ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߟߊߘߛߏߣߍ߲" ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐߦߌߘߊ ߘߐ߫ ߕߋ߲ߟߎ߯ߋ߲ߞߊ߲ ߘߐ߫ * - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
وَلَمَّا رَجَعَ مُوْسٰۤی اِلٰی قَوْمِهٖ غَضْبَانَ اَسِفًا ۙ— قَالَ بِئْسَمَا خَلَفْتُمُوْنِیْ مِنْ بَعْدِیْ ۚ— اَعَجِلْتُمْ اَمْرَ رَبِّكُمْ ۚ— وَاَلْقَی الْاَلْوَاحَ وَاَخَذَ بِرَاْسِ اَخِیْهِ یَجُرُّهٗۤ اِلَیْهِ ؕ— قَالَ ابْنَ اُمَّ اِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُوْنِیْ وَكَادُوْا یَقْتُلُوْنَنِیْ ۖؗ— فَلَا تُشْمِتْ بِیَ الْاَعْدَآءَ وَلَا تَجْعَلْنِیْ مَعَ الْقَوْمِ الظّٰلِمِیْنَ ۟
మరియు మూసా తన ప్రభువుతో సంభాషణంతరం తన జాతి వారి వైపునకు మరలినప్పుడు ఆవు దూడ ఆరాధనలో వారిని పొందినందుకు వారిపై ఆగ్రహంతో నిండి ,విచారముతో ఇలా పలికారు : ఓ నా జాతి వారా నేను మీ వద్ద నుండి వెళ్ళిన తరువాత మీరు నా ప్రాతినిధ్యం వహించి చేసిన స్థితి అది వినాశనమును,కష్టమును చేకూర్చటం వలన ఎంత చెడ్డదైనది. ఏమి మీరు నా కోసం ఎదురు చూస్తూ అలసిపోయి ఆవు దూడ ఆరాధనకు పాల్పడ్డారా ?. వారి వలన ఆయనకు కలిగిన తీవ్ర ఆగ్రహానికి,దఃఖానికి పలకలను విసిరి వేశారు. తన సోధరుడు హారూన్ వారితోపాటు ఉండి కూడా వారు ఆవు దూడ ఆరాధన చేస్తుంటే చూసి ఆయన మార్పు తీసుకుని రానందుకు అతని తలను,గెడ్డమును పట్టి తన వైపునకు గుంజసాగారు. హారున్ మూసాతో క్షమాపణ కోరుతూ,తనపై దయ చూపమని ఇలా విన్నపించుకున్నారు : ఓ నా తల్లి కుమారా ( నా సోదరా) నిశ్చయంగా జాతి వారు నన్ను బలహీనుడిగా భావించి నన్ను అవమానపాలు చేసారు,దగ్గర దగ్గర నన్ను చంపివేసేవారు,మీరు నా శతృవులు సంతోషపడటానికి నన్ను ఏ శిక్షకూ గురి చేయకండి. మీకు నాపై కోపం వలన జాతి వారిలోంచి అల్లాహ్ ను వదిలి ఇతరుల ఆరాధన చేయటం వలన దుర్మార్గులైన వారిలో నన్ను లెక్క వేయకండి.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
قَالَ رَبِّ اغْفِرْ لِیْ وَلِاَخِیْ وَاَدْخِلْنَا فِیْ رَحْمَتِكَ ۖؗ— وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرّٰحِمِیْنَ ۟۠
అయితే మూసా తన ప్రభువుతో ఇలా వేడుకున్నారు : ఓ నా ప్రభువా నీవు నన్ను,నా సోదరుడగు హారూన్ ను మన్నించు,మమ్మల్ని నీ కారుణ్యంలో చేర్చు,దాన్ని మా నలు వైపుల చుట్టుముట్టే విధంగా చేయి,ఓ మా ప్రభువా నీవే కరుణించే వారిలో కెల్ల ఎక్కువగా మాపై కరుణించే వాడివి.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
اِنَّ الَّذِیْنَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَیَنَالُهُمْ غَضَبٌ مِّنْ رَّبِّهِمْ وَذِلَّةٌ فِی الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا ؕ— وَكَذٰلِكَ نَجْزِی الْمُفْتَرِیْنَ ۟
నిశ్చయంగా ఎవరైతే ఆవు దూడను ఆరాధ్య దైవంగా చేసుకుని ఆరాధించేవారో వారికి తొందరలోనే తమ ప్రభువును ఆగ్రహానికి గురి చేసినందుకు,ఆయనను అవమాన పరిచినందుకు తమ ప్రభువు వద్ద నుండి వారికి తీవ్ర ఆగ్రహము,అవమానము ఇహలోక జీవితంలోనే చేరుతుంది. ఈ విధమైన ప్రతిఫలం లాంటి దాన్నే మేము అల్లాహ్ పై అబద్దమును అంటగట్టే వారికి ప్రసాదిస్తాము.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَالَّذِیْنَ عَمِلُوا السَّیِّاٰتِ ثُمَّ تَابُوْا مِنْ بَعْدِهَا وَاٰمَنُوْۤا ؗ— اِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
మరియు ఎవరైతే అల్లాహ్ తో పాటు సాటి కల్పించి,అవిధేయ కార్యాలకు పాల్పడి దుష్కార్యాలు చేస్తారో ఆపిదప అల్లాహ్ పై విశ్వాసమును కనబరచి తాము చేసే అవిధేయ కార్యాలను విడనాడి అల్లాహ్ తో పశ్చాత్తాపపడుతారో ఓ ప్రవక్తా నిశ్చయంగా నీ ప్రభువు ఈ పశ్చాత్తాపము,షిర్కు నుండి విశ్వాసము వైపునకు,అవిధేయ కార్యాల నుండి విధేయత వైపునకు మరలటం తరువాత పాపములపై పరదా కప్పటం,మన్నించటం ద్వారా వారిని క్షమించే వాడును,వారిపై కరుణించే వాడును.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَمَّا سَكَتَ عَنْ مُّوْسَی الْغَضَبُ اَخَذَ الْاَلْوَاحَ ۖۚ— وَفِیْ نُسْخَتِهَا هُدًی وَّرَحْمَةٌ لِّلَّذِیْنَ هُمْ لِرَبِّهِمْ یَرْهَبُوْنَ ۟
మూసా కోపం తగ్గి ఆయన శాంతించినప్పుడు కోపం వలన ఆయన విసిరేసిన పలకలను ఎత్తుకున్నారు (తీసుకున్నారు). ఈ పలకల్లో తమ ప్రభువుతో భయపడే వారి కొరకు,ఆయన శిక్ష నుండి భయపడే వారి కొరకు అప మార్గము నుండి సన్మార్గమును చూపటం,సత్యమును ప్రకటించటం పొందపరచబడి ఉంది,కారుణ్యము అందులో ఉన్నది.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَاخْتَارَ مُوْسٰی قَوْمَهٗ سَبْعِیْنَ رَجُلًا لِّمِیْقَاتِنَا ۚ— فَلَمَّاۤ اَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ قَالَ رَبِّ لَوْ شِئْتَ اَهْلَكْتَهُمْ مِّنْ قَبْلُ وَاِیَّایَ ؕ— اَتُهْلِكُنَا بِمَا فَعَلَ السُّفَهَآءُ مِنَّا ۚ— اِنْ هِیَ اِلَّا فِتْنَتُكَ ؕ— تُضِلُّ بِهَا مَنْ تَشَآءُ وَتَهْدِیْ مَنْ تَشَآءُ ؕ— اَنْتَ وَلِیُّنَا فَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَاَنْتَ خَیْرُ الْغٰفِرِیْنَ ۟
మూసా తన జాతి వారిలోంచి ఉత్తములైన డెబ్బై మందిని తన జాతి వారిలోంచి మూర్ఖులు ఆవు దూడ ఆరాధనకు పాల్పడిన దాని గురించి తమ ప్రభువు వద్ద క్షమాపణ కోరటాన్ని ఎన్నుకున్నారు. వారు హాజరు కావటానికి ఒక నిర్ధారిత సమయమును అల్లాహ్ వారికి వాగ్ధానం చేశాడు. వారు హాజరు అయినప్పుడు అల్లాహ్ ముందు ధైర్యం చూపారు,అల్లాహ్ ను వారికి ప్రత్యక్షంగా చూపించమని మూసాతో కోరారు. వారికి భూకంపం చుట్టుముట్టింది. దాని భయం వలన వారు స్పృహ కోల్పోయారు. చనిపోయారు. ఆ తరువాత మూసా తన ప్రభువుతో కడు వినయంగా వేడుకున్నారు,ఇలా పలికారు : ఓ నా ప్రభువా ఒక వేళ నీవు వారిని తుదిముట్టించదలచుకుంటే,నన్ను వారితోపాటు నేను వారి వద్దకు రాక ముందు తుదిముట్టించదలచుకుంటే నీవు వారిని వినాశనమునకు గురి చేసే వాడివి. ఏమి నీవు మాలోని బుద్ది తక్కువ వారు చేసిన పనికి మమ్మల్ని వినాశనమునకు గురి చేస్తావా ?. నా జాతి వారు ఆవు దూడ ఆరాధనకు పాల్పడినది కేవలం పరీక్ష మాత్రమే,దాని ద్వారా నీవు కోరుకున్న వారిని అపమార్గానికి గురి చేస్తావు,నీవు కోరుకున్న వారిని సన్మార్గం చూపుతావు. నీవే మా విషయాలకు సంరక్షకుడవు. అయితే నీవు మా పాపములను మన్నించు. మాపై నీ విశాలమైన కరుణను కురిపించు. పాపములను మన్నించే,తప్పిదాలను క్షమించే గొప్ప వాడివి నీవే.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• في الآيات دليل على أن الخطأ في الاجتهاد مع وضوح الأدلة لا يعذر فيه صاحبه عند إجراء الأحكام عليه، وهو ما يسميه الفقهاء بالتأويل البعيد.
ఆధారాలు స్పష్టమైన తరువాత జాగరూతలో (ఇజ్తిహాద్ లో) తప్పిదం చేసేవాడి పై ఆదేశాలను జారీ చేసేటప్పుడు అతడు క్షమించదగినవాడు కాడు అన్న దాని గురించి ఆయతుల్లో ఆధారమున్నది. దానిని ధార్మిక విధ్వాంసులు దూరపు వ్యాఖ్యానం (తావీలుల్ బయీద్) అని నామకరణము చేశారు.
• من آداب الدعاء البدء بالنفس، حيث بدأ موسى عليه السلام دعاءه فطلب المغفرة لنفسه تأدُّبًا مع الله فيما ظهر عليه من الغضب، ثم طلب المغفرة لأخيه فيما عسى أن يكون قد ظهر منه من تفريط أو تساهل في رَدْع عَبَدة العجل عن ذلك.
ముందు స్వయం కోసం అర్ధించాలి (దుఆ చేయాలి) ఏ విధంగా నైతే మూసా అలైహిస్సలాం దుఆ చేశారో అలాగా. ఆయన స్వయం కోసం ఆయనకు ఏదైతే కోపం వచ్చినదో దాని విషయంలో అల్లాహ్ తో గౌరవ ప్రదంగా మన్నింపును కోరుకున్నారు,ఆ తరువాత ఆయన సోదరుని కొరకు ఏదైతే ఆవు దూడ ఆరాధకుల విషయంలో దాని నుండి (ఆరాధన నుండి) వారించటంలో ఆయన ద్వారా జరిగిన లోపము,బద్దకము విషయంలో మన్నింపును కోరారో.
ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߟߊߘߛߏߣߍ߲" ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐߦߌߘߊ ߘߐ߫ ߕߋ߲ߟߎ߯ߋ߲ߞߊ߲ ߘߐ߫ - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
ߡߍ߲ ߝߘߊߣߍ߲߫ ߞߎ߬ߙߊ߬ߣߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߕߌߙߌ߲ߠߌ߲ ߝߊ߲ߓߊ ߟߊ߫