وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی یائوویی * - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
Al-Fat-h
لِّيَغۡفِرَ لَكَ ٱللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنۢبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَيۡكَ وَيَهۡدِيَكَ صِرَٰطٗا مُّسۡتَقِيمٗا
Kuti Allah ankululuchile sambi syenu syam’bujo ni syamunyuma, ni kunkwanilichisya chindimba Chakwe, ni kun’jongolela kwitala lyagoloka.[1]
(48:1) Akusimulila Al-Mughîrah رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwajimi kuswali mpaka makawu gakwe gayimbile. Mundu jwine nijwatite: “Ana Allah ngaŵa ankululuchiile sambi syenu syam’bujo ni syamunyuma syakwe!” Jwalakwe jwatite: “Ana ngaŵa kapolo jwakutogolela nnope?” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No. 4556).
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَنصُرَكَ ٱللَّهُ نَصۡرًا عَزِيزًا
تەفسیرە عەرەبیەکان:
هُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ ٱلسَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ لِيَزۡدَادُوٓاْ إِيمَٰنٗا مَّعَ إِيمَٰنِهِمۡۗ وَلِلَّهِ جُنُودُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمٗا
Jwalakwe ni Ajula juŵatulwisye kutulala m’mitima mwa ŵakulupilila kuti ajonjechesye chikulupi pa chikulupi chao (chakalape). Sano Allah ni Nsyene asilikali ŵa kumawunde ni petaka, ni aŵele Allah Jwakumanyilila nnope, Jwalunda lwakusokoka.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لِّيُدۡخِلَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَا وَيُكَفِّرَ عَنۡهُمۡ سَيِّـَٔاتِهِمۡۚ وَكَانَ ذَٰلِكَ عِندَ ٱللَّهِ فَوۡزًا عَظِيمٗا
(Allah atesile yalakweyi) kuti akaajinjisye ŵakulupilila ŵachilume ni ŵachikongwe ku Matimbe ga ku Mbepo, gasikujilima chapasi pakwe sulo, takaŵe ŵandamo mwalakwemo, nikuti ŵasimachisye ileŵi yao. Ni kuŵele kwalakweko pameso pa Allah kupunda kwekulungwa nnope.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيُعَذِّبَ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ وَٱلۡمُنَٰفِقَٰتِ وَٱلۡمُشۡرِكِينَ وَٱلۡمُشۡرِكَٰتِ ٱلظَّآنِّينَ بِٱللَّهِ ظَنَّ ٱلسَّوۡءِۚ عَلَيۡهِمۡ دَآئِرَةُ ٱلسَّوۡءِۖ وَغَضِبَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِمۡ وَلَعَنَهُمۡ وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَهَنَّمَۖ وَسَآءَتۡ مَصِيرٗا
Nikuti ŵape ilagasyo achinakunaku ŵachilume ni ŵachikongwe, kwisa soni ŵakuwanganya (Allah ni isanamu) ŵachilume ni ŵachikongwe, ŵaakun’ganichisyaga Allah nganisyo syangalumbana, pa ŵanganyao pana mpupulusi wakusakala, soni Allah ŵakasilichile, ŵalwesile, ni ŵalinganyichisye Jahannama, kaje kusakala malo gakuwujila gakwe!
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ ٱللَّهَ يَدُ ٱللَّهِ فَوۡقَ أَيۡدِيهِمۡۚ فَمَن نَّكَثَ فَإِنَّمَا يَنكُثُ عَلَىٰ نَفۡسِهِۦۖ وَمَنۡ أَوۡفَىٰ بِمَا عَٰهَدَ عَلَيۡهُ ٱللَّهَ فَسَيُؤۡتِيهِ أَجۡرًا عَظِيمٗا
Chisimu aŵala ŵaakutaŵana namwe chilanga (mmwe Muhammadi ﷺ), chisimu akutaŵana chilanga ni Allah, nkono wa Allah uli pachanya pa makono gao, sano jwatakase (chilanga chakwecho), nikuti akukasa kwalikonya nsyene, sano jwatakwanilisye yajwataŵene najo Allah, basi (Allah) tachimpa malipilo gamakulungwa nnope.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سَيَقُولُ لَكَ ٱلۡمُخَلَّفُونَ مِنَ ٱلۡأَعۡرَابِ شَغَلَتۡنَآ أَمۡوَٰلُنَا وَأَهۡلُونَا فَٱسۡتَغۡفِرۡ لَنَاۚ يَقُولُونَ بِأَلۡسِنَتِهِم مَّا لَيۡسَ فِي قُلُوبِهِمۡۚ قُلۡ فَمَن يَمۡلِكُ لَكُم مِّنَ ٱللَّهِ شَيۡـًٔا إِنۡ أَرَادَ بِكُمۡ ضَرًّا أَوۡ أَرَادَ بِكُمۡ نَفۡعَۢاۚ بَلۡ كَانَ ٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرَۢا
Tansalile (mmwe Muhammadi ﷺ) akusigalila munyuma (pangalongana namwe wa ku Maaka) mu ŵarabu ŵanchimisi: “Yatuŵijikenye ipanje yetu kwisa soni maŵasa getu, basi tuŵendelani chikululuko (kwa Allah).” Akuŵecheta ni ndimi syao yanganiyiŵa m’mitima mwao. Jilani: “Ana ni nduni jwampaka akombole kunkamuchisya chilichose kwa Allah nasakaga kumpa masausyo kapena nasakaga kunkamuchisya? Nambo Allah aŵele Jwaasimanya chenene abali syosope sya yankutenda.”
تەفسیرە عەرەبیەکان:
بَلۡ ظَنَنتُمۡ أَن لَّن يَنقَلِبَ ٱلرَّسُولُ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ إِلَىٰٓ أَهۡلِيهِمۡ أَبَدٗا وَزُيِّنَ ذَٰلِكَ فِي قُلُوبِكُمۡ وَظَنَنتُمۡ ظَنَّ ٱلسَّوۡءِ وَكُنتُمۡ قَوۡمَۢا بُورٗا
“Nambo mwaganichisyaga yanti Ntenga ﷺ ni ŵakulupilila ngaaujila kumaŵasa gao ata panandi, ni yasalalisyidwe yalakweyo m’mitima mwenu, ni mwaganisyisye nganisyo syangalumbana, ni m’bele ŵandu ŵakonasika.”
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلِلَّهِ مُلۡكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ يَغۡفِرُ لِمَن يَشَآءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشَآءُۚ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورٗا رَّحِيمٗا
Soni Allah ni Nsyene uchimwene wa kumawunde ni petaka, akunkululuchilaga jwansachile, ni kumpa ilagasyo jwansachile, ni aŵele Allah Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سَيَقُولُ ٱلۡمُخَلَّفُونَ إِذَا ٱنطَلَقۡتُمۡ إِلَىٰ مَغَانِمَ لِتَأۡخُذُوهَا ذَرُونَا نَتَّبِعۡكُمۡۖ يُرِيدُونَ أَن يُبَدِّلُواْ كَلَٰمَ ٱللَّهِۚ قُل لَّن تَتَّبِعُونَا كَذَٰلِكُمۡ قَالَ ٱللَّهُ مِن قَبۡلُۖ فَسَيَقُولُونَ بَلۡ تَحۡسُدُونَنَاۚ بَلۡ كَانُواْ لَا يَفۡقَهُونَ إِلَّا قَلِيلٗا
Taŵechete akusigalila munyuma pandema jatim’bigule kuja kuchipanje chakupalagula (cha ku Khaibara) kuti nkachijigale: “Tulekaani tunkuuye.” Akusaka agalawusye maloŵe ga Allah. Jilani: “Nganim’ba ntukuyiye. Mwele ni muŵaŵechetele kalape Allah.” Basi ŵanganyao tajile: “(Ngwamba), nambo nkututendela litima.” (Ngwamba), nambo aŵele akakumanyilila ikaŵeje panandipe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُل لِّلۡمُخَلَّفِينَ مِنَ ٱلۡأَعۡرَابِ سَتُدۡعَوۡنَ إِلَىٰ قَوۡمٍ أُوْلِي بَأۡسٖ شَدِيدٖ تُقَٰتِلُونَهُمۡ أَوۡ يُسۡلِمُونَۖ فَإِن تُطِيعُواْ يُؤۡتِكُمُ ٱللَّهُ أَجۡرًا حَسَنٗاۖ وَإِن تَتَوَلَّوۡاْ كَمَا تَوَلَّيۡتُم مِّن قَبۡلُ يُعَذِّبۡكُمۡ عَذَابًا أَلِيمٗا
Mwasalilani akusigalila munyuma mu ŵarabu ŵanchimisi (kuti): “Sampano tim’bilanjidwe wa (kumenyana nao) ŵandu ŵaakwete machili gakuputila ngondo mwaukali, tinkamenyane nao kapena takagambe kulipeleka. Basi naga nkunde, Allah tampe malipilo gambone, nambo naga n’galauche (kuleka kumenyana nao) yamwatite paagalauka kalakala, tannagasye ni ilagasyo yakupoteka nnope.”
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَّيۡسَ عَلَى ٱلۡأَعۡمَىٰ حَرَجٞ وَلَا عَلَى ٱلۡأَعۡرَجِ حَرَجٞ وَلَا عَلَى ٱلۡمَرِيضِ حَرَجٞۗ وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ يُدۡخِلۡهُ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۖ وَمَن يَتَوَلَّ يُعَذِّبۡهُ عَذَابًا أَلِيمٗا
Pangali gambidwa kwa jwangalola, soni pangali gambidwa kwa jwannemale, nambo soni pangali gambidwa kwa jwakulwala (naga ngaakwaula kungondo). Soni jwatampikanile Allah ni Ntenga Jwakwe ﷺ, takan’jinjisye ku Matimbe ga ku Mbepo gasikujilima sulo chapasi pakwe. Sano jwatagalauche, nikuti tannagasye ni ilagasyo yakupoteka nnope.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ لَّقَدۡ رَضِيَ ٱللَّهُ عَنِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ إِذۡ يُبَايِعُونَكَ تَحۡتَ ٱلشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمۡ فَأَنزَلَ ٱلسَّكِينَةَ عَلَيۡهِمۡ وَأَثَٰبَهُمۡ فَتۡحٗا قَرِيبٗا
Chisimu pamasile paŵasengwele Allah ŵakulupilila ndema jaŵataŵanaga namwe (mmwe Muhammadi ﷺ) chilanga pasi pachitela, basi ni jwamanyilile yayaliji m’mitima mwao, ni ŵatuluchisye kutulala, ni ŵalipile kuwugula kwakuŵandika (kwakuwugula nsinda wa Khaibara ni Maaka).
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَعَدَكُمُ ٱللَّهُ مَغَانِمَ كَثِيرَةٗ تَأۡخُذُونَهَا فَعَجَّلَ لَكُمۡ هَٰذِهِۦ وَكَفَّ أَيۡدِيَ ٱلنَّاسِ عَنكُمۡ وَلِتَكُونَ ءَايَةٗ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ وَيَهۡدِيَكُمۡ صِرَٰطٗا مُّسۡتَقِيمٗا
Ampele chilanga Allah cha ipanje yakupalagula yaijinji yatinchiyijigala, basi ni an’janguyichisye kaje ayi (ya ku Khaibara), ni agachijile makono ga ŵandu kuti gakanyyichila, nikuti chiŵe chilosyo kwa ŵakulupilila (chakulosya chikamuchisyo Chakwe), soni kuti an’jongolele kwitala lyagoloka.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهُوَ ٱلَّذِي كَفَّ أَيۡدِيَهُمۡ عَنكُمۡ وَأَيۡدِيَكُمۡ عَنۡهُم بِبَطۡنِ مَكَّةَ مِنۢ بَعۡدِ أَنۡ أَظۡفَرَكُمۡ عَلَيۡهِمۡۚ وَكَانَ ٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرًا
Jwalakwe ni Ajula juŵagachijile makono gao kukwenu, ni makono genu kukwao nkati mwa (chiŵata cha) Maaka, panyuma pakumpundikasya pa jamanjao, ni juŵele Allah pa ichindu yankutenda Jwakuilolechesya.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
هُمُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَصَدُّوكُمۡ عَنِ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ وَٱلۡهَدۡيَ مَعۡكُوفًا أَن يَبۡلُغَ مَحِلَّهُۥۚ وَلَوۡلَا رِجَالٞ مُّؤۡمِنُونَ وَنِسَآءٞ مُّؤۡمِنَٰتٞ لَّمۡ تَعۡلَمُوهُمۡ أَن تَطَـُٔوهُمۡ فَتُصِيبَكُم مِّنۡهُم مَّعَرَّةُۢ بِغَيۡرِ عِلۡمٖۖ لِّيُدۡخِلَ ٱللَّهُ فِي رَحۡمَتِهِۦ مَن يَشَآءُۚ لَوۡ تَزَيَّلُواْ لَعَذَّبۡنَا ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡهُمۡ عَذَابًا أَلِيمًا
Ŵanganyao ni aŵala ŵaakufuulu, ni kunsiŵilila ŵanganyammwe ku Nsikiti Wakuchimbichika (wa Maaka), ni kuisiŵilila inyama yambepesi kuti ikayika pamalo pakwe (pakusikitilidwa). Sano angaŵaga achalume ŵakulupilila ni achakongwe ŵakulupilila ŵanganimwamanya, kuti ntakwika mwamwawuleje nikupata jenumanja ligongo lya ŵanganyao sambi nkakumanyilila (nga nganagachiga makono genu pa wanganyao), (nambo jwatesile yalakweyo) kuti Allah an’jinjisye jwaakunsaka mu ukoto Wakwe. Ingaŵe kuti ŵanganyao (Asilamu ni makafili) ŵatalikangene, tungaapele aŵala ŵaŵakufuulu mwa jamanjao ilagasyo yakupoteka nnope.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِذۡ جَعَلَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فِي قُلُوبِهِمُ ٱلۡحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ ٱلۡجَٰهِلِيَّةِ فَأَنزَلَ ٱللَّهُ سَكِينَتَهُۥ عَلَىٰ رَسُولِهِۦ وَعَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَأَلۡزَمَهُمۡ كَلِمَةَ ٱلتَّقۡوَىٰ وَكَانُوٓاْ أَحَقَّ بِهَا وَأَهۡلَهَاۚ وَكَانَ ٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٗا
Pandema jaŵaŵisile aŵala ŵaŵakufuulu m’mitima mwao mbapata syagasabu, mbapata syagasabu syachijinga, basi Allah ni ŵatulwisye kutulala Kwakwe pa Ntenga Jwakwe ﷺ ni pa ŵakulupilila, ni ŵatendekasyisye kulikanganichila liloŵe lya woga (wakun’jogopa Allah lya Lâ ilâha illallâh [Pangali nnungu jwine jwakuŵajilwa kun’galagatila ikaŵeje Allah]), ni ŵaliji ŵakuŵajilwa ni lyalakwelyo nambo soni ni achinsyene (liloŵelyo), ni aŵele Allah chindu chilichose Jwaachimanya chenene.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَّقَدۡ صَدَقَ ٱللَّهُ رَسُولَهُ ٱلرُّءۡيَا بِٱلۡحَقِّۖ لَتَدۡخُلُنَّ ٱلۡمَسۡجِدَ ٱلۡحَرَامَ إِن شَآءَ ٱللَّهُ ءَامِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُءُوسَكُمۡ وَمُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَۖ فَعَلِمَ مَا لَمۡ تَعۡلَمُواْ فَجَعَلَ مِن دُونِ ذَٰلِكَ فَتۡحٗا قَرِيبًا
Chisimu pamasile pansimichisye Allah Ntenga Jwakwe (Muhammadi ﷺ) sagamisi mwakuonaonape, chisimu ŵanganyammwe tinchijinjila mu Nsikiti Wakuchimbichika (wa Maaka) nasakaga Allah mwantunjelele, n’di mmyosile mitwe jenu ni kupungusya (wumbo syenu), nkaakogopa. Basi Jwalakwe (Allah) jukumanyilila yangankuimanyilila jenumanja, basi ni juŵisile nkaniyiŵe yalakweyo (yakuujinjila Nsikiti Wakuchimbichika wa Maaka) kuwugula kwakuŵandika (kwa nsinda wa Khaibara).
تەفسیرە عەرەبیەکان:
هُوَ ٱلَّذِيٓ أَرۡسَلَ رَسُولَهُۥ بِٱلۡهُدَىٰ وَدِينِ ٱلۡحَقِّ لِيُظۡهِرَهُۥ عَلَى ٱلدِّينِ كُلِّهِۦۚ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ شَهِيدٗا
Jwalakwe ni Ajula jwaatumisye Ntenga Jwakwe (Muhammadi ﷺ) ni chongolo kwisa soni Dini jakuona kuti ajikwesye pachanya pa dini syosope, sano Allah ni akukwanila kuŵa Mboni.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مُّحَمَّدٞ رَّسُولُ ٱللَّهِۚ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ أَشِدَّآءُ عَلَى ٱلۡكُفَّارِ رُحَمَآءُ بَيۡنَهُمۡۖ تَرَىٰهُمۡ رُكَّعٗا سُجَّدٗا يَبۡتَغُونَ فَضۡلٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٗاۖ سِيمَاهُمۡ فِي وُجُوهِهِم مِّنۡ أَثَرِ ٱلسُّجُودِۚ ذَٰلِكَ مَثَلُهُمۡ فِي ٱلتَّوۡرَىٰةِۚ وَمَثَلُهُمۡ فِي ٱلۡإِنجِيلِ كَزَرۡعٍ أَخۡرَجَ شَطۡـَٔهُۥ فَـَٔازَرَهُۥ فَٱسۡتَغۡلَظَ فَٱسۡتَوَىٰ عَلَىٰ سُوقِهِۦ يُعۡجِبُ ٱلزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ ٱلۡكُفَّارَۗ وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ مِنۡهُم مَّغۡفِرَةٗ وَأَجۡرًا عَظِيمَۢا
Muhammadi ﷺ ni Ntenga jwa Allah. Sano aŵala ŵali pamo ni jwalakwe ali ŵamachili nnope kwa achimakafili, (nambo) ŵakutendelana chanasa sikati jao. Timwaone achijinamaga ni kusujudu (kuswali), achisachililaga umbone wakuumila kwa Allah ni chinonyelo (Chakwe). Imanyilo yao ili kungope kwao ligongo lya kusujudu (pa kuswali). Ayi ni yatite kasimbidwe mu Taurat. Sano yatite kasimbidwe mu In’jil; (ŵanganyao) ali chisawu mmela waukopwesye nyambi syakwe, sano (nyambisyo) ni kuwulimbanganya (mmelao), ni komangala, ni kwimilichika pepata lyakwe, ni kwasengwasya akuupaanda, kuti agapikasye ntima makafili ligongo lya ŵanganyao. Allah ŵapele chilanga aŵala ŵaakulupilile ni kutendaga yambone mwa ŵanganyao cha chikululuko ni malipilo gamakulungwa nnope.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی یائوویی - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
وەرگێڕاوی ماناکانی قورئانی پیرۆز بۆ زمانی هۆڵەندی، وەرگێڕان: محمد بن عبدالحميد سليكا.