Prijevod značenja Sura El-Hadždž - Prijevod na perzijski jezik - Tefsir od es-Sa'dija - Broj stranice 340 - Enciklopedija Kur'ana

Ajet: 65

اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّٰهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَّا فِی الْاَرْضِ وَالْفُلْكَ تَجْرِیْ فِی الْبَحْرِ بِاَمْرِهٖ ؕ— وَیُمْسِكُ السَّمَآءَ اَنْ تَقَعَ عَلَی الْاَرْضِ اِلَّا بِاِذْنِهٖ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوْفٌ رَّحِیْمٌ ۟

آیا با چشم سر و دل، نعمت فراگیر و فراوان پروردگارت را مشاهده نکرده‌ای که ﴿أَنَّ ٱللَّهَ سَخَّرَ لَكُم مَّا فِي ٱلۡأَرۡضِ﴾ همانا خداوند، حیوانات و گیاهان و جماداتی را که در زمین هستند، فرمانبردارتان نموده است. پس همۀ آنچه در زمین است، فرمانبردار انسان می‌باشد؛ حیوانات مسخر و مطیع انسان‌اند، تا بر آنها سوار شوند و بارهایشان را بر آنها حمل نمایند، و کارهایشان را با کمک آن‌ها انجام دهند، و از گوشت آنها بخورند و انواع استفاده‌ها را از آنها ببرند. و درختان و میوه‌هایش مسخرِ انسان‌اند، از آن تغذیه می‌نمایند، و خداوند به انسان توانایی کاشتن و استفاده کردن از آن را داده است. و معدن‌هایی را مسخر انسان نموده تا آن را استخراج ‌کند و از آن استفاده ‌نماید. ﴿وَٱلۡفُلۡكَ﴾ و کشتی‌ها را برایتان رام و مسخر کرده است، ﴿تَجۡرِي فِي ٱلۡبَحۡرِ﴾ به فرمان او در دریا شناورند، و کالاهای تجاری شما را حمل می‌کنند، و شما را از جایی به جایی دیگری می‌رسانند، و از دریا زیورآلاتی بیرون می‌آورید که می‌پوشید، ﴿وَ﴾ و از جملۀ رحمت و مهربانی‌اش نسبت به شما، این است که او ﴿يُمۡسِكُ ٱلسَّمَآءَ أَن تَقَعَ عَلَى ٱلۡأَرۡضِ﴾ آسمان را نگاه می‌دارد، و نمی‌گذارد بر زمین فرو افتد. پس اگر رحمت و قدرت الهی نبود، آسمان بر زمین می‌افتاد؛ و همۀ آنچه را که بر روی زمین است، هلاک و نابود می‌کرد ﴿إِنَّ ٱللَّهَ يُمۡسِكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ أَن تَزُولَاۚ وَلَئِن زَالَتَآ إِنۡ أَمۡسَكَهُمَا مِنۡ أَحَدٖ مِّنۢ بَعۡدِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ كَانَ حَلِيمًا غَفُورٗا﴾ همانا خداوند آسمان‌ها و زمین را نگاه می‌دارد تا از جای کنده نشوند؛ و چنانچه کنده شوند، کسی جز او نمی‌تواند آنها را نگاه دارد. بی‌گمان او بردبار و آمرزنده است. ﴿إِنَّ ٱللَّهَ بِٱلنَّاسِ لَرَءُوفٞ رَّحِيمٞ﴾ بدون شک، خداوند نسبت به بندگان، بخشایندۀ مهربان است؛ و از پدر و مادرشان و از خودشان نسبت به آنان، مهربان‌تر است. بنابراین برای آنان خیر و خوبی را می‌خواهد، اما انسان‌ها برای خودشان بدی و زیان را می‌طلبند. و از جملۀ رحمت الهی، این است که همۀ این چیزها را برای آنان مسخر و فرمانبردار نموده است.

Ajet: 66

وَهُوَ الَّذِیْۤ اَحْیَاكُمْ ؗ— ثُمَّ یُمِیْتُكُمْ ثُمَّ یُحْیِیْكُمْ ؕ— اِنَّ الْاِنْسَانَ لَكَفُوْرٌ ۟

﴿وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَحۡيَاكُمۡ﴾ و خداوند ذاتی است که شما را زندگی بخشیده، و شما را از عدم و نیستی به وجود آورده است، ﴿ثُمَّ يُمِيتُكُمۡ﴾ و بعد ‌از آنکه شما را زنده گرداند، [دوباره] شما را می‌میراند، ﴿ثُمَّ يُحۡيِيكُمۡ﴾ و پس از مردنتان شما را زنده می‌نماید؛ و نیکوکار را به نیکی‌اش پاداش می‌دهد، و بدکار را به خاطر بدکاری‌اش سزا می‌دهد. ﴿إِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ لَكَفُورٞ﴾ بی‌گمان انسان در برابر نعمت‌های خدا ناسپاس است، و به احسان او اعتراف نمی‌نماید، بلکه چه بسا به رستاخیز و قدرت و توانایی پروردگارش کفر می‌ورزد.

Ajet: 67

لِكُلِّ اُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنْسَكًا هُمْ نَاسِكُوْهُ فَلَا یُنَازِعُنَّكَ فِی الْاَمْرِ وَادْعُ اِلٰی رَبِّكَ ؕ— اِنَّكَ لَعَلٰی هُدًی مُّسْتَقِیْمٍ ۟

خداوند متعال خبر می‌دهد که او برای هر ملتی، آیین و عبادتی را مقرّر داشته است، ﴿مَنسَكًا﴾ به ‌گونه‌ای که در برخی امور با یکدیگر فرق دارند، با اینکه همه از عدل وحکمت او برخوردارند. چنانکه خداوند متعال فرموده است: ﴿لِكُلّٖ جَعَلۡنَا مِنكُمۡ شِرۡعَةٗ وَمِنۡهَاجٗاۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَعَلَكُمۡ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ وَلَٰكِن لِّيَبۡلُوَكُمۡ فِي مَآ ءَاتَىٰكُمۡ﴾ برای هریک از شما، آیین و برنامه‌ای مقرر داشته‌ایم؛ و اگر خداوند می‌خواست، شما را ملت واحدی قرار می‌داد، اما تا شما را، در آنچه به شما داده است، بیازماید. ﴿هُمۡ نَاسِكُوهُ﴾که آنها برابرِ آن آیین عمل می‌کنند. پس نباید بی‌سوادانِ مشرک و جاهل، آشکارا اعتراض کنند؛ زیرا وقتی رسالت پیامبر با دلایل متقن ثابت گردید، همه باید آنچه را که آورده است، بپذیرند و اعتراض نکنند. بنابراین فرمود: ﴿فَلَا يُنَٰزِعُنَّكَ فِي ٱلۡأَمۡرِ﴾ پس نباید دربارۀ این امور با تو ستیز کنند؛ یعنی تکذیب‌کنندگان نباید با تو به مجادله و ستیز بپردازند، و بر آنچه برایشان آورده‌ای، به عقل‌های فاسدشان استناد کرده و اعتراض نمایند. همچنان‌که در رابطه با حلال بودنِ حیوان مرده، بر اساس قیاس فاسدشان منازعه و مجادله نمودند و گفتند: «از حیوان مرداری که خود کشته‌اید، می‌خورید؛ و آنچه را که خداوند کشته است، نمی‌خورید؟!» و مانند اینکه گفتند: ﴿إِنَّمَا ٱلۡبَيۡعُ مِثۡلُ ٱلرِّبَوٰاْ﴾ خرید و فروش، همانندِ رباست. و دیگر اعتراضاتی که لازم نیست برای همۀ آنها جوابی آورده شود، در حالی که آنان اصل رسالت را نمی‌پذیرند درحالی‌که جای هیچ مجادله و اعتراضی نیست؛ چرا که هر سخن جایی دارد، و هر نکته مقامی. پس کسی که اعتراض می‌کند و منکرِ رسالت پیامبر است، اگر می‌پندارد با مجادله راهیاب می‌گردد، به او گفته می‌شود: ما با تو فقط در مورد اثبات رسالت و عدمِ آن سخن می‌گوییم، وگر نه، پافشاری بر نکته‌ای خاص در میان رسالت، بیانگر آن است که مقصد او سرسختی و لجاجت و ناتوان ساختن است. بنابراین خداوند پیامبرش را فرمان داد تا با حکمت و پندِ نیکو به سوی پروردگارش دعوت دهد، و این راه را ادامه دهد، خواه کسانی اعتراض کنند یا نه. و خداوند به وی فرمود: شایسته است که هیچ چیزی، تو را از دعوت کردن دور نکند؛ چون تو ﴿لَعَلَىٰ هُدٗى مُّسۡتَقِيمٖ﴾ بر راه راست هستی، راهی که انسان را به هدف و مقصد می‌رساند، و این راه، شناخت حق و عمل کردن به آن را دربر دارد. پس تو به کارت و به راه خویش اعتماد و یقین داری؛ و این اعتماد و یقین، باعث صلابت تو در انجام فرمان پروردگارت می‌شود. و تو بر چیز مشکوکی قرار نداری؛ و یا سخن دروغی نیاورده‌ای تا همراه با مردم و در راستای تأمین خواسته‌ها و نظرهایشان حرکت کنی؛ و اعتراض آنها، تو را باز ایستادند. خداوند متعال در فرموده‌ای دیگر نیز پیامبر را به همین امر سفارش می‌کند: ﴿فَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۖ إِنَّكَ عَلَى ٱلۡحَقِّ ٱلۡمُبِينِ﴾ پس بر خداوند توکل کن، بی‌گمان تو برحقِ آشکار هستی. فرمودۀ الهی: ﴿إِنَّكَ لَعَلَىٰ هُدٗى مُّسۡتَقِيمٖ﴾ پاسخی است به کسانی که به امور جزئیِ شریعت اعتراض می‌نمایند؛ زیرا همۀ آنچه پیامبر آورده است، هدایت و رهنمون است؛ و هدایت بصیرتی است که آدمی به وسیلۀ آن، در اصول و فروع راهیاب می‌شود؛ و آن مسائلی هستند که خوبی و عدل و حکمتِ آن، با عقل و فطرت سالم شناخته می‌شود؛ و این، با اندیشیدن در جزء جزء آنچه بدان امر شده، و یا از آن نهی به‌عمل آمده است، شناخته می‌شود.

Ajet: 68

وَاِنْ جٰدَلُوْكَ فَقُلِ اللّٰهُ اَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ ۟

بنابراین خداوند او را دستور داد، تا در این حالت، از مجادله با آنها دوری نماید. پس فرمود: ﴿وَإِن جَٰدَلُوكَ فَقُلِ ٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا تَعۡمَلُونَ﴾ و اگر با تو به مجادله پرداختند، بگو: خداوند به آنچه می‌کنید، آگاه‌تر است؛ یعنی اهداف و نیت‌های شما را می‌داند، و شما را بر آن مجازات خواهد کرد، و او ﴿يَحۡكُمُ بَيۡنَكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فِيمَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ﴾ روز قیامت در میان شما، دربارۀ آنچه اختلاف می‌ورزید، داوری می‌کند. پس هرکس بر راه راست باشد، از اهل بهشت است؛ و هر کس از راه راست منحرف گردد، اهل جهنم است. و آنچه که موجب کمال داوری خداوند می‌گردد، این است که آگاهی و شناخت او بیکران است.

Ajet: 69

اَللّٰهُ یَحْكُمُ بَیْنَكُمْ یَوْمَ الْقِیٰمَةِ فِیْمَا كُنْتُمْ فِیْهِ تَخْتَلِفُوْنَ ۟

بنابراین خداوند او را دستور داد، تا در این حالت، از مجادله با آنها دوری نماید. پس فرمود: ﴿وَإِن جَٰدَلُوكَ فَقُلِ ٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا تَعۡمَلُونَ﴾ و اگر با تو به مجادله پرداختند، بگو: خداوند به آنچه می‌کنید، آگاه‌تر است؛ یعنی اهداف و نیت‌های شما را می‌داند، و شما را بر آن مجازات خواهد کرد، و او ﴿يَحۡكُمُ بَيۡنَكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فِيمَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ﴾ روز قیامت در میان شما، دربارۀ آنچه اختلاف می‌ورزید، داوری می‌کند. پس هرکس بر راه راست باشد، از اهل بهشت است؛ و هر کس از راه راست منحرف گردد، اهل جهنم است. و آنچه که موجب کمال داوری خداوند می‌گردد، این است که آگاهی و شناخت او بیکران است.

Ajet: 70

اَلَمْ تَعْلَمْ اَنَّ اللّٰهَ یَعْلَمُ مَا فِی السَّمَآءِ وَالْاَرْضِ ؕ— اِنَّ ذٰلِكَ فِیْ كِتٰبٍ ؕ— اِنَّ ذٰلِكَ عَلَی اللّٰهِ یَسِیْرٌ ۟

بنابراین آگاهی بی‌حد و حصر، و احاطۀ کتابش را بیان نمود و فرمود: ﴿أَلَمۡ تَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا فِي ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾ آیا ندانسته‌ای که خداوند آنچه را در آسمان و زمین است، می‌داند؛ و هیچ چیزی از امور ظاهری و باطنی، کوچک و بزرگ، گذشته و آینده، بر او پوشیده نیست؟! خداوند این علم و آگاهی را -که همۀ آنچه را در آسمان‌ها و زمین است- احاطه نموده، در لوح محفوظ ثبت و ضبط کرده است. وقتی خداوند قلم را آفرید، به او فرمود: بنویس. گفت: چه بنویسم؟ فرمود: همۀ آنچه را که تا روز قیامت انجام می‌شود، بنویس. ﴿إِنَّ ذَٰلِكَ فِي كِتَٰبٍۚ إِنَّ ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرٞ﴾ بی‌گمان این کار برای خداوند آسان و ساده است، گرچه شما نمی‌توانید آن را تصور نمایید، ولی برای خداوند آسان است که علم و دانشِ او همه چیز را فرا بگیرد؛ و آن را در کتابی، مطابق با واقعیت بنویسد.

Ajet: 71

وَیَعْبُدُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مَا لَمْ یُنَزِّلْ بِهٖ سُلْطٰنًا وَّمَا لَیْسَ لَهُمْ بِهٖ عِلْمٌ ؕ— وَمَا لِلظّٰلِمِیْنَ مِنْ نَّصِیْرٍ ۟

خداوند حالات کسانی را که به او شرک می‌ورزند و چیزهایی را با او برابر می‌دارند، بیان کرده و می‌فرماید: دارای زشت‌ترین حالت می‌باشند، و آنها دلیلی بر آنچه کرده‌اند، ندارند. پس به ‌کار خود آگاهی ندارند، بلکه از روی تقلید چنین می‌کنند؛ کارشان تقلید محض است، و آن را از پدران و نیاکان گمراهشان فراگرفته‌اند. گاهی انسان کاری را انجام می‌دهد، اما نمی‌داند دلیلی بر صحت آن وجود دارد یا خیر، ولی در واقع بر صحت آن دلیل هست، اما او نسبت به آن بی‌خبر است. و در اینجا خبر داد که خداوند در این مورد، حجّت و دلیلی نازل نفرموده است؛ یعنی حجتی که بر صحتِ پرستش غیر خدا دلالت نماید و آن را جایز قرار دهد، نازل نفرموده، بلکه دلایل و حجت‌های قاطعی بر فاسد و باطل بودن آن نازل نموده است. سپس ستمکارانشان را که با حق مخالفت می‌ورزند، تهدید نمود و فرمود: ﴿وَمَا لِلظَّٰلِمِينَ مِن نَّصِيرٖ﴾ و ستمکاران هیچ یاوری ندارند که آنها را از عذاب خدا نجات دهد. پس آیا کسانی که نمی‌دانند چکار می‌کنند، قصد پیروی از آیات و هدایت خدایی را دارند، آنگاه که به نزد آنها می‌آید، یا به باطلی که بر آن هستند راضی و خشنود می‌گردند؟! این مطالب را در فرمودۀ خویش بیان کرد و فرمود:

Ajet: 72

وَاِذَا تُتْلٰی عَلَیْهِمْ اٰیٰتُنَا بَیِّنٰتٍ تَعْرِفُ فِیْ وُجُوْهِ الَّذِیْنَ كَفَرُوا الْمُنْكَرَ ؕ— یَكَادُوْنَ یَسْطُوْنَ بِالَّذِیْنَ یَتْلُوْنَ عَلَیْهِمْ اٰیٰتِنَا ؕ— قُلْ اَفَاُنَبِّئُكُمْ بِشَرٍّ مِّنْ ذٰلِكُمْ ؕ— اَلنَّارُ ؕ— وَعَدَهَا اللّٰهُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا ؕ— وَبِئْسَ الْمَصِیْرُ ۟۠

﴿وَإِذَا تُتۡلَىٰ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتُنَا بَيِّنَٰتٖ﴾ و هنگامی که آیاتِ روشن ما بر آنها خوانده ‌شود -که آیات بزرگ الهی، در بر گیرندۀ حق، و روشنگرِ حقیقت از باطل می‌باشند- به آن توجه نمی‌کنند، ﴿تَعۡرِفُ فِي وُجُوهِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ٱلۡمُنكَرَ﴾ و ناخوشی را در چهرۀ کافران می‌بینی؛ و چون از آن نفرت دارند، اخم و تخم و آثارِ خشم و کینه در چهره‌هایشان هویدا است. ﴿يَكَادُونَ يَسۡطُونَ بِٱلَّذِينَ يَتۡلُونَ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِنَا﴾ بلکه نزدیک است به کسانی حمله‌ور شوند که آیات ما را بر آنان می‌خوانند؛ یعنی نزدیک است از شدت نفرت و دشمنی با حق، به کشتن و زدن آنها اقدام نمایند. پس این است حالتِ بدِ کافران، و شر آنان بسیار فراوان است؛ ولی شر بزرگ‌تر، حالت و سرانجام آنهاست که به آن دچار می‌شوند، بنابراین فرمود: ﴿قُلۡ أَفَأُنَبِّئُكُم بِشَرّٖ مِّن ذَٰلِكُمُۚ ٱلنَّارُ وَعَدَهَا ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ﴾ بگو: «آیا شما را به بدتر از آن خبر دهم؟ آن آتش دوزخ است که خداوند به کافران وعده داده است، و بد سرانجامی است!» و شر و بدی جهنم، پایان ناپذیر است؛ و بر ناگواری و زشتی آن همواره اضافه می‌شود.