وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - الترجمة القيرغيزية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
Намл
لە مەبەستەکانی سورەتەکە:
الامتنان على النبي صلى الله عليه وسلم بنعمة القرآن وشكرها والصبر على تبليغه.
إِنَّ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ زَيَّنَّا لَهُمۡ أَعۡمَٰلَهُمۡ فَهُمۡ يَعۡمَهُونَ
Ал эми акыреттеги боло турган сыйлык жана жазага ишенбеген каапырларга Биз алардын кылган иштерин кооз кылып көргөзүп койдук. Алар аны кылышкандарын токтоткон жок. Алар тууралыкка да, акыйкатка да келбей дендароо болуп жүрүшөт.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ لَهُمۡ سُوٓءُ ٱلۡعَذَابِ وَهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ هُمُ ٱلۡأَخۡسَرُونَ
Ушул айтылган сыпаттагы адамдарга бул дүйнөдө өлтүрүү, туткунга түшүү сыяктуу жаман азаптар бар. Ал эми акыретте алар эң чоң жоготууга учураган адамдардан болот. Анткени алар кыяматта өздөрүн да, үй-бүлөсүн да түбөлүк тозокто калтыруу менен кыйроого учуратат.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِنَّكَ لَتُلَقَّى ٱلۡقُرۡءَانَ مِن لَّدُنۡ حَكِيمٍ عَلِيمٍ
Оо, пайгамбар! Чындыгында сен бул түшкөн Куранды Даанышман тараптан алып жатасың. Ал Өз жаратуусунда, башкаруусунда жана өкүм чыгаруусунда Даанышман, пенделеринин кызыкчылыктарынын эч бири Ага жашыруун болбогон Билүүчү.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِأَهۡلِهِۦٓ إِنِّيٓ ءَانَسۡتُ نَارٗا سَـَٔاتِيكُم مِّنۡهَا بِخَبَرٍ أَوۡ ءَاتِيكُم بِشِهَابٖ قَبَسٖ لَّعَلَّكُمۡ تَصۡطَلُونَ
Оо, пайгамбар! Эстечи, бир кезде Муса өз үй-бүлөсүнө: «Мен от көрдүм. Ошол от жаккандардан бизге жолду көргөзүп койгула деп сурап же силерге суукта жылынганга ошол оттон бир аз чок алып келейин» – деди.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا جَآءَهَا نُودِيَ أَنۢ بُورِكَ مَن فِي ٱلنَّارِ وَمَنۡ حَوۡلَهَا وَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Качан ал көргөн от күйгөн жерге жеткенде Аллах ага кайрылып айтты: «Оттун ичиндегиге жана анын айланасындагы периштелерге береке болсун! Ааламдардын Раббиси улук жана Ал адашуучулар айтып жаткан Ага ылайыксыз сыпаттардан аруу!».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأَلۡقِ عَصَاكَۚ فَلَمَّا رَءَاهَا تَهۡتَزُّ كَأَنَّهَا جَآنّٞ وَلَّىٰ مُدۡبِرٗا وَلَمۡ يُعَقِّبۡۚ يَٰمُوسَىٰ لَا تَخَفۡ إِنِّي لَا يَخَافُ لَدَيَّ ٱلۡمُرۡسَلُونَ
Таягыңда ташта!». Муса айтканды аткарды. Качан Муса анын жыландай болуп кыймылдап жатканын көргөндө, бурулуп артына карабай качты. Ошондо Аллах ага айтты: «Андан коркпо! Чындыгында Менин алдымда пайгамбарлар жыландан же башка нерселерден коркушпайт.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأَدۡخِلۡ يَدَكَ فِي جَيۡبِكَ تَخۡرُجۡ بَيۡضَآءَ مِنۡ غَيۡرِ سُوٓءٖۖ فِي تِسۡعِ ءَايَٰتٍ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ وَقَوۡمِهِۦٓۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَوۡمٗا فَٰسِقِينَ
Колуңду моюндан ылдый көйнөгүңдүн ачык жерине сал, аны салгандан кийин ала оорусунун агындай эмес кардай аппак болуп чыгат. Бул Фараодун жана анын коомунун алдында сенин чындылдыгыңды күбөлөндүргөн тогуз керемет белгилерден (кол, таяк, кургакчылык, түшүмдүн жоктугу, суу каптоо, саранчалар, биттер, бакалар, кан). Чындыгында алар каапырлык кылышып Аллахка моюн сунуудан баш тартышкандар.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَجَحَدُواْ بِهَا وَٱسۡتَيۡقَنَتۡهَآ أَنفُسُهُمۡ ظُلۡمٗا وَعُلُوّٗاۚ فَٱنظُرۡ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُفۡسِدِينَ
Алар бул аят-белгилерге каапыр болушту жана Аллах тараптан экенин билип турушса да зулумдуктары жана акыйкатты кабыл алуудан текеберленишкени себептүү аларды моюнга алышкан жок. Оо, пайгамбар! Ойлонуп көрчү, каапырлык жана күнөө кылып жер бетинде бузукулук кылгандардын акыбети кандай болду эле. Биз алардын бүт баарын тыптыйпыл кылып жок кылдык.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا دَاوُۥدَ وَسُلَيۡمَٰنَ عِلۡمٗاۖ وَقَالَا ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي فَضَّلَنَا عَلَىٰ كَثِيرٖ مِّنۡ عِبَادِهِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Биз Дауд менен анын уулу Сулайманга илим бердик. Ал илимдин ичинде канаттуулардын тилин билүү да бар. Дауд менен Сулайман Аллах Таалага шүгүр кылып: «Аллахка алкыш-мактоолор болсун! Ал бизге илим, пайгамбарлык берүү менен көп ыймандуу пенделеринен артык кылды» дешти.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَوَرِثَ سُلَيۡمَٰنُ دَاوُۥدَۖ وَقَالَ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ عُلِّمۡنَا مَنطِقَ ٱلطَّيۡرِ وَأُوتِينَا مِن كُلِّ شَيۡءٍۖ إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡفَضۡلُ ٱلۡمُبِينُ
Сулайман атасы Дауддан кийин пайгамбарлыкты, илимди жана бийликти мураска алды. Ал Аллахтын ага жана атасына кылган жакшылыгын сөз кылып мындай деди: «Оо, адамдар! Аллах бизге канаттуулардын үндөрүн түшүнүүнү үйрөттү, бизге пайгамбарларга жана падышаларга берген бардык нерседен берди. Чындыгында Аллахтын бизге берген бул нерсеси ачык-айкын артыкчылык».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
حَتَّىٰٓ إِذَآ أَتَوۡاْ عَلَىٰ وَادِ ٱلنَّمۡلِ قَالَتۡ نَمۡلَةٞ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّمۡلُ ٱدۡخُلُواْ مَسَٰكِنَكُمۡ لَا يَحۡطِمَنَّكُمۡ سُلَيۡمَٰنُ وَجُنُودُهُۥ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
Алар жол жүрүп отуруп, (Шам жергесиндеги) кумурскалардын өрөөнүнө келишкенде бир кумурска мындай деди: «Эй, кумурскалар! Уяңарга киргиле! Сулайман менен аскерлери силерди байкабай тепселеп өлтүрүп кетишпесин. Эгер алар силерди билишсе, анда тепселешмек эмес».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَتَبَسَّمَ ضَاحِكٗا مِّن قَوۡلِهَا وَقَالَ رَبِّ أَوۡزِعۡنِيٓ أَنۡ أَشۡكُرَ نِعۡمَتَكَ ٱلَّتِيٓ أَنۡعَمۡتَ عَلَيَّ وَعَلَىٰ وَٰلِدَيَّ وَأَنۡ أَعۡمَلَ صَٰلِحٗا تَرۡضَىٰهُ وَأَدۡخِلۡنِي بِرَحۡمَتِكَ فِي عِبَادِكَ ٱلصَّٰلِحِينَ
Качан Сулайман анын бул айткан сөзүн укканда ага жылмайып күлдү жана Раббисине дуба кылып айтты: «Оо, Раббим! Мага жана ата-энеме берген жакшылыктарыңа шүгүр кылууга мага мүмкүнчүлүк бер жана аны көңүлүмө сал! Ошондой эле Сен ыраазы болгон жакшылык иштерди кылууга ийгилик бер жана такыба пенделериң менен биргеликте мени Өз ырайымыңа ал».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَتَفَقَّدَ ٱلطَّيۡرَ فَقَالَ مَالِيَ لَآ أَرَى ٱلۡهُدۡهُدَ أَمۡ كَانَ مِنَ ٱلۡغَآئِبِينَ
Сулайман канаттуу куштарды бир сыйра кароодон өткөрүп жатып үпүптү таппады. Ошондо ал айтты: «Мага эмне болгон, үпүптү көрбөй жатам? Аны көрүүмө бир нерсе тоскоол болуп жатабы же ал бул жерде жокпу?».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَأُعَذِّبَنَّهُۥ عَذَابٗا شَدِيدًا أَوۡ لَأَاْذۡبَحَنَّهُۥٓ أَوۡ لَيَأۡتِيَنِّي بِسُلۡطَٰنٖ مُّبِينٖ
Анын жок экени ага маалым болгондо ал айтты: «Мен аны катуу азап менен азаптайм же келбегени үчүн жаза катары аны соём же келбей калганынын себебин ачыктаган анык далил алып келсин».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَمَكَثَ غَيۡرَ بَعِيدٖ فَقَالَ أَحَطتُ بِمَا لَمۡ تُحِطۡ بِهِۦ وَجِئۡتُكَ مِن سَبَإِۭ بِنَبَإٖ يَقِينٍ
Үпүптүн жок болгону көпкө созулган жок. Ал келип Сулайманга мындай деди: «Мен сен билбеген нерсени билип келдим. Мен сага Саба элинен эч кандай шеги жок чын кабар менен келдим.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• شكر النعم أدب الأنبياء والصالحين مع ربهم.
Жакшылыктарга шүгүр кылуу пайгамбарлардын жана такыбалуу, жакшы адамдардын Раббиси менен болгон адеби.
وَجَدتُّهَا وَقَوۡمَهَا يَسۡجُدُونَ لِلشَّمۡسِ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَزَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَعۡمَٰلَهُمۡ فَصَدَّهُمۡ عَنِ ٱلسَّبِيلِ فَهُمۡ لَا يَهۡتَدُونَ
Мен ал аял менен анын коомун Аллахтан башка күнгө сажда кылып жатышканын көрдүм. Шайтан алардын кылган ширк менен күнөө иштерин кооз кылып көргөзүп, аларды акыйкат жолдон адаштырыптыр жана алар ага түшүшкөн жок.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَلَّاۤ يَسۡجُدُواْۤ لِلَّهِ ٱلَّذِي يُخۡرِجُ ٱلۡخَبۡءَ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَيَعۡلَمُ مَا تُخۡفُونَ وَمَا تُعۡلِنُونَ
Шайтан аларды жалгыз Аллахка сажда кылбасын деп ширк менен күнөө иштерди кооздоп көргөзүптүр. Ал асмандагы жашырылган жамгырды жана жердеги жашырылган өсүмдүктөрдү чыгарат. Ал алардын жашырган да, ачык кылган да иштерин билет. Булардын эч бири Ага жашыруун эмес.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡعَظِيمِ۩
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ قَالَ سَنَنظُرُ أَصَدَقۡتَ أَمۡ كُنتَ مِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ٱذۡهَب بِّكِتَٰبِي هَٰذَا فَأَلۡقِهۡ إِلَيۡهِمۡ ثُمَّ تَوَلَّ عَنۡهُمۡ فَٱنظُرۡ مَاذَا يَرۡجِعُونَ
Ошондо Сулайман кат жазды жана аны сасык үпүпкө берип, мындай деди: «Бул катты алгының да, аны Саба элине ташта, аларга жеткир. Анан четкерээк туруп, кат жөнүндө эмне деп айткандарын тыңшап тур».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَتۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمَلَؤُاْ إِنِّيٓ أُلۡقِيَ إِلَيَّ كِتَٰبٞ كَرِيمٌ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ نَحۡنُ أُوْلُواْ قُوَّةٖ وَأُوْلُواْ بَأۡسٖ شَدِيدٖ وَٱلۡأَمۡرُ إِلَيۡكِ فَٱنظُرِي مَاذَا تَأۡمُرِينَ
Элиндеги кадырмандар айтышты: «Биз чоң күчкө жана согушта эбегейсиз кубаттуулукка ээбиз. Биз сиздин оюңуз менен биргебиз. Бизге кандай буйрук берүүнү ойлонуп көрүңүз. Биз аны аткарууга даярбыз».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَتۡ إِنَّ ٱلۡمُلُوكَ إِذَا دَخَلُواْ قَرۡيَةً أَفۡسَدُوهَا وَجَعَلُوٓاْ أَعِزَّةَ أَهۡلِهَآ أَذِلَّةٗۚ وَكَذَٰلِكَ يَفۡعَلُونَ
Ханыша айтты: «Чындыгында падышалар кайсы бир шаарга басып киришсе, анын таш-талканын чыгарышат, өлтүрүшөт, талап-тоношот. Ага чейин күч-кудуретке ээ башчыларды жана кадырлуу адамдарды кордукка салышат. Ошондой эле падышалар кайсы бир шаардын элин багындырса, алардын жүрөктөрүнө ар дайым коркунуч салышат.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• إنكار الهدهد على قوم سبأ ما هم عليه من الشرك والكفر دليل على أن الإيمان فطري عند الخلائق.
Үпүптүн Саба коому кылып жаткан ширк менен каапырлыкты жактырбоосу — жан-жаныбар, адамдардын түпкү табиятында Аллахты таануу, ыйман бар экенине далил болот.
• التحقيق مع المتهم والتثبت من حججه.
فَلَمَّا جَآءَ سُلَيۡمَٰنَ قَالَ أَتُمِدُّونَنِ بِمَالٖ فَمَآ ءَاتَىٰنِۦَ ٱللَّهُ خَيۡرٞ مِّمَّآ ءَاتَىٰكُمۚ بَلۡ أَنتُم بِهَدِيَّتِكُمۡ تَفۡرَحُونَ
Качан анын элчиси менен жардамчылары Сулайманга белектерди алып келишкенде, ал алардын белек тартуу кылгандарын четке кагып мындай деди: «Мени силерге тийишпесин деп мага мал-мүлк менен жардам берейин дедиңерби? Аллах мага берген пайгамбарлык, бийлик жана байлык силердин берген нерсеңерден жакшыраак. Тескерисинче, силерге бул дүйнөнүн арзыбаган нерселери белек кылынса, сүйүнгөн адамдардансыңар».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ٱرۡجِعۡ إِلَيۡهِمۡ فَلَنَأۡتِيَنَّهُم بِجُنُودٖ لَّا قِبَلَ لَهُم بِهَا وَلَنُخۡرِجَنَّهُم مِّنۡهَآ أَذِلَّةٗ وَهُمۡ صَٰغِرُونَ
Сулайман анын элчисине айтты: «Белектериңди ал дагы, кайра аларга кайтып бар! Эми биз ага жана элине алар туруштук бере албай тургандай аскер менен барып, аларды Сабадан кууп чыгабыз. Эгер алар мага моюн сунуп келишпесе, буга чейинки күч-кубаттуулугун жоготуп, кордукка туш болушат».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ عِفۡرِيتٞ مِّنَ ٱلۡجِنِّ أَنَا۠ ءَاتِيكَ بِهِۦ قَبۡلَ أَن تَقُومَ مِن مَّقَامِكَۖ وَإِنِّي عَلَيۡهِ لَقَوِيٌّ أَمِينٞ
Жиндердин дөө-шааларынан болгон бирөөсү айтты: «Мен анын тактысын сен ушул отурган жериңден турганга чейин алып келе алам. Чындыгында мен аны алып келүүгө кудуреттүүмүн, андан эч нерсени кемитпей толук алып келүүгө ишеничтүүмүн».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ ٱلَّذِي عِندَهُۥ عِلۡمٞ مِّنَ ٱلۡكِتَٰبِ أَنَا۠ ءَاتِيكَ بِهِۦ قَبۡلَ أَن يَرۡتَدَّ إِلَيۡكَ طَرۡفُكَۚ فَلَمَّا رَءَاهُ مُسۡتَقِرًّا عِندَهُۥ قَالَ هَٰذَا مِن فَضۡلِ رَبِّي لِيَبۡلُوَنِيٓ ءَأَشۡكُرُ أَمۡ أَكۡفُرُۖ وَمَن شَكَرَ فَإِنَّمَا يَشۡكُرُ لِنَفۡسِهِۦۖ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ رَبِّي غَنِيّٞ كَرِيمٞ
Сулаймандын алдындагы бир такыба аалым киши айтты. Анын Китептен илими бар эле, анын ичинде Аллахтын улуу ысымы айтылган, аны атап дуба кылынса, жооп берилген. Ошол киши айтты: «Мен аны көзүңдү ирмегенче эле алып келе алам. Мен Аллахка дуба кылам, Ал ошол замат алып келет. Ошондо ал дуба кылды, Аллах анын дубасына жооп берди. Качан Сулайман көз алдында тактынын турганын көргөндө мындай деди: «Бул Раббимдин мени жакшылыктарга шүгүр кылабы же аларды танып кетеби деп сынаш үчүн берген артыкчылыгы. Кимде-ким Аллахка шүгүр кылса, анда анын шүгүр кылганынын пайдасы өзүнө гана кайтат. Аллах Беймуктаж, пенделердин шүгүр кылганы Ага эч нерсени кошпойт. Ал эми ким Аллахтын жакшылыктарын танып, Ага шүгүр кылбаса, анда Раббим анын шүгүр кылуусуна Беймуктаж, Кеңпейил. Жакшылыктарды тангандарга да жоомарттык кылуусу – Анын кең пейилдигинен».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ نَكِّرُواْ لَهَا عَرۡشَهَا نَنظُرۡ أَتَهۡتَدِيٓ أَمۡ تَكُونُ مِنَ ٱلَّذِينَ لَا يَهۡتَدُونَ
Сулайман айтты: «Анын бийлик тактысын мурунку көрүнүшүнөн башкача кылып өзгөртүп койгула. Көрөлү, ал өз тактысын таанып кетер бекен же өз буюмдарын да тааныбаган адамдардан болот бекен?».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا جَآءَتۡ قِيلَ أَهَٰكَذَا عَرۡشُكِۖ قَالَتۡ كَأَنَّهُۥ هُوَۚ وَأُوتِينَا ٱلۡعِلۡمَ مِن قَبۡلِهَا وَكُنَّا مُسۡلِمِينَ
Качан Сабанын ханышасы Сулайманга келгенде, аны сынаш үчүн: «Бул сенин тактыңа окшош бекен?» – деп суралды. Ал: «Дал өзү го!» – деп жооп берди. Ошондо Сулайман айтты: «Аллах бизге андан алдын ушундай нерселерди ишке ашырууга болгон кудуреттүүлүгү тууралуу илимди берген. Биз Аллахтын буйругуна ээрчийбиз, Ага моюн сунабыз».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَصَدَّهَا مَا كَانَت تَّعۡبُدُ مِن دُونِ ٱللَّهِۖ إِنَّهَا كَانَتۡ مِن قَوۡمٖ كَٰفِرِينَ
Ал эми ханышаны жалгыз Аллахка сыйынуудан өз элин ээрчип Андан башкага сыйынып келген нерсеси тосуп турду. Чындыгында ал Аллахка каапырлык кылган коомдордон эле. Ошолор сыяктуу каапыр болчу.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قِيلَ لَهَا ٱدۡخُلِي ٱلصَّرۡحَۖ فَلَمَّا رَأَتۡهُ حَسِبَتۡهُ لُجَّةٗ وَكَشَفَتۡ عَن سَاقَيۡهَاۚ قَالَ إِنَّهُۥ صَرۡحٞ مُّمَرَّدٞ مِّن قَوَارِيرَۗ قَالَتۡ رَبِّ إِنِّي ظَلَمۡتُ نَفۡسِي وَأَسۡلَمۡتُ مَعَ سُلَيۡمَٰنَ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Ага: «Хансарайга кириңиз!» – деп айтылды. Ал суунун бетиндей көрүнүштө эле. Аны көргөндө суу экен деп ойлоп, аны кечейин деп кийимин балтырына чейин көтөргөндө Сулайман ага: «Бул хансарай жылмакайлап тегизделген айнектен курулган» – деди. Анан аны Исламды кабыл алууга чакырды. Ал анын чакырыгына жооп берип мындай деди: «Оо, Раббим! Чындыгында мен Сени менен катар башкаларга сыйынып өзүмө зыян келтирип жүрүпмүн. Мен эми Сулайман менен биргеликте бүткүл ааламдардын Жаратуучусу, Башкаруучусу болгон Аллахка моюн сундум».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• عزة الإيمان تحصّن المؤمن من التأثر بحطام الدنيا.
• الفرح بالماديات والركون إليها صفة من صفات الكفار.
• يقظة شعور المؤمن تجاه نعم الله.
• اختبار ذكاء الخصم بغية التعامل معه بما يناسبه.
وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَآ إِلَىٰ ثَمُودَ أَخَاهُمۡ صَٰلِحًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ فَإِذَا هُمۡ فَرِيقَانِ يَخۡتَصِمُونَ
Биз Самуд эли жалгыз Аллахка гана сыйынышсын деп аларга өздөрүнөн болгон тектеш тууганы Салихти жибердик. Алар анын чакырыгынан кийин эле ыймандуулар жана каапырлар болуп эки топко бөлүнүшүп, кимиси акыйкатта деп өз ара талашып тартыша баштады.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ يَٰقَوۡمِ لِمَ تَسۡتَعۡجِلُونَ بِٱلسَّيِّئَةِ قَبۡلَ ٱلۡحَسَنَةِۖ لَوۡلَا تَسۡتَغۡفِرُونَ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تُرۡحَمُونَ
Салих аларга айтты: «Эмнеге силер ырайымдан мурун азапты тездет деп талап кылып жатасыңар? Андан көрө Аллах силерге ырайым кылсын деп күнөөлөрүңөр үчүн Андан кечирим тилесеңер болбойбу?».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ ٱطَّيَّرۡنَا بِكَ وَبِمَن مَّعَكَۚ قَالَ طَٰٓئِرُكُمۡ عِندَ ٱللَّهِۖ بَلۡ أَنتُمۡ قَوۡمٞ تُفۡتَنُونَ
Эли акыйкаттан баш тартып ага: «Биз сенден жана сени менен бирге болгон ыймандуулардан бир жамандык болорун жоруп жатабыз» – дешти. Салих (ага Аллахтын саламаттыгы жана тынчтыгы болсун) аларга айтты: «Башыңарга жамандык келет деп ойлоп жаткан жоромолуңардын билими Аллахтын алдында. Анын эч бири Ага жашыруун эмес. Тескерисинче, силерге берилген көптөгөн жакшылыктар жана башыңарга түшкөн жамандыктар себептүү сыналып жаткан коомсуңар».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ تَقَاسَمُواْ بِٱللَّهِ لَنُبَيِّتَنَّهُۥ وَأَهۡلَهُۥ ثُمَّ لَنَقُولَنَّ لِوَلِيِّهِۦ مَا شَهِدۡنَا مَهۡلِكَ أَهۡلِهِۦ وَإِنَّا لَصَٰدِقُونَ
Алар (Салих пайгамбарды өлтүрмөкчү болгондор) бири-бирине: «Түндө анын үйүнө барып, аларды өлтүрөлү. Ушундай кылууга баарыбыз Аллахка ант берели». Кийин жакын туугандарына: «Биз Салих менен анын үй-бүлөсүнүн өлгөнүнөн кабарыбыз жок. Биз чындыкты сүйлөгөн адамдарбыз» – деп коёбуз» дешти.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَكَرُواْ مَكۡرٗا وَمَكَرۡنَا مَكۡرٗا وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
Алар Салих жана аны ээрчиген ыймандууларды жок кылуу үчүн жашыруун айла кылышты эле, анан Биз дагы аны колдоп, алардын айла-амалдарынан куткарып жана анын элиндеги каапырларды жок кылыш үчүн айла кылдык. Бирок алар аны билбей калышты.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَتِلۡكَ بُيُوتُهُمۡ خَاوِيَةَۢ بِمَا ظَلَمُوٓاْۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Мына алардын үйлөрү, дубалдары бузулуп урап, зулумдук кылышкандары себептүү ээсиз бош калды. Чындыгында алардын зулумдуктары себептүү аларга азаптын түшүүсүндө ыйман келтирген коом үчүн үлгү-сабактар бар. Мына ошолор аят-белгилерден сабак алышат.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَئِنَّكُمۡ لَتَأۡتُونَ ٱلرِّجَالَ شَهۡوَةٗ مِّن دُونِ ٱلنِّسَآءِۚ بَلۡ أَنتُمۡ قَوۡمٞ تَجۡهَلُونَ
Силер абийирди сактоону, балалуу болууну каалабастан, айбан кумарыңарды кандырыш үчүн аялдарды таштап, эркектер менен кошулуп жатасыңарбы?! Жок! Силер өзүңөргө милдет болгон ыймандан, тазалыктан жана күнөөдөн алыс болуу дегенди билбеген наадан коомсуңар».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوۡمِهِۦٓ إِلَّآ أَن قَالُوٓاْ أَخۡرِجُوٓاْ ءَالَ لُوطٖ مِّن قَرۡيَتِكُمۡۖ إِنَّهُمۡ أُنَاسٞ يَتَطَهَّرُونَ
Ошондо эли ага жооп кылып ушул гана сөздү айтты: «Луттун үй-бүлөсүн шаарыңардан чыгаргыла! Чындыгында алар ыпылас нерселерден тазаланабыз деген адамдар экен». Алар муну Луттун үй-бүлөсүн шылдыңдоо максатта айтышты. Анткени алардын кылып жаткан бузукулуктарына кошулган жок. Тескерисинче, аларды андай кылуудан эскертишти.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ وَسَلَٰمٌ عَلَىٰ عِبَادِهِ ٱلَّذِينَ ٱصۡطَفَىٰٓۗ ءَآللَّهُ خَيۡرٌ أَمَّا يُشۡرِكُونَ
Оо, пайгамбар! Айт: «Жакшылыктар үчүн Аллахка мактоолор болсун жана Лут менен Салихтин коомун азаптаган азабынан пайгамбардын сахабаларына амандык болсун! Бүткүл нерсенин бийлиги Анын колунда болгон сыйынууга татыктуу Аллах жакшыбы, же пайда да, зыян да келтире албаган мушриктер сыйынып жаткан кудайларбы?!
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَمَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَأَنزَلَ لَكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَنۢبَتۡنَا بِهِۦ حَدَآئِقَ ذَاتَ بَهۡجَةٖ مَّا كَانَ لَكُمۡ أَن تُنۢبِتُواْ شَجَرَهَآۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ بَلۡ هُمۡ قَوۡمٞ يَعۡدِلُونَ
Же болбосо, асмандар менен жерди мурда болбогон көрүнүштө жаратып, силерге асмандан жамгыр суусун түшүргөн Затпы, эй адамдар?! Биз аны менен силер үчүн кооз бакчаларды өстүрдүк. Ал бакчалардагы дарактарды өстүрүү силердин колуңардан келбейт болчу. Аларды Аллах гана өстүрдү. Аллах менен катар ушундай кыла алган кудай бар бекен?! Жок! Бирок алар акыйкаттан чыгып, зулумдук кылып жаратылгандарды Жаратуучуга теңеген коом болушту.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَمَّن جَعَلَ ٱلۡأَرۡضَ قَرَارٗا وَجَعَلَ خِلَٰلَهَآ أَنۡهَٰرٗا وَجَعَلَ لَهَا رَوَٰسِيَ وَجَعَلَ بَيۡنَ ٱلۡبَحۡرَيۡنِ حَاجِزًاۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
Же болбосо, ким Жерди анын үстүндөгүлөрдү силкибей тургандай туруктуу бекем кылды, анын ичинде дарыяларды агызды, ага бекем тоолорду орнотту, ошондой эле туссуз суу бузулуп ичүүгө жараксыз болбош үчүн туздуу жана тузсуз деңиздин ортосун бөлгөн тосмо кылып койду? Аллах менен катар ушундай кыла алган кудай бар бекен?! Жок! Бирок алардын көпчүлүгү билишпейт. Эгерде алар билишкенде, анда Аллахка жаратылгандарды шерик кылышмак эмес.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَمَّن يُجِيبُ ٱلۡمُضۡطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكۡشِفُ ٱلسُّوٓءَ وَيَجۡعَلُكُمۡ خُلَفَآءَ ٱلۡأَرۡضِۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ قَلِيلٗا مَّا تَذَكَّرُونَ
Же болбосо, ким иши оорлошуп кыйналгандын дубасына жооп берет, ооруга жана жакырлыкка ж.б. кабылган адамды куткарат, силерди Жер бетине муундан муунга бири-бириңердин ордун баскан орунбасар кылат? Аллах менен катар ушундай кыла алган кудай бар бекен?! Жок! Бирок силер өтө аз үлгү-сабак аласыңар.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَمَّن يَهۡدِيكُمۡ فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ وَمَن يُرۡسِلُ ٱلرِّيَٰحَ بُشۡرَۢا بَيۡنَ يَدَيۡ رَحۡمَتِهِۦٓۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ تَعَٰلَى ٱللَّهُ عَمَّا يُشۡرِكُونَ
Же болбосо, силер үчүн белгилерди жана жылдыздарды жайгаштыруу аркылуу кургактык менен деңиз караңгылыктарында ким силерге жол көргөзөт? Жана пенделерине ырайым кылып жамгырдын жаашын сүйүнчүлөгөн шамалдарды ким жиберет? Аллах менен катар ушундай кыла алган кудай бар бекен?! Аллах алардын кылган ширктеринен аруу жана ыйык!
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• لجوء أهل الباطل للعنف عندما تحاصرهم حجج الحق.
• رابطة الزوجية دون الإيمان لا تنفع في الآخرة.
• ترسيخ عقيدة التوحيد من خلال التذكير بنعم الله.
أَمَّن يَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ يُعِيدُهُۥ وَمَن يَرۡزُقُكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ قُلۡ هَاتُواْ بُرۡهَٰنَكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Же болбосо, инсанды жатында баскыч-баскыч кылып абалкы ирет жаратып, жашоодон өлтүрүп кийин кайра тирилте турган ким? Жана силерге асман тараптан түшкөн жамгыр менен ырыскы берген, Жер бетинде өстүргөн өсүмдүктөр менен ырыскы берген ким? Аллах менен катар ушундай кыла алган кудай бар бекен?! Оо, пайгамбар! Ал мушриктерге айт: «Силер кылып жаткан ширкке далилиңерди алып келгилечи, эгерде биз акыйкаттабыз деп айтып жаткан сөзүңөрдө чынчыл болсоңор».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُل لَّا يَعۡلَمُ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ ٱلۡغَيۡبَ إِلَّا ٱللَّهُۚ وَمَا يَشۡعُرُونَ أَيَّانَ يُبۡعَثُونَ
Оо, пайгамбар! Айт: «Асмандардагы периштелер менен жердеги адамдар кайыпты билишпейт. Бирок жалгыз Аллах гана билет. Алар сурак үчүн кайра качан тирилерин Аллахтан башка асмандардагылардын жана жердегилердин эч кимиси билбейт.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَقَدۡ وُعِدۡنَا هَٰذَا نَحۡنُ وَءَابَآؤُنَا مِن قَبۡلُ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّآ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ
Бизге жана буга чейин ата-бабаларыбызга кайра тирилесиңер деген убадалар айтылган. Бирок биз бул убада ишке ашпайт деп ойлойбуз. Бизге айтылган бул убадалардын баарысы абалкылар китептерине жазып кеткен калп уламыштан башка эч нерсе эмес».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ سِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
Оо, пайгамбар! Кайра тирилүүнү четке каккандарга айт: «Жердин бүт тарабын кезгиле! Кайра тирилүүнү жалганга чыгарган күнөөкөрлөрдүн акыбети кандай болгонун көргүлө! Алар аны жалганга чыгарганы үчүн Биз аларды жок кылдык».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ عَسَىٰٓ أَن يَكُونَ رَدِفَ لَكُم بَعۡضُ ٱلَّذِي تَسۡتَعۡجِلُونَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِنَّ رَبَّكَ لَذُو فَضۡلٍ عَلَى ٱلنَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَشۡكُرُونَ
Оо, пайгамбар! Чындыгында сенин Раббиң адамдарга ырайым кылуучу. Анткени алар каапырлык жана күнөө кылышса да аларды жазалоого шашылган жок. Бирок адамдардын көпчүлүгү Аллахтын аларга берген жакшылыктарына шүгүр кылышпайт.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• علم الغيب مما اختص به الله، فادعاؤه كفر.
• الاعتبار بالأمم السابقة من حيث مصيرها وأحوالها طريق النجاة.
وَإِنَّهُۥ لَهُدٗى وَرَحۡمَةٞ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّ رَبَّكَ يَقۡضِي بَيۡنَهُم بِحُكۡمِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡعَلِيمُ
Оо, пайгамбар! Чындыгында сенин Раббиң кыямат күнү адамдардын ыймандуулары менен каапырларынын ортосунда адилеттүү өкүм жүргүзөт. Ал Өз душмандарынан өч алган, эч ким аны жеңе албаган Кудуреттүү, чынчыл менен жалганчыны жаңылбай айырмалаган Билүүчү.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۖ إِنَّكَ عَلَى ٱلۡحَقِّ ٱلۡمُبِينِ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّكَ لَا تُسۡمِعُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَلَا تُسۡمِعُ ٱلصُّمَّ ٱلدُّعَآءَ إِذَا وَلَّوۡاْ مُدۡبِرِينَ
О, пайгамбар! Сен, Аллахка каапыр болгону үчүн жүрөгү өлүп калган өлүктөргө угуза албайсың жана Аллах кулактарын дүлөй кылып сен чакырган чындыкты укпай калгандарга да угуза албайсың, анткени алар сенден жүз буруп кайтып кетишкен.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَآ أَنتَ بِهَٰدِي ٱلۡعُمۡيِ عَن ضَلَٰلَتِهِمۡۖ إِن تُسۡمِعُ إِلَّا مَن يُؤۡمِنُ بِـَٔايَٰتِنَا فَهُم مُّسۡلِمُونَ
Акыйкатты көрүүдөн көзү көр болуп калгандарды да туура жолго сала албайсың. Алар үчүн кайгырба, өзүңдү кыйнаба. Сен чындыкты Биздин аяттарыбызга ыйман келтиргендерге гана жеткире аласың. Алар Аллахтын буйруктарына баш ийгендер.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَإِذَا وَقَعَ ٱلۡقَوۡلُ عَلَيۡهِمۡ أَخۡرَجۡنَا لَهُمۡ دَآبَّةٗ مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ تُكَلِّمُهُمۡ أَنَّ ٱلنَّاسَ كَانُواْ بِـَٔايَٰتِنَا لَا يُوقِنُونَ
Качан алар каапырлыктан жана күнөөлөрүнөн баш тартпаганы себептүү аларга азап милдет болуп, эң жаман адамдар калганда, акыр заман жакындаганда Биз аларга чоң белгилерибизден болгон бир белгини чыгарабыз, ал Жерден чыккан Жаныбар (Даабба). Ал аларга адамдар Биздин пайгамбарга түшкөн аяттарыбызга ишенишкен жок деп алар түшүнө тургандай сүйлөйт.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَوۡمَ نَحۡشُرُ مِن كُلِّ أُمَّةٖ فَوۡجٗا مِّمَّن يُكَذِّبُ بِـَٔايَٰتِنَا فَهُمۡ يُوزَعُونَ
Оо, пайгамбар! Эстечи, ал күнү Биз ар бир үммөттүн ичинен аяттарыбызды жалганга чыгаргандардан болгон башчылардын топторун чогултабыз, алар абалкысынан акыркысына чейин жыйналып, андан соң сурак берүүгө жөнөшөт.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءُو قَالَ أَكَذَّبۡتُم بِـَٔايَٰتِي وَلَمۡ تُحِيطُواْ بِهَا عِلۡمًا أَمَّاذَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Алар жүрүп отуруп сурак майданына жеткенде Аллах аларды айыптап мындай деп айтат: «Менин жалгыздыгыма далил болгон жана шариятымды камтыган аяттарымды жалганга чыгардыңарбы жана силер анын кандай экенин анык билбей туруп, аны жалганга чыгаруу уруксат дедиңерби?! Же анын акыйкаттыгын же жалгандыгын тастыкташ үчүн эмне кылдыңар?!».
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَلَمۡ يَرَوۡاْ أَنَّا جَعَلۡنَا ٱلَّيۡلَ لِيَسۡكُنُواْ فِيهِ وَٱلنَّهَارَ مُبۡصِرًاۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
Кайра тирилүүнү жалганга чыгаргандар карашпайбы, Биз алар уктап эс алуулары үчүн түндү жараттык жана алар көрүп, жумуштарын кылуу үчүн күндүздү жарык кылдык. Чындыгында бул кайра-кайра кайталанган өлүмдө жана андан кийин кайра тирилүүдө ыйман келтирген адамдар үчүн ачык-айкын белгилер бар.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَوۡمَ يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِ فَفَزِعَ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَن فِي ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا مَن شَآءَ ٱللَّهُۚ وَكُلٌّ أَتَوۡهُ دَٰخِرِينَ
Оо, пайгамбар! Эстечи, ал күнү сурнай тартууга жоопкер периште Сур кернейин экинчи жолу тартканда, асмандар менен жердегилер коркунучка түшөт. Бирок Аллах Өз жакшылыгы менен коркунучтан сактагандарга гана андай болбойт. Ал күнү Аллахтын бүткүл жараткандары Ага кор болуп моюн сунган абалда келишет.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَتَرَى ٱلۡجِبَالَ تَحۡسَبُهَا جَامِدَةٗ وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ ٱلسَّحَابِۚ صُنۡعَ ٱللَّهِ ٱلَّذِيٓ أَتۡقَنَ كُلَّ شَيۡءٍۚ إِنَّهُۥ خَبِيرُۢ بِمَا تَفۡعَلُونَ
Сен ал күнү тоолорду көрүп бир ордунда кыймылсыз турат деп ойлойсуң, бирок аныгында алар булуттардай тез жүрүшөт. Бул Аллахтын жасаганы. Ал аны кыймылга келтирет. Чындыгында Ал силердин кылганыңарды билет. Силердин иштериңердин эч бири Ага жашыруун эмес. Жакында ал үчүн силерге сыйлыгын же жазасын берет.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• تزكية النبي صلى الله عليه وسلم بأنه على الحق الواضح.
• هداية التوفيق بيد الله، وليست بيد الرسول صلى الله عليه وسلم.
وَمَن جَآءَ بِٱلسَّيِّئَةِ فَكُبَّتۡ وُجُوهُهُمۡ فِي ٱلنَّارِ هَلۡ تُجۡزَوۡنَ إِلَّا مَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Ал эми ким каапырлык жана күнөөлөр менен келсе, анда аларга тозок болот. Алар ага жүздөрү менен ыргытылат. Ошондо аларга кордук жана айыптоо катары: «Силер дүйнөдө кылган каапырлык менен күнөөлөрүңөрдүн гана жазасын алып жатпайсыңарбы?» – деп айтылат.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّمَآ أُمِرۡتُ أَنۡ أَعۡبُدَ رَبَّ هَٰذِهِ ٱلۡبَلۡدَةِ ٱلَّذِي حَرَّمَهَا وَلَهُۥ كُلُّ شَيۡءٖۖ وَأُمِرۡتُ أَنۡ أَكُونَ مِنَ ٱلۡمُسۡلِمِينَ
Оо, пайгамбар! Аларга айт: «Чындыгында мен ыйык болгон Меккенин Раббисине сыйынууга буйрулдум. Ал жерде кан төгүлбөйт, эч кимге зулум кылынбайт, аңчылык айбанаттары өлтүрүлбөйт, дарактары кыйылбайт. Бүткүл мүлк Ага гана таандык. Жана мен Аллахка баш ийип моюн сунууга буйрулдум.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأَنۡ أَتۡلُوَاْ ٱلۡقُرۡءَانَۖ فَمَنِ ٱهۡتَدَىٰ فَإِنَّمَا يَهۡتَدِي لِنَفۡسِهِۦۖ وَمَن ضَلَّ فَقُلۡ إِنَّمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُنذِرِينَ
Жана адамдарга Куранды окуп берүүгө буйрулдум. Ким туура жолго түшсө жана андагы айтылгандарды аткарса, анда анын туура жолго түшкөнү өзү үчүн пайда. Ал эми ким андагы айтылгандардан адашса, четке какса жана иш жүзүндө аткарбаса, анда: «Чындыгында мен жөн гана эскертүүчүмүн. Силерге Аллахтын азабын эскертем. Силерди туура жолго салуу менин колумда эмес» – деп айткын.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ سَيُرِيكُمۡ ءَايَٰتِهِۦ فَتَعۡرِفُونَهَاۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
Оо, пайгамбар! Айт: «Сансыз жакшылыктарды берген Аллахка мактоолор болсун! Жакында Ал силерге Өзүнүн аят-белгилерин өзүңөрдөн, асмандан, Жерден жана ырыскыдан көргөзөт. Ошондо силер аларды таанып билип, алар силерди акыйкатка моюн сунууга багыттайт. Раббиң силердин кылып жатканыңардан бейкапар эмес. Ал аны билет. Алардын эч бири Ага жашыруун эмес. Жакында ал үчүн силерге сыйлыгын же жазасын берет.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• الإيمان والعمل الصالح سببا النجاة من الفزع يوم القيامة.
• تحريم القتل والظلم والصيد في الحرم.
وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - الترجمة القيرغيزية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
الترجمة القيرغيزية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.