Ibisobanuro by'amagambo Isura Sajdat (Ukubama) - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - ububiko bwa qor'an yejejwe

Сажда сураси

Impamvu y'isura:

بيان حقيقة الخلق وأحوال الإنسان في الدنيا والآخرة.

Яратилиш моҳияти ҳамда одамларнинг дунё ва охиратдаги аҳволлари баёни.

---

Umurongo: 1

الٓمٓ

Бу ҳарфлар тафсири ҳақида "Бақара" сурасининг бошланишида айтиб ўтдик.

Umurongo: 2

تَنزِيلُ ٱلۡكِتَٰبِ لَا رَيۡبَ فِيهِ مِن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Муҳаммад алайҳиссаломга нозил қилинган бу Қуръон оламлар Парвардигори тарафидандир. Шундай эканига заррача шак-шубҳа йўқ.

Umurongo: 3

أَمۡ يَقُولُونَ ٱفۡتَرَىٰهُۚ بَلۡ هُوَ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّكَ لِتُنذِرَ قَوۡمٗا مَّآ أَتَىٰهُم مِّن نَّذِيرٖ مِّن قَبۡلِكَ لَعَلَّهُمۡ يَهۡتَدُونَ

Анави кофирлар: "Уни Муҳаммаднинг ўзи тўқиган", дейишади. Лекин иш улар ўйлагандек эмас. Қуръон заррача шак-шубҳа аралашмаган ҳақдир. Эй Пайғамбар, у сизга Аллоҳнинг азобидан огоҳлантирадиган бир пайғамбар келмаган қавмни огоҳлантиришингиз учун Парвардигорингиз тарафидан нозил қилинган. Шоядки, улар ҳақ йўлга ҳидоят топиб, унга эргашсалар, унинг кўрсатмаларига амал қилсалар.

Umurongo: 4

ٱللَّهُ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَيۡنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٖ ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰ عَلَى ٱلۡعَرۡشِۖ مَا لَكُم مِّن دُونِهِۦ مِن وَلِيّٖ وَلَا شَفِيعٍۚ أَفَلَا تَتَذَكَّرُونَ

Аллоҳ шундай Зотки, осмонлару ерни ва улар орасидаги нарсаларни олти кунда яратди. Аслида уларни бир кўз юмиб очгунча яратиб қўйишга ҳам Қодир. Кейин Ўзининг улуғлигига лойиқ бўлган бир тарзда Аршга кўтарилди. Эй одамлар, сизлар учун Ундан ўзга сизларни бошқарадиган бирон бошқарувчи ҳам, сизларни жазодан қутқариб оладиган бирон шафоатчи ҳам йўқдир. Шундай экан, ақлингизни ишлатиб, сизларни яратган Алоҳгагина бандалик қилиб, ундан бошқасини тарк қилсангизлар бўлмайдими?

Umurongo: 5

يُدَبِّرُ ٱلۡأَمۡرَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ ثُمَّ يَعۡرُجُ إِلَيۡهِ فِي يَوۡمٖ كَانَ مِقۡدَارُهُۥٓ أَلۡفَ سَنَةٖ مِّمَّا تَعُدُّونَ

Аллоҳ таоло осмонлардагию ердаги барча махлуқотларни бошқариб, тадбирини қилиб туради. Кейин бу иш, эй инсонлар, сизларнинг шу дунёдаги ҳисобингиз бўйича минг йилга тенг бўлган бир кунда Унинг Ўзига кўтарилур.

Umurongo: 6

ذَٰلِكَ عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ

Ҳамма нарсанинг тадбирини қилиб турадиган Аллоҳ ғойибни ҳам, ҳозирни ҳам биладиган, бирон нарса Ундан яширин қола олмайдиган, ҳаммадан ғолиб Азиз, душманларидан қасос оладиган, мўмин бандаларига эса Меҳрибон Зотдир.

Umurongo: 7

ٱلَّذِيٓ أَحۡسَنَ كُلَّ شَيۡءٍ خَلَقَهُۥۖ وَبَدَأَ خَلۡقَ ٱلۡإِنسَٰنِ مِن طِينٖ

Ки, ҳамма нарсани чиройли қилиб яратди. Инсонни дастлаб йўқдан бор қилганида уни лойдан яратди.

Umurongo: 8

ثُمَّ جَعَلَ نَسۡلَهُۥ مِن سُلَٰلَةٖ مِّن مَّآءٖ مَّهِينٖ

Кейин унинг наслини сизиб чиқадиган бир арзимас сувдан - манийдан тараладиган қилиб қўйди.

Umurongo: 9

ثُمَّ سَوَّىٰهُ وَنَفَخَ فِيهِ مِن رُّوحِهِۦۖ وَجَعَلَ لَكُمُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَٱلۡأَفۡـِٔدَةَۚ قَلِيلٗا مَّا تَشۡكُرُونَ

Кейин инсонни расо яратди ва бир муваккал фариштага буюриб, фаришта унинг ичига Аллоҳнинг Руҳини пуфлади. Эй инсонлар, Аллоҳ сизларга эшитгани қулоқлар, кўргани кўзлар ва фикр юритгани қалблар яратиб берди. Бу неъматларга нақадар оз шукр қиласизлар.

Umurongo: 10

وَقَالُوٓاْ أَءِذَا ضَلَلۡنَا فِي ٱلۡأَرۡضِ أَءِنَّا لَفِي خَلۡقٖ جَدِيدِۭۚ بَلۡ هُم بِلِقَآءِ رَبِّهِمۡ كَٰفِرُونَ

Қайта тирилишни ёлғон дейдиган мушриклар: "Ўлиб, ер остида тупроққа айланиб кетганимиздан кейин яна қайта тирилар эканмизми, бу ақлга сиғмайди-ку", дедилар. Йўқ! Улар аслида қайта тирилишга ишонмайдиган, уни инкор қиладиган бадбахтлардир.

Umurongo: 11

۞ قُلۡ يَتَوَفَّىٰكُم مَّلَكُ ٱلۡمَوۡتِ ٱلَّذِي وُكِّلَ بِكُمۡ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُمۡ تُرۡجَعُونَ

Эй Пайғамбар, анави қайта тирилишни инкор қиладиган мушрикларга айтинг: "Сизларга вакил қилинган фаришта жонингизни олади. Кейин Қиёмат куни ҳисоб-китоб ҳамда жазо ёки мукофот учун ёлғиз Аллоҳга қайтариласизлар".

Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:

• الحكمة من بعثة الرسل أن يهدوا أقوامهم إلى الصراط المستقيم.

Пайғамбарлар юборилишидаги ҳикмат шуки, улар ўз қавмларини тўғри йўлга бошлайдилар.

• ثبوت صفة الاستواء لله من غير تشبيه ولا تمثيل.

Аллоҳнинг ташбеҳ ва тамсилсиз кўтарилиш сифати ўз исботини топиб турибди.

• استبعاد المشركين للبعث مع وضوح الأدلة عليه.

Гарчи далиллар очиқ кўриниб турган бўлса-да, мушриклар қайта тирилишни ақлга сиғмайдиган иш, деб биладилар.

Umurongo: 12

وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذِ ٱلۡمُجۡرِمُونَ نَاكِسُواْ رُءُوسِهِمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ رَبَّنَآ أَبۡصَرۡنَا وَسَمِعۡنَا فَٱرۡجِعۡنَا نَعۡمَلۡ صَٰلِحًا إِنَّا مُوقِنُونَ

Қиёмат куни гуноҳкорлар хор-зор бўлиб, бошларини эгиб, шармандаликни ҳис этиб: "Парвардигоро, қайта тирилишни ёлғон дегандик, мана, кўрдик, эшитдик, Сенинг ҳузурингдан пайғамбарлар олиб келган хабарлар рост экан, бизни дунё ҳаётига қайтар, яхши амаллар қиламиз, энди қайта тирилиш ҳақ эканига аниқ ишондик", деб қолишларини бир кўрсангиз эди.

Umurongo: 13

وَلَوۡ شِئۡنَا لَأٓتَيۡنَا كُلَّ نَفۡسٍ هُدَىٰهَا وَلَٰكِنۡ حَقَّ ٱلۡقَوۡلُ مِنِّي لَأَمۡلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ أَجۡمَعِينَ

Агар истасак, ҳар бир жонга рушду ҳидоятини, тавфиқини бериб қўйган бўлар эдик. Лекин Мен тарафимдан адолат ва ҳикмат ўлароқ: "Қиёмат куни жаҳаннамни кофир инсу жинлар билан тўлдираман, чунки улар иймон ва тўғри йўл қолиб, куфру залолатни танладилар", деган гап ҳақ бўлди.

Umurongo: 14

فَذُوقُواْ بِمَا نَسِيتُمۡ لِقَآءَ يَوۡمِكُمۡ هَٰذَآ إِنَّا نَسِينَٰكُمۡۖ وَذُوقُواْ عَذَابَ ٱلۡخُلۡدِ بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ

Уларга Қиёмат куни қаттиқ зарда билан шундай дейилади: "Дунё ҳаётида Қиёмат куни Аллоҳ билан бўладиган учрашувни унутганингиз туфайли азобни тотинглар! Биз ҳам сизларни тарк қилиб, азобу уқубатга ташлаб қўямиз. Азоб чекаётганингизга парво қилмаймиз. Ўша дунёда гуноҳлар содир этганингиз туфайли, мана энди туганмас, мангу азобни тотинглар!

Umurongo: 15

إِنَّمَا يُؤۡمِنُ بِـَٔايَٰتِنَا ٱلَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُواْ بِهَا خَرُّواْۤ سُجَّدٗاۤ وَسَبَّحُواْ بِحَمۡدِ رَبِّهِمۡ وَهُمۡ لَا يَسۡتَكۡبِرُونَ۩

Бизнинг пайғамбарга нозил қилган оятларимизга насиҳат қилинганда саждага йиқиладиган, ҳамду тасбеҳлар айтадиган, ибодат қилишдан ҳам, сажда қилишдан ҳам мутакаббирлик қилмайдиган бандаларгина иймон келтирадлир.

Umurongo: 16

تَتَجَافَىٰ جُنُوبُهُمۡ عَنِ ٱلۡمَضَاجِعِ يَدۡعُونَ رَبَّهُمۡ خَوۡفٗا وَطَمَعٗا وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ

Ёнлари ётоқларидан йироқ бўлур. Яъни, ётган жойларидан туриб, кечани Аллоҳга юзланиш билан бедор ўтказадилар. Намозлар ўқиб, дуолар қиладилар. Аллоҳнинг азобидан қўрқадилар, раҳматидан умидвор бўладилар. Биз уларга берган мол-дунёдан Аллоҳ йўлида сарф этадилар.

Umurongo: 17

فَلَا تَعۡلَمُ نَفۡسٞ مَّآ أُخۡفِيَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعۡيُنٖ جَزَآءَۢ بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ

Ҳеч бир жон шу дунёда қилиб ўтган яхши амалларига мукофот сифатида унга тайёрлаб қўйилган қандай неъматлар борлигини билмайди. Бу шундай буюк мукофотки, уни Аллоҳдан ўзга ҳеч ким билмайди.

Umurongo: 18

أَفَمَن كَانَ مُؤۡمِنٗا كَمَن كَانَ فَاسِقٗاۚ لَّا يَسۡتَوُۥنَ

Аллоҳга иймон келтириб, У Зотнинг буйруқларини бажарадиган ва тақиқларидан тийиладиган кимса У Зотга итоатсизлик қиладиган кимса кабими? Асло! Бу иккиси Аллоҳнинг наздида баробар бўлмас.

Umurongo: 19

أَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَلَهُمۡ جَنَّٰتُ ٱلۡمَأۡوَىٰ نُزُلَۢا بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ

Аллоҳга иймон келтириб, яхши ишларни қилганларга тайёрлаб қўйилган мукофот эса жаннатлардир. Шу дунёда қилиб ўтган яхши амаллари учун Аллоҳ тарафидан берилган бу неъмат ичида абадий қоладилар.

Umurongo: 20

وَأَمَّا ٱلَّذِينَ فَسَقُواْ فَمَأۡوَىٰهُمُ ٱلنَّارُۖ كُلَّمَآ أَرَادُوٓاْ أَن يَخۡرُجُواْ مِنۡهَآ أُعِيدُواْ فِيهَا وَقِيلَ لَهُمۡ ذُوقُواْ عَذَابَ ٱلنَّارِ ٱلَّذِي كُنتُم بِهِۦ تُكَذِّبُونَ

Куфру маъсиятлар ила Аллоҳга итоатсизлик қилганларга эса Қиёмат куни тайёрлаб қўйилган жой дўзах бўлади. Унда абадий қоладилар. Қачон ундан чиқмоқчи бўлсалар, унга яна қайтариладилар ва уларга шундай дейилади: "Дўзах азобини тотинглар. Пайғамбарларингиз ундан огоҳлантирган пайтида қулоқ солмасдан, уни ёлғон, деган эдингиз".

Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:

• إيمان الكفار يوم القيامة لا ينفعهم؛ لأنها دار جزاء لا دار عمل.

Қиёмат куни кофирларнинг иймон келтиришидан фойда йўқ. Чунки охират амал диёри эмас, жазо ёки мукофот диёридир.

• خطر الغفلة عن لقاء الله يوم القيامة.

Қиёмат куни Аллоҳ билан бўладиган учрашувдан ғафлатда қолиш нақадар хатарли.

• مِن هدي المؤمنين قيام الليل.

Мўмин ҳидоят топганининг бир кўриниши кечаси бедор бўлиб, намоз ўқишидир.

Umurongo: 21

وَلَنُذِيقَنَّهُم مِّنَ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡأَدۡنَىٰ دُونَ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡأَكۡبَرِ لَعَلَّهُمۡ يَرۡجِعُونَ

Анави ҳақни тан олмайдиган ва Аллоҳга итоатсизлик қиладиган бадбахтларга Қиёматдаги улуғ азобдан олдин шу дунёнинг ўзида бало ва машаққатларни тотдирамиз. Шоядки, тавба қилиб, итоат қилишга қайтсалар.

Umurongo: 22

وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن ذُكِّرَ بِـَٔايَٰتِ رَبِّهِۦ ثُمَّ أَعۡرَضَ عَنۡهَآۚ إِنَّا مِنَ ٱلۡمُجۡرِمِينَ مُنتَقِمُونَ

Аллоҳнинг оятлари билан насиҳат қилинганда унга қулоқ солмасдан, юз ўгириб кетган одамдан кўра золимроқ одам йўқ. Биз Аллоҳнинг оятларидан юз ўгириб, куфру маъсиятлар лойига ботган бадбахтлардан албатта интиқом олурмиз.

Umurongo: 23

وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ فَلَا تَكُن فِي مِرۡيَةٖ مِّن لِّقَآئِهِۦۖ وَجَعَلۡنَٰهُ هُدٗى لِّبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ

Мусога Тавротни бердик. Эй Пайғамбар, меърож кечаси Мусо билан учрашганингизга шубҳа қила кўрманг. Унга нозил қилинган китобни Бани Исроилга ҳидоят қилиб бердик.

Umurongo: 24

وَجَعَلۡنَا مِنۡهُمۡ أَئِمَّةٗ يَهۡدُونَ بِأَمۡرِنَا لَمَّا صَبَرُواْۖ وَكَانُواْ بِـَٔايَٰتِنَا يُوقِنُونَ

Бани Исроил Аллоҳнинг буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ҳамда даъват йўлидаги машаққатларга сабр қилгач, улар орасидан Бизнинг изнимиз ва қўлловимиз ила одамларни ҳақ йўлга бошлайдиган пешволарни етиштириб чиқардик. Улар пайғамбарларига нозил қилинган Аллоҳнинг оятларини қатъий тасдиқлардилар, уларга аниқ ишонардилар.

Umurongo: 25

إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَفۡصِلُ بَيۡنَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخۡتَلِفُونَ

Эй Пайғамбар, улар шу дунёда қандай ишларда ихтилоф қилган бўлсалар, Қиёмат куни Парвардигорингизнинг Ўзи ўшаларни ажрим қилади. Ҳақнинг ҳақлигини, ботилнинг ботиллигини аниқлаб, ҳаммасига жазо ёки мукофотини беради.

Umurongo: 26

أَوَلَمۡ يَهۡدِ لَهُمۡ كَمۡ أَهۡلَكۡنَا مِن قَبۡلِهِم مِّنَ ٱلۡقُرُونِ يَمۡشُونَ فِي مَسَٰكِنِهِمۡۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٍۚ أَفَلَا يَسۡمَعُونَ

Кўрмаяптилармики, улардан олдин қанча авлодларни, умматларни ҳалок этдик? Мана, улар ўшаларнинг уй-жойларида юрибдилар-ку? Ибрат олмайдиларми? Ўша авлодларнинг куфру маъсиятлар туфайли ҳалокатга учрашида Аллоҳ тарафидан юборилган пайғамбарлар ҳақ эканига белгилар бор. Шундай экан, Аллоҳнинг оятларига қулоқ солиб, кўзларини очмайдиларми?

Umurongo: 27

أَوَلَمۡ يَرَوۡاْ أَنَّا نَسُوقُ ٱلۡمَآءَ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ ٱلۡجُرُزِ فَنُخۡرِجُ بِهِۦ زَرۡعٗا تَأۡكُلُ مِنۡهُ أَنۡعَٰمُهُمۡ وَأَنفُسُهُمۡۚ أَفَلَا يُبۡصِرُونَ

Қайта тирилишни ёлғон деяётган анави бадбахтлар Бизнинг қуруқ ерга сув ҳайдаб, шу билан уларнинг ўзлари ҳам, туялари, сигирлари, қўйлари ҳам озуқаланадиган ўсимликларни чиқариб қўйганимизни кўрмайдиларми? Кўзларини очмайдиларми? Қуруқ ерга жон ато этган Зот ўликларни қайта тирилтира олади.

Umurongo: 28

وَيَقُولُونَ مَتَىٰ هَٰذَا ٱلۡفَتۡحُ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ

Қайта тирилишни инкор қиладиганлар тезроқ азоб келишини талаб қилиб: "Ўша сизлар айтаётган Қиёмат, биз билан сизлар орангизда чиқариладиган ҳукм, бизнинг дўзахга, сизларнинг эса жаннатга равона бўлишингиз қачон рўй беради", дейдилар.

Umurongo: 29

قُلۡ يَوۡمَ ٱلۡفَتۡحِ لَا يَنفَعُ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِيمَٰنُهُمۡ وَلَا هُمۡ يُنظَرُونَ

Эй Пайғамбар, уларга айтинг: "Бу ваъда Қиёмат кунидир. У кунда бандалар орасида узил-кесил ажрим қилинур. Шу дунёда куфр келтирган кимсаларга у дунёда иймон келтиришлари фойда бермайди. Уларга тавба қилиб олишлари учун муҳлат ҳам берилмайди.

Umurongo: 30

فَأَعۡرِضۡ عَنۡهُمۡ وَٱنتَظِرۡ إِنَّهُم مُّنتَظِرُونَ

Эй Пайғамбар, залолат ботқоғига ботган у бадбахтлардан юз ўгиринг. Уларнинг бошига қандай балолар ёғилишини кутиб туринг. Улар ҳам ўша азобни кутиб тургувчилардир.

Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:

• عذاب الكافر في الدنيا وسيلة لتوبته.

Кофирнинг шу дунёда жазога йўлиқиши уни тавба қилишга олиб бормоғи лозим.

• ثبوت اللقاء بين نبينا صلى الله عليه وسلم وموسى عليه السلام ليلة الإسراء والمعراج.

Оятларда меърож кечаси пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом билан Мусо алайҳиссаломнинг учрашишлари ўз исботини топиб турибди.

• الصبر واليقين صفتا أهل الإمامة في الدين.

Сабр ва аниқ ишонч диний пешволар сифатларидир.