وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی کوردی کرمانجی * - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
سورەتی هود
الٓرۚ كِتَٰبٌ أُحۡكِمَتۡ ءَايَٰتُهُۥ ثُمَّ فُصِّلَتۡ مِن لَّدُنۡ حَكِيمٍ خَبِيرٍ
1. (الر) [ئەلف لام ڕا، ئەڤە سێ تیپن ژ 28. تیپێت زمانێ عەرەبی، نیشانن ل سەر ئیعجازا ڤێ قورئانێ كو عەرەبان پێ چێنابیت قورئانەكا وەكی ڤێ بدانن، هەرچەندە زمانێ وان ژ عەینی تیپان پێك هاتییە]، ئەڤە كتێبەكە ئایەتێت وێ ب ڕێك و پێكی و موكومی هاتینە داڕێتن، پاشی هاتە جوداكرن [ئایەتێت ئەحكامان جودا، و شیرەت و چیرۆك جودا... هتد] ژ بەرێ خودایێ كاربنەجهـ و شارەزاڤە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأَنِ ٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّكُمۡ ثُمَّ تُوبُوٓاْ إِلَيۡهِ يُمَتِّعۡكُم مَّتَٰعًا حَسَنًا إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗى وَيُؤۡتِ كُلَّ ذِي فَضۡلٖ فَضۡلَهُۥۖ وَإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنِّيٓ أَخَافُ عَلَيۡكُمۡ عَذَابَ يَوۡمٖ كَبِيرٍ
3. و داخوازا گونەهـ ژێبرنێ ژ خودایێ خۆ بكەن، پاشی ژ كریارێت خۆ پەشێمان ببن، و تۆبە بكەن و ل خودێ بزڤڕن، دا ئەو ژیانا هەوە ب چاكی هەتا دەمەكێ ئاشكەراكری خۆش بكەت، و دا كەرەما خۆ د گەل هەر خودان تاعەت و كارەكێ قەنج بكەت، و ئەگەر بەرێ خۆ [ژ ڤێ فەرمانێ] وەرگێڕن، ڤێجا ب ڕاستی ترسا من ژ ئیزایا ڕۆژەكا مەزنە ب سەر هەوەدا بهێت كو ڕۆژا قیامەتێیە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِلَى ٱللَّهِ مَرۡجِعُكُمۡۖ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَلَآ إِنَّهُمۡ يَثۡنُونَ صُدُورَهُمۡ لِيَسۡتَخۡفُواْ مِنۡهُۚ أَلَا حِينَ يَسۡتَغۡشُونَ ثِيَابَهُمۡ يَعۡلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعۡلِنُونَۚ إِنَّهُۥ عَلِيمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ
5. ئاگەهدار بن و هشیار بن، ئەو سینگێ خۆ ب دژمنییێ دپێچن [ئانكو دوڕوینە] دا خۆ ژ پێغەمبەری ڤەشێرن، هشیار بن دەمێ ئەو جلكێت خۆ ل خۆ دپێچن، خودێ ب ئاگەهە ژ وێ یا ئەو نەپەنی و ئاشكەرا، دكەن. ب ڕاستی ئەو یێ ب ئاگەهە ژ وی یێ د دلان و سینگاندا ڤەشارتی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَمَا مِن دَآبَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا عَلَى ٱللَّهِ رِزۡقُهَا وَيَعۡلَمُ مُسۡتَقَرَّهَا وَمُسۡتَوۡدَعَهَاۚ كُلّٞ فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٖ
6. چو جاندار د ئەردیدا نینن ئەگەر ڕزقێ وان ل سەر خودێ نەبیت، و دزانیت جهێ ئەو لێ [د ئەردیدا یان د پشتاندا بەری هەبیت]، و جهێ لێ خۆجهـ دبیت [د مالبچویكاندا یان د گۆڕاندا، و جهێ لێ دمریت]، ئەڤە هەمی د كتێبەكا ئاشكەرادانە كو دەپێ پارستییە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٖ وَكَانَ عَرۡشُهُۥ عَلَى ٱلۡمَآءِ لِيَبۡلُوَكُمۡ أَيُّكُمۡ أَحۡسَنُ عَمَلٗاۗ وَلَئِن قُلۡتَ إِنَّكُم مَّبۡعُوثُونَ مِنۢ بَعۡدِ ٱلۡمَوۡتِ لَيَقُولَنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٞ
7. و ئەو ئەوە یێ ئەرد و ئەسمان د شەش ڕۆژاندا چێكری، و عەرشێ وی ل سەر ئاڤێ بوو [بەری ئەرد و ئەسمان بێنە چێكرن] دا هەوە بجەڕبینیت كا كارێ كێ ژ هەوە باشترە [ژ یێ كێ]، و ئەگەر بێژی، ب ڕاستی هوین پشتی مرنێ دێ ساخ بنەڤە، ئەوێت گاوربوویین دێ بێژن: ئەڤە ژ سێرەبەندییەكا ئاشكەرا پێڤەتر نینە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَئِنۡ أَخَّرۡنَا عَنۡهُمُ ٱلۡعَذَابَ إِلَىٰٓ أُمَّةٖ مَّعۡدُودَةٖ لَّيَقُولُنَّ مَا يَحۡبِسُهُۥٓۗ أَلَا يَوۡمَ يَأۡتِيهِمۡ لَيۡسَ مَصۡرُوفًا عَنۡهُمۡ وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ
8. و ئەگەر ئەم ئیزا و جزاكرنا وان هەتا دەمەكێ ئاشكەرا گیرۆ بكەین، [ئەوێت گاور] دێ بێژن: كا ئەو ئیزایا دا بۆ مە ئێت، چ ڕێ لێ گرتییە؟ هشیار بن! ڕۆژا ئەو ئیزا بۆ وان دئێت، ژ وان نائێتە ڤەگرتن، و ئەو ئیزایا وان تڕانە پێ دكر و لەز لێ دكر، دۆرماندۆرێت وان گرتن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَئِنۡ أَذَقۡنَٰهُ نَعۡمَآءَ بَعۡدَ ضَرَّآءَ مَسَّتۡهُ لَيَقُولَنَّ ذَهَبَ ٱلسَّيِّـَٔاتُ عَنِّيٓۚ إِنَّهُۥ لَفَرِحٞ فَخُورٌ
10. و ب ڕاستی ئەگەر ئەم پشتی تەنگاڤی و نەخۆشییێ نیعمەتان د گەل بكەین و بگەهینینێ دێ بێژیت: نێ تەنگاڤی و نەخۆشی ل سەر من نەمان [چۆن]، ڤێجا یێ بەتران و قەبەیە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِلَّا ٱلَّذِينَ صَبَرُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُم مَّغۡفِرَةٞ وَأَجۡرٞ كَبِيرٞ
11. ژ بلی وان مرۆڤان یێت بێنا خۆ فرەهـ كرین و كار و كریارێت قەنج كرین [ئەڤە د هەردو كراساندا ل بەر خۆ ڕادوەستن، و ئەگەر خودێ خێر و كەرەمەك د گەل وان كر، سوپاسییا خودێ دكەن و ئەگەر ئاتافەك یان نەخۆشییەك ب سەرێ وان هات، ژ ڕەحما خودێ بێ هیڤی نابن] بۆ ڤان گونەهـ ژێبرن، و خەلاتەكێ مەزن هەیە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَعَلَّكَ تَارِكُۢ بَعۡضَ مَا يُوحَىٰٓ إِلَيۡكَ وَضَآئِقُۢ بِهِۦ صَدۡرُكَ أَن يَقُولُواْ لَوۡلَآ أُنزِلَ عَلَيۡهِ كَنزٌ أَوۡ جَآءَ مَعَهُۥ مَلَكٌۚ إِنَّمَآ أَنتَ نَذِيرٞۚ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ وَكِيلٌ
12. تێ هەیە تو هندەك ژ وەحییا بۆ تە هاتی، بهێلی و دلێ تە تەنگ ببیت، چونكی دبێژن: بلا گەنجخانەیەك بۆ هاتبایە خوارێ، یان ملیاكەتەك د گەل هاتبایە شادەیی بۆ دابایە، [دا مە ژی باوەری پێ ئینابایە] تو بەس ئاگەهداركەری، و خودێیە ل سەر هەمی تشتان پارێزڤان و چاڤدێر.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَمۡ يَقُولُونَ ٱفۡتَرَىٰهُۖ قُلۡ فَأۡتُواْ بِعَشۡرِ سُوَرٖ مِّثۡلِهِۦ مُفۡتَرَيَٰتٖ وَٱدۡعُواْ مَنِ ٱسۡتَطَعۡتُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
13. یان ژی دبێژن: [موحەممەدی ئەڤ قورئانە] ژ نك خۆ یا چێكری [و ژ درەو ب بال خودێڤە لێ ددەت] بێژە: ئەگەر هوین ڕاست دبێژن: كا دەهـ سۆرەتێت وەكی وێ ژ دەڤ خۆ بینن، ئەگەر ڕاستە ئەز ژ نك خۆ چێ دكەم. و بۆ ڤێ چەندێ و بۆ هاریكارییا خۆ، هەر كەسێ هوین بشێن ژ بلی خودێ داخوازێ ژێ بكەن، داخوازێ ژێ بكەن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَإِلَّمۡ يَسۡتَجِيبُواْ لَكُمۡ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَآ أُنزِلَ بِعِلۡمِ ٱللَّهِ وَأَن لَّآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ فَهَلۡ أَنتُم مُّسۡلِمُونَ
14. ڤێجا ئەگەر وان بەرسڤا هەوە نەدا [و نەچار بوون و نەشیان وێ بكەن یا هوین ژێ دخوازن]، بزانن ب ڕاستی ئەڤ قورئانە ب زانینا خودێ ب تنێ هاتییە خوارێ، چو پەرستی ژ خودێ پێڤەتر نینن، ڤێجا ما هوین موسلمان نابن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ لَيۡسَ لَهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ إِلَّا ٱلنَّارُۖ وَحَبِطَ مَا صَنَعُواْ فِيهَا وَبَٰطِلٞ مَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
16. ئەڤان د ئاخرەتێدا ژ ئاگری پێڤەتر چو یێ دی بۆ نینە، و كار و كریارێت وان د دنیایێدا كرین، د ئاخرەتێدا پویچ بوون، و كارێ وان دكر هەمی یێ پویچە [چونكی بۆ خودێ نەهاتییە كرن].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَفَمَن كَانَ عَلَىٰ بَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّهِۦ وَيَتۡلُوهُ شَاهِدٞ مِّنۡهُ وَمِن قَبۡلِهِۦ كِتَٰبُ مُوسَىٰٓ إِمَامٗا وَرَحۡمَةًۚ أُوْلَٰٓئِكَ يُؤۡمِنُونَ بِهِۦۚ وَمَن يَكۡفُرۡ بِهِۦ مِنَ ٱلۡأَحۡزَابِ فَٱلنَّارُ مَوۡعِدُهُۥۚ فَلَا تَكُ فِي مِرۡيَةٖ مِّنۡهُۚ إِنَّهُ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّكَ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يُؤۡمِنُونَ
17. ئەرێ یێ بەلگە و نیشانەكا ئاشكەرا ژ ڕەخێ خودێڤە هەبیت، و شاهدەك ژی ژ بەرێ خودێڤە د گەل هەبیت و ب هێز بێخیت [كو قورئانە]، و بەری قورئانێ ژی كتێبا مووسایی كو پێشی و دلۆڤانی بوو، شادەیییێ بۆ بدەت، ئەڤێت هەنێ [ئەڤێت ب ڤان سالۆخەتان هاتینە پەسنكرن كو بەلگە و نیشان د گەلن، و شاهد ل دویڤ شاهدی، شادەیییێ بۆ ددەن] باوەرییێ ب پێغەمبەری و قورئانێ دئینن، و هەر كەسێ ژ خەلكێ مەكەهێ و هەمی خودانێت دینان، باوەرییێ ب پێغەمبەری و قورئانێ نەئینیت و گاور ببیت، ب ڕاستی ئاگر جهێ وییە، ڤێجا بلا بۆ تە چو گۆمان د دەرهەقا قورئانێدا چێ نەبیت، ب ڕاستی ئەڤ قورئانە ژ خودایێ تەیە، بەلێ باراپتر ژ مرۆڤان باوەرییێ نائینن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًاۚ أُوْلَٰٓئِكَ يُعۡرَضُونَ عَلَىٰ رَبِّهِمۡ وَيَقُولُ ٱلۡأَشۡهَٰدُ هَٰٓؤُلَآءِ ٱلَّذِينَ كَذَبُواْ عَلَىٰ رَبِّهِمۡۚ أَلَا لَعۡنَةُ ٱللَّهِ عَلَى ٱلظَّٰلِمِينَ
18. ئەرێ ما كی ژ وی ستەمكارترە ئەوێ درەوان ژ كیسێ خودایێ خۆ دكەت، ئەڤێت هۆسا دێ بەرانبەری خودێ ئێنە ڕاوەستاندن، و شاهد [ژ ملیاكەت و پێغەمبەران] دێ بێژن: ئەڤەنە درەو ژ كیسێ خودێ دكرن، بزانن! ب ڕاستی لەعنەتا خودێ ل ستەمكاران بیت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أُوْلَٰٓئِكَ لَمۡ يَكُونُواْ مُعۡجِزِينَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا كَانَ لَهُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ مِنۡ أَوۡلِيَآءَۘ يُضَٰعَفُ لَهُمُ ٱلۡعَذَابُۚ مَا كَانُواْ يَسۡتَطِيعُونَ ٱلسَّمۡعَ وَمَا كَانُواْ يُبۡصِرُونَ
20. ئەڤە نەشێن خودێ نەچار بكەن كو وان د ئەردیدا ئیزا نەدەت، و وان ژ بلی خودێ چو پشتەڤان نینن وان ژ ئیزایا خودێ بدەتە پاش، ئیزا ل سەر دوقات لێ دئێت، و ئەوان نەدشیا ڕاستییێ گولێ ببن، و نەدشیان ژی ڕاستییێ ببینن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ وَضَلَّ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَا جَرَمَ أَنَّهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ هُمُ ٱلۡأَخۡسَرُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَأَخۡبَتُوٓاْ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَنَّةِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
23. ب ڕاستی ئەوێت باوەری ئینایین، و كار و كریارێت قەنج كرین، و د ڕاستا خودێدا خۆ شكاندین و ترسیایین و ب بال خودایێ خۆڤە زڤڕین، ئەڤە بەحەشتینە و هەروهەر دێ د بەحەشتێدا مینن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَقَالَ ٱلۡمَلَأُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِن قَوۡمِهِۦ مَا نَرَىٰكَ إِلَّا بَشَرٗا مِّثۡلَنَا وَمَا نَرَىٰكَ ٱتَّبَعَكَ إِلَّا ٱلَّذِينَ هُمۡ أَرَاذِلُنَا بَادِيَ ٱلرَّأۡيِ وَمَا نَرَىٰ لَكُمۡ عَلَيۡنَا مِن فَضۡلِۭ بَلۡ نَظُنُّكُمۡ كَٰذِبِينَ
27. گرەگرێت ملەتێ وی ئەوێت گاوربوویین گۆتنێ: ئەم تە ژ مرۆڤەكێ وەكی خۆ پێڤەتر نابینین [ئانكو تو ژی وەكی مەیی، و ئەم تە پێغەمبەر نابینین]، و ئەم نابینین كەسەكێ وەسا ب دویڤ تە كەڤتبیت ژ فەقیر و ژارێت مە پێڤەتر.. ئەوێت سادە و ساویلكە. و ئەم نابینین هوین تشتەكێ ژ مە زێدەتر و چێترن، بەلكی ئەم هەوە درەوین دبینین [ڤێجا چاوا دێ باوەرییێ ب هەوە ئینین].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ يَٰقَوۡمِ أَرَءَيۡتُمۡ إِن كُنتُ عَلَىٰ بَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّي وَءَاتَىٰنِي رَحۡمَةٗ مِّنۡ عِندِهِۦ فَعُمِّيَتۡ عَلَيۡكُمۡ أَنُلۡزِمُكُمُوهَا وَأَنتُمۡ لَهَا كَٰرِهُونَ
28. [نووح پێغەمبەر بەرسڤا وان دا] گۆت: ملەتێ من كا بۆ من بێژن: ئەگەر من نیشان و بەلگەیێت ئاشكەرا ژ نك خودایێ خۆ هەبن [كو ئاشكەرا ببیت ئەز پێغەمبەرم]، و دلۆڤانی ژ نك خۆ ب من بربیت، و پێغەمبەراتی دابیتە من [و ئەو بەلگە و نیشان و ئەو دلۆڤانییە كو پێغەمبەراتییە] ژ هەوە هاتبیتە ڤەشارتن و ل بەر هەوە بەرزە بووبیت، ئەرێ ما ئەز دشێم هەوە نەچار بكەم، و ب خورتی باوەرییێ بێخمە د دلێت هەوەدا، و هەوە ب خۆ نەڤێت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَٰقَوۡمِ لَآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مَالًاۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَى ٱللَّهِۚ وَمَآ أَنَا۠ بِطَارِدِ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْۚ إِنَّهُم مُّلَٰقُواْ رَبِّهِمۡ وَلَٰكِنِّيٓ أَرَىٰكُمۡ قَوۡمٗا تَجۡهَلُونَ
29. هەی ملەتێ من، ئەز بەرانبەری گەهاندنا نامەیا خودێ، چو مالی ژ هەوە ناخوازم، چونكی خەلاتێ من بەس ل سەر خودێیە، و ئەز وان كەسێت باوەری ئینایین [ئەوێت هوین فەقیر و ژار دبینن] ژ دەڤ خۆ ناكەمە دەرێ، چونكی ب ڕاستی ئەو دێ گەهنە خودایێ خۆ [دێ وان خەلات كەت]، بەلێ ب ڕاستی ئەز دبینم هوین ملەتەكن، خۆ نەزان دكەن [دەمێ هوین وان كێم دبینن و خۆ چێتر دبینن].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَآ أَقُولُ لَكُمۡ عِندِي خَزَآئِنُ ٱللَّهِ وَلَآ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ وَلَآ أَقُولُ إِنِّي مَلَكٞ وَلَآ أَقُولُ لِلَّذِينَ تَزۡدَرِيٓ أَعۡيُنُكُمۡ لَن يُؤۡتِيَهُمُ ٱللَّهُ خَيۡرًاۖ ٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا فِيٓ أَنفُسِهِمۡ إِنِّيٓ إِذٗا لَّمِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
31. [هەی ملەتێ من] و ئەز نابێژمە هەوە خزینە و گەنجخانەیێت خودێ یێت ل دەڤ من [كا وەرن دا بدەمە هەوە]، و ب ڕاستی تشتێ نەدیار و نەبەرچاڤ ژی ئەز نوزانم، و ئەز نابێژم ئەز ملیاكەتم ژی، و ئەز نابێژمە وان ئەوێت د چاڤێت هەوەدا كێم و شكەستی، خودێ كەرەمێ د گەل وان ناكەت، خودێ چێتر یا د دلێ واندا دزانیت، ئەگەر من وەگۆت هنگی ئەز ژ ستەمكارانم.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا يَنفَعُكُمۡ نُصۡحِيٓ إِنۡ أَرَدتُّ أَنۡ أَنصَحَ لَكُمۡ إِن كَانَ ٱللَّهُ يُرِيدُ أَن يُغۡوِيَكُمۡۚ هُوَ رَبُّكُمۡ وَإِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
34. و شیرەتێت من فایدەیی هەوە ناكەن، ئەگەر من ڤیا هەوە شیرەت بكەم و خودێ ڤیا هەوە گومڕا و بەرزە بكەت، ئەوە خودایێ هەوە و هوین دێ ب بال ویڤە زڤڕن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَمۡ يَقُولُونَ ٱفۡتَرَىٰهُۖ قُلۡ إِنِ ٱفۡتَرَيۡتُهُۥ فَعَلَيَّ إِجۡرَامِي وَأَنَا۠ بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُجۡرِمُونَ
35. یان ژی [موشركێت مەكەهێ] دبێژن: چیڕۆكا نووحی ئەڤاهە [یان ئەڤ قورئانە موحەممەد] ژ دەڤ خۆ چێكرییە، [هەی موحەممەد] بێژە: ئەگەر من ژ دەڤ خۆ چێكربیت و ئینابیت، گونەها من بۆ منە و ئەز یێ بەریمە ژ وێ گونەها هوین دكەن [ب بالڤەلێدانا درەوێ ب بال منڤە].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأُوحِيَ إِلَىٰ نُوحٍ أَنَّهُۥ لَن يُؤۡمِنَ مِن قَوۡمِكَ إِلَّا مَن قَدۡ ءَامَنَ فَلَا تَبۡتَئِسۡ بِمَا كَانُواْ يَفۡعَلُونَ
36. و وەحی بۆ نووحی هاتە هنارتن، ژ وان پێڤەتر ئەوێت باوەری ئینایین كەسێ دیتر ژ ملەتێ تە باوەرییێ نائینیت، ڤێجا [مادەم كەسێ دی ژ ملەتێ تە باوەرییێ نائینیت] ب خەم نەكەڤە ژ كارێ وان دكر [كو وان تو درەوین ددانایی و ئەزیەتا تە دكرن، وەختێ تۆلڤەكرنێ ژ وان هات].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱصۡنَعِ ٱلۡفُلۡكَ بِأَعۡيُنِنَا وَوَحۡيِنَا وَلَا تُخَٰطِبۡنِي فِي ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ إِنَّهُم مُّغۡرَقُونَ
37. كا تو گەمییێ ل بەرچاڤێت مە و ب چاڤدێری و پارێزییا مە و ب وەحییا مە چێكە، و تو مەهدەرێ ژ من نەخوازە بۆ وان ئەوێت ستەم كرین، بێ گۆمان ئەو د خەندقینە [دێ هەر خەندقن].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَصۡنَعُ ٱلۡفُلۡكَ وَكُلَّمَا مَرَّ عَلَيۡهِ مَلَأٞ مِّن قَوۡمِهِۦ سَخِرُواْ مِنۡهُۚ قَالَ إِن تَسۡخَرُواْ مِنَّا فَإِنَّا نَسۡخَرُ مِنكُمۡ كَمَا تَسۡخَرُونَ
38. نووح پێغەمبەری گەمی چێ دكر، و هەر گاڤەكا گرەگرێت ملەتێ وی د بەرڕا بۆریبانە، تڕانە بۆ خۆ پێ دكرن، نووحی گۆتە وان ئەگەر هوین [ژ بەر چێكرنا گەمییێ ل سەر ئاخێ] تڕانەیان ب مە دكەن، نێ ئەم ژی [وەختێ ئیزا و تۆفانێ] كا چاوا هوین [ئەڤرۆ] تڕانەیان ب مە دكەن، ئەم ژی وەسا دێ تڕانەیان ب هەوە كەین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَ أَمۡرُنَا وَفَارَ ٱلتَّنُّورُ قُلۡنَا ٱحۡمِلۡ فِيهَا مِن كُلّٖ زَوۡجَيۡنِ ٱثۡنَيۡنِ وَأَهۡلَكَ إِلَّا مَن سَبَقَ عَلَيۡهِ ٱلۡقَوۡلُ وَمَنۡ ءَامَنَۚ وَمَآ ءَامَنَ مَعَهُۥٓ إِلَّا قَلِيلٞ
40. و [نووحی گەمییا خۆ چێ دكر، و ملەتێ وی د بەردەوام بوون د تڕانەپێكرنا خۆدا] هەتا وەختێ فەرمانا مە هاتی، و ئیزایا مە ب سەر واندا هاتی، و ئاڤ د تەنویرێ زایی و هلاڤێتی، مە گۆتە نووحی ژ هەر نێر و مێیەكی [ژ جانەوەرێت د ئەردیدا] و كەس و كارێت خۆ، ئەو نەبن ئەوێت فەرمانا مە ب ئیزادانا وان بۆری، و ئەوێت باوەری ئینایین د گەمییێدا بهەلگرە و سویاركە، و ژ هەژمارەكا كێم پێڤەتر باوەری پێ نەئینا بوو.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَقَالَ ٱرۡكَبُواْ فِيهَا بِسۡمِ ٱللَّهِ مَجۡر۪ىٰهَا وَمُرۡسَىٰهَآۚ إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٞ رَّحِيمٞ
41. گۆت [نووحی گۆتە هەڤالێت خۆ] ب ناڤێ خودێ سویاری گەمییێ ببن، و ناڤێ خودێ بینن وەختێ گەمی دچیت و وەختێ ڕادوەستیت، ب ڕاستی خودایێ من گونەهـ ژێبەر و دلۆڤانە [ڤێجا نەترسن، خودێ دێ هەوە ڕزگاركەت].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهِيَ تَجۡرِي بِهِمۡ فِي مَوۡجٖ كَٱلۡجِبَالِ وَنَادَىٰ نُوحٌ ٱبۡنَهُۥ وَكَانَ فِي مَعۡزِلٖ يَٰبُنَيَّ ٱرۡكَب مَّعَنَا وَلَا تَكُن مَّعَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
42. و گەمییێ ئەو د ناڤ هندەك پێلاندا دبرن وەكی چیایان بوون، و وی وەختی نووحی گازی كوڕێ خۆ كر، و كوڕێ وی یێ ژێ دویر و ڤەدەر بوو: كوڕێ من، د گەل مە سویار ببە و نەمینە د گەل گاوران و [ژ گاوران نەبە ئەڤرۆ ئەو یێت خەندقینە].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ سَـَٔاوِيٓ إِلَىٰ جَبَلٖ يَعۡصِمُنِي مِنَ ٱلۡمَآءِۚ قَالَ لَا عَاصِمَ ٱلۡيَوۡمَ مِنۡ أَمۡرِ ٱللَّهِ إِلَّا مَن رَّحِمَۚ وَحَالَ بَيۡنَهُمَا ٱلۡمَوۡجُ فَكَانَ مِنَ ٱلۡمُغۡرَقِينَ
43. كوڕێ وی گۆت: ئەز دێ خۆ دەمە چیایەكی من ژ خەندقینێ بپارێزیت، [نووحی] گۆت: ئەڤرۆ [بۆ كەسێ] چو پارێزی بەرانبەر فەرمانا خودێ نینە، ئەو نەبیت یێ خودێ دلۆڤانی پێ بری، [ئەڤرۆ كەس ژ ئیزایا خودێ نائێتە پارستن]، و پێلا ئاڤێ كەڤتە د ناڤبەرا واندا، ڤێجا ئەو ژی بوو ژ وان یێت خەندقین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقِيلَ يَٰٓأَرۡضُ ٱبۡلَعِي مَآءَكِ وَيَٰسَمَآءُ أَقۡلِعِي وَغِيضَ ٱلۡمَآءُ وَقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ وَٱسۡتَوَتۡ عَلَى ٱلۡجُودِيِّۖ وَقِيلَ بُعۡدٗا لِّلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
44. [پشتی ملەتێ نووح پێغەمبەر ب تۆفانێ چۆیین، ژ بلی وان ئەوێت د گەمییێدا] فەرمان هاتەدان، ئەردۆ ئاڤا خۆ ڤەخۆ، و ئەسمانۆ تو ژی ئاڤا خۆ ڕابگرە و بەسكە، و ئاڤ غەوری، و فەرمانا خودێ ب جهـ هات [نووح و یێت باوەری د گەل ئینایین ڕزگار بوون و یێت دی ب تۆفانێ خەندقین]، و گەمی ل سەر چیایێ جوودی ڕاوەستیا [چیایەكە دكەڤیتە كوردستانا بن دەستێ توركیا] و هاتە گۆتن [ملیاكەتان گۆت]: هیلاك و بنبڕی بۆ ملەتێ ستەمكار بیت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَنَادَىٰ نُوحٞ رَّبَّهُۥ فَقَالَ رَبِّ إِنَّ ٱبۡنِي مِنۡ أَهۡلِي وَإِنَّ وَعۡدَكَ ٱلۡحَقُّ وَأَنتَ أَحۡكَمُ ٱلۡحَٰكِمِينَ
45. و نووحی گازی خودایێ خۆ كر و گۆت: خودێوۆ ب ڕاستی كوڕێ من ژ مالا منە، و ب ڕاستی پەیمانا تە یا هەقە [كو دێ مالا من ڕزگار كەی]، و تو ژ هەمی حاكمان زانا و دادپەروەرتری.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ يَٰنُوحُ إِنَّهُۥ لَيۡسَ مِنۡ أَهۡلِكَۖ إِنَّهُۥ عَمَلٌ غَيۡرُ صَٰلِحٖۖ فَلَا تَسۡـَٔلۡنِ مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٌۖ إِنِّيٓ أَعِظُكَ أَن تَكُونَ مِنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
46. [خودێ] گۆت: هەی نووح ب ڕاستی ئەو نە ژ مالا تەیە، ئەو كارەكی نەهاتییە [مەهدەرا تە بۆ كوڕێ تە كارەكی نە هێژا و لایقی تەیە]، ڤێجا پسیارا وی تشتی ژ من نەكە یێ تە ئاگەهـ ژێ نەیی، ب ڕاستی ئەز شیرەتان ل تە دكەم، دا تو ژ نەزانان نەبی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ رَبِّ إِنِّيٓ أَعُوذُ بِكَ أَنۡ أَسۡـَٔلَكَ مَا لَيۡسَ لِي بِهِۦ عِلۡمٞۖ وَإِلَّا تَغۡفِرۡ لِي وَتَرۡحَمۡنِيٓ أَكُن مِّنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ
47. نووحی گۆت: خودێوۆ ب ڕاستی ئەز خۆ ب تە دپارێزم كو ئەز پسیار و داخوازا تشتەكی ژ تە بكەم من ئاگەهـ ژێ نەبیت، نەخۆ ئەگەر تو ل من نەبۆری و دلۆڤانییێ ب من نەبەی [ژ بەر ئەڤا من كری]، ب ڕاستی ئەز دێ ژ خوسارەتان بم.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قِيلَ يَٰنُوحُ ٱهۡبِطۡ بِسَلَٰمٖ مِّنَّا وَبَرَكَٰتٍ عَلَيۡكَ وَعَلَىٰٓ أُمَمٖ مِّمَّن مَّعَكَۚ وَأُمَمٞ سَنُمَتِّعُهُمۡ ثُمَّ يَمَسُّهُم مِّنَّا عَذَابٌ أَلِيمٞ
48. گۆتێ: هەی نووح، ب سلامەتی و ئێمناهییا مە پەیابە (داكەڤە)، و خێر و نیعمەتێت بەردەوام بۆ تە و ملەتێت د گەل تە [ملەتێت ژ دویندەها وان یێت د گەمییێدا]، و هندە ملەتان [ئەوێت بووینە گاور و هەر ژ دویندەها وان] دێ ژینەكا خۆش د دنیایێدا دەینە وان، پاشی ڕۆژا قیامەتێ ئیزایەكا ب ژان و دژوار، دێ ژ نك مە، وان هنگێڤیت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
تِلۡكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ ٱلۡغَيۡبِ نُوحِيهَآ إِلَيۡكَۖ مَا كُنتَ تَعۡلَمُهَآ أَنتَ وَلَا قَوۡمُكَ مِن قَبۡلِ هَٰذَاۖ فَٱصۡبِرۡۖ إِنَّ ٱلۡعَٰقِبَةَ لِلۡمُتَّقِينَ
49. [هەی موحەممەد] ئەڤە [چیڕۆكا نووح پێغەمبەرە] ژ سالۆخ و بەحسێت غەیبێنە، ب وەحی بۆ تە دهنێرین، بەری نوكە نە تە چو ژێ دزانی نە ملەتێ تە.. ڤێجا بێنا خۆ فرەهـ بكە، ب ڕاستی دویماهیكا باش بۆ پارێزكارانە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِلَىٰ عَادٍ أَخَاهُمۡ هُودٗاۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥٓۖ إِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا مُفۡتَرُونَ
50. و مە بۆ ملەتێ عاد، برایێ وان هوود ب پێغەمبەری هنارت، گۆت: هەی ملەتێ من، خودێ بپەرێسن هەوە ژ وی پێڤەتر چو خودا و پەرستی نینن [ئەوێت هوین بۆ خودێ دكەنە هەڤپشك، ب ڤی كارێ خۆ] ژ درەوان پێڤەتر هوین ناكەن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَٰقَوۡمِ ٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّكُمۡ ثُمَّ تُوبُوٓاْ إِلَيۡهِ يُرۡسِلِ ٱلسَّمَآءَ عَلَيۡكُم مِّدۡرَارٗا وَيَزِدۡكُمۡ قُوَّةً إِلَىٰ قُوَّتِكُمۡ وَلَا تَتَوَلَّوۡاْ مُجۡرِمِينَ
52. و هەی ملەتێ من، داخوازا گونەهـ ژێبرن و لێبۆرینێ ژ خودایێ خۆ بخوازن، پاشی ل خودێ بزڤڕن و تۆبە بكەن، دێ بارانێت بۆش ب سەر هەوەدا بارینیت، و دێ هێزێ ل سەر هێزا هەوە زێدەكەت، و پشتا خۆ نەدەنە گازییا ئەز ڕابەری هەوە دكەم، و ڕوییێ خۆ ژ هەقییێ وەرنەگێڕن و هوین گونەهكار.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ يَٰهُودُ مَا جِئۡتَنَا بِبَيِّنَةٖ وَمَا نَحۡنُ بِتَارِكِيٓ ءَالِهَتِنَا عَن قَوۡلِكَ وَمَا نَحۡنُ لَكَ بِمُؤۡمِنِينَ
53. گۆتن: هەی هوود تە چو بەلگە و نیشانێت ئاشكەرا بۆ مە نەئینایینە [ل سەر ڕاستییا پێغەمبەراتییا خۆ]، دا ئەم باوەر ژ تە بكەین، و ئەم [ژ بەر ئاخڤتنا تە] دەست ژ پەرستییێت خۆ بەرنادەین و ناهێلین، و ئەم باوەرییێ ژی ب تە نائینین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِن نَّقُولُ إِلَّا ٱعۡتَرَىٰكَ بَعۡضُ ءَالِهَتِنَا بِسُوٓءٖۗ قَالَ إِنِّيٓ أُشۡهِدُ ٱللَّهَ وَٱشۡهَدُوٓاْ أَنِّي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُشۡرِكُونَ
54. و ئەم ژ ڤێ ئاخڤتنێ پێڤەتر نابێژینە تە [چونكی تو دژمناتییا پەرستییێت مە دكەی]، هندەك پەرستییێت مە تو یێ هنگاڤتی و زیانا گەهاندییە تە، و تو ڤان ئاخڤتنان ژ دەڤ خۆ دبێژی، [هوودی] گۆت: ب ڕاستی ئەز خودێ دكەمە شاهد، و هوین ژی شاهد بن كو ب ڕاستی ئەز ژ وان یێت هوین ژ بلی خودێ بۆ خودێ دكەنە هەڤپشك، یێ بەریمە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنِّي تَوَكَّلۡتُ عَلَى ٱللَّهِ رَبِّي وَرَبِّكُمۚ مَّا مِن دَآبَّةٍ إِلَّا هُوَ ءَاخِذُۢ بِنَاصِيَتِهَآۚ إِنَّ رَبِّي عَلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
56. ب ڕاستی من پشتا خۆ ب خودێ گرێدا، ئەو خودایێ منە و خودایێ هەوەیە ژی، جاندارەك ل سەر ڕوییێ ئەردی نینە، ئەمرێ وی د دەست خودێدا نەبیت و د بن دەستهەلاتا ویڤە نەبیت، و ب ڕاستی خودایێ من د گەل هەقییێیە [و هەوە ل سەر من زال ناكەت].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَقَدۡ أَبۡلَغۡتُكُم مَّآ أُرۡسِلۡتُ بِهِۦٓ إِلَيۡكُمۡۚ وَيَسۡتَخۡلِفُ رَبِّي قَوۡمًا غَيۡرَكُمۡ وَلَا تَضُرُّونَهُۥ شَيۡـًٔاۚ إِنَّ رَبِّي عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٍ حَفِيظٞ
57. ڤێجا ئەگەر هوین ڕوییێ خۆ ژ باوەرییێ وەرگێڕن، ب ڕاستی ئەوا ئەز پێ هاتیم، من گەهاندە هەوە [و ژ بەر ڤێ ڕاوەستیانا هەوە، خودێ دێ هەوە د هیلاك بەت]، و دێ ملەتەكێ دیتر ل شوینا هەوە ئینیت، و هوین چو زیانێ ژی ناگەهیننێ. ب ڕاستی خودایێ من پارێزڤانە ل سەر هەمی تشتان.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَتِلۡكَ عَادٞۖ جَحَدُواْ بِـَٔايَٰتِ رَبِّهِمۡ وَعَصَوۡاْ رُسُلَهُۥ وَٱتَّبَعُوٓاْ أَمۡرَ كُلِّ جَبَّارٍ عَنِيدٖ
59. و ئەڤە عادن [ئانكو ئەڤە گۆڕ و شوینوارێت وانن، بەرێ خۆ بدەنێ كا چ ب سەرێ وان هات و ژ بەر چ؟] باوەری ب نیشان و ئایەت و موعجیزەیێت خودێ نەئینان، و نەگوهدارییا پێغەمبەرێت وی كر [یێ پێغەمبەرەكی درەوین بدانیت، وەیە هەچكو وی هەمی پێغەمبەر درەوین دانایین]، و ب دویڤ فەرمانا هەر خۆمەزنكەرەكێ زێدە خراب و هەق دژمن، كەڤتن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأُتۡبِعُواْ فِي هَٰذِهِ ٱلدُّنۡيَا لَعۡنَةٗ وَيَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۗ أَلَآ إِنَّ عَادٗا كَفَرُواْ رَبَّهُمۡۗ أَلَا بُعۡدٗا لِّعَادٖ قَوۡمِ هُودٖ
60. د ڤێ دنیایێدا و ڕۆژا قیامەتێ ژی لەعنەت ب دویڤ هاتینە ئێخستن، ملەتێ عاد باوەری ب خودایێ خۆ نەئینا، ڤێجا هیلاك بۆ عاد بن، ملەتێ هوودی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَإِلَىٰ ثَمُودَ أَخَاهُمۡ صَٰلِحٗاۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥۖ هُوَ أَنشَأَكُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ وَٱسۡتَعۡمَرَكُمۡ فِيهَا فَٱسۡتَغۡفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوٓاْ إِلَيۡهِۚ إِنَّ رَبِّي قَرِيبٞ مُّجِيبٞ
61. و بۆ ملەتێ (ثمود)ی، مە برایێ وان صالح پێغەمبەر بۆ وان هنارت، گۆت: هەی ملەتێ من خودێ بپەرێسن، هەوە ژ وی پێڤەتر چو خودا و پەرستی نینن، ئەوی هوین یێت ژ ئاخێ چێكرین [بابێ هەوە ئادەم یێ ژ ئاخێ چێكری و هوین دویندەها وینە]، و هوین كرنە ئاڤاكەر و ئاكنجییێت ئەردی، ڤێجا داخوازا گونەهـ ژێبرنێ و لێبۆرینێ ژێ بكەن، پاشی لێ بزڤڕن و تۆبە بكەن، ب ڕاستی خودایێ من یێ نێزیك و بەرسڤدەهە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ يَٰصَٰلِحُ قَدۡ كُنتَ فِينَا مَرۡجُوّٗا قَبۡلَ هَٰذَآۖ أَتَنۡهَىٰنَآ أَن نَّعۡبُدَ مَا يَعۡبُدُ ءَابَآؤُنَا وَإِنَّنَا لَفِي شَكّٖ مِّمَّا تَدۡعُونَآ إِلَيۡهِ مُرِيبٖ
62. گۆتن [ملەتێ وی گۆت]: هەی صالح ب ڕاستی تو بەری نوكە جهێ هیڤییا مە بوویی [كو تو ببییە سەروەرێ مە]، ئەرێ تو چاوا مە ژ پەرستنا وان پەرستییان ددەیە پاش، ئەوێت باب و باپیرێت مە پەرستنا وان دكر، و ب ڕاستی ئەم ب خۆ ژ وی تشتێ تو گازییا مە بۆ دكەی [كو پەرستنا خودێ ب تنێیە و هێلانا پەرستییێت مەیە] ب شك و دودلین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ يَٰقَوۡمِ أَرَءَيۡتُمۡ إِن كُنتُ عَلَىٰ بَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّي وَءَاتَىٰنِي مِنۡهُ رَحۡمَةٗ فَمَن يَنصُرُنِي مِنَ ٱللَّهِ إِنۡ عَصَيۡتُهُۥۖ فَمَا تَزِيدُونَنِي غَيۡرَ تَخۡسِيرٖ
63. گۆت [صالح پێغەمبەر گۆت]: هەی ملەتێ من بێژنە من، ئەگەر من نیشان و بەلگەیێت ئاشكەرا ژ خودایێ خۆ هەبن [كو بۆ هەوە ئاشكەرا ببیت، ئەز پێغەمبەرم]، و ڕەحم و دلۆڤانی ب من بربیت [كو پێغەمبەراتی دابیتە من]، ڤێجا ئەگەر [پشتی ڤێ خڕێ] ئەز نەگوهدارییا وی بكەم، [و ب ڕاگەهاندنێ ڕانەبم و د ڕێكا پەرستنا بوتاندا ڕانەوەستم] كی دشێت بەرانبەری خودێ هاریكارییا من بكەت، و ئیزایا وی ژ من بدەتە پاش، ڤێجا [ملەتێ من هوین ب ڤێ ئاخڤتنا خۆ: (چاوا تو مە ژ پەرستنا وان پەرستییان ددەیە پاش ئەوێت باب و باپیرێت مە پەرستنا وان دكر)] هوین ژ زیانێ پێڤەتر چو ل من زێدە ناكەن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَٰقَوۡمِ هَٰذِهِۦ نَاقَةُ ٱللَّهِ لَكُمۡ ءَايَةٗۖ فَذَرُوهَا تَأۡكُلۡ فِيٓ أَرۡضِ ٱللَّهِۖ وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوٓءٖ فَيَأۡخُذَكُمۡ عَذَابٞ قَرِيبٞ
64. هەی ملەتێ من، ئەڤە حێشترا خودێیە بۆ هەوە نیشان و موعجیزەیەكا ئاشكەرا، ڤێجا بهێلن د ئەردێ خودێدا بچەریت و نەئێشینن و ئەزیەت نەدەن [بكوژن یان ڤەكوژن]، دا ئیزا و ئاتافەكا نێزیك هەوە نەگریت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَعَقَرُوهَا فَقَالَ تَمَتَّعُواْ فِي دَارِكُمۡ ثَلَٰثَةَ أَيَّامٖۖ ذَٰلِكَ وَعۡدٌ غَيۡرُ مَكۡذُوبٖ
65. ڤێجا [وان گوهێ خۆ نەدا صالحی] حێشتر كوشتن، ئینا صالحی گۆتە وان، سێ ڕۆژان ب شاهی و كەیف، د مالێت خۆدا بژین، پاشی هوین دێ ئیزایا خودێ بینن، ب ڕاستی ئەڤە ژڤان و پەیمانەكا ڕاستە، بێ درەوە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا جَآءَ أَمۡرُنَا نَجَّيۡنَا صَٰلِحٗا وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ بِرَحۡمَةٖ مِّنَّا وَمِنۡ خِزۡيِ يَوۡمِئِذٍۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ ٱلۡقَوِيُّ ٱلۡعَزِيزُ
66. ڤێجا وەختێ ئیزایا مە هاتی، مە صالح و یێت باوەری د گەل ئینایین، ب ڕەحما خۆ ژ ئیزا و شەرمزاری و ڕسوایییا وێ ڕۆژێ ڕزگار كرن، ب ڕاستی خودایێ تە یێ ب هێز و دەستهەلاتدارە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
كَأَن لَّمۡ يَغۡنَوۡاْ فِيهَآۗ أَلَآ إِنَّ ثَمُودَاْ كَفَرُواْ رَبَّهُمۡۗ أَلَا بُعۡدٗا لِّثَمُودَ
68. [ئەڤە ب سەرێ وان هات و بێ سەروشوین بوون] هەروەكی ئەو ل وێرێ ئاكنجی نەبوویین و چو ئاڤاهی ل جهێ وان نیەی، و ملەتێ (ثمود) باوەری ب خودایێ خۆ نەئینا، ڤێجا هیلاك و دویری ژ دلۆڤانییا خودێ بۆ ملەتێ (ثمود).
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدۡ جَآءَتۡ رُسُلُنَآ إِبۡرَٰهِيمَ بِٱلۡبُشۡرَىٰ قَالُواْ سَلَٰمٗاۖ قَالَ سَلَٰمٞۖ فَمَا لَبِثَ أَن جَآءَ بِعِجۡلٍ حَنِيذٖ
69. و ب ڕاستی هنارتییێت مە [كو ملیاكەتن] ب مزگینیڤە هاتنە دەڤ ئیبراهیمی و گۆتن: ئەم سلاڤان ل تە دكەین، ئیبراهیمی گۆت: سلاڤ ل سەر هەوە بن، ڤێجا گەلەك پێڤە نەچۆ هەتا ئیبراهیمی، گۆلكەكێ ل سەر بەران براشتی، بۆ ئینایی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا رَءَآ أَيۡدِيَهُمۡ لَا تَصِلُ إِلَيۡهِ نَكِرَهُمۡ وَأَوۡجَسَ مِنۡهُمۡ خِيفَةٗۚ قَالُواْ لَا تَخَفۡ إِنَّآ أُرۡسِلۡنَآ إِلَىٰ قَوۡمِ لُوطٖ
70. ڤێجا گاڤا ئیبراهیمی دیتی دەستێت وان ناگەهنێ [ئانكو دەستێت خۆ درێژ ناكەنە گۆشتێ گۆلكی بۆ خوارنێ] نەنیاسین، و د دلێ خۆدا ژ وان ترسیا، ئینا ملیاكەتان گۆت: نەترسە ئەم بۆ ملەتێ (لوط)ی یێت هاتینە هنارتن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱمۡرَأَتُهُۥ قَآئِمَةٞ فَضَحِكَتۡ فَبَشَّرۡنَٰهَا بِإِسۡحَٰقَ وَمِن وَرَآءِ إِسۡحَٰقَ يَعۡقُوبَ
71. و كابانییا ئیبراهیمی ژ پێڤە یا ڕاوەستیایی بوو، ئینا كەنی [ژ كەیفا نەمانا ترسا ئیبراهیم، یان ژی ژ كەیفا هندێ كو ملەتێ (لوط)ی دێ گەهیتە جزایێ خۆ]، ڤێجا مە مزگینی ب بوونا ئیسحاقی دایێ، و مە مزگینی دایێ دێ ئیسحاقی كوڕەك هەبیت كو یەعقووبە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُوٓاْ أَتَعۡجَبِينَ مِنۡ أَمۡرِ ٱللَّهِۖ رَحۡمَتُ ٱللَّهِ وَبَرَكَٰتُهُۥ عَلَيۡكُمۡ أَهۡلَ ٱلۡبَيۡتِۚ إِنَّهُۥ حَمِيدٞ مَّجِيدٞ
73. [ملیاكەتان] گۆتن: ئەرێ تو ژ فەرمانا خودێ عەجێبگرتی دبی [چو تشت ل دەڤ خودێ ب زەحمەت نینە، و هوین مالەكا مال پێغەمبەرن، دڤێت ئەڤە ل هەوە عەجێب نەبیت، ئەگەر تو بزانی ئەمرێ خودێیە]، ئەڤە دلۆڤانی و بەرەكەت و پیرۆزبایییا خودێیە دایییە هەوە خەلكێ مالا ئیبراهیمی، ب ڕاستی ئەو هێژایی سوپاسییێیە و یێ پایەبلندە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يَٰٓإِبۡرَٰهِيمُ أَعۡرِضۡ عَنۡ هَٰذَآۖ إِنَّهُۥ قَدۡ جَآءَ أَمۡرُ رَبِّكَۖ وَإِنَّهُمۡ ءَاتِيهِمۡ عَذَابٌ غَيۡرُ مَرۡدُودٖ
76. [ملیاكەتان گۆتە ئیبراهیمی] هەی ئیبراهیم ڤێ جڕەبڕێ بهێلە، فەرمانا خودایێ تە ب ئیزادانا وان یا هاتی، ب ڕاستی ئیزایەك دێ وان گریت ڤەگرتن بۆ نینە [نە ب دوعایان و نە ب جڕەبڕێ].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَمَّا جَآءَتۡ رُسُلُنَا لُوطٗا سِيٓءَ بِهِمۡ وَضَاقَ بِهِمۡ ذَرۡعٗا وَقَالَ هَٰذَا يَوۡمٌ عَصِيبٞ
77. ڤێجا وەختێ هنارتییێت مە [ل سەر ڕەنگێ مێڤانان] هاتینە دەڤ (لوط)ی، ب هاتنا وان نەخۆش بوو و پێ تەنگاڤ بوو [ترسیا دەستدرێژی ل سەر وان بێتەكرن و ئەو مێڤانێت وی]، و گۆت: ب ڕاستی ئەڤە ڕۆژەكا گران و ب بەلایە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَجَآءَهُۥ قَوۡمُهُۥ يُهۡرَعُونَ إِلَيۡهِ وَمِن قَبۡلُ كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ٱلسَّيِّـَٔاتِۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ هَٰٓؤُلَآءِ بَنَاتِي هُنَّ أَطۡهَرُ لَكُمۡۖ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَلَا تُخۡزُونِ فِي ضَيۡفِيٓۖ أَلَيۡسَ مِنكُمۡ رَجُلٞ رَّشِيدٞ
78. [وەختێ ملەتێ وی ب مێڤانێت وی زانی] ملەتێ وی ب لەز هاتنە دەڤ (لوط)ی، و بەری هنگی وان كرێتی دكرن [تالۆقەتی زەلامان دبوون، ژ بەر هندێ ب لەز هاتن، و ئەڤە ب كرێتی نەهاتە بەرچاڤێت وان، پێ شەرم بكەن]، ئینا (لوط)ی گۆتە وان، هەی ملەتێ من ئەڤە ژنكێت هەوە بۆ هەوە ژ ڤان مێڤانان پاقژترن، ڤێجا ژ خودێ بترسن و من د مێڤانێت مندا شەرمزار نەكەن، ئەرێ ما كەسی تێگەهشتی و ب ئاقل د ناڤ هەوەدا نینە؟!
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ لَقَدۡ عَلِمۡتَ مَا لَنَا فِي بَنَاتِكَ مِنۡ حَقّٖ وَإِنَّكَ لَتَعۡلَمُ مَا نُرِيدُ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ يَٰلُوطُ إِنَّا رُسُلُ رَبِّكَ لَن يَصِلُوٓاْ إِلَيۡكَۖ فَأَسۡرِ بِأَهۡلِكَ بِقِطۡعٖ مِّنَ ٱلَّيۡلِ وَلَا يَلۡتَفِتۡ مِنكُمۡ أَحَدٌ إِلَّا ٱمۡرَأَتَكَۖ إِنَّهُۥ مُصِيبُهَا مَآ أَصَابَهُمۡۚ إِنَّ مَوۡعِدَهُمُ ٱلصُّبۡحُۚ أَلَيۡسَ ٱلصُّبۡحُ بِقَرِيبٖ
81. [ملیاكەتان] گۆتن: هەی (لوط)، ب ڕاستی ئەم هنارتییێت خودایێ تەینە، ئەو نەشێن دەستێ خۆ بكەنە تە، ڤێجا تو مرۆڤێت خۆ د وەختەكێ شەڤێدا ژ گوندی دەربێخە، و بلا كەس ژ هەوە ب پشت خۆڤە نەزڤڕیت، ژنا تە تێ نەبیت، ب ڕاستی ئەوا ب سەرێ وان دئێت دێ ب سەرێ وێ ژی ئێت، ب ڕاستی وەختێ ئیزادانا وان سپێدەیە، ئەرێ ما سپێدە یا نێزیك نینە؟!
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَإِلَىٰ مَدۡيَنَ أَخَاهُمۡ شُعَيۡبٗاۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥۖ وَلَا تَنقُصُواْ ٱلۡمِكۡيَالَ وَٱلۡمِيزَانَۖ إِنِّيٓ أَرَىٰكُم بِخَيۡرٖ وَإِنِّيٓ أَخَافُ عَلَيۡكُمۡ عَذَابَ يَوۡمٖ مُّحِيطٖ
84. و مە بۆ مەدیەنێ، برایێ وان شوعەیب هنارت، گۆت: هەی ملەتێ من خودێ بپەرێسن، ژ خودێ پێڤەتر هەوە چو خودا و پەرستی نینن، و پیڤان و كێشانێ كێم نەكەن، ئەز هەوە، هەیی و دەولەمەند دبینم. [و ئەگەر هوین دەست ژ كێمكرنا پیڤان و كێشانێ بەرنەدەن] ب ڕاستی ئەز ژ ئیزایا ڕۆژەكا ل هەوە وەرهاتی دترسم.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَٰقَوۡمِ أَوۡفُواْ ٱلۡمِكۡيَالَ وَٱلۡمِيزَانَ بِٱلۡقِسۡطِۖ وَلَا تَبۡخَسُواْ ٱلنَّاسَ أَشۡيَآءَهُمۡ وَلَا تَعۡثَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِينَ
85. و هەی ملەتێ من هوین ب دورستی پیڤان و كێشانێ [د كڕین و فرۆتنێت خۆدا] بكەن، و دادییێ تێدا بكەن، و تشتێت خەلكی [ب چو ڕێكان] ژێ كێم نەكەن، و د ئەردیدا نەگەڕن خرابییێ تێدا بكەن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
بَقِيَّتُ ٱللَّهِ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَۚ وَمَآ أَنَا۠ عَلَيۡكُم بِحَفِيظٖ
86. ئەڤا بۆ هەوە ژ حەلالێ هەوە دمینیت بۆ هەوە چێترە [ژ وێ یا ب كێمكرنا كێشان و پیڤانێ دگەهیتە هەوە]، ئەگەر هوین ب ڕاستی خودان باوەر بن، و ئەز ب خۆ نەزێرەڤانم ل سەر هەوە [دا حسێبا هەوە بكەم، بەلێ ئەز بەس ئاگەهداركەرم].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ يَٰشُعَيۡبُ أَصَلَوٰتُكَ تَأۡمُرُكَ أَن نَّتۡرُكَ مَا يَعۡبُدُ ءَابَآؤُنَآ أَوۡ أَن نَّفۡعَلَ فِيٓ أَمۡوَٰلِنَا مَا نَشَٰٓؤُاْۖ إِنَّكَ لَأَنتَ ٱلۡحَلِيمُ ٱلرَّشِيدُ
87. [ملەتێ وی] گۆتن: هەی شوعەیب، ئەرێ نڤێژێت تە ئەمرێ تە دكەن ئەم دەست ژ وان پەرستییان بەردەین ئەوێت باب و باپیرێت مە دپەرستن، یان ئەم ب كەیفا خۆ و وەكی مە دڤێت دەستكارییێ د مالێ خۆدا نەكەین [ژ دان و وەرگرتن و كێمكرن و زێدەكرنێ] ب ڕاستی تو مرۆڤەكێ نەرم و حەلیم و شارەزایی!!
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ يَٰقَوۡمِ أَرَءَيۡتُمۡ إِن كُنتُ عَلَىٰ بَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّي وَرَزَقَنِي مِنۡهُ رِزۡقًا حَسَنٗاۚ وَمَآ أُرِيدُ أَنۡ أُخَالِفَكُمۡ إِلَىٰ مَآ أَنۡهَىٰكُمۡ عَنۡهُۚ إِنۡ أُرِيدُ إِلَّا ٱلۡإِصۡلَٰحَ مَا ٱسۡتَطَعۡتُۚ وَمَا تَوۡفِيقِيٓ إِلَّا بِٱللَّهِۚ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُ وَإِلَيۡهِ أُنِيبُ
88. گۆت: هەی ملەتێ من كا بێژنە من، ئەرێ ئەگەر من نیشان و بەلگەیێت ئاشكەرا ژ خودایێ خۆ هەبن [ل سەر وی تشتێ ئەز داخوازا هەوە بۆ دكەم]، و ڕزقەكێ باش [كو پێغەمبەراتییە یان دەولەمەندییە] ژ دەڤ خۆ دابیتە من [ئەرێ ما ئەز دێ شیرەتكرنا هەوە هێلم، ئەگەر هوین شیرەتێ ژ من وەرنەگرن]، و من ب خۆ د بنیڕا نەڤێت ئەز هەوە ژ تشتەكی بدەمە پاش، و ئەز ب خۆ بكەم، ژ چاكخوازییێ پێڤەتر هندی بشێم من چو یێ دی بۆ هەوە نەڤێت [ژ ڤی تشتێ ئەز بۆ هەوە دبێژم]، و ب سەرهەلبوونا من بەس ب خودێیە، من پشتا خۆ پێ گرێدا، و د هەمی كاروبارێت خۆدا ئەز بەس ل وی دزڤڕم.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَٰقَوۡمِ لَا يَجۡرِمَنَّكُمۡ شِقَاقِيٓ أَن يُصِيبَكُم مِّثۡلُ مَآ أَصَابَ قَوۡمَ نُوحٍ أَوۡ قَوۡمَ هُودٍ أَوۡ قَوۡمَ صَٰلِحٖۚ وَمَا قَوۡمُ لُوطٖ مِّنكُم بِبَعِيدٖ
89. هەی ملەتێ من بلا دژمنی و نەڤیانا هەوە بۆ من، هەوە بەر ب هندێڤە نەبەت، ئەو بێتە سەرێ هەوە یا ب سەرێ ملەتێ نووحی و ملەتێ هوودی و ملەتێ صالحی هاتی، و ملەتێ (لوط)ی ژ هەوە نەیێ دویرە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ يَٰشُعَيۡبُ مَا نَفۡقَهُ كَثِيرٗا مِّمَّا تَقُولُ وَإِنَّا لَنَرَىٰكَ فِينَا ضَعِيفٗاۖ وَلَوۡلَا رَهۡطُكَ لَرَجَمۡنَٰكَۖ وَمَآ أَنتَ عَلَيۡنَا بِعَزِيزٖ
91. [ملەتێ وی] گۆتن: هەی شوعەیب، ئەم گەلەك ئاخڤتنێت تو دبێژی تێ ناگەهین، و ب ڕاستی ئەم تە لاواز و بێ چارە د ناڤ خۆدا دبینین، و ئەگەر ل سەر خاترا عەشیرەتا تە نەبایە، دا تە ب بەران كوژین، و تو ب خۆ نە هندێ ب ڕێز و ڕویمەتی ل دەڤ مە، یان نە هندێ ب زەحمەتی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ يَٰقَوۡمِ أَرَهۡطِيٓ أَعَزُّ عَلَيۡكُم مِّنَ ٱللَّهِ وَٱتَّخَذۡتُمُوهُ وَرَآءَكُمۡ ظِهۡرِيًّاۖ إِنَّ رَبِّي بِمَا تَعۡمَلُونَ مُحِيطٞ
92. [شوعەیبی] گۆت: هەی ملەتێ من، ئەرێ عەشیرەتا من ل دەڤ هەوە ژ خودێ خۆشڤیتر و ب قەدرترە، و هەوە فەرمانا وی یا ب پشت گوهێ خۆڤە هاڤێتی، ب ڕاستی خودایێ من ب كارێ هوین دكەن زانایە، و چو ل بەر بەرزە نابیت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَٰقَوۡمِ ٱعۡمَلُواْ عَلَىٰ مَكَانَتِكُمۡ إِنِّي عَٰمِلٞۖ سَوۡفَ تَعۡلَمُونَ مَن يَأۡتِيهِ عَذَابٞ يُخۡزِيهِ وَمَنۡ هُوَ كَٰذِبٞۖ وَٱرۡتَقِبُوٓاْ إِنِّي مَعَكُمۡ رَقِيبٞ
93. و هەی ملەتێ من، كا هوین ل سەر چ كارینە، بكەن، ئەز ژی دێ ل سەر كارێ خۆ بم، ڤێجا هوین دێ زانن كا ئیزا دێ بۆ كێ ئێت كو وی ڕسوا و شەرمزار بكەت، و كا كی درەوینە، ڤێجا چاڤەڕێ بن ئەز ژی د گەل هەوە چاڤەڕێمە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَمَّا جَآءَ أَمۡرُنَا نَجَّيۡنَا شُعَيۡبٗا وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ بِرَحۡمَةٖ مِّنَّا وَأَخَذَتِ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ ٱلصَّيۡحَةُ فَأَصۡبَحُواْ فِي دِيَٰرِهِمۡ جَٰثِمِينَ
94. ڤێجا وەختێ ئیزایا مە هاتی، مە شوعەیب و ئەوێت باوەری د گەل ئینایین ب دلۆڤانییا خۆ رزگار كرن، و دەنگەكێ ب هێز ئەوێت ستەمكاری كرین گرتن و هنگاڤتن، ڤێجا ئەو ل سەر چۆكان د خانییێت خۆدا مرن و بێ بزاڤ مان.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا مُوسَىٰ بِـَٔايَٰتِنَا وَسُلۡطَٰنٖ مُّبِينٍ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا ظَلَمۡنَٰهُمۡ وَلَٰكِن ظَلَمُوٓاْ أَنفُسَهُمۡۖ فَمَآ أَغۡنَتۡ عَنۡهُمۡ ءَالِهَتُهُمُ ٱلَّتِي يَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٖ لَّمَّا جَآءَ أَمۡرُ رَبِّكَۖ وَمَا زَادُوهُمۡ غَيۡرَ تَتۡبِيبٖ
101. و مە ستەم ل وان نەكرییە [وەختێ مە ئەو ژ بەر كریارێت وان ئیزا دایین] بەلێ وان ب خۆ ستەم ل خۆ كر [ب گاوری و گونەهێت بوویینە ئەگەرێ تێچۆنا وان]، ڤێجا وەختێ فەرمانا خودایێ تە هاتی [ب ئیزادانا وان]، بوت و پەرستییێت وان ئەوێت وان ژ بلی خودێ هەوار دكرنێ و دپەرستن فایدەیی وان نەدا، و ئیزا ژ وان نەدا پاش، و ژ زیانێ و هیلاكێ پێڤەتر سەنەمێت وان چو یێ دی ل وان زێدە نەكر.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا نُؤَخِّرُهُۥٓ إِلَّا لِأَجَلٖ مَّعۡدُودٖ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
خَٰلِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ ٱلسَّمَٰوَٰتُ وَٱلۡأَرۡضُ إِلَّا مَا شَآءَ رَبُّكَۚ إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٞ لِّمَا يُرِيدُ
107. و هەروهەر دێ تێدا بن، هندی ئەرد و ئەسمان هەبن [ئەرد و ئەسمانێت قیامەتێ]، ژ بلی گونەهكارێت موسلمانان، تەمەت گونەهێت خۆ دێ ئیزایێ خۆن، و ب حەزكرنا خودێ دێ ژێ دەركەڤن، ب ڕاستی خودایێ تە چ یا بڤێت دێ كەت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَأَمَّا ٱلَّذِينَ سُعِدُواْ فَفِي ٱلۡجَنَّةِ خَٰلِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ ٱلسَّمَٰوَٰتُ وَٱلۡأَرۡضُ إِلَّا مَا شَآءَ رَبُّكَۖ عَطَآءً غَيۡرَ مَجۡذُوذٖ
108. و هندی ئەون ئەوێت بەختەوەر بوویین د بەحەشتێدانە، هەروهەر دێ تێدا بن، هندی ئەرد و ئەسمان هەبن، ژ بلی هندێ ئەگەر خودێ بڤێت وان دەربێخیت، و ئەڤە خەلاتەكێ بێ ڤەبڕ و بێ دویماهیكە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَا تَكُ فِي مِرۡيَةٖ مِّمَّا يَعۡبُدُ هَٰٓؤُلَآءِۚ مَا يَعۡبُدُونَ إِلَّا كَمَا يَعۡبُدُ ءَابَآؤُهُم مِّن قَبۡلُۚ وَإِنَّا لَمُوَفُّوهُمۡ نَصِيبَهُمۡ غَيۡرَ مَنقُوصٖ
109. [هەی موحەممەد] ڤێجا تو ژ پویچییا پەرستنا وان ب گۆمان نەبە، ئەڤە هەر وان دپەرێسن ئەوێت باب و باپیرێت وان بەری نوكە دپەرستن، و ب ڕاستی ئەم دێ هەقێ وان و بارا وان ژ ئیزایێ بێ كێماسی دەینە وان.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ فَٱخۡتُلِفَ فِيهِۚ وَلَوۡلَا كَلِمَةٞ سَبَقَتۡ مِن رَّبِّكَ لَقُضِيَ بَيۡنَهُمۡۚ وَإِنَّهُمۡ لَفِي شَكّٖ مِّنۡهُ مُرِيبٖ
110. و ب ڕاستی مە تەورات بۆ مووسایی ئینا و دایێ، پاشی ملەتێ وی ل سەر ڤێ كتێبێ ژێك جودابوون [هندەكان باوەری پێ ئینا، و هندەكان باوەری پێ نەئینا]، و ئەگەر پەیمانا پاشئێخستنا ئیزایا وان [بۆ ڕۆژا قیامەتێ] ژ خودایێ تە نەبایە، دا حوكمی د ناڤبەرا واندا كەت، و ب ڕاستی ئەوێت تە درەوین ددانن، د ڕاستا ڤێ قورئانێدا یان د ڕاستا ئیزایێدا ب گۆمانن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا تَرۡكَنُوٓاْ إِلَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ فَتَمَسَّكُمُ ٱلنَّارُ وَمَا لَكُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ مِنۡ أَوۡلِيَآءَ ثُمَّ لَا تُنصَرُونَ
113. و ب چو ڕەنگان مەیلا ستەمكاران نەكەن، ئەگەر ئاگر دێ هەوە هنگێڤیت [و دێ د ئاگرێ واندا سوژن]. و هەوە ژ خودێ پێڤە چو پشتەڤان نینن، و هاریكارییا هەوە ژی نائێتە كرن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ طَرَفَيِ ٱلنَّهَارِ وَزُلَفٗا مِّنَ ٱلَّيۡلِۚ إِنَّ ٱلۡحَسَنَٰتِ يُذۡهِبۡنَ ٱلسَّيِّـَٔاتِۚ ذَٰلِكَ ذِكۡرَىٰ لِلذَّٰكِرِينَ
114. [هەی موحەممەد] تو د هەردو ڕەخێت ڕۆژێدا [سپێدێ و ئێڤاری] و پشكەكێ ژ شەڤێ، نڤێژێ بكە، ب ڕاستی خێر و چاكی گونەهان پویچ دكەن، و ئەڤە دەرس و چامەیە بۆ وی یێ پێڤە بچیت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَوۡلَا كَانَ مِنَ ٱلۡقُرُونِ مِن قَبۡلِكُمۡ أُوْلُواْ بَقِيَّةٖ يَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡفَسَادِ فِي ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا قَلِيلٗا مِّمَّنۡ أَنجَيۡنَا مِنۡهُمۡۗ وَٱتَّبَعَ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ مَآ أُتۡرِفُواْ فِيهِ وَكَانُواْ مُجۡرِمِينَ
116. بلا چەرخێت بەری هەوە زانایێت خودان هزر و ئەقل و ب دین بانە، و نەهییا خرابییێ د ئەردیدا كربانە، دا مە هەمی ب بەر ئیزایێ نەئێخستبانە، بەلێ كێمەك ژ وان ئەو بوون ئەوێت زانا و خودان هزر و ئەقل و دین، و نەهییا خرابییێ دكرن، و ئەو ئەو بوون ئەوێت مە ڕزگار كرین، و هندی ئەوێت ستەمكار بوون، ب دویڤ وێ خۆشییێ كەڤتن یا تێدا، و ئەو یێت گونەهكار بوون.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا كَانَ رَبُّكَ لِيُهۡلِكَ ٱلۡقُرَىٰ بِظُلۡمٖ وَأَهۡلُهَا مُصۡلِحُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَوۡ شَآءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ ٱلنَّاسَ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗۖ وَلَا يَزَالُونَ مُخۡتَلِفِينَ
118. و ئەگەر خودایێ تە ڤیابایە [جودایی نەبایە]، دا هەمی مرۆڤان كەتە ئێك ملەت، و ل سەر ئێك ڕێكێ كۆم كەت [وەكی ملیاكەتان]، و [مرۆڤ] بەردەوام دێ د ژێك جودا بن [هەر ئێك ل دویڤ دلێ خۆ دێ ڕێكا خۆ بۆ خۆ هەلبژێریت].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِلَّا مَن رَّحِمَ رَبُّكَۚ وَلِذَٰلِكَ خَلَقَهُمۡۗ وَتَمَّتۡ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَأَمۡلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ أَجۡمَعِينَ
119. ئەو نەبیت یێ خودێ دلۆڤانی پێ بری [كو ئەو ژی ئەهلێ سوننەتێ و جەماعەتێنە]، و ژ بەر هندێ [دا دلۆڤانییێ پێ ببەت] یێت دایین، و فەرمانا خودایێ تە بۆری [ئەوا دبێژیت] ب ڕاستی ئەز دێ جەهنەمێ ژ مرۆڤ و ئەجنەیان تژی كەم.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكُلّٗا نَّقُصُّ عَلَيۡكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ ٱلرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِۦ فُؤَادَكَۚ وَجَآءَكَ فِي هَٰذِهِ ٱلۡحَقُّ وَمَوۡعِظَةٞ وَذِكۡرَىٰ لِلۡمُؤۡمِنِينَ
120. و هەمی دەنگ و باسێت پێغەمبەران بۆ تە ڤەدگێڕین [ب چیڕۆك دبێژین]، دا دلێ تە پێ موكوم بكەین، و د ڤێ سۆرەتێدا، هەقی، بۆ تە هات [كو چیڕۆكێت پێغەمبەرانن، و كا چ ب سەرێ وان هات] و چامە و شیرەت و بیرئینانە، بۆ خودان باوەران.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱنتَظِرُوٓاْ إِنَّا مُنتَظِرُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلِلَّهِ غَيۡبُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَإِلَيۡهِ يُرۡجَعُ ٱلۡأَمۡرُ كُلُّهُۥ فَٱعۡبُدۡهُ وَتَوَكَّلۡ عَلَيۡهِۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
123. و زانینا غەیبا ئەرد و ئەسمانان ل دەڤ خودێیە، و هەمی كاروبار دێ ب بال ویڤە زڤڕن، ڤێجا وی بپەرێسە و خۆ هلپەسێرە وی، و پشتا خۆ ب وی گرێ بدە، و خودایێ تە ژ كار و كریارێت هوین دكەن نەیێ بێ ئاگەهە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وه‌رگێڕانی ماناكان سوره‌تی: سورەتی هود
وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی کوردی کرمانجی - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
وەرگێڕاوی ماناکانی قورئانی پیرۆز بۆ زمانی کوردی - کرمانجی، وەرگێڕان: ئیسماعیل سگێری.