قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - الترجمة البشتوية - سرفراز * - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
القصص
تِلْكَ اٰیٰتُ الْكِتٰبِ الْمُبِیْنِ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
نَتْلُوْا عَلَیْكَ مِنْ نَّبَاِ مُوْسٰی وَفِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ یُّؤْمِنُوْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِی الْاَرْضِ وَجَعَلَ اَهْلَهَا شِیَعًا یَّسْتَضْعِفُ طَآىِٕفَةً مِّنْهُمْ یُذَبِّحُ اَبْنَآءَهُمْ وَیَسْتَحْیٖ نِسَآءَهُمْ ؕ— اِنَّهٗ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِیْنَ ۟
په رښتیا چې فرعون په ځمکه کې لويې وکړه او د هغې اوسیدونکي يي په ډلو وویشل. ځينې يي خورا بي وسې کول چې ځامن به يي ترې وژل او ښځې به يې ورته ژوندۍ پريښوولې. په رښتیا چې هغه له وران کارو څخه وو.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاَوْحَیْنَاۤ اِلٰۤی اُمِّ مُوْسٰۤی اَنْ اَرْضِعِیْهِ ۚ— فَاِذَا خِفْتِ عَلَیْهِ فَاَلْقِیْهِ فِی الْیَمِّ وَلَا تَخَافِیْ وَلَا تَحْزَنِیْ ۚ— اِنَّا رَآدُّوْهُ اِلَیْكِ وَجَاعِلُوْهُ مِنَ الْمُرْسَلِیْنَ ۟
او مونږ د موسی مور ته وحې وکړه چې خپل ځوی ته تی ورکړه. که پرې ډاریدلې نو په سیند کې يې وغورځوه. هیڅ ډار او اندیښنه مه کوه. مونږ يي بیرته تاته راولو. او د پیغمبرانو له ډلې نه به يي وګرځوو.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقَالَتِ امْرَاَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَیْنٍ لِّیْ وَلَكَ ؕ— لَا تَقْتُلُوْهُ ۖۗ— عَسٰۤی اَنْ یَّنْفَعَنَاۤ اَوْ نَتَّخِذَهٗ وَلَدًا وَّهُمْ لَا یَشْعُرُوْنَ ۟
او د فرعون ښځې وویل: دا به زما ستا د سترګو یخوالی وي. مه يې وژنه. کیدای شي چې مونږ ته ګټه وکړي، یا يې په ځوی ولۍ ونیسو او هغوی نه پوهیدل.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاَصْبَحَ فُؤَادُ اُمِّ مُوْسٰی فٰرِغًا ؕ— اِنْ كَادَتْ لَتُبْدِیْ بِهٖ لَوْلَاۤ اَنْ رَّبَطْنَا عَلٰی قَلْبِهَا لِتَكُوْنَ مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟
او د موسی د مور زړه تش ګوګل و. که مونږ يي زړه نه وای کلک کړی نو نژدې وه چې دا خبره ټوله ښکاره کړي خو مونږ يي زړه کلک کړ تر څو له ایمان راوړونکو وګرځي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقَالَتْ لِاُخْتِهٖ قُصِّیْهِ ؗ— فَبَصُرَتْ بِهٖ عَنْ جُنُبٍ وَّهُمْ لَا یَشْعُرُوْنَ ۟ۙ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَحَرَّمْنَا عَلَیْهِ الْمَرَاضِعَ مِنْ قَبْلُ فَقَالَتْ هَلْ اَدُلُّكُمْ عَلٰۤی اَهْلِ بَیْتٍ یَّكْفُلُوْنَهٗ لَكُمْ وَهُمْ لَهٗ نٰصِحُوْنَ ۟
او مونږ لا د مخه پر هغه تي ورکوونکې ښځې بندې کړې وې خور يې وویل: زه تاسې ته یوه داسې کورنۍ ونه ښایم چې دده پالنه وکړي او په ښه شان يي درته وساتي؟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَرَدَدْنٰهُ اِلٰۤی اُمِّهٖ كَیْ تَقَرَّ عَیْنُهَا وَلَا تَحْزَنَ وَلِتَعْلَمَ اَنَّ وَعْدَ اللّٰهِ حَقٌّ وَّلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟۠
او په دې توګه مونږ هغه بیرته مور ته راووست تر څو يي پرې سترګې یخې، غم يي ورک او پوه شي چې د الله وعده رښتینې ده. خو ډیر خلک نه پوهیږي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَدَخَلَ الْمَدِیْنَةَ عَلٰی حِیْنِ غَفْلَةٍ مِّنْ اَهْلِهَا فَوَجَدَ فِیْهَا رَجُلَیْنِ یَقْتَتِلٰنِ ؗ— هٰذَا مِنْ شِیْعَتِهٖ وَهٰذَا مِنْ عَدُوِّهٖ ۚ— فَاسْتَغَاثَهُ الَّذِیْ مِنْ شِیْعَتِهٖ عَلَی الَّذِیْ مِنْ عَدُوِّهٖ ۙ— فَوَكَزَهٗ مُوْسٰی فَقَضٰی عَلَیْهِ ؗ— قَالَ هٰذَا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطٰنِ ؕ— اِنَّهٗ عَدُوٌّ مُّضِلٌّ مُّبِیْنٌ ۟
په داسې وخت کې ښار ته دننه شو چې هلته بالکل چپه چوپتیا وه ګوري چې دوه سړي یو له بل سره په جګړه دي. دغه یو يې له ملګرو څخه دی او دغه بل يې له دښمنانو څخه. نو هغه چې له ملګرو څخه يې ؤ د هغه چا پر خلاف يې ترې د کومک غوښتنه وکړه. چې له دښمنانو څخه يې وو موسی دښمن یو سوک وواهه، او د هغه کار يي پوره کړ[۲] موسی وویل: دا د شیطان کړنه ده. بې شکه چې هغه بې لارې کوونکی ښکاره دښمن دی.
[۲] ويې واژه.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَاَصْبَحَ فِی الْمَدِیْنَةِ خَآىِٕفًا یَّتَرَقَّبُ فَاِذَا الَّذِی اسْتَنْصَرَهٗ بِالْاَمْسِ یَسْتَصْرِخُهٗ ؕ— قَالَ لَهٗ مُوْسٰۤی اِنَّكَ لَغَوِیٌّ مُّبِیْنٌ ۟
بل سهار په ښار کې په داسې حال کې چې له ډار سره مخ او د حالاتو څارنه يې کوله ناببره ګوري چې چا ترې پرون کومک غوښتی ؤ، نن بیا ورته چیغې وهي. موسی ورته وویل: همدا ته ډیر ښکاره بې لارې يې.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَلَمَّاۤ اَنْ اَرَادَ اَنْ یَّبْطِشَ بِالَّذِیْ هُوَ عَدُوٌّ لَّهُمَا ۙ— قَالَ یٰمُوْسٰۤی اَتُرِیْدُ اَنْ تَقْتُلَنِیْ كَمَا قَتَلْتَ نَفْسًا بِالْاَمْسِ ۗ— اِنْ تُرِیْدُ اِلَّاۤ اَنْ تَكُوْنَ جَبَّارًا فِی الْاَرْضِ وَمَا تُرِیْدُ اَنْ تَكُوْنَ مِنَ الْمُصْلِحِیْنَ ۟
او چې اراده يې وکړه چې هغه څوک ونیسي چې د دواړو دښمن دی. فریاد کوونکي وویل: موسی! غواړی چې ما هم ووژنې لکه پرون دې چې یو سړی وواژه؟ ته غواړې چې د ځمکې یو سر زوری سړی وې. او نه غواړې چې له اصلاح کوونکو څخه اوسې.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَجَآءَ رَجُلٌ مِّنْ اَقْصَا الْمَدِیْنَةِ یَسْعٰی ؗ— قَالَ یٰمُوْسٰۤی اِنَّ الْمَلَاَ یَاْتَمِرُوْنَ بِكَ لِیَقْتُلُوْكَ فَاخْرُجْ اِنِّیْ لَكَ مِنَ النّٰصِحِیْنَ ۟
د ښار له اخر نه یو سړی په منډه راغی. ویې ویل: موسی! د ښار مشران ستا په هکله مشورې کوي چې تا ووژني ووځه! بې له شکه زه ستا خیر غوښتونکی یم.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقَآءَ مَدْیَنَ قَالَ عَسٰی رَبِّیْۤ اَنْ یَّهْدِیَنِیْ سَوَآءَ السَّبِیْلِ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَمَّا وَرَدَ مَآءَ مَدْیَنَ وَجَدَ عَلَیْهِ اُمَّةً مِّنَ النَّاسِ یَسْقُوْنَ ؗ۬— وَوَجَدَ مِنْ دُوْنِهِمُ امْرَاَتَیْنِ تَذُوْدٰنِ ۚ— قَالَ مَا خَطْبُكُمَا ؕ— قَالَتَا لَا نَسْقِیْ حَتّٰی یُصْدِرَ الرِّعَآءُ ٚ— وَاَبُوْنَا شَیْخٌ كَبِیْرٌ ۟
کله چې د مدین اوبو ته ورسید نو هلته يي یوه ډله خلک مینده کړل چې له څاه يې خپل مالونه خړوبه ول. او هلته يې په یوه څنډه کې دوه ښځې هم ولیدې چې خپل مالونه يې ایسارول. موسی هغوی ته وویل: تاسې ولې داسې يئ؟ هغوی وویل: مونږ تر هغو خپلو څارویو ته اوبه نه ورکوو تر څو ټول شپانه ولاړ شي او زمونږ پلار خورا ډیر بوډا دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَجَآءَتْهُ اِحْدٰىهُمَا تَمْشِیْ عَلَی اسْتِحْیَآءٍ ؗ— قَالَتْ اِنَّ اَبِیْ یَدْعُوْكَ لِیَجْزِیَكَ اَجْرَ مَا سَقَیْتَ لَنَا ؕ— فَلَمَّا جَآءَهٗ وَقَصَّ عَلَیْهِ الْقَصَصَ ۙ— قَالَ لَا تَخَفْ ۫— نَجَوْتَ مِنَ الْقَوْمِ الظّٰلِمِیْنَ ۟
نو له دواړو څخه یوه خور په حیا کې راغله ـ او ويي ویل زما پلار تا غواړي تر څو ستا هغه مزدوري درکړي چې زمونږ څاروي دې خړوبه کړي دي. کله چې موسی شعیب ته ورغی او خپله کیسه يې ورته وکړه نو شعیب ورته وویل: مه ډاریږه. ته اوس له ظالمو خلکو څخه خلاص شوی يي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ اِنِّیْۤ اُرِیْدُ اَنْ اُنْكِحَكَ اِحْدَی ابْنَتَیَّ هٰتَیْنِ عَلٰۤی اَنْ تَاْجُرَنِیْ ثَمٰنِیَ حِجَجٍ ۚ— فَاِنْ اَتْمَمْتَ عَشْرًا فَمِنْ عِنْدِكَ ۚ— وَمَاۤ اُرِیْدُ اَنْ اَشُقَّ عَلَیْكَ ؕ— سَتَجِدُنِیْۤ اِنْ شَآءَ اللّٰهُ مِنَ الصّٰلِحِیْنَ ۟
شعیب وویل: زه له دغو دوه لورګانو یوه تاته په نکاح کوم خو ته باید له ما سره اته کلونه مزدوري وکړې، که لس کلونه دې پوره کړل دا به ستا لورینه وي. او زه پر تا سختي نه کوم. که د الله خوښه وه نو ته به وګورې چې زه له نیکانو نه یم.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَلَمَّا قَضٰی مُوْسَی الْاَجَلَ وَسَارَ بِاَهْلِهٖۤ اٰنَسَ مِنْ جَانِبِ الطُّوْرِ نَارًا ۚ— قَالَ لِاَهْلِهِ امْكُثُوْۤا اِنِّیْۤ اٰنَسْتُ نَارًا لَّعَلِّیْۤ اٰتِیْكُمْ مِّنْهَا بِخَبَرٍ اَوْ جَذْوَةٍ مِّنَ النَّارِ لَعَلَّكُمْ تَصْطَلُوْنَ ۟
نو کله چې موسی نیټه پوره او خپل ټبر يې روان کړ د طور غر په اړخ کې يي اور ولید. خپلې ښځې ته يي وویل: تاسې دلته اوسئ ما اور ولید کیدای شي چې زه له هغه ځایه څه خبر راوړم، او یا د اور کومه بله سکروټه چې تاسې پرې ځان ګرم کړئ.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَلَمَّاۤ اَتٰىهَا نُوْدِیَ مِنْ شَاطِئِ الْوَادِ الْاَیْمَنِ فِی الْبُقْعَةِ الْمُبٰرَكَةِ مِنَ الشَّجَرَةِ اَنْ یّٰمُوْسٰۤی اِنِّیْۤ اَنَا اللّٰهُ رَبُّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ۙ
نو کله چې موسی هلته ورغی نو د ناوې دښي غاړې د برکتي ټوټې له ونې څخه غږ وشو چې: ای موسی! همدا زه الله یم د عالمونو واکمن.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاَنْ اَلْقِ عَصَاكَ ؕ— فَلَمَّا رَاٰهَا تَهْتَزُّ كَاَنَّهَا جَآنٌّ وَّلّٰی مُدْبِرًا وَّلَمْ یُعَقِّبْ ؕ— یٰمُوْسٰۤی اَقْبِلْ وَلَا تَخَفْ ۫— اِنَّكَ مِنَ الْاٰمِنِیْنَ ۟
امسا دې وغورځوه ـ ناببره ګوري چې امسايي د یوه مار په خیر خوځیږي. مخ په څټ يې منډه او هیڅ يي ونه کتل. ای موسی مخ کړه مه ډاریږه ـ بې له شکه ته له امن موندونکو څخه يې.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اُسْلُكْ یَدَكَ فِیْ جَیْبِكَ تَخْرُجْ بَیْضَآءَ مِنْ غَیْرِ سُوْٓءٍ ؗ— وَّاضْمُمْ اِلَیْكَ جَنَاحَكَ مِنَ الرَّهْبِ فَذٰنِكَ بُرْهَانٰنِ مِنْ رَّبِّكَ اِلٰی فِرْعَوْنَ وَمَلَاۡىِٕهٖ ؕ— اِنَّهُمْ كَانُوْا قَوْمًا فٰسِقِیْنَ ۟
لاس دې په خپل ګریوان کې ننه باسه او پرته له کوم عیب نه يې سپین پړ کیدونکی راوباسه. او د ډار لرې کولو لپاره دې خپل مټ له ځان سره جوخت کړه نو دغه دواړه هغه دلایل دي چې تا ته د خپل رب له لورې د فرعون او د هغه د قوم د مقابلې لپاره درکړای شول. بې له شکه هغوی فاسقان دي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ رَبِّ اِنِّیْ قَتَلْتُ مِنْهُمْ نَفْسًا فَاَخَافُ اَنْ یَّقْتُلُوْنِ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَكَ بِاَخِیْكَ وَنَجْعَلُ لَكُمَا سُلْطٰنًا فَلَا یَصِلُوْنَ اِلَیْكُمَا ۚۛ— بِاٰیٰتِنَا ۚۛ— اَنْتُمَا وَمَنِ اتَّبَعَكُمَا الْغٰلِبُوْنَ ۟
الله وفرمایل: مونږ به ستا مټ ستا پر ورور پیاوړی او تاسې دواړو ته به برلاسي در په برخه کړو او هغوی تاسې ته هیڅ تاوان نه شي رسولی - تاسې او ستاسې منونکي زمونږ د نښانو په زور سره برلاسي یاست.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَلَمَّا جَآءَهُمْ مُّوْسٰی بِاٰیٰتِنَا بَیِّنٰتٍ قَالُوْا مَا هٰذَاۤ اِلَّا سِحْرٌ مُّفْتَرًی وَّمَا سَمِعْنَا بِهٰذَا فِیْۤ اٰبَآىِٕنَا الْاَوَّلِیْنَ ۟
کله چې موسی زمونږ له ښکاره نښو سره راغی نو هغوی وویل: دا پرته له ځانه جوړ شوي سحر څخه بل څه نه دی او مونږ دا وړ خبرې په خپلو پخوانیو پلرونو کې ندي اوریدلي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقَالَ مُوْسٰی رَبِّیْۤ اَعْلَمُ بِمَنْ جَآءَ بِالْهُدٰی مِنْ عِنْدِهٖ وَمَنْ تَكُوْنُ لَهٗ عَاقِبَةُ الدَّارِ ؕ— اِنَّهٗ لَا یُفْلِحُ الظّٰلِمُوْنَ ۟
موسی وویل: زما ربه تا ته هغه څوک ښه معلوم دي چې د هغه له لورې يې هدایت راوړی، او دا هم ورته معلومه ده چې پای به د چا په ګټه وي؟ او دا خبره ډاګیزه ده چې ظالمان بریمن کیدای نه شي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقَالَ فِرْعَوْنُ یٰۤاَیُّهَا الْمَلَاُ مَا عَلِمْتُ لَكُمْ مِّنْ اِلٰهٍ غَیْرِیْ ۚ— فَاَوْقِدْ لِیْ یٰهَامٰنُ عَلَی الطِّیْنِ فَاجْعَلْ لِّیْ صَرْحًا لَّعَلِّیْۤ اَطَّلِعُ اِلٰۤی اِلٰهِ مُوْسٰی ۙ— وَاِنِّیْ لَاَظُنُّهٗ مِنَ الْكٰذِبِیْنَ ۟
او فرعون وویل: ای د قوم مشرانو! زه پرته له ځان څخه ستاسې بل خدای نه پيژنم. نو هامانه! ماته خښتې پخې او یوه دنګه ماڼۍ راته جوړه کړه کیدای شي چې زه پرې د موسی خدای ته وروخیژم او زه پوخ باور لرم چې هغه له درواغجنو څخه دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَاَخَذْنٰهُ وَجُنُوْدَهٗ فَنَبَذْنٰهُمْ فِی الْیَمِّ ۚ— فَانْظُرْ كَیْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الظّٰلِمِیْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَجَعَلْنٰهُمْ اَىِٕمَّةً یَّدْعُوْنَ اِلَی النَّارِ ۚ— وَیَوْمَ الْقِیٰمَةِ لَا یُنْصَرُوْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاَتْبَعْنٰهُمْ فِیْ هٰذِهِ الدُّنْیَا لَعْنَةً ۚ— وَیَوْمَ الْقِیٰمَةِ هُمْ مِّنَ الْمَقْبُوْحِیْنَ ۟۠
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَقَدْ اٰتَیْنَا مُوْسَی الْكِتٰبَ مِنْ بَعْدِ مَاۤ اَهْلَكْنَا الْقُرُوْنَ الْاُوْلٰی بَصَآىِٕرَ لِلنَّاسِ وَهُدًی وَّرَحْمَةً لَّعَلَّهُمْ یَتَذَكَّرُوْنَ ۟
او مونږ وروسته له دې چې پخوانۍ ډیرې پيړۍ مو هلاکې کړې موسی ته مو یو داسې کتاب ورکړ چې د خلکو لپاره لارښود، هدایت او رحمت و. تر څو هغوی پند واخلي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَمَا كُنْتَ بِجَانِبِ الْغَرْبِیِّ اِذْ قَضَیْنَاۤ اِلٰی مُوْسَی الْاَمْرَ وَمَا كُنْتَ مِنَ الشّٰهِدِیْنَ ۟ۙ
او ای محمده! ته هغه وخت په لویدیځه څنډه کې نه وي چې مونږ موسی ته کار وروسپاره. او نه ته له شاهدانو[۳]څخه وي
[۳] هغه شاهدان چې موسی علیه السلام له ځان سره د طور غره ته وړي وو( البحر المحیط فی التفسیر).
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلٰكِنَّاۤ اَنْشَاْنَا قُرُوْنًا فَتَطَاوَلَ عَلَیْهِمُ الْعُمُرُ ۚ— وَمَا كُنْتَ ثَاوِیًا فِیْۤ اَهْلِ مَدْیَنَ تَتْلُوْا عَلَیْهِمْ اٰیٰتِنَا ۙ— وَلٰكِنَّا كُنَّا مُرْسِلِیْنَ ۟
خو مونږ ډیر خلک مینځ ته راوستل چې اوس پرې یوه اوږده زمانه تیره شوې ده. او ای محمده! ته د مدین خلکو په مینځ کې هم نه يي اوسیدلی چې زمونږ ایتونه دې پر هغوی لوستل بلکې همدا مونږ لیږونکي یو.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَمَا كُنْتَ بِجَانِبِ الطُّوْرِ اِذْ نَادَیْنَا وَلٰكِنْ رَّحْمَةً مِّنْ رَّبِّكَ لِتُنْذِرَ قَوْمًا مَّاۤ اَتٰىهُمْ مِّنْ نَّذِیْرٍ مِّنْ قَبْلِكَ لَعَلَّهُمْ یَتَذَكَّرُوْنَ ۟
او ای محمده! ته د طور غره په څنډه کې هغه وخت هم نه وې چې مونږ په موسی غږ وکړ خو تاته د خپل رب له لورې رحمت درکړ شو تر څو هغه قوم وډاروي چې له تا وړاندې ورته کوم ډارونکی نه و راغلی ښايې چې هغوی پند واخلي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَوْلَاۤ اَنْ تُصِیْبَهُمْ مُّصِیْبَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ اَیْدِیْهِمْ فَیَقُوْلُوْا رَبَّنَا لَوْلَاۤ اَرْسَلْتَ اِلَیْنَا رَسُوْلًا فَنَتَّبِعَ اٰیٰتِكَ وَنَكُوْنَ مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟
او ته مو ځکه ور ولیږلې هسې نه چې د خپلو کړنو له کبله له غمونو سره مخ او بیا به يې ویلي چي: ای زمونږ ربه! ولې دې مونږ ته کوم استازی را ونه لیږه؟ چې مونږ ستا د ایتونو پیروي کړي او مؤمنان وای؟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَلَمَّا جَآءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِنَا قَالُوْا لَوْلَاۤ اُوْتِیَ مِثْلَ مَاۤ اُوْتِیَ مُوْسٰی ؕ— اَوَلَمْ یَكْفُرُوْا بِمَاۤ اُوْتِیَ مُوْسٰی مِنْ قَبْلُ ۚ— قَالُوْا سِحْرٰنِ تَظَاهَرَا ۫— وَقَالُوْۤا اِنَّا بِكُلٍّ كٰفِرُوْنَ ۟
خو چې کله هم زمونږ له لورې ورته حق راغی ویې ویل: دې سړي ته هغه څه ولې نه ورکول کیږي چې موسی ته ورکړای شوي وو؟ ایا له دې وړاندې له هغه څه منکر شوي نه وو چې موسی ته ورکړای شوي وو؟ او یلي يې وو چې دا دواړه کتابونه [۴] یو د بل ملاتړ کوډې او سحر دي. او هم يې ویلي وو چې مونږ یو هم نه منو.
[۴] تورات او قران دواړه یو د بل ملاتړ کوونکی سحر او جادو دی( معارف القران).
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَاِنْ لَّمْ یَسْتَجِیْبُوْا لَكَ فَاعْلَمْ اَنَّمَا یَتَّبِعُوْنَ اَهْوَآءَهُمْ ؕ— وَمَنْ اَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَوٰىهُ بِغَیْرِ هُدًی مِّنَ اللّٰهِ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظّٰلِمِیْنَ ۟۠
نو که ستا غوښتنه يې پوره نه کړه نو پوه شه چې دوی په خپلو هیلو او هوسونو پسې روان دي. او له هغه به لوی بې لارې څوک وي؟ چې د الله هدایت او ښوونه پریږدي او د خپلو هوسنو پسې روانیږي؟ بې له شکه الله پاک ظالم قوم ته روغه لار نه ښايې.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَقَدْ وَصَّلْنَا لَهُمُ الْقَوْلَ لَعَلَّهُمْ یَتَذَكَّرُوْنَ ۟ؕ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَلَّذِیْنَ اٰتَیْنٰهُمُ الْكِتٰبَ مِنْ قَبْلِهٖ هُمْ بِهٖ یُؤْمِنُوْنَ ۟
[۵] دا د هغې پیښې یادونه ده چې د اهل کتابو یو هیئت مکي مکرمي ته راغلی او په رسول الله صلی الله علیه وسلم يي ایمان راوړی وو( ابن هشام ۳۲۲)
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اُولٰٓىِٕكَ یُؤْتَوْنَ اَجْرَهُمْ مَّرَّتَیْنِ بِمَا صَبَرُوْا وَیَدْرَءُوْنَ بِالْحَسَنَةِ السَّیِّئَةَ وَمِمَّا رَزَقْنٰهُمْ یُنْفِقُوْنَ ۟
هغوی ته به دوه ځل[۶] اجر وکړای شي ځکه چې صبرناک دي او د بدۍ ځواب په نیکۍ سره ورکوي او زمونږ ورکړی مال د الله په لار کې لګوي.
[۶] یو اجر له دې کبله چې په خپل پیغمبر او کتاب يي ایمان درلود او بل له دې کبله چې په محمد او قران يي هم ایمان راوړ(البحر المحیط).
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ اَعْرَضُوْا عَنْهُ وَقَالُوْا لَنَاۤ اَعْمَالُنَا وَلَكُمْ اَعْمَالُكُمْ ؗ— سَلٰمٌ عَلَیْكُمْ ؗ— لَا نَبْتَغِی الْجٰهِلِیْنَ ۟
او چې کومه بابیزه خبره اوري نو مخ ترې اړوي او وايي: مونږ ته خپلې کړنې دي او تاسې ته ستاسې کړنې ـ تاسې ته سلام دی مونږ د ناپوهانو لار نه خپلوو.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقَالُوْۤا اِنْ نَّتَّبِعِ الْهُدٰی مَعَكَ نُتَخَطَّفْ مِنْ اَرْضِنَا ؕ— اَوَلَمْ نُمَكِّنْ لَّهُمْ حَرَمًا اٰمِنًا یُّجْبٰۤی اِلَیْهِ ثَمَرٰتُ كُلِّ شَیْءٍ رِّزْقًا مِّنْ لَّدُنَّا وَلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟
او کافران وايې که مونږ ستا ښوونه ومنو، نو له خپلې خاورې نه به وتښتول شو. ایا مونږ دوی ته د امن ټاټوبې حرم شریف نه دی ورکړی؟ چې هغه ته زمونږ له لورې هر ډول میوي له هر اړخ نه د روزۍ په توګه را روانې دي؟ خو د هغوی ډیر خلک نه پوهیږي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَكَمْ اَهْلَكْنَا مِنْ قَرْیَةٍ بَطِرَتْ مَعِیْشَتَهَا ۚ— فَتِلْكَ مَسٰكِنُهُمْ لَمْ تُسْكَنْ مِّنْ بَعْدِهِمْ اِلَّا قَلِیْلًا ؕ— وَكُنَّا نَحْنُ الْوٰرِثِیْنَ ۟
او څومره ډیر کلي مونږ هلا ک کړي دي چې ژوند يې له پولې نه اووښتی ؤ؟ نو دغه يې وران کورونه دي چې له هغوی وروسته پرته له لږ وخت نه بل څوک پکې نه دي اوسیدلي. او همدا مونږ ته هر څه راپاتې دي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَمَا كَانَ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرٰی حَتّٰی یَبْعَثَ فِیْۤ اُمِّهَا رَسُوْلًا یَّتْلُوْا عَلَیْهِمْ اٰیٰتِنَا ۚ— وَمَا كُنَّا مُهْلِكِی الْقُرٰۤی اِلَّا وَاَهْلُهَا ظٰلِمُوْنَ ۟
او ستا رب تر هغو کلي نه هلاکوي تر څو يې په مرکز کې یو داسې رسول ولیږي چې زمونږ ایاتونه پرې لولي ـ او مونږ یوازې هغه کلي ورانوو چې اوسیدونکي يې ظالمان وي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَفَمَنْ وَّعَدْنٰهُ وَعْدًا حَسَنًا فَهُوَ لَاقِیْهِ كَمَنْ مَّتَّعْنٰهُ مَتَاعَ الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا ثُمَّ هُوَ یَوْمَ الْقِیٰمَةِ مِنَ الْمُحْضَرِیْنَ ۟
ایا هغه څوک چې مونږ ورسره نیکه او ښه وعده کړې او هغه يې میندونکی هم وي د هغه چا په شان دی چې مونږ یوازې د دنیا ګټې ورکړې وي بیا به دقیامت په ورځ د هغو کسانو په ډله کې وي چې عذاب ته حاضرولای شي؟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَیَوْمَ یُنَادِیْهِمْ فَیَقُوْلُ اَیْنَ شُرَكَآءِیَ الَّذِیْنَ كُنْتُمْ تَزْعُمُوْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ الَّذِیْنَ حَقَّ عَلَیْهِمُ الْقَوْلُ رَبَّنَا هٰۤؤُلَآءِ الَّذِیْنَ اَغْوَیْنَا ۚ— اَغْوَیْنٰهُمْ كَمَا غَوَیْنَا ۚ— تَبَرَّاْنَاۤ اِلَیْكَ ؗ— مَا كَانُوْۤا اِیَّانَا یَعْبُدُوْنَ ۟
په هغو خلکو چې خبره پرې کره شوې وايې به پروردګاره! دا خلک مونږ هغه شان بې لارې کړي وو چې مونږ په خپله بې لارې شوي وو. مونږ اوس تاته له دوی نه خپله بې زاري اعلانوو دوی زمونږ عبادت نه کاو.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقِیْلَ ادْعُوْا شُرَكَآءَكُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ یَسْتَجِیْبُوْا لَهُمْ وَرَاَوُا الْعَذَابَ ۚ— لَوْ اَنَّهُمْ كَانُوْا یَهْتَدُوْنَ ۟
دوی ته به وویل شي چې اوس خپل شریکان راوبلئ؟ هغوی به يې وبلي خو هیڅ ځواب به ورنه کړي، او عذاب به په رڼو سترګو ګوري، او ارمان به وکړي چې کاشکې مونږ هم لار میندلې وای.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَیَوْمَ یُنَادِیْهِمْ فَیَقُوْلُ مَاذَاۤ اَجَبْتُمُ الْمُرْسَلِیْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَعَمِیَتْ عَلَیْهِمُ الْاَنْۢبَآءُ یَوْمَىِٕذٍ فَهُمْ لَا یَتَسَآءَلُوْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَرَبُّكَ یَعْلَمُ مَا تُكِنُّ صُدُوْرُهُمْ وَمَا یُعْلِنُوْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَهُوَ اللّٰهُ لَاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ ؕ— لَهُ الْحَمْدُ فِی الْاُوْلٰی وَالْاٰخِرَةِ ؗ— وَلَهُ الْحُكْمُ وَاِلَیْهِ تُرْجَعُوْنَ ۟
او الله هغه ذات دی چې پرته له هغه بل معبود نشته. د دنیا او اخرت ټولې ستاینې یوازې د هغه دي. واکمني یوازې د هغه او یوازې هغه ته به تاسې ورګرځول کیږئ.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قُلْ اَرَءَیْتُمْ اِنْ جَعَلَ اللّٰهُ عَلَیْكُمُ الَّیْلَ سَرْمَدًا اِلٰی یَوْمِ الْقِیٰمَةِ مَنْ اِلٰهٌ غَیْرُ اللّٰهِ یَاْتِیْكُمْ بِضِیَآءٍ ؕ— اَفَلَا تَسْمَعُوْنَ ۟
ای محمده! هغوی ته ووایه په دې هکله تاسې کله فکر کړی که چیري الله تر قیامت شپه اوږده کړي نو پرته له الله نه بل معبود شته چې رڼا درته راولي؟ ایا تاسې خبره نااورئ؟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قُلْ اَرَءَیْتُمْ اِنْ جَعَلَ اللّٰهُ عَلَیْكُمُ النَّهَارَ سَرْمَدًا اِلٰی یَوْمِ الْقِیٰمَةِ مَنْ اِلٰهٌ غَیْرُ اللّٰهِ یَاْتِیْكُمْ بِلَیْلٍ تَسْكُنُوْنَ فِیْهِ ؕ— اَفَلَا تُبْصِرُوْنَ ۟
او ورته ووایه چې په دې مو څه فکر کړی که چیرې الله دا ورځ تر قیامت اوږده کړي نو ایا پرته له الله بل خدای شته چې ستاسې د ارام لپاره شپه راولي؟ ایا تاسې وینئ نه؟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَنَزَعْنَا مِنْ كُلِّ اُمَّةٍ شَهِیْدًا فَقُلْنَا هَاتُوْا بُرْهَانَكُمْ فَعَلِمُوْۤا اَنَّ الْحَقَّ لِلّٰهِ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَّا كَانُوْا یَفْتَرُوْنَ ۟۠
او مونږ به له هر امت نه یو شاهد راوباسو بیا به ووایو چې اوس مو دلیل راوړاندې کړئ؟ نو هلته به پوه شي چې حق یوازې د یو الله په خوا دی او هغه درواغ به ټول ورک شي چې له ځان نه يې جوړول.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنَّ قَارُوْنَ كَانَ مِنْ قَوْمِ مُوْسٰی فَبَغٰی عَلَیْهِمْ ۪— وَاٰتَیْنٰهُ مِنَ الْكُنُوْزِ مَاۤ اِنَّ مَفَاتِحَهٗ لَتَنُوْٓاُ بِالْعُصْبَةِ اُولِی الْقُوَّةِ ۗ— اِذْ قَالَ لَهٗ قَوْمُهٗ لَا تَفْرَحْ اِنَّ اللّٰهَ لَا یُحِبُّ الْفَرِحِیْنَ ۟
بې له شکه چې قارون د موسی علیه السلام د قوم یو غړی و، خو له خپل قوم نه يې سرغړونه وکړه او مونږ هغه ته هومره خزانې ورکړې وې چې یوازې کلي ګانې يې په یوه زوره ور او توانا ټولي درنې وي. د قوم خلکو هغه ته وویل: په ډیر مال مه ویاړه بې له شکه چې الله کبرجن ویاړونکي نه خوښوي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَابْتَغِ فِیْمَاۤ اٰتٰىكَ اللّٰهُ الدَّارَ الْاٰخِرَةَ وَلَا تَنْسَ نَصِیْبَكَ مِنَ الدُّنْیَا وَاَحْسِنْ كَمَاۤ اَحْسَنَ اللّٰهُ اِلَیْكَ وَلَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِی الْاَرْضِ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ لَا یُحِبُّ الْمُفْسِدِیْنَ ۟
او کومه شتمني چې الله درکړې ده په هغې سره اخرت خپل کړه او د دنیوي ژوند برخه هم مه هیره وه، او ښیګڼه کوه لکه څنګه چې الله له تاسره ښیګڼه کړې ده. په ځمکه کې د فساد د راپورته کولو هڅه مکوه ـ بې له شکه چې الله پاک فساد کوونکي نه خوښوي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ اِنَّمَاۤ اُوْتِیْتُهٗ عَلٰی عِلْمٍ عِنْدِیْ ؕ— اَوَلَمْ یَعْلَمْ اَنَّ اللّٰهَ قَدْ اَهْلَكَ مِنْ قَبْلِهٖ مِنَ الْقُرُوْنِ مَنْ هُوَ اَشَدُّ مِنْهُ قُوَّةً وَّاَكْثَرُ جَمْعًا ؕ— وَلَا یُسْـَٔلُ عَنْ ذُنُوْبِهِمُ الْمُجْرِمُوْنَ ۟
قارون وویل: دا مال ما ته زما د پوهې له برکته راکړی شوی دی. ایا په دې نه پوهیده چې له ده نه وړاندې الله د ډیرو زمانو هغه خلک هلاک کړي دي چې له ده نه يې زور زیات او مال يې ترې ډیر ؤ؟ او له مجرمانو څخه به هغوی د ګناهونو پوښتنه نه کیږي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَخَرَجَ عَلٰی قَوْمِهٖ فِیْ زِیْنَتِهٖ ؕ— قَالَ الَّذِیْنَ یُرِیْدُوْنَ الْحَیٰوةَ الدُّنْیَا یٰلَیْتَ لَنَا مِثْلَ مَاۤ اُوْتِیَ قَارُوْنُ ۙ— اِنَّهٗ لَذُوْ حَظٍّ عَظِیْمٍ ۟
یوه ورځ هغه په خپل شان او شوکت سره د قوم په وړاندې راغی ـ نو هغو کسانو چې ددنیا لیوال وو وویل: کاشکې چې مونږ هم هغه څه درلودای چې قارون ته ورکړای شوي دي په رښتیا چې دی د لويې برخې خاوند دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقَالَ الَّذِیْنَ اُوْتُوا الْعِلْمَ وَیْلَكُمْ ثَوَابُ اللّٰهِ خَیْرٌ لِّمَنْ اٰمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ۚ— وَلَا یُلَقّٰىهَاۤ اِلَّا الصّٰبِرُوْنَ ۟
او د علم او پوهې خاوندانو وویل: ستاسې په حال افسوس: د الله ثواب د هغه چا لپاره ډیر غوره دی چې ایمان يې راوړی او نیکي يې کړي وي. او دا لویه برخه یوازې زغم کوونکو ته ورکولای شي او بس.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَخَسَفْنَا بِهٖ وَبِدَارِهِ الْاَرْضَ ۫— فَمَا كَانَ لَهٗ مِنْ فِئَةٍ یَّنْصُرُوْنَهٗ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ ؗۗ— وَمَا كَانَ مِنَ الْمُنْتَصِرِیْنَ ۟
په پای کې مونږ قارون او د هغه کور په ځمکه کې ننویست ـ هیڅ ډله نه وه چې د الله په مقابله کې يې د هغه ملاتړ کړی وای او نه هغه په خپله د ځان مرسته وکړای شوه.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاَصْبَحَ الَّذِیْنَ تَمَنَّوْا مَكَانَهٗ بِالْاَمْسِ یَقُوْلُوْنَ وَیْكَاَنَّ اللّٰهَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَّشَآءُ مِنْ عِبَادِهٖ وَیَقْدِرُ ۚ— لَوْلَاۤ اَنْ مَّنَّ اللّٰهُ عَلَیْنَا لَخَسَفَ بِنَا ؕ— وَیْكَاَنَّهٗ لَا یُفْلِحُ الْكٰفِرُوْنَ ۟۠
او کومو کسانو چې پرون د هغه د مقام ارمان کولو نن يې په افسوس سره وویل: افسو زمونږ په حال چې دا خبره مو هیره کړې وه چې الله پاک خپل کوم بنده ته وغواړي روزي ور پراخوي، او یا يې پرې تنګوي. که الله پر مونږ مهربان شوی نه وای نو مونږ به يي هم په ځمکه کې ننویستلي وو. افسوس زمونږ په حال ځکه چې کافران نجات نه شي میندلی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
مَنْ جَآءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهٗ خَیْرٌ مِّنْهَا ۚ— وَمَنْ جَآءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلَا یُجْزَی الَّذِیْنَ عَمِلُوا السَّیِّاٰتِ اِلَّا مَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟
څوک چې له نیکیو سره راشي بدل به يې لا ښه ورکړای شي ـ او څوک چې له بدۍ سره راشي نو بدکارو ته یوازې دهغوی د کړنو بدله ورکول کیږي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنَّ الَّذِیْ فَرَضَ عَلَیْكَ الْقُرْاٰنَ لَرَآدُّكَ اِلٰی مَعَادٍ ؕ— قُلْ رَّبِّیْۤ اَعْلَمُ مَنْ جَآءَ بِالْهُدٰی وَمَنْ هُوَ فِیْ ضَلٰلٍ مُّبِیْنٍ ۟
بې له شکه کوم ذات چې پر تا قران فرض کړی دی هغه به تا هرو، مرو د وعدې ځای ته رسوي ـ او ای محمده! ووایه چې زما رب ته هغه معلوم دي چې هدایت يې خپل کړی او هغه هم ورته ښه معلوم دی چې په ښکاره ګمراهۍ کې اخته دي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَا تَدْعُ مَعَ اللّٰهِ اِلٰهًا اٰخَرَ ۘ— لَاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ ۫— كُلُّ شَیْءٍ هَالِكٌ اِلَّا وَجْهَهٗ ؕ— لَهُ الْحُكْمُ وَاِلَیْهِ تُرْجَعُوْنَ ۟۠
او له الله سره نور خدایان مه بله. له هغه پرته بل هیڅ معبود نشته له هغه پرته هر شی هلاکیدونکی دی. واکمني یوازې د هغه ده او تاسې ټول د هغه لورې ته ورګرځول کیږئ.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - الترجمة البشتوية - سرفراز - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
ترجمة معاني القرآن الكريم إلى اللغة البشتو ترجمها مولولوي جانباز سرفراز.