ قُلۡ ءَآلذَّكَرَيۡنِ حَرَّمَ أَمِ ٱلۡأُنثَيَيۡنِ أَمَّا ٱشۡتَمَلَتۡ عَلَيۡهِ أَرۡحَامُ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۖ أَمۡ كُنتُمۡ شُهَدَآءَ إِذۡ وَصَّىٰكُمُ ٱللَّهُ بِهَٰذَاۚ فَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبٗا لِّيُضِلَّ ٱلنَّاسَ بِغَيۡرِ عِلۡمٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
No e geelooɓii ɗiin ɗiɗi, no e na'i ɗin kadi ɗiɗi. Maaku : "E ko gori ɗin ɗiɗi O harmini kaa ko deyi ɗin ɗiɗi, kaa ko ko woni e nder renngaaji deyi ɗin ɗiɗi, kaa on (tawano)ceeedino tuma Alla Wasiyinoo on ɗum?(alaamo"ɓuri)
hommbo ɓuri ;tooñude haa fota wa on fekindiiɗo fenaande e Alla fii no o majjiniri yimɓe ɓe ko aldaa e ganndal? Pellet, Alla Fewnataa yimɓe tooñooɓe ɓen.
hommbo ɓuri ;tooñude haa fota wa on fekindiiɗo fenaande e Alla fii no o majjiniri yimɓe ɓe ko aldaa e ganndal? Pellet, Alla Fewnataa yimɓe tooñooɓe ɓen.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُل لَّآ أَجِدُ فِي مَآ أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَىٰ طَاعِمٖ يَطۡعَمُهُۥٓ إِلَّآ أَن يَكُونَ مَيۡتَةً أَوۡ دَمٗا مَّسۡفُوحًا أَوۡ لَحۡمَ خِنزِيرٖ فَإِنَّهُۥ رِجۡسٌ أَوۡ فِسۡقًا أُهِلَّ لِغَيۡرِ ٱللَّهِ بِهِۦۚ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ غَيۡرَ بَاغٖ وَلَا عَادٖ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Maaku : "Mi tawaani e kon ko wahyinaa e am, ko harminaa e ñaamoowo mo no ñaama ɗum, si wanaa nde laatotoo ko maayi (jiibi), maa ƴiiƴam(puupe) sankotooɗam, maa teewu kose (mbaba tuga) -sabu ɗum ko soɓe- maa (ko hirsiraa) faasiqiyaagal". Kala on ɓittiiɗo, hara wanaa bewɗo, wanaa jaggituɗo, haray pellet, Joomi maa ko jaafotooɗo, jurmotooɗo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَعَلَى ٱلَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمۡنَا كُلَّ ذِي ظُفُرٖۖ وَمِنَ ٱلۡبَقَرِ وَٱلۡغَنَمِ حَرَّمۡنَا عَلَيۡهِمۡ شُحُومَهُمَآ إِلَّا مَا حَمَلَتۡ ظُهُورُهُمَآ أَوِ ٱلۡحَوَايَآ أَوۡ مَا ٱخۡتَلَطَ بِعَظۡمٖۚ ذَٰلِكَ جَزَيۡنَٰهُم بِبَغۡيِهِمۡۖ وَإِنَّا لَصَٰدِقُونَ
Edow ɓeen Alyahuudaaɓe (tan) woni ko min karmini kala ko jogii peɗaali. Na'i ɗin e dammi ɗin kadi, Men karminii e maɓɓe ɓelle majji ɗen, si wanaa ko ɓabbe majji ronndii, maa tete on, maa ko jillondiri e ƴi'e. Ko ɗum minn njoɓirnoo ɓe berwre maɓɓe nden. Pellet, ko min Goonŋɗuɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سَيَقُولُ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَآ أَشۡرَكۡنَا وَلَآ ءَابَآؤُنَا وَلَا حَرَّمۡنَا مِن شَيۡءٖۚ كَذَٰلِكَ كَذَّبَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ حَتَّىٰ ذَاقُواْ بَأۡسَنَاۗ قُلۡ هَلۡ عِندَكُم مِّنۡ عِلۡمٖ فَتُخۡرِجُوهُ لَنَآۖ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا تَخۡرُصُونَ
Arma sirkuɓe ɓeen mbi'a : "Sinno Alla Muuyuno, men cirkataano, wanaa baabiraaɓe amen ɓen, men karmintaano kadi hay e huunde". Ko non ɓeen adinooɓe ɓe njeddirnoo haa ɓe meeɗi lepte Amen ɗen. Maaku : "Hara ganndal no woodani on njaltinanon amen ngal? Pellet, on jokkaa si wanaa sikke, onon on ngonaani si wanaa fenooɓe".
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ فَلِلَّهِ ٱلۡحُجَّةُ ٱلۡبَٰلِغَةُۖ فَلَوۡ شَآءَ لَهَدَىٰكُمۡ أَجۡمَعِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ هَلُمَّ شُهَدَآءَكُمُ ٱلَّذِينَ يَشۡهَدُونَ أَنَّ ٱللَّهَ حَرَّمَ هَٰذَاۖ فَإِن شَهِدُواْ فَلَا تَشۡهَدۡ مَعَهُمۡۚ وَلَا تَتَّبِعۡ أَهۡوَآءَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ وَهُم بِرَبِّهِمۡ يَعۡدِلُونَ
Maaku : "ngaddee seedeeɓe mon ɓen, ɓe seedaooɓe won de Alla Harminii ɗum ɗoo". Si ɓe ceedike, wata a seedodo e maɓɓe. Wota a jokku mbeleeɗe ɓeen yedduɓe Aayeeje Amen ɗen e ɓen ɓe gooŋɗinaa laakara, kamɓe heɓe cirkana Joomi maɓɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ قُلۡ تَعَالَوۡاْ أَتۡلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمۡ عَلَيۡكُمۡۖ أَلَّا تُشۡرِكُواْ بِهِۦ شَيۡـٔٗاۖ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنٗاۖ وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَوۡلَٰدَكُم مِّنۡ إِمۡلَٰقٖ نَّحۡنُ نَرۡزُقُكُمۡ وَإِيَّاهُمۡۖ وَلَا تَقۡرَبُواْ ٱلۡفَوَٰحِشَ مَا ظَهَرَ مِنۡهَا وَمَا بَطَنَۖ وَلَا تَقۡتُلُواْ ٱلنَّفۡسَ ٱلَّتِي حَرَّمَ ٱللَّهُ إِلَّا بِٱلۡحَقِّۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
Maaku : "ngaree mi janngana on ko Joomi mo Harmini e mon : ko nde kafidoton e Makko huunde, mbaɗanon jipnaaɓe mon ɓen moƴƴere. Wata on mbar ɓiɗɓe mon ɓen kulol immorde e baasal. Ko minen Arsikata on e kamɓe. Wata on ɓatto pankare ɗen ko feeñi e majje e ko wirnii. Wata waru woŋkii ki Alla Harmini si wanaa e goonga. Ko ɗum mooɗon O Wasiyii on ; mbelejo'o, on hakkilat.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا تَقۡرَبُواْ مَالَ ٱلۡيَتِيمِ إِلَّا بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ أَشُدَّهُۥۚ وَأَوۡفُواْ ٱلۡكَيۡلَ وَٱلۡمِيزَانَ بِٱلۡقِسۡطِۖ لَا نُكَلِّفُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۖ وَإِذَا قُلۡتُمۡ فَٱعۡدِلُواْ وَلَوۡ كَانَ ذَا قُرۡبَىٰۖ وَبِعَهۡدِ ٱللَّهِ أَوۡفُواْۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ
Wata on ɓatto jawdi(alyatiim) wonduɗo si wanaa hara ko no ɓuri moƴƴirde, haa o yottoo kellefuyee makko. Timminiree ɓetirɗe ɗen e manndikirɗe= peesirde ɗen no nuunɗiri. Min pawaa woŋkii si wanaa ko ki townata. Si on wowlay nuenɗee hay si ko e hoore jom-ɓaɗtodal. Ahadi Alla ndin hunnon. Ko ɗum mooɗon woni ko O Wasiyii on; mbelejo'o, on annditat
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأَنَّ هَٰذَا صِرَٰطِي مُسۡتَقِيمٗا فَٱتَّبِعُوهُۖ وَلَا تَتَّبِعُواْ ٱلسُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمۡ عَن سَبِيلِهِۦۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
"E won de pellet, ɗum ɗoo ko laawol am pocciingol, njokkee ngol ; wata on njokku laawoy senndaykoy on e laawol Makko ngol". Ko ɗum mooɗon woni ko O Wasiyii on ; mblejo'o, on ndeentoto.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ثُمَّ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ تَمَامًا عَلَى ٱلَّذِيٓ أَحۡسَنَ وَتَفۡصِيلٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لَّعَلَّهُم بِلِقَآءِ رَبِّهِمۡ يُؤۡمِنُونَ
Refti min ndokki Muusaa deftere nden timmirnde (dokke) mo o moƴƴiniri, fensitunde kala huunde, ko nde peewal e yurmeende ; mbelejo'o, ɓe ngooŋɗinay hawroyde e Jommi maɓɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَوۡ تَقُولُواْ لَوۡ أَنَّآ أُنزِلَ عَلَيۡنَا ٱلۡكِتَٰبُ لَكُنَّآ أَهۡدَىٰ مِنۡهُمۡۚ فَقَدۡ جَآءَكُم بَيِّنَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٞۚ فَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن كَذَّبَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَصَدَفَ عَنۡهَاۗ سَنَجۡزِي ٱلَّذِينَ يَصۡدِفُونَ عَنۡ ءَايَٰتِنَا سُوٓءَ ٱلۡعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يَصۡدِفُونَ
maa ɗum mb'on : "Sinno minen, deftere ndee Jippinano e amen, min laatotono ɓurɓe ɓe feewde". Gooŋɗii arii on immorde to Joom mon, ɓanngannduyee(peeñɗi), e peewal, e yurmeende. Alaa ɓurɗo tooñde haa hewta on jedduɗo Aayeeje Alla ɗean o ɗuurnii ɗe. Arma Min njoɓiroya ɓeen ɗuurnotooɓe Aayeeje amen ɗeen lepte bonɗe, sabu ko ɓe laatinoo heɓe ɗuurnoo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
هَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّآ أَن تَأۡتِيَهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ أَوۡ يَأۡتِيَ رَبُّكَ أَوۡ يَأۡتِيَ بَعۡضُ ءَايَٰتِ رَبِّكَۗ يَوۡمَ يَأۡتِي بَعۡضُ ءَايَٰتِ رَبِّكَ لَا يَنفَعُ نَفۡسًا إِيمَٰنُهَا لَمۡ تَكُنۡ ءَامَنَتۡ مِن قَبۡلُ أَوۡ كَسَبَتۡ فِيٓ إِيمَٰنِهَا خَيۡرٗاۗ قُلِ ٱنتَظِرُوٓاْ إِنَّا مُنتَظِرُونَ
Hara ɓee no habbii si wanaa nde maleykaaji ɗi ngara e maɓɓe? Maa Joomi maa Ara? Maa yoga e Maandeeji Joomi maa ara? Ñaande yoga e Maandeeji Joomi maa ngari, nafataa woŋkii gooŋɗinal makki, ki laatanooki gooŋɗinki ko adii, maa ki faggitii e gooŋɗinal makki moƴƴere. Maaku : "padee! minen ko min fatndiiɓe".
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّ ٱلَّذِينَ فَرَّقُواْ دِينَهُمۡ وَكَانُواْ شِيَعٗا لَّسۡتَ مِنۡهُمۡ فِي شَيۡءٍۚ إِنَّمَآ أَمۡرُهُمۡ إِلَى ٱللَّهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ يَفۡعَلُونَ
Pellet, ɓen seennduɓe diin muen o, ɓe ngonii fpeɗle, a jeyaaka e maɓɓe e huunde : ngandee fiyaaku maɓɓe ko faade ka Alla. Refti o humpita ɓe ko ɓe laatinoo heɓe ngolla.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ إِنَّنِي هَدَىٰنِي رَبِّيٓ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ دِينٗا قِيَمٗا مِّلَّةَ إِبۡرَٰهِيمَ حَنِيفٗاۚ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Maaku : "Min, Joomi am Fewni kam faade e laawol pocciingol, diine ñiiɓuka, diine Ibraahiima, ooñiiɗo [e diineeji meere] ; o jeyanooka e sirkooɓe ɓeen".
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَا شَرِيكَ لَهُۥۖ وَبِذَٰلِكَ أُمِرۡتُ وَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَبۡغِي رَبّٗا وَهُوَ رَبُّ كُلِّ شَيۡءٖۚ وَلَا تَكۡسِبُ كُلُّ نَفۡسٍ إِلَّا عَلَيۡهَاۚ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٞ وِزۡرَ أُخۡرَىٰۚ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُم مَّرۡجِعُكُمۡ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ
Maaku : "E ko wonaa Alla mi ɗaɓɓata deweteeɗo, ko Kaŋko woni Jeyɗo kala huunde?! Kala woŋkii faggitantaako si wanaa e hoore-makki : woŋkii ronndotaako bone woŋkii goɗki. Refti ko faade ka Joomi mon woni ruttorde mon, O kumpita on kon ko luutondiraynoɗon e mum.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَكُمۡ خَلَٰٓئِفَ ٱلۡأَرۡضِ وَرَفَعَ بَعۡضَكُمۡ فَوۡقَ بَعۡضٖ دَرَجَٰتٖ لِّيَبۡلُوَكُمۡ فِي مَآ ءَاتَىٰكُمۡۗ إِنَّ رَبَّكَ سَرِيعُ ٱلۡعِقَابِ وَإِنَّهُۥ لَغَفُورٞ رَّحِيمُۢ
Ko Kaŋko woni baɗɗɗo on luutiiɓe
e leydi, o ɓamtiri yoga mon dow yoga, darjaaji ; fii yo o Jarribo on e ko o okki on. Pellet, Joomi maa ko jaawɗo lepte, Kaŋko kadi, ko o jaafotooɗo, jurmotooɗo..
e leydi, o ɓamtiri yoga mon dow yoga, darjaaji ; fii yo o Jarribo on e ko o okki on. Pellet, Joomi maa ko jaawɗo lepte, Kaŋko kadi, ko o jaafotooɗo, jurmotooɗo..
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی فولانی - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
وەرگێڕاوی ماناکانی قورئانی پیرۆز بۆ زمانی فولانی، وەرگێڕان: ناوەندی ڕواد بۆ وەرگێران، بە هاوکاری ماڵپەڕی (دار الإسلام www.islamhouse.com).