د معناګانو ژباړه سورت دخان - قرغیزي ژبې ته د المختصر في تفسیر القرآن الکریم ژباړه. - د قرآن کریم دائرة المعارف

Духан

د سورت د مقصدونو څخه:

تهديد المشركين ببيان ما ينتظرهم من العقوبة العاجلة والآجلة.

Мушриктерди учурдагы жана келечектеги күтүп турган азапты баяндап коркутуу

---

آیت: 1

حمٓ

Бул тууралуу Бакара сүрөсүнүн башталышында сөз болгон.

آیت: 2

وَٱلۡكِتَٰبِ ٱلۡمُبِينِ

Аллах Туура Жолду баяндоочу Куранга ант берди.

آیت: 3

إِنَّآ أَنزَلۡنَٰهُ فِي لَيۡلَةٖ مُّبَٰرَكَةٍۚ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ

Биз Куранды Кадыр түндө түшүрдүк. Ал жакшылыктарга толгон түн. Чындыгында Биз бул Куран менен коркутуп эскертебиз.

آیت: 4

فِيهَا يُفۡرَقُ كُلُّ أَمۡرٍ حَكِيمٍ

Бул түндө Аллах ошол жылы ишке ашыра турган ырыскы, ажал жана башка нерселерге байланыштуу өкүм кылынган бүткүл иштер чечилет.

آیت: 5

أَمۡرٗا مِّنۡ عِندِنَآۚ إِنَّا كُنَّا مُرۡسِلِينَ

Биз Өзүбүз тараптан өкүм кылынган ар бир ишти чечебиз. Чындыгында Биз пайгамбарларды жиберебиз.

آیت: 6

رَحۡمَةٗ مِّن رَّبِّكَۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ

Оо, пайгамбар! Биз Раббиң тараптан пайгамбар жибериле тургандарга ырайым катары пайгамбарларды жиберебиз. Чындыгында Ал пенделеринин сөздөрүн Угуучу, алардын иш-аракеттерин жана ниеттерин Билүүчү. Алардын эч бири Ага жашыруун эмес.

آیت: 7

رَبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَآۖ إِن كُنتُم مُّوقِنِينَ

Ал асмандар менен жердин жана алардын ортосундагы нерселердин Раббиси. Эгерде силер буга терең ишенсеңер, анда Менин элчиме ыйман келтиргиле.

آیت: 8

لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ يُحۡيِۦ وَيُمِيتُۖ رَبُّكُمۡ وَرَبُّ ءَابَآئِكُمُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Андан башка сыйынууга татыктуу кудай жок. Ал тирилтет жана өлтүрөт. Андан башка тирилтүүчү жана өлтүрүүчү жок. Ал силердин жана мурунку ата-бабаларыңардын Раббиси.

آیت: 9

بَلۡ هُمۡ فِي شَكّٖ يَلۡعَبُونَ

Ал мушриктер буга ишенишпейт. Тескерисинче, алар жалган жолдо болгону себептүү бул нерседен шектенишет жана көңүл да бурушпайт.

آیت: 10

فَٱرۡتَقِبۡ يَوۡمَ تَأۡتِي ٱلسَّمَآءُ بِدُخَانٖ مُّبِينٖ

О, пайгамбар! Сен элиңе жакындап калган азапты күт. Ал азап асманды түтүн каптаган күнү болот, алар аны катуу коркунучта өз көзү менен көрөт.

آیت: 11

يَغۡشَى ٱلنَّاسَۖ هَٰذَا عَذَابٌ أَلِيمٞ

Ал элиңдин баарын ороп алат. Аларга айтылат: «Силердин башыңарга түшкөн бул азап – кыйноочу азап».

آیت: 12

رَّبَّنَا ٱكۡشِفۡ عَنَّا ٱلۡعَذَابَ إِنَّا مُؤۡمِنُونَ

Ошондо алар Раббисине жалбарып: «Раббибиз! Сен бизге жиберген азапты бизден кетир. Эгер Сен аны бизден кетирсең, биз Сага жана пайгамбарыңа ыйман келтиребиз» – деп дуба кылышат.

آیت: 13

أَنَّىٰ لَهُمُ ٱلذِّكۡرَىٰ وَقَدۡ جَآءَهُمۡ رَسُولٞ مُّبِينٞ

Алар кантип эсине келип, Раббисине кайтышмак эле, анткени аларга чынчылдыгы жана аманаткөйлүгү белгилүү жана пайгамбарлыгы анык элчи келди?!

آیت: 14

ثُمَّ تَوَلَّوۡاْ عَنۡهُ وَقَالُواْ مُعَلَّمٞ مَّجۡنُونٌ

Кийин алар ага ишенүүдөн баш тартышты жана ал тууралуу: «Ага башка бирөөлөр үйрөтөт, ал пайгамбар эмес» – дешти. Ошондой эле аны жинди деп да айтышты.

آیت: 15

إِنَّا كَاشِفُواْ ٱلۡعَذَابِ قَلِيلًاۚ إِنَّكُمۡ عَآئِدُونَ

Чындыгында Биз силерден азапты бир аз кетирген болсок, силер кайра эле каапырлыгыңарга жана жалганыңарга кайтасыңар.

آیت: 16

يَوۡمَ نَبۡطِشُ ٱلۡبَطۡشَةَ ٱلۡكُبۡرَىٰٓ إِنَّا مُنتَقِمُونَ

Оо, пайгамбар! Биз коомуңдагы каапырларды күч менен катуу кармаган Бадр күнүн күт. Биз алардан Аллахка кылган каапырлыктары жана пайгамбарды жалганга чыгаргандары үчүн өз алабыз.

آیت: 17

۞ وَلَقَدۡ فَتَنَّا قَبۡلَهُمۡ قَوۡمَ فِرۡعَوۡنَ وَجَآءَهُمۡ رَسُولٞ كَرِيمٌ

Биз алардан мурун Фараондун коомун сынаганбыз. Аларга Аллах тараптан сыйлуу пайгамбар Муса келип, аларды Аллахты жалгыздоого жана Ага сыйынууга чакырды.

آیت: 18

أَنۡ أَدُّوٓاْ إِلَيَّ عِبَادَ ٱللَّهِۖ إِنِّي لَكُمۡ رَسُولٌ أَمِينٞ

Муса Фараон менен анын коомуна айтты: «Аллахтын пенделери болгон Исраилдин урпактарын мага таштагыла. Аларды кул кылууга силердин укугуңар жок. Чындыгында мен силерге Аллах тараптан келген элчимин, Ал мага буйруган нерсени жеткирүүгө ишеничтүүмүн, андан эч бир нерсени кемитпейм жана кошпойм.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• نزول القرآن في ليلة القدر التي هي كثيرة الخيرات دلالة على عظم قدره.

Көптөгөн жакшылыктарга толгон Кадыр түнү Курандын түшүүсү анын орду бийик экендигин билдирет.

• بعثة الرسل ونزول القرآن من مظاهر رحمة الله بعباده.

Пайгамбарлардын жиберилиши жана Куранды түшүүсү –Аллахтын пенделерине кылган ырайым көрүнүштөрүнөн болуп эсептелет.

• رسالات الأنبياء تحرير للمستضعفين من قبضة المتكبرين.

Алсыздарды заалымдардын эзүүсүнөн куткаруу – пайгамбарлардын милдеттемелеринен.

آیت: 19

وَأَن لَّا تَعۡلُواْ عَلَى ٱللَّهِۖ إِنِّيٓ ءَاتِيكُم بِسُلۡطَٰنٖ مُّبِينٖ

Жана силер Аллахка сыйынуудан баш тартып жана пенделерине бой көтөрүп текеберлик кылбагыла. Чындыгында мен силерге ачык-айкын далилди алып келем.

آیت: 20

وَإِنِّي عُذۡتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُمۡ أَن تَرۡجُمُونِ

Силер мени ташбараңга алып өлтүрүп коюуңардан менин жана силердин Раббиңерден коргоо сураймын.

آیت: 21

وَإِن لَّمۡ تُؤۡمِنُواْ لِي فَٱعۡتَزِلُونِ

Эгер силер мен алып келген нерсеге ишенбесеңер, анда мени тынч койгула жана мага зыян берип жакын жолобогула».

آیت: 22

فَدَعَا رَبَّهُۥٓ أَنَّ هَٰٓؤُلَآءِ قَوۡمٞ مُّجۡرِمُونَ

Анан Муса Раббисине: «Фараон жана анын жан жөкөрлөрү – тезинен жаза алууга татыктуу күнөөкөр коом» – деп дуба кылды.

آیت: 23

فَأَسۡرِ بِعِبَادِي لَيۡلًا إِنَّكُم مُّتَّبَعُونَ

Ошондо Аллах Мусага өз элиң менен түн жамынып жолго чык деп буйруду жана Фараон менен анын коому силердин артыңардан түшөт деп кабар берди.

آیت: 24

وَٱتۡرُكِ ٱلۡبَحۡرَ رَهۡوًاۖ إِنَّهُمۡ جُندٞ مُّغۡرَقُونَ

Ага Исраилдин урпактары менен бирге деңизден өткөндө аны өз калыбында тынч таштап кетүүнү буйруду. Чындыгында Фараон жана анын аскери деңизге чөктүрүлүп жок болушат.

آیت: 25

كَمۡ تَرَكُواْ مِن جَنَّٰتٖ وَعُيُونٖ

Фараон менен анын коому артында канчалаган бактарды жана аккан булактарды калтырып кетишти.

آیت: 26

وَزُرُوعٖ وَمَقَامٖ كَرِيمٖ

Канчалаган эгинзарларды жана кооз отурум жайларды калтырып кетишти.

آیت: 27

وَنَعۡمَةٖ كَانُواْ فِيهَا فَٰكِهِينَ

Канчалаган жыргалчылыкка толгон жашоону таштап кетишти.

آیت: 28

كَذَٰلِكَۖ وَأَوۡرَثۡنَٰهَا قَوۡمًا ءَاخَرِينَ

Силерге сыпаттап айтылган мына ушул нерселер алардын башына түштү. Биз алардын бакчаларын, булактарын, эгинзарларын жана орундуктарын башка коом болгон Исраилдин урпактарына мурас кылдык.

آیت: 29

فَمَا بَكَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلسَّمَآءُ وَٱلۡأَرۡضُ وَمَا كَانُواْ مُنظَرِينَ

Фараон менен коому сууга чөккөндө алар үчүн асман да, жер да ыйлаган жок жана аларга тообо кылууга мөөнөт да берилген жок.

آیت: 30

وَلَقَدۡ نَجَّيۡنَا بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ مِنَ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡمُهِينِ

Биз Исраилдин урпактарын кордоочу азаптан куткардык. Анткени Фараон менен коому алардын бала-чакаларын өлтүрүп, аялдарын тирүү калтырышчу.

آیت: 31

مِن فِرۡعَوۡنَۚ إِنَّهُۥ كَانَ عَالِيٗا مِّنَ ٱلۡمُسۡرِفِينَ

Биз аларды Фараондун азабынан сактадык. Чындыгында ал Аллахтын буйруктары менен дининин чегинен чыгып текеберлик кылгандардан болчу.

آیت: 32

وَلَقَدِ ٱخۡتَرۡنَٰهُمۡ عَلَىٰ عِلۡمٍ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ

Биз Өзүбүз билип Исраил урпактарын ал замандагы ааламдардан пайгамбарларынын көптүгү себептүү тандап алганбыз.

آیت: 33

وَءَاتَيۡنَٰهُم مِّنَ ٱلۡأٓيَٰتِ مَا فِيهِ بَلَٰٓؤٞاْ مُّبِينٌ

Биз аларга Мусаны колдоо максатта берген манна шириндиги, бөдөнө жана башка ушулар сыяктуу ачык жакшылыктарды камтыган далилдерди бердик.

آیت: 34

إِنَّ هَٰٓؤُلَآءِ لَيَقُولُونَ

Чындыгында ал жалганчы мушриктер кайра тирилүүнү четке кагып мындай деп айтышат:

آیت: 35

إِنۡ هِيَ إِلَّا مَوۡتَتُنَا ٱلۡأُولَىٰ وَمَا نَحۡنُ بِمُنشَرِينَ

«Биз үчүн бир гана өлүм бар, андан кийин эч кандай жашоо жок. Бул өлүмдөн кийин биз кайра тирилбейбиз.

آیت: 36

فَأۡتُواْ بِـَٔابَآئِنَآ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ

Эй, Мухаммад! Сен жана сени ээрчигендер Аллах өлүктөрдү сурак жана жаза-сыйлык үчүн кайра тирилтет деген сөзүңөрдө чынчыл болсоңор, анда өлгөн ата-бабаларыбызды тирилтип алып келгилечи?!».

آیت: 37

أَهُمۡ خَيۡرٌ أَمۡ قَوۡمُ تُبَّعٖ وَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ أَهۡلَكۡنَٰهُمۡۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ مُجۡرِمِينَ

Оо, пайгамбар! Күч-кубаттуулук жактан сени жалганга чыгарган мушриктер артыкпы же алардан мурунку Аад жана Самуд сыяктуу Тубба коому артыкпы? Биз алардын баарысын жок кылдык. Чындыгында алар күнөөкөрлөр эле.

آیت: 38

وَمَا خَلَقۡنَا ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَيۡنَهُمَا لَٰعِبِينَ

Биз асмандар менен жерди жана алардын ортосундагы нерселерди ойноп жараткан жокпуз.

آیت: 39

مَا خَلَقۡنَٰهُمَآ إِلَّا بِٱلۡحَقِّ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ

Биз асмандар менен жерди улуу даанышмандык үчүн жараттык. Бирок көпчүлүк мушриктер муну билишпейт.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• وجوب لجوء المؤمن إلى ربه أن يحفظه من كيد عدوّه.

Ыймандуу адам үчүн душмандын айла-амалынан коргоодо болуш үчүн Раббисине качуу милдет.

• مشروعية الدعاء على الكفار عندما لا يستجيبون للدعوة، وعندما يحاربون أهلها.

Каапырлар чакырыкка жооп беришпесе жана аны кылган адамдарга каршы согушса, анда аларга каршы дуба кылуу шариятта уруксат.

• الكون لا يحزن لموت الكافر لهوانه على الله.

Каапыр адам Аллахтын алдында төмөн болгону үчүн ал өлгөндө аалам ал үчүн кайгырбайт.

• خلق السماوات والأرض لحكمة بالغة يجهلها الملحدون.

Асмандар менен жер улуу даанышмандык үчүн жаратылганын атеисттер билишпейт.

آیت: 40

إِنَّ يَوۡمَ ٱلۡفَصۡلِ مِيقَٰتُهُمۡ أَجۡمَعِينَ

Аллах пенделеринин ортосунда өкүм кыла турган кыямат күн – Аллах бүт макулуктарды чогултуу үчүн белгилеген убакыт.

آیت: 41

يَوۡمَ لَا يُغۡنِي مَوۡلًى عَن مَّوۡلٗى شَيۡـٔٗا وَلَا هُمۡ يُنصَرُونَ

Ал күндө жакын жакынына, дос досуна пайда келтире албайт жана алар өздөрүн Аллахтын азабынан коргой алышпайт. Анткени ал күндө бийлик Аллахка гана таандык болот. Эч ким ага ээ экендигин айтып чыга албайт.

آیت: 42

إِلَّا مَن رَّحِمَ ٱللَّهُۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ

Аллах ырайым кылган адамдар гана кылган жакшылык иштеринен пайда алышат. Чындыгында Аллах эч кимге жеңилбеген Кудуреттүү, тообо кылган пенделерине Ырайымдуу.

آیت: 43

إِنَّ شَجَرَتَ ٱلزَّقُّومِ

Аллах тозоктун түбүндө өстүргөн Заккум дарагы.

آیت: 44

طَعَامُ ٱلۡأَثِيمِ

Чоң күнөө кылгандын тамак-ашы. Ал каапыр анын жийиркеничтүү мөмөсүнөн жейт.

آیت: 45

كَٱلۡمُهۡلِ يَغۡلِي فِي ٱلۡبُطُونِ

Ал мөмө капкара майдай, ал катуу ысыгандыктан алардын курсагында кайнайт.

آیت: 46

كَغَلۡيِ ٱلۡحَمِيمِ

Өтө ысык суунун кайнаганы сыяктуу.

آیت: 47

خُذُوهُ فَٱعۡتِلُوهُ إِلَىٰ سَوَآءِ ٱلۡجَحِيمِ

Тозоктун сакчыларына айтылат: «Аны кармагыла да, канкордук менен тозоктун ортосуна сүйрөп баргыла.

آیت: 48

ثُمَّ صُبُّواْ فَوۡقَ رَأۡسِهِۦ مِنۡ عَذَابِ ٱلۡحَمِيمِ

Анан бул азапталгандын төбөсүнө кайнак суу куйгула. Ал азаптан кутулбайт».

آیت: 49

ذُقۡ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡكَرِيمُ

Ага шылдың иретинде айтылат: «Бул кыйноочу азапты тарт! Сен өз элиңде эч кандай зыян тартпаган кадырлуу эмес белең».

آیت: 50

إِنَّ هَٰذَا مَا كُنتُم بِهِۦ تَمۡتَرُونَ

Чындыгында силер кыямат күнү боло турган бул азаптан шектенгенсиңер. Эми силер аны көргөнүңөрдөн кийин шек-күмөнүңөр жоголду.

آیت: 51

إِنَّ ٱلۡمُتَّقِينَ فِي مَقَامٍ أَمِينٖ

Ал эми Раббисинин буйруктарын аткарып, тыйгандарын таштаган такыба адамдар эч кандай жамандык жетпеген бейпил жайларда болушат.

آیت: 52

فِي جَنَّٰتٖ وَعُيُونٖ

Бакчаларда жана аккан булактарда.

آیت: 53

يَلۡبَسُونَ مِن سُندُسٖ وَإِسۡتَبۡرَقٖ مُّتَقَٰبِلِينَ

Алар бейиште жука жана калың жибек кийимдерди кийип, бири экинчисинин артын көрбөгүдөй бет-маңдай олтурушат.

آیت: 54

كَذَٰلِكَ وَزَوَّجۡنَٰهُم بِحُورٍ عِينٖ

Биз аларды бул айтылгандар менен сыйлаганыбыз сыяктуу аларды бейиште көзүнүн карасы капкара, агы аппак болгон бакыраң көз чырайлуу аялдарга үйлөндүрөбүз.

آیت: 55

يَدۡعُونَ فِيهَا بِكُلِّ فَٰكِهَةٍ ءَامِنِينَ

Алар ал жайда кызматчыларын чакырып, өздөрү каалаган түгөнгүс жана зыянсыз мөмө-жемиштерди алдырышат.

آیت: 56

لَا يَذُوقُونَ فِيهَا ٱلۡمَوۡتَ إِلَّا ٱلۡمَوۡتَةَ ٱلۡأُولَىٰۖ وَوَقَىٰهُمۡ عَذَابَ ٱلۡجَحِيمِ

Ал жакта түбөлүк калышат. Алар дүйнө жашоосундагы биринчи өлүмдөн башка өлүмдү татышпайт. Аллах аларды тозок азабынан коргойт.

آیت: 57

فَضۡلٗا مِّن رَّبِّكَۚ ذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ

Бул Раббиңден болгон айкөлдүк жана жакшылык! Аларды бейишке киргизүү жана тозоктон коргоо сыяктуу бул айтылган нерселер – эч бир жеңиш тең келбеген улуу жеңиш.

آیت: 58

فَإِنَّمَا يَسَّرۡنَٰهُ بِلِسَانِكَ لَعَلَّهُمۡ يَتَذَكَّرُونَ

Оо, пайгамбар! Чындыгында Биз бул Куранды алар эскерме алышар бекен деп сен сүйлөгөн араб тилинде түшүрүп жеңил кылдык.

آیت: 59

فَٱرۡتَقِبۡ إِنَّهُم مُّرۡتَقِبُونَ

Эми сен жеңишиңди жана алардын кыйроосун күт. Алар дагы сенин кыйрооңду күтүп жатышат.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• الجمع بين العذاب الجسمي والنفسي للكافر.

Дене менен жандын бирдей азапталуусу каапыр үчүн болот.

• الفوز العظيم هو النجاة من النار ودخول الجنة.

Тозоктон кутулуп, бейишке кирүү – улуу жеңиш.

• تيسير الله لفظ القرآن ومعانيه لعباده.

Аллах Курандын сөздөрүн жана маанилерин пенделери үчүн жеңил кылуусу.