وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی کوردی کرمانجی * - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
سورەتی یوسف
إِنَّآ أَنزَلۡنَٰهُ قُرۡءَٰنًا عَرَبِيّٗا لَّعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
نَحۡنُ نَقُصُّ عَلَيۡكَ أَحۡسَنَ ٱلۡقَصَصِ بِمَآ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ وَإِن كُنتَ مِن قَبۡلِهِۦ لَمِنَ ٱلۡغَٰفِلِينَ
3. ئەم باشترین چیڕۆك و سەرهاتییان [یێت ملەتێت بەرێ] بۆ تە ڤەدگێرین، ب ڕێكا وەحییا مە بۆ تە ئینایی ژ ڤێ قورئانێ، هەرچەندە بەری ئەڤ قورئانە بۆ تە بهێت، تو ژێ ژ بێ ئاگەهان بوویی [ژ چیڕۆكا یووسفی و چیڕۆكێت دی ژی].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ يَٰبُنَيَّ لَا تَقۡصُصۡ رُءۡيَاكَ عَلَىٰٓ إِخۡوَتِكَ فَيَكِيدُواْ لَكَ كَيۡدًاۖ إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ لِلۡإِنسَٰنِ عَدُوّٞ مُّبِينٞ
5. [بابێ وی] گۆت: كوڕێ من، خەونا خۆ بۆ برایێت خۆ نەبێژە، ئەگەر [تو خەونا خۆ بۆ وان بێژی] دێ پیلانان بۆ تە دانن، ب ڕاستی شەیتان بۆ مرۆڤی دژمنەكێ ئاشكەرایە [دێ حەسویدییێ ئێخیتە د دلێ واندا، و وان د بەر دژمنایییا تەڕا كەت].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَذَٰلِكَ يَجۡتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِ وَيُتِمُّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَيۡكَ وَعَلَىٰٓ ءَالِ يَعۡقُوبَ كَمَآ أَتَمَّهَا عَلَىٰٓ أَبَوَيۡكَ مِن قَبۡلُ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡحَٰقَۚ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
6. هۆسا خودایێ تە، تە هەلدبژێریت و ڕاڤەكرنا خەونان نیشا تە ددەت، و نیعمەتا خۆ ل سەر تە و مالا یەعقووب تەمام دكەت هەروەكی بەری نوكە ل سەر هەردو بابێت تە، ئیبراهیم و ئیسحاقی تەمامكری، ب ڕاستی خودایێ تە یێ زانا و كاربنەجهە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِذۡ قَالُواْ لَيُوسُفُ وَأَخُوهُ أَحَبُّ إِلَىٰٓ أَبِينَا مِنَّا وَنَحۡنُ عُصۡبَةٌ إِنَّ أَبَانَا لَفِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٍ
8. وەختێ برایێت یووسفی گۆتین: یووسف و برایێ خۆ ژ مە خۆشڤیترن ل دەڤ بابێ مە، و ئەم ب خۆ كۆمەكین، ب ڕاستی بابێ مە یێ د خەلەتییەكا ئاشكەرادا [وەختێ ئەو پتر حەژ یووسف و برایێ وی دكەت، و وان ب سەر مە دئێخیت].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ٱقۡتُلُواْ يُوسُفَ أَوِ ٱطۡرَحُوهُ أَرۡضٗا يَخۡلُ لَكُمۡ وَجۡهُ أَبِيكُمۡ وَتَكُونُواْ مِنۢ بَعۡدِهِۦ قَوۡمٗا صَٰلِحِينَ
9. [برایێت وی گۆتن:] یووسفی بكوژن، یان ژی باڤێژنە ئەردەكێ دویر [كو نەشێت بزڤڕیت] بابێ هەوە دێ بۆ هەوە ب تنێ مینیت، و پشتی ڤێ گونەهێ [تۆبە بكەن]، و ببنە مرۆڤێت قەنجیكار.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ قَآئِلٞ مِّنۡهُمۡ لَا تَقۡتُلُواْ يُوسُفَ وَأَلۡقُوهُ فِي غَيَٰبَتِ ٱلۡجُبِّ يَلۡتَقِطۡهُ بَعۡضُ ٱلسَّيَّارَةِ إِن كُنتُمۡ فَٰعِلِينَ
10. ئێك ژ وان گۆت: یووسفی نەكوژن، و ئەگەر هەوە بڤێت تشتەكی ب سەری بینن باڤێژنە د تارییا بنێ بیرێدا، هندەك كاروانی دێ هەلگرن [و د گەل خۆ دێ بەنە جهەكێ دویر كو ژ بابێ خۆ بەرزە ببیت].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مَا لَكَ لَا تَأۡمَ۬نَّا عَلَىٰ يُوسُفَ وَإِنَّا لَهُۥ لَنَٰصِحُونَ
11. [پشتی نەخشە كێشایین و ئێك دەنگ بوویین ل سەر پیلان و ئۆیینا خۆ، دەست ب پێنگاڤێت ب كار كرن، و هاتنە دەڤ بابێ خۆ] گۆتن: بابۆ.. بۆچی باوەرییا تە ل سەر یووسفی ب مە نائێت، و ب ڕاستی مە خێرا وی دڤێت، و ئەم بۆ وی دلسۆژین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَرۡسِلۡهُ مَعَنَا غَدٗا يَرۡتَعۡ وَيَلۡعَبۡ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَٰفِظُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ لَئِنۡ أَكَلَهُ ٱلذِّئۡبُ وَنَحۡنُ عُصۡبَةٌ إِنَّآ إِذٗا لَّخَٰسِرُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا ذَهَبُواْ بِهِۦ وَأَجۡمَعُوٓاْ أَن يَجۡعَلُوهُ فِي غَيَٰبَتِ ٱلۡجُبِّۚ وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡهِ لَتُنَبِّئَنَّهُم بِأَمۡرِهِمۡ هَٰذَا وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
15. ڤێجا وەختێ وان ئەو د گەل خۆ بری، هەمییان خۆ كرنە ئێك وی بێخنە د بنێ بیرێدا [و وەختێ وان ئەڤ نەخشەیە بۆ دگێڕا، و كار دكر باڤێژنە د بیرێدا]، مە وەحی بۆ یووسفی هنارت، دێ ڤی كارێ وان بۆ وان بێژی، و وان های ژ خۆ نە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَجَآءُوٓ أَبَاهُمۡ عِشَآءٗ يَبۡكُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَآ إِنَّا ذَهَبۡنَا نَسۡتَبِقُ وَتَرَكۡنَا يُوسُفَ عِندَ مَتَٰعِنَا فَأَكَلَهُ ٱلذِّئۡبُۖ وَمَآ أَنتَ بِمُؤۡمِنٖ لَّنَا وَلَوۡ كُنَّا صَٰدِقِينَ
17. گۆتن: ب ڕاستی ئەم چۆبوویین مە بەریكانە دكر، و مە یووسف هێلابوو ل دەڤ تشتێت خۆ، و گورگی ئەو خوار، و تو قەت ژ مە باوەر ناكەی، خۆ ئەگەر ئەم د ڕاستگۆ ژی بین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَجَآءُو عَلَىٰ قَمِيصِهِۦ بِدَمٖ كَذِبٖۚ قَالَ بَلۡ سَوَّلَتۡ لَكُمۡ أَنفُسُكُمۡ أَمۡرٗاۖ فَصَبۡرٞ جَمِيلٞۖ وَٱللَّهُ ٱلۡمُسۡتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ
18. و خوینەكا ژ درەو ل قەمیسێ وی دابوون [و قەمیسێ ب خوینڤە بۆ بابێ خۆ ئینان، دا باوەر ژ وان بكەت كو گورگی یووسف یێ خواری]. یەعقووبی گۆت: [نەخێر وەنینە چو گورگان یووسف نەخوارییە، و ئەڤە خوینەكا ژ درەوە هەوە ل قەمیسێ وی دایی] بەلێ دلخوازییا هەوە كارەكێ مەزن د دەرهەقێ یووسفیدا بۆ هەوە خەملاندییە، و ل بەر هەوە ب ساناهی ئێخستییە، ڤێجا بێنفرەهییا من بێنفرەهییەكا جوانە، گازندە تێدا بەس بۆ خودێیە، و ئەز هاریكارییێ ژ خودێ دخوازم ل سەر ڤێ یا هوین دبێژن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَجَآءَتۡ سَيَّارَةٞ فَأَرۡسَلُواْ وَارِدَهُمۡ فَأَدۡلَىٰ دَلۡوَهُۥۖ قَالَ يَٰبُشۡرَىٰ هَٰذَا غُلَٰمٞۚ وَأَسَرُّوهُ بِضَٰعَةٗۚ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِمَا يَعۡمَلُونَ
19. و كاروانەك هات [ل سەر وێ بیرێ دانا] و ئاڤگێڕێ خۆ هنارتن [دا بۆ وان ئاڤێ ژ بیرێ هەلكێشیت]، ڤێجا وی ژی سەتلا خۆ داهێلا بیرێ [یووسفی خۆ ب سەتلكێ و وەریسیڤە گرت و پێ دەركەڤت] ئینا گۆت: وەی ڤێ مزگینییێ، ئەڤە لاوەكە، و ئاڤگێڕان یووسف ژ هەڤالێت خۆ ڤەشارت و نەگۆتە وان مە یێ ژ بیرێ ئینایییە دەر، و بۆ فرۆتنێ د گەل خۆ برن، و خودێ ب خۆ ب ئەوا ئەو دكەن [برایێت یووسفی و یێ ئەو كڕی] ب ئاگەهـ و زانایە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ ٱلَّذِي ٱشۡتَرَىٰهُ مِن مِّصۡرَ لِٱمۡرَأَتِهِۦٓ أَكۡرِمِي مَثۡوَىٰهُ عَسَىٰٓ أَن يَنفَعَنَآ أَوۡ نَتَّخِذَهُۥ وَلَدٗاۚ وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلِنُعَلِّمَهُۥ مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِۚ وَٱللَّهُ غَالِبٌ عَلَىٰٓ أَمۡرِهِۦ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
21. و ئەوێ یووسف ل مسرێ كڕی گۆتە ژنا خۆ: قەدرێ وی بگرە، و جهێ وی خۆش بكە، بەلكی ب كێر مە بهێت یان ژی بكەینە كوڕێ خۆ، و هۆسا [مە ئەو ژ برایێت وی ڕزگاركر و ژ بیرێ ئینا دەرێ و برە د مالەكا زەنگیندا كو حەژێ بكەن، و حسێب بكەن كوڕێ خۆ] مە ئەو خۆجهـ كر د ئەردێ مسرێدا [و بوو خودانێ ئەمر و نەهییان]، و دا ڕاڤەكرنا خەونان نیشا بدەین و خودێ ل سەر كارێ خۆ یێ زالە [ئانكو چاوا بڤێت دێ وەسا كەت]، بەلێ باراپتر ژ خەلكی ڤێ نوزانن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَرَٰوَدَتۡهُ ٱلَّتِي هُوَ فِي بَيۡتِهَا عَن نَّفۡسِهِۦ وَغَلَّقَتِ ٱلۡأَبۡوَٰبَ وَقَالَتۡ هَيۡتَ لَكَۚ قَالَ مَعَاذَ ٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ رَبِّيٓ أَحۡسَنَ مَثۡوَايَۖ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
23. و ئەوا یووسف د مالا وێدا [كابانییا سەروەرێ مسرێ] بۆ دەستێڤەدانا خۆ [بۆ نڤینا خۆ] ب فندوفێل داخوازا یووسف كر، و دەرگەهـ هەمی گرتن، و گۆتە یووسف: دێ ب لەز پێشڤە وەرە [یووسفی] گۆت: ئەز خۆ ب خودێ دپارێزم ژ وی تشتێ تو ژ من دخوازی، ب ڕاستی مالخۆیێ مالێ [سەروەرێ مسرێ] سەروەرێ منە، وی قەنجی یێت د گەل من كرین و جهێ من یێ خۆشكری، ب ڕاستی خودێ خائین و ستەمكاران سەرفەراز ناكەت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدۡ هَمَّتۡ بِهِۦۖ وَهَمَّ بِهَا لَوۡلَآ أَن رَّءَا بُرۡهَٰنَ رَبِّهِۦۚ كَذَٰلِكَ لِنَصۡرِفَ عَنۡهُ ٱلسُّوٓءَ وَٱلۡفَحۡشَآءَۚ إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُخۡلَصِينَ
24. ب ڕاستی وێ ئەو كرە د دلێ خۆدا و قەستا وی كر، و ئەگەر یووسف ژی نیشان و بەلگەیێت خودایێ خۆ نەدیتبان، دا كەتە دلێ خۆ دربەكی دانیتێ، یان دا بەر ب وێڤە چیت، وەسا مە نیشانا خودایێ وی نیشادا، دا خیانەت و دەهمەنپیسییێ ژێ بدەینە پاش، ب ڕاستی ئەو ژ بەندەیێت مە یێت هەلبژاتییە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱسۡتَبَقَا ٱلۡبَابَ وَقَدَّتۡ قَمِيصَهُۥ مِن دُبُرٖ وَأَلۡفَيَا سَيِّدَهَا لَدَا ٱلۡبَابِۚ قَالَتۡ مَا جَزَآءُ مَنۡ أَرَادَ بِأَهۡلِكَ سُوٓءًا إِلَّآ أَن يُسۡجَنَ أَوۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
25. و هەردو بەزینە دەرگەهی [یووسفی دڤیا دەرگەهی ڤەكەت و بڕەڤیت، و ژنا سەروەری دڤیا د بەرڕا بكەت، دا نەهێلیت دەركەڤیت]، و قەمیسێ وی ژ پشتێڤە گرت و كێشا و دڕاند، و هەردووكان زەلامێ ژنێ د دەرگەهیدا دیت، ئینا ژنێ گۆت: جزایێ وی كەسی چیە یێ خرابی بۆ مالا تە بڤێت و خیانەتێ ل تە بكەت، ژ هندێ پێڤەتر بێتە زیندانكرن یان ب ئیزایەكا دژوار بێتە ئیزادان.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ هِيَ رَٰوَدَتۡنِي عَن نَّفۡسِيۚ وَشَهِدَ شَاهِدٞ مِّنۡ أَهۡلِهَآ إِن كَانَ قَمِيصُهُۥ قُدَّ مِن قُبُلٖ فَصَدَقَتۡ وَهُوَ مِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ
26. [یووسف] گۆت: وێ ب خورتی ئەز داخوازكرمە دەڤ خۆ [ئەز ژ بەر وێ ڕەڤیم دا دەركەڤم، تو هاتییە د دەرگەهیدا] و د وی وەختیدا شاهدەكی ژ مالا وێ شادەیی دا [و گۆت]: ئەگەر قەمیسێ وی [یێ یووسفی] ژ بەرڤە دڕیابیت، ژنا تە ڕاست دبێژیت، و ئەو [یووسف] ژ درەوینانە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِن كَانَ قَمِيصُهُۥ قُدَّ مِن دُبُرٖ فَكَذَبَتۡ وَهُوَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَقَالَ نِسۡوَةٞ فِي ٱلۡمَدِينَةِ ٱمۡرَأَتُ ٱلۡعَزِيزِ تُرَٰوِدُ فَتَىٰهَا عَن نَّفۡسِهِۦۖ قَدۡ شَغَفَهَا حُبًّاۖ إِنَّا لَنَرَىٰهَا فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
30. و كۆمەكا ژنان د باژێریدا گۆتن: ژنا سەروەرێ مسرێ بەردەستكێ خۆ داخواز دكەتە دەڤ خۆ، ب ڕاستی ڤیانا وی پەردەیا دلێ وێ هنگاڤتییە، ب ڕاستی ئەم وێ د خەلەتییەكا ئاشكەرادا دبینین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا سَمِعَتۡ بِمَكۡرِهِنَّ أَرۡسَلَتۡ إِلَيۡهِنَّ وَأَعۡتَدَتۡ لَهُنَّ مُتَّكَـٔٗا وَءَاتَتۡ كُلَّ وَٰحِدَةٖ مِّنۡهُنَّ سِكِّينٗا وَقَالَتِ ٱخۡرُجۡ عَلَيۡهِنَّۖ فَلَمَّا رَأَيۡنَهُۥٓ أَكۡبَرۡنَهُۥ وَقَطَّعۡنَ أَيۡدِيَهُنَّ وَقُلۡنَ حَٰشَ لِلَّهِ مَا هَٰذَا بَشَرًا إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا مَلَكٞ كَرِيمٞ
31. ڤێجا وەختێ [ژنا سەروەری] نەكامییا وان بهیستی، هنارتە دویڤ وانڕا، و بالگەهـ بۆ ئامادەكرن، و هەر ئێكێ كێرەك بۆ ئینا و داڤێ، ئینا گۆتە یووسف: دەركەڤە ناڤ وان [خۆ نیشا وان بدە]، ڤێجا وەختێ چاڤێ وان ب یووسفی كەڤتی، مەزن و بێ نموونە دانان [های ژ خۆ نەمان]، و دەستێت خۆ بڕین و گۆتن: حاشای خودێ ئەڤە مرۆڤ بیت، ئەڤە ژ ملیاكەتەكێ ب ڕێز و خودان قەدر پێڤەتر نینە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَتۡ فَذَٰلِكُنَّ ٱلَّذِي لُمۡتُنَّنِي فِيهِۖ وَلَقَدۡ رَٰوَدتُّهُۥ عَن نَّفۡسِهِۦ فَٱسۡتَعۡصَمَۖ وَلَئِن لَّمۡ يَفۡعَلۡ مَآ ءَامُرُهُۥ لَيُسۡجَنَنَّ وَلَيَكُونٗا مِّنَ ٱلصَّٰغِرِينَ
32. [ئینا ژنا سەروەرێ مسرێ] گۆت: ئەها ئەڤە بوو یا هەوە بۆ من دكرە كێماسی و ئەز پێ لۆمەدار دكرم، و ب ڕاستی من ئەو یێ داخوازكرییە دەڤ خۆ، و خۆ دا پاش و خۆ ئاسێ كر، و ئەگەر ئەو تشتێ ئەز ژێ دخوازم نەكەت، بێ گۆمان دێ ئێتە زیندانكرن، و دێ بیتە ژ وان ئەوێت ڕسوا و ڕەزیل.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ رَبِّ ٱلسِّجۡنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدۡعُونَنِيٓ إِلَيۡهِۖ وَإِلَّا تَصۡرِفۡ عَنِّي كَيۡدَهُنَّ أَصۡبُ إِلَيۡهِنَّ وَأَكُن مِّنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
33. یووسفی گۆت: خودێوۆ، من زیندان پێ خۆشترە ژ وێ یا ئەو داخوازا من بۆ دكەن، و ئەگەر تو فندوفێلێت وان ژ من نەدەیە پاش، دێ ب نك وانڤە چم، و دێ بمە ژ نەزانان.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَٱسۡتَجَابَ لَهُۥ رَبُّهُۥ فَصَرَفَ عَنۡهُ كَيۡدَهُنَّۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ثُمَّ بَدَا لَهُم مِّنۢ بَعۡدِ مَا رَأَوُاْ ٱلۡأٓيَٰتِ لَيَسۡجُنُنَّهُۥ حَتَّىٰ حِينٖ
35. پاشی بۆ وان [كاربدەستان] وەسا دیاربوو، پشتی بەلگە و نیشان ل سەر بێ گونەهی و ڕوی سپیاتییا یووسفی دیتین، [یا باش ئەوە] هەتا دەمەكێ نەیێ ئاشكەرا زیندان بكەن [دا هزرا گونەهكارییێ ژێ بێتەكرن، و شەرما خۆ ژی پێ بڤەشێرن].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَدَخَلَ مَعَهُ ٱلسِّجۡنَ فَتَيَانِۖ قَالَ أَحَدُهُمَآ إِنِّيٓ أَرَىٰنِيٓ أَعۡصِرُ خَمۡرٗاۖ وَقَالَ ٱلۡأٓخَرُ إِنِّيٓ أَرَىٰنِيٓ أَحۡمِلُ فَوۡقَ رَأۡسِي خُبۡزٗا تَأۡكُلُ ٱلطَّيۡرُ مِنۡهُۖ نَبِّئۡنَا بِتَأۡوِيلِهِۦٓۖ إِنَّا نَرَىٰكَ مِنَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
36. و دو گەنج د گەل وی چۆنە د زیندانێڤە [ئێك نانپێژێ خوندكاری بوو، یێ دی ئاڤگێڕێ وی بوو]، ئێك ژ وان گۆت: من د خەونا خۆدا ددیت من تری دگڤاشت و مەی (عەرەق) چێ دكر، و یێ دی گۆت: من ددیت نان ل سەر سەرێ من بوو و بالندەیان ژێ دخوار، ڤێجا تو بۆ مە ڕاڤەكرنا ڤێ بێژە، ب ڕاستی ئەم تە خۆش مرۆڤ و جوامێر دبینین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ لَا يَأۡتِيكُمَا طَعَامٞ تُرۡزَقَانِهِۦٓ إِلَّا نَبَّأۡتُكُمَا بِتَأۡوِيلِهِۦ قَبۡلَ أَن يَأۡتِيَكُمَاۚ ذَٰلِكُمَا مِمَّا عَلَّمَنِي رَبِّيٓۚ إِنِّي تَرَكۡتُ مِلَّةَ قَوۡمٖ لَّا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَهُم بِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ كَٰفِرُونَ
37. [یووسفی گۆت] هێژ خوارن نەهاتییە بەر هەوە ئەگەر من بۆ هەوە نەگۆتبیت كا چ خوارنە، بەری بۆ هەوە بهێت، و ئەڤە ئەو زانینەیە یا خودایێ من نیشا من دایی، ب ڕاستی من دینێ ملەتەكی یێ هێلایی باوەرییێ ب خودێ نائینن، و ژ ئاخرەتێ ژی بێ باوەرن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱتَّبَعۡتُ مِلَّةَ ءَابَآءِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَۚ مَا كَانَ لَنَآ أَن نُّشۡرِكَ بِٱللَّهِ مِن شَيۡءٖۚ ذَٰلِكَ مِن فَضۡلِ ٱللَّهِ عَلَيۡنَا وَعَلَى ٱلنَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَشۡكُرُونَ
38. و من دینێ باب و باپیرێت خۆ ئیبراهیم و ئیسحاق و یەعقووبی گرت، و بۆ مە [مال پێغەمبەران] دورست نینە ئەم تشتەكی بۆ خودێ بكەینە هەڤپشك، و ئەڤە [كو ئەم پێغەمبەر ژ گونەهان پارستینە] كەرەما خودێیە، ل سەر مە و ل سەر مرۆڤان [دەمێ پێغەمبەر بۆ ڕاستەڕێكرنا وان هاتینە هنارتن]، بەلێ پا باراپتر ژ مرۆڤان [ڤێ نوزانن] سوپاسییا خودێ ناكەن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مَا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِهِۦٓ إِلَّآ أَسۡمَآءٗ سَمَّيۡتُمُوهَآ أَنتُمۡ وَءَابَآؤُكُم مَّآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بِهَا مِن سُلۡطَٰنٍۚ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُۚ ذَٰلِكَ ٱلدِّينُ ٱلۡقَيِّمُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
40. ئەو پەرستییێت هوین ژ بلی خودێ دپەرێسن ژ ناڤان پێڤەتر نینن، هەوە و باب و باپیرێت خۆ یێت ب ناڤكرین [و پەرستی دانایین]، خودێ چو بەلگە و نیشان پێ نەهنارتینە، ژ خودێ پێڤەتر كەس حوكمی د چێكرییاندا ناكەت، ئەمرێ كری كو هوین ژ وی پێڤەتر چو نەپەرێسن، ئەڤەیە دینێ ڕاست و دورست بەلێ پاراپتر ژ خەلكی ڤێ نوزانن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يَٰصَٰحِبَيِ ٱلسِّجۡنِ أَمَّآ أَحَدُكُمَا فَيَسۡقِي رَبَّهُۥ خَمۡرٗاۖ وَأَمَّا ٱلۡأٓخَرُ فَيُصۡلَبُ فَتَأۡكُلُ ٱلطَّيۡرُ مِن رَّأۡسِهِۦۚ قُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ ٱلَّذِي فِيهِ تَسۡتَفۡتِيَانِ
41. هەی هەڤالێت من یێت زیندانێ، هندی ئێك ژ هەوەیە دێ زڤڕیتەڤە سەر كارێ خۆ، و دێ مەیێ (عەرەقێ) دەتە سەروەرێ خۆ، و هندی یێ دییە دێ ب دارێڤە ئێتە هەلاویستن و دێ ئێتە كوشتن، و بالندە دێ سەرێ وی خۆن، و ئەو كارێ هوین هەردو ژ من دپرسن ب دویماهیك هات و [ئەوا من گۆتییە هەوە] دێ هەر چێ بیت ژی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُۥ نَاجٖ مِّنۡهُمَا ٱذۡكُرۡنِي عِندَ رَبِّكَ فَأَنسَىٰهُ ٱلشَّيۡطَٰنُ ذِكۡرَ رَبِّهِۦ فَلَبِثَ فِي ٱلسِّجۡنِ بِضۡعَ سِنِينَ
42. و یووسفی گۆتە وی، یێ وی هزردكر، ژ هەردووكان ئەو دێ ئێتە بەردان، بەحسێ من ل دەڤ خوندكارێ خۆ بكە [چیڕۆكا من بۆ بێژە بەلكی من ژ ڤێرێ دەربێخیت و بزانیت ئەز یێ بێ گونەهم] بەلێ شەیتانی ژ بیرێ بر بەحسێ یووسفی بۆ خوندكارێ خۆ بكەت. ڤێجا چەند سالەكان یووسف ما د زیندانێڤە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ إِنِّيٓ أَرَىٰ سَبۡعَ بَقَرَٰتٖ سِمَانٖ يَأۡكُلُهُنَّ سَبۡعٌ عِجَافٞ وَسَبۡعَ سُنۢبُلَٰتٍ خُضۡرٖ وَأُخَرَ يَابِسَٰتٖۖ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمَلَأُ أَفۡتُونِي فِي رُءۡيَٰيَ إِن كُنتُمۡ لِلرُّءۡيَا تَعۡبُرُونَ
43. [پشتی دەمەكی خوندكارێ مسرێ ب خۆ، خەونەك دیت و هەمی خەونزان كۆمكرن، بەلێ كەس ب سەر ڕاڤەكرنا خەونا وی هەلنەبوو] خوندكاری گۆت: ب ڕاستی من د خەونێدا ددیت، حەفت چێلێت قەلەو، حەفتێت لاواز ئەو [یێت قەلەو] دخوارن، و من ددیت حەفت گولییێت كەسك یێت دانگرتی، حەفتێت دی یێت هشك خۆ تێ ئالاندبوون و كەڤتبوونە سەر، ڤێجا گەلی ڕویسپی و ماقویلان، ڕاڤەكرنا ڤێ خەونا من، بۆ من بێژن، ئەگەر هوین ڕاڤەكرنا خەونان بزانن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُوٓاْ أَضۡغَٰثُ أَحۡلَٰمٖۖ وَمَا نَحۡنُ بِتَأۡوِيلِ ٱلۡأَحۡلَٰمِ بِعَٰلِمِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ ٱلَّذِي نَجَا مِنۡهُمَا وَٱدَّكَرَ بَعۡدَ أُمَّةٍ أَنَا۠ أُنَبِّئُكُم بِتَأۡوِيلِهِۦ فَأَرۡسِلُونِ
45. و ئەوێ ژ وان هەردووكان [ئەوێت د گەل یووسفی د زیندانێڤە] هاتییە بەردان، و پشتی دەمەكێ درێژ ژ نوی یووسف هاتییە بیرێ، گۆت: ئەز دێ بۆ هەوە ڕاڤەكرنا ڤێ خەونێ بێژم، كا من بهنێرنە زیندانێ دەڤ یووسفی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يُوسُفُ أَيُّهَا ٱلصِّدِّيقُ أَفۡتِنَا فِي سَبۡعِ بَقَرَٰتٖ سِمَانٖ يَأۡكُلُهُنَّ سَبۡعٌ عِجَافٞ وَسَبۡعِ سُنۢبُلَٰتٍ خُضۡرٖ وَأُخَرَ يَابِسَٰتٖ لَّعَلِّيٓ أَرۡجِعُ إِلَى ٱلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَعۡلَمُونَ
46. [ڤێجا وەختێ چۆیە دەڤ یووسفی د زیندانێڤە] گۆت: یووسف هەی مرۆڤێ زێدە ڕاستگۆ، كا بۆ مە ڤێ خەونێ ڕاڤە بكە، حەفت چێلێت لاواز حەفت چێلێت قەلەو دخوارن، و حەفت گولییێت هشك خۆ ب سەر حەفتێت كەسك دادابوو، دا ئەز بزڤڕمە ناڤ خەلكی، و ڕاڤەكرنا ڤێ خەونێ بزانن و قەدرێ تە ژی بزانن، و تە ژ زیندانێ دەربێخن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ ٱئۡتُونِي بِهِۦۖ فَلَمَّا جَآءَهُ ٱلرَّسُولُ قَالَ ٱرۡجِعۡ إِلَىٰ رَبِّكَ فَسۡـَٔلۡهُ مَا بَالُ ٱلنِّسۡوَةِ ٱلَّٰتِي قَطَّعۡنَ أَيۡدِيَهُنَّۚ إِنَّ رَبِّي بِكَيۡدِهِنَّ عَلِيمٞ
50. و خوندكاری گۆت: كا یووسفی بۆ من بینن، ڤێجا وەختێ ئێلچییێ خوندكاری هاتییە دەڤ، [یووسفی] گۆتێ: بزڤڕە دەڤ خوندكارێ خۆ، و بێژێ [پسیارێ ژێ بكە] وان ژنان چ بوو ئەوێت دەستێت خۆ بڕین؟ ب ڕاستی خودایێ من ئاگەهـ ژ فندوفێلێت وان هەیە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ مَا خَطۡبُكُنَّ إِذۡ رَٰوَدتُّنَّ يُوسُفَ عَن نَّفۡسِهِۦۚ قُلۡنَ حَٰشَ لِلَّهِ مَا عَلِمۡنَا عَلَيۡهِ مِن سُوٓءٖۚ قَالَتِ ٱمۡرَأَتُ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡـَٰٔنَ حَصۡحَصَ ٱلۡحَقُّ أَنَا۠ رَٰوَدتُّهُۥ عَن نَّفۡسِهِۦ وَإِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
51. [خوندكاری گازی وان ژنان كر] و گۆتێ: هەوە چ بوو وەختێ هەوە یووسف داخوازكرییە دەڤ خۆ [ئەرێ هەوە خرابییەك ژێ دیتبوو] گۆتن: حاشایی خودێ [ئەو خرابییەكێ بكەت] مە چو خرابی ژێ نەدیتییە [وێ گاڤێ] ژنا سەروەری گۆت: ئەها ڤێ گاڤێ ڕاستی دیاربوو، من ئەو یێ داخوازكری و ئەو یێ بەرییە، و ئەو ب ڕاستی ژ ڕاستگۆیانە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ذَٰلِكَ لِيَعۡلَمَ أَنِّي لَمۡ أَخُنۡهُ بِٱلۡغَيۡبِ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي كَيۡدَ ٱلۡخَآئِنِينَ
52. یووسف گۆت: من ئەڤ داخوازە كر [كو خوندكار پسیارا وان ژنان بكەت، كا وان چ بوو، بەری ئەز ژ زیندانێ دەركەڤم] دا سەروەر [عەزیزێ مسرێ] بزانیت من د پشتڕا خیانەت لێ نەكرییە، ب ڕاستی خودێ فندوفێلێت خائینان ب سەر نائێخیت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَمَآ أُبَرِّئُ نَفۡسِيٓۚ إِنَّ ٱلنَّفۡسَ لَأَمَّارَةُۢ بِٱلسُّوٓءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّيٓۚ إِنَّ رَبِّي غَفُورٞ رَّحِيمٞ
53. و ئەز ب ڕاستی خۆ بەری ناكەم كو چو خەلەتییان ناكەم [یووسفی ئەڤ ئاخڤتنە ژ جوامێرییا خۆ گۆت]، ب ڕاستی نەفس زێدە خرابیخوازە، ئەو [نەفس] تێ نەبیت یا خودێ دلۆڤانی پێ بری و پارستی، ب ڕاستی خودایێ من گونەهـ ژێبەر و دلۆڤانە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ ٱئۡتُونِي بِهِۦٓ أَسۡتَخۡلِصۡهُ لِنَفۡسِيۖ فَلَمَّا كَلَّمَهُۥ قَالَ إِنَّكَ ٱلۡيَوۡمَ لَدَيۡنَا مَكِينٌ أَمِينٞ
54. و خوندكاری گۆت: وی [یووسفی] بۆ من بینن، ئەز دێ وی بۆ خۆ ب تنێ گرم [ڤێجا وەختێ یووسف هاتییە دەڤ خوندكاری] د گەل ئاخڤت و گۆتێ: تو ئەڤرۆ ل دەڤ مە خودان جهـ و خودان دەستهەلات و ئەمینداری ل سەر هەمی تشتان.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ ٱجۡعَلۡنِي عَلَىٰ خَزَآئِنِ ٱلۡأَرۡضِۖ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٞ
55. یووسفی گۆت: تو من دانە سەر گەنجخانەیێت مسرێ [گەنجخانەیێت پارە و خوارن تێدا، دا ب عەدالەت بەلاڤ بكەت و بكەتە ڕێكەك پێ بگەهیتە خەلكێ مسرێ، دا پەرستنا بوتان بهێلن و باوەرییێ ب خودێ بینن]، ب ڕاستی ئەز یێ ئەمین و پارێزەرم، و زانامە ب ڕێكێت بەلاڤكرنا وان.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي ٱلۡأَرۡضِ يَتَبَوَّأُ مِنۡهَا حَيۡثُ يَشَآءُۚ نُصِيبُ بِرَحۡمَتِنَا مَن نَّشَآءُۖ وَلَا نُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
56. و هۆسا [مە ئەو ژ زیندانێ دەرئێخست و ئێخستە دلێ خوندكاری، دا بدانیتە سەر گەنجخانەیێت مسرێ] مە یووسف د مسرێدا ب جهـ كر كو خودان شیان و ئەمر بیت، هەر جهێ بڤێت ل مسرێ بۆ خۆ بكەتە جهـ و خانی، و ئەم ب دلۆڤانییا خۆ قەنجی و كەرەمان دگەهینینە وی یێ مە بڤێت، و ئەم خەلاتێ قەنجیكاران بەرزە ناكەین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَأَجۡرُ ٱلۡأٓخِرَةِ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَجَآءَ إِخۡوَةُ يُوسُفَ فَدَخَلُواْ عَلَيۡهِ فَعَرَفَهُمۡ وَهُمۡ لَهُۥ مُنكِرُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَمَّا جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمۡ قَالَ ٱئۡتُونِي بِأَخٖ لَّكُم مِّنۡ أَبِيكُمۡۚ أَلَا تَرَوۡنَ أَنِّيٓ أُوفِي ٱلۡكَيۡلَ وَأَنَا۠ خَيۡرُ ٱلۡمُنزِلِينَ
59. ڤێجا وەختێ یووسف بارێ وان داگرتی، گۆت: ئەگەر هوین جارەكا دی هاتن برایێ خۆ یێ بابێ بۆ من بینن، ما هوین نابینن ئەز ب دورستی دپیڤم، و ئەز چێترین قەدرگرم بۆ مێڤانان.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَإِن لَّمۡ تَأۡتُونِي بِهِۦ فَلَا كَيۡلَ لَكُمۡ عِندِي وَلَا تَقۡرَبُونِ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ سَنُرَٰوِدُ عَنۡهُ أَبَاهُ وَإِنَّا لَفَٰعِلُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ لِفِتۡيَٰنِهِ ٱجۡعَلُواْ بِضَٰعَتَهُمۡ فِي رِحَالِهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَعۡرِفُونَهَآ إِذَا ٱنقَلَبُوٓاْ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَرۡجِعُونَ
62. و یووسفی گۆتە خزمەتكارێت خۆ: متایێ وان بێخنە د ناڤ بارێت واندا، بەلكی وەختێ دزڤڕنە ناڤ مرۆڤێت خۆ پێ بحەسن [وان خوارن بێ بەرانبەر یا ژ مسرێ ئینایی]، و بەلكی جارەكا دی بزڤڕنەڤە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا رَجَعُوٓاْ إِلَىٰٓ أَبِيهِمۡ قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مُنِعَ مِنَّا ٱلۡكَيۡلُ فَأَرۡسِلۡ مَعَنَآ أَخَانَا نَكۡتَلۡ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَٰفِظُونَ
63. ڤێجا وەختێ زڤڕینە دەڤ بابێ خۆ، گۆتن: بابۆ ژ پیڤانێ [ژ ئێرە و پێڤە] ئەم هاتینە بێ باركرن [ئەگەر تو برایێ مە د گەل مە نەهنێری]، ڤێجا برایێ مە د گەل مە بهنێرە دا تشتێ مە بڤێت بۆ مە بێتە پیڤان، هەبیت، و ب ڕاستی ئەم دێ چاڤێ خۆ باش دەینێ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ هَلۡ ءَامَنُكُمۡ عَلَيۡهِ إِلَّا كَمَآ أَمِنتُكُمۡ عَلَىٰٓ أَخِيهِ مِن قَبۡلُ فَٱللَّهُ خَيۡرٌ حَٰفِظٗاۖ وَهُوَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ
64. گۆت: ئەرێ ئەز ژ هەوە ئێمن ببم ل سەر، هەروەكی بەری نوكە ئەز ژ هەوە ئێمن بووییم ل سەر برایێ وی یووسف [و هوین دزانن كا چ ب سەرێ وی هات]، و خودێ چێترین پارێزڤانە، و دلۆڤانترین دلۆڤانە [ئانكو من ئەو هێلا ب هیڤییا خودێڤە ئەو پارێزییێ بۆ من لێ بكەت، و ل من بزڤڕینیتەڤە، ئەگەر بهێلمە ب هیڤییا هەوەڤە، ئەو ژی دێ د ڕێكا یووسفیدا چیت].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَمَّا فَتَحُواْ مَتَٰعَهُمۡ وَجَدُواْ بِضَٰعَتَهُمۡ رُدَّتۡ إِلَيۡهِمۡۖ قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مَا نَبۡغِيۖ هَٰذِهِۦ بِضَٰعَتُنَا رُدَّتۡ إِلَيۡنَاۖ وَنَمِيرُ أَهۡلَنَا وَنَحۡفَظُ أَخَانَا وَنَزۡدَادُ كَيۡلَ بَعِيرٖۖ ذَٰلِكَ كَيۡلٞ يَسِيرٞ
65. ڤێجا وەختێ بارێت خۆ ڤەكرین، متایێ خۆ دیتن یێ ل وان هاتییە زڤڕاندن، گۆتن: بابۆ ما مە چ یێ دی دڤێت، ئەڤە متایێ مە یێ ل مە هاتییە زڤڕاندن [ڤێجا برایێ مە د گەل مە بهنێرە]، ئەم دێ خوارنێ بۆ مرۆڤێت خۆ ئینین، و برایێ خۆ پارێزین و بارێ حێشترەكێ دێ ل خۆ زێدەكەین، و ئەڤ بارە ل سەر خوندكاری نە گەلەكە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ لَنۡ أُرۡسِلَهُۥ مَعَكُمۡ حَتَّىٰ تُؤۡتُونِ مَوۡثِقٗا مِّنَ ٱللَّهِ لَتَأۡتُنَّنِي بِهِۦٓ إِلَّآ أَن يُحَاطَ بِكُمۡۖ فَلَمَّآ ءَاتَوۡهُ مَوۡثِقَهُمۡ قَالَ ٱللَّهُ عَلَىٰ مَا نَقُولُ وَكِيلٞ
66. [یەعقووبی] گۆت: هەتا هوین بۆ من ئەهد نەكەن ب خودێ، كو هوین دێ بۆ من ئیننەڤە، ژ بلی هندێ دۆرماندۆرێت هەوە بێنەگرتن و هوین نەچار ببن [ئەگەر نە، ئەز د گەل هەوە ناهنێرم]، ڤێجا وەختێ وان ئەهد (پەیمان) دایییێ، گۆت: خودێ ل سەر ئەوا هوین دبێژن ئاگەهدار و زێرەڤانە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ يَٰبَنِيَّ لَا تَدۡخُلُواْ مِنۢ بَابٖ وَٰحِدٖ وَٱدۡخُلُواْ مِنۡ أَبۡوَٰبٖ مُّتَفَرِّقَةٖۖ وَمَآ أُغۡنِي عَنكُم مِّنَ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٍۖ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِۖ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُۖ وَعَلَيۡهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُتَوَكِّلُونَ
67. و [یەعقووبی] گۆت: كوڕێت من د دەرگەهەكی ب تنێڕا نەچنە ژۆر، و د گەلەك دەرگەهانڕا هەڕنە ژۆر، و ئەز نەشێم ئەو تشتێ خودێ بۆ هەوە نڤێسی ژ هەوە بدەمە پاش، و حوكم و فەرمان بەس یێت خودێنە، من پشتا خۆ پێ گرێدا، و یێت بڤێن پشتا خۆ قاهیم بكەن، بلا پشتا خۆ ب خودێ قاهیم بكەن. [ئەوێت خۆ دهێلنە ب هیڤییەكێڤە بلا خۆ بهێلنە ب هیڤییا خودێڤە].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَمَّا دَخَلُواْ مِنۡ حَيۡثُ أَمَرَهُمۡ أَبُوهُم مَّا كَانَ يُغۡنِي عَنۡهُم مِّنَ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٍ إِلَّا حَاجَةٗ فِي نَفۡسِ يَعۡقُوبَ قَضَىٰهَاۚ وَإِنَّهُۥ لَذُو عِلۡمٖ لِّمَا عَلَّمۡنَٰهُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
68. ڤێجا وەختێ ئەو ب ژۆر كەڤتین وەكی بابێ وان گۆتییە وان، و وی [یەعقووبی] نەدشیا تشتێ خودێ بۆ وان ڤیایی (نڤێسی) ڤەگریت یان ژێ بدەتە پاش، بەلێ تشتەك د دلێ ویدا بوو وی ژ دلێ خۆ دەرئێخست [دڤیا كوڕێت وی پێكڤە نەئێنە دیتن و كەس چاڤان ل وان نەدەت، لەوا گۆتە وان: پێكڤە د ئێك دەرگەهیڕا نەچنە ژۆر]، و ب ڕاستی ئەو [یەعقووب] یێ خودان زانینە [دزانیت قەدەرا خودێ دێ هەر ئێت و كەس نەشێت خۆ بدەتە بەر و ڤەگریت] ژ وێ زانینا مە نیشا دایی، بەلێ پا باراپتر ژ مرۆڤان ڤێ نوزانن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمۡ جَعَلَ ٱلسِّقَايَةَ فِي رَحۡلِ أَخِيهِ ثُمَّ أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ أَيَّتُهَا ٱلۡعِيرُ إِنَّكُمۡ لَسَٰرِقُونَ
70. ڤێجا وەختێ بارێت وان داگرتین، ترارێ ئاڤڤەخوارنێ كرە د بارێ برایێ خۆ یێ دەیبابیدا [پشتی كاروان ب ڕێ كەڤتی]، پاشی بانگهلدێرەكی گازیكر گەلی كاروانییان [راوەستن] هوین دزیكەرن [هەوە دزی یا كری].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ وَأَقۡبَلُواْ عَلَيۡهِم مَّاذَا تَفۡقِدُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ فَمَا جَزَٰٓؤُهُۥٓ إِن كُنتُمۡ كَٰذِبِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَبَدَأَ بِأَوۡعِيَتِهِمۡ قَبۡلَ وِعَآءِ أَخِيهِ ثُمَّ ٱسۡتَخۡرَجَهَا مِن وِعَآءِ أَخِيهِۚ كَذَٰلِكَ كِدۡنَا لِيُوسُفَۖ مَا كَانَ لِيَأۡخُذَ أَخَاهُ فِي دِينِ ٱلۡمَلِكِ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُۚ نَرۡفَعُ دَرَجَٰتٖ مَّن نَّشَآءُۗ وَفَوۡقَ كُلِّ ذِي عِلۡمٍ عَلِيمٞ
76. ئینا ژ بارێ وان دەست پێ كر، بەری یێ برایێ خۆ [دا شكێ نەبن كو ئەڤە پیلانەكە هاتییە دانان]، پاشی [ترار] ژ بارێ برایێ خۆ یێ دەیبابی ئینادەر، و هۆسا مە ئەو كار نیشادا [دا بگەهیتە وی تشتێ وی دڤیا]، و ئەو نەدشیا برایێ خۆ ل دویڤ بڕیارا [حوكمێ] خوندكاری بگەهینیتە خۆ [ئەگەر ئەڤە نەكربایە] ژ بلی حەزكرنا خودێ، هەر كەسێ مە بڤێت دێ پایەبلند كەین، و د سەر هەر زانایەكیڕا یێ ژێ زاناتر و شارەزاتر هەیە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ قَالُوٓاْ إِن يَسۡرِقۡ فَقَدۡ سَرَقَ أَخٞ لَّهُۥ مِن قَبۡلُۚ فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفۡسِهِۦ وَلَمۡ يُبۡدِهَا لَهُمۡۚ قَالَ أَنتُمۡ شَرّٞ مَّكَانٗاۖ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا تَصِفُونَ
77. [برایێت یووسف] گۆتن: ئەگەر وی دزی كربیت، ب ڕاستی برایەكێ وی ژی بەری وی دزی كربوو، و یووسف ئاخڤتنا وان داعویرا و خۆ ب سەرڤە نەبر، یا د دلێ خۆدا بۆ وان دیار نەكر، گۆت: كەس ژ هەوە خرابتر نینە [هوین ئەون یێت هەوە برایێ خۆ ژ بابێ خۆ دزی]، و ئەوا هوین دبێژن، خودێ چێتر دزانیت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡعَزِيزُ إِنَّ لَهُۥٓ أَبٗا شَيۡخٗا كَبِيرٗا فَخُذۡ أَحَدَنَا مَكَانَهُۥٓۖ إِنَّا نَرَىٰكَ مِنَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
78. گۆتن: ئەزبەنی، ب ڕاستی وی [مەخسەد برایێ دەیبابی یێ یووسف] بابەكێ پیر و دانعەمر یێ هەی [بێنا وی بێی وی نائێت]، ڤێجا تو ئێكی ژ مە شوینا وی بگرە، ب ڕاستی ئەم تە ژ قەنجیكاران دبینین [ڤێجا ڤێ قەنجییێ د گەل مە بكە].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا ٱسۡتَيۡـَٔسُواْ مِنۡهُ خَلَصُواْ نَجِيّٗاۖ قَالَ كَبِيرُهُمۡ أَلَمۡ تَعۡلَمُوٓاْ أَنَّ أَبَاكُمۡ قَدۡ أَخَذَ عَلَيۡكُم مَّوۡثِقٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَمِن قَبۡلُ مَا فَرَّطتُمۡ فِي يُوسُفَۖ فَلَنۡ أَبۡرَحَ ٱلۡأَرۡضَ حَتَّىٰ يَأۡذَنَ لِيٓ أَبِيٓ أَوۡ يَحۡكُمَ ٱللَّهُ لِيۖ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلۡحَٰكِمِينَ
80. ڤێجا وەختێ ئەو ژێ بێ هیڤی بوویین، خۆ ڤەدەركرن و بوو پست پستا وان د گەل ئێك، برایێ وان یێ ژ هەمییان مەزنتر گۆت: ئەرێ ما هوین نوزانن بابێ هەوە پەیمانا ژ هەوە وەرگرتی [كو هوین كوڕێ وی بپارێزن، و بۆ بزڤڕیننەڤە]، و ما هوین نوزانن هەوە بەری نوكە چ سستی یا د دەرهەقێ یووسفدا كری. ڤێجا ئەز ئەردێ مسرێ ناهێلم هەتا بابێ من دەستویرییا من نەدەت، یان خودێ بڕیارا خۆ د دەرهەقێ مندا بدەت [كو ژێ دەركەڤم یان بمرم، یان شیانێ بدەتە من ئەز برایێ خۆ ژ وان بستینم]، و ئەو چێترین حاكمە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ٱرۡجِعُوٓاْ إِلَىٰٓ أَبِيكُمۡ فَقُولُواْ يَٰٓأَبَانَآ إِنَّ ٱبۡنَكَ سَرَقَ وَمَا شَهِدۡنَآ إِلَّا بِمَا عَلِمۡنَا وَمَا كُنَّا لِلۡغَيۡبِ حَٰفِظِينَ
81. بزڤڕنەڤە دەڤ بابێ خۆ و بێژنێ: بابۆ.. كوڕێ تە دزی كر، و مە شادەیی ل سەر نەدایییە ب وی نەبیت یێ مە [ژ شەریعەتێ تە] زانی [كو یێ دزییێ بكەت، دێ پێشڤە ئێتە گرتن]، و مە چو ژ غەیبێ نەدزانی [وەختێ مە پەیمان دایییە تە، مە نەدزانی دێ دزییێ كەت و ئێتە گرتن].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَسۡـَٔلِ ٱلۡقَرۡيَةَ ٱلَّتِي كُنَّا فِيهَا وَٱلۡعِيرَ ٱلَّتِيٓ أَقۡبَلۡنَا فِيهَاۖ وَإِنَّا لَصَٰدِقُونَ
82. [و ئەگەر تو باوەر نەكەی] پسیارا خەلكێ وی گوندی بكە ئەوێ ئەم چۆیینێ [مەخسەد ئێكی بهنێرە مسرێ و پسیارا خەلكێ وێ بكە]، دیسا پسیارا وی كاروانی بكە ئەوێ ئەم د گەل هاتین، و ب ڕاستی ئەم ڕاست دبێژین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ بَلۡ سَوَّلَتۡ لَكُمۡ أَنفُسُكُمۡ أَمۡرٗاۖ فَصَبۡرٞ جَمِيلٌۖ عَسَى ٱللَّهُ أَن يَأۡتِيَنِي بِهِمۡ جَمِيعًاۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَلِيمُ ٱلۡحَكِيمُ
83. [پشتی ئەو زڤڕینە دەڤ بابێ خۆ و ئاخڤتنا برایێ مەزن بۆ گۆتی]، ئینا [یەعقووبی] گۆت: بەلێ دلێ هەوە كارەك ل بەر هەوە جوان كر و هەوە كر، ڤێجا بێنفرەهییا من بێنفرەهییەكا جوانە و یا بێ گازندەیە، هیڤی دكەم خودێ هەمییان ل من بزڤڕینیت [یووسف و برایێ وی و ئەڤێ دی ئەوێ مایییە ل مسرێ]، ب ڕاستی خودێ یێ زانایە [ب ڕەوشا من]، و كاربنەجهە [د ڤێ جەڕباندنێدا بۆ من].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَتَوَلَّىٰ عَنۡهُمۡ وَقَالَ يَٰٓأَسَفَىٰ عَلَىٰ يُوسُفَ وَٱبۡيَضَّتۡ عَيۡنَاهُ مِنَ ٱلۡحُزۡنِ فَهُوَ كَظِيمٞ
84. و یەعقووبی بەرێ خۆ ژ وان وەرگێڕا، و گۆت: ئاخ بۆ كول و كۆڤانێت یووسف، و هەردو چاڤێت وی ژ خەمێت یووسفیدا سپی بوون [هندی ڕۆندك باراندن]، و یێ تێر و تژی بوو ژ كەربێ، و كەربا خۆ دادعویرا.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ تَٱللَّهِ تَفۡتَؤُاْ تَذۡكُرُ يُوسُفَ حَتَّىٰ تَكُونَ حَرَضًا أَوۡ تَكُونَ مِنَ ٱلۡهَٰلِكِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يَٰبَنِيَّ ٱذۡهَبُواْ فَتَحَسَّسُواْ مِن يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَاْيۡـَٔسُواْ مِن رَّوۡحِ ٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ لَا يَاْيۡـَٔسُ مِن رَّوۡحِ ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ
87. كوڕێت من، هەڕن ل یووسف و برایێ وی بگەڕن و ژ ڕەحما خودێ بێ هیڤی نەبن، و ب ڕاستی ژ بلی گاوران كەسێ دی ژ ڕەحما خودێ بێ هیڤی نابیت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَيۡهِ قَالُواْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡعَزِيزُ مَسَّنَا وَأَهۡلَنَا ٱلضُّرُّ وَجِئۡنَا بِبِضَٰعَةٖ مُّزۡجَىٰةٖ فَأَوۡفِ لَنَا ٱلۡكَيۡلَ وَتَصَدَّقۡ عَلَيۡنَآۖ إِنَّ ٱللَّهَ يَجۡزِي ٱلۡمُتَصَدِّقِينَ
88. ڤێجا وەختێ ئەو چۆیینە دەڤ یووسفی، گۆتن: هەی وەزیر، ب ڕاستی ئەم و مرۆڤێت خۆ یێت بێ چارە بوویین [ژ برساندا]، و مە متایەكێ بێ سەروبەر و بێ بها یێ ئینایی، ڤێجا [ب ڤی متایێ مە یێ بێ سەروبەر] یان تمام بۆ مە بپیڤە و خێرا خۆ د گەل مە بكە [ل مە نەگرە ژ بەر بێ سەروبەرییا متایێ مە، یان زێدەی متایێ مە بدە مە، یان برایێ مە ژ كەرەما خۆ بەردە]، ب ڕاستی خودێ دێ خەلاتێ خێركەران دەتێ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ هَلۡ عَلِمۡتُم مَّا فَعَلۡتُم بِيُوسُفَ وَأَخِيهِ إِذۡ أَنتُمۡ جَٰهِلُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُوٓاْ أَءِنَّكَ لَأَنتَ يُوسُفُۖ قَالَ أَنَا۠ يُوسُفُ وَهَٰذَآ أَخِيۖ قَدۡ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡنَآۖ إِنَّهُۥ مَن يَتَّقِ وَيَصۡبِرۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
90. گۆتن: ئەرێ تو یووسف ب خۆیی، گۆت: ئەرێ ئەز یووسفم و ئەڤە ژی برایێ منە [یێ دەیبابی]، ب ڕاستی خودێ كەرەم د گەل مە كر، ب ڕاستی هەر كەسێ پارێزكارییا خودێ بكەت، و بێنا خۆ فرەهـ بكەت، خودێ خێرا [چو] قەنجیكاران بەرزە ناكەت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ لَا تَثۡرِيبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡيَوۡمَۖ يَغۡفِرُ ٱللَّهُ لَكُمۡۖ وَهُوَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ
92. [یووسفی] گۆت: ئەڤرۆ ئەز ل هەوە ناگرم، و گازندە ل سەر هەوە نینە [ما دەم هەوە خەلەتی ل سەر خۆ ئاشكەرا كر، ئەز ل هەوە ناگرم]، خودێ ل هەوە ناگریت یان خودێ ل هەوە نەگریت [و گونەهێت هەوە بغەفرینیت]، و ئەو ژ هەمی دلۆڤانان دلۆڤانترە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَمَّا فَصَلَتِ ٱلۡعِيرُ قَالَ أَبُوهُمۡ إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَۖ لَوۡلَآ أَن تُفَنِّدُونِ
94. ڤێجا وەختێ كاروان ژ مسرێ دەركەڤتی، بابێ وان گۆت [بۆ حازرێت ل دەڤ جهێ خۆ ل ئەردێ كەنعان]: بێنا یووسفی یا دئێتە من، و ئەگەر هەوە ئەز بێ هۆش و بیر خەرفتی نەدانابم، دا ژ من باوەركەن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ تَٱللَّهِ إِنَّكَ لَفِي ضَلَٰلِكَ ٱلۡقَدِيمِ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّآ أَن جَآءَ ٱلۡبَشِيرُ أَلۡقَىٰهُ عَلَىٰ وَجۡهِهِۦ فَٱرۡتَدَّ بَصِيرٗاۖ قَالَ أَلَمۡ أَقُل لَّكُمۡ إِنِّيٓ أَعۡلَمُ مِنَ ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
96. ڤێجا وەختێ مزگینئین هاتی، قەمیسێ یووسفی ئاڤێتییە سەر سەروچاڤێت وی، چاڤێت وی ڕۆن بوونەڤە، گۆت: من نەدگۆتە هەوە [بێنا یووسفی یا دئێتە من، یان من نەدگۆتە هەوە هەڕن لێ بگەڕن ژ ڕەحما خودێ بێ هیڤی نەبن]، و یا ئەز ژ خودێ دزانم، هوین نوزانن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَرَفَعَ أَبَوَيۡهِ عَلَى ٱلۡعَرۡشِ وَخَرُّواْ لَهُۥ سُجَّدٗاۖ وَقَالَ يَٰٓأَبَتِ هَٰذَا تَأۡوِيلُ رُءۡيَٰيَ مِن قَبۡلُ قَدۡ جَعَلَهَا رَبِّي حَقّٗاۖ وَقَدۡ أَحۡسَنَ بِيٓ إِذۡ أَخۡرَجَنِي مِنَ ٱلسِّجۡنِ وَجَآءَ بِكُم مِّنَ ٱلۡبَدۡوِ مِنۢ بَعۡدِ أَن نَّزَغَ ٱلشَّيۡطَٰنُ بَيۡنِي وَبَيۡنَ إِخۡوَتِيٓۚ إِنَّ رَبِّي لَطِيفٞ لِّمَا يَشَآءُۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَلِيمُ ٱلۡحَكِيمُ
100. و یووسف، دەیبابێت خۆ بلندكرن و دانانە سەر تەختی، و هەمی [دەیباب و برایێت وی پێكڤە] بۆ چۆنە سوجدەیێ [و ئەڤ سوجدەیە ل دەڤ وان یا دورست بوو، و ل جهێ سلاڤێ و قەدرگرتنێ بوو، وەكی د پێشڤەڕابوونێ و ماچكرنا دەستی]، و [یووسفی] گۆت: بابۆ.. ئەڤە ڕاڤەكرنا خەونا منە یا من بەری نوكە دیتی، خودایێ من ئەو كرە ڕاستی، و قەنجی و كەرەم د گەل من كر، وەختێ ئەز ژ زیندانێ ڕزگار كریم و هوین ژ دەشتێ و كۆچەراتێ ئینایینە ڤێرێ، پشتی شەیتانی ناڤبەرا من و برایێت من نەخۆش [خراب] كری، ب ڕاستی خودایێ من چ بڤێت، هویرك دكەت، ب ڕاستی ئەو یێ زانا و كاربنەجهە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ رَبِّ قَدۡ ءَاتَيۡتَنِي مِنَ ٱلۡمُلۡكِ وَعَلَّمۡتَنِي مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِۚ فَاطِرَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ أَنتَ وَلِيِّۦ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ تَوَفَّنِي مُسۡلِمٗا وَأَلۡحِقۡنِي بِٱلصَّٰلِحِينَ
101. خودێوۆ.. تە ژ ملك و مالدارییێ دا من، و تە ڕاڤەكرنا خەونان نیشا من دا، تویی هەی چێكەرێ ئەرد و ئەسمانان، تویی پشتەڤان و هاریكارێ من د دنیایێ و ئاخرەتێدا، من موسلمان بمرینە، و من بگەهینە ڕاستكاران.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ذَٰلِكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ ٱلۡغَيۡبِ نُوحِيهِ إِلَيۡكَۖ وَمَا كُنتَ لَدَيۡهِمۡ إِذۡ أَجۡمَعُوٓاْ أَمۡرَهُمۡ وَهُمۡ يَمۡكُرُونَ
102. [هەی موحەممەد] ئەڤە [چیڕۆكا یووسف پێغەمبەر و برایێت وی] ژ بەحس و سالۆخێت نەدیارن، ب وەحی ئەم بۆ تە دبێژین، و تو ل دەڤ وان [برایێت یووسفی] نەبوویی وەختێ خۆ كرینە ئێك [دا یووسف باڤێژنە د بیرێدا]، و وان پیلان بۆ دگێڕا.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَآ أَكۡثَرُ ٱلنَّاسِ وَلَوۡ حَرَصۡتَ بِمُؤۡمِنِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا تَسۡـَٔلُهُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۚ إِنۡ هُوَ إِلَّا ذِكۡرٞ لِّلۡعَٰلَمِينَ
104. و تو ژی [هەی موحەممەد] چو حەق و كرێیان ژ وان ناخوازی [بەرانبەر قورئانێ و ئەڤا تو بۆ وان دبێژی، وەكی زانایێت جوهییان دكەن]، و ئەڤ قورئانە ب تنێ دەرس و بیرئینانە بۆ هەمی خەلكی [نە بەس بۆ قورەیشییان ب تنێ].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا يُؤۡمِنُ أَكۡثَرُهُم بِٱللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشۡرِكُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ هَٰذِهِۦ سَبِيلِيٓ أَدۡعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا۠ وَمَنِ ٱتَّبَعَنِيۖ وَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
108. [هەی موحەممەد] بێژە: ئەڤە ڕێكا منە [كو دەعوە و بانگهلدێرییە بۆ ڤی دینی]، و ئەز ب زانین و ب بەلگەیێت ئاشكەرا بانگی بۆ ڕێكا خودێ هلددێرم، ئەز و هندی ب دویڤ من كەڤتین، و پاقژی بۆ خودێ بیت ژ هەمی كێماسییان، و ئەز نە ژ وانم یێت هەڤپشكان بۆ خودێ چێ دكەن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ إِلَّا رِجَالٗا نُّوحِيٓ إِلَيۡهِم مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡقُرَىٰٓۗ أَفَلَمۡ يَسِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَيَنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۗ وَلَدَارُ ٱلۡأٓخِرَةِ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
109. و مە بەری تە چو پێغەمبەر نەشاندینە ژ خەلكێ گوندان، مە وەحی بۆ هنارتبیت، ئەگەر زەلام نەبن [ئانكو مرۆڤ بوون نە ملیاكەت..]، ڤێجا ما ئەو د ئەردیدا ناگەڕن [و بزانن]، كا دویماهیكا یێت بەری وان بوو چ؟ و ب ڕاستی ئاخرەت بۆ پارێزكاران چێترە، ڤێجا ما هوین ڤێ نوزانن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
حَتَّىٰٓ إِذَا ٱسۡتَيۡـَٔسَ ٱلرُّسُلُ وَظَنُّوٓاْ أَنَّهُمۡ قَدۡ كُذِبُواْ جَآءَهُمۡ نَصۡرُنَا فَنُجِّيَ مَن نَّشَآءُۖ وَلَا يُرَدُّ بَأۡسُنَا عَنِ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
110. گاڤا پێغەمبەر [ژ باوەری ئینانا ملەتێت خۆ] بێ هیڤی بوویین، و هزر كرین كو ئەو درەوین هاتنە دانان ژ بەرێ ملەتێت خۆڤە، و سەركەڤتنا ئەو ل هیڤییێ نەهات، وی دەمی سەركەڤتن و هاریكارییا مە گەهشتە وان، ڤێجا ئەو هاتە ڕزگاركرن یێ مە ڤیایی [پێغەمبەر و یێت باوەری د گەل ئینایین]، و ئیزایا مە ژ ملەتێ گونەهكار نائێتە ڤەگرتن و ژێ نادەینە پاش.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَقَدۡ كَانَ فِي قَصَصِهِمۡ عِبۡرَةٞ لِّأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِۗ مَا كَانَ حَدِيثٗا يُفۡتَرَىٰ وَلَٰكِن تَصۡدِيقَ ٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَتَفۡصِيلَ كُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
111. ب ڕاستی د سەرهاتییێت واندا دەرس و چامە هەبوون بۆ ئاقلداران، ئەڤ قورئانە نە ئاخڤتنەكا چێكرییە [هەروەكی گاور دبێژن]، بەلێ ڕاستدەرئێخا كتێبێت بەری خۆیە، و دیاركەر و ڕۆنكەرە ب درێژی بۆ هەمی كاروبارێت دینی، و ڕاستەڕێیی و دلۆڤانییە بۆ وان ئەوێت باوەرییێ دئینن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وه‌رگێڕانی ماناكان سوره‌تی: سورەتی یوسف
وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی کوردی کرمانجی - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
وەرگێڕاوی ماناکانی قورئانی پیرۆز بۆ زمانی کوردی - کرمانجی، وەرگێڕان: ئیسماعیل سگێری.