Ibisobanuro by'amagambo Isura Aswafati (Abari ku mirongo) - Ibisobanuro mukiyau - ububiko bwa qor'an yejejwe

As-Swaffât

Umurongo: 1

وَٱلصَّٰٓفَّٰتِ صَفّٗا

Ngwalumbila aŵala (Achimalaika) ŵaakwima m’miselamisela (pakuswali).

Umurongo: 2

فَٱلزَّٰجِرَٰتِ زَجۡرٗا

Kwisa soni aŵala (Achimalaika) ŵaakasakalipilaga mwamachili (kugakalipila mawunde gawula pakugajendesya).

Umurongo: 3

فَٱلتَّٰلِيَٰتِ ذِكۡرًا

Kwisa soni aŵala (Achimalaika) ŵaakusoomaga chikumbusyo (chitabu pakwikanacho kwa Achimitume kuumila kwa Allah).

Umurongo: 4

إِنَّ إِلَٰهَكُمۡ لَوَٰحِدٞ

Chisimu Nnungu jwenu ni Jumpepe.

Umurongo: 5

رَّبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَا وَرَبُّ ٱلۡمَشَٰرِقِ

M’mbuje jwa kumawunde ni petaka ni yaili chilikati chakwe, soni M’mbuje jwa kungopoko kosope.^[1]

(37:1) Lyuŵa likwete malo gakwana 365 gakopochela, nambo soni malo gakwana 365 gakutiŵilila (muchiŵelele chiŵalanjilo cha moŵa ga chaka chantundu). Lisiku lililyose lyuŵa likasakopochela ni kutiŵilila malo gane gangaŵanga galyakopochele ni kutiŵilila liso, nimpakana kusyungula chaka. (Nnole mu Tafsîr Al-Qurtubî).

Umurongo: 6

إِنَّا زَيَّنَّا ٱلسَّمَآءَ ٱلدُّنۡيَا بِزِينَةٍ ٱلۡكَوَاكِبِ

Chisimu Uwwe tulisalalisye liwunde lya duniya ni isalalisyo yandondwa.

Umurongo: 7

وَحِفۡظٗا مِّن كُلِّ شَيۡطَٰنٖ مَّارِدٖ

Ni kuligosa ku shetani jwalijose jwakunyosya.

Umurongo: 8

لَّا يَسَّمَّعُونَ إِلَى ٱلۡمَلَإِ ٱلۡأَعۡلَىٰ وَيُقۡذَفُونَ مِن كُلِّ جَانِبٖ

Kuti akapikanila ya nkutula wa kwinani (wa Achimalaika), ni akasasomedwaga (ni yenje yandondwa) kuumila upande wa mbali ni mbali.

Umurongo: 9

دُحُورٗاۖ وَلَهُمۡ عَذَابٞ وَاصِبٌ

Kuŵinjidwa mwamachili, soni akwete kupata ŵanganyao ilagasyo yakupoteka nnope ni kwendelechela.

Umurongo: 10

إِلَّا مَنۡ خَطِفَ ٱلۡخَطۡفَةَ فَأَتۡبَعَهُۥ شِهَابٞ ثَاقِبٞ

Ikaŵeje jwasombwele liloŵe mwawiyi, basi ni kunkuya chenje chakuŵala nnope.

Umurongo: 11

فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَهُمۡ أَشَدُّ خَلۡقًا أَم مَّنۡ خَلَقۡنَآۚ إِنَّا خَلَقۡنَٰهُم مِّن طِينٖ لَّازِبِۭ

Basi mwawusyani (achimakafilio kuti): “Ana ŵanganyao ni ŵali ŵakusausya nnope kagumbidwe, kapena ayila (ine mpela mawunde, mataka ni matumbi) yatwaigumbile?” Chisimu Uwwe twagumbile jamanjao kuumila mwilongo lyakunyata.

Umurongo: 12

بَلۡ عَجِبۡتَ وَيَسۡخَرُونَ

(Ngwamba), nambo mmwe (Muhammadi ﷺ) nkusimonga (kanila kwao yakwimuka m’malembe), sano ŵanganyao ni akutenda chipongwe (kuntenda mmwe Muhammadi ﷺ ni Qur’an).

Umurongo: 13

وَإِذَا ذُكِّرُواْ لَا يَذۡكُرُونَ

Soni naga ali akumbusyidwe ŵangakumbuchila.

Umurongo: 14

وَإِذَا رَأَوۡاْ ءَايَةٗ يَسۡتَسۡخِرُونَ

Soni naga ali achiweni chisimosimo akasachitenda chipongwe.

Umurongo: 15

وَقَالُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٌ

Ni akasatiji: “Nganichiŵatu achi ikaŵeje usaŵi wakuonechela.”

Umurongo: 16

أَءِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابٗا وَعِظَٰمًا أَءِنَّا لَمَبۡعُوثُونَ

“Ana patuchiwapo ni kusyuka uwwejo litaka ni maupa, nambo yakuona kuti uwwe tuchiukulidwa (m’malembe)?”

Umurongo: 17

أَوَءَابَآؤُنَا ٱلۡأَوَّلُونَ

“Mpaka ni achatati ŵetu ŵandanda (nombenao tachiukulidwa)?”

Umurongo: 18

قُلۡ نَعَمۡ وَأَنتُمۡ دَٰخِرُونَ

Jilani (mmwe Muhammadi ﷺ): “Elo (tinchiukulidwa), soni jenumanja n’di ŵakunyosyeka.”

Umurongo: 19

فَإِنَّمَا هِيَ زَجۡرَةٞ وَٰحِدَةٞ فَإِذَا هُمۡ يَنظُرُونَ

Basi chisimu kwalakwe (kuukulidwako) kuchiŵa ni n’gumilo umpepe (walipenga lyaŵili), basi papopo ŵanganyao tachiŵa ali nkulola.

Umurongo: 20

وَقَالُواْ يَٰوَيۡلَنَا هَٰذَا يَوۡمُ ٱلدِّينِ

Ni tachiti: “Ipotesi yetuwe! Ali ni Lisiku Lyamalipilo.”

Umurongo: 21

هَٰذَا يَوۡمُ ٱلۡفَصۡلِ ٱلَّذِي كُنتُم بِهِۦ تُكَذِّبُونَ

(Tachisalilidwa yanti): “Ali ni Lisiku Lyachiilanyo alila lyamwaliji jenumanja n’di nkulikanila.”

Umurongo: 22

۞ ٱحۡشُرُواْ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ وَأَزۡوَٰجَهُمۡ وَمَا كَانُواْ يَعۡبُدُونَ

(Achimalaika tachisalilidwa yanti): “Mwasonganganyani aŵala ŵaŵalitesile lupuso, pamo ni achimijao (ŵachijini), kwisa soni (isanamu) ayila yaŵaliji nkuigalagatila.”

Umurongo: 23

مِن دُونِ ٱللَّهِ فَٱهۡدُوهُمۡ إِلَىٰ صِرَٰطِ ٱلۡجَحِيمِ

“Kunneka Allah; basi mwajongolelani kwitala lya ku Moto Waukali.”

Umurongo: 24

وَقِفُوهُمۡۖ إِنَّهُم مَّسۡـُٔولُونَ

“Soni mwajimikani, chisimu ŵanganyao ali ŵakuwusyidwa.”

Umurongo: 25

مَا لَكُمۡ لَا تَنَاصَرُونَ

“Chipali chichi kukwenu, uli ngankukamusyangana?”

Umurongo: 26

بَلۡ هُمُ ٱلۡيَوۡمَ مُسۡتَسۡلِمُونَ

(Ngwamba), nambo ŵanganyao lyele lisikulyo tachiŵa ŵakulipeleka (kuchilamusi cha Allah).

Umurongo: 27

وَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَسَآءَلُونَ

Ni tachigalauchilana ŵane kwa ŵane achiwusyanaga.

Umurongo: 28

قَالُوٓاْ إِنَّكُمۡ كُنتُمۡ تَأۡتُونَنَا عَنِ ٱلۡيَمِينِ

(Ŵangalikombolela) tachiti (pakwadandaula achinkulungwa ŵao): “Chisimu ŵanganyammwe mwaliji nkutuyichilila chakun’dyo (mukayiche kanti mpela kambone, kwekula kwaliji kutuloŵesya)!”

Umurongo: 29

قَالُواْ بَل لَّمۡ تَكُونُواْ مُؤۡمِنِينَ

(Achinkulungwa) tachiti: “(Ngwamba), nambo jenumanja nganim’ba ŵakulupilila.”

Umurongo: 30

وَمَا كَانَ لَنَا عَلَيۡكُم مِّن سُلۡطَٰنِۭۖ بَلۡ كُنتُمۡ قَوۡمٗا طَٰغِينَ

“Soni uwwe nganitukola machili galigose pa jenumanja (gakunkanganichisya ukafili), nambo kuti jenumanja mwaliji ŵandu ŵakusumba mpika (pa ukafili mpela uwwewe).”

Umurongo: 31

فَحَقَّ عَلَيۡنَا قَوۡلُ رَبِّنَآۖ إِنَّا لَذَآئِقُونَ

“Basi liloŵe lya Ambuje ŵetu (Allah lyakupedwa ilagasyo) lisimichiche petuwe, chisimu uwwe chitupasye (ilagasyoyo).”

Umurongo: 32

فَأَغۡوَيۡنَٰكُمۡ إِنَّا كُنَّا غَٰوِينَ

“Basi twansochelesye (ligongo lyanti nombe) uwwe chisimu chene twaliji ŵasochelele.”

Umurongo: 33

فَإِنَّهُمۡ يَوۡمَئِذٖ فِي ٱلۡعَذَابِ مُشۡتَرِكُونَ

Basi chisimu ŵanganyao lyele lisikulyo tachiŵa yalumo mu ilagasyo.

Umurongo: 34

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَفۡعَلُ بِٱلۡمُجۡرِمِينَ

Chisimu Uwwe mwele ni mutukwatendelaga ŵakuleŵa.

Umurongo: 35

إِنَّهُمۡ كَانُوٓاْ إِذَا قِيلَ لَهُمۡ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ يَسۡتَكۡبِرُونَ

Chisimu ŵanganyao ndema jakuŵechetedwa kukwao yanti: Pangali nnungu jwine (jwakuŵajilwa kun’galagatila) ikaŵeje Allah; ŵaliji nkulikwesya.

Umurongo: 36

وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُوٓاْ ءَالِهَتِنَا لِشَاعِرٖ مَّجۡنُونِۭ

Ni kuŵechetaga yanti: “Ana chisimu uwwe tuleche milungu jetu ligongo lya nkwimba ilaanga, jwamasoka?”

Umurongo: 37

بَلۡ جَآءَ بِٱلۡحَقِّ وَصَدَّقَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

(Ngwamba), nambo juyiche ni yakuona, soni jwajitichisye Achimitenga (ŵaŵalongolele).

Umurongo: 38

إِنَّكُمۡ لَذَآئِقُواْ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡأَلِيمِ

Chisimu ŵanganyammwe (achimakafili ŵa pa Maaka), timpasye ilagasyo yakupoteka nnope.

Umurongo: 39

وَمَا تُجۡزَوۡنَ إِلَّا مَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ

Soni ngallipidwa ikaŵeje yamwaliji nkupanganya.

Umurongo: 40

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Ikaŵeje achikapolo ŵa Allah ŵakuswejesyedwa.

Umurongo: 41

أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ رِزۡقٞ مَّعۡلُومٞ

Ŵanganyao akwete kupata lisiki lyakumanyika.

Umurongo: 42

فَوَٰكِهُ وَهُم مُّكۡرَمُونَ

Isogosi (yantundu uliose), soni ŵanyao takachimbichisyidwe.

Umurongo: 43

فِي جَنَّٰتِ ٱلنَّعِيمِ

Ku Matimbe Gachindimba (ku Mbepo).

Umurongo: 44

عَلَىٰ سُرُرٖ مُّتَقَٰبِلِينَ

Ali (atemi) pa itengu yauchimbichimbi mwakulolegana.

Umurongo: 45

يُطَافُ عَلَيۡهِم بِكَأۡسٖ مِّن مَّعِينِۭ

Tiikaŵeje ili nkwasyungula ipanda ya ukana ŵakulenjela.

Umurongo: 46

بَيۡضَآءَ لَذَّةٖ لِّلشَّٰرِبِينَ

Weswela wakulyolyopela kwa akumwa.

Umurongo: 47

لَا فِيهَا غَوۡلٞ وَلَا هُمۡ عَنۡهَا يُنزَفُونَ

Mwangali mwele (mu ukanamo) yakupotekasya (ntwe namuno m’matumbo), nambo soni ŵanganyao ngasakolelwa nao.

Umurongo: 48

وَعِندَهُمۡ قَٰصِرَٰتُ ٱلطَّرۡفِ عِينٞ

Soni kukwao tikukaŵe kwana (achiŵammakwao) ŵakulola pejipi (ŵakwalola achalume ŵaope ŵangatenda meso mwamwamwa kwa achalume ŵane), achakulungwa meso mwakusalalila.

Umurongo: 49

كَأَنَّهُنَّ بَيۡضٞ مَّكۡنُونٞ

Gamba kuŵa (kaswejele kao) ŵanganyao nti chisawu mandanda gagasunjidwe (m’mapapiko).

Umurongo: 50

فَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَسَآءَلُونَ

Basi tachigalauchilana ŵane kwa ŵane achiwusyanaga.

Umurongo: 51

قَالَ قَآئِلٞ مِّنۡهُمۡ إِنِّي كَانَ لِي قَرِينٞ

Nkuŵecheta jumpepe mwa ŵanganyao tachiti: “Chisimu une nakwete n’jangu (kuduniya).”

Umurongo: 52

يَقُولُ أَءِنَّكَ لَمِنَ ٱلۡمُصَدِّقِينَ

“Juŵaliji nkuti: ‘Ana mmwe chisimu chene n’di mwa akwitichisya?’

Umurongo: 53

أَءِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابٗا وَعِظَٰمًا أَءِنَّا لَمَدِينُونَ

‘(Yanti) patuchiwapo ni kusyuka litaka ni maupa, nambo yakuona uwwe tuchilipidwa (pa itendo yetu)?”

Umurongo: 54

قَالَ هَلۡ أَنتُم مُّطَّلِعُونَ

(Nkuŵecheta jula) tachiti: “Ana jenumanja chin’dingule (none ku Moto kuti mum’bone yajukuti pakulagasika?” Ŵanganyao tachiti: “Iyayi.”)

Umurongo: 55

فَٱطَّلَعَ فَرَءَاهُ فِي سَوَآءِ ٱلۡجَحِيمِ

Basi jwalakwe ni juchilingula, basi ni tachim’bona (n’jakwejula) juli nkatikati mwa Moto Waukali.

Umurongo: 56

قَالَ تَٱللَّهِ إِن كِدتَّ لَتُرۡدِينِ

Juchiti: “Ngunnumbila Allah! Mmwetu mwasigele panandi kuti munyonanje (ngampikanile).”

Umurongo: 57

وَلَوۡلَا نِعۡمَةُ رَبِّي لَكُنتُ مِنَ ٱلۡمُحۡضَرِينَ

“Soni ungaŵaga ukoto wa Ambuje ŵangu (Allah), ningaliji mwa akwika nao (ku Moto).”

Umurongo: 58

أَفَمَا نَحۡنُ بِمَيِّتِينَ

(Ŵandu ŵa ku Mbepo tachiti): “Ana uwweji nikuti ngatuwa (soni)?”

Umurongo: 59

إِلَّا مَوۡتَتَنَا ٱلۡأُولَىٰ وَمَا نَحۡنُ بِمُعَذَّبِينَ

“Ikaŵeje chiwa chetu chandandapechila, soni uwwe ngatulagasyidwa?”

Umurongo: 60

إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ

Chisimu kwalakweku ni kupunda kwekulungwa nnope.

Umurongo: 61

لِمِثۡلِ هَٰذَا فَلۡيَعۡمَلِ ٱلۡعَٰمِلُونَ

Pa (kusaka kupata) yanti mpela ayi, basi apanganye masengo (gambone) akupanganya.

Umurongo: 62

أَذَٰلِكَ خَيۡرٞ نُّزُلًا أَمۡ شَجَرَةُ ٱلزَّقُّومِ

Ana yalakweyi ni mbiko jambone, kapena chitela cha Zakkum?

Umurongo: 63

إِنَّا جَعَلۡنَٰهَا فِتۡنَةٗ لِّلظَّٰلِمِينَ

Chisimu Uwwe tuchitesile chele (chitelacho) kuŵa mayeso ku ŵalupuso (pakuŵecheta ŵanganyao kuti: “Mpaka ikomboleche uli chitela kumela m’moto)?”

Umurongo: 64

إِنَّهَا شَجَرَةٞ تَخۡرُجُ فِيٓ أَصۡلِ ٱلۡجَحِيمِ

Chisimu chalakwecho ni chitela chachikopoka kuumila pasi pasyesyene pa Moto Waukali.

Umurongo: 65

طَلۡعُهَا كَأَنَّهُۥ رُءُوسُ ٱلشَّيَٰطِينِ

Soso sya isogosi yakwe (siŵele syakunyalaya nnope) mpela mitwe ja mashetani.

Umurongo: 66

فَإِنَّهُمۡ لَأٓكِلُونَ مِنۡهَا فَمَالِـُٔونَ مِنۡهَا ٱلۡبُطُونَ

Basi chisimu ŵanganyao takalyeje chele (chitelacho), ni chalakwecho takagumbasyeje ndumbo syao.

Umurongo: 67

ثُمَّ إِنَّ لَهُمۡ عَلَيۡهَا لَشَوۡبٗا مِّنۡ حَمِيمٖ

Kaneko chisimu akwete kupata ŵanganyao kupwatika pa chele (chitelacho) chakuwanganyichisya gagali mesi gamasemule nnope.

Umurongo: 68

ثُمَّ إِنَّ مَرۡجِعَهُمۡ لَإِلَى ٱلۡجَحِيمِ

Kaneko chisimu kwakuwujila kwao ni ku Moto Waukali.

Umurongo: 69

إِنَّهُمۡ أَلۡفَوۡاْ ءَابَآءَهُمۡ ضَآلِّينَ

Chisimu ŵanganyao ŵasimene achatati ŵao ali ŵapotele.

Umurongo: 70

فَهُمۡ عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِمۡ يُهۡرَعُونَ

Sano ŵanganyao mu sajo syao akutugala (pakwakuya mwachitemachitema mwangali kusosa kaje umboni).

Umurongo: 71

وَلَقَدۡ ضَلَّ قَبۡلَهُمۡ أَكۡثَرُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Soni chisimu ŵapotele paujo pao ŵajinji (mu ŵandu) ŵandanda.

Umurongo: 72

وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا فِيهِم مُّنذِرِينَ

Soni chisimu twatumisye mwa ŵanganyao akutetela.

Umurongo: 73

فَٱنظُرۡ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُنذَرِينَ

Basi nnole mujaŵelele mbesi ja akuteteledwa.

Umurongo: 74

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Ikaŵeje achikapolo ŵa Allah ŵakuswejesyedwa.

Umurongo: 75

وَلَقَدۡ نَادَىٰنَا نُوحٞ فَلَنِعۡمَ ٱلۡمُجِيبُونَ

Soni chisimu Nuhu jwatuŵilasile (kuti tun’jokole), basi ni Akwanga Ŵambone nnope (twaliji Uwwe).

Umurongo: 76

وَنَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِيمِ

Ni twan’jokwele jwalakwe ni ŵapeŵasa ŵakwe ku taabu jekulungwa.

Umurongo: 77

وَجَعَلۡنَا ذُرِّيَّتَهُۥ هُمُ ٱلۡبَاقِينَ

Ni twatesile ŵanache ŵakwe kuŵa sigasiga (ŵaŵasigele ali nkuŵelekana paduniya).

Umurongo: 78

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Ni twannechele (mbili syambone) kwa (ŵandu wosope) ŵakwika munyuma.

Umurongo: 79

سَلَٰمٌ عَلَىٰ نُوحٖ فِي ٱلۡعَٰلَمِينَ

Ntendele uŵe kwa Nuhu mu iwumbe yosope.

Umurongo: 80

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Chisimu Uwwe iyyoyopeyo ni yatukutiji pakwalipila ŵakolosya.

Umurongo: 81

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Chisimu jwalakwe (Nuhu) jwaliji mwa achikapolo Ŵetu ŵakulupilila.

Umurongo: 82

ثُمَّ أَغۡرَقۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ

Kaneko ni twamisyisye ŵane (wosope mwa ŵangakulupilila).

Umurongo: 83

۞ وَإِنَّ مِن شِيعَتِهِۦ لَإِبۡرَٰهِيمَ

Soni chisimu mwa aŵala ŵaŵakuyiye litala lyakwe (lya Nuhu lya Tauhidi) jwaliji Ibrahima.

Umurongo: 84

إِذۡ جَآءَ رَبَّهُۥ بِقَلۡبٖ سَلِيمٍ

Ndema ja ŵaichilile Ambujegwe (Allah) ni ntima wambonembonepe.

Umurongo: 85

إِذۡ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوۡمِهِۦ مَاذَا تَعۡبُدُونَ

Ndema ja jwatite kwa babagwe ni ŵandu ŵakwe: “Ana nkugalagatila chichi?”

Umurongo: 86

أَئِفۡكًا ءَالِهَةٗ دُونَ ٱللَّهِ تُرِيدُونَ

“Ana mwaunaminamipe milungu jangaŵaga Allah ni jankujisaka?”

Umurongo: 87

فَمَا ظَنُّكُم بِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

“Ana nganisyo syenu sili uli pa ya M’mbuje jwa iwumbe yosope?”

Umurongo: 88

فَنَظَرَ نَظۡرَةٗ فِي ٱلنُّجُومِ

Kaneka ni jwalolite kulola (kwakuchetelela) ku ndondwa.

Umurongo: 89

فَقَالَ إِنِّي سَقِيمٞ

Ni jwatite: “Chisimu une jwakulwala.”

Umurongo: 90

فَتَوَلَّوۡاْ عَنۡهُ مُدۡبِرِينَ

Basi ŵanganyao ŵantundumalile jwalakwe mwakunnochesya migongo.

Umurongo: 91

فَرَاغَ إِلَىٰٓ ءَالِهَتِهِمۡ فَقَالَ أَلَا تَأۡكُلُونَ

Basi jwalakwe ni jwapite mwagwala ku milungu jao, ni jwatite: “Uli ngankulya (yakulya yam’bichileyi)?”

Umurongo: 92

مَا لَكُمۡ لَا تَنطِقُونَ

“Chipali chichi kukwenu, uli ngankuŵecheta?”

Umurongo: 93

فَرَاغَ عَلَيۡهِمۡ ضَرۡبَۢا بِٱلۡيَمِينِ

Kaneka ni jwajigalauchile pakujiputa ni nkono wakwe wan’dyo (kwamachili gakwe gosope).

Umurongo: 94

فَأَقۡبَلُوٓاْ إِلَيۡهِ يَزِفُّونَ

Basi (paŵapikene achinsyene isanamuyo) ŵam’bichilile ali nkutugala.

Umurongo: 95

قَالَ أَتَعۡبُدُونَ مَا تَنۡحِتُونَ

(Jwalakwe) jwatite: “Ana nkuigalagatila yankuisepa (mwachimisyene)?”

Umurongo: 96

وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ وَمَا تَعۡمَلُونَ

“Kutendaga Allah ni juŵan’gumbile jemanjammwe ni yankupanganya!”

Umurongo: 97

قَالُواْ ٱبۡنُواْ لَهُۥ بُنۡيَٰنٗا فَأَلۡقُوهُ فِي ٱلۡجَحِيمِ

Ŵanganyao ŵatite: “Muntaŵilani chakutaŵa (chiwukuta) ni mumponye m’moto waukali.”

Umurongo: 98

فَأَرَادُواْ بِهِۦ كَيۡدٗا فَجَعَلۡنَٰهُمُ ٱلۡأَسۡفَلِينَ

Basi ŵasachile kuntendela jwalakwe malindi, ni twatesile kuŵa ŵapasi kusyene.

Umurongo: 99

وَقَالَ إِنِّي ذَاهِبٌ إِلَىٰ رَبِّي سَيَهۡدِينِ

(Ibrahima) ni jwatite: “Chisimu une ngwaula kwa Ambuje ŵangu (Allah), takanjongole.”

Umurongo: 100

رَبِّ هَبۡ لِي مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

“Ambuje ŵangu! Mumbani (mwanache jwa) mu ŵandu ŵambone.”

Umurongo: 101

فَبَشَّرۡنَٰهُ بِغُلَٰمٍ حَلِيمٖ

Basi ni twansengwasyisye ni abali ja (kola) mwanache jwakulitimalika (jwali Ismaila).

Umurongo: 102

فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ ٱلسَّعۡيَ قَالَ يَٰبُنَيَّ إِنِّيٓ أَرَىٰ فِي ٱلۡمَنَامِ أَنِّيٓ أَذۡبَحُكَ فَٱنظُرۡ مَاذَا تَرَىٰۚ قَالَ يَٰٓأَبَتِ ٱفۡعَلۡ مَا تُؤۡمَرُۖ سَتَجِدُنِيٓ إِن شَآءَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلصَّٰبِرِينَ

Basi ndema jajwayiche (mwanachejo) pa nsingu wakwenda najo imo, (Ibrahima) jwatite: “E mwanangu! Chisimu une naiweni kulugono yanti une ngunsikita mmwe (kuŵa mbepesi jakupeleka kwa Allah), basi nnole (nganisyo syenu), nkuiona uli?” (Mwanache) jwatite: “E baba ŵangu! Tendani yannamulidwe, timusimane une nasakaga Allah ndili mwa akupilila.”

Umurongo: 103

فَلَمَّآ أَسۡلَمَا وَتَلَّهُۥ لِلۡجَبِينِ

Basi ndema jaŵalipeleche ŵanaŵaŵili (ku chilamusi cha Allah), (Ibrahima) ni ŵan’goneche chamakuku (Ismaila kuti ansikite).

Umurongo: 104

وَنَٰدَيۡنَٰهُ أَن يَٰٓإِبۡرَٰهِيمُ

Uwwe ni twam’bilasile kuti: “E mmwe Ibrahima!”

Umurongo: 105

قَدۡ صَدَّقۡتَ ٱلرُّءۡيَآۚ إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

“Chisimu pamasile pankwanilisye sagamisi.” Chisimu Uwwe iyyoyopeyo ni yatukasatiji pakwalipila ŵakolosya.

Umurongo: 106

إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡبَلَٰٓؤُاْ ٱلۡمُبِينُ

Chisimu galakwega ni mayeso gakuonechela.

Umurongo: 107

وَفَدَيۡنَٰهُ بِذِبۡحٍ عَظِيمٖ

Ni twam’bombwele (nkusikitidwajo) ni chakusikitidwa chekulungwa (ngondolo).

Umurongo: 108

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Ni twannechele (mbili syambone) kwa (ŵandu wosope) ŵakwika munyuma.

Umurongo: 109

سَلَٰمٌ عَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِيمَ

Ntendele uŵe kwa Ibrahima.

Umurongo: 110

كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Iyyoyopeyo ni yatukutiji pakwalipila ŵakolosya.

Umurongo: 111

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Chisimu jwalakwe jwaliji mwa achikapolo Ŵetu ŵakulupilila.

Umurongo: 112

وَبَشَّرۡنَٰهُ بِإِسۡحَٰقَ نَبِيّٗا مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

Ni twansengwasyisye ni abali ja (kum’beleka) Isihaka, Ntume jwa mu ŵandu ŵambone.

Umurongo: 113

وَبَٰرَكۡنَا عَلَيۡهِ وَعَلَىٰٓ إِسۡحَٰقَۚ وَمِن ذُرِّيَّتِهِمَا مُحۡسِنٞ وَظَالِمٞ لِّنَفۡسِهِۦ مُبِينٞ

Ni twampele upile jwalakwe ni Isihaka jwakwe. Sano mu ŵanache ŵao mwana nkukolosya (itendo yakwe) ni nkulitenda lupuso nsyene mwakuonechela.

Umurongo: 114

وَلَقَدۡ مَنَنَّا عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ

Soni chisimu chene twampele ukoto Musa ni Haruna.

Umurongo: 115

وَنَجَّيۡنَٰهُمَا وَقَوۡمَهُمَا مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِيمِ

Ni twajokwele ŵanaŵaŵilio ni ŵandu ŵao ku taabu jekulungwa.

Umurongo: 116

وَنَصَرۡنَٰهُمۡ فَكَانُواْ هُمُ ٱلۡغَٰلِبِينَ

Ni twakamuchisye, basi ni ŵaliji ŵanganyao ŵakupunda.

Umurongo: 117

وَءَاتَيۡنَٰهُمَا ٱلۡكِتَٰبَ ٱلۡمُسۡتَبِينَ

Ni twapele ŵanaŵaŵilio chitabu chakusalichisya.

Umurongo: 118

وَهَدَيۡنَٰهُمَا ٱلصِّرَٰطَ ٱلۡمُسۡتَقِيمَ

Ni twajongolele kwitala lyagoloka.

Umurongo: 119

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِمَا فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Ni twalechele (mbili syambone) kwa (ŵandu wosope) ŵakwika munyuma.

Umurongo: 120

سَلَٰمٌ عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ

Ntendele uŵe kwa Musa ni Haruna.

Umurongo: 121

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Chisimu Uwwe iyyoyopeyo ni yatukutiji pakwalipila ŵakolosya.

Umurongo: 122

إِنَّهُمَا مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Chisimu ŵanaŵaŵilio ŵaliji mwa achikapolo Ŵetu ŵakulupilila.

Umurongo: 123

وَإِنَّ إِلۡيَاسَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Soni chisimu Iliyasa jwaliji mwa Achimitenga.

Umurongo: 124

إِذۡ قَالَ لِقَوۡمِهِۦٓ أَلَا تَتَّقُونَ

(Kumbuchilani) ndema jajwatite ku ŵandu ŵakwe: “Ana ngankogopa?”

Umurongo: 125

أَتَدۡعُونَ بَعۡلٗا وَتَذَرُونَ أَحۡسَنَ ٱلۡخَٰلِقِينَ

“Ana nkum’bomba Ba’la ni kunneka jwali Jwambone nnope mwa akugumba,”

Umurongo: 126

ٱللَّهَ رَبَّكُمۡ وَرَبَّ ءَابَآئِكُمُ ٱلۡأَوَّلِينَ

“Allah, M’mbuje gwenu nambo soni M’mbuje jwa achatati ŵenu ŵandanda?”

Umurongo: 127

فَكَذَّبُوهُ فَإِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ

Basi ŵankaaniile, basi chisimu ŵanganyao tachiika nao (ku ilagasyo).

Umurongo: 128

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Ikaŵeje achikapolo ŵa Allah ŵakuswejesyedwa.

Umurongo: 129

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Ni twannechele (mbili syambone) kwa (ŵandu wosope) ŵakwika munyuma.

Umurongo: 130

سَلَٰمٌ عَلَىٰٓ إِلۡ يَاسِينَ

Ntendele uŵe kwa Ilyaasiin.

Umurongo: 131

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Chisimu Uwwe iyyoyopeyo ni yatukutiji pakwalipila ŵakolosya.

Umurongo: 132

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Chisimu jwalakwe jwaliji mwa achikapolo Ŵetu ŵakulupilila.

Umurongo: 133

وَإِنَّ لُوطٗا لَّمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Soni chisimu Lutwi jwaliji mwa Achimitenga.

Umurongo: 134

إِذۡ نَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥٓ أَجۡمَعِينَ

(Kumbuchilani) ndema jatwan’jokwele jwalakwe ni liŵasa lyakwe lyosopelyene.

Umurongo: 135

إِلَّا عَجُوزٗا فِي ٱلۡغَٰبِرِينَ

Ikaŵeje kangalamba kachikongwe (ŵankwao Lutwi ŵaŵaliji) mwa akusigalila munyuma.

Umurongo: 136

ثُمَّ دَمَّرۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ

Kaneko ni twajonasile ŵaneo.

Umurongo: 137

وَإِنَّكُمۡ لَتَمُرُّونَ عَلَيۡهِم مُّصۡبِحِينَ

Soni chisimu ŵanganyammwe nkwapitaga ŵanganyao (misi jao) kundaŵi.

Umurongo: 138

وَبِٱلَّيۡلِۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ

Ni chilo chakwe, ana ŵangali lunda?

Umurongo: 139

وَإِنَّ يُونُسَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Soni chisimu Yunusu jwaliji mwa Achimitenga.

Umurongo: 140

إِذۡ أَبَقَ إِلَى ٱلۡفُلۡكِ ٱلۡمَشۡحُونِ

(Kumbuchilani) ndema ja jwatilile m’chombo chepachile.

Umurongo: 141

فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنَ ٱلۡمُدۡحَضِينَ

Basi ni ŵatesile ndoto (kuti ŵatijagwile ndotojo aponyedwe m’mesi), basi ni jwaliji (Yunusu) mwa akwagwila (ndoto).

Umurongo: 142

فَٱلۡتَقَمَهُ ٱلۡحُوتُ وَهُوَ مُلِيمٞ

Basi ni chammisile chinsomba aku juli jwagambidwa.

Umurongo: 143

فَلَوۡلَآ أَنَّهُۥ كَانَ مِنَ ٱلۡمُسَبِّحِينَ

Basi ingaŵa kuti jwalakwe jwaliji mwa akunswejesya (Allah).

Umurongo: 144

لَلَبِثَ فِي بَطۡنِهِۦٓ إِلَىٰ يَوۡمِ يُبۡعَثُونَ

Chisimu jungatemi m’matumbo mwakwe kwikanila lisiku lyakuwukulidwa (ŵandu m’malembe).

Umurongo: 145

۞ فَنَبَذۡنَٰهُ بِٱلۡعَرَآءِ وَهُوَ سَقِيمٞ

Basi twamponyisye munjengwe jambembembe juli jwakulwala.

Umurongo: 146

وَأَنۢبَتۡنَا عَلَيۡهِ شَجَرَةٗ مِّن يَقۡطِينٖ

Ni twammechesye chitela cha mongumbondu (mbonda syekulungwa syati mpela mongu).^[2]

(37:2) Liloŵe lyakuti YAQTWIN likwambaga chitela chilichose chakutambala mpela: mongu, mbonda, masakaka ni matikiti. Nambo mu aji Ȃyaji liloŵeli likwamba mongumbondu (mbonda syekulungwa syati mpela mongu) mwagakuŵechetela ma Ulama gamajinji ga Tafsîr.

Umurongo: 147

وَأَرۡسَلۡنَٰهُ إِلَىٰ مِاْئَةِ أَلۡفٍ أَوۡ يَزِيدُونَ

Ni twantumisye ku (ŵandu) masausande gakwana lichila (100,000) nambo soni ŵakupunda pele.

Umurongo: 148

فَـَٔامَنُواْ فَمَتَّعۡنَٰهُمۡ إِلَىٰ حِينٖ

Ni ŵakulupilile, basi ni twasengwasyisye kwikanila ndema (jao jakuwila).

Umurongo: 149

فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَلِرَبِّكَ ٱلۡبَنَاتُ وَلَهُمُ ٱلۡبَنُونَ

Basi mwawusyani (achimakafili ŵa pa Maaka mmwe Muhammadi ﷺ kuti): “Ana Ambuje ŵenu ni akwete ŵanache ŵachikongwe, sano ŵanganyao ni akwete ŵanache ŵachilume?”

Umurongo: 150

أَمۡ خَلَقۡنَا ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ إِنَٰثٗا وَهُمۡ شَٰهِدُونَ

“Kapena twagumbile Achimalaika kuŵa achakongwe aku ŵanganyao achitendelaga umboni?”

Umurongo: 151

أَلَآ إِنَّهُم مِّنۡ إِفۡكِهِمۡ لَيَقُولُونَ

Manyililani yanti, ŵanganyao ni unami ŵao akuŵechetaga yanti:

Umurongo: 152

وَلَدَ ٱللَّهُ وَإِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ

“Allah aŵeleche (ŵanache ŵachikongwe ŵali Achimalaika).” Soni chisimu ŵanganyao ŵaunami kusyene.

Umurongo: 153

أَصۡطَفَى ٱلۡبَنَاتِ عَلَى ٱلۡبَنِينَ

Ana (Allah) jusagwile ŵanache ŵachikongwe kwaleka ŵachilume?

Umurongo: 154

مَا لَكُمۡ كَيۡفَ تَحۡكُمُونَ

Chipali chichi kukwenu, ana nkulamula chinauli?

Umurongo: 155

أَفَلَا تَذَكَّرُونَ

Ana ngankukumbuchila (yanti Allah juŵambalene nayo yakola mwanache)?

Umurongo: 156

أَمۡ لَكُمۡ سُلۡطَٰنٞ مُّبِينٞ

Kapena jenumanja nkwete umboni wakuonechela (wa yankuŵechetayi)?

Umurongo: 157

فَأۡتُواْ بِكِتَٰبِكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ

Basi ikani nacho chitabu chenu nam’baga jenumanja nkuŵecheta yakuona.

Umurongo: 158

وَجَعَلُواْ بَيۡنَهُۥ وَبَيۡنَ ٱلۡجِنَّةِ نَسَبٗاۚ وَلَقَدۡ عَلِمَتِ ٱلۡجِنَّةُ إِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ

Ni asepelele ŵanganyao ulongo chilikati cha Jwalakwe (Allah) ni majini. Nambo majini ni gamanyiliile kusyene yanti chisimu ŵanganyao (achimakafilio) tachija kuonechela (kwa Allah kuti akajiilanye magambo ga unami wao).

Umurongo: 159

سُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ

Allah aŵambalene nayo kusyene yaakusimba ŵanganyao.

Umurongo: 160

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Ikaŵeje achikapolo ŵa Allah ŵakuswejesyedwa (ŵanganyao ni ŵaakunswejesya Allah ku yaakunnambuchisya achimakafili).

Umurongo: 161

فَإِنَّكُمۡ وَمَا تَعۡبُدُونَ

Sano chisimu jenumanja (achimakafili) ni yankuigalagatila (isanamu),

Umurongo: 162

مَآ أَنتُمۡ عَلَيۡهِ بِفَٰتِنِينَ

Nganim’ba jenumanja ŵanti ni kunsochelesyanayo (jwalijose mu ŵakulupilila kuti anneche Allah).

Umurongo: 163

إِلَّا مَنۡ هُوَ صَالِ ٱلۡجَحِيمِ

Ikaŵeje ajula jwatakajinjile ku Moto Waukali.

Umurongo: 164

وَمَا مِنَّآ إِلَّا لَهُۥ مَقَامٞ مَّعۡلُومٞ

Soni pangali jwalijose mwetuwe (Achimalaika) ikaŵeje jukwete malo gakumanyika (kwinani gakutendela ibada).

Umurongo: 165

وَإِنَّا لَنَحۡنُ ٱلصَّآفُّونَ

Soni chisimu uwwe (Achimalaika) tukwimaga m’misela (pakuswali).

Umurongo: 166

وَإِنَّا لَنَحۡنُ ٱلۡمُسَبِّحُونَ

Soni chisimu uwwe (Achimalaika) tukunswejesyaga (Allah pa kuswali).

Umurongo: 167

وَإِن كَانُواْ لَيَقُولُونَ

Soni chisimu ŵanganyaŵa (achimakafili ŵacharabu) ŵatiji:

Umurongo: 168

لَوۡ أَنَّ عِندَنَا ذِكۡرٗا مِّنَ ٱلۡأَوَّلِينَ

“Ingaŵe twakwete uwwe chikumbusyo muŵakolele ŵandu ŵandanda,”

Umurongo: 169

لَكُنَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

“Chisimu tungaliji achikapolo ŵa Allah ŵakuswejesyedwa.”

Umurongo: 170

فَكَفَرُواْ بِهِۦۖ فَسَوۡفَ يَعۡلَمُونَ

Basi (pachaichilile chikumbusyo) ŵachikanile, basi tachiyika kumanyilila (yatinjatenda).

Umurongo: 171

وَلَقَدۡ سَبَقَتۡ كَلِمَتُنَا لِعِبَادِنَا ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Soni chisimu chene pamasile pa lyalongolele liloŵe Lyetu kwa achikapolo Ŵetu Achimitenga.

Umurongo: 172

إِنَّهُمۡ لَهُمُ ٱلۡمَنصُورُونَ

(Lyanti) chisimu ŵanganyao ni ŵatakamuchisyidwe.

Umurongo: 173

وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ

Nambo soni kuti asilikali Ŵetu chisimu ni ŵataŵe ŵakupunda.

Umurongo: 174

فَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ حِينٖ

Basi mwatundumalilani kwa kandaŵi kannono.

Umurongo: 175

وَأَبۡصِرۡهُمۡ فَسَوۡفَ يُبۡصِرُونَ

Soni gambagani kwalola; basi sampano taione.

Umurongo: 176

أَفَبِعَذَابِنَا يَسۡتَعۡجِلُونَ

Ana akuijanguya ilagasyo Yetu?

Umurongo: 177

فَإِذَا نَزَلَ بِسَاحَتِهِمۡ فَسَآءَ صَبَاحُ ٱلۡمُنذَرِينَ

Basi (ilagasyo) patiichituluchila paluŵala pao (tachijonanjidwa), ni kuchiŵa kundaŵi kwakusakala nnope kwa akuteteledwa.

Umurongo: 178

وَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ حِينٖ

Soni mwatundumalilani kwa kandaŵi kannono.

Umurongo: 179

وَأَبۡصِرۡ فَسَوۡفَ يُبۡصِرُونَ

Soni gambagani kwalola; basi sampano taione.

Umurongo: 180

سُبۡحَٰنَ رَبِّكَ رَبِّ ٱلۡعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ

Aŵambalene kusyene Ambuje ŵenu (Allah), Ambuje ŵamachili gakupunda ku yaakwasimba nayo (achimakafili).

Umurongo: 181

وَسَلَٰمٌ عَلَى ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Soni ntendele uŵe kwa Achimitenga.

Umurongo: 182

وَٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Soni lumbili losope lwene alapikwe Allah M’mbuje jwa iwumbe yosope.