وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی ئۆزبەکی بۆ پوختەی تەفسیری قورئانی پیرۆز * - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
وَمَا تَسۡـَٔلُهُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۚ إِنۡ هُوَ إِلَّا ذِكۡرٞ لِّلۡعَٰلَمِينَ
Улар ақлларини ишлатганларида сизга иймон келтирган бўлардилар. Чунки сиз, эй Пайғамбар, улардан Қуръон учун ҳам, қилаётган даъватингиз учун ҳам бир ҳақ, савоб умид қилмаяпсиз. Зеро, Қуръон ҳамма одамлар учун бир эслатмадан бошқа нарса эмас.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَأَيِّن مِّنۡ ءَايَةٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ يَمُرُّونَ عَلَيۡهَا وَهُمۡ عَنۡهَا مُعۡرِضُونَ
Аллоҳ таолонинг ягоналигига далолат қилувчи оят-аломатлар осмонлару ерда сочилиб ётибди. Уларнинг ёнидан ўтиб қолсалар, тафаккур, тадаббур қилиш ўрнига эътибор бермасдан, юз ўгириб ўтиб кетадилар.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا يُؤۡمِنُ أَكۡثَرُهُم بِٱللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشۡرِكُونَ
Одамларнинг кўплари Аллоҳнинг яратувчи, ризқ берувчи, тирилтирувчи, жон олувчи эканига ишонмайдилар. Ишонсалар ҳам Унга қўшиб бут-санамларга ҳам сиғинадилар. Аллоҳнинг ўғли бор, деб даъво қиладилар. Аллоҳ ҳар қандай нуқсондан пок Зот.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَفَأَمِنُوٓاْ أَن تَأۡتِيَهُمۡ غَٰشِيَةٞ مِّنۡ عَذَابِ ٱللَّهِ أَوۡ تَأۡتِيَهُمُ ٱلسَّاعَةُ بَغۡتَةٗ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
Анави мушриклар шу дунёда даф қилиб бўлмайдиган бир бало ҳаммаларига бирдек ёпирилиб келишидан ёки ҳеч қандай тайёргарлик кўришга улгурмасларидан, тўсатдан Қиёмат бўлиб қолишидан хотиржаммилар?
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ هَٰذِهِۦ سَبِيلِيٓ أَدۡعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا۠ وَمَنِ ٱتَّبَعَنِيۖ وَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Эй Пайғамбар, айтинг: "Шу менинг йўлим. Мен ҳам, менга, менинг йўлимга, суннатимга эргашганлар ҳам аниқ ҳужжат билан Аллоҳга даъват қиламиз. Аллоҳ Ўзининг улуғлиги ва камолига лойиқ бўлмаган ҳар қандай нуқсондан пок. Мен мушриклардан эмасман. Мен ҳар қандай нуқсондан пок Аллоҳни якка-ягона, деб биладиган муваҳҳидларданман".
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ إِلَّا رِجَالٗا نُّوحِيٓ إِلَيۡهِم مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡقُرَىٰٓۗ أَفَلَمۡ يَسِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَيَنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۗ وَلَدَارُ ٱلۡأٓخِرَةِ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
Эй Пайғамбар, сиздан олдин қишлоқ эмас, шаҳар аҳлидан, фаришталар эмас, фақат эр кишиларни пайғамбар қилиб, уларга ваҳий юбордик. Одамлар уларни ёлғончига чиқардилар ва натижада Биз уларни ҳалок қилдик. Анави ёлғонга чиқараётганлар ер юзида юриб, олдинги ҳақни тан олмаганларнинг оқибати қандай бўлганига назар солмайдиларми? Улардан ибрат олмайдиларми? Тақво қиладиганлар учун бу дунёдан кўра охират диёри яхшироқдир. Шундай бўлгач, ақлларини ишлатиб, Аллоҳнинг буйруқларини бажариб, тақиқлардан тийилмайдиларми? Энг катта буйруқ иймон бўлса, энг катта тақиқ ширкдир.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
حَتَّىٰٓ إِذَا ٱسۡتَيۡـَٔسَ ٱلرُّسُلُ وَظَنُّوٓاْ أَنَّهُمۡ قَدۡ كُذِبُواْ جَآءَهُمۡ نَصۡرُنَا فَنُجِّيَ مَن نَّشَآءُۖ وَلَا يُرَدُّ بَأۡسُنَا عَنِ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
Биз пайғамбарларни юборар эканмиз, уларнинг душманларига ўйлаб олишларига муҳлат бердик. Азобимизни тезлаштирмадик. Уларни ҳалок қилиш кечикиб кетган пайтда пайғамбарлар умидсизланиб қолдилар. Кофирлар эса уларнинг ҳақни тан олмаганларга бало келиши, мўминлар эса бу балодан нажот топиши ҳақидаги ваъдалари ёлғон экан, деган гумонга бордилар. Ана шу пайтда пайғамбарларимизга мададимиз келиб, уларни ёлғончига чиқарганлар ҳалокатга учрадилар. Ўзлари ва мўминлар эса нажот топдилар. Азобимиз тушган пайтда жиноятчи қавмдан қайтарилмас.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَقَدۡ كَانَ فِي قَصَصِهِمۡ عِبۡرَةٞ لِّأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِۗ مَا كَانَ حَدِيثٗا يُفۡتَرَىٰ وَلَٰكِن تَصۡدِيقَ ٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَتَفۡصِيلَ كُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
Пайғамбарлар ва уларнинг умматлари, хусусан, Юсуф алайҳиссалом ва унинг оға-инилари ҳақидаги қиссаларда ақл эгаларига бир ибрат бор эди. Бу қиссаларни сўзлаётган Қуръон тўқилган гап эмас, балки, ўзидан олдинги Аллоҳ тарафидан нозил қилинган самовий китобларни тасдиқлаб келган ва ҳамма ҳукмларни, шариатларни тафсилоти билан айтган ҳамда иймон келтирган қавмни эзгулик сари бошлайдиган бир раҳмат бўлган фойдали китобдир.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• أن الداعية لا يملك تصريف قلوب العباد وحملها على الطاعات، وأن أكثر الخلق ليسوا من أهل الهداية.
Бандаларнинг қалбини ўзгартириш, уларни тоат сари буриб юбориш даъватчининг қўлидан келмайди. Кўп одамлар ҳидоят топмайдилар.
• ذم المعرضين عن آيات الله الكونية ودلائل توحيده المبثوثة في صفحات الكون.
Борлиқдаги Аллоҳ таолонинг якка-ягона эканига далолат қилувчи оят-аломатлардан юз ўгирганлар қораланяпти.
• شملت هذه الآية ﴿ قُل هَذِهِ سَبِيلِي...﴾ ذكر بعض أركان الدعوة، ومنها: أ- وجود منهج:﴿ أَدعُواْ إِلَى اللهِ ﴾. ب - ويقوم المنهج على العلم: ﴿ عَلَى بَصِيرَةٍ﴾. ج - وجود داعية: ﴿ أَدعُواْ ﴾ ﴿أَنَا﴾. د - وجود مَدْعُوِّين: ﴿ وَمَنِ اتَّبَعَنِي ﴾.
"Шу йўлимдир" оятида даъватнинг айрим рукнлари баён қилинди. Маслакнинг борлиги, унинг илмга асослангани, даъватчи ва даъватга қулоқ солаётганларнинг ҳам мавжудлиги ана шулар жумласидандир.
وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی ئۆزبەکی بۆ پوختەی تەفسیری قورئانی پیرۆز - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
بڵاوكراوەتەوە لەلایەن ناوەندی تەفسیر بۆ خوێندنە قورئانیەکان.