قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
Сажда сураси
سۈرىنىڭ مەقسەتلىرىدىن:
بيان حقيقة الخلق وأحوال الإنسان في الدنيا والآخرة.
الٓمٓ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
أَمۡ يَقُولُونَ ٱفۡتَرَىٰهُۚ بَلۡ هُوَ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّكَ لِتُنذِرَ قَوۡمٗا مَّآ أَتَىٰهُم مِّن نَّذِيرٖ مِّن قَبۡلِكَ لَعَلَّهُمۡ يَهۡتَدُونَ
Анави кофирлар: "Уни Муҳаммаднинг ўзи тўқиган", дейишади. Лекин иш улар ўйлагандек эмас. Қуръон заррача шак-шубҳа аралашмаган ҳақдир. Эй Пайғамбар, у сизга Аллоҳнинг азобидан огоҳлантирадиган бир пайғамбар келмаган қавмни огоҳлантиришингиз учун Парвардигорингиз тарафидан нозил қилинган. Шоядки, улар ҳақ йўлга ҳидоят топиб, унга эргашсалар, унинг кўрсатмаларига амал қилсалар.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
ٱللَّهُ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَيۡنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٖ ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰ عَلَى ٱلۡعَرۡشِۖ مَا لَكُم مِّن دُونِهِۦ مِن وَلِيّٖ وَلَا شَفِيعٍۚ أَفَلَا تَتَذَكَّرُونَ
Аллоҳ шундай Зотки, осмонлару ерни ва улар орасидаги нарсаларни олти кунда яратди. Аслида уларни бир кўз юмиб очгунча яратиб қўйишга ҳам Қодир. Кейин Ўзининг улуғлигига лойиқ бўлган бир тарзда Аршга кўтарилди. Эй одамлар, сизлар учун Ундан ўзга сизларни бошқарадиган бирон бошқарувчи ҳам, сизларни жазодан қутқариб оладиган бирон шафоатчи ҳам йўқдир. Шундай экан, ақлингизни ишлатиб, сизларни яратган Алоҳгагина бандалик қилиб, ундан бошқасини тарк қилсангизлар бўлмайдими?
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
يُدَبِّرُ ٱلۡأَمۡرَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ ثُمَّ يَعۡرُجُ إِلَيۡهِ فِي يَوۡمٖ كَانَ مِقۡدَارُهُۥٓ أَلۡفَ سَنَةٖ مِّمَّا تَعُدُّونَ
Аллоҳ таоло осмонлардагию ердаги барча махлуқотларни бошқариб, тадбирини қилиб туради. Кейин бу иш, эй инсонлар, сизларнинг шу дунёдаги ҳисобингиз бўйича минг йилга тенг бўлган бир кунда Унинг Ўзига кўтарилур.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
ٱلَّذِيٓ أَحۡسَنَ كُلَّ شَيۡءٍ خَلَقَهُۥۖ وَبَدَأَ خَلۡقَ ٱلۡإِنسَٰنِ مِن طِينٖ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
ثُمَّ جَعَلَ نَسۡلَهُۥ مِن سُلَٰلَةٖ مِّن مَّآءٖ مَّهِينٖ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
ثُمَّ سَوَّىٰهُ وَنَفَخَ فِيهِ مِن رُّوحِهِۦۖ وَجَعَلَ لَكُمُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَٱلۡأَفۡـِٔدَةَۚ قَلِيلٗا مَّا تَشۡكُرُونَ
Кейин инсонни расо яратди ва бир муваккал фариштага буюриб, фаришта унинг ичига Аллоҳнинг Руҳини пуфлади. Эй инсонлар, Аллоҳ сизларга эшитгани қулоқлар, кўргани кўзлар ва фикр юритгани қалблар яратиб берди. Бу неъматларга нақадар оз шукр қиласизлар.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقَالُوٓاْ أَءِذَا ضَلَلۡنَا فِي ٱلۡأَرۡضِ أَءِنَّا لَفِي خَلۡقٖ جَدِيدِۭۚ بَلۡ هُم بِلِقَآءِ رَبِّهِمۡ كَٰفِرُونَ
Қайта тирилишни ёлғон дейдиган мушриклар: "Ўлиб, ер остида тупроққа айланиб кетганимиздан кейин яна қайта тирилар эканмизми, бу ақлга сиғмайди-ку", дедилар. Йўқ! Улар аслида қайта тирилишга ишонмайдиган, уни инкор қиладиган бадбахтлардир.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
۞ قُلۡ يَتَوَفَّىٰكُم مَّلَكُ ٱلۡمَوۡتِ ٱلَّذِي وُكِّلَ بِكُمۡ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُمۡ تُرۡجَعُونَ
Эй Пайғамбар, анави қайта тирилишни инкор қиладиган мушрикларга айтинг: "Сизларга вакил қилинган фаришта жонингизни олади. Кейин Қиёмат куни ҳисоб-китоб ҳамда жазо ёки мукофот учун ёлғиз Аллоҳга қайтариласизлар".
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
بۇ بەتتىكى ئايەتلەردىن ئېلىنغان مەزمۇنلار:
• الحكمة من بعثة الرسل أن يهدوا أقوامهم إلى الصراط المستقيم.
• ثبوت صفة الاستواء لله من غير تشبيه ولا تمثيل.
وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذِ ٱلۡمُجۡرِمُونَ نَاكِسُواْ رُءُوسِهِمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ رَبَّنَآ أَبۡصَرۡنَا وَسَمِعۡنَا فَٱرۡجِعۡنَا نَعۡمَلۡ صَٰلِحًا إِنَّا مُوقِنُونَ
Қиёмат куни гуноҳкорлар хор-зор бўлиб, бошларини эгиб, шармандаликни ҳис этиб: "Парвардигоро, қайта тирилишни ёлғон дегандик, мана, кўрдик, эшитдик, Сенинг ҳузурингдан пайғамбарлар олиб келган хабарлар рост экан, бизни дунё ҳаётига қайтар, яхши амаллар қиламиз, энди қайта тирилиш ҳақ эканига аниқ ишондик", деб қолишларини бир кўрсангиз эди.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَوۡ شِئۡنَا لَأٓتَيۡنَا كُلَّ نَفۡسٍ هُدَىٰهَا وَلَٰكِنۡ حَقَّ ٱلۡقَوۡلُ مِنِّي لَأَمۡلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ أَجۡمَعِينَ
Агар истасак, ҳар бир жонга рушду ҳидоятини, тавфиқини бериб қўйган бўлар эдик. Лекин Мен тарафимдан адолат ва ҳикмат ўлароқ: "Қиёмат куни жаҳаннамни кофир инсу жинлар билан тўлдираман, чунки улар иймон ва тўғри йўл қолиб, куфру залолатни танладилар", деган гап ҳақ бўлди.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَذُوقُواْ بِمَا نَسِيتُمۡ لِقَآءَ يَوۡمِكُمۡ هَٰذَآ إِنَّا نَسِينَٰكُمۡۖ وَذُوقُواْ عَذَابَ ٱلۡخُلۡدِ بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Уларга Қиёмат куни қаттиқ зарда билан шундай дейилади: "Дунё ҳаётида Қиёмат куни Аллоҳ билан бўладиган учрашувни унутганингиз туфайли азобни тотинглар! Биз ҳам сизларни тарк қилиб, азобу уқубатга ташлаб қўямиз. Азоб чекаётганингизга парво қилмаймиз. Ўша дунёда гуноҳлар содир этганингиз туфайли, мана энди туганмас, мангу азобни тотинглар!
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
إِنَّمَا يُؤۡمِنُ بِـَٔايَٰتِنَا ٱلَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُواْ بِهَا خَرُّواْۤ سُجَّدٗاۤ وَسَبَّحُواْ بِحَمۡدِ رَبِّهِمۡ وَهُمۡ لَا يَسۡتَكۡبِرُونَ۩
Бизнинг пайғамбарга нозил қилган оятларимизга насиҳат қилинганда саждага йиқиладиган, ҳамду тасбеҳлар айтадиган, ибодат қилишдан ҳам, сажда қилишдан ҳам мутакаббирлик қилмайдиган бандаларгина иймон келтирадлир.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
تَتَجَافَىٰ جُنُوبُهُمۡ عَنِ ٱلۡمَضَاجِعِ يَدۡعُونَ رَبَّهُمۡ خَوۡفٗا وَطَمَعٗا وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ
Ёнлари ётоқларидан йироқ бўлур. Яъни, ётган жойларидан туриб, кечани Аллоҳга юзланиш билан бедор ўтказадилар. Намозлар ўқиб, дуолар қиладилар. Аллоҳнинг азобидан қўрқадилар, раҳматидан умидвор бўладилар. Биз уларга берган мол-дунёдан Аллоҳ йўлида сарф этадилар.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَلَا تَعۡلَمُ نَفۡسٞ مَّآ أُخۡفِيَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعۡيُنٖ جَزَآءَۢ بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Ҳеч бир жон шу дунёда қилиб ўтган яхши амалларига мукофот сифатида унга тайёрлаб қўйилган қандай неъматлар борлигини билмайди. Бу шундай буюк мукофотки, уни Аллоҳдан ўзга ҳеч ким билмайди.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
أَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَلَهُمۡ جَنَّٰتُ ٱلۡمَأۡوَىٰ نُزُلَۢا بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Аллоҳга иймон келтириб, яхши ишларни қилганларга тайёрлаб қўйилган мукофот эса жаннатлардир. Шу дунёда қилиб ўтган яхши амаллари учун Аллоҳ тарафидан берилган бу неъмат ичида абадий қоладилар.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَأَمَّا ٱلَّذِينَ فَسَقُواْ فَمَأۡوَىٰهُمُ ٱلنَّارُۖ كُلَّمَآ أَرَادُوٓاْ أَن يَخۡرُجُواْ مِنۡهَآ أُعِيدُواْ فِيهَا وَقِيلَ لَهُمۡ ذُوقُواْ عَذَابَ ٱلنَّارِ ٱلَّذِي كُنتُم بِهِۦ تُكَذِّبُونَ
Куфру маъсиятлар ила Аллоҳга итоатсизлик қилганларга эса Қиёмат куни тайёрлаб қўйилган жой дўзах бўлади. Унда абадий қоладилар. Қачон ундан чиқмоқчи бўлсалар, унга яна қайтариладилар ва уларга шундай дейилади: "Дўзах азобини тотинглар. Пайғамбарларингиз ундан огоҳлантирган пайтида қулоқ солмасдан, уни ёлғон, деган эдингиз".
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَنُذِيقَنَّهُم مِّنَ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡأَدۡنَىٰ دُونَ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡأَكۡبَرِ لَعَلَّهُمۡ يَرۡجِعُونَ
Анави ҳақни тан олмайдиган ва Аллоҳга итоатсизлик қиладиган бадбахтларга Қиёматдаги улуғ азобдан олдин шу дунёнинг ўзида бало ва машаққатларни тотдирамиз. Шоядки, тавба қилиб, итоат қилишга қайтсалар.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن ذُكِّرَ بِـَٔايَٰتِ رَبِّهِۦ ثُمَّ أَعۡرَضَ عَنۡهَآۚ إِنَّا مِنَ ٱلۡمُجۡرِمِينَ مُنتَقِمُونَ
Аллоҳнинг оятлари билан насиҳат қилинганда унга қулоқ солмасдан, юз ўгириб кетган одамдан кўра золимроқ одам йўқ. Биз Аллоҳнинг оятларидан юз ўгириб, куфру маъсиятлар лойига ботган бадбахтлардан албатта интиқом олурмиз.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ فَلَا تَكُن فِي مِرۡيَةٖ مِّن لِّقَآئِهِۦۖ وَجَعَلۡنَٰهُ هُدٗى لِّبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ
Мусога Тавротни бердик. Эй Пайғамбар, меърож кечаси Мусо билан учрашганингизга шубҳа қила кўрманг. Унга нозил қилинган китобни Бани Исроилга ҳидоят қилиб бердик.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَجَعَلۡنَا مِنۡهُمۡ أَئِمَّةٗ يَهۡدُونَ بِأَمۡرِنَا لَمَّا صَبَرُواْۖ وَكَانُواْ بِـَٔايَٰتِنَا يُوقِنُونَ
Бани Исроил Аллоҳнинг буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ҳамда даъват йўлидаги машаққатларга сабр қилгач, улар орасидан Бизнинг изнимиз ва қўлловимиз ила одамларни ҳақ йўлга бошлайдиган пешволарни етиштириб чиқардик. Улар пайғамбарларига нозил қилинган Аллоҳнинг оятларини қатъий тасдиқлардилар, уларга аниқ ишонардилар.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَفۡصِلُ بَيۡنَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخۡتَلِفُونَ
Эй Пайғамбар, улар шу дунёда қандай ишларда ихтилоф қилган бўлсалар, Қиёмат куни Парвардигорингизнинг Ўзи ўшаларни ажрим қилади. Ҳақнинг ҳақлигини, ботилнинг ботиллигини аниқлаб, ҳаммасига жазо ёки мукофотини беради.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
أَوَلَمۡ يَهۡدِ لَهُمۡ كَمۡ أَهۡلَكۡنَا مِن قَبۡلِهِم مِّنَ ٱلۡقُرُونِ يَمۡشُونَ فِي مَسَٰكِنِهِمۡۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٍۚ أَفَلَا يَسۡمَعُونَ
Кўрмаяптилармики, улардан олдин қанча авлодларни, умматларни ҳалок этдик? Мана, улар ўшаларнинг уй-жойларида юрибдилар-ку? Ибрат олмайдиларми? Ўша авлодларнинг куфру маъсиятлар туфайли ҳалокатга учрашида Аллоҳ тарафидан юборилган пайғамбарлар ҳақ эканига белгилар бор. Шундай экан, Аллоҳнинг оятларига қулоқ солиб, кўзларини очмайдиларми?
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
أَوَلَمۡ يَرَوۡاْ أَنَّا نَسُوقُ ٱلۡمَآءَ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ ٱلۡجُرُزِ فَنُخۡرِجُ بِهِۦ زَرۡعٗا تَأۡكُلُ مِنۡهُ أَنۡعَٰمُهُمۡ وَأَنفُسُهُمۡۚ أَفَلَا يُبۡصِرُونَ
Қайта тирилишни ёлғон деяётган анави бадбахтлар Бизнинг қуруқ ерга сув ҳайдаб, шу билан уларнинг ўзлари ҳам, туялари, сигирлари, қўйлари ҳам озуқаланадиган ўсимликларни чиқариб қўйганимизни кўрмайдиларми? Кўзларини очмайдиларми? Қуруқ ерга жон ато этган Зот ўликларни қайта тирилтира олади.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَيَقُولُونَ مَتَىٰ هَٰذَا ٱلۡفَتۡحُ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Қайта тирилишни инкор қиладиганлар тезроқ азоб келишини талаб қилиб: "Ўша сизлар айтаётган Қиёмат, биз билан сизлар орангизда чиқариладиган ҳукм, бизнинг дўзахга, сизларнинг эса жаннатга равона бўлишингиз қачон рўй беради", дейдилар.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قُلۡ يَوۡمَ ٱلۡفَتۡحِ لَا يَنفَعُ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِيمَٰنُهُمۡ وَلَا هُمۡ يُنظَرُونَ
Эй Пайғамбар, уларга айтинг: "Бу ваъда Қиёмат кунидир. У кунда бандалар орасида узил-кесил ажрим қилинур. Шу дунёда куфр келтирган кимсаларга у дунёда иймон келтиришлари фойда бермайди. Уларга тавба қилиб олишлари учун муҳлат ҳам берилмайди.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.