قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - پاشتۇچە تەرجىمىسى-سەرفراز * - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
نور
اَلزَّانِیَةُ وَالزَّانِیْ فَاجْلِدُوْا كُلَّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَةٍ ۪— وَّلَا تَاْخُذْكُمْ بِهِمَا رَاْفَةٌ فِیْ دِیْنِ اللّٰهِ اِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَالْیَوْمِ الْاٰخِرِ ۚ— وَلْیَشْهَدْ عَذَابَهُمَا طَآىِٕفَةٌ مِّنَ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟
زنا یې ښخه او زنا يې سړی هر یو په سلو درو ووهئ او باید د الله د حکم د تطبیق په برخه کې پر هغوی زړه ونه سوزوئ که تاسې په الله او د قیامت په ورځ پوخ باور لرئ. او د مسلمانانو یوه ډله باید د عذاب ورکولو ځای ته حاضره شي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَلزَّانِیْ لَا یَنْكِحُ اِلَّا زَانِیَةً اَوْ مُشْرِكَةً ؗ— وَّالزَّانِیَةُ لَا یَنْكِحُهَاۤ اِلَّا زَانٍ اَوْ مُشْرِكٌ ۚ— وَحُرِّمَ ذٰلِكَ عَلَی الْمُؤْمِنِیْنَ ۟
زنا يې سړی یوازې زنايې ښځه او یا مشرکه ښځه په نکاح اخلي. او زنا يې ښځه هم یوازې زنايې سړی او یا مشرک سړی په نکاح اخلي دا کار پر مؤمنانو حرام کړای شوی دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَالَّذِیْنَ یَرْمُوْنَ الْمُحْصَنٰتِ ثُمَّ لَمْ یَاْتُوْا بِاَرْبَعَةِ شُهَدَآءَ فَاجْلِدُوْهُمْ ثَمٰنِیْنَ جَلْدَةً وَّلَا تَقْبَلُوْا لَهُمْ شَهَادَةً اَبَدًا ۚ— وَاُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْفٰسِقُوْنَ ۟ۙ
او هغه کسان چې په پاک لمنو ښځو تور ولګوي بیا څلور شاهدان رانه ولي نو اتیا درې يې ووهئ او هیڅکله يې شهادت ونه منئ. او همدوی فاسقان دي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِلَّا الَّذِیْنَ تَابُوْا مِنْ بَعْدِ ذٰلِكَ وَاَصْلَحُوْا ۚ— فَاِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَالَّذِیْنَ یَرْمُوْنَ اَزْوَاجَهُمْ وَلَمْ یَكُنْ لَّهُمْ شُهَدَآءُ اِلَّاۤ اَنْفُسُهُمْ فَشَهَادَةُ اَحَدِهِمْ اَرْبَعُ شَهٰدٰتٍۢ بِاللّٰهِ ۙ— اِنَّهٗ لَمِنَ الصّٰدِقِیْنَ ۟
او کوم کسان چې پر خپلو میرمنو تور لګوي او پرته له ځان څخه بل شاهد ورسره نه وي نو څلور ځل به د الله په نوم قسم اخلي چې: بې له شکه دی رښتیا ویونکی دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَالْخَامِسَةُ اَنَّ لَعْنَتَ اللّٰهِ عَلَیْهِ اِنْ كَانَ مِنَ الْكٰذِبِیْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَالْخَامِسَةَ اَنَّ غَضَبَ اللّٰهِ عَلَیْهَاۤ اِنْ كَانَ مِنَ الصّٰدِقِیْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنَّ الَّذِیْنَ جَآءُوْ بِالْاِفْكِ عُصْبَةٌ مِّنْكُمْ ؕ— لَا تَحْسَبُوْهُ شَرًّا لَّكُمْ ؕ— بَلْ هُوَ خَیْرٌ لَّكُمْ ؕ— لِكُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ مَّا اكْتَسَبَ مِنَ الْاِثْمِ ۚ— وَالَّذِیْ تَوَلّٰی كِبْرَهٗ مِنْهُمْ لَهٗ عَذَابٌ عَظِیْمٌ ۟
کومو کسانو چې لوی درواغ جوړ کړي دي[۱۲] هغوی ستاسې له مینځ نه یوه ډله ده. دغه پيښه د ځان لپاره شر مه ګڼئ. دا ستاسې لپاره خیر دی. د هر چا لپاره د هغه د کړنې په اندازه ګناه ده. او چا يې چې لویه برخه[۱۳] په غاړه اخیستې وه، د هغه لپاره ډیر لوی عذاب دی.
[۱۲] دا هغه درواغ دي چې د بني مصطلق غزا په اوږدو کې پر بي بي عایشي رضي الله عنها تړل شوي وو ( ابن جریر الطبری).
[۱۳] عبدالله بن ابی ابن سلولو چې ددې بهتان جوړوونکی وو ( ابن جریر الطبری).
[۱۳] عبدالله بن ابی ابن سلولو چې ددې بهتان جوړوونکی وو ( ابن جریر الطبری).
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِذْ تَلَقَّوْنَهٗ بِاَلْسِنَتِكُمْ وَتَقُوْلُوْنَ بِاَفْوَاهِكُمْ مَّا لَیْسَ لَكُمْ بِهٖ عِلْمٌ وَّتَحْسَبُوْنَهٗ هَیِّنًا ۖۗ— وَّهُوَ عِنْدَ اللّٰهِ عَظِیْمٌ ۟
هغه وخت چې تاسې درواغ د ژبو په سر اخیستي او هغه څه مو ویل چې په بشپړ ډول ترې ناخبره واست او ګومان مو کاوو چې دا کومه بابیزه خبره ده. په داسې حال کې چې هغه د الله په وړاندې ډیره لویه وه.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یَعِظُكُمُ اللّٰهُ اَنْ تَعُوْدُوْا لِمِثْلِهٖۤ اَبَدًا اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۟ۚ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَیُبَیِّنُ اللّٰهُ لَكُمُ الْاٰیٰتِ ؕ— وَاللّٰهُ عَلِیْمٌ حَكِیْمٌ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنَّ الَّذِیْنَ یُحِبُّوْنَ اَنْ تَشِیْعَ الْفَاحِشَةُ فِی الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا لَهُمْ عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۙ— فِی الدُّنْیَا وَالْاٰخِرَةِ ؕ— وَاللّٰهُ یَعْلَمُ وَاَنْتُمْ لَا تَعْلَمُوْنَ ۟
بې له شکه د هغو کسانو لپاره چې د مؤمنانو په مینځ کې د فحشاوو خپرول خوښوي، په دنیا او اخرت کې دردناک عذاب دی. الله پوهیږي او تاسې نه پوهیږئ.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّبِعُوْا خُطُوٰتِ الشَّیْطٰنِ ؕ— وَمَنْ یَّتَّبِعْ خُطُوٰتِ الشَّیْطٰنِ فَاِنَّهٗ یَاْمُرُ بِالْفَحْشَآءِ وَالْمُنْكَرِ ؕ— وَلَوْلَا فَضْلُ اللّٰهِ عَلَیْكُمْ وَرَحْمَتُهٗ مَا زَكٰی مِنْكُمْ مِّنْ اَحَدٍ اَبَدًا ۙ— وَّلٰكِنَّ اللّٰهَ یُزَكِّیْ مَنْ یَّشَآءُ ؕ— وَاللّٰهُ سَمِیْعٌ عَلِیْمٌ ۟
ای مؤمنانو! د شیطان پر پلونو مه ځئ او هر څوک چې دشیطان پر پلونو ولاړ نو هغه به په فحشاوو او ناروا کارونو ورته امر وکړي. او که پر تاسې د الله فضل او احسان نه وای، نو هیڅکله به مو کوم یو له ګناه څخه پاک شوی نه وو. خو الله پاک هغه خلک پاکوي چې خوښه يي شي او الله اوریدونکی او پوه دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَا یَاْتَلِ اُولُوا الْفَضْلِ مِنْكُمْ وَالسَّعَةِ اَنْ یُّؤْتُوْۤا اُولِی الْقُرْبٰی وَالْمَسٰكِیْنَ وَالْمُهٰجِرِیْنَ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ ۪ۖ— وَلْیَعْفُوْا وَلْیَصْفَحُوْا ؕ— اَلَا تُحِبُّوْنَ اَنْ یَّغْفِرَ اللّٰهُ لَكُمْ ؕ— وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
ستاسې مهربان او مالدار خلک دې لوړه نه کوي چې خپلوانو، تش لاسو، او د الله په لار کې مهاجر خلکو ته به څه ورنه کړي. باید عفوه ورکړي او ترې تیر شي. تاسې نه خوښوئ چې الله درته بښنه وکړي؟ الله ښه بښونکی او مهربان دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یَّوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ اَلْسِنَتُهُمْ وَاَیْدِیْهِمْ وَاَرْجُلُهُمْ بِمَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَلْخَبِیْثٰتُ لِلْخَبِیْثِیْنَ وَالْخَبِیْثُوْنَ لِلْخَبِیْثٰتِ ۚ— وَالطَّیِّبٰتُ لِلطَّیِّبِیْنَ وَالطَّیِّبُوْنَ لِلطَّیِّبٰتِ ۚ— اُولٰٓىِٕكَ مُبَرَّءُوْنَ مِمَّا یَقُوْلُوْنَ ؕ— لَهُمْ مَّغْفِرَةٌ وَّرِزْقٌ كَرِیْمٌ ۟۠
ناپاکې ښځې د ناپاکو نارینه وو لپاره دي او ناپاک نارینه د ناپاکو ښځو لپاره دي او پاکې ښځې د پاکو سړیو او پاک سړي دپاکو ښځو لپاره دي. د دوی لمن له هغو خبرو نه پاکه ده چې منافقان يې په درواغو جوړوي. د دوی لپاره بښنه ده او ښه روزي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا لَا تَدْخُلُوْا بُیُوْتًا غَیْرَ بُیُوْتِكُمْ حَتّٰی تَسْتَاْنِسُوْا وَتُسَلِّمُوْا عَلٰۤی اَهْلِهَا ؕ— ذٰلِكُمْ خَیْرٌ لَّكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُوْنَ ۟
ای مؤمنانو! له خپلو کورونو پرته نورو کورونو ته تر هغه مه ننوځئ، تر څو چې اجازه يي ترلاسه او په اوسیدونکو يې سلام ووايې. دا ستاسې لپاره ډیر غوره دی ښآيې چې تاسې پند واخلئ.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَاِنْ لَّمْ تَجِدُوْا فِیْهَاۤ اَحَدًا فَلَا تَدْخُلُوْهَا حَتّٰی یُؤْذَنَ لَكُمْ ۚ— وَاِنْ قِیْلَ لَكُمُ ارْجِعُوْا فَارْجِعُوْا هُوَ اَزْكٰی لَكُمْ ؕ— وَاللّٰهُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ عَلِیْمٌ ۟
نو که څوک مو هلته مینده نه کړل، نو ترڅو چې اجازه درته نه وي شوی مه ورننوځئ او که درته وویل شو چې : بیرته وګرځئ نو وګرځئ، بیرته ګرځیدل درته ډیره پاکه کړنلاره ده. او الله ستاسې په کړنو ډیر ښه پوهیږي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
لَیْسَ عَلَیْكُمْ جُنَاحٌ اَنْ تَدْخُلُوْا بُیُوْتًا غَیْرَ مَسْكُوْنَةٍ فِیْهَا مَتَاعٌ لَّكُمْ ؕ— وَاللّٰهُ یَعْلَمُ مَا تُبْدُوْنَ وَمَا تَكْتُمُوْنَ ۟
په تاسې کوم باک نشته چې هغو کورونو ته بې له اجازې ولاړ شئ چې هلته څوک نه اوسي، او هلته ستاسې څه ګټي او اړتیاوې پرتې وي. الله ته هغه ټول ښه معلوم دي چې تاسې يې ښکاره کوئ او یا يې پټوئ.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قُلْ لِّلْمُؤْمِنِیْنَ یَغُضُّوْا مِنْ اَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوْا فُرُوْجَهُمْ ؕ— ذٰلِكَ اَزْكٰی لَهُمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ خَبِیْرٌ بِمَا یَصْنَعُوْنَ ۟
ای پیغمبره! مؤمنانو ته ووایه چې خپلې سترګي ټيټي او د شرم ځایونه پټ وساتي. دا د دوی لپاره پاکه کړنلاره ده. الله پاک يې له ټولو کړنو ښه خبر دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقُلْ لِّلْمُؤْمِنٰتِ یَغْضُضْنَ مِنْ اَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوْجَهُنَّ وَلَا یُبْدِیْنَ زِیْنَتَهُنَّ اِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلٰی جُیُوْبِهِنَّ ۪— وَلَا یُبْدِیْنَ زِیْنَتَهُنَّ اِلَّا لِبُعُوْلَتِهِنَّ اَوْ اٰبَآىِٕهِنَّ اَوْ اٰبَآءِ بُعُوْلَتِهِنَّ اَوْ اَبْنَآىِٕهِنَّ اَوْ اَبْنَآءِ بُعُوْلَتِهِنَّ اَوْ اِخْوَانِهِنَّ اَوْ بَنِیْۤ اِخْوَانِهِنَّ اَوْ بَنِیْۤ اَخَوٰتِهِنَّ اَوْ نِسَآىِٕهِنَّ اَوْ مَا مَلَكَتْ اَیْمَانُهُنَّ اَوِ التّٰبِعِیْنَ غَیْرِ اُولِی الْاِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ اَوِ الطِّفْلِ الَّذِیْنَ لَمْ یَظْهَرُوْا عَلٰی عَوْرٰتِ النِّسَآءِ ۪— وَلَا یَضْرِبْنَ بِاَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یُخْفِیْنَ مِنْ زِیْنَتِهِنَّ ؕ— وَتُوْبُوْۤا اِلَی اللّٰهِ جَمِیْعًا اَیُّهَ الْمُؤْمِنُوْنَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَ ۟
او مؤمنو ښځو ته ووایه چې: خپلې سترګې ټیټې او د خپل شرم ځایونه پټ وساتي. او خپل ښایست دې پرته له هغه چې ښکاره دي[۱۴] نه په ډاګه کوي او خپل پوړني دی، پر خپلو سینو او ټټرونو خپاره کړي او خپل سینګار او ښایست دې نه ښکاره کوي مګر یوازې د دغو خلکو په وړاندی. میړونه يې ، پلرونه يې، د میړونو پلرونه، خپل ځامن، د میړونو ځامن(بنزیان) ورونه، وریرونه، خوریونه، خپلې ښځې، خپل غلامان د خپل لاس لاندی هغه نارینه چې څه خواهش ونه لري. او هغه کوچنیان چې لا تر اوسه د ښځو د پټو رازونو سره اشنا نه وي. او پښې دی په زوره نه ږدي تر څو يې پټ کړې ښایست ډاګیز شي. او ای مؤمنانو! ټول الله ته توبه وباسئ. ښايې چې خلاصون مو په برخه شي.
[۱۴] عبدالله ابن مسعود رضي الله عنه لباس ښوولې او عبدالله ابن عباس رضي الله عنهما مخ او ورغوي ښوولي او ځینو نورو دواړه ښوولي( معارف القران).
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاَنْكِحُوا الْاَیَامٰی مِنْكُمْ وَالصّٰلِحِیْنَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَاِمَآىِٕكُمْ ؕ— اِنْ یَّكُوْنُوْا فُقَرَآءَ یُغْنِهِمُ اللّٰهُ مِنْ فَضْلِهٖ ؕ— وَاللّٰهُ وَاسِعٌ عَلِیْمٌ ۟
او نا واده هلکان او پیغلې، نیک غلامان او وینځې مو واده کړئ. که بې وسې وي نو الله به يې له خپلې لورې ماړه کړي. د الله هر څه پراخ او په هر څه ښه پوه دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلْیَسْتَعْفِفِ الَّذِیْنَ لَا یَجِدُوْنَ نِكَاحًا حَتّٰی یُغْنِیَهُمُ اللّٰهُ مِنْ فَضْلِهٖ ؕ— وَالَّذِیْنَ یَبْتَغُوْنَ الْكِتٰبَ مِمَّا مَلَكَتْ اَیْمَانُكُمْ فَكَاتِبُوْهُمْ اِنْ عَلِمْتُمْ فِیْهِمْ خَیْرًا ۖۗ— وَّاٰتُوْهُمْ مِّنْ مَّالِ اللّٰهِ الَّذِیْۤ اٰتٰىكُمْ ؕ— وَلَا تُكْرِهُوْا فَتَیٰتِكُمْ عَلَی الْبِغَآءِ اِنْ اَرَدْنَ تَحَصُّنًا لِّتَبْتَغُوْا عَرَضَ الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا ؕ— وَمَنْ یُّكْرِهْهُّنَّ فَاِنَّ اللّٰهَ مِنْ بَعْدِ اِكْرَاهِهِنَّ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
او هغه خلک چې نکاح يې په وس کې نه وي باید پاک لمنه اوسي تر څو يې الله پاک له خپلې لوری بډایان کړي. او ستاسې هغه غلامان او وینځې چې د بدل په ورکولو سره د ازادئ غوښتنه کوي. که تاسې ته په هغوی کې څه خیر ښکاري نو دا تړون ورسره وکړئ او د الله له هغه مال نه برخه ورکړئ چې تاسې ته يې درکړی دی. او که ستاسو وینځو د پاک لمنۍ ژوند خوښولو نو د څو ټکو د تر لاسه کولو په تکل يي فاحشه توب ته مه اړباسئ او هر څوک چې هغوی اړ باسي نو له دې اړویستنې څخه وروسته الله د اړ شوو خلکو لپاره ښه پښونکی او مهربان دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَللّٰهُ نُوْرُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ؕ— مَثَلُ نُوْرِهٖ كَمِشْكٰوةٍ فِیْهَا مِصْبَاحٌ ؕ— اَلْمِصْبَاحُ فِیْ زُجَاجَةٍ ؕ— اَلزُّجَاجَةُ كَاَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّیٌّ یُّوْقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُّبٰرَكَةٍ زَیْتُوْنَةٍ لَّا شَرْقِیَّةٍ وَّلَا غَرْبِیَّةٍ ۙ— یَّكَادُ زَیْتُهَا یُضِیْٓءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ ؕ— نُوْرٌ عَلٰی نُوْرٍ ؕ— یَهْدِی اللّٰهُ لِنُوْرِهٖ مَنْ یَّشَآءُ ؕ— وَیَضْرِبُ اللّٰهُ الْاَمْثَالَ لِلنَّاسِ ؕ— وَاللّٰهُ بِكُلِّ شَیْءٍ عَلِیْمٌ ۟ۙ
الله د اسمانونو او ځمکې نور او روښانيې ده. د هغه د روښنايې مثال داسې دی لکه په یو تاخچه کې ډیوه بله وي. ډیوه په یوه ښیښه کې وي. ښیښه د ځلیدونکې ستوري په شان وي او هغه ډیوه د ښوون له یوي مبارکي او بختورې ونې چ نه ختیزه وي او نه لویدیزه له تیلو نه بلولای شي د هغې تیل هومره روښانه او صاف وي چې نژدې پرته له اور لګیدلو نه خپل په خپله رڼا وکړي. او په دی توګه د رڼا له پاسه رڼا ده، د الله چې چا ته خوښه شي د خپلې روښنايې په لور ښوونه ورته کوي. الله خلکو ته مثالونه وړاندې کوي. او په هر څه ښه پوه دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
رِجَالٌ ۙ— لَّا تُلْهِیْهِمْ تِجَارَةٌ وَّلَا بَیْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللّٰهِ وَاِقَامِ الصَّلٰوةِ وَاِیْتَآءِ الزَّكٰوةِ— یَخَافُوْنَ یَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِیْهِ الْقُلُوْبُ وَالْاَبْصَارُ ۟ۙ
هسې سړي يې ثنا او صفت وايې چې تجارت او راکړه ورکړه يې د الله له یادولو، د لمانځه له ودرولو او د زکات له ورکولو څخه نه بې پروا کوي له هغې ورځې نه ډاریږي چې زړونه پکې اړوي را اړوي او سترګې رډې خیژې.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَالَّذِیْنَ كَفَرُوْۤا اَعْمَالُهُمْ كَسَرَابٍۭ بِقِیْعَةٍ یَّحْسَبُهُ الظَّمْاٰنُ مَآءً ؕ— حَتّٰۤی اِذَا جَآءَهٗ لَمْ یَجِدْهُ شَیْـًٔا وَّوَجَدَ اللّٰهَ عِنْدَهٗ فَوَفّٰىهُ حِسَابَهٗ ؕ— وَاللّٰهُ سَرِیْعُ الْحِسَابِ ۟ۙ
او کوم کسان چې کافران شوي عملونه یې د لوی دښتې هغه سراب ته ورته دي چې تږی پرې د اوبو ګومان وکړي. خو کله چې هلته ورشي هیڅ نه وي. او هلته يي د الله عذا ب وموند، نو حساب يې ښه پوره ورکړـ او الله خورا ژر حساب کوونکی دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَوْ كَظُلُمٰتٍ فِیْ بَحْرٍ لُّجِّیٍّ یَّغْشٰىهُ مَوْجٌ مِّنْ فَوْقِهٖ مَوْجٌ مِّنْ فَوْقِهٖ سَحَابٌ ؕ— ظُلُمٰتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ ؕ— اِذَاۤ اَخْرَجَ یَدَهٗ لَمْ یَكَدْ یَرٰىهَا ؕ— وَمَنْ لَّمْ یَجْعَلِ اللّٰهُ لَهٗ نُوْرًا فَمَا لَهٗ مِنْ نُّوْرٍ ۟۠
یا د هغوی عملونه د ژور بحر هغو تیارو ته ورته دي چې څپه پرې خوره شوې واو د هغې له پاسه بله څپه او بیا د هغې له پاسه وریځې وي. دا یو د بل له پاسه تیارې دي. که په دغو تیارو کې پریوتی خپل لاس بیرون وباسي، نو نه بریښي چې ودې ګوري. حقه خبره همدا ده چې چا ته الله پاک رڼا ور نه کړي، د هغه به هیڅ ډول روښنايې نه وي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّٰهَ یُسَبِّحُ لَهٗ مَنْ فِی السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَالطَّیْرُ صٰٓفّٰتٍ ؕ— كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهٗ وَتَسْبِیْحَهٗ ؕ— وَاللّٰهُ عَلِیْمٌۢ بِمَا یَفْعَلُوْنَ ۟
ای اوریدونکیه! ته نه ویني چې د اسمانونو او ځمکې ټول موجودات ان د هواء مارغان چې د وزرونو په خوزولو الوزي د الله پاک ثنا او صفت واي؟ دوی هر یوه ته د الله د شان سره مناسب لمونځ او ثناء معلومه ده ـ او الله پاک ته د هغوی ټولي کړنې ښې معلومې دي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلِلّٰهِ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۚ— وَاِلَی اللّٰهِ الْمَصِیْرُ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّٰهَ یُزْجِیْ سَحَابًا ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَیْنَهٗ ثُمَّ یَجْعَلُهٗ رُكَامًا فَتَرَی الْوَدْقَ یَخْرُجُ مِنْ خِلٰلِهٖ ۚ— وَیُنَزِّلُ مِنَ السَّمَآءِ مِنْ جِبَالٍ فِیْهَا مِنْ بَرَدٍ فَیُصِیْبُ بِهٖ مَنْ یَّشَآءُ وَیَصْرِفُهٗ عَنْ مَّنْ یَّشَآءُ ؕ— یَكَادُ سَنَا بَرْقِهٖ یَذْهَبُ بِالْاَبْصَارِ ۟ؕ
او ای اوریدونکیه! ته نه وینې چې الله پاک وریځې هر لور ته خورې ورې، بیا يې سره یو ځای او یو د بل د پاسه يې کت په کت کړي؟ نو ته ګورې چې له چاودونو یې باران را څڅیږي. او الله دی چې له بره وريځو داسې غرونه راښکته کوي چې ږلۍ ورسره وي. د الله پاک چې چاته خوښه شي همدا ږلۍ پری وروي او چې چاته يې خوښه شي ترې يې په څنګ کوي. نژدې وي چې د وریځو د بریښنا رڼا يې د سترګو رڼا له مینځه یوسي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاللّٰهُ خَلَقَ كُلَّ دَآبَّةٍ مِّنْ مَّآءٍ ۚ— فَمِنْهُمْ مَّنْ یَّمْشِیْ عَلٰی بَطْنِهٖ ۚ— وَمِنْهُمْ مَّنْ یَّمْشِیْ عَلٰی رِجْلَیْنِ ۚ— وَمِنْهُمْ مَّنْ یَّمْشِیْ عَلٰۤی اَرْبَعٍ ؕ— یَخْلُقُ اللّٰهُ مَا یَشَآءُ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ ۟
او الله پاک ټول خوځیدونکي له اوبو نه پیدا کړي. چې ځیني يې پر ګيډو ښوئیږي. ځیني يې په دوه پښو او ځيڼې يي په څلورو پښو تګ کوي د الله چې څه خوښه وي هغه پیدا کوي. ځکه چې هغه د هر څه وس لري.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَیَقُوْلُوْنَ اٰمَنَّا بِاللّٰهِ وَبِالرَّسُوْلِ وَاَطَعْنَا ثُمَّ یَتَوَلّٰی فَرِیْقٌ مِّنْهُمْ مِّنْ بَعْدِ ذٰلِكَ ؕ— وَمَاۤ اُولٰٓىِٕكَ بِالْمُؤْمِنِیْنَ ۟
او منافقان وايې[۱۵] چې مونږ په الله او رسول ایمان راوړی. او مننه مو کړی ده، خو بیا د هغوی ځینې خلک له دې وینا وروسته مخ اړوي، نو رښتیني مؤمنان نه دي.
[۱۵] د یوه یهودي او منافق سره جګړه وه، یهودي ورته ویل چې پریکړه په محمد صلی الله علیه وسلم کوو، خو منافق پوهیده چې حق دده په خوا نه دی نو ځکه رسول الله صلی الله علیه وسلم ته د پریکړې لپاره نه تلو. نو دا ایت نازل شو( تفسیر ابن کثیر).
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاِنْ یَّكُنْ لَّهُمُ الْحَقُّ یَاْتُوْۤا اِلَیْهِ مُذْعِنِیْنَ ۟ؕ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَفِیْ قُلُوْبِهِمْ مَّرَضٌ اَمِ ارْتَابُوْۤا اَمْ یَخَافُوْنَ اَنْ یَّحِیْفَ اللّٰهُ عَلَیْهِمْ وَرَسُوْلُهٗ ؕ— بَلْ اُولٰٓىِٕكَ هُمُ الظّٰلِمُوْنَ ۟۠
ایا د هغوی زړونه ناروغه دي؟ او که هغوی شکمن دي؟ او که له دې ډاریږي چې الله او رسول به پرې تیری وکړي؟ اصلي خبره همدا ده چې دوی په خپله ظالمان دي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنَّمَا كَانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِیْنَ اِذَا دُعُوْۤا اِلَی اللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ لِیَحْكُمَ بَیْنَهُمْ اَنْ یَّقُوْلُوْا سَمِعْنَا وَاَطَعْنَا ؕ— وَاُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْمُفْلِحُوْنَ ۟
او مؤمنان چې کله هم د الله او د هغه د رسول په لور وبلل شي چې رسول د هغوی په مینځ کې پریکړه وکړي نو وايې: مونږ بلنه واوریده، او ومو منله. او خلاصون د همدوی په برخه دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاَقْسَمُوْا بِاللّٰهِ جَهْدَ اَیْمَانِهِمْ لَىِٕنْ اَمَرْتَهُمْ لَیَخْرُجُنَّ ؕ— قُلْ لَّا تُقْسِمُوْا ۚ— طَاعَةٌ مَّعْرُوْفَةٌ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ خَبِیْرٌ بِمَا تَعْمَلُوْنَ ۟
منافقان ډیرې سختي لوړې کوي چې: والله که ته ورته امر وکړی نو ارو مرو به ووځي. ای محمده! ورته ووایه ډیرې لوړې مه کوئ. مننه ښکاره ده. او بې شکه چې الله پاک ستاسې له کړنو ډير ښه خبر دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قُلْ اَطِیْعُوا اللّٰهَ وَاَطِیْعُوا الرَّسُوْلَ ۚ— فَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنَّمَا عَلَیْهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَیْكُمْ مَّا حُمِّلْتُمْ ؕ— وَاِنْ تُطِیْعُوْهُ تَهْتَدُوْا ؕ— وَمَا عَلَی الرَّسُوْلِ اِلَّا الْبَلٰغُ الْمُبِیْنُ ۟
ووایه چې: د الله او رسول مننه وکړئ نو که مخ مو واړاوو نو پوه شئ چې د پیغمبر دنده یوازې هغه ده چې په غاړده يي ور اچول شوې او له تاسې به د هغه څه پوښتنه کيږي چې په غاړه در اچول شوې. او که تاسې د هغه مننه وکړئ نو سمه لار به ومومئ. که نه نو د پیغمبر دنده پرته له ښکاره او ډاګیزه رسونې بل څه نه ده.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَعَدَ اللّٰهُ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْاَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۪— وَلَیُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِیْنَهُمُ الَّذِی ارْتَضٰی لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِّنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ اَمْنًا ؕ— یَعْبُدُوْنَنِیْ لَا یُشْرِكُوْنَ بِیْ شَیْـًٔا ؕ— وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذٰلِكَ فَاُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْفٰسِقُوْنَ ۟
الله پاک ستاسې له هغو کسانو سره چې ایمان يې راوړی او نیک کارونه يې کړي وعده کړې ده چې خامخا به يې په ځمکه همغه شان خلیفه ګان وګرځوي، لکه چې له دوی وړاندې خلک يې ګرځولي وو او هغه دین به يي په پښو ودروي چې الله ورته خوښ کړی دی. او ډار به يي په ډاډ بدل کړي. هغوی به زما عبادت کوي او له ماسره به هیڅ شی نه شریکوي. او څوک چې له دې وروسته هم کافر شي همدوی ډیر غټ فاسقان دي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاَقِیْمُوا الصَّلٰوةَ وَاٰتُوا الزَّكٰوةَ وَاَطِیْعُوا الرَّسُوْلَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُوْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا لِیَسْتَاْذِنْكُمُ الَّذِیْنَ مَلَكَتْ اَیْمَانُكُمْ وَالَّذِیْنَ لَمْ یَبْلُغُوا الْحُلُمَ مِنْكُمْ ثَلٰثَ مَرّٰتٍ ؕ— مِنْ قَبْلِ صَلٰوةِ الْفَجْرِ وَحِیْنَ تَضَعُوْنَ ثِیَابَكُمْ مِّنَ الظَّهِیْرَةِ وَمِنْ بَعْدِ صَلٰوةِ الْعِشَآءِ ۫ؕ— ثَلٰثُ عَوْرٰتٍ لَّكُمْ ؕ— لَیْسَ عَلَیْكُمْ وَلَا عَلَیْهِمْ جُنَاحٌ بَعْدَهُنَّ ؕ— طَوّٰفُوْنَ عَلَیْكُمْ بَعْضُكُمْ عَلٰی بَعْضٍ ؕ— كَذٰلِكَ یُبَیِّنُ اللّٰهُ لَكُمُ الْاٰیٰتِ ؕ— وَاللّٰهُ عَلِیْمٌ حَكِیْمٌ ۟
ای مؤمنانو! ستاسې غلامان او ستاسې هغه کوچنیان چې بلوغ ته نه وي رسیدلي په دریو وختونو کې باید له اجازې اخیستلو وروسته در شي. سهار له لمانځه وړاندې او غرمه چې کله تاسې جامې وباسئ. او د ماخستن لمانځه وروسته. بس دا درې وختونه ستاسې د ځان بربنډولو وختونه دي. او له دې دریو وختونو پرته نه پر تاسې څه ګناه شته او نه پر هغوی ـ ځکه ستاسې یو بل ته بیا، بیا تګ راتګ وي. په همدې توګه الله پاک تاسې ته ایاتونه څرګندوي. او الله په هر څه پوه او د حکمت څښتن دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاِذَا بَلَغَ الْاَطْفَالُ مِنْكُمُ الْحُلُمَ فَلْیَسْتَاْذِنُوْا كَمَا اسْتَاْذَنَ الَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ ؕ— كَذٰلِكَ یُبَیِّنُ اللّٰهُ لَكُمْ اٰیٰتِهٖ ؕ— وَاللّٰهُ عَلِیْمٌ حَكِیْمٌ ۟
او چې کوچنیان مو بالغ شي نو باید همغه ډول اجازه وغواړي کله چې نور بالغ خلک يي غواړي. په همدې توګه الله پاک تاسې ته خپل ایاتونه څرګندوي. او الله په هر څه پوه او د حکمت څښتن دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَآءِ الّٰتِیْ لَا یَرْجُوْنَ نِكَاحًا فَلَیْسَ عَلَیْهِنَّ جُنَاحٌ اَنْ یَّضَعْنَ ثِیَابَهُنَّ غَیْرَ مُتَبَرِّجٰتٍ بِزِیْنَةٍ ؕ— وَاَنْ یَّسْتَعْفِفْنَ خَیْرٌ لَّهُنَّ ؕ— وَاللّٰهُ سَمِیْعٌ عَلِیْمٌ ۟
او له ځوانۍ نه ناستې زړې ښځې چې د واده کولو شوقمنې نه وي که خپل پوړني[۱۶] کیږدي څه ګناه پرې نشته خو په دې شرط چې د خپل ښایست ښوونه به نه کوي. خو که بیا هم ځان پټ وساتي ډير يي په ګټه ده الله هر څه اوري او په هر څه پوه دی.
[۱۶] هدف هغه پوړنی یا ټوټه ده چې سینګار او ښایست پرې پټولا شي. نه دا چې ځان به لوڅوي او پوړنی به نه استعمالوي( معارف القران).
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
لَیْسَ عَلَی الْاَعْمٰی حَرَجٌ وَّلَا عَلَی الْاَعْرَجِ حَرَجٌ وَّلَا عَلَی الْمَرِیْضِ حَرَجٌ وَّلَا عَلٰۤی اَنْفُسِكُمْ اَنْ تَاْكُلُوْا مِنْ بُیُوْتِكُمْ اَوْ بُیُوْتِ اٰبَآىِٕكُمْ اَوْ بُیُوْتِ اُمَّهٰتِكُمْ اَوْ بُیُوْتِ اِخْوَانِكُمْ اَوْ بُیُوْتِ اَخَوٰتِكُمْ اَوْ بُیُوْتِ اَعْمَامِكُمْ اَوْ بُیُوْتِ عَمّٰتِكُمْ اَوْ بُیُوْتِ اَخْوَالِكُمْ اَوْ بُیُوْتِ خٰلٰتِكُمْ اَوْ مَا مَلَكْتُمْ مَّفَاتِحَهٗۤ اَوْ صَدِیْقِكُمْ ؕ— لَیْسَ عَلَیْكُمْ جُنَاحٌ اَنْ تَاْكُلُوْا جَمِیْعًا اَوْ اَشْتَاتًا ؕ— فَاِذَا دَخَلْتُمْ بُیُوْتًا فَسَلِّمُوْا عَلٰۤی اَنْفُسِكُمْ تَحِیَّةً مِّنْ عِنْدِ اللّٰهِ مُبٰرَكَةً طَیِّبَةً ؕ— كَذٰلِكَ یُبَیِّنُ اللّٰهُ لَكُمُ الْاٰیٰتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُوْنَ ۟۠
پر ړانده، ګوډ، ناروغ او پر تاسې هیڅ ګناه نشته چې له خپلو کورونو یا د پلرونو، مورګانو، ورونو، خورګانو، ترونو، ترورګانو، ماماګانو، توړیو او یا له هغو ګورونو چې واک يې تاسې ته سپارل شوی او یا د دوستانو له کورونو نه خوارک وکړئ. او پر تاسې هیڅ ګناه نشته چې یو ځای خوراک کوئ او که جلا، جلا خو کله چې کورونو ته ننوځئ نو پر خپلو ځانونو د هغو برکتناکو او پاکیزه ټکو سلام ووایې چې د الله له لورې ټاکل شوی. په دې توګه الله پاک تاسې ته ایاتونه بیانوي، ښايې تاسې له عقل نه کار واخلئ.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنَّمَا الْمُؤْمِنُوْنَ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ وَاِذَا كَانُوْا مَعَهٗ عَلٰۤی اَمْرٍ جَامِعٍ لَّمْ یَذْهَبُوْا حَتّٰی یَسْتَاْذِنُوْهُ ؕ— اِنَّ الَّذِیْنَ یَسْتَاْذِنُوْنَكَ اُولٰٓىِٕكَ الَّذِیْنَ یُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ ۚ— فَاِذَا اسْتَاْذَنُوْكَ لِبَعْضِ شَاْنِهِمْ فَاْذَنْ لِّمَنْ شِئْتَ مِنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمُ اللّٰهَ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
بې له شکه رښتیني مؤمنان هغه کسان دي چې په الله او د هغه په رسول يې ایمان راوړی او کله چې په کوم ټولنیز کار کې له رسول سره مل وي نو د هغه له اجازې برته نه ځي. هو! کوم کسان چې له تانه اجازه غواړي همغوی په الله او د هغه په رسول ایمان راوړي. نو کله چې هغوی د خپلو ځینو اړتیاوو له مخې له تانه اجازه وغواړي نو چا ته دې چې خوښه شي اجازه ورکړه او له الله نه ورته بښنه وغواړه. بې له شکه الله پاک ښه بښونکی او مهربان دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
لَا تَجْعَلُوْا دُعَآءَ الرَّسُوْلِ بَیْنَكُمْ كَدُعَآءِ بَعْضِكُمْ بَعْضًا ؕ— قَدْ یَعْلَمُ اللّٰهُ الَّذِیْنَ یَتَسَلَّلُوْنَ مِنْكُمْ لِوَاذًا ۚ— فَلْیَحْذَرِ الَّذِیْنَ یُخَالِفُوْنَ عَنْ اَمْرِهٖۤ اَنْ تُصِیْبَهُمْ فِتْنَةٌ اَوْ یُصِیْبَهُمْ عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۟
ای مؤمنانو! ستاسې په مینځ کې د پیغمبر بلل لکه ستاسې یو د بل بلنې غوندی مه ګڼئ[۱۶] الله پاک ته ستاسې هغه کسان ښه معلوم دي چې یو، یو، دوه، دوه کښیږي او یو د بل ترڅنګ په ځان پټولو سره ووځي. د پیغمبر له حکم نه سرغړوونکي باید وډار شي هسي نه چې په کومه فتنه کې اخته او یا ورته دردناک عذاب ورسیږي.
[۱۶] بله معنې يې دا ده چې پیغمبر ته هسې نارې مه وهئ په خپلو مینځونو کې يې یو بل ته وهئ، دریمه معنا يي دا ده چې پیغمبر ښیرا او دغاء داسې مه ګڼئ لکه په خپلو مینځونو کې يي چې تاسې یو بل ته کوئ( تفسیر الماوردی) مړ په (۴۵۰).
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَلَاۤ اِنَّ لِلّٰهِ مَا فِی السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ؕ— قَدْ یَعْلَمُ مَاۤ اَنْتُمْ عَلَیْهِ ؕ— وَیَوْمَ یُرْجَعُوْنَ اِلَیْهِ فَیُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوْا ؕ— وَاللّٰهُ بِكُلِّ شَیْءٍ عَلِیْمٌ ۟۠
واورئ٬ په اسمانونو او ځمکه کې ټول موجودات یوازې د یو الله دي. هغه ته تاسې ښه بربنډ یاست. او په کومه ورځ چې خلک هغه ته بیرته وروستل شي نو د هر چا په وړاندې به د هغه خپل کړه ورته کیږدي. او الله په هر څه ډیر ښه پوه دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - پاشتۇچە تەرجىمىسى-سەرفراز - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
مەۋلەۋىي جانباز سەرفراز تەرجىمىسى