وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی کوردی کرمانجی * - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
سورەتی الأنبياء
مَا يَأۡتِيهِم مِّن ذِكۡرٖ مِّن رَّبِّهِم مُّحۡدَثٍ إِلَّا ٱسۡتَمَعُوهُ وَهُمۡ يَلۡعَبُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَاهِيَةٗ قُلُوبُهُمۡۗ وَأَسَرُّواْ ٱلنَّجۡوَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ هَلۡ هَٰذَآ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُكُمۡۖ أَفَتَأۡتُونَ ٱلسِّحۡرَ وَأَنتُمۡ تُبۡصِرُونَ
3. دلێت وان د مژویل و بێ ئاگەهن، و ئەوێت ستەمكار پستەپستێ د ناڤبەرا خۆدا دكەن، و دبێژن: ئەرێ ما موحەممەد ژی نە مرۆڤە وەكی هەوە؟ ڤێجا هوین چاوا ل دویڤ سحرێ دچن و هوین ب خۆ دبینن [كو سحرە].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ رَبِّي يَعۡلَمُ ٱلۡقَوۡلَ فِي ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
4. [پێغەمبەری] گۆت: ب ڕاستی خودایێ من هەر گۆتنەكا د ئەرد و ئەسماناندا دئێتەكرن، ژێ ب ئاگەهە [ڤێجا چاوا پستەپستا هەوە دێ ل بەر بەرزەبیت]، و ئەو ب خۆ گوهدێر و زێدە زانایە [ئاگەهـ ژ هەمی گۆتن و پستەپستان هەیە، و چو ل بەر بەرزە نابیت].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
بَلۡ قَالُوٓاْ أَضۡغَٰثُ أَحۡلَٰمِۭ بَلِ ٱفۡتَرَىٰهُ بَلۡ هُوَ شَاعِرٞ فَلۡيَأۡتِنَا بِـَٔايَةٖ كَمَآ أُرۡسِلَ ٱلۡأَوَّلُونَ
5. و گۆتن [ئەڤا موحەممەد دبێژیت نەوەحییە]: تێكەلەخەون و خەونڕۆژكن، و دبیت هەما ژ دەڤ خۆ [ئەڤ قورئانە] چێكربیت، و ژ درەو ب بال خودێڤە لێدابیت، و دبیت هەلبەستڤان بیت [و ئەگەر وەسا نینە] پا بلا وەكی وان پێغەمبەرێت بەری وی هاتینە هنارتن، موعجیزەیەكێ بۆ مە بینیت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مَآ ءَامَنَتۡ قَبۡلَهُم مِّن قَرۡيَةٍ أَهۡلَكۡنَٰهَآۖ أَفَهُمۡ يُؤۡمِنُونَ
6. خەلكێ چو ژ وان گوندان، ئەوێت بەری قورەیشییان مە د هیلاك برین، باوەری ب وان موعجیزەیان نەئینایییە، ئەوێت وان ژ پێغەمبەرێت خۆ خواستین، ڤێجا ئەو دێ باوەرییێ پێ ئینن؟ [ئەگەر ببینن، نە‌و.. ئەو ببینن ژی باوەرییێ پێ نائینن].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا قَبۡلَكَ إِلَّا رِجَالٗا نُّوحِيٓ إِلَيۡهِمۡۖ فَسۡـَٔلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّكۡرِ إِن كُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
7. و مە بەری تە چو پێغەمبەر نەهنارتینە، و وەحی بۆ هنارتبیت ئەگەر زەلام نەبن [ئانكو مرۆڤ بوون، نە ملیاكەت بوون]، ڤێجا ئەگەر هوین ڤێ نەزانن پسیارا زانا و خودان كتێبان بكەن [كا پێغەمبەر هاتییە، ئەگەر مرۆڤ نەبیت و زەلام نەبیت؟].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ثُمَّ صَدَقۡنَٰهُمُ ٱلۡوَعۡدَ فَأَنجَيۡنَٰهُمۡ وَمَن نَّشَآءُ وَأَهۡلَكۡنَا ٱلۡمُسۡرِفِينَ
9. پاشی ئەو پەیمانا مە دایییە وان [كو ئەم وان ڕزگار بكەین، و نەیارێت وان بەرئاتاف بكەین]، مە ب جهـ كر و ڕاست دەرئێخست، ڤێجا ئەو و ئەوێت مە بڤێن، مە رزگار كرن، و ئەوێت زێدە د گاوری و بەرزەبوونێدا چۆیین، مە بەرئاتاف كرن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَمۡ قَصَمۡنَا مِن قَرۡيَةٖ كَانَتۡ ظَالِمَةٗ وَأَنشَأۡنَا بَعۡدَهَا قَوۡمًا ءَاخَرِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّآ أَحَسُّواْ بَأۡسَنَآ إِذَا هُم مِّنۡهَا يَرۡكُضُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَا تَرۡكُضُواْ وَٱرۡجِعُوٓاْ إِلَىٰ مَآ أُتۡرِفۡتُمۡ فِيهِ وَمَسَٰكِنِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تُسۡـَٔلُونَ
13. [ملیاكەت دێ بێژنێ] نەكەنە غار و نەڕەڤن، و ل وان نیعمەتان بزڤڕن، ئەوێت هوین پێ بەتران بوویین، و ل خانییێت خۆ بزڤڕن، بەلكی پسیار ژ هەوە بێتەكرن [كا ئەڤە چیە ب سەرێ هەوە هاتی، و كا دێ چاوا خۆ ژێ پارێزن، هەر ژ لەكەڤە].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ يَٰوَيۡلَنَآ إِنَّا كُنَّا ظَٰلِمِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا خَلَقۡنَا ٱلسَّمَآءَ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَيۡنَهُمَا لَٰعِبِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
بَلۡ نَقۡذِفُ بِٱلۡحَقِّ عَلَى ٱلۡبَٰطِلِ فَيَدۡمَغُهُۥ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٞۚ وَلَكُمُ ٱلۡوَيۡلُ مِمَّا تَصِفُونَ
18. [نە‌و.. وەنینە وەكی ئەو دبێژن] بەلێ ئەم هەقی و ڕاستییێ ب سەر پویچییێ دئێخین، [هەقی و ڕاستی] پویچییێ ناهێلیت و پویچ دكەت، ڤێجا پویچی دچیت و نامینیت، و ئیزا و نەخۆشی بۆ هەوە بیت ژ بەر وان سالۆخەتێت هوین ب بال خودێڤە لێ ددەن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يُسَبِّحُونَ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ لَا يَفۡتُرُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَمِ ٱتَّخَذُوٓاْ ءَالِهَةٗ مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ هُمۡ يُنشِرُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَوۡ كَانَ فِيهِمَآ ءَالِهَةٌ إِلَّا ٱللَّهُ لَفَسَدَتَاۚ فَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ رَبِّ ٱلۡعَرۡشِ عَمَّا يَصِفُونَ
22. و ئەگەر ژ بلی خودێ هندەك پەرستی د ئەرد و ئەسماناندا هەبانە، دا ئەرد و ئەسمان ب سەرێكدا ئێن و وێران بن، ڤێجا پاك و پاقژی بۆ خودێ بن خودانێ عەرشی، ژ وێ سالۆخەتا ئەو ب بالڤە لێ ددەن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَمِ ٱتَّخَذُواْ مِن دُونِهِۦٓ ءَالِهَةٗۖ قُلۡ هَاتُواْ بُرۡهَٰنَكُمۡۖ هَٰذَا ذِكۡرُ مَن مَّعِيَ وَذِكۡرُ مَن قَبۡلِيۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ ٱلۡحَقَّۖ فَهُم مُّعۡرِضُونَ
24. ئەرێ وان هندەك پەرستییێت دی شوینا خودێ بۆ خۆ كرینە خودێ؟ [هەی موحەممەد] بێژە وان: [ئەگەر ڕاستە ئەو بوتێت هوین دپەرێسن خودێنە، وەكی هوین دبێژن] بەلگە و نیشانا خۆ [ل سەر خوداتییا وان] بینن [و هوین نەشێن چونكی وەسا نینە] و ئەڤە، ئەو كتێبا بۆ من هاتی و كتێبێت بەری من ژی هاتین [چو بەلگە و نیشان بۆ پشتەڤانییا هەوە تێدا نینن]، بەلكی باراپتر ژ موشركان هەقییێ نوزانن، ڤێجا لەوا ڕوییێ خۆ ژێ وەردگێڕن و ژێ بێ ئاگەهن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡ وَلَا يَشۡفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ٱرۡتَضَىٰ وَهُم مِّنۡ خَشۡيَتِهِۦ مُشۡفِقُونَ
28. و خودێ دزانیت كا وان چ كرییە و كا دێ چ كەن [ئەو چو كار و گۆتنان بێی خودێ ناكەن]، و مەهدەرێ بۆ كەسێ ناكەن، بۆ وی نەبیت یێ خودێ پێ خۆش و بۆ بڤێت [ئەو ژی خودانێت خۆ و ڤێ گۆتنێنە (لا إله إلا الله) ]، و ئەو [ملیاكەت] بەردەوام د ترسا خودێدانە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَوَلَمۡ يَرَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَنَّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ كَانَتَا رَتۡقٗا فَفَتَقۡنَٰهُمَاۖ وَجَعَلۡنَا مِنَ ٱلۡمَآءِ كُلَّ شَيۡءٍ حَيٍّۚ أَفَلَا يُؤۡمِنُونَ
30. ئەرێ ما ئەوێت گاوربوویین، نەددیتن و هزرا خۆ ناكەن كو ب ڕاستی ئەرد و ئەسمان پێكڤەبوون، ڤێجا مە ژێكڤەكرن، و هەر تشتەكێ خودان ڕوح مە یێ ژ ئاڤێ چێكری، ئەرێ د گەل ڤێ ژی هێژ ئەو باوەرییێ نائینن؟!
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَۖ كُلّٞ فِي فَلَكٖ يَسۡبَحُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا جَعَلۡنَا لِبَشَرٖ مِّن قَبۡلِكَ ٱلۡخُلۡدَۖ أَفَإِيْن مِّتَّ فَهُمُ ٱلۡخَٰلِدُونَ
34. و مە بۆ كەسێ بەری تە، نەمری [هەروهەر ساخی] نەدایییە، ئەرێ ئەگەر تو مری ئەو نامرن؟ [ئەڤ ئایەتە د دەرهەقێ واندا هاتە خوارێ ئەوێت دگۆتن: ئەم دێ خۆ لێ گرین هەتا دمریت، و وان هزر نەدكر ئەو ژی دێ مرن].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِذَا رَءَاكَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِن يَتَّخِذُونَكَ إِلَّا هُزُوًا أَهَٰذَا ٱلَّذِي يَذۡكُرُ ءَالِهَتَكُمۡ وَهُم بِذِكۡرِ ٱلرَّحۡمَٰنِ هُمۡ كَٰفِرُونَ
36. و وەختێ ئەوێت گاوربوویین تە دبینن تڕانەیان ب تە دكەن، و دبێژنە ئێكدو: ئەڤەیە ب خرابی بەحسێ بوتێت هەوە دكەت؟ [و ئەو پێغەمبەری عەیبدار دبینن، كو بەحسێ بوتێت وان ب خرابی بكەت] و ئەو ب خۆ باوەرییێ نائینن كو خودایێ دلۆڤان یێ بێ هەڤال و هەڤپشكە، ڤێجا هەر وەختەكێ بەحسێ تاك و تەنیایییا خودایێ دلۆڤان هاتەكرن، پەسەند ناكەن و باوەرییێ پێ نائینن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
خُلِقَ ٱلۡإِنسَٰنُ مِنۡ عَجَلٖۚ سَأُوْرِيكُمۡ ءَايَٰتِي فَلَا تَسۡتَعۡجِلُونِ
37. مرۆڤ یێ ل سەر لەزێ هاتییە خۆرستكرن و چێكرن [بەری وەختی لەزێ ل تشتی دكەت]. [ئەڤ ئایەتە د دەرهەقێ قورەیشییاندا هاتییە خوارێ، وەختێ وان لەز ل وێ ئیزایێ دكر ئەوا پێغەمبەری ژێ دگۆت] نێزیك ئەز دێ نیشان و ئایەتێت خۆ نیشا هەوە دەم، ڤێجا لەزێ ل من نەكەن [كو ئەز بەری وەختێ دیاركری بۆ هەوە بینم].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَقُولُونَ مَتَىٰ هَٰذَا ٱلۡوَعۡدُ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَوۡ يَعۡلَمُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ حِينَ لَا يَكُفُّونَ عَن وُجُوهِهِمُ ٱلنَّارَ وَلَا عَن ظُهُورِهِمۡ وَلَا هُمۡ يُنصَرُونَ
39. ئەگەر ئەوێت گاوربوویین زانیبانە وەختێ ئاگر دۆماندۆرێت وان دگریت، ل وان دئێتە ئێك، و نەشێن ئاگری ژ سەروچاڤ و پشتێت خۆ بدەنە پاش، و هاریكاری و پشتەڤانی ژی بۆ وان نائێتەكرن، وان لەز ل ئیزایی نەدكر.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَمۡ لَهُمۡ ءَالِهَةٞ تَمۡنَعُهُم مِّن دُونِنَاۚ لَا يَسۡتَطِيعُونَ نَصۡرَ أَنفُسِهِمۡ وَلَا هُم مِّنَّا يُصۡحَبُونَ
43. یان ژی وان ژ بلی مە هندەك پەرستییێت دی هەنە، وان ژ ئیزایا مە ددەنە پاش؟! ئەو [پەرستییێت وان گرتین] نەشێن هاریكارییا خۆ بكەن [هەتا هاریكارییا وان بكەن]، و بەڕەڤانییێ ژ وێ ئیزایێ ناكەن یا ئەم دئینینە سەرێ وان [یان هاریكاری ژ مە بۆ وان نائێتە دان].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
بَلۡ مَتَّعۡنَا هَٰٓؤُلَآءِ وَءَابَآءَهُمۡ حَتَّىٰ طَالَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡعُمُرُۗ أَفَلَا يَرَوۡنَ أَنَّا نَأۡتِي ٱلۡأَرۡضَ نَنقُصُهَا مِنۡ أَطۡرَافِهَآۚ أَفَهُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ
44. و مە نیعمەت د گەل وان و باب و باپیرێت وان كرن، ژیەكێ درێژ د خۆشیاندا بۆراندین [ڤێجا وان هزر دكر ئەڤ نیعمەتە هەر دێ مینن، و ئەو هەر دێ د دنیایێدا ساخ مینن و نامرن، ڤێجا د سەرداچۆن]، ئەرێ ما ئەو نابینن [و تێناگەهن] ئەم ئەردێت وان ژ هەمی ڕەخانڤە كێم دكەین [ب دەستێت موسلمانانڤە دبەین، و ژ دەستێت وان دەردئێخین]، یان ژی ما ئەو نابینن ئەم ئەردێ دێم بەرە بەرە كێم دكەین و بەر ئاڤێ دئێحین، ڤێجا ئەون یێت سەركەڤتی [یان ئەمین]؟!
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ إِنَّمَآ أُنذِرُكُم بِٱلۡوَحۡيِۚ وَلَا يَسۡمَعُ ٱلصُّمُّ ٱلدُّعَآءَ إِذَا مَا يُنذَرُونَ
45. [هەی موحەممەد] بێژە: ئەز بەس ب وەحییێ هەوە هشیار دكەم و پێ دترسینم، بەلێ یێ كەڕ (نەبهیس) گول گازییێ نابیت دەمێ دئێتە ئاگەهداركرن [ئانكو گەلی موشركان هوین وەكی مرۆڤێت كەڕن، هوین چو فایدەیی ژ ڤێ هشیاركرنێ نابینن].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَنَضَعُ ٱلۡمَوَٰزِينَ ٱلۡقِسۡطَ لِيَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ فَلَا تُظۡلَمُ نَفۡسٞ شَيۡـٔٗاۖ وَإِن كَانَ مِثۡقَالَ حَبَّةٖ مِّنۡ خَرۡدَلٍ أَتَيۡنَا بِهَاۗ وَكَفَىٰ بِنَا حَٰسِبِينَ
47. و ئەم ترازیێت ڕاست و دورست بۆ ڕۆژا قیامەتێ دێ دانین، ڤێجا كەسێ كێمترین ستەم ژی لێ نائێتەكرن [نە خێرێت وی كێم دبن، و نە ژی گونەهێت وی زێدە دبن]، خۆ ئەگەر [خرابی یان باشییا وی] تەمەتی دندكەكا تۆڤێ خەندەلكێ ژی بیت، ئەم دێ ئینین [و بۆ كێشین]، ژ خۆ بۆ حسێب و هەژمارتنێ، ئەم بەسی خۆینە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِذۡ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوۡمِهِۦ مَا هَٰذِهِ ٱلتَّمَاثِيلُ ٱلَّتِيٓ أَنتُمۡ لَهَا عَٰكِفُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ وَجَدۡنَآ ءَابَآءَنَا لَهَا عَٰبِدِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ لَقَدۡ كُنتُمۡ أَنتُمۡ وَءَابَآؤُكُمۡ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُوٓاْ أَجِئۡتَنَا بِٱلۡحَقِّ أَمۡ أَنتَ مِنَ ٱللَّٰعِبِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ بَل رَّبُّكُمۡ رَبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ ٱلَّذِي فَطَرَهُنَّ وَأَنَا۠ عَلَىٰ ذَٰلِكُم مِّنَ ٱلشَّٰهِدِينَ
56. گۆت: [نەخێر ئەو نە خودایێت هەوەنە] بەلێ خودایێ هەوە خودانێ ئەرد و ئەسمانانە، ئەوێ ئەرد و ئەسمان چێكرین، و ئەز ل سەر ڤێ چەندێ [كو خودا خودایێ هەوەیە، و چێكەرێ ئەرد و ئەسمانانە] ژ شاهدامە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَتَٱللَّهِ لَأَكِيدَنَّ أَصۡنَٰمَكُم بَعۡدَ أَن تُوَلُّواْ مُدۡبِرِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَجَعَلَهُمۡ جُذَٰذًا إِلَّا كَبِيرٗا لَّهُمۡ لَعَلَّهُمۡ إِلَيۡهِ يَرۡجِعُونَ
58. ڤێجا [پشتی چۆیین] ئیبراهیمی هەمی بوتێت وان پرت پرت كرن، یێ مەزن تێ نەبیت، دا بۆ پسیارێ لێ بزڤڕن [پسیار ژێ بكەن كا كێ شكاندینە، و بزانن وان چو پێ چێ نابیت، یان ژی دا بزڤڕنە ئیبراهیمی، دا وی سەنەمی بۆ وان بكەتە نیشان كو ئەو یێت خەلەتن].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ سَمِعۡنَا فَتٗى يَذۡكُرُهُمۡ يُقَالُ لَهُۥٓ إِبۡرَٰهِيمُ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ فَأۡتُواْ بِهِۦ عَلَىٰٓ أَعۡيُنِ ٱلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَشۡهَدُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُوٓاْ ءَأَنتَ فَعَلۡتَ هَٰذَا بِـَٔالِهَتِنَا يَٰٓإِبۡرَٰهِيمُ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَرَجَعُوٓاْ إِلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ فَقَالُوٓاْ إِنَّكُمۡ أَنتُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
64. ڤێجا [ئەو بوتپەرست] ل خۆ زڤڕین [وان ب خۆ گۆتە ئێكدو پشتی بۆ وان دیاربووی، ئەو بوتێت وان دپەرستن هندەك لەشێت هشكن، و وان ستەما ل خۆ كری وەختێ ئەو پەرستین یێت نەشێن باخڤن]، و گۆتن: ب ڕاستی هوین یێت ستەمكارن [ئانكو ئەم یێت ستەمكارین وەختێ ئەم ڤان دپەرێسین، نە ئەوێ ئەو شكاندین].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ثُمَّ نُكِسُواْ عَلَىٰ رُءُوسِهِمۡ لَقَدۡ عَلِمۡتَ مَا هَٰٓؤُلَآءِ يَنطِقُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأَرَادُواْ بِهِۦ كَيۡدٗا فَجَعَلۡنَٰهُمُ ٱلۡأَخۡسَرِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَجَعَلۡنَٰهُمۡ أَئِمَّةٗ يَهۡدُونَ بِأَمۡرِنَا وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡهِمۡ فِعۡلَ ٱلۡخَيۡرَٰتِ وَإِقَامَ ٱلصَّلَوٰةِ وَإِيتَآءَ ٱلزَّكَوٰةِۖ وَكَانُواْ لَنَا عَٰبِدِينَ
73. و مە ئەو كرنە پێشی، ب فەرمانا مە ڕاستەڕێكرنێ دكەن، و مە وەحی بۆ وان هنارت كو كارێت چاك بكەن، و نڤێژان بكەن، و زەكاتێ بدەن، و هەمییان ئەم دپەرستین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلُوطًا ءَاتَيۡنَٰهُ حُكۡمٗا وَعِلۡمٗا وَنَجَّيۡنَٰهُ مِنَ ٱلۡقَرۡيَةِ ٱلَّتِي كَانَت تَّعۡمَلُ ٱلۡخَبَٰٓئِثَۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَوۡمَ سَوۡءٖ فَٰسِقِينَ
74. و (لوط) ژی مە كربوو پێشی، و مە پێغەمبەراتی و تێگەهشتن و زانین دابوویێ، و مە ئەو ژ وی گوندێ پویچاتی دكرن [كو زەلام تالۆقی زەلامی دبوو] ڕزگار كر، ب ڕاستی ئەو ملەتەكێ خراب و ژ ڕێ دەركەڤتی بوون.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأَدۡخَلۡنَٰهُ فِي رَحۡمَتِنَآۖ إِنَّهُۥ مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَنُوحًا إِذۡ نَادَىٰ مِن قَبۡلُ فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ فَنَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِيمِ
76. و بەری ڤان پێغەمبەران، نووحی ژی گازی خودایێ خۆ كر [كو ئەم وی ڕزگار بكەین و ملەتێ وی د هیلاك ببەین، پشتی بێ هیڤی بووی ئەو باوەرییێ بینن]، ڤێجا مە دوعایا وی قەبویل كر، و مە ئەو و مالا وی ژ تۆفانێ، و كۆڤانەكا مەزن رزگار كرن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَنَصَرۡنَٰهُ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَآۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَوۡمَ سَوۡءٖ فَأَغۡرَقۡنَٰهُمۡ أَجۡمَعِينَ
77. و مە ئەو ژ وی ملەتێ نیشان و ئایەتێت مە درەو ددانان، پاراست و بەڕەڤانی ژێ كر [كو نەشێن چو ئەزیەتێ بگەهیننێ]، ب ڕاستی ئەو ملەتەكێ خراب بوون، ڤێجا ژ بەر هندێ مە ئەو هەمی [بچویك و مەزن] د ئاڤێدا خەندقاندن [چونكی یێت بەردەوام بوون ل سەر گونەهێ].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَدَاوُۥدَ وَسُلَيۡمَٰنَ إِذۡ يَحۡكُمَانِ فِي ٱلۡحَرۡثِ إِذۡ نَفَشَتۡ فِيهِ غَنَمُ ٱلۡقَوۡمِ وَكُنَّا لِحُكۡمِهِمۡ شَٰهِدِينَ
78. و بەحسێ داوود و سولەیمانی بكە وەختێ هەردووكان حوكم د دەرهەقێ زەڤییا چاندیدا كری، وەختێ پەزێ هندەكان ب شەڤ كەڤتییە د ناڤدا [و پویچ كری] [و هەردووكان شریعەت د ناڤبەرا هەردو جویناندا دكر، خودانێت پەزی و یێت زەڤییێ]، و ئەم ل سەر حوكمێ هەردوكان شاهد بوویین، و مە ئاگەهـ ژێ هەبوو [و داوودی گۆت: دڤێت خودانێ پەزی، پەزێ خۆ شوینا زیانا (زەرەرا) گەهشتییە زەڤییا چاندی، بدەتە خودانێ زەڤییێ].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَفَهَّمۡنَٰهَا سُلَيۡمَٰنَۚ وَكُلًّا ءَاتَيۡنَا حُكۡمٗا وَعِلۡمٗاۚ وَسَخَّرۡنَا مَعَ دَاوُۥدَ ٱلۡجِبَالَ يُسَبِّحۡنَ وَٱلطَّيۡرَۚ وَكُنَّا فَٰعِلِينَ
79. و مە سولەیمان ب ڤی حوكمی تێگەهاند [و گۆت: دڤێت پەزی بدەینە ڤ خودانێ زەڤییێ، مفایی بۆ خۆ ژێ وەرگریت و زەڤییێ بدەینە ڤ خودانێ پەزی، و چاڤێ خۆ بدەتە زەڤییێ هەتا وەكی وێ شەڤێ لێ دكەت، ئەو شەڤا پەزێ وی كەڤتییێ، پاشی ئەو [خودانێ پەزی] زەڤییێ بۆ بهێلیت و یێ دی ژی پەزێ وی بۆ بهێلیت، ئینا داوودی گۆت دێ حوكم ئەو بیت یێ تە گۆتی]، و مە پێغەمبەراتی و زانین و تێگەهشتن دابوونە هەردوكان، و مە چیا و تەیر و تەوال بۆ داوودی سەرنەرم كربوون، د گەل وی حەمد و تەسبیحا خودێ دكرن، و ئەم ڤان تشتان دشێین بكەین، و ئەم دكەین ژی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلِسُلَيۡمَٰنَ ٱلرِّيحَ عَاصِفَةٗ تَجۡرِي بِأَمۡرِهِۦٓ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ ٱلَّتِي بَٰرَكۡنَا فِيهَاۚ وَكُنَّا بِكُلِّ شَيۡءٍ عَٰلِمِينَ
81. و مە هوڕەبا بۆ سولەیمانی سەرنەرم كربوو، ب ئەمرێ وی بچیتە وی جهێ مە پیرۆز كری، و تژی خێر و بەرەكەت كری [كو ئەردێ شامێیە]، و ب ڕاستی مە ئاگەهـ ژ هەمی تشتی هەبوو [ئانكو هەمی تشت ب زانین و ب ئەمرێ مە چێ دبوو].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمِنَ ٱلشَّيَٰطِينِ مَن يَغُوصُونَ لَهُۥ وَيَعۡمَلُونَ عَمَلٗا دُونَ ذَٰلِكَۖ وَكُنَّا لَهُمۡ حَٰفِظِينَ
82. و ژ شەیتانان، مە هندەك بۆ سەرنەرم كربوون، خۆ بۆ نقۆم دكرنە بنێ دەریایان، دا بۆ لۆلۆ و مەرجانان دەربێخن، و ژ بلی ڤی ژی، شۆلەكێ دی ژی بۆ دكر [وەكی ئاڤاكرنا باژێران، و ئاڤاهییێت بلند، یێت كو مرۆڤ نەشێن پێ ڕاببن]، و ئەم بۆ وان پارێزڤان بوویین [دا ئەو خرابییێ نەكەن، و ژ ئەمرێ سولەیمانی دەرنەكەڤن].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ فَكَشَفۡنَا مَا بِهِۦ مِن ضُرّٖۖ وَءَاتَيۡنَٰهُ أَهۡلَهُۥ وَمِثۡلَهُم مَّعَهُمۡ رَحۡمَةٗ مِّنۡ عِندِنَا وَذِكۡرَىٰ لِلۡعَٰبِدِينَ
84. ئینا مە دوعایا وی قەبویل كر، و ئەو دەردێ گرتی، مە ژێ دا پاش، و مە كوڕ و كچێت وی، و جارەكا دی تەمەتی وان ژ دلۆڤانییا خۆ دانێ، دا عیبادەتكەر بیرا خۆ بینن، و بێنا خۆ فرەهـ بكەن، هەروەكی ئەییووبی بێنا خۆ فرەهكری.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِدۡرِيسَ وَذَا ٱلۡكِفۡلِۖ كُلّٞ مِّنَ ٱلصَّٰبِرِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَذَا ٱلنُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَٰضِبٗا فَظَنَّ أَن لَّن نَّقۡدِرَ عَلَيۡهِ فَنَادَىٰ فِي ٱلظُّلُمَٰتِ أَن لَّآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنتَ سُبۡحَٰنَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
87. و بەحسێ خودانێ نەهنگی بكە، وەختێ كەربگرتی دەركەڤتی، و هزركر ئەم ب چو جزایان وی تەنگاڤ ناكەین [ڤێجا ئەو ژ گەمییێ هاتە هاڤێتن، و نەهنگی داعویرا]، ئینا د تاریستاناندا [تارییا شەڤێ، تارییا دەریایێ و تارییا زكێ نەهنگی] هەواركر.. خودێوۆ ب ڕاستی ژ بلی تە چو پەرستی نینن، پاكی و پاقژی [ژ هەمی كێماسییان] هەر بۆ تەیە، ب ڕاستی [ئەز هێژایی ڤی جزاییمە و]، من ستەم ل خۆ كر.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَزَكَرِيَّآ إِذۡ نَادَىٰ رَبَّهُۥ رَبِّ لَا تَذَرۡنِي فَرۡدٗا وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡوَٰرِثِينَ
89. و بەحسێ [پێغەمبەرێ مە] زەكەرییای بكە، وەختێ گازی خودایێ خۆ كری، خودێوۆ، من نەهێلە ب تنێ [بێ كوڕ.. كو ئەو كوڕ ببیتە وێرسێ من و جهێ من بگریت، و ئەگەر تو نەدەیە من ژی، ئەز ب خەم ناكەڤم]، ب ڕاستی تو باشترین وێرسی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ وَوَهَبۡنَا لَهُۥ يَحۡيَىٰ وَأَصۡلَحۡنَا لَهُۥ زَوۡجَهُۥٓۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ يُسَٰرِعُونَ فِي ٱلۡخَيۡرَٰتِ وَيَدۡعُونَنَا رَغَبٗا وَرَهَبٗاۖ وَكَانُواْ لَنَا خَٰشِعِينَ
90. مە دوعایا وی قەبویل كر و مە یەحیا دایێ، و مە ژنا وی ب بچویك ئێخست [كو بەری هنگی بچویك نەدبوون]، [مە دوعایێت وان پێغەمبەران قەبویلكرن] چونكی ب ڕاستی وان لەز ل خێران دكرن، و ژ ترسا ئیزایا مە، و تەمایی بۆ نیعمەتێت مە دوعا ژ مە دكرن، و وان بەس بۆ مە خۆ دشكاندن، و ل بەر فەرمانا مە د ڕاوەستیایی بوون.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱلَّتِيٓ أَحۡصَنَتۡ فَرۡجَهَا فَنَفَخۡنَا فِيهَا مِن رُّوحِنَا وَجَعَلۡنَٰهَا وَٱبۡنَهَآ ءَايَةٗ لِّلۡعَٰلَمِينَ
91. و بەحسێ مەریەمێ بكە، ئەوا خۆ دەهمەن پاقژ ڕاگرتی و پارستی، و مە فەرمانا جبریلی كر پفكەتە سینگێ وێ [و مە عیسا ئێخستە زكێ وێ]، و مە ئەو و كوڕێ وێ، كرنە نیشانەك [ل سەر دەستهەلاتدارییا خودێ] بۆ هەمی خەلكی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّ هَٰذِهِۦٓ أُمَّتُكُمۡ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ وَأَنَا۠ رَبُّكُمۡ فَٱعۡبُدُونِ
92. ب ڕاستی ئەڤ دینە، دینێ ئیسلامێ [دینێ تەوحیدێیە، و دینێ هەمی پێغەمبەرانە] دینەكێ ب تنێیە، [ئانكو ئێك دینە و ئەوە یێ هەمی پێغەمبەر پێ هاتین] و ئەز خودایێ هەوەمە، ڤێجا [گەلی موسلمانان] پەرستنا من ب تنێ بكەن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَتَقَطَّعُوٓاْ أَمۡرَهُم بَيۡنَهُمۡۖ كُلٌّ إِلَيۡنَا رَٰجِعُونَ
93. [ئەڤ پێغەمبەرە وەكی خەلەكێت زنجیران ل دویڤ ئێك هاتینە، و هەمی ئێك دین بوون، دینێ وان دینێ تەوحیدێ بوو] و دویكەڤتییێت وان ل سەر دینێ خۆ ژێك ڤەقەتیان، و بوونە دەستەك دەستەك و ژێك جودا بوون، و هەمی دێ هەر ب بال مەڤە زڤڕن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱقۡتَرَبَ ٱلۡوَعۡدُ ٱلۡحَقُّ فَإِذَا هِيَ شَٰخِصَةٌ أَبۡصَٰرُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ يَٰوَيۡلَنَا قَدۡ كُنَّا فِي غَفۡلَةٖ مِّنۡ هَٰذَا بَلۡ كُنَّا ظَٰلِمِينَ
97. و وەختێ ڕابوونا پشتی مرنێ نیزێك بوو [چونكی دەركەڤتنا یەئجووج و مەئجووجان ژ نیشانێت قیامەتێنە]، ڤێجا وی وەختی چاڤێت ئەوێت گاوربوویین، ڤەكری و بەق دمینن [و ژ ترساندا ناكەڤنە سەرێك و دبێژن]: وەی ئیزا و نەخۆشی بۆ مە بیت، ب ڕاستی ئەم ژ ڤێ یێت بێ ئاگەهـ بوویین [و مە كارێ خۆ بۆ ڤێ نەكربوو]، بەلكی ئەم یێت ستەمكار بوویین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَا يَحۡزُنُهُمُ ٱلۡفَزَعُ ٱلۡأَكۡبَرُ وَتَتَلَقَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ هَٰذَا يَوۡمُكُمُ ٱلَّذِي كُنتُمۡ تُوعَدُونَ
103. ترسا مەزنا ڕۆژا قیامەتێ وان ب خەم نائێخیت [چونكی ئەو ژێ د ئێمنن و ژ وان ناگریت]، و ملیاكەت [ل بەر دەرگەهێت بەحەشتێ] ب بەر وانڤە دئێن [و دبێژنێ]: ئەڤە ڕۆژا هەوەیە، ئەو ڕۆژە ئەوا ژڤان بۆ هەوە پێ دهاتە دان.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يَوۡمَ نَطۡوِي ٱلسَّمَآءَ كَطَيِّ ٱلسِّجِلِّ لِلۡكُتُبِۚ كَمَا بَدَأۡنَآ أَوَّلَ خَلۡقٖ نُّعِيدُهُۥۚ وَعۡدًا عَلَيۡنَآۚ إِنَّا كُنَّا فَٰعِلِينَ
104. [بەحسێ وێ ڕۆژێ بۆ بكە] ڕۆژا ئەم ئەسمانی وەكی پێچانا تۆمارێ دپێچین، و [پاشی] كا جارا ئێكێ مە ئەو چاوا چێكربوون، وەسا ئەم دێ وان زڤڕینینەڤە [ئانكو كا مە چاوا ئەو ژ زكێت دەیكێت وان، پێخواس و ڕویس و نەسونەتكری دان، ڕۆژا قیامەتێ ژی وەسا ئەم دێ وان زڤڕینینەڤە]، و ئەڤە پەیمانەكە ل سەر مە [دڤێت ب جهـ بێت]، و ئەم دێ هەر ب جهـ ئینین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا رَحۡمَةٗ لِّلۡعَٰلَمِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَقُلۡ ءَاذَنتُكُمۡ عَلَىٰ سَوَآءٖۖ وَإِنۡ أَدۡرِيٓ أَقَرِيبٌ أَم بَعِيدٞ مَّا تُوعَدُونَ
109. ڤێجا ئەگەر وان بەرێ خۆ ژ ئیسلامێ وەرگێڕا [و موسلمان نەبوون]، بێژە: من هوین هەمی وەكی ئێك ب ئەمرێ خودێ ئاگەهداركرن، و ئەز نوزانم ئەو ژڤانێ بۆ هەوە هاتییە دان [كو ڕۆژا قیامەتێ و ئیزایا وێیە]، یێ نێزیكە یان یێ دویرە [بەلێ هەر دێ ئێت].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّهُۥ يَعۡلَمُ ٱلۡجَهۡرَ مِنَ ٱلۡقَوۡلِ وَيَعۡلَمُ مَا تَكۡتُمُونَ
110. و ب ڕاستی خودێ ئاخڤتنا ئاشكەرا دزانیت، و یا هوین ڤەدشێرن ژی دزانیت [ئانكو ئەو دژمناتییا هوین ئاشكەرا دكەن بۆ ئیسلامێ و موسلمانان، و ئەو نەڤیان و كەرب و كینا هوین بۆ ئیسلامێ و موسلمانان د سینگێ خۆدا ڤەدشێرن، خودێ پێ ئاگەهدارە، و دێ هەوە ل سەر جزاكەت].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وه‌رگێڕانی ماناكان سوره‌تی: سورەتی الأنبياء
وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی کوردی کرمانجی - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
وەرگێڕاوی ماناکانی قورئانی پیرۆز بۆ زمانی کوردی - کرمانجی، وەرگێڕان: ئیسماعیل سگێری.