د معناګانو ژباړه سورت القيامة - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - د قرآن کریم دائرة المعارف

Қиёмат сураси

د سورت د مقصدونو څخه:

إظهار قدرة الله على بعث الخلق وجمعهم يوم القيامة.

Аллоҳ таолонинг қиёмат куни одамларни қайта тирилтириш ва бир жойга тўплашга қодирлигини кўрсатиш.

---

آیت: 1

لَآ أُقۡسِمُ بِيَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ

Аллоҳ таоло Қиёмат кунига қасам ичди. Қиёмат куни одамлар Парвардигори олдида турадиган кундир.

آیت: 2

وَلَآ أُقۡسِمُ بِٱلنَّفۡسِ ٱللَّوَّامَةِ

Аллоҳ таоло покиза нафсга қасам ичди. У шундай покиза нафски, соҳибини солиҳ амалларига бепарволиги ва ёмон амаллар қилиб қўяётгани учун маломат қилади. Аллоҳ таоло одамларни ҳисоб ва жазо учун албатта қайта тирилтиришига шу икки нарса номи билан қасам ичди.

آیت: 3

أَيَحۡسَبُ ٱلۡإِنسَٰنُ أَلَّن نَّجۡمَعَ عِظَامَهُۥ

Инсон ўлганидан кейин уни қайта тирилтириш учун суякларини тўплашимизга шубҳа қиладими?

آیت: 4

بَلَىٰ قَٰدِرِينَ عَلَىٰٓ أَن نُّسَوِّيَ بَنَانَهُۥ

Йўқ, аксинча, биз унинг суякларини тўплаб, ҳатто, бармоқларининг учларигача олдин қандай бўлса, ўшандай мукаммал тарзда қайта яратишга Қодирмиз.

آیت: 5

بَلۡ يُرِيدُ ٱلۡإِنسَٰنُ لِيَفۡجُرَ أَمَامَهُۥ

Балки инсон қайта тирилишни инкор қилиб, келгусида ҳам ўзининг фисқу фужурларини қаршиликларсиз давом эттираверишни хоҳлар.

آیت: 6

يَسۡـَٔلُ أَيَّانَ يَوۡمُ ٱلۡقِيَٰمَةِ

Қиёмат бўлишини эҳтимолдан йироқ деб ҳисоблаб: ”Қиёмат қачон содир бўлади ўзи?” – деб сўрайди.

آیت: 7

فَإِذَا بَرِقَ ٱلۡبَصَرُ

Инсон ўзи ёлғонга чиқариб юрган нарсасини кўриб, кўзлари даҳшатдан ҳайратга тушганда.

آیت: 8

وَخَسَفَ ٱلۡقَمَرُ

Ойнинг нури йўқолганда.

آیت: 9

وَجُمِعَ ٱلشَّمۡسُ وَٱلۡقَمَرُ

Қуёш ва ой жисмлари бирлаштирилганда.

آیت: 10

يَقُولُ ٱلۡإِنسَٰنُ يَوۡمَئِذٍ أَيۡنَ ٱلۡمَفَرُّ

Ана ўша куни фожир инсон: ”Қаёққа қочсам экан”, - деб қолади.

آیت: 11

كَلَّا لَا وَزَرَ

Ўша куни фожир учун на қочишга жой, на паноҳ топадиган бошпана ва на ҳимоя қиладиган ҳимоячи бордир.

آیت: 12

إِلَىٰ رَبِّكَ يَوۡمَئِذٍ ٱلۡمُسۡتَقَرُّ

Эй Пайғамбар, ўша куни ҳисоб ва жазо учун қайтиб бориш ёлғиз Парвардигорингизгадир.

آیت: 13

يُنَبَّؤُاْ ٱلۡإِنسَٰنُ يَوۡمَئِذِۭ بِمَا قَدَّمَ وَأَخَّرَ

Ўша куни инсонга қилиб ўтган ишлари ҳақида ҳам, қолдириб кетган ишлари ҳақида ҳам хабар берилади.

آیت: 14

بَلِ ٱلۡإِنسَٰنُ عَلَىٰ نَفۡسِهِۦ بَصِيرَةٞ

Инсон ўзига қарши ўзи шоҳиддир. Қилиб ўтган гуноҳ ишларига тана аъзолари гувоҳлик беради.

آیت: 15

وَلَوۡ أَلۡقَىٰ مَعَاذِيرَهُۥ

У узр-баҳоналар келтириб, ”ҳеч ёмонлик қилмаганман” деб, ўзини ҳар қанча ҳимоя қилишга уринмасин, фойда бермайди.

آیت: 16

لَا تُحَرِّكۡ بِهِۦ لِسَانَكَ لِتَعۡجَلَ بِهِۦٓ

Эй, Муҳаммад, Қуръон ёдимдан кўтарилиб қолмасин, деб шошилиб тилингизни у билан қимирлатманг.

آیت: 17

إِنَّ عَلَيۡنَا جَمۡعَهُۥ وَقُرۡءَانَهُۥ

Қуръонни сизнинг қалбингизга жамлаш ҳам, тилингизга қироатини жойлаш ҳам Бизнинг зиммамиздадир.

آیت: 18

فَإِذَا قَرَأۡنَٰهُ فَٱتَّبِعۡ قُرۡءَانَهُۥ

Сизга элчимиз Жаброил уни ўқиб берган пайтида унинг қироатига диққат билан қулоқ солинг.

آیت: 19

ثُمَّ إِنَّ عَلَيۡنَا بَيَانَهُۥ

Сўнгра уни сизга тафсир қилиб, тушунтириб бериш ҳам Бизнинг зиммамиздадир.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• مشيئة العبد مُقَيَّدة بمشيئة الله.

Банданинг хоҳиши Аллоҳнинг хоҳишига тобедир.

• حرص رسول الله صلى الله عليه وسلم على حفظ ما يوحى إليه من القرآن، وتكفّل الله له بجمعه في صدره وحفظه كاملًا فلا ينسى منه شيئًا.

Пайғамбар алайҳиссалом ўзига ваҳий қилинган Қуръонни ёдлаб олишга ҳарис эди. Қуръонни у зотнинг қалбига тўплаб бериш ва ҳеч қачон унутмайдиган тарзда ёдлатиб қўйишга Аллоҳнинг Ўзи кафолат берган.

آیت: 20

كَلَّا بَلۡ تُحِبُّونَ ٱلۡعَاجِلَةَ

Эй мушриклар, қайта тирилиш сизлар айтаётгандек амримаҳол иш эмас. Сизларни олдин яратишга қодир бўлган Зот ўлганингиздан кейин ҳам ҳаёт беришга қодирлигини биласизлар. Балки сизларнинг қайта тирилишни инкор қилишингиз бир зумда ўтиб кетадиган дунё ҳаётига бўлган муҳаббатингиздандир.

آیت: 21

وَتَذَرُونَ ٱلۡأٓخِرَةَ

Охират ҳаётини эса ташлаб қўйишингиздандир. Охират ҳаётининг йўли Аллоҳ таолонинг буйруқларига итоат қилишингиз ва тақиқлаган ҳаром ишлардан тийилишингиздир.

آیت: 22

وُجُوهٞ يَوۡمَئِذٖ نَّاضِرَةٌ

Ўша куни иймон келтирган бахтиёр кишиларнинг юзларидан нур балқиб туради.

آیت: 23

إِلَىٰ رَبِّهَا نَاظِرَةٞ

Парвардигорига боқиб, яйраб туради.

آیت: 24

وَوُجُوهٞ يَوۡمَئِذِۭ بَاسِرَةٞ

У кунда кофир бахтиқароларнинг юзлари тиришиб-буришиб туради.

آیت: 25

تَظُنُّ أَن يُفۡعَلَ بِهَا فَاقِرَةٞ

Ўзларига буюк жазо ва аламли азоб берилишини аниқ биладилар.

آیت: 26

كَلَّآ إِذَا بَلَغَتِ ٱلتَّرَاقِيَ

Масала мушриклар ўзларича, ўлганимиздан кейин азобланмаймиз, деб хомтама бўлганларидек эмас. Улардан бирининг жони халқумига етганда.

آیت: 27

وَقِيلَ مَنۡۜ رَاقٖ

Айрим одамлар: ”Бунга дам солиб қўядиган бирон кимса борми, зора шифо топсам", деб қолганида.

آیت: 28

وَظَنَّ أَنَّهُ ٱلۡفِرَاقُ

Одам жони узилаётган пайтда ўлим уни дунё ҳаётидан ажратаётганига амин бўлганида.

آیت: 29

وَٱلۡتَفَّتِ ٱلسَّاقُ بِٱلسَّاقِ

Дунё ҳаёти ниҳояси ва охират ҳаёти бошланишидаги қийинчиликлар тўпланганда.

آیت: 30

إِلَىٰ رَبِّكَ يَوۡمَئِذٍ ٱلۡمَسَاقُ

Юқоридаги ҳолатлар юз берганда маййит Парвардигори ҳузурига ҳайдаб борилур.

آیت: 31

فَلَا صَدَّقَ وَلَا صَلَّىٰ

Кофир кимса на пайғамбари олиб келган динни тасдиқ этди ва на Парвардигори учун намоз ўқиди.

آیت: 32

وَلَٰكِن كَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ

Аксинча, Пайғамбари олиб келган динни ёлғонга чиқарди ва ундан юз ўгирди.

آیت: 33

ثُمَّ ذَهَبَ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِۦ يَتَمَطَّىٰٓ

Кейин бу кофир кеккайиб юрганича аҳли томон кетди.

آیت: 34

أَوۡلَىٰ لَكَ فَأَوۡلَىٰ

Аллоҳ таоло унинг ўлими яқинлашиб қолгани билан таҳдид қилди.

آیت: 35

ثُمَّ أَوۡلَىٰ لَكَ فَأَوۡلَىٰٓ

Кейин ”Сенга ўлим бўлсин, ўлим” жумласини таъкид учун яна бир бор такрорлади.

آیت: 36

أَيَحۡسَبُ ٱلۡإِنسَٰنُ أَن يُتۡرَكَ سُدًى

Инсон Аллоҳ таоло уни шариатга буюрмасдан эътиборсиз ташлаб қўйган, деб ўйлайдими?

آیت: 37

أَلَمۡ يَكُ نُطۡفَةٗ مِّن مَّنِيّٖ يُمۡنَىٰ

Ахир бу инсон бачадонга тўкиладиган манийдан бир ҳақир нутфа эмасмиди?!

آیت: 38

ثُمَّ كَانَ عَلَقَةٗ فَخَلَقَ فَسَوَّىٰ

Сўнгра Аллоҳ уни бир парча қотган қонга айлантирди ва хилқатини мукаммал қилиб яратди.

آیت: 39

فَجَعَلَ مِنۡهُ ٱلزَّوۡجَيۡنِ ٱلذَّكَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ

Унинг жинсидан икки хил нав: эркак ва аёлни яратди.

آیت: 40

أَلَيۡسَ ذَٰلِكَ بِقَٰدِرٍ عَلَىٰٓ أَن يُحۡـِۧيَ ٱلۡمَوۡتَىٰ

Нутфадан, сўнг лахта қондан инсонни яратишга Қодир бўлган Зот ҳисоб ва жазо учун уни ўлганидан кейин яна янгитдан яратишга Қодир эмасми?! Албатта Қодир!

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• خطر حب الدنيا والإعراض عن الآخرة.

Дунёга муҳаббат қўйиб, охиратдан юз ўгиришнинг нақадар хатарли.

• ثبوت الاختيار للإنسان، وهذا من تكريم الله له.

Инсонга ихтиёр берилиши Аллоҳнинг унга бўлган эҳтиромидир.

• النظر لوجه الله الكريم من أعظم النعيم.

Улуғ Аллоҳнинг юзига боқиш улкан неъматдир.