ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߞߙߎߘߌߞߊ߲ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߛ߫ߊ߬ߟߊ߯ߤ߭ߎ߫ ߊ.ߘߘߌ߯ߣߌ߫ ߓߟߏ߫ * - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
سورەتی القیامة
لَآ أُقۡسِمُ بِيَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ
سووره‌تی (قیامه) سووره‌تێكى مه‌ككى یه‌و (٤٠) ئایه‌ته بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ [ لَا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ (١) ] خوای گه‌وره ئه‌فه‌رمووێ: سوێند ئه‌خۆم به ڕۆژی قیامه‌ت، ئه‌مه بۆ به‌گه‌وره زانینی ئه‌و ڕۆژه‌یه كه ڕۆژێكی گه‌وره‌یه، وه بۆ سه‌رنج ڕاكێشانه بۆ ئه‌وه‌ی گرنگی و بایه‌خی پێ بده‌ن و خۆتانی بۆ ئاماده بكه‌ن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَآ أُقۡسِمُ بِٱلنَّفۡسِ ٱللَّوَّامَةِ
[ وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ (٢) ] وه سوێند ئه‌خۆم به نه‌فسی لۆمه‌كار، كه نه‌فسی مرۆڤی ئیمانداره له دونیادا لۆمه‌ی خۆی ئه‌كات، باوه‌ڕدار كاتێك كه تاوانێك ده‌كات لۆمه‌ى خۆى ده‌كات بۆ ئه‌م تاوانه‌ت كرد، یان ئه‌گه‌ر خێرو چاكه‌یه‌ك بكات لۆمه‌ى خۆى ده‌كات بۆچی كه‌مت كردو زیاترت ئه‌نجام نه‌دا، به‌ڵام كافر له دونیادا چه‌ندێك كوفرو تاوان بكات لۆمه‌ى خۆى ناكات، به‌ڵام له قیامه‌تدا كافر لۆمه‌ی خۆی ئه‌كات، هیچ كافرێك نیه ئیلا له ڕۆژی قیامه‌تدا لۆمه‌ی خۆی ئه‌كات بۆ له دونیادا ئیمانت نه‌هێناو كرده‌وه‌ی چاكت نه‌كردو په‌شیمان ده‌بێته‌وه.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
بَلَىٰ قَٰدِرِينَ عَلَىٰٓ أَن نُّسَوِّيَ بَنَانَهُۥ
{په‌نجه‌مۆرى مرۆڤ} [ بَلَى قَادِرِينَ عَلَى أَنْ نُسَوِّيَ بَنَانَهُ (٤) ] به‌ڵێ توانامان هه‌یه نه‌ك ئێسقانه‌كانی دروست بكه‌ینه‌وه به‌ڵكو ئه‌توانین په‌نجه‌كانی وه‌كو په‌نجه‌ی حوشتری لێ بكه‌ین هه‌مووی به‌یه‌كه‌وه بنووسێنین و بیكه‌ین به‌یه‌ك پارچه، یاخود ئاماژه‌یه بۆ په‌نجه‌مۆری مرۆڤ كه په‌نجه‌ی هیچ كه‌سێك له‌كه‌سی تر ناچێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
بَلۡ يُرِيدُ ٱلۡإِنسَٰنُ لِيَفۡجُرَ أَمَامَهُۥ
[ بَلْ يُرِيدُ الْإِنْسَانُ لِيَفْجُرَ أَمَامَهُ (٥) ] به‌ڵكو مرۆڤ ئه‌یه‌وێ له پێش خۆیه‌وه تاوان پێش بخات و ته‌وبه دوا بخات، به‌وه‌ی كه ئه‌ڵێ: هێشتا مردن ماوێتی، یاخود مه‌به‌ست ئه‌وه‌یه هیواو ئومێدی زۆره، ئه‌ڵێ: دواتر ته‌وبه ئه‌كه‌م.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَخَسَفَ ٱلۡقَمَرُ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
يُنَبَّؤُاْ ٱلۡإِنسَٰنُ يَوۡمَئِذِۭ بِمَا قَدَّمَ وَأَخَّرَ
[ يُنَبَّأُ الْإِنْسَانُ يَوْمَئِذٍ بِمَا قَدَّمَ وَأَخَّرَ (١٣) ] له‌و ڕۆژه‌دا مرۆڤ هه‌واڵی پێ ئه‌درێ سه‌باره‌ت به هه‌موو كرده‌وه‌یه‌ك كه له دونیادا كردوویه‌تی: بچووك و گه‌وره‌ی، كۆن و تازه‌ی، ئاشكراو نهێنی، سه‌ره‌تاو كۆتایی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
بَلِ ٱلۡإِنسَٰنُ عَلَىٰ نَفۡسِهِۦ بَصِيرَةٞ
[ بَلِ الْإِنْسَانُ عَلَى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ (١٤) ] به‌ڵكو مرۆڤ خۆی باشتر ئه‌ناسێ وه حه‌قیقه‌تی حاڵی خۆی ئه‌زانێ باوه‌ڕداره یان كافره، گوێڕایه‌ڵكاره یان سه‌رپێچیكار، دامه‌زراوه یان نا، یاخود له ڕۆژی قیامه‌تدا مرۆڤ خۆی ئه‌بێته شایه‌ت له‌سه‌ر خۆی، خۆی شایه‌تی له‌سه‌ر خۆی ئه‌دات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَوۡ أَلۡقَىٰ مَعَاذِيرَهُۥ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَا تُحَرِّكۡ بِهِۦ لِسَانَكَ لِتَعۡجَلَ بِهِۦٓ
[ لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ (١٦) ] ئه‌ى پێغه‌مبه‌ری خوا - صلی الله علیه وسلم - زمانت مه‌جوولێنه بۆ خێرایی خوێندنه‌وه‌ى قورئان، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا - صلی الله علیه وسلم - سه‌ره‌تا كه جبریل وه‌حی بۆ هێنا له دوای جبریله‌وه له‌گه‌ڵیدا یه‌كسه‌ر قورئانه‌كه‌ی ئه‌وته‌وه‌و په‌له‌ی ئه‌كردو زمانی ئه‌جوولاند نه‌وه‌كو له بیری بچێت، خوای گه‌وره فه‌رمووی: زمان و لێوت مه‌جوولێنه‌وه به قورئان خوێندن، به‌ڵكو ته‌نها گوێ بگره.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ثُمَّ إِنَّ عَلَيۡنَا بَيَانَهُۥ
[ ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ (١٩) ] پاشان به دڵنیایى ڕوون كردنه‌وه‌و ته‌فسیرو راڤه‌كه‌یشی هه‌ر له‌سه‌ر ئێمه‌یه هه‌موویت پێ ئه‌ڵێین، له دوای ئه‌وه كه جبریل وه‌حی بهێنایه پێغه‌مبه‌ر - صلی الله علیه وسلم - ته‌نها گوێی ئه‌گرت، وه له دوای ئه‌وه‌ى جبریل ده‌ڕۆیشت هه‌ر هه‌مووی وه‌كو خۆی ئه‌وته‌وه‌و په‌له‌ی نه‌ئه‌كرد له وتنه‌وه‌یدا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
كَلَّا بَلۡ تُحِبُّونَ ٱلۡعَاجِلَةَ
[ كَلَّا بَلْ تُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ (٢٠) ] نه‌خێر ئێوه حه‌زتان له په‌له كردنه‌و په‌له ئه‌كه‌ن و مه‌به‌ستتان پێی دونیایه‌و بێئاگان له قیامه‌ت، وه له هه‌موو كارێكتاندا حه‌زتان له ئیشی په‌له‌یه، (نابێ مرۆڤ په‌له بكات به‌ڵكو فه‌رمانكراوه به له‌سه‌رخۆیی، وه په‌له‌كردن له شه‌یتانه‌وه‌یه، له‌سه‌رخۆیى له خواى گه‌وره‌وه‌یه) له‌به‌ر ئه‌وه‌ی مرۆڤ زۆر جار له په‌له كردندا هه‌ڵه ئه‌كات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِلَىٰ رَبِّهَا نَاظِرَةٞ
[ إِلَى رَبِّهَا نَاظِرَةٌ (٢٣) ] له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ته‌ماشای خوای گه‌وره ئه‌كه‌ن، كه ئه‌مه‌یش به‌ڵگه‌یه له‌سه‌ر بینینی خوای گه‌وره له ڕۆژی قیامه‌تدا، وه له به‌هه‌شتیشدا باوه‌ڕداران خوای گه‌وره ئه‌بینن وه‌كو فه‌رمووده‌كان موته‌واتیره له پێغه‌مبه‌ری خواوه - صلی الله علیه وسلم - وه ئیجماع و یه‌كده‌نگی صه‌حابه‌و تابعین و سه‌له‌فی ئه‌م ئوممه‌ته‌ی له‌سه‌ره كه خوای گه‌وره له ڕۆژی قیامه‌تدا وه له به‌هه‌شتیشدا ئه‌بینرێ له‌لایه‌ن باوه‌ڕدارانه‌وه، چۆن خۆرو مانگى چوارده كه هیچ په‌ڵه هه‌ورێك به ئاسمانه‌وه نه‌بێ به ئاسانی ئه‌بینرێن به‌و شێوازه‌یش خوای گه‌وره به ئاسانی له‌لایه‌ن باوه‌ڕدارانه‌وه ئه‌بینرێ، ئه‌مه‌ش ته‌شبیهی بینینه‌كه‌یه به بینینه‌كه نه‌ك ته‌شبیهی بینراوه‌كه بێت به بینراوه‌كه، وه فه‌رمووده له‌و باره‌یه‌وه موته‌واتیره‌و یه‌كجار زۆره له‌سه‌ر بینینی خوای گه‌وره.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَقِيلَ مَنۡۜ رَاقٖ
[ وَقِيلَ مَنْ رَاقٍ (٢٧) ] ئه‌و كه‌سه له سه‌ره‌مه‌رگدایه‌و ئه‌وانه‌ی ده‌وروبه‌رى ئه‌ڵێن: ئایا پزیشكێك هه‌یه چاره‌سه‌ری بكات، یاخود كه‌سێك ڕوقیه‌ی به‌سه‌ردا بخوێنێ تا چاك بێته‌وه، یاخود وتراوه: ئه‌مه قسه‌ی فریشته‌كانه ئایا كێ ڕوحه‌كه‌ی به‌رز ئه‌كاته‌وه: مه‌لائیكه‌تی ڕه‌حمه‌ت، یاخود مه‌لائیكه‌تی سزا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَٱلۡتَفَّتِ ٱلسَّاقُ بِٱلسَّاقِ
[ وَالْتَفَّتِ السَّاقُ بِالسَّاقِ (٢٩) ] وه قاچه‌كانی ئه‌ئاڵێنه یه‌كدا ئه‌و قاچه‌ی كه له دونیادا پێی ئه‌ڕۆی ئێستا هه‌ڵی ناگرێت و ناتوانێ پێی بڕوات و قاچی ئاڵاوه‌ته یه‌كدا، وه خه‌ڵكی لاشه‌ی ئاماده ئه‌كه‌ن بۆ ناشتن، وه مه‌لائیكه‌تیش ڕوحه‌كه‌ی ئاماده ئه‌كه‌ن بۆ بردن، یاخود دوارۆژى دونیاو یه‌كه‌م رۆژى قیامه‌ت به‌یه‌ك گه‌یشتن و سه‌ختى به‌سه‌ختى ده‌گات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَوۡلَىٰ لَكَ فَأَوۡلَىٰ
[ أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى (٣٤) ثُمَّ أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى (٣٥) ] ئه‌مه هه‌ڕه‌شه له‌سه‌ر هه‌ڕه‌شه‌یه كه پێغه‌مبه‌ری خوا - صلی الله علیه وسلم - وای به ئه‌بوجه‌هل فه‌رمووه‌و پێی فه‌رمووه: (أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى (٣٤) ثُمَّ أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى (٣٥)) خوای گه‌وره‌ش ئه‌م ئایه‌ته‌ی دابه‌زاندووه، واته: ئه‌مه هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی سه‌خته له ئه‌بوجه‌هل و كافرانی تر، واته: هه‌ڕه‌شه بۆ تۆ وه هه‌ڕه‌شه‌ی سه‌خت چاوه‌ڕێت ئه‌كات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ثُمَّ أَوۡلَىٰ لَكَ فَأَوۡلَىٰٓ
[ أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى (٣٤) ثُمَّ أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى (٣٥) ] ئه‌مه هه‌ڕه‌شه له‌سه‌ر هه‌ڕه‌شه‌یه كه پێغه‌مبه‌ری خوا - صلی الله علیه وسلم - وای به ئه‌بوجه‌هل فه‌رمووه‌و پێی فه‌رمووه: (أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى (٣٤) ثُمَّ أَوْلَى لَكَ فَأَوْلَى (٣٥)) خوای گه‌وره‌ش ئه‌م ئایه‌ته‌ی دابه‌زاندووه، واته: ئه‌مه هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی سه‌خته له ئه‌بوجه‌هل و كافرانی تر، واته: هه‌ڕه‌شه بۆ تۆ وه هه‌ڕه‌شه‌ی سه‌خت چاوه‌ڕێت ئه‌كات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَيَحۡسَبُ ٱلۡإِنسَٰنُ أَن يُتۡرَكَ سُدًى
[ أَيَحْسَبُ الْإِنْسَانُ أَنْ يُتْرَكَ سُدًى (٣٦) ] ئایا مرۆڤ وا حساب ئه‌كات كه ئیهمال ئه‌كرێ له دونیادا فه‌رمانی پێ ناكرێ وه قه‌ده‌غه ناكرێ وه له‌ناو گۆڕیشدا زیندوو ناكرێته‌وه‌و لێپرسینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵدا ناكرێ؟ به‌ڕاستی ئه‌گه‌ر وا حساب بكات ئه‌مه حسابێكی هه‌ڵه‌یه به‌ڵكو له دونیادا فه‌رمانی پێ ئه‌كرێ وه له ڕۆژی قیامه‌ت و ناو قه‌بریشدا لێپرسینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵدا ئه‌كرێت له‌سه‌ر هه‌موو شتێك كه له دونیادا ئه‌نجامی دابێ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَلَيۡسَ ذَٰلِكَ بِقَٰدِرٍ عَلَىٰٓ أَن يُحۡـِۧيَ ٱلۡمَوۡتَىٰ
[ أَلَيْسَ ذَلِكَ بِقَادِرٍ عَلَى أَنْ يُحْيِيَ الْمَوْتَى (٤٠) ] ئایا خوایه‌ك كه مرۆڤ سه‌ره‌تا به‌م شێوه‌یه له دڵۆپه ئاوێك دروست بكات دواتر كه مرۆڤه‌كه هه‌یه‌و ئه‌مرێ ناتوانێ ڕوح بكاته به‌ری و سه‌رله‌نوێ زیندووی بكاته‌وه؟ به‌ڵێ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی گه‌ڕاندنه‌وه ئاسانتره له سه‌ره‌تای دروست كردن هه‌ر چه‌نده هه‌مووی بۆ خوای گه‌وره ئاسانه، پێغه‌مبه‌ری خوا - صلی الله علیه وسلم - ئه‌م ئایه‌ته‌ی بخوێندایه ئه‌یفه‌رموو: {سُبْحَانَكَ فَبَلَى} (سنن أبي داود: ٨٨٤ ، سنن البيهقي الكبرى: ٣٥٠٧، انظر تمام المنة (١/ ١٨٦)، أصل صفة صلاة النبي (١/ ٤٠٧)) .سوننه‌ته بڵێی (سُبْحَانَكَ فَبَلَى)، واته: پاك و مونه‌زه‌هی بۆ تۆ ئه‌ی په‌روه‌ردگار به‌ڵێ توانات هه‌یه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه سه‌رله‌نوێ مردووه‌كان زیندوو بكه‌یته‌وه، والله أعلم.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌ߬ߘߊ߬ߟߌ ߝߐߘߊ ߘߏ߫: ߟߐ߬ߓߊ ߝߐߘߊ
ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߞߙߎߘߌߞߊ߲ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߛ߫ߊ߬ߟߊ߯ߤ߭ߎ߫ ߊ.ߘߘߌ߯ߣߌ߫ ߓߟߏ߫ - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ߫ ߘߟߊߡߌ߬ߘߊ߬ߣߍ߲ ߞߙߎߘߌߞߊ߲ ߘߐ߫߸ ߛ߫ߊ߬ߟߊ߯ߤ߭ߎ߫ ߊ.ߘߘߌ߯ߣߌ߫ ߊ߳ߺߊߓߑߘߎ ߊ.ߟߑߞߊߙߌ߯ߡߎ߲߫ ߟߊ߫ ߘߟߊߡߌߘߊߟߌ ߟߋ߬.