Salin ng mga Kahulugan Surah Al-Anfāl - الترجمة الياؤو - Ensayklopedia ng Marangal na Qur-an

Al-Anfâl

Ayah: 1

يَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡأَنفَالِۖ قُلِ ٱلۡأَنفَالُ لِلَّهِ وَٱلرَّسُولِۖ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَصۡلِحُواْ ذَاتَ بَيۡنِكُمۡۖ وَأَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ

Akum'buusya ya chipanje chakupalagula (pa ngondo ja Badri kuti chigaŵidwe uli)? Jilani: “Chipanje chakupalagula chiŵele cha Allah ni Ntenga ﷺ (ni ŵachagaŵanye). Basi mun'jogopani Allah ni kolosya yaili chilikati chenu (pakumasya utinda). Ni mumpikanilani Allah ni Ntenga Jwakwe nam'baga jenumanja n’di ŵakulupilila (kusyene).” 

Ayah: 2

إِنَّمَا ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٱلَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ ٱللَّهُ وَجِلَتۡ قُلُوبُهُمۡ وَإِذَا تُلِيَتۡ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتُهُۥ زَادَتۡهُمۡ إِيمَٰنٗا وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ يَتَوَكَّلُونَ

Chisimu ŵakulupilila (kusyene) ni aŵala ŵaakutiji naga Allah achikolanjidwaga mitima jao jikasan'gumbalaga woga, soni pati achisoomeledwaga ma Ȃya Gakwe gakwajonjechesyaga chikulupi, soni kwa M'mbuje gwao pe ni kwaakwegamilaga.

Ayah: 3

ٱلَّذِينَ يُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ

Aŵala ŵaakwimikaga Swala mwakolosya, soni mu ichindu yatwapele akasatolaga.

Ayah: 4

أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ حَقّٗاۚ لَّهُمۡ دَرَجَٰتٌ عِندَ رَبِّهِمۡ وَمَغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ كَرِيمٞ

Ŵanganyao niŵali ŵakulupilila kusyesyene. Akwete kupata ŵanganyao uchimbichimbi wakulekanganalekangana kwa M'mbuje gwao, ni chikululuko kwisa soni lisiki lyakuchimbichika (lya ku Mbepo).

Ayah: 5

كَمَآ أَخۡرَجَكَ رَبُّكَ مِنۢ بَيۡتِكَ بِٱلۡحَقِّ وَإِنَّ فَرِيقٗا مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ لَكَٰرِهُونَ

(Kagaŵanye ka chipanje chakupalagula kaachimile ŵane mu ŵakulupilila pangaumanya ukoto wakwe), mpela yaŵatite pakunkoposya Ambuje ŵenu pannango penu (kuja kungondo ja Badri) mwakuonaonape, mwanti chisimu likuga line mu ŵaakulupilila yachimile (pangaumanya ukoto wangondojo).

Ayah: 6

يُجَٰدِلُونَكَ فِي ٱلۡحَقِّ بَعۡدَ مَا تَبَيَّنَ كَأَنَّمَا يُسَاقُونَ إِلَى ٱلۡمَوۡتِ وَهُمۡ يَنظُرُونَ

Akukanilana namwe pa yakuona (gagali magongo gangondojo) panyuma pakuonechela papaswela, (kajichime kakwe ngondojo) mpela atenda kuchinjilidwa kuchiwa aku ali nkulola.

Ayah: 7

وَإِذۡ يَعِدُكُمُ ٱللَّهُ إِحۡدَى ٱلطَّآئِفَتَيۡنِ أَنَّهَا لَكُمۡ وَتَوَدُّونَ أَنَّ غَيۡرَ ذَاتِ ٱلشَّوۡكَةِ تَكُونُ لَكُمۡ وَيُرِيدُ ٱللَّهُ أَن يُحِقَّ ٱلۡحَقَّ بِكَلِمَٰتِهِۦ وَيَقۡطَعَ دَابِرَ ٱلۡكَٰفِرِينَ

Soni (kumbuchilani) katema kaŵampaga chilanga Allah cha umo mwa mikutula jiŵili kuti uŵe wenu (mmenyane nao soni chiwwukombole, wauli nkutula wa asilikali), sano jemanja ni kusachililaga yanti (nkutula) wangali machili (wauli wamalonda) uŵe wenu (wachimmenyane nao), kutendaga Allah akusaka kuchisimika chakuona ni maloŵe Gakwe, ni kata njiga sya achimakafili.

Ayah: 8

لِيُحِقَّ ٱلۡحَقَّ وَيُبۡطِلَ ٱلۡبَٰطِلَ وَلَوۡ كَرِهَ ٱلۡمُجۡرِمُونَ

Kuti achisimiche chakuona ni kuiwesesya yaukoleko, namuno yachime akuleŵa.

Ayah: 9

إِذۡ تَسۡتَغِيثُونَ رَبَّكُمۡ فَٱسۡتَجَابَ لَكُمۡ أَنِّي مُمِدُّكُم بِأَلۡفٖ مِّنَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ مُرۡدِفِينَ

(Kumbuchilani) katema kamwam'bendaga M'buje gwenu chikamuchisyo, basi niŵan'janjile yanti: “Chisimu Une tinankamuchisye ni sausande jimo (1000) ja achimalaika ŵakutuluka mwakuyana.”

Ayah: 10

وَمَا جَعَلَهُ ٱللَّهُ إِلَّا بُشۡرَىٰ وَلِتَطۡمَئِنَّ بِهِۦ قُلُوبُكُمۡۚ وَمَا ٱلنَّصۡرُ إِلَّا مِنۡ عِندِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ

Ni nganaitenda yalakweyi Allah ikaŵeje kuti iŵe abali jakusengwasya, ni kuti soni jipate kutulala ni yalakweyo mitima jenu, sano chikulupusyo nganichiŵa chityochele kwinepe ikaŵeje kwa Allah, chisimu Allah ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.

Ayah: 11

إِذۡ يُغَشِّيكُمُ ٱلنُّعَاسَ أَمَنَةٗ مِّنۡهُ وَيُنَزِّلُ عَلَيۡكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ لِّيُطَهِّرَكُم بِهِۦ وَيُذۡهِبَ عَنكُمۡ رِجۡزَ ٱلشَّيۡطَٰنِ وَلِيَرۡبِطَ عَلَىٰ قُلُوبِكُمۡ وَيُثَبِّتَ بِهِ ٱلۡأَقۡدَامَ

(Kumbuchilani) katema kaŵankupwile (Allah) ni lugono kuŵa ntunjelele wakuuma Kukwakwe, ni kuntuluchisya ŵanganyammwe kuumila kwinani mesi (ga wula) kuti answejesye nago ni kuntyochesya masongono ga shetani, nikuti amulimbanganye m’mitima mwenu (kuti mukaŵa ni woga), ni kulimbanganya nago makau (kuti gakawowochela munsanga).

Ayah: 12

إِذۡ يُوحِي رَبُّكَ إِلَى ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ أَنِّي مَعَكُمۡ فَثَبِّتُواْ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْۚ سَأُلۡقِي فِي قُلُوبِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ٱلرُّعۡبَ فَٱضۡرِبُواْ فَوۡقَ ٱلۡأَعۡنَاقِ وَٱضۡرِبُواْ مِنۡهُمۡ كُلَّ بَنَانٖ

(Kumbuchilani) katema kaŵajuwile Ambuje ŵenu kwa Achimalaika yanti: “Chisimu Une ndinamwe, basi mwalimbanganyani aŵala ŵaakulupilile. Chindaje woga m’mitima ja aŵala ŵaakanile, basi kunulaani pachanya pa ngosi, ni nkateje mwa ŵanganyao yala yosope (yammagasa ni mmakau).

Ayah: 13

ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ شَآقُّواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥۚ وَمَن يُشَاقِقِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَإِنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ

Yalakweyo paligongo lyanti ŵanganyao ŵatindene najo Allah ni Ntenga Jwakwe. Sano jwatatindane najo Allah ni Ntenga Jwakwe, basi (ni yakwe), chisimu Allah nijwaukali pakupeleka ipotesi.

Ayah: 14

ذَٰلِكُمۡ فَذُوقُوهُ وَأَنَّ لِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابَ ٱلنَّارِ

Yalakweyi (ni ilagasyo), basi ipasyani (jenumanja achimakafili pa duniya pano), soni chisimu akwete kupata achimakafili ilagasyo ya Moto (ku Akhera).

Ayah: 15

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا لَقِيتُمُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ زَحۡفٗا فَلَا تُوَلُّوهُمُ ٱلۡأَدۡبَارَ

E junumanja ŵankulupilile! Pati nsimangene nao mwakuŵandikana aŵala ŵakanile (pa ngondo), basi ngasimwalochesya migongo (kutila).

Ayah: 16

وَمَن يُوَلِّهِمۡ يَوۡمَئِذٖ دُبُرَهُۥٓ إِلَّا مُتَحَرِّفٗا لِّقِتَالٍ أَوۡ مُتَحَيِّزًا إِلَىٰ فِئَةٖ فَقَدۡ بَآءَ بِغَضَبٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَمَأۡوَىٰهُ جَهَنَّمُۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ

Sano jwataiche mwakwalochesya lyele lisikulyo n'gongo wakwe (kutila) - pangaŵaga galauka kwa itagu ya ngondo, kapena kusaka kuliwanga mu nkutula wine (wa Asilamu peo) - nikuti pamasile paaŵajilwe kupata gasabu jakuumila kwa Allah, soni liwuto lyakwe ni ku Jahannama. Kaje kusakala malo gakuujila gakwe!

Ayah: 17

فَلَمۡ تَقۡتُلُوهُمۡ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ قَتَلَهُمۡۚ وَمَا رَمَيۡتَ إِذۡ رَمَيۡتَ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ رَمَىٰ وَلِيُبۡلِيَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ مِنۡهُ بَلَآءً حَسَنًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ

Mwanti jenumanja nganimwaulaga ŵanganyao nambo Allah ni jwaŵauleje, soni mmwe (Muhammadi ﷺ) nganimwasoma ŵanganyao ndema jamwaamiisiile (nsanga), nambo Allah ni jwaŵasomile (pakwalonda nao mmeso), ni kuti ŵalinje ŵakulupilila kuumila Kukwakwe mayeso gambone. Chisimu Allah ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope.

Ayah: 18

ذَٰلِكُمۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ مُوهِنُ كَيۡدِ ٱلۡكَٰفِرِينَ

Yeleyi (ni yakuona yakwe), soni chisimu Allah ni Nkugatondoya malindi ga achimakafili.

Ayah: 19

إِن تَسۡتَفۡتِحُواْ فَقَدۡ جَآءَكُمُ ٱلۡفَتۡحُۖ وَإِن تَنتَهُواْ فَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۖ وَإِن تَعُودُواْ نَعُدۡ وَلَن تُغۡنِيَ عَنكُمۡ فِئَتُكُمۡ شَيۡـٔٗا وَلَوۡ كَثُرَتۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Naga mwaŵendaga chilamusi (jenumanja achimakafili chakupunda pangondo), basi pamasile pachim'bichilile chilamusi (chakumpunda Asilamu), sano naga nkuleka (kwatanda Asilamu), basi chiiŵe yambone kukwenu, nambo naga nkuujauja (kwatanda), chituujauje (kwakamuchisya), soni likuga lyenu ngalinkamuchisya chilichose natamuno litupe chantiuli, soni chisimu Allah ali pamo ni ŵakulupilila.

Ayah: 20

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَلَا تَوَلَّوۡاْ عَنۡهُ وَأَنتُمۡ تَسۡمَعُونَ

E jenumanja ŵankulupilile! Mumpikanilani Allah ni Ntenga Jwakwe, ni ngasimuntundumalila kutendaga jenumanja nchipikanaga.

Ayah: 21

وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّذِينَ قَالُواْ سَمِعۡنَا وَهُمۡ لَا يَسۡمَعُونَ

Soni kasim'ba nti chisawu aŵala (achinakunaku) ŵakutiji: “Tupikene.” Kutendaga akakupikana (kwakunda).

Ayah: 22

۞ إِنَّ شَرَّ ٱلدَّوَآبِّ عِندَ ٱللَّهِ ٱلصُّمُّ ٱلۡبُكۡمُ ٱلَّذِينَ لَا يَعۡقِلُونَ

Chisimu inyama yakusakala nnope pameso pa Allah ni asiiwa (ŵangapikana yakuona) kwisa soni abubu (ŵangajitichisya yakuona) ŵali ŵangali lunda.

Ayah: 23

وَلَوۡ عَلِمَ ٱللَّهُ فِيهِمۡ خَيۡرٗا لَّأَسۡمَعَهُمۡۖ وَلَوۡ أَسۡمَعَهُمۡ لَتَوَلَّواْ وَّهُم مُّعۡرِضُونَ

Soni Allah angaumanye umbone uliose mwa ŵanganyao chisimu angaapiikaniisye, soni natamuno angaapiikanisye akatundumele aku achisyululaga.

Ayah: 24

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱسۡتَجِيبُواْ لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمۡ لِمَا يُحۡيِيكُمۡۖ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ يَحُولُ بَيۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَقَلۡبِهِۦ وَأَنَّهُۥٓ إِلَيۡهِ تُحۡشَرُونَ

E jenumanja ŵankulupilile! Mun'jitikani Allah ni Ntenga ﷺ pati achim'bilanjilaga ku yampaka impe umi (wambone),^[1] soni manyililani yanti Allah jukusiŵilikanganyaga chilikati cha mundu ni ntima wakwe (kuti akatenda yaukusaka ntimao), soni (manyililani) yanti Kukwakwe chinchisonganganyisyidwa.

(8:1) Nnole chilaaki cha Ȃya ja (1:2).

Ayah: 25

وَٱتَّقُواْ فِتۡنَةٗ لَّا تُصِيبَنَّ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنكُمۡ خَآصَّةٗۖ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ

Soni ijogopani ipotesi yangaŵa nkwapata ŵawowopeo ŵakulitenda lupuso mwa jenumanja, (nambo mpaka yapate ni ŵambone ŵakwe naga ngakanya yakusakala), soni manyililani yanti Allah ni Jwaukali pakupeleka ipotesi.

Ayah: 26

وَٱذۡكُرُوٓاْ إِذۡ أَنتُمۡ قَلِيلٞ مُّسۡتَضۡعَفُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ تَخَافُونَ أَن يَتَخَطَّفَكُمُ ٱلنَّاسُ فَـَٔاوَىٰكُمۡ وَأَيَّدَكُم بِنَصۡرِهِۦ وَرَزَقَكُم مِّنَ ٱلطَّيِّبَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ

Soni kumbuchilani katema kamwaliji ŵakuŵalanjika, ŵangalikombolela pa chilambo, nchijogopaga kunswamba ŵandu, basi niŵan'juyiye (pamalo pantunjelele), niŵan'dimbangenye ni chikamuchisyo Chakwe, nikumpa ichindu yambone kuti m'be ŵakutogolela.

Ayah: 27

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَخُونُواْ ٱللَّهَ وَٱلرَّسُولَ وَتَخُونُوٓاْ أَمَٰنَٰتِكُمۡ وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ

E jenumanja ŵankulupilile! Ngasimuntendela lupuso Allah ni Ntenga ﷺ ni kusitendela lupuso amana syenu (ichindu yansunjisyidwe), aku nchimanyililaga (kuti nkulemwa).

Ayah: 28

وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَآ أَمۡوَٰلُكُمۡ وَأَوۡلَٰدُكُمۡ فِتۡنَةٞ وَأَنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥٓ أَجۡرٌ عَظِيمٞ

Soni manyililani yanti chisimu ipanje yenu kwisa soni ŵanache ŵenu jiŵele fitina (jakun'dinga chikulupi chenu), soni yanti Allah Kukwakwe nikwagali malipilo gamakulungwa nnope.

Ayah: 29

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِن تَتَّقُواْ ٱللَّهَ يَجۡعَل لَّكُمۡ فُرۡقَانٗا وَيُكَفِّرۡ عَنكُمۡ سَيِّـَٔاتِكُمۡ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡۗ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِيمِ

E jenumanja ŵankulupilile! Naga mun'jogopeje Allah, tam'biichile chilekanganyo (chakulekanganyichisya chilikati cha yakuona ni yaunami), ni tansiimaachisye yakusakala yenu, ni kunkululuchila. Soni Allah ni Nsyene umbone wekulungwa nnope.

Ayah: 30

وَإِذۡ يَمۡكُرُ بِكَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لِيُثۡبِتُوكَ أَوۡ يَقۡتُلُوكَ أَوۡ يُخۡرِجُوكَۚ وَيَمۡكُرُونَ وَيَمۡكُرُ ٱللَّهُۖ وَٱللَّهُ خَيۡرُ ٱلۡمَٰكِرِينَ

Soni (kumbuchilani mmwe Muhammadi ﷺ) ndema jaŵaliji nkuntendela malindi aŵala ŵakanile gakuti antaŵe, kapena am'bulaje, kapena ankoposye (m’musi wenu wa Maaka), ŵaliji nkutenda malindi, sano Allah ni jwaliji nkuwesesya malindigo, soni Allah ni Jwambone nnope mwa akuwesesya malindi.

Ayah: 31

وَإِذَا تُتۡلَىٰ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتُنَا قَالُواْ قَدۡ سَمِعۡنَا لَوۡ نَشَآءُ لَقُلۡنَا مِثۡلَ هَٰذَآ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّآ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Soni pati gachisoomedwaaga kukwao ma Ȃya Getu akasatiji: “Pakwete patupikene (yeleyi kala), tungaŵe tukusaka tungaŵechete yanti chisawu yeleyi, nganiyiŵatu yeleyi ikaŵeje adisiadisi syaŵandu ŵandanda.”

Ayah: 32

وَإِذۡ قَالُواْ ٱللَّهُمَّ إِن كَانَ هَٰذَا هُوَ ٱلۡحَقَّ مِنۡ عِندِكَ فَأَمۡطِرۡ عَلَيۡنَا حِجَارَةٗ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ أَوِ ٱئۡتِنَا بِعَذَابٍ أَلِيمٖ

Soni (kumbuchilani) katema kaŵatite: “E Allah! Naiŵaga ayi (yaayiche nayo Muhammadi ﷺ) ili yakuona ya kuumila Kukwenu, basi tutuluchisyani wula jamaganga kuumila kwinani, kapena m'biche nayo kukwetu ilagasyo yakupoteka nnope.”

Ayah: 33

وَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمۡ وَأَنتَ فِيهِمۡۚ وَمَا كَانَ ٱللَّهُ مُعَذِّبَهُمۡ وَهُمۡ يَسۡتَغۡفِرُونَ

Ni nganaŵa Allah jwanti ni kwalagasya ŵanganyao kutendaga mmwe (Muhammadi ﷺ) n'di nao, soni Allah nganaŵa Nkwalagasya ŵanganyao kutendaga ali nkuŵenda chikululuko.

Ayah: 34

وَمَا لَهُمۡ أَلَّا يُعَذِّبَهُمُ ٱللَّهُ وَهُمۡ يَصُدُّونَ عَنِ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ وَمَا كَانُوٓاْ أَوۡلِيَآءَهُۥٓۚ إِنۡ أَوۡلِيَآؤُهُۥٓ إِلَّا ٱلۡمُتَّقُونَ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ

Soni chichi akwete ŵanganyao chaangaalagaachisya Allah, kutendaga ŵanganyao ali nkusiŵilila (ŵandu) kwinjila mu Nsikiti Wakuchimbichika (wa Maaka), soni nganaŵa akuuchengeta ŵakwe? Pangali ŵampaka aŵe akuuchengeta ŵakwe ni ikaŵeje ŵakun'jogopa (Allah), nambo ŵajinji mwa ŵanganyao ngaakumanyilila.

Ayah: 35

وَمَا كَانَ صَلَاتُهُمۡ عِندَ ٱلۡبَيۡتِ إِلَّا مُكَآءٗ وَتَصۡدِيَةٗۚ فَذُوقُواْ ٱلۡعَذَابَ بِمَا كُنتُمۡ تَكۡفُرُونَ

Ni nganijiŵa swala jao pa Nyumba (ja Kaaba) ikaŵeje kwimba lulusi ni kwata m'myala. Basi pasyani ilagasyo ligongo lya ungakulupilila wenu.

Ayah: 36

إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمۡ لِيَصُدُّواْ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِۚ فَسَيُنفِقُونَهَا ثُمَّ تَكُونُ عَلَيۡهِمۡ حَسۡرَةٗ ثُمَّ يُغۡلَبُونَۗ وَٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِلَىٰ جَهَنَّمَ يُحۡشَرُونَ

Chisimu aŵala ŵakanile akutolaga ipanje yao pakusiŵilila (ŵandu) kwitala lya Allah. Basi taŵeje ali nkuitolape, nambo pambesi pakwe chigagambe kuŵa madandausi kwa jemanjao, kaneka ni chaapundidwe, soni aŵala ŵaakufuulu chachisonganganyisyidwa wa ku Jahannama.

Ayah: 37

لِيَمِيزَ ٱللَّهُ ٱلۡخَبِيثَ مِنَ ٱلطَّيِّبِ وَيَجۡعَلَ ٱلۡخَبِيثَ بَعۡضَهُۥ عَلَىٰ بَعۡضٖ فَيَرۡكُمَهُۥ جَمِيعٗا فَيَجۡعَلَهُۥ فِي جَهَنَّمَۚ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ

(Akwapaga machili achimakafili gakulimbana ni Asilamu), kuti Allah ŵalekanganye ŵakusakala ni ŵambone, ni kwaŵika ŵakusakala ŵane mwa jamanjao pachanya pa ŵane, ni kwaunjika wosope ŵene basi ni kwaponya ku Jahannama, ŵanganyao niŵali ŵakwasika.

Ayah: 38

قُل لِّلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِن يَنتَهُواْ يُغۡفَرۡ لَهُم مَّا قَدۡ سَلَفَ وَإِن يَعُودُواْ فَقَدۡ مَضَتۡ سُنَّتُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Mwasalilani aŵala ŵaakufuulu (yanti); naga akuleka (ukafili) chakululuchilidwe yayalongolele, nambo naga akuujila soni (ku ukafili), basi matala ga (kaape ilagasyo ŵandu) ŵandanda pamasile pa gapite (kuŵa chitetelo chao).

Ayah: 39

وَقَٰتِلُوهُمۡ حَتَّىٰ لَا تَكُونَ فِتۡنَةٞ وَيَكُونَ ٱلدِّينُ كُلُّهُۥ لِلَّهِۚ فَإِنِ ٱنتَهَوۡاْ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِمَا يَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ

Soni mwaputani ngondo kwikanila fitina (ja galagatila isanamu) jikapatikana, ni jiŵe dini josopejene jagalagatila Allah pe. Nambo naga akuleka (yagalagatila isanamuyo), basi chisimu Allah ichindu yaakutenda juŵele Jwakuilolechesya.

Ayah: 40

وَإِن تَوَلَّوۡاْ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَوۡلَىٰكُمۡۚ نِعۡمَ ٱلۡمَوۡلَىٰ وَنِعۡمَ ٱلنَّصِيرُ

Nambo naga akugalauka, basi manyililani yanti Allah ni Akun'gosa ŵenu, Kaligoselo kambone nnope ni Nkukamuchisya jwambone kusyene.

Ayah: 41

۞ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا غَنِمۡتُم مِّن شَيۡءٖ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُۥ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِيلِ إِن كُنتُمۡ ءَامَنتُم بِٱللَّهِ وَمَآ أَنزَلۡنَا عَلَىٰ عَبۡدِنَا يَوۡمَ ٱلۡفُرۡقَانِ يَوۡمَ ٱلۡتَقَى ٱلۡجَمۡعَانِۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ

Soni manyililani yanti iliyose yampatile mu ipanje yakupalagula pangondo, basi chisimu liunjili limo m'maunjili nsano lipelechedwe kwa Allah ni Ntenga ﷺ kwisa soni ŵaulongo (wa Ntenga ﷺ), ŵawina, masikini ni jwapaulendo, nam'baga jenumanja munkulupilile Allah ni yatwatulwisye kwa kapolo Jwetu (Muhammadi ﷺ) lisiku lyakulekanganya (yakuona ni yaunami), lisiku lyagaasimangene makuga gaŵili (likuga lya Asilamu ni lya makafili pa ngondo ja Badri). Sano Allah pa chindu chilichose juŵele Jwakombola.

Ayah: 42

إِذۡ أَنتُم بِٱلۡعُدۡوَةِ ٱلدُّنۡيَا وَهُم بِٱلۡعُدۡوَةِ ٱلۡقُصۡوَىٰ وَٱلرَّكۡبُ أَسۡفَلَ مِنكُمۡۚ وَلَوۡ تَوَاعَدتُّمۡ لَٱخۡتَلَفۡتُمۡ فِي ٱلۡمِيعَٰدِ وَلَٰكِن لِّيَقۡضِيَ ٱللَّهُ أَمۡرٗا كَانَ مَفۡعُولٗا لِّيَهۡلِكَ مَنۡ هَلَكَ عَنۢ بَيِّنَةٖ وَيَحۡيَىٰ مَنۡ حَيَّ عَنۢ بَيِّنَةٖۗ وَإِنَّ ٱللَّهَ لَسَمِيعٌ عَلِيمٌ

(Kumbuchilani) katema kamwaliji jenumanja (likuga lya Asilamu) ku upande wachiŵata wakuŵandichila (ku Madina), kutendaga ŵanganyao (likuga lya makafili) ali ku upande wachiŵata wakutalichila, sano nkutula wamalonda niuli chamwiŵanda mwenu (kungulugulu mbwani). Ingaŵe mwataŵene chilanga (chakusimanganilana), chisimu nkalekangene pa chilangacho. (Nambo mwasimangene yangagonela), kuti Allah akwanilisye kupitisya chilamusi chachaliji chelamulelamule, kuti ajonasiche ŵachajonasiche (pakusagula ukafili) panyuma pa chilosyo chakuonechela, ni aŵe ni umi ŵachaŵe umi (pakusagula chikulupi) panyuma pa chilosyo chakuonechela. Soni chisimu Allah ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope.

Ayah: 43

إِذۡ يُرِيكَهُمُ ٱللَّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلٗاۖ وَلَوۡ أَرَىٰكَهُمۡ كَثِيرٗا لَّفَشِلۡتُمۡ وَلَتَنَٰزَعۡتُمۡ فِي ٱلۡأَمۡرِ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ سَلَّمَۚ إِنَّهُۥ عَلِيمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ

(Kumbuchilani) katema kaŵannosyisye Allah ŵanganyao kulugono kwenu (mmwe Muhammadi ﷺ) ali ŵannono, mwanti akannosye ali ŵajinji, chisimu nkatengwiche ŵanganyammwe ni nkakanganile pakutaŵana nganisyo (syakumenyana nao), nambo kuti Allah ŵan'goosile (jenumanja). Chisimu Jwalakwe ni Jwakumanyilila yaili m’mitima.

Ayah: 44

وَإِذۡ يُرِيكُمُوهُمۡ إِذِ ٱلۡتَقَيۡتُمۡ فِيٓ أَعۡيُنِكُمۡ قَلِيلٗا وَيُقَلِّلُكُمۡ فِيٓ أَعۡيُنِهِمۡ لِيَقۡضِيَ ٱللَّهُ أَمۡرٗا كَانَ مَفۡعُولٗاۗ وَإِلَى ٱللَّهِ تُرۡجَعُ ٱلۡأُمُورُ

Soni (kumbuchilani) katema kamwasimangene (pa luŵala lwangondo ja Badri, Allah) jwannosisye ŵanganyao m’meso mwenu kuŵa ŵannono (kuti nkole ntau wakumenyana nao), ni ŵannaandiiye m’meso mwao (kuti akalichiliganya nnope, yoseyo) kuti akwanilisye Allah kupitisya chilamusi chachaliji chelamulelamule (chakwakombolasya Asilamu kwa amagongo ŵao), soni kwa Allah pe ni kwakuujila ichindu (yosope).

Ayah: 45

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا لَقِيتُمۡ فِئَةٗ فَٱثۡبُتُواْ وَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ كَثِيرٗا لَّعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ

E jenumanja ŵankulupilile! Pati nsimangene nalyo likuga (lya amagongo), basi jimilichikani, ni munkolanjeje Allah kwannope kuti m'be ŵakupunda.

Ayah: 46

وَأَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَلَا تَنَٰزَعُواْ فَتَفۡشَلُواْ وَتَذۡهَبَ رِيحُكُمۡۖ وَٱصۡبِرُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلصَّٰبِرِينَ

Soni mumpikanilani Allah ni Ntenga Jwakwe ﷺ, ni ngasinkangana ntakwika muntengwiche ni kutyoka machili genu. Soni pililani, chisimu Allah juli pamo ni akupilila.

Ayah: 47

وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّذِينَ خَرَجُواْ مِن دِيَٰرِهِم بَطَرٗا وَرِئَآءَ ٱلنَّاسِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ بِمَا يَعۡمَلُونَ مُحِيطٞ

Soni kasim'ba nti chisawu aŵala ŵana kopokaga m’milango mwao mwakutwanga ni kulionya kwa ŵandu, ni kusiŵililaga (ŵandu) kwitala lya Allah. Sano Allah ichindu yaakutenda ŵanganyao juŵele Jwaisyungula (kwaimanya chenene).

Ayah: 48

وَإِذۡ زَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَعۡمَٰلَهُمۡ وَقَالَ لَا غَالِبَ لَكُمُ ٱلۡيَوۡمَ مِنَ ٱلنَّاسِ وَإِنِّي جَارٞ لَّكُمۡۖ فَلَمَّا تَرَآءَتِ ٱلۡفِئَتَانِ نَكَصَ عَلَىٰ عَقِبَيۡهِ وَقَالَ إِنِّي بَرِيٓءٞ مِّنكُمۡ إِنِّيٓ أَرَىٰ مَا لَا تَرَوۡنَ إِنِّيٓ أَخَافُ ٱللَّهَۚ وَٱللَّهُ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ

Soni (kumbuchilani) katema kajwasalalichisye shetani (achimakafili) itendo yao, ni jwatite: “Pangali mu ŵanduŵa ŵampaka ankombole jenumanja lelo, soni chisimu une ni mnaasi jwenu (pachikamuchisyo chilichose).” Nambo ndema jagaonegene makuga gaŵili, jwaujile ku indende yakwe (kutila) ni jwatite: “Chisimu une mambalene nomwe, unetu ngwiona yangankuiona jenumanja (gagali malaika), unetu ngun'jogopa Allah, soni Allah ni Jwaukali pakupeleka ipotesi.”

Ayah: 49

إِذۡ يَقُولُ ٱلۡمُنَٰفِقُونَ وَٱلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ غَرَّ هَٰٓؤُلَآءِ دِينُهُمۡۗ وَمَن يَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِ فَإِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ

(Kumbuchilani) katema kaŵaŵechetaga achinakunaku ni aŵala ŵamuli m’mitima mwao ulwele (waukafili) kuti: “Ŵanganyaŵa (Asilamu) janyenjile dini jao.” Sano jwatajegamile kwa Allah, basi chisimu Allah ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.

Ayah: 50

وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ يَتَوَفَّى ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ يَضۡرِبُونَ وُجُوهَهُمۡ وَأَدۡبَٰرَهُمۡ وَذُوقُواْ عَذَابَ ٱلۡحَرِيقِ

Soni ingaŵe mwaiweni pandema jaakutyosyaga Achimalaika umi wa aŵala ŵaakufuulu (pakuwa), achaaputaga ku ngope syao ni ku migongo jao, soni (achasalilaga yanti): “Pasyani ilagasyo ya (Moto wa) koocha. (Nkaiweni yakogoya kusyene).”

Ayah: 51

ذَٰلِكَ بِمَا قَدَّمَتۡ أَيۡدِيكُمۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَيۡسَ بِظَلَّٰمٖ لِّلۡعَبِيدِ

“Yalakweyi niligongo lya (yakusakala) yagaalongwesye makono genu, soni chisimu Allah nganijuŵa jwakwaatenda lupuso ata panandi achikapolo (Ŵakwe).”

Ayah: 52

كَدَأۡبِ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ وَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ كَفَرُواْ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ فَأَخَذَهُمُ ٱللَّهُ بِذُنُوبِهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ قَوِيّٞ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ

(Nyendele ja makafili galeloga jili) chisawu nyendele ja ŵandu ŵa Firiauna ni aŵala ŵapaujo pao, ŵakanile imanyilo ya Allah, basi Allah ni ŵakwembekenye ligongo lya sambi syao, chisimu Allah ni Jwakulimbangana nnope, Jwaukali kusyene pakupeleka ipotesi.

Ayah: 53

ذَٰلِكَ بِأَنَّ ٱللَّهَ لَمۡ يَكُ مُغَيِّرٗا نِّعۡمَةً أَنۡعَمَهَا عَلَىٰ قَوۡمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ

Yalakweyi niligongo lyanti Allah nganaŵa jwanti ni kuchigalausya chindimba chaŵapele ŵandu mpaka ali agalawisye (ŵanduo) umbone wauli m’mitima mwao, soni chisimu Allah ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope.

Ayah: 54

كَدَأۡبِ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ وَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِ رَبِّهِمۡ فَأَهۡلَكۡنَٰهُم بِذُنُوبِهِمۡ وَأَغۡرَقۡنَآ ءَالَ فِرۡعَوۡنَۚ وَكُلّٞ كَانُواْ ظَٰلِمِينَ

(Nyendele ja makafili galeloga jili) chisawu nyendele ja ŵandu ŵa Firiauna ni aŵala ŵapaujo pao, ŵakaaniile imanyilo ya M’mbuje gwao (Allah), basi ni twaajonasile ligongo lya sambi syao, ni twamisyisye ŵandu ŵa Firiauna, soni wosope ŵaliji ŵakulitenda lupuso.

Ayah: 55

إِنَّ شَرَّ ٱلدَّوَآبِّ عِندَ ٱللَّهِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ

Chisimu inyama yakusakala nnope pameso pa Allah ni aŵala ŵaakufuulu, basi ŵanganyao ngaakukulupilila.

Ayah: 56

ٱلَّذِينَ عَٰهَدتَّ مِنۡهُمۡ ثُمَّ يَنقُضُونَ عَهۡدَهُمۡ فِي كُلِّ مَرَّةٖ وَهُمۡ لَا يَتَّقُونَ

Aŵala ŵamwataŵene nao chilanga, kaneka ni akukasaga chilanga chaocho ndaŵi ni katema, soni ŵanganyao ngaakun'jogopa (Allah).

Ayah: 57

فَإِمَّا تَثۡقَفَنَّهُمۡ فِي ٱلۡحَرۡبِ فَشَرِّدۡ بِهِم مَّنۡ خَلۡفَهُمۡ لَعَلَّهُمۡ يَذَّكَّرُونَ

Mwanti naga n'di mwapatikenye pa ngondo, basi mwabalalikanganyani ni ŵanganyaŵa ŵamunyuma mwao (pakwapa ilagasyo ŵanganyaŵa mwakwakalalichisya kuti aujilile ŵane ŵaakasachilile kwakuya ŵanganyaŵa pakwalagasya Asilamu) kuti ŵanganyao aliwunde.

Ayah: 58

وَإِمَّا تَخَافَنَّ مِن قَوۡمٍ خِيَانَةٗ فَٱنۢبِذۡ إِلَيۡهِمۡ عَلَىٰ سَوَآءٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ ٱلۡخَآئِنِينَ

Soni naga nkogopa chinyengo (chakasa chilanga) kutyochela kwa ŵandu, basi mwaponyelani (chilanga chao) mwakulandana (kuti paŵe pangali chilanga chilikati chenu). Chisimu Allah jwaangaanonyela ŵachinyengo.

Ayah: 59

وَلَا يَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ سَبَقُوٓاْۚ إِنَّهُمۡ لَا يُعۡجِزُونَ

Soni aŵala ŵaakufuulu akaganichisya ata panandi yanti ampelete (Allah mwanti ngaŵa nkwatenda yakwatenda). Chisimu ŵanganyao nganaŵa annepelekasisye (Allah kwapa ipotesi).

Ayah: 60

وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا ٱسۡتَطَعۡتُم مِّن قُوَّةٖ وَمِن رِّبَاطِ ٱلۡخَيۡلِ تُرۡهِبُونَ بِهِۦ عَدُوَّ ٱللَّهِ وَعَدُوَّكُمۡ وَءَاخَرِينَ مِن دُونِهِمۡ لَا تَعۡلَمُونَهُمُ ٱللَّهُ يَعۡلَمُهُمۡۚ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيۡءٖ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ يُوَفَّ إِلَيۡكُمۡ وَأَنتُمۡ لَا تُظۡلَمُونَ

Soni mwakosechelani (amagongowo) m’machili (gakuputila ngondo) mwachinkombolele, kwisa soni mahachi geŵichidwe tayali, kuti mwajogoyechesye nago amagongo ŵa Allah ni amagongo ŵenu (achimakafili ŵa pa Maaka), ni ŵane ŵakwe ŵangaŵaga ŵanganyao, jenumanja ngankwamanyilila nambo Allah akwamanyilila, soni chilichose chachintole petala lya Allah tichikwanilisidwe kukwenu (malipilo gakwe), soni ngam'ba ŵakutendedwa lupuso.

Ayah: 61

۞ وَإِن جَنَحُواْ لِلسَّلۡمِ فَٱجۡنَحۡ لَهَا وَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ

Sano naga achipendechelaga kuntunjelele, basi pendechelani kukoko nomwe ni n'jegamile kwa Allah. Chisimu Jwalakwe ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope.

Ayah: 62

وَإِن يُرِيدُوٓاْ أَن يَخۡدَعُوكَ فَإِنَّ حَسۡبَكَ ٱللَّهُۚ هُوَ ٱلَّذِيٓ أَيَّدَكَ بِنَصۡرِهِۦ وَبِٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Soni naga achisakaga kuntenda chinyengo ŵanganyao, basi chisimu Allah chankwanile (kuŵa akun'gosa ŵenu). Jwalakwe ni Ajula juŵan'dimbangenye ni chikamuchisyo Chakwe, ni ŵakulupilila.

Ayah: 63

وَأَلَّفَ بَيۡنَ قُلُوبِهِمۡۚ لَوۡ أَنفَقۡتَ مَا فِي ٱلۡأَرۡضِ جَمِيعٗا مَّآ أَلَّفۡتَ بَيۡنَ قُلُوبِهِمۡ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ أَلَّفَ بَيۡنَهُمۡۚ إِنَّهُۥ عَزِيزٌ حَكِيمٞ

Ni jwalumbikenye chilikati cha mitima jao (pakuŵika chinonyelo sikati jao). Nantimuno nkaatoole yosope yaili pa chilambo (pakusachilila kulumbikanya mitima jao mwa jikajenu), nga nganimpakombola kulumbikanya chilikati cha mitima jao, nambo Allah jwalumbikenye chilikati chao. Chisimu Jwalakwe ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.

Ayah: 64

يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ حَسۡبُكَ ٱللَّهُ وَمَنِ ٱتَّبَعَكَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

E mmwe Ntume ﷺ! Allah akunkwanila (kuŵa akun'gosa ŵenu) pamo ni ŵankuyiye mu ŵakulupilila.

Ayah: 65

يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ حَرِّضِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ عَلَى ٱلۡقِتَالِۚ إِن يَكُن مِّنكُمۡ عِشۡرُونَ صَٰبِرُونَ يَغۡلِبُواْ مِاْئَتَيۡنِۚ وَإِن يَكُن مِّنكُم مِّاْئَةٞ يَغۡلِبُوٓاْ أَلۡفٗا مِّنَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا يَفۡقَهُونَ

E mmwe Ntume ﷺ! Mwalimbikasyani ŵakulupilila ya kumenyana ngondo (ni makafili). Naga ali apali mwa jenumanja (ŵandu) makumi gaŵili (20) ŵakupililila, mpaka ŵaakombole (amagongo) machila gaŵili (200), soni naga ali apali mwa jenumanja (ŵandu ŵakwana) lichila (100), mpaka ŵakombole (amagongo) ŵakwana sausande jimo (1000) mwa aŵala ŵaakanile, ligongo lyanti ŵanganyao ni ŵandu ŵangali umanyilisi.

Ayah: 66

ٱلۡـَٰٔنَ خَفَّفَ ٱللَّهُ عَنكُمۡ وَعَلِمَ أَنَّ فِيكُمۡ ضَعۡفٗاۚ فَإِن يَكُن مِّنكُم مِّاْئَةٞ صَابِرَةٞ يَغۡلِبُواْ مِاْئَتَيۡنِۚ وَإِن يَكُن مِّنكُمۡ أَلۡفٞ يَغۡلِبُوٓاْ أَلۡفَيۡنِ بِإِذۡنِ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ مَعَ ٱلصَّٰبِرِينَ

Sambano Allah an'jepepachisye ŵanganyammwe, ni ayimanyi yanti mwa jenumanja mwana kutochomala, basi naga ali apali mwa jenumanja (ŵandu ŵakwana) lichila (100) ŵakupililila mpaka ŵakombole (amagongo) machila gaŵili (200), soni naga ali apali mwa jenumanja (ŵandu) sausande jimo (1000) mpaka ŵakombole (amagongo) ŵakwana masausande gaŵili (2000) mwa lisosa lya Allah, soni Allah juli pamo ni akupilila.

Ayah: 67

مَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَن يَكُونَ لَهُۥٓ أَسۡرَىٰ حَتَّىٰ يُثۡخِنَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ تُرِيدُونَ عَرَضَ ٱلدُّنۡيَا وَٱللَّهُ يُرِيدُ ٱلۡأٓخِرَةَۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٞ

Nganiyiŵajilwa kwa Ntume ﷺ kola mateeka ni mpakana ali atupiye kaje kuulaga (amagongo ŵakwe) pa chilambo. Nkusachilila ichindu ya duniya (mbote syaliombolela mateeka) kutendaga Allah jukusachilila (kuti mpate malipilo ga) Akhera! Sano Allah ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.

Ayah: 68

لَّوۡلَا كِتَٰبٞ مِّنَ ٱللَّهِ سَبَقَ لَمَسَّكُمۡ فِيمَآ أَخَذۡتُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ

Chingaŵaga chilamusi chachalongolele chakuumila kwa Allah (chakunkundisya chipanje chakupalagula pa ngondo), chisimu ikankwayiye ilagasyo yekulungwa pa (mbote syaliombolela mateeka) syan'jigele.

Ayah: 69

فَكُلُواْ مِمَّا غَنِمۡتُمۡ حَلَٰلٗا طَيِّبٗاۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ

Basi lyagani mu yampalagwile pangondo (yaili) ya halaal nambo soni yambone, ni mun'jogopeje Allah. Chisimu Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.

Ayah: 70

يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ قُل لِّمَن فِيٓ أَيۡدِيكُم مِّنَ ٱلۡأَسۡرَىٰٓ إِن يَعۡلَمِ ٱللَّهُ فِي قُلُوبِكُمۡ خَيۡرٗا يُؤۡتِكُمۡ خَيۡرٗا مِّمَّآ أُخِذَ مِنكُمۡ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ

E mmwe Ntume ﷺ! Mwasalilani achimateeka ŵali m’makono mwenu (kuti): “Naga Allah aumanye umbone uliose m’mitima mwenu (wakunda Usilamu), champe yambone nnope kumpunda yaijigalidwe kuumila kukwenu, soni ni tankululuchile, soni Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.”

Ayah: 71

وَإِن يُرِيدُواْ خِيَانَتَكَ فَقَدۡ خَانُواْ ٱللَّهَ مِن قَبۡلُ فَأَمۡكَنَ مِنۡهُمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ

Sano naga akusaka kuntendela ulaamba (chiuŵe wangali masengo kukwenu), ngati pamasile paŵantendele Allah ulaamba kalakala, basi ni jwapeleche machili (kukwenu) gakwakombolela ŵanganyao, soni Allah ni Jwakumanyilila nnope, Jwalunda lwakusokoka.

Ayah: 72

إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَٱلَّذِينَ ءَاوَواْ وَّنَصَرُوٓاْ أُوْلَٰٓئِكَ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِيَآءُ بَعۡضٖۚ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَمۡ يُهَاجِرُواْ مَا لَكُم مِّن وَلَٰيَتِهِم مِّن شَيۡءٍ حَتَّىٰ يُهَاجِرُواْۚ وَإِنِ ٱسۡتَنصَرُوكُمۡ فِي ٱلدِّينِ فَعَلَيۡكُمُ ٱلنَّصۡرُ إِلَّا عَلَىٰ قَوۡمِۭ بَيۡنَكُمۡ وَبَيۡنَهُم مِّيثَٰقٞۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ

Chisimu aŵala ŵaakulupilile, ni kusama (kuja ku Madina), ni kumenyana ngondo ni chipanje chao ni achimisyene ŵakwe petala lya Allah (Amuhajirina), kwisa soni aŵala (Answari) ŵaŵapele (ŵanganyao) pakutama ni kwakamuchisya, ŵele ŵanganyao ni asyoŵe (ŵakuchenjelana) ŵane ni ŵane.Sano aŵala ŵaakulupilile nambo ni ngasama (kuja ku Madina), nganinkola kwachenjela kulikose mpaka akaasaame, nambo naga ali am'bendile chikamuchisyo pa Dini, basi mwakamuchisyani, ni ikaŵeje (naga ali atandene) ni ŵandu ŵachipali chilanga (chantunjelele chamwataŵene) chilikati chenu ni ŵanganyao, soni Allah ichindu yankutenda aŵele Jwakuilolechesya.

Ayah: 73

وَٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِيَآءُ بَعۡضٍۚ إِلَّا تَفۡعَلُوهُ تَكُن فِتۡنَةٞ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَفَسَادٞ كَبِيرٞ

Nombe aŵala ŵaakufuulu aŵele asyoŵe (ŵakuchenjelana) ŵane ni ŵane. Naga jenumanja (Asilamu) ngankutenda yele (yakuchenjelanayo) chipaŵe pana fitina (jangondo) pa chilambo ni kuwatanganya kwekulungwa.^[2]

(8:2) Iŵechetedwe mu Tafsîr At-Twabarî yanti: Mate gambone ga aji Ȃyaji niganti: Naga jenumanja Asilamu ŵachilambo chosope chapasi ngankutenda yatunnamwile kuti ntende yakamulana nikuŵa nkutula umpepe (wakulongoleledwa ni nnongola jumpepe duniya josope) pakujitenda dini ja Allah kuŵa jakupunda, tipaŵe pana fitina jekulungwa nnope pachilambo mpela ukafili, ngondo, kuwulagana, wiyi, kotosyana ichindu, kusakasya nambo soni kuwatanganya kwekulungwa. Nambo soni jiŵele fitina kola Makhalifa gamajinji (achinnongola ŵakwalongolela Asilamu ŵa duniya josope), mpela yaŵatite pakusimulila Arfajah رضى الله عنه kuti: Une nampikene Ntenga jwa Allahﷺjuchitiji: “Mundu jwatasache kulekanganya ulamusi wa Asilamu (kuti aŵe mikutula-mikutula) kutendaga ali akamulene kuŵa nkutula umpepe (wakulongoleledwa ni Khalifa jumpepe), basi munkunulani ni upanga jwele mundujo mulimose mwachijuŵele.” (Swahîh Muslim, Hadith No. 1852). Akusimulila soni Abu Sa‘îd Al-Khudrî رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “Naga gali gasagulidwe makhalifa gaŵili, basi mum’bulagani jwakumalichisya mwa ŵaŵilio.” (Swahîh Muslim, Hadith No. 1853). Kwaligongo lyalakweli iŵele ŵajibu kwa Asilamu ŵa duniya josope kola Khalifa jumpepe jwakwalongolela pa dini jao, naga ngatenda yele tipaŵe pana fitina pachilambo ni kuwatanganya kwekulungwa.

Ayah: 74

وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَٱلَّذِينَ ءَاوَواْ وَّنَصَرُوٓاْ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ حَقّٗاۚ لَّهُم مَّغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ كَرِيمٞ

Sano aŵala ŵaakulupilile, ni kusama (kuja ku Madina), ni kumenyana ngondo petala lya Allah (Amuhajirina), kwisa soni aŵala (Answari) ŵaŵapele (ŵanganyao) pakutama ni kwakamuchisya, ŵele ŵanyao ni ŵali ŵakulupilila kusyesyene, akwete kupata chikululuko kwisa soni lisiki lyakuchimbichika (lya ku Mbepo).

Ayah: 75

وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنۢ بَعۡدُ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ مَعَكُمۡ فَأُوْلَٰٓئِكَ مِنكُمۡۚ وَأُوْلُواْ ٱلۡأَرۡحَامِ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلَىٰ بِبَعۡضٖ فِي كِتَٰبِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمُۢ

Sano aŵala ŵaakulupilile panyuma (pa Amuhajirina ni Answari) ni kusama (kuja ku Madina), ni kumenyana ngondo pamo ni jenumanja, basi ŵanganyao ni ŵali mwa jenumanja. Nambo ŵaulongo wakupagwana ni ŵali ŵakuŵajilwa (kwinjilana chipanje) ŵane ni ŵane (mwaiŵelele) m’chitabu cha Allah. Chisimu Allah chindu chilichose aŵele Jwakuchimanya chenene.