ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߞߙߎߘߌߞߊ߲ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߛ߫ߊ߬ߟߊ߯ߤ߭ߎ߫ ߊ.ߘߘߌ߯ߣߌ߫ ߓߟߏ߫ * - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
سورەتی النبأ
عَمَّ يَتَسَآءَلُونَ
سووره‌تی (نه‌به‌ء) (واته: هه‌واڵ) سووره‌تێكى مه‌ككى یه‌و (٤٠) ئایه‌ته بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ [ عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ (١) ] خوای گه‌وره ئینكاری ئه‌كات له موشریكان كه پرسیار ئه‌كه‌ن سه‌باره‌ت به ڕۆژی قیامه‌ت (عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ) واته: ده‌رباره‌ی چ شتێك پرسیار ئه‌كه‌ن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ٱلَّذِي هُمۡ فِيهِ مُخۡتَلِفُونَ
[ الَّذِي هُمْ فِيهِ مُخْتَلِفُونَ (٣) ] كه خۆیان تیایدا یان خه‌ڵكی تیایدا جیاوازن، هه‌یانه ئیمانی به ڕۆژی قیامه‌ت هه‌یه، وه هه‌یشه پێی كافره، یاخود ئه‌گه‌ر مه‌به‌ست پێی قورئان بێ خۆیان له‌ناو خۆیاندا یه‌كده‌نگ نین له‌سه‌ر قورئان هه‌یانه ئه‌ڵێن: قورئان جادووه، وه هه‌یشیانه ئه‌ڵێن: شیعره، وه هه‌یانه ئه‌ڵێن: فاڵچێتیه، وه هه‌یانه ئه‌ڵێن: په‌ندو به‌سه‌رهات و سه‌رگوزشته‌ی ئوممه‌تانی پێشتره.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَجَنَّٰتٍ أَلۡفَافًا
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
يَوۡمَ يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِ فَتَأۡتُونَ أَفۡوَاجٗا
[ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْوَاجًا (١٨) ] له‌و ڕۆژه‌دا ئیسرافیل فوو ئه‌كات به شه‌یپوورو كه‌ڕه‌نادا ئه‌و كاته ئێوه‌ش كۆمه‌ڵ كۆمه‌ڵ و پۆل پۆل دێن، یاخود هه‌موو ئوممه‌تێك له‌گه‌ڵ پێغه‌مبه‌ره‌كه‌یدا دێن بۆ لێپرسینه‌وه.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَسُيِّرَتِ ٱلۡجِبَالُ فَكَانَتۡ سَرَابًا
[ وَسُيِّرَتِ الْجِبَالُ فَكَانَتْ سَرَابًا (٢٠) ] وه شاخه‌كان هه‌ڵئه‌كه‌نرێن له شوێنی خۆیان وه به هه‌وادا ئه‌ڕۆن وه‌كو ته‌پ و تۆزیان لێ دێت، وه وه‌كو صوفی شیكراوه‌یان لێ دێت ئه‌وه‌ی كه سه‌یر ئه‌كات وا ئه‌زانێ شتێكه‌و هیچیش نیه و شوێنه‌واریشى نامێنێ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتۡ مِرۡصَادٗا
{هه‌ندێك له سزاى كافران له‌ناو ئاگرى دۆزه‌خدا } [ إِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتْ مِرْصَادًا (٢١) ] به‌ڕاستی دۆزه‌خ له كه‌مین و بۆسه‌دایه، وه ئاماده‌كراوه بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی كه سه‌رپێچی پێغه‌مبه‌رانیان كردووه‌و سنووریان به‌زاندووه له تاواندا، وه شوێنی گه‌ڕانه‌وه‌یانه (كه ده‌فه‌رمێت دۆزه‌خ له كه‌میندایه‌و ئاماده‌كراوه به‌ڵگه‌یه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه ئێستا دۆزه‌خ هه‌یه خوای گه‌وره دروستى كردووه‌و ئاماده‌ی كردووه وه ئه‌ویش له كه‌میندایه بۆ تاوانباران).
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَّٰبِثِينَ فِيهَآ أَحۡقَابٗا
[ لَابِثِينَ فِيهَا أَحْقَابًا (٢٣) ] له‌ناو ئاگری دۆزه‌خدا ئه‌مێننه‌وه سه‌رده‌مێكی زۆر له كات و زه‌مان، ئه‌و سه‌رده‌مه ئه‌ڕوات سه‌رده‌مێكی تر دێت، واته: به‌رده‌وام و به هه‌میشه‌یی له دۆزه‌خدا ده‌مێننه‌وه‌و كۆتایی نایات، هه‌یه له زانایان ئه‌ڵێن: (ئه‌حقاب) چل ساڵ، هه‌یه ئه‌ڵێن: په‌نجا ساڵه، حه‌فتا ساڵه، هه‌شتا ساڵه، سێ سه‌د ساڵه، گرنگ ئه‌وه‌یه كه به به‌رده‌وامی تیایدا ئه‌مێننه‌وه.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِلَّا حَمِيمٗا وَغَسَّاقٗا
[ إِلَّا حَمِيمًا وَغَسَّاقًا (٢٥) ] به‌ڵكو ئه‌وه‌ی كه پێیان ئه‌درێ له جیاتی ئاوى سارد ئاوێكی كوڵاویان پێ ئه‌درێ كه به ئاگری دۆزه‌خ كوڵاوه (وَغَسَّاقًا) واته: ئه‌و خوێن و كێماو جه‌ڕاحه‌ته‌ی كه له له‌شی دۆزه‌خییه‌كان ئه‌چۆڕێته‌وه‌و ئه‌تكێته‌وه ئه‌وه‌یان پێ ئه‌درێ و ته‌نها خواردنی دۆزه‌خییه‌كان ئه‌م شته‌یه له‌گه‌ڵ زه‌قومدا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
جَزَآءٗ وِفَاقًا
[ جَزَاءً وِفَاقًا (٢٦) ] ئه‌م سزایه كه خوای گه‌وره سزای ئه‌م تاوانبارانه ئه‌دا له‌به‌ر ئه‌وه‌ی شه‌ریكیان بۆ خوای گه‌وره داناوه هاوشێوه‌ی كرده‌وه‌كه‌ی خۆیانه، ئه‌وان گه‌وره‌ترین تاوانیان بۆ خوا داناوه كه شه‌ریك دانان بوو بۆ خوا، خوای گه‌وره‌ش سه‌ختترین سزایان ئه‌دات له ناو ئاگرى دۆزه‌خدا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّهُمۡ كَانُواْ لَا يَرۡجُونَ حِسَابٗا
[ إِنَّهُمْ كَانُوا لَا يَرْجُونَ حِسَابًا (٢٧) ] له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌وان له دونیادا به ئومێدی ئه‌وه نه‌بوون كه ڕۆژێك هه‌بێت و تیایدا زیندوو ببنه‌وه‌و خوای گه‌وره لێپرسینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا بكات، باوه‌ڕیان به زیندوو بوونه‌وه نه‌بووه.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَذُوقُواْ فَلَن نَّزِيدَكُمۡ إِلَّا عَذَابًا
[ فَذُوقُوا فَلَنْ نَزِيدَكُمْ إِلَّا عَذَابًا (٣٠) ] ده‌ی ئێوه به‌هۆی كوفرو به‌درۆ زانینتان سزای خوای گه‌وره بچێژن هیچ شتێكتان بۆ زیاد ناكه‌ین ته‌نها سزا نه‌بێ، سزا له‌سه‌ر سزاتان ئه‌ده‌ین، (عبدالله‌ی كوڕی عه‌مری كوڕی عاص) ئه‌فه‌رمووێ: (هیچ ئایه‌تێك دانه‌به‌زیوه بۆ سه‌ر دۆزه‌خییه‌كان سه‌ختتر له‌م ئایه‌ته، ئه‌وان به‌رده‌وام سزایان بۆ زیاد ده‌كرێت).
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّ لِلۡمُتَّقِينَ مَفَازًا
{پاداشتى موتته‌قى و خۆپارێزان له به‌هه‌شتدا} [ إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ مَفَازًا (٣١) ] پاشان خوای گه‌وره دێته سه‌ر هه‌واڵی ئه‌وانه‌ی كه له دونیادا ته‌قوای خوای گه‌وره‌یان كردووه‌و خۆیان له تاوان پاراستووه، ئه‌وان سه‌ركه‌وتن و بردنه‌وه‌و ڕزگاربوونیان له ئاگری دۆزه‌خ بۆ هه‌یه، یاخود وتراوه: (مَفَازًا) واته: باخیان له‌ناو به‌هه‌شتدا بۆ هه‌یه.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
حَدَآئِقَ وَأَعۡنَٰبٗا
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
جَزَآءٗ مِّن رَّبِّكَ عَطَآءً حِسَابٗا
[ جَزَاءً مِنْ رَبِّكَ ] ئه‌مه پاداشتێكه له خوای گه‌وره‌وه به به‌هه‌شتییه‌كان و به چاكه‌كارانی ئه‌به‌خشێ [ عَطَاءً حِسَابًا (٣٦) ] خوای گه‌وره پێیان ئه‌به‌خشێ وه به گوێره‌ی كرده‌وه‌ی خۆیان حسابی له‌گه‌ڵدا كردوون یه‌ك به ده تا یه‌ك به حه‌وت سه‌د تا زیاتر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
رَّبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَا ٱلرَّحۡمَٰنِۖ لَا يَمۡلِكُونَ مِنۡهُ خِطَابٗا
[ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا الرَّحْمَنِ ] په‌روه‌ردگاری ئاسمانه‌كان و زه‌وی و ئه‌وه‌ی نێوانیان هه‌ر خوای گه‌وره‌یه به‌تاك و ته‌نها كه ره‌حمانه‌و ره‌حمه‌ته‌كه‌ى فراوانه‌و هه‌موو كه‌س و شتێكى گرتۆته‌وه [ لَا يَمْلِكُونَ مِنْهُ خِطَابًا (٣٧) ] له‌و ڕۆژه‌دا هیچ كه‌سێك ناتوانێ قسه بكات وه هیچ كه‌سێك ناتوانێ شه‌فاعه‌ت بكات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
يَوۡمَ يَقُومُ ٱلرُّوحُ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ صَفّٗاۖ لَّا يَتَكَلَّمُونَ إِلَّا مَنۡ أَذِنَ لَهُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَقَالَ صَوَابٗا
[ يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلَائِكَةُ صَفًّا ] له‌و ڕۆژه‌دا ڕوح ڕائه‌وه‌ستێ كه (ابن كثير) شه‌ش ته‌فسیری بۆی هێناوه ئه‌فه‌رمووێ: ئاده‌میزادن، یاخود ڕوحی ئاده‌میزاده، یاخود دروستكراوێكه له دروستكراوه‌كانی خوای گه‌وره له‌سه‌ر شێوه‌ی ئاده‌میزاددا نه فریشته‌ن نه ئاده‌میزادن، یاخود جبریله، یاخود قورئانه، یاخود گه‌وره‌ترین فریشته‌ی خوای گه‌وره‌یه، پاشان خۆی ئه‌فه‌رمووێ: له هه‌موو ئه‌م وتانه له‌لام ته‌واوتر ئه‌وه‌یه كه ئاده‌میزاده له‌و ڕۆژه‌دا ئاده‌میزاد ڕائه‌وه‌ستن وه فریشته‌كانیش هه‌ر هه‌موویان یه‌ك پۆل ڕائه‌وه‌ستن [ لَا يَتَكَلَّمُونَ ] هیچ كه‌سێك له‌و ڕۆژه‌دا كه ڕۆژی قیامه‌ته ناتوانن قسه بكه‌ن، وه له فه‌رمووده‌دا پێغه‌مبه‌ر - صلی الله علیه وسلم - ئه‌فه‌رمووێ: {وَلَا يَتَكَلَّمُ يَوْمَئِذٍ إِلَّا الرُّسُلُ} (رواه البخاري (٨٠٦) ومسلم (١٨٢). من حديث أبي هريرة رضي الله عنه) . له‌و ڕۆژه‌دا ته‌نها پێغه‌مبه‌ران قسه ئه‌كه‌ن [ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ ] ئیلا ئه‌گه‌ر كه‌سێك خوای گه‌وره خۆی ئیزنی بدات وه‌كو پێغه‌مبه‌ران [ وَقَالَ صَوَابًا (٣٨) ] وه قسه‌ی ڕاستیش بڵێ، واته: له دونیادا ئه‌هلی ته‌وحید بووبێت و (لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ)ی ووتبێ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ذَٰلِكَ ٱلۡيَوۡمُ ٱلۡحَقُّۖ فَمَن شَآءَ ٱتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِۦ مَـَٔابًا
[ ذَلِكَ الْيَوْمُ الْحَقُّ ] ئه‌و ڕۆژه كه ڕۆژی قیامه‌ته ڕۆژێكه حه‌قه‌و ڕوو ئه‌دات و هیچ گومانێكی تیادا نیه [ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ مَآبًا (٣٩) ] جا هه‌ر كه‌سێك ویستی لێیه ئه‌گه‌ڕێته‌وه بۆ لای خوای گه‌وره به ته‌وبه‌كردن و به كرده‌وه‌ی چاك، واته ڕێگای باش بگرێته به‌ر بۆ ئه‌وه‌ی كه بگه‌ڕێته‌وه بۆ لای خوای گه‌وره.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّآ أَنذَرۡنَٰكُمۡ عَذَابٗا قَرِيبٗا يَوۡمَ يَنظُرُ ٱلۡمَرۡءُ مَا قَدَّمَتۡ يَدَاهُ وَيَقُولُ ٱلۡكَافِرُ يَٰلَيۡتَنِي كُنتُ تُرَٰبَۢا
[ [إِنَّا أَنْذَرْنَاكُمْ عَذَابًا قَرِيبًا ] ئێمه ئاگادارمان كردوونه‌ته‌وه له سزایه‌كی نزیك كه سزای ڕۆژی قیامه‌ته، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هه‌ر شتێك ڕووبدات نزیكه [ يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ ] له‌و ڕۆژه‌دا مرۆڤ ته‌ماشا ئه‌كات بزانێ چ كرده‌وه‌ی له پێش خۆیه‌وه ناردووه له باش و خراپ هه‌مووی ئه‌بیننه‌وه‌و خوای گه‌وره هه‌موویتان نیشان ئه‌دات و هیچی نافه‌وتێت {كافران ئاواته‌خوازن به ئاژه‌ڵ} [ وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا (٤٠) ] وه له‌و ڕۆژه‌دا كافریش ئه‌ڵێ: خۆزگایا من خۆڵ بوومایه، كاتێك كه ئه‌بینێ خوای گه‌وره تۆڵه له ئاژه‌ڵی شاخدار ئه‌سه‌نێ بۆ بێ شاخ، پاشان به ئاژه‌ڵه‌كان ئه‌فه‌رمووێ: ببن به خۆڵ، هه‌موو ئاژه‌ڵه‌كان ئه‌بن به خۆڵ له‌و ڕۆژه‌دا كه كافران ئه‌بینن ئاژه‌ڵه‌كان ئه‌بن به خۆڵ ئه‌ڵێن: خۆزگه ئێمه‌یش خۆڵ بووینایه، واته: خۆزگه ئاژه‌ڵ بووینایه‌و ئێستا ببووینایه به خۆڵ، واته: مرۆڤی كافر هه‌ر هه‌مووی ئاواته خوازن به ئاژه‌ڵ و ئه‌ڵێن: خۆزگه ئاژه‌ڵ بووینایه بۆ ئه‌وه‌ی ببووینایه به خۆڵ و لێپرسینه‌وه‌مان له‌گه‌ڵدا نه‌كرایه‌و به‌ره‌و دۆزه‌خ به‌ڕێ نه‌كراینایه، والله أعلم .
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌ߬ߘߊ߬ߟߌ ߝߐߘߊ ߘߏ߫: ߖߊ߲߬ߖߏ߲ ߝߐߘߊ
ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߞߙߎߘߌߞߊ߲ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߛ߫ߊ߬ߟߊ߯ߤ߭ߎ߫ ߊ.ߘߘߌ߯ߣߌ߫ ߓߟߏ߫ - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ߫ ߘߟߊߡߌ߬ߘߊ߬ߣߍ߲ ߞߙߎߘߌߞߊ߲ ߘߐ߫߸ ߛ߫ߊ߬ߟߊ߯ߤ߭ߎ߫ ߊ.ߘߘߌ߯ߣߌ߫ ߊ߳ߺߊߓߑߘߎ ߊ.ߟߑߞߊߙߌ߯ߡߎ߲߫ ߟߊ߫ ߘߟߊߡߌߘߊߟߌ ߟߋ߬.