ترجمهٔ معانی قرآن کریم - الترجمة البشتوية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - لیست ترجمه ها
الأنعام
از اهداف این سوره:
تقرير عقيدة التوحيد والرد على ضلالات المشركين.
اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِیْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ وَجَعَلَ الظُّلُمٰتِ وَالنُّوْرَ ؕ۬— ثُمَّ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا بِرَبِّهِمْ یَعْدِلُوْنَ ۟
پر مطلقه بشپړتيا یادول او لوړو ښېګڼو د محبت سره ستاينه يوازې هغه الله لره ثابت دي چې پرته له مخکينۍ بېلګې يې آسمانونه او ځمکه پيداکړي دي، په يو بل پسې راتلونکې شپه او ورځ يې پيداکړي دي، چې شپه يې تیاره کړې او ورځ يې رڼا ګرځولې ده او له دې سره چې کومو کسانو کفر کړی، هغوی ورسره بل څوک برابروي او شريک ور لره نیسي.
تفسیرهای عربی:
هُوَ الَّذِیْ خَلَقَكُمْ مِّنْ طِیْنٍ ثُمَّ قَضٰۤی اَجَلًا ؕ— وَاَجَلٌ مُّسَمًّی عِنْدَهٗ ثُمَّ اَنْتُمْ تَمْتَرُوْنَ ۟
هغه پاک ذات دی چې تاسو یې پیداکړي یاست –ای خلکو- د خټې نه کله چې یې ستاسو پلار ادم –علیه السلام- د هغې نه پیدا کړ، بیا الله تعالی په ځمکه کې ستاسو د پاتې کیدلو لپاره نیټه مقرره کړې، او د قیامت په ورځ ستاسو د بیا ژوندي کولو لپاره یې بله نیټه مقرر کړي چې نه پوهیږي په هغې باندې مګر یواځې همغه، بیا تاسو شک کوئ د هغه په قدرت کې په بیا ژوندي کولو باندې.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ اللّٰهُ فِی السَّمٰوٰتِ وَفِی الْاَرْضِ ؕ— یَعْلَمُ سِرَّكُمْ وَجَهْرَكُمْ وَیَعْلَمُ مَا تَكْسِبُوْنَ ۟
او هغه الله تعالی مستحق د عبادت دی په رښتیا سره په اسمانونو او ځمکه کې، نه پټیږي په هغه باندې هیڅ شی، نو هغه ذات پوهیږي په هغه څه چې تاسو یې پټوئ د نیتونو، ویناګانو او کارونو څخه، او پوهیږي په هغه چې تاسو یې ښکاره کوئ د دې نه، او خامخا به درله پرې بدله درکوي.
تفسیرهای عربی:
وَمَا تَاْتِیْهِمْ مِّنْ اٰیَةٍ مِّنْ اٰیٰتِ رَبِّهِمْ اِلَّا كَانُوْا عَنْهَا مُعْرِضِیْنَ ۟
او نه راځي مشرکانو ته هیڅ یو دلیل د دوی د رب له طرف نه مګر پریښی یې دی پداسې حال کې چې پرې بې پروا دي، نو بیشکه راغلي دوی ته څرګند او ښکاره دلیلونه دلالت کوونکی د الله تعالی په توحید باندې، او راغلي دوی ته آیتونه دلالت کوونکي په رښتینولۍ د ده د پیغمبرانو، او سره د دې نه بیا هم د دې نه مخ اړوونکي دي هیڅ باک کوونکي (پروا کوونکی) ندي دې لره.
تفسیرهای عربی:
فَقَدْ كَذَّبُوْا بِالْحَقِّ لَمَّا جَآءَهُمْ ؕ— فَسَوْفَ یَاْتِیْهِمْ اَنْۢبٰٓؤُا مَا كَانُوْا بِهٖ یَسْتَهْزِءُوْنَ ۟
او دوی که چیرته د دې ښکاره او څرګندو دلیلونو څخه مخ واړاوه نو دوی مخ ګرځولی د هغه څه نه چې هغه د دې څخه ډیر ښکاره او څرګند و، نو په تحقیق سره دوی نسبت د دروغو کړی و هغه څه ته چې محمد –صلی الله علیه وسلم- پرې راتګ کړی د قران کریم نه، او زر دی چې دوی به پوهه شي چې بیشکه هغه څه چې دوی پرې مسخرې کولې د هغه څه نه چې دوی ته پرې محمد –صلی الله علیه وسلم- راتګ کړی یقینا هغه حق او ریښتیا دي کله چې دوی د دقیامت په ورځ عذاب وویني.
تفسیرهای عربی:
اَلَمْ یَرَوْا كَمْ اَهْلَكْنَا مِنْ قَبْلِهِمْ مِّنْ قَرْنٍ مَّكَّنّٰهُمْ فِی الْاَرْضِ مَا لَمْ نُمَكِّنْ لَّكُمْ وَاَرْسَلْنَا السَّمَآءَ عَلَیْهِمْ مِّدْرَارًا ۪— وَّجَعَلْنَا الْاَنْهٰرَ تَجْرِیْ مِنْ تَحْتِهِمْ فَاَهْلَكْنٰهُمْ بِذُنُوْبِهِمْ وَاَنْشَاْنَا مِنْ بَعْدِهِمْ قَرْنًا اٰخَرِیْنَ ۟
آیا دا کافران نه پیژني د الله تعالی طریقه په هلاکولو د ظالمو امتونو کې، نو بیشکه الله تعالی هلاک کړي وو د دوی نه مخکې ډیر امتونه چې ورکړي یې وو هغوی ته د قوت او په ځمکه کې د پاتې کیدلو داسې سببونه چې دې کافرانو ته یې نه دي ورکړي، او په هغوی باندې یې پرلپسې بارانونه راورولې وو، او هغوی ته یې د هغوی د کورونو لاندې ویالې (نهرونه) روان کړي وو، نو هغوی د الله تعالی نافرماني وکړه، نو الله تعالی هغوی د خپلو ګناهونو په وجه هلاک کړل، او د هغوی نه وروسته یې نورې ډلی او امتونه راپیداکړل.
تفسیرهای عربی:
وَلَوْ نَزَّلْنَا عَلَیْكَ كِتٰبًا فِیْ قِرْطَاسٍ فَلَمَسُوْهُ بِاَیْدِیْهِمْ لَقَالَ الَّذِیْنَ كَفَرُوْۤا اِنْ هٰذَاۤ اِلَّا سِحْرٌ مُّبِیْنٌ ۟
او که چیرته مونږ رانازل کړی وی په تا باندې –ای پیغمبره- کتاب چې په ورقو (پاڼو) کې لیکل شوی وي، او دوی په خپلو سترګو لیدلی وی، او دوی متأکد شوي وي د دې کتاب نه په لاس لګولو سره؛ نو بیا به هم دوی په دې باندې ایمان نه وي راوړی د وجې د انکار د دوی نه او د وجې د قصد د دوی نه، او خامخا دوی به ویلي وي: ندي هغه څه چې تا پرې راتګ کړی مګر ښکاره جادو، نو هیڅکله مونږ په دې باندې ایمان نه راوړو.
تفسیرهای عربی:
وَقَالُوْا لَوْلَاۤ اُنْزِلَ عَلَیْهِ مَلَكٌ ؕ— وَلَوْ اَنْزَلْنَا مَلَكًا لَّقُضِیَ الْاَمْرُ ثُمَّ لَا یُنْظَرُوْنَ ۟
او ویلی دې کافرانو: که چیرته الله تعالی د محمد سره یو ملایک رالیږلی وي چې مونږ سره یې خبرې کولې او دا ګواهي یې ورکوله چې یقینا دا پیغمبر دی نو مونږ به ایمان راوړی وی، او که چیرته مونږ رالیږلی وی ملایک په هغه ډول چې دوی غوښتلی نو خامخا مونږ به دوی هلاک کړي وو، کله چې دوی ایمان نه و راوړی، او دوی ته به د توبی ایستلو پورې وخت نه وي ورکړل شوی کله چې دا ملایک رانازل شوي وي.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• شدة عناد الكافرين، وبيان إصرارهم على الكفر على الرغم من قيام الحجة عليهم بالأدلة الحسية.
د کافرانو سخت انکار او ضد، او بیان د همیشوالي د هغوی په کفر باندې سره د دلیل د قایمولو نه په هغوی باندې په حسي دلیلونو سره.
وَلَوْ جَعَلْنٰهُ مَلَكًا لَّجَعَلْنٰهُ رَجُلًا وَّلَلَبَسْنَا عَلَیْهِمْ مَّا یَلْبِسُوْنَ ۟
او که چیرته مونږ دوی ته لیږونکی پیغمبر پرښته ګرځولې وه نو خامخا به مونږ د سړي په شکل کې ورلیږلې وه د دې لپاره چې دوی ترې اوریدل وکولای شي او له هغې څخه اخیستل وکولای شي؛ ځکه چې دوی په دغه صورت کې دا کارونه (د خبرې اوریدل او د هغه څخه د وحې او د هدایتو اخیستل) د دې ملایک سره د هغه په خپل شکل کې نشي کولی په کوم کې چې الله تعالی پیداکړی، او که چیرته مونږ دا ملایک د سړي په شکل کې راولیږو نو په دوی به د هغه کار ګډوډ شي.
تفسیرهای عربی:
وَلَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِّنْ قَبْلِكَ فَحَاقَ بِالَّذِیْنَ سَخِرُوْا مِنْهُمْ مَّا كَانُوْا بِهٖ یَسْتَهْزِءُوْنَ ۟۠
نو که چیرته دا خلک مسخرې کوي په غوښتلو د دوی د رالیږلو د ملایک ستا سره نو یقینا مسخرې کړې وې بعضو امتونو (ډلو) مخکې ستا څخه په خپلو پیغمبرانو پورې، نو دوی لره راګیر کړل هغه عذاب چې دوی ترې انکار کاوه او په وخت د ویره ورکولو کې به يې ورپسې مسخرې کولې.
تفسیرهای عربی:
قُلْ سِیْرُوْا فِی الْاَرْضِ ثُمَّ اَنْظُرُوْا كَیْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِیْنَ ۟
ته ووایه –ای پیغمبره- دې دروغجنو او مسخرو کوونکو ته: وګرځئ تاسو په ځمکه کې، بیا سوچ او فکر وکړئ چې څرنګه وو اخرې انجام د هغه چا چې د الله تعالی پیغمبرانو ته د دروغو نسبت کوونکي وو، نو بیشکه په هغوی باندې د الله تعالی عذاب راغلی و سره د هغه قوت او دفاع نه چې د دوی سره وو.
تفسیرهای عربی:
قُلْ لِّمَنْ مَّا فِی السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ؕ— قُلْ لِّلّٰهِ ؕ— كَتَبَ عَلٰی نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ ؕ— لَیَجْمَعَنَّكُمْ اِلٰی یَوْمِ الْقِیٰمَةِ لَا رَیْبَ فِیْهِ ؕ— اَلَّذِیْنَ خَسِرُوْۤا اَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لَا یُؤْمِنُوْنَ ۟
ته ورته ووایه –ای پیغمبره-: د چا لپاره ده بادشاهي او اختیار د اسمانونو او بادشاهي او اختیار د ځمکې او اختیار د هغه څه چې د دې دواړو ترمنځ دي؟ ته ورته ووایه: بادشاهي او اختیار د دې ټولو یواځې الله تعالی لره دی، لازم کړی یې دی په خپل ځان باندې رحمت په خپلو بندګانو د مهربانۍ له مخې، نو هغوی ته په سزا ورکولو کې تیزې او تلوار نه کوي، تر دې پورې چې توبه ونه باسي نو راجمع به کړي ټولو لره د قیامت په ورځ، او دا هغه ورځ ده چې هیڅ شک پکې نشته. هغه کسان چې تاوانیان کړي یې دي خپل ځانونه په کفر کولو سره په الله تعالی باندې ایمان نه راوړي چې ځان پرې د تاوان څخه بچ کړي.
تفسیرهای عربی:
وَلَهٗ مَا سَكَنَ فِی الَّیْلِ وَالنَّهَارِ ؕ— وَهُوَ السَّمِیْعُ الْعَلِیْمُ ۟
او یواځې الله تعالی لره دی اختیار او د بادشاهي د هر شي، د هغه څه چې اوسیږي او ارام کوي په شپه او ورځ کې دي، او هغه اوریدونکی دی د دوی ویناګانو لره، پوهه دی د هغوی په کارونو، او خامخا به ورله په هغې بدلې ورکوي.
تفسیرهای عربی:
قُلْ اَغَیْرَ اللّٰهِ اَتَّخِذُ وَلِیًّا فَاطِرِ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَهُوَ یُطْعِمُ وَلَا یُطْعَمُ ؕ— قُلْ اِنِّیْۤ اُمِرْتُ اَنْ اَكُوْنَ اَوَّلَ مَنْ اَسْلَمَ وَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِیْنَ ۟
ته ووایه -ای پیغمبره! مشرکانو ته هغه چې بندګي کوي د الله تعالی سره د بوتانو او نورو شیانو: ایا دا خبره عقل منې (ایا کیدای شي) چې زه ونیسم پرته له الله تعالی څخه بل څوک مددګار چې زه ورسره دوستي وکړم او مرسته ترې وغواړم؟! او خاص الله تعالی هغه ذات دی چې پیدا کړي یې دي اسمانونه او ځمکه په نا اشنا او نوې ډول چې مخکې نه وو، او د هغه څخه مخکې هیچا دغه شان نه وو پیدا کړی. او الله تعالی هغه ذات دی چې روزي ورکوي چاته چې وغواړي د خپلو بندګانو نه، او د هغه د بندګانو څخه هیڅوک داسې نشته چې هغه ته روزي ورکړي، نو هغه بی حاجته دی د خپلو بندګانو نه، او د هغه ټول بندګان هغه ته محتاج دي، ته ووایه -ای پیغمبره!-: بیشکه ماته امر کړی رب زما -پاک دی د هر قسم شریک نه- چې شم زه اول د هغه چانه چې هغه ته یې غاړه کیښودي وي د دې امت نه، او زه یې منع کړی یم چې زه د هغه چا څخه شم چې د هغه سره بل څوک شریکوي.
تفسیرهای عربی:
قُلْ اِنِّیْۤ اَخَافُ اِنْ عَصَیْتُ رَبِّیْ عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیْمٍ ۟
ته ووایه –ای پیغمبره-: بیشکه زه ویریږم که چیرته زه د الله تعالی نافرماني وکړم په کولو د هغه څه سره چې په مایې حرام کړي د شرک او نورو ګناهونو نه، او یا په پریښودلو د هغه څه سره چې ما ته یې پرې امر کړی د ایمان او نورو نیکیو نه، چې ما لره به د قیامت په ورځ ډیر لوی عذاب راکړي.
تفسیرهای عربی:
وَاِنْ یَّمْسَسْكَ اللّٰهُ بِضُرٍّ فَلَا كَاشِفَ لَهٗۤ اِلَّا هُوَ ؕ— وَاِنْ یَّمْسَسْكَ بِخَیْرٍ فَهُوَ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ ۟
او که تاته درورسیږي –ای بنی ادم- د الله تعالی له طرفه یو مصیبت نو نشته څوک دفع کوونکی د دې مصیبت ستانه مګر الله تعالی دی، او که چیرته تاته درورسیږي د الله تعالی نه څه خیر نو نشته هیڅ څوک بندوونکی دې خیر لره ستا نه، او نشته څوک واپس کوونکی د الله تعالی مهربانۍ لره، نو پس هغه په هر څه باندې قادر ذات دی هیڅ شی یې نشې عاجز کولی.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ عِبَادِهٖ ؕ— وَهُوَ الْحَكِیْمُ الْخَبِیْرُ ۟
او هغه غالب دی په خپلو بندګانو ذلیلوونکی دی هغوی لره، اوچت دی په هغوی باندې د هر اړخه هغه ذات دی چې هیڅ شی یې نشي عاجز کولی، او هیڅوک پرې نشي غالب کیدلی، ټول هغه ته غاړه کیښودونکي دي، د خپلو بندګانو نه اوچت دی لکه څرنګه چې د هغه د شان سره مناسب وي، او د حکمت والا دی په خپل پیدایښت، کار جوړولو او شرع کې، په هر شي باندې خبردار دی هیڅ شی پرې پټ نشي پاتی کیدلی.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• بيان حكمة الله تعالى في إرسال كل رسول من جنس من يرسل إليهم؛ ليكون أبلغ في السماع والوعي والقبول عنه.
د الله تعالی د حکمت بیانیدل په رالیږلو د هر یو پیغمبر کې د هغه چا د جنس نه چې دا ورته رالیږل کیږي، د دې لپاره چې ډیر موثر وي په اوریدلو کې، پوهه حاصلولو کې او د هغه نه په قبلولو کې.
• الدعوة للتأمل في أن تكرار سنن الأوّلين في العصيان قد يقابله تكرار سنن الله تعالى في العقاب.
رابلل دې خبرې ته چې یقینا د پخوانیو امتونو چلونه او طریقې تکرارول په نافرمانۍ کې کیدای شي مخامخ شي د تکرارولو د طریقو د الله تعالی په سزا ورکولو کې.
• أن ما يصيب البشر من بلاء ليس له صارف إلا الله، وأن ما يصيبهم من خير فلا مانع له إلا الله، فلا رَادَّ لفضله، ولا مانع لنعمته.
یقینا کوم شر چې انسانانو ته رسیږي د هغه د بچ کولو او اړولو والا هیڅوک نشته مګر یواځې الله تعالی دی، او هغه چې دوی ته کوم خیر رسیږي نو نشته څوک بندوونکی دې لره مګر الله تعالی دی، نو نشته څوک رد کوونکی د هغه مهربانۍ لره، او نشته څوک منع کوونکی د هغه نعمتونو لره.
قُلْ اَیُّ شَیْءٍ اَكْبَرُ شَهَادَةً ؕ— قُلِ اللّٰهُ ۫— شَهِیْدٌۢ بَیْنِیْ وَبَیْنَكُمْ ۫— وَاُوْحِیَ اِلَیَّ هٰذَا الْقُرْاٰنُ لِاُنْذِرَكُمْ بِهٖ وَمَنْ بَلَغَ ؕ— اَىِٕنَّكُمْ لَتَشْهَدُوْنَ اَنَّ مَعَ اللّٰهِ اٰلِهَةً اُخْرٰی ؕ— قُلْ لَّاۤ اَشْهَدُ ۚ— قُلْ اِنَّمَا هُوَ اِلٰهٌ وَّاحِدٌ وَّاِنَّنِیْ بَرِیْٓءٌ مِّمَّا تُشْرِكُوْنَ ۟ۘ
ووايه –ای پیغمبره- مشرکانو ته هغوی چې تا ته یې د دروغو نسبت کړی: کوم یو شی ډیر عزتمند او لوی ګواهي کوونکی دی زما په رښتینولۍ؟ ته ووایه: الله تعالی د ډير عزت والا دی او ډیر لوی ګواهي کوونکی دی زما په رښتینولۍ، او هغه ګواه دی زما او ستاسو ترمنځ، پوهیږي په هغه څه باندې چې ما پرې تاسو ته راتګ کړی، او په هغه څه چې تاسو پرې رد کیدلی شئ، او بیشکه ماته الله تعالی د دې قران وحي کړې چې زه پرې تاسو وویروم، او ویروم په دې سره هغه څوک چې دا وحې ورته ورسیږي د انسانانو او پیریانو څخه، بیشکه تاسو –ای مشرکانو- عقیده لرئ چې یقینا د الله تعالی سره نور څوک هم د عبادت لایق شته، ته ووایه –ای پیغمبره-: زه ګواهي نه ورکوم په هغه څه چې تاسو پرې اقرار کړی د وجې د باطلوالی د هغه نه، بیشکه الله تعالی چې دی یواځې د عبادت مستحق دی هیڅ شریک ورله نشته، او بیشکه زه بیزاره یم د هر هغه شي نه چې تاسو یې د الله تعالی سره شریکوئ.
تفسیرهای عربی:
اَلَّذِیْنَ اٰتَیْنٰهُمُ الْكِتٰبَ یَعْرِفُوْنَهٗ كَمَا یَعْرِفُوْنَ اَبْنَآءَهُمْ ۘ— اَلَّذِیْنَ خَسِرُوْۤا اَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لَا یُؤْمِنُوْنَ ۟۠
هغه یهودیان چې مونږ ورته تورات ورکړی او هغه نصاری چې مونږ ورته انجیل ورکړی پیژني محمد –صلی الله علیه وسلم- لره په پوره پیژندلو سره، لکه څرنګه چې خپل بچي د نور چا د بچو نه پیژني، نو دغه هغه کسان دي چې په تاوان کې یې اچولي خپل ځانونه اور ته په ننباستلو، نو دوی هیڅکه ایمان نه راوړي.
تفسیرهای عربی:
وَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرٰی عَلَی اللّٰهِ كَذِبًا اَوْ كَذَّبَ بِاٰیٰتِهٖ ؕ— اِنَّهٗ لَا یُفْلِحُ الظّٰلِمُوْنَ ۟
نشته هیڅوک ډیر ظلم کوونکی د هغه چا نه چې الله تعالی ته یې د شریک نسبت کړی وي، نو د هغه سره یې ورله عبادت کړی وي، او یا یې دروغ ګڼلي وي د الله تعالی هغه آیتونه چې په خپل پیغمبر یې رالیږلي، بیشکه هغه ظالمان چې نسبت د شریک یې الله تعالی ته کړی او د هغه د آیتونو تکذیب یې کړی هیڅکله نشي کامیابیدلی که چیرته توبه ونه باسي.
تفسیرهای عربی:
وَیَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِیْعًا ثُمَّ نَقُوْلُ لِلَّذِیْنَ اَشْرَكُوْۤا اَیْنَ شُرَكَآؤُكُمُ الَّذِیْنَ كُنْتُمْ تَزْعُمُوْنَ ۟
او یاده کړه ورځ د قیامت کله چې به مونږ دوی ټول راجمع کړو، نه به پریږدو هیڅوک د دوی نه، بیا به مونږ د رټنې په ډول هغه چا ته ووایو چې د الله تعالی سره یې د نور چا بندګي کړې وه: هغه برخه وال مو چېرته دي چې په درغو مو دعوه کوله چې دوی د الله تعالی سره برخې والا دي.
تفسیرهای عربی:
ثُمَّ لَمْ تَكُنْ فِتْنَتُهُمْ اِلَّاۤ اَنْ قَالُوْا وَاللّٰهِ رَبِّنَا مَا كُنَّا مُشْرِكِیْنَ ۟
بیا به نه وي د دوی بهانه وروسته د دې ازمیښت نه مګر دا چې دوی به د خپلو معبودانو څخه بیزاره شي، او دروغ به ووایې چې: قسم دی په تا باندې اې زمونږه ربه مونږ خو ستا سره په دنیا کې څوک شریکان نه و جوړ کړي، بلکه مونږ خو په تاباندې ایمان لرلو، خاص ستا بندګي مو کوله.
تفسیرهای عربی:
اُنْظُرْ كَیْفَ كَذَبُوْا عَلٰۤی اَنْفُسِهِمْ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَّا كَانُوْا یَفْتَرُوْنَ ۟
وګوره ای محمده! - صلی الله علیه وسلم - څرنګه دې خلکو په خپل ځان باندې دروغ وویل په نفی کولو د شرک سره د خپلو ځانونو نه، او ورک شو (پټ شو) د دوی نه او رسوا یې کړل دوی لره هغوی چې دوی جوړ کړي وو د شریکانو نه د الله تعالی سره د دوی په دنیوی ژوند کې؟!.
تفسیرهای عربی:
وَمِنْهُمْ مَّنْ یَّسْتَمِعُ اِلَیْكَ ۚ— وَجَعَلْنَا عَلٰی قُلُوْبِهِمْ اَكِنَّةً اَنْ یَّفْقَهُوْهُ وَفِیْۤ اٰذَانِهِمْ وَقْرًا ؕ— وَاِنْ یَّرَوْا كُلَّ اٰیَةٍ لَّا یُؤْمِنُوْا بِهَا ؕ— حَتّٰۤی اِذَا جَآءُوْكَ یُجَادِلُوْنَكَ یَقُوْلُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْۤا اِنْ هٰذَاۤ اِلَّاۤ اَسَاطِیْرُ الْاَوَّلِیْنَ ۟
او ځیني له مشرکانو نه هغه دي چې غوږ ږدي تاته –ای پیغمبره- کله چې ته قران کریم لولې، لیکن دوی ته ګټه نه رسوي هغه څه چې دوی ورته غوږ ږدي؛ ځکه چې مونږ د دوی په زړونو باندې پردې ګرځولي تر څو په قران کریم باندې پوه نشي، د دوی د ضد او مخ اړولو د وجې نه، او مونږ د دوی په غوږونو کې کوڼوالی ایښودی د فایده مندو اوریدلو نه، او څومره چې دوی د ښکاره نښو او ښکاره دلیلونو څخه وویني بیا پرې هم ایمان نه راوړي، تر دې چې دوی تاته راشي او تاسره د حق په مقابل کې په باطل باندې جګړې کوي او وایې: نه دي هغه څه چې تا پرې راتګ کړی مګر اخیستل شوي د پخوانیو کتابونو څخه.
تفسیرهای عربی:
وَهُمْ یَنْهَوْنَ عَنْهُ وَیَنْـَٔوْنَ عَنْهُ ۚ— وَاِنْ یُّهْلِكُوْنَ اِلَّاۤ اَنْفُسَهُمْ وَمَا یَشْعُرُوْنَ ۟
او دوی خلک منع کوي د ایمان راوړلو نه په پیغمبر باندې، او پخپله هم د هغه نه لری کیږي، نو څوک نه پریږدي چې فایده ترې واخلي، او په خپله ترې هم فایده نه اخلي، او دوی په دې کار سره نه هلاکوي مګر خپل ځانونه، او دوی په دې نه پوهیږي چې دا کوم کار چې دوی کوي دا د دوی لپاره هلاکت دی.
تفسیرهای عربی:
وَلَوْ تَرٰۤی اِذْ وُقِفُوْا عَلَی النَّارِ فَقَالُوْا یٰلَیْتَنَا نُرَدُّ وَلَا نُكَذِّبَ بِاٰیٰتِ رَبِّنَا وَنَكُوْنَ مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟
او که ته ووینې –ای پیغمبره- کله چې به دوی پیش کیدلی شي د قیامت په ورځ په اور باندې، نو دوی به د پیښمانتیا نه وایې: کاش چې مونږ بیرته دنیا ته ګرځول شوي و، او مونږ د الله تعالی آیتونو ته د دروغو نسبت نه وي کړی، او مونږ به په الله تعالی باندې د ایمان لرونکو نه و- نو تا به تعجب کړی و د دوی د بد حال څخه.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• بيان الحكمة في إرسال النبي عليه الصلاة والسلام بالقرآن، من أجل البلاغ والبيان، وأعظم ذلك الدعوة لتوحيد الله.
په قرآن کریم سره د محمد - صلی الله علیه وسلم- د رالیږلو د حکمت بیانول، د دې لپاره چې خلکو ته یې ورسوي او ورته یې بیان کړي، او لدې ټولو اړین د الله تعالی یووالي ته بلنه.
• نفي الشريك عن الله تعالى، ودحض افتراءات المشركين في هذا الخصوص.
بَلْ بَدَا لَهُمْ مَّا كَانُوْا یُخْفُوْنَ مِنْ قَبْلُ ؕ— وَلَوْ رُدُّوْا لَعَادُوْا لِمَا نُهُوْا عَنْهُ وَاِنَّهُمْ لَكٰذِبُوْنَ ۟
خبره داسې نده لکه دوی چې وایې که چیرته دوی بیرته دنیا ته واپس شي نو دوی به ایمان رواړي، بلکه دوی ته ښکاره شو هغه څه چې دوی پټ کړي وو د دوی لدې وینا څخه: (په الله تعالی مو دې قسم وي چې مونږ مشرکان نه وو)، کله چې په دوی باندې خپلو اندامونو ګواهي ورکړه، او که چیرته بالفرض دوی دنیا ته راوګرځي نو خامخا دوی به بیرته هغه کفر او شرک ته وروګرځي چې دوی ترې منع شوي وو، او بیشکه دوی دروغجن دي په خپله وعده کې په ایمان باندې کله چې دوی بیرته وګرځول شي.
تفسیرهای عربی:
وَلَوْ تَرٰۤی اِذْ وُقِفُوْا عَلٰی رَبِّهِمْ ؕ— قَالَ اَلَیْسَ هٰذَا بِالْحَقِّ ؕ— قَالُوْا بَلٰی وَرَبِّنَا ؕ— قَالَ فَذُوْقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُوْنَ ۟۠
او که چیرته ته ووینې –ای پیغمبره- کله چې د بیرته راژوندي کیدلو نه انکار کوونکي د خپل رب مخې ته ودرول شي نو خامخا ته به نا اشنا ووینې د دوی بد حال، کله چې به ورته الله تعالی ووایې: آیا نه دی دا هغه دوباره ژوند چې تاسو ورته د دروغو نسبت کاوه په رښتیا سره چې ثابت دی او هیڅ شک او شبهه پکې نشته؟! دوی به ووایې: زمونږ دې قسم وي زمونږ په هغه رب چې مونږ یې پیداکړی یو یقینا دا حق دی او ثابت دی هیڅ شک پکې نشته، نو الله تعالی به ورته په دغه وخت کې ووایې: نو وڅکئ تاسو عذاب په سبب د کفر ستاسو په دې ورځ باندې؛ نو وئ تاسو چې نسبت د دروغو مو کولو دې ورځې ته په دنیا کې.
تفسیرهای عربی:
قَدْ خَسِرَ الَّذِیْنَ كَذَّبُوْا بِلِقَآءِ اللّٰهِ ؕ— حَتّٰۤی اِذَا جَآءَتْهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً قَالُوْا یٰحَسْرَتَنَا عَلٰی مَا فَرَّطْنَا فِیْهَا ۙ— وَهُمْ یَحْمِلُوْنَ اَوْزَارَهُمْ عَلٰی ظُهُوْرِهِمْ ؕ— اَلَا سَآءَ مَا یَزِرُوْنَ ۟
یقینا تاوان کې پریوتلي هغه کسان چې نسبت د دروغو یې کړی دوباره ژوندون ته د قیامت په ورځ او د الله تعالی مخې ته ودریدل یې ډیر لرې او نااشنا کڼلي، تر دې چې راغی دوی ته قیامت ناڅاپه پرته لدې چې مخکې ورته علم وي، وبه وایې دوی د زیاتې پښیمانتیا له وجې نه: های افسوس دی او برباد دي زمونږ امیدونه د دې وجې نه چې مونږ د الله تعالی په حق کې کوتاهي کړې وه د کفر کولو نه په هغه او د قیامت ورځې ته په تیاري نه کولو سره، او دوی به باروي خپل ګناهونه د دوی په شاګانو، خبردار! ډیر بد دي هغه چې دوی یې باروي د دې ګناهونو نه.
تفسیرهای عربی:
وَمَا الْحَیٰوةُ الدُّنْیَاۤ اِلَّا لَعِبٌ وَّلَهْوٌ ؕ— وَلَلدَّارُ الْاٰخِرَةُ خَیْرٌ لِّلَّذِیْنَ یَتَّقُوْنَ ؕ— اَفَلَا تَعْقِلُوْنَ ۟
او ندی ژوند د دنیا هغه چې تاسو ورته کږیږئ او مایله کیږئ مګر ساعت تیري او لویي ده د هغه چا لپاره چې د الله تعالی دخوشحالولو کارونه پکې نه کوي، او هر چې کور وروستنی دی نو هغه غوره دی د هغه چا لپاره چې ویریږي د الله تعالی څخه په کولو د هغه څه سره چې امر یې پرې کړی د ایمان او تابعدارۍ نه، او په پریښودلو د هغه څه چې منع یې ترې کړې؛ له شرک او نافرمانۍ نه، نو آیا تاسو نه پوهیږئ -ای مشرکانو- په دې باندې؟! تر څو ایمان راوړئ او نیک کارونه وکړئ.
تفسیرهای عربی:
قَدْ نَعْلَمُ اِنَّهٗ لَیَحْزُنُكَ الَّذِیْ یَقُوْلُوْنَ فَاِنَّهُمْ لَا یُكَذِّبُوْنَكَ وَلٰكِنَّ الظّٰلِمِیْنَ بِاٰیٰتِ اللّٰهِ یَجْحَدُوْنَ ۟
مونږه پوهیږو -ای پیغمبره- چې بیشکه خپه کوي تالره دروغجن ګڼل د دوی تالره په ښکاره، نو ته پوهه شه چې دوی په زړونو کې تا دروغجن نه ګڼي؛ ځکه چې دوی ستا ریښتنولي او امانتداري پیژني، لیکن دوی ظالم قوم دی په ښکاره ستا د حکم نه انکار کوي او دوی په زړونو کې پدې باندې یقین لري.
تفسیرهای عربی:
وَلَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِّنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوْا عَلٰی مَا كُذِّبُوْا وَاُوْذُوْا حَتّٰۤی اَتٰىهُمْ نَصْرُنَا ۚ— وَلَا مُبَدِّلَ لِكَلِمٰتِ اللّٰهِ ۚ— وَلَقَدْ جَآءَكَ مِنْ نَّبَاۡ الْمُرْسَلِیْنَ ۟
او ته دا ګمان مه کوه چې بیشکه دا دروغجن ګڼل یوازې په تا پورې خاص دي، نو یقینا ستا نه مخکې نور پیغمبران هم دروغجن ګڼل شوي وو، او خپلو قومونو ورته تکلیف وررسولی و، نو هغوی د دوی مقابله په صبر کولو سره په دعوت او د الله تعالی په لاره کې په جهاد کولو سره وکړه تر دې چې د الله تعالی له طرفه ورته مرسته او مدد راغی، او نشته څوک بدلوونکی هغه مدد لره چې الله تعالی لیکلی وي، او د خپلو پیغمبرانو سره یې پرې وعده کړي وي، او یقینا راغلي تاته -ای پیغمبره- خبرونه د پخوانیو پیغمبرانو او د هغو تکلیفونو چې د خپلو قومونو نه ورته وررسیدلی وو، او د هغو کامیابیو چې الله تعالی ورته ورکړې وې په هلاکولو د هغوی د دښمنانو.
تفسیرهای عربی:
وَاِنْ كَانَ كَبُرَ عَلَیْكَ اِعْرَاضُهُمْ فَاِنِ اسْتَطَعْتَ اَنْ تَبْتَغِیَ نَفَقًا فِی الْاَرْضِ اَوْ سُلَّمًا فِی السَّمَآءِ فَتَاْتِیَهُمْ بِاٰیَةٍ ؕ— وَلَوْ شَآءَ اللّٰهُ لَجَمَعَهُمْ عَلَی الْهُدٰی فَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الْجٰهِلِیْنَ ۟
او که چیرته ګران وي په تا باندې -ای پیغمبره- هغه چې دررسیږي تاته د دوی د دروغجن ګڼلو نه او د دوی د مخ اړولو نه د هغه حق څخه چې تا پرې راتګ کړی، نو که چیرته ته توان ولرې د دې خبرې چې ولټوې سورنګ په ځمکه کې او یا پوړئ (زینه) اسمان ته؛ تر څو راوړې دوی ته یو ښکاره دلیل پرته له هغه نه چې مونږ پرې ته مضبوط کړی یې نو وکړه دا کار، او که چیرې غوښتلی وی الله تعالی راټولول د دوی په هغه هدایت باندې چې تاپرې راتک ګړی نو راجمع کړی به یې پرې وی، لیکن الله تعالی دا نه غواړې د يو غټ حکمت له وجې نه، نو ته په دې باندې د ناخبرو نه مه کیږه، نو ته به بیا خپل ځان په پښیمانتیا کې واچوي د دې وجې نه چې دوی ایمان نه راوړي.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• من عدل الله تعالى أنه يجمع العابد والمعبود والتابع والمتبوع في عَرَصات القيامة ليشهد بعضهم على بعض.
د الله تعالی د عدل نه دا دی چې هغه به عبادت کوونکی او عبادت کړی شوی او تابعداري کوونکی او تابعداري کړی شوی ټول د قیامت په میدان کې رایوځای کړي د دې لپاره چې په یو بل ګواهي وکړي.
• ليس كل من يسمع القرآن ينتفع به، فربما يوجد حائل مثل ختم القلب أو الصَّمَم عن الانتفاع أو غير ذلك.
هر یو د قران کریم اوریدونکی د هغه نه فایده نه شي اخیستلی، شاید د دې ترمنځ یو حایل او منع کوونکی وي لکه په زړه باندې مهر (پرده) او یاکوڼوالی د فایدې اخیستلو نه او یا داسې نور.
• بيان أن المشركين وإن كانوا يكذبون في الظاهر فهم يستيقنون في دواخلهم بصدق النبي عليه الصلاة والسلام.
د دې خبرې بیان چې مشرکان اګر که په ښکاره دروغ وایې خو په زړونو کې هغوی یقین کوونکي دي د پیغمبر صلی الله علیه وسلم په ریښتنولۍ.
• تسلية النبي عليه الصلاة والسلام ومواساته بإعلامه أن هذا التكذيب لم يقع له وحده، بل هي طريقة المشركين في معاملة الرسل السابقين.
پیغمبر صلی الله علیه وسلم ته تسلي ورکول او د هغه نه د غم کمول په خبر ورکولو سره هغه ته چې یقینا دا دروغجن ګڼل یوازې د دې خلاف نه دي شوي، بلکې دا د مشرکانو طریقه ده د پخوانیو پیغمبرانو سره.
اِنَّمَا یَسْتَجِیْبُ الَّذِیْنَ یَسْمَعُوْنَ ؔؕ— وَالْمَوْتٰی یَبْعَثُهُمُ اللّٰهُ ثُمَّ اِلَیْهِ یُرْجَعُوْنَ ۟
یقینا قبلوي ستا خبرې هغه چې تا پرې راتګ کړی هغه خلک چې خبرې اوري او پوهیږي پرې، او کافران (خو) مړه دي د هغوی هیڅ حیثیت نشته، ځکه چې د هغوی زړونه مړه شوي، او مړي به الله تعالی د قیامت په ورځ بیا راژوندي کړي، بیا به یوازې هغه ته وروګرځول شي د دې لپاره چې د هغوی په مخکنیو عملونو باندې بدلې ورکړي.
تفسیرهای عربی:
وَقَالُوْا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَیْهِ اٰیَةٌ مِّنْ رَّبِّهٖ ؕ— قُلْ اِنَّ اللّٰهَ قَادِرٌ عَلٰۤی اَنْ یُّنَزِّلَ اٰیَةً وَّلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟
او وایې مشرکان په داسې حال کې چې سختي کوونکي او ځنډونکي وي ایمان لره: ولې نه نازلیږي په محمد باندې یوه معجزه چې دلیل وي د هغه په ریښتنولۍ باندې په هغه څه کې چې ده پرې راتګ کړی؟ ته ووایه: -ای پیغمبره-: بیشکه الله تعالی قادر دی په رالیږلو د معجزې په هغه ډول چې دوی یې غواړي، خو لیکن ډیر د دې مشرکانو نه کوم چې د معجزې غوښتونکي دي په دې نه پوهیږي چې بیشکه د معجزو رالیږل د الله تعالی د حکمت په اساس وي، نه د دوی د غوښتنو په اساس، نو که چیرته یې راولیږي او بیا دوی ایمان رانه وړي نو هلاک به یې کړي.
تفسیرهای عربی:
وَمَا مِنْ دَآبَّةٍ فِی الْاَرْضِ وَلَا طٰٓىِٕرٍ یَّطِیْرُ بِجَنَاحَیْهِ اِلَّاۤ اُمَمٌ اَمْثَالُكُمْ ؕ— مَا فَرَّطْنَا فِی الْكِتٰبِ مِنْ شَیْءٍ ثُمَّ اِلٰی رَبِّهِمْ یُحْشَرُوْنَ ۟
او نشته هیڅ یو حیوان چې د ځمکې پر سر حرکت کوي (خوځیږي)، او نه هیڅ یو مارغه چې الوځي په اسمان کې مګر دا جنسونه دي ستاسو په شان -ای بنی ادمو:- په پیدایش او روزۍ کې، مونږ ندی پریښودی په لوح محفوظ کې هیڅ یو شي مګر هغه مو ثابت (واضح) کړی، او د ټولو علم د الله تعالی سره دی، بیا به دوی یواځې خپل رب ته د قیامت په ورځ راجمع کیدلی شي لپاره د فیصلی کولو، نو بدله به ورکړي هر چاته د هغه څه چې حقدار یې وي.
تفسیرهای عربی:
وَالَّذِیْنَ كَذَّبُوْا بِاٰیٰتِنَا صُمٌّ وَّبُكْمٌ فِی الظُّلُمٰتِ ؕ— مَنْ یَّشَاِ اللّٰهُ یُضْلِلْهُ ؕ— وَمَنْ یَّشَاْ یَجْعَلْهُ عَلٰی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیْمٍ ۟
او هغه کسان چې دروغ یې ګڼلې آیتونه زمونږ په شان د هغو کڼو دي چې څه نه اوري، او په شان د ګونګیانو دي هغوی چې خبرې نشې کولای، او دوی سره د دې نه په تیارو کې هم دي؛ څه نه شي لیدلای، نو د چا چې دا حال وي څرنګه به هدایت ومومي؟! چا لره چې الله تعالی وغواړي د خلکو نه ګمراه کول د هغه نو ګمراه کوی یې، او چا لره چې وغواړي چې هدایت ورته وکړي نو هدایت ورته کوي داسې چې په سمه لاره یې روان کړي چې کوږوالی پکې نه وي.
تفسیرهای عربی:
قُلْ اَرَءَیْتَكُمْ اِنْ اَتٰىكُمْ عَذَابُ اللّٰهِ اَوْ اَتَتْكُمُ السَّاعَةُ اَغَیْرَ اللّٰهِ تَدْعُوْنَ ۚ— اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِیْنَ ۟
ووایه -ای پیغمبره- دې مشرکانو ته: خبر راکړئ ماته که چیرته راشي تاسو ته عذاب د الله تعالی له طرفه او یا تاسو ته قیامت ناڅاپه راشي هغه چې تاسو سره یې وعده شوې چې یقینا دا راتلونکی دی؛ آیا تاسو به په دغه وخت کې د الله تعالی نه پرته بل چا نه وغواړئ چې ستاسو څخه هغه مصیبت او سختي لرې کړي چې په تاسو راغلې، که چیرته تاسو په خپله دې دعوه کې ریښتوني یاست چې یقینا ستاسو معبودان تاسو ته خیر دررسوي او یا ستاسو څخه شر بچ (دفع) کوي؟!.
تفسیرهای عربی:
بَلْ اِیَّاهُ تَدْعُوْنَ فَیَكْشِفُ مَا تَدْعُوْنَ اِلَیْهِ اِنْ شَآءَ وَتَنْسَوْنَ مَا تُشْرِكُوْنَ ۟۠
حق خبره دا ده چې هغه مهال بيا له هغه الله پرته؛ چې پيداکړي يې ياست بل څوک نه رابولئ، ترڅو که هغه وغواړي مصيبت درڅخه لېرې کړي او ضررمو پورته کړي، همغه الله د دغه څښتن دی او پرې ځواکمن دی، خو کوم چې ستاسو معبودان دي چې له الله سره مو شريک کړي دي؛ نو هغه نه رابولئ، ځکه تاسې پوهېږئ چې هغه ګټه او توان نشي رسولای.
تفسیرهای عربی:
وَلَقَدْ اَرْسَلْنَاۤ اِلٰۤی اُمَمٍ مِّنْ قَبْلِكَ فَاَخَذْنٰهُمْ بِالْبَاْسَآءِ وَالضَّرَّآءِ لَعَلَّهُمْ یَتَضَرَّعُوْنَ ۟
او یقینا مونږ لیږلی وو ستا نه مخکې نورو امتونو ته -ای پیغمبره- پیغمبران نو هغوی دروغجن وګڼل، او مخ یې واړاوه د هغه څه نه چې دوی پرې راتګ کړی و، نو مونږ هغوی ته په مالي تکلیفونو لکه غریبۍ سزا ورکړه او په هغه څه مو ورته سزا ورکړه چې د دوی بدنونو ته ضرر رسوي لکه مرض (بیمارتیا) د دې وجې نه چې دوی خپل رب ته عاجزي وکړي، او هغه ته غاړه کیږدي.
تفسیرهای عربی:
فَلَوْلَاۤ اِذْ جَآءَهُمْ بَاْسُنَا تَضَرَّعُوْا وَلٰكِنْ قَسَتْ قُلُوْبُهُمْ وَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطٰنُ مَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟
نو که چیرته دوی په دغه وخت کې کله چې دوی ته زمونږ عذاب راغی الله تعالی ته عاجزي کړي وي، او هغه ته یې غاړه کیښودې وي د دې لپاره چې د دوی نه عذاب لرې کړی شوی وی، نو مونږ به په دوی باندې رحم کړی وي لیکن دوی دا کار ونه کړ، بلکې زړونه یې سخت شول، نو عبرت یې وانه خیست او پند یې هم وانه خیست، او ښایسته کړل دوی ته شیطان هغه کفر او ګناهونه چې دوی کول، نو همیشوالی یې وکړ په خپلو هغو ګناهونو او کفر چې دوی مخکې کولو.
تفسیرهای عربی:
فَلَمَّا نَسُوْا مَا ذُكِّرُوْا بِهٖ فَتَحْنَا عَلَیْهِمْ اَبْوَابَ كُلِّ شَیْءٍ ؕ— حَتّٰۤی اِذَا فَرِحُوْا بِمَاۤ اُوْتُوْۤا اَخَذْنٰهُمْ بَغْتَةً فَاِذَا هُمْ مُّبْلِسُوْنَ ۟
نو هر کله چې پریښودل دوی هغه څه چې دوی ته پرې پند ورکړ شوی و د سختې غریبۍ او مرض څخه او د الله تعالی په حکمونو باندې یې عمل ونه کړ، مونږ دوی ته مهلت ورکړ په پرانیستلو د دروازو د روزئ په دوی باندې، او په مالداره کولو د دوی سره وروسته له غریبۍ نه، او مونږ د دوی بدنونه روغ کړل وروسته د مرض نه، تر دې چې دوی تکبر وکړ، او په دوی باندې ځان ښودنه غالبه شوه د هغو خوشحالیو او نعمتونو په وجه چې دوی ته ورکړی شوی و ناڅاپه ورته زمونږ عذاب راغی، نو په دغه وخت کې دوی حیران او ناامیده شول د هغه څه نه چې دوی امیدوار وو.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• تشبيه الكفار بالموتى؛ لأن الحياة الحقيقية هي حياة القلب بقَبوله الحق واتباعه طريق الهداية.
د کافرانو مشابهت د مړو سره؛ ځکه حقیقې زندګي د زړونو زندګې ده او هغه د حق په قبلولو او د هدایت د لارې په تابعدارۍ کولو سره وي.
فَقُطِعَ دَابِرُ الْقَوْمِ الَّذِیْنَ ظَلَمُوْا ؕ— وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟
نو پرې کړی شو اخرنی د کافرانو څخه په بیخ ویستلو او هلاکولو د هغوی ټولو، او په کامیابۍ د الله تعالی د پیغمبرانو، او شکر او ثنا او صفت یواځې الله تعالی لره دي چې رب د ټولو مخلوقاتو دی؛ په هلاکولو د خپلو دښمنانو او په کامیابولو د خپلو ولیانو.
تفسیرهای عربی:
قُلْ اَرَءَیْتُمْ اِنْ اَخَذَ اللّٰهُ سَمْعَكُمْ وَاَبْصَارَكُمْ وَخَتَمَ عَلٰی قُلُوْبِكُمْ مَّنْ اِلٰهٌ غَیْرُ اللّٰهِ یَاْتِیْكُمْ بِهٖ ؕ— اُنْظُرْ كَیْفَ نُصَرِّفُ الْاٰیٰتِ ثُمَّ هُمْ یَصْدِفُوْنَ ۟
ته ووایه -ای پیغمبره- دې مشرکانو ته: خبر راکړئ ماته که الله تعالی تاسو کاڼه کړي په اخیستلو د غوږونو ستاسو، او ړانده کړي تاسو په اخیستلو د سترګو ستاسو، او مهر ولګوي ستاسو په زړونو، نو په هیڅ شي باندې به نه پوهیږئ؛ څوک دی معبود په ریښتیا سره چې راوړي تاسو ته هغه څه چې ستاسو څخه ورک شوي د دې اندامونو نه؟ فکر وکړه -ای پیغمبره- څرنګه مونږ دوی ته دلیلونه بیانوو، او دلیلونه ورته بدلوو رابدلوو، بیا هم دوی د هغه څخه مخ اړوي!.
تفسیرهای عربی:
قُلْ اَرَءَیْتَكُمْ اِنْ اَتٰىكُمْ عَذَابُ اللّٰهِ بَغْتَةً اَوْ جَهْرَةً هَلْ یُهْلَكُ اِلَّا الْقَوْمُ الظّٰلِمُوْنَ ۟
ته دوی ته ووایه -ای پیغمبره-: خبر راکړئ ماته که چیرته راشي تاسو ته عذاب د الله تعالی ناڅاپه پغیر ستاسو د خبرولو نه په دې راتګ سره، او یا راشي تاسو ته ښکاره، نو شان دا دې چې نه به رانیول کیږي په دې عذاب سره مګر ظالمان د وجې د کفر کولو د دوی نه په الله تعالی باندې او په وجې د دروغجن ګڼلو د دوی پیغمبرانو لره.
تفسیرهای عربی:
وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِیْنَ اِلَّا مُبَشِّرِیْنَ وَمُنْذِرِیْنَ ۚ— فَمَنْ اٰمَنَ وَاَصْلَحَ فَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُوْنَ ۟
او نه لیږو مونږ هغه څوک چې لیږو یې د خپلو پیغمبرانو نه مګر لپاره د خبر ورکولو مومنانو او تابعدارنو ته په هغه څه چې خوشحالوي يې د همیشني نعمتونو څخه، هغه چې نه ختمیږي او نه پرې کیږي، او ویرول د کافرانو او نافرمانو خلکو لره زمونږ د سخت عذاب نه، نو چاچې په پیغمبرانو باندې ایمان راوړ، او خپل عمل یې برابر کړ، نو نه به وي په دوی باندې هیڅ ویره د هغه څه نه چې دوی به ورسره په اخرت کې مخامخ کیږي، او نه به خپه کیږي او غمجن کیږي په هغه څه چې د دوی څخه په دنیا کې پاتې شوي دي.
تفسیرهای عربی:
قُلْ لَّاۤ اَقُوْلُ لَكُمْ عِنْدِیْ خَزَآىِٕنُ اللّٰهِ وَلَاۤ اَعْلَمُ الْغَیْبَ وَلَاۤ اَقُوْلُ لَكُمْ اِنِّیْ مَلَكٌ ۚ— اِنْ اَتَّبِعُ اِلَّا مَا یُوْحٰۤی اِلَیَّ ؕ— قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الْاَعْمٰی وَالْبَصِیْرُ ؕ— اَفَلَا تَتَفَكَّرُوْنَ ۟۠
ته ووایه -ای پیغمبره- دې مشرکانو ته: زه تاسو ته دا نه وایم چې: زما سره دالله تعالی د رزق خزانې دي چې زه پکې تصرف کوم څرنګه چې زه وغواړم، او دا هم تاسو ته نه وایم چې: زه په غیبو باندې پوهیږم مګر هغه چې الله تعالی پرې ماته د وحې په ذریعه خبر راکړی، او زه تاسو ته دا هم نه وایم چې: زه د ملایکو نه یو ملایک یم، بلکې زه د الله تعالی له طرفه پیغمبر یم، تابعداري نه کوم مګر د هغه څه چې ما ته یې وحې کیدلی شي، او زه دعوا نه کوم د هغه څه چې ما لره نه دی، ته دوی ته ووایه -ای پیغمبره-: آیا برابر دی هغه کافر چې سترګې یې د حق نه ړندې شوي، او هغه مومن چې حق یې لیدلی او ایمان یې پرې راوړی؟ آیا تاسو په خپلو عقلونو باندې فکر او سوچ نه کوئ -ای مشرکانو- په هغه څه کې چې ستاسو شاوخوا دي د معجزاتو او نښو نه!.
تفسیرهای عربی:
وَاَنْذِرْ بِهِ الَّذِیْنَ یَخَافُوْنَ اَنْ یُّحْشَرُوْۤا اِلٰی رَبِّهِمْ لَیْسَ لَهُمْ مِّنْ دُوْنِهٖ وَلِیٌّ وَّلَا شَفِیْعٌ لَّعَلَّهُمْ یَتَّقُوْنَ ۟
او وویروه -ای پیغمبره- په دې قران سره هغه کسان چې ویریږي د دې خبرې نه چې راجمع به کړی شي خپل رب ته د قیامت په ورځ، نه به وي دوی لره څوک دوست پغیر د الله تعالی څخه چې دوی ته خیر ورسوي، او نه څوک سپارش کوونکی چې د دوی نه تکلیف لرې کړي، د دې لپاره چې دوی د الله تعالی څخه وویریږي په عملي کولو د حکمونو د هغه او په ځان ساتلو سره د هغه د نواهیو څخه، نو دا هغه کسان دی چې په قران کریم سره فایدې حاصلوي.
تفسیرهای عربی:
وَلَا تَطْرُدِ الَّذِیْنَ یَدْعُوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَدٰوةِ وَالْعَشِیِّ یُرِیْدُوْنَ وَجْهَهٗ ؕ— مَا عَلَیْكَ مِنْ حِسَابِهِمْ مِّنْ شَیْءٍ وَّمَا مِنْ حِسَابِكَ عَلَیْهِمْ مِّنْ شَیْءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَكُوْنَ مِنَ الظّٰلِمِیْنَ ۟
او ته مه شړه-ای پیغمبره- د خپل مجلس نه د مسلمانانو غریبان هغوی چې همیشه د الله تعالی په بندګۍ کې دي د ورځې په اول او په اخر کې خالص کوونکي دي هغه ته د بندګۍ، مه شړه دوی چې پدې سره د مشرکانو مشران رامایله کړې، نشته په تا باندې د دې غریبانو د حساب نه څه شي، بلکې د دوی حساب د خپل رب سره دی، او نشته په هغوی باندې ستا د حساب نه څه شي، که ته چیرته دوی له خپل مجلس څخه وشړې نو ته به پدغه وخت کې د الله تعالی د پولو نه تیریدونکی یې.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• الأنبياء بشر، ليس لهم من خصائص الربوبية شيء البتة، ومهمَّتهم التبليغ، فهم لا يملكون تصرفًا في الكون، فلا يعلمون الغيب، ولا يملكون خزائن رزق ونحو ذلك.
پیغمبران انسانان دي، دوی لره د ربوبیت د خاصیتونو څخه هیڅ هم نشته، او د دوی دنده د الله تعالی دین رسول دي، نو دوی واک نه لري د هیڅ قسم تصرف په چاپیریال کې، نو دوی په غیبو باندې نه پوهیږي، او نه د رزق د خزانو او نورو شیانو واک لري.
• اهتمام الداعية بأتباعه وخاصة أولئك الضعفاء الذين لا يبتغون سوى الحق، فعليه أن يقرِّبهم، ولا يقبل أن يبعدهم إرضاء للكفار.
د بلونکي (داعي) پاملرنه خپلو ملګرو ته او په ځانګړې توګه هغه کمزوری چې د حق نه پرته بل هیڅ شی نه غواړي، نو په ده لازم دي چې دوی ځان ته رانږدې کړي، او د کافرانو د رضا کولو په خاطر یې له ځان نه ونه شړي.
وَكَذٰلِكَ فَتَنَّا بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لِّیَقُوْلُوْۤا اَهٰۤؤُلَآءِ مَنَّ اللّٰهُ عَلَیْهِمْ مِّنْ بَیْنِنَا ؕ— اَلَیْسَ اللّٰهُ بِاَعْلَمَ بِالشّٰكِرِیْنَ ۟
او همدارنګه و ازمایل مونږ بعضې د دوی نه په بعضو نورو، نو وګرځول مونږ دوی مختلف د دوی په دنیوي برخو کې، مونږ دوی د دې لپاره وازمایل چې مالداران کافران غریبو مسلمانانو ته ووایې. آیا دا غریبان هغه خلک دي چې الله تعالی پرې د هدایت کولو احسان کړی زمونږ تر منځ؟! که چیرته ایمان خیر وي نو دوی به زمونږ څخه نه وی مخکې شوی دې ایمان ته، پس مونږ خو د مخکې والي والا خلک یو. آیا نه دی الله تعالی ښه پوهه په شکر کوونکو د هغه په نعمتونو، نو هغوی ته د ایمان توفیق ورکوي، او ښه پوهه دی په ناشکري کوونکو د هغه په نعمتونو، نو ذلیل کوي یې، نو ایمان نه راوړي؟! ولی نه؛ بیشکه الله تعالی ښه پوهه دی په دوی ټولو.
تفسیرهای عربی:
وَاِذَا جَآءَكَ الَّذِیْنَ یُؤْمِنُوْنَ بِاٰیٰتِنَا فَقُلْ سَلٰمٌ عَلَیْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلٰی نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ ۙ— اَنَّهٗ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوْٓءًا بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابَ مِنْ بَعْدِهٖ وَاَصْلَحَ ۙ— فَاَنَّهٗ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
او کله چې راشي تاته -ای پیغمبره- هغه کسان چې تصدیق کوي زمونږ په آیتونو هغه چې شاهدي کوونکي دي په ریښتنولۍ د هغه څه چې تا پرې راتګ کړی، نو په هغوی باندې سلام واچوه د هغوی د احترام د وجې نه، او د الله تعالی په پراخه رحمت باندې ورته زیری ورکړه، نو یقینا لازم کړی الله تعالی په خپل ځان باندې رحمت واجبول د مهربانۍ له مخې، نو هر چا چې ستاسو نه څه ګناه وکړه د ناپوهۍ او کم عقلۍ په حال کې، بیا یې وروسته د هغه د کولو نه توبه وویستله، او خپل عمل یې برابر کړ، نو بیشکه الله تعالی بخښې ده ته هغه بدۍ چې ده کړي وي، نو بیشکه الله تعالی بخښنه کوونکی دی هغه چا ته چې توبه وباسي د هغه له بندګانو څخه، په هغوی باندې مهربانه دی.
تفسیرهای عربی:
وَكَذٰلِكَ نُفَصِّلُ الْاٰیٰتِ وَلِتَسْتَبِیْنَ سَبِیْلُ الْمُجْرِمِیْنَ ۟۠
او لکه څرنګه چې مونږ تاته بیان کړل هغه څه چې مخکې تیر شو بیانوو تاته مونږ زمونږ ښکاره دلیلونه په باطل پرستو باندې، او لپاره د ښکاره کولو د لارې او منهج د مجرمانو خلکو، د هغه نه د ځان ساتلو لپاره او د نورو خلکو د ویرولو لپاره.
تفسیرهای عربی:
قُلْ اِنِّیْ نُهِیْتُ اَنْ اَعْبُدَ الَّذِیْنَ تَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ ؕ— قُلْ لَّاۤ اَتَّبِعُ اَهْوَآءَكُمْ ۙ— قَدْ ضَلَلْتُ اِذًا وَّمَاۤ اَنَا مِنَ الْمُهْتَدِیْنَ ۟
ته ووایه -ای پیغمبره-: بیشکه زه منع کړی شوي یم د بندګۍ د هغه چا نه چې تاسو یې بندګي کوئ پغیر له الله تعالی نه، ته ووایه -ای پیغمبره-: زه تابعداري نه کوم ستاسو د خواهشاتو په عبادت کولو د غیر الله کې، نو که زه چیر ته ستاسو د خواهشاتو تابعداري وکړم په دې خبره کې نو زه د بې لارې شوو خلکو نه شم د حق د لارې نه، او هغې ته به ونه رسیږم، او دا حال د هر هغه چا دی چې د خواهشاتو تابعداري یې کړي وي پرته له کوم د لیل نه د الله تعالی له طرفه.
تفسیرهای عربی:
قُلْ اِنِّیْ عَلٰی بَیِّنَةٍ مِّنْ رَّبِّیْ وَكَذَّبْتُمْ بِهٖ ؕ— مَا عِنْدِیْ مَا تَسْتَعْجِلُوْنَ بِهٖ ؕ— اِنِ الْحُكْمُ اِلَّا لِلّٰهِ ؕ— یَقُصُّ الْحَقَّ وَهُوَ خَیْرُ الْفٰصِلِیْنَ ۟
ته ووایه -ای پیغمبره- دې مشرکانو ته: یقینا زه په ښکاره دلیل باندې یم د خپل رب د طرف نه، خپل خواهش باندې نه یم، او تاسو دروغ ګڼئ دې دلیل لره، نشته ما سره هغه عذاب او حیرانوونکې معجزې چې تاسو یې په تلوار سره غواړئ، بیشکه دا ټول د الله تعالی په لاس کې دي، نو نده فیصله د هر شي -او د هغه نه هغه څه هم دي چې تاسو غوښتلي- مګر یوازې الله تعالی لره ده، هغه حق وایې او په حق فیصلې کوي، او هغه پاک ذات؛ غوره هغه څوک دی چې بیان کړی او جدا کړي یې دي حقپرست د باطل پرست نه.
تفسیرهای عربی:
قُلْ لَّوْ اَنَّ عِنْدِیْ مَا تَسْتَعْجِلُوْنَ بِهٖ لَقُضِیَ الْاَمْرُ بَیْنِیْ وَبَیْنَكُمْ ؕ— وَاللّٰهُ اَعْلَمُ بِالظّٰلِمِیْنَ ۟
ته ووایه -ای پیغمبره- دوی ته: که چیرته ما سره وي او زما په واک کې وي هغه عذاب چې تاسو یې په تلوار سره غواړئ نو ما به په تاسو نازل کړی و، او په دغه وخت کې به فیصله شوی و هغه کار چې زما او ستاسو ترمنځ دی، او الله تعالی ښه پوهه دی په ظالمانو چې څومره مهلت ورکوي او څه وخت سزا ورکوي.
تفسیرهای عربی:
وَعِنْدَهٗ مَفَاتِحُ الْغَیْبِ لَا یَعْلَمُهَاۤ اِلَّا هُوَ ؕ— وَیَعْلَمُ مَا فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ ؕ— وَمَا تَسْقُطُ مِنْ وَّرَقَةٍ اِلَّا یَعْلَمُهَا وَلَا حَبَّةٍ فِیْ ظُلُمٰتِ الْاَرْضِ وَلَا رَطْبٍ وَّلَا یَابِسٍ اِلَّا فِیْ كِتٰبٍ مُّبِیْنٍ ۟
او يوازې له الله سره د پټو زېرمې دي له هغه پرته څوک نه پرې پوهيږي، هغه پر ټولو هغه څارويو، نباتاتو او جماداتو پوهيږي چې په وچه کې دي او پر هغو څارويو، نباتاتو او جماداتو پوهيږي چې په درياب کې دي او هیڅ ځای له ونې يوه پاڼه نه رژېږي او نه په ځمکه کې يوه پټه دانه موندل کيږي، نه لوند او نه وچ موندل کيږي، مګر په څرګند کتاب؛ لوح محفوظ کې ثابت دي.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• الله تعالى يجعل العباد بعضهم فتنة لبعض، فتتفاوت درجاتهم في الرزق وفي الكفر والإيمان، والكفر والإيمان ليس منوطًا بسعة الرزق وضيقه.
الله تعالی بندګان بعضې د بعضو نورو لپاره ازمایښت ګرځوي، نو توپير مومي د دوی درجې په رزق او کفر او ایمان کې، او کفر او ایمان د رزق په پراختیا او تنګستیا پورې ندي تړل شوي.
• من أخلاق الداعية طلاقة الوجه وإلقاء التحية والتبسط والسرور بأصحابه.
• على الداعية اجتناب الأهواء في عقيدته ومنهجه وسلوكه.
• إثبات تفرد الله عز وجل بعلم الغيب وحده لا شريك له، وسعة علمه في ذلك، وأنه لا يفوته شيء ولا يعزب عنه من مخلوقاته شيء إلا وهو مثبت مدوَّن عنده سبحانه بأدق تفاصيله.
ثبوت د یووالي د الله تعالی په علم غیب سره یواځې هغه لره ثابت دی بل شریک ورسره نشته، او د هغه پراخه علم په غیبو کې، او یقینا هیڅ شی له هغه څخه نه شي پاتې کیدلی او نه شي پټیدلی د هغه نه د هغه د مخلوقاتو نه هیڅ شي مګر هغه ټول ثابت دي لیکل شوي د هغه سره په پوره تفصیل.
وَهُوَ الَّذِیْ یَتَوَفّٰىكُمْ بِالَّیْلِ وَیَعْلَمُ مَا جَرَحْتُمْ بِالنَّهَارِ ثُمَّ یَبْعَثُكُمْ فِیْهِ لِیُقْضٰۤی اَجَلٌ مُّسَمًّی ۚ— ثُمَّ اِلَیْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ یُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ ۟۠
او خاص الله تعالی هغه ذات دی چې ستاسو روحونه په خوب کې په عارضي ډول اخلي، او خاص الله تعالی هغه ذات دی چې پوهیږي په هغه څه چې تاسو یې کوئ د عملونو نه د ورځې ستاسو د نشاطت په وخت کې، بیا تاسو راژوندي کوي په ورځ کې وروسته د اخیستلو د روحونو ستاسو نه په خوب سره د دې لپاره چې تاسو خپل کارونه ادا کړئ، تر دې چې ستاسو د ژوند لیکل شوې نیټې د الله تعالی سره ختمي شي، بیا ستاسو یوازې هغه ته ورګرځیدل دي په دوباره راپاڅیدلو سره د قیامت په ورځ، بیا به خبر درکړي تاسو ته په هغو عملونو چې تاسو په خپل دنیوي ژوند کې کول، او په هغه به بدله درکړي.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ عِبَادِهٖ وَیُرْسِلُ عَلَیْكُمْ حَفَظَةً ؕ— حَتّٰۤی اِذَا جَآءَ اَحَدَكُمُ الْمَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنَا وَهُمْ لَا یُفَرِّطُوْنَ ۟
او خاص الله تعالی غالب او زورور دی په خپلو بندګانو، ذلیلوونکی دی دوی لره، اوچت دی په دوی باندې له هر اړخه، هغه چې هر شی هغه ته عاجزي کوونکی دی، د خپلو بندګانو نه؛ پورته دی داسې پورته چې څنګه د هغه د لوی شان سره ښایې، او رالیږي په تاسو باندې -ای خلکو- ملایک عزتمندې چې ستاسو عملونه لیکې تر دې پورې چې ختمه شي نیټه مقرره د یو کس ستاسو نه په اخیستلو د روح د هغه د ملک الموت یا د هغه د ملګرو په واسطه، او دا ملایک کمی نه کوي په هغه حکم کې چې دوی ته شوی وي.
تفسیرهای عربی:
ثُمَّ رُدُّوْۤا اِلَی اللّٰهِ مَوْلٰىهُمُ الْحَقِّ ؕ— اَلَا لَهُ الْحُكْمُ ۫— وَهُوَ اَسْرَعُ الْحٰسِبِیْنَ ۟
بیا به وګرځول شي ټول هغه څوک چې ساه ګانې یې اخیستل شوي دي الله تعالی ته چې په ریښتیا سره د دوی مالک دی لپاره د دې چې ورکړي دوی ته بدلې د دوی په عملونو، هغه ذات دی چې هغه لره اختیار د نافذې قضا دی او فیصله د عدل د دوی تر منځ، او هغه ډیر تلوار کوونکی د هغه چا څخه دی چې تاسو یې شمیرلي یاست او ستاسو عملونه یې حساب کړي (لیکلي).
تفسیرهای عربی:
قُلْ مَنْ یُّنَجِّیْكُمْ مِّنْ ظُلُمٰتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ تَدْعُوْنَهٗ تَضَرُّعًا وَّخُفْیَةً ۚ— لَىِٕنْ اَنْجٰىنَا مِنْ هٰذِهٖ لَنَكُوْنَنَّ مِنَ الشّٰكِرِیْنَ ۟
ته ووایه -ای پیغمبره- دې مشرکانو ته: څوک دی چې خلاصوي تاسو او بچ کوی مو د هغو هلاکت ځایونو څخه چې تاسو ورسره مخامخ کیږي د وچې او د دریابونو په تیارو کې؟ تاسو رابلئ یواځې هغه لره عاجزي کوونکي یاست هغه ته په پټه او ښکاره کې: که چیرته مونږ بچ کړلو رب زمونږ د دې هلاکت د ځایونو نه نو شو به مونږ له شکر ویستونکو څخه د هغه د نعمتونو له امله پر مونږ باندې داسې چې مونږ به د هغه نه پرته د بل هیچا بندګي نه کوو.
تفسیرهای عربی:
قُلِ اللّٰهُ یُنَجِّیْكُمْ مِّنْهَا وَمِنْ كُلِّ كَرْبٍ ثُمَّ اَنْتُمْ تُشْرِكُوْنَ ۟
ووایه دوی ته -ای پیغمبره-: الله تعالی هغه ذات دی چې خلاصوي تاسو د دغه مصیبت نه، او بچ کوي تاسو د هر قسم مصیبت او تکلیف نه، بیا تاسو وروسته د دې نه د خوشحالۍ په وخت کې د هغه سره نور څوک شریکوئ، نو د دې نه پورته بل ظلم کیدلی شي تاسو چې کوم کوئ؟!.
تفسیرهای عربی:
قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلٰۤی اَنْ یَّبْعَثَ عَلَیْكُمْ عَذَابًا مِّنْ فَوْقِكُمْ اَوْ مِنْ تَحْتِ اَرْجُلِكُمْ اَوْ یَلْبِسَكُمْ شِیَعًا وَّیُذِیْقَ بَعْضَكُمْ بَاْسَ بَعْضٍ ؕ— اُنْظُرْ كَیْفَ نُصَرِّفُ الْاٰیٰتِ لَعَلَّهُمْ یَفْقَهُوْنَ ۟
ووایه -ای پیغمبره- دوی ته: خاص الله تعالی قدرت لرونکی دی په دې چې راولیږي په تاسو باندې عذاب چې راشي تاسو ته د بره ستاسو نه لکه د تیږو او تندرونو او طوفانونو، او یا راشي تاسو ته ستاسو د لاندې طرف نه لکه زلزلې او په ځمکه کې ننه ایستل، او یا به ستاسو د زړونو تر منځ اختلاف پیدا کړي، نو ستاسو نه هر څوک به د خپل خواهش تابعداري وکړي، نو د یو بل سره به جنګ وکړئ، فکر وکړه (وګوره) -ای پیغمبره- څرنګه مونږ اړوو راړوو دوی ته دلیلونه او معجزې او دوی ته یې بیانوو د دې لپاره چې دوی پوهه شي چې یقینا هر هغه څه چې تا پرې راتګ کړی ریښتیا دي، او هر هغه څه چې د هغوی سره دي باطل دي.
تفسیرهای عربی:
وَكَذَّبَ بِهٖ قَوْمُكَ وَهُوَ الْحَقُّ ؕ— قُلْ لَّسْتُ عَلَیْكُمْ بِوَكِیْلٍ ۟ؕ
او دروغ وګاڼه دې قران لره ستا قوم، او دا حق دی داسې چې هیڅ شک پکې نشته چې یقینا دا د الله تعالی له طرفه دی، ته دوی ته ووایه -ای پیغمبره- زه په تاسو په څوکۍ کولو ذمه وار نه یم، نو نه یم زه مګر ویره درکوونکی یم تاسو ته مخکې د سخت عذاب له راتلو څخه.
تفسیرهای عربی:
لِكُلِّ نَبَاٍ مُّسْتَقَرٌّ ؗ— وَّسَوْفَ تَعْلَمُوْنَ ۟
د هر یو خبر لپاره وخت مقرر دی چې په هغه کې به کیږي، او یو انتها لرې چې هغه ته به رسیږي، او د دې خبرونو نه یو خبر ستاسو د اخري ورتګ او اخري انجام دی، نو زر دی چې تاسو به پوهه شئ په دې باندې کله چې به د قیامت په ورځ راژوندي کړی شئ.
تفسیرهای عربی:
وَاِذَا رَاَیْتَ الَّذِیْنَ یَخُوْضُوْنَ فِیْۤ اٰیٰتِنَا فَاَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتّٰی یَخُوْضُوْا فِیْ حَدِیْثٍ غَیْرِهٖ ؕ— وَاِمَّا یُنْسِیَنَّكَ الشَّیْطٰنُ فَلَا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرٰی مَعَ الْقَوْمِ الظّٰلِمِیْنَ ۟
او کله چې ووینې ته -ای پیغمبره- مشرکینو لره چې خبرې کوي زمونږ په آیتونو پسې په مسخرو او ټوکو ټکالو باندې، نو ته د دوی نه لرې شه تر دې چې دوی په نورو خبرو کې ورننوځي چې په هغو کې زمونږ په آیتونو پسې مسخرې او ټوکې نه وي، او که چیرته هیر کړي ستا څخه شیطان او ته د دوی سره کیناستلې، او بیا در په یاد شو نو په دغه وخت کې د دوی مجلس پریږده او د دې زیاتي کوونکو سره مه کینه.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• إثبات أن النومَ موتٌ، وأن الأرواح تُقْبض فيه، ثم تُرَد عند الاستيقاظ.
د دې خبرې ثبوت چې یقینا خوب هم یو قسم مرګ دی، او یقینا په دې کې ساه ګانې اخیستل کیږي، بیا بیرته د رابیداریدو په وخت کې راګرځول کیږي.
• الاستدلال على استحقاق الله تعالى للألوهية بدليل الفطرة، فإن أهل الكفر يؤمنون بالله تعالى ويرجعون لفطرتهم عند الاضطرار والوقوع في المهالك، فيسألون الله تعالى وحده.
د فطرت په دلیل سره دلیل نیول د الله تعالی د حقدار ګڼلو د الوهیت، ځکه چې کافران په الله تعالی باندې ایمان لري او خپل فطرت ته د ضرورت په وخت کې رجوع کوي او کله چې په مصیبتونو کې راګیر شي، نو په دغه وخت کې یواځې د الله تعالی څخه غواړي.
• إلزام المشركين بمقتضى سلوكهم، وإقامة الدليل على انقلاب فطرتهم، بكونهم يستغيثون بالله وحده في البحر عند الشدة، ويشركون به حين يسلمهم وينجيهم إلى البر.
پر مشرکانو د هغوی د چلند له امله الزام او د هغوی پر فطرت د بدلون دليل وړاندې کول، چې هغوی په درياب کې د سختۍ له امله يوازې له الله مرسته غواړي، خو کله يې چې هغه وساتي او وچې ته يې را وژغوري بيا شریکان ور سره نیسي.
وَمَا عَلَی الَّذِیْنَ یَتَّقُوْنَ مِنْ حِسَابِهِمْ مِّنْ شَیْءٍ وَّلٰكِنْ ذِكْرٰی لَعَلَّهُمْ یَتَّقُوْنَ ۟
او نشته په هغو کسانو چې ویریږي د الله تعالی نه په عملې کولو د هغه د اوامرو او په ځان ساتلو د هغه له نواهیو څخه هیڅ ذمه واري د دې ظالمانو باره کې، بلکې په دوی باندې دا ده چې بند کړي دوی د هغه منکراتو نه چې دوی یې کوي، د دې لپاره چې دوی د الله تعالی څخه وویریږي، نو د هغه اوامر عملي کړي او د هغه له نواهیو څخه ځان وساتي.
تفسیرهای عربی:
وَذَرِ الَّذِیْنَ اتَّخَذُوْا دِیْنَهُمْ لَعِبًا وَّلَهْوًا وَّغَرَّتْهُمُ الْحَیٰوةُ الدُّنْیَا وَذَكِّرْ بِهٖۤ اَنْ تُبْسَلَ نَفْسٌ بِمَا كَسَبَتْ ۖۗ— لَیْسَ لَهَا مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَلِیٌّ وَّلَا شَفِیْعٌ ۚ— وَاِنْ تَعْدِلْ كُلَّ عَدْلٍ لَّا یُؤْخَذْ مِنْهَا ؕ— اُولٰٓىِٕكَ الَّذِیْنَ اُبْسِلُوْا بِمَا كَسَبُوْا ۚ— لَهُمْ شَرَابٌ مِّنْ حَمِیْمٍ وَّعَذَابٌ اَلِیْمٌ بِمَا كَانُوْا یَكْفُرُوْنَ ۟۠
پرېږده اې رسوله! دغه مشرکان چې خپل دين يې لوب توکی او بېکاره شی ګرځولی دی، ملنډې پرې وهي او دنيوي ژوند يې دوکه کړي دي چې په هغو کې له منځه تلونکي ګټې دي او اې نبي! خلکو ته په قرآن نصيحت کوه، تردې چې هيڅوک د کړو ګناهونو له امله تباهۍ ته ونه لويږي چې له الله پرته کوم داسې ملاتړی هم ونه لري چې مرسته پرې وغواړي اونه کوم داسې سپارښتونکی وي چې د قيامت په ورځ يې ترې وساتي او کله چې د قيامت په ورځ هر ډول فديه ورکړي نه به ترې منل کيږي، همدوی دي چې د هغو کړو ګناهونو له امله يې د قيامت په ورځ ځانونه تباهۍ ته سپارلي دي، هغوی لره به سخت ګرم څښاک وي او د خپل کفر له امله به يې دردوونکې سزا وي.
تفسیرهای عربی:
قُلْ اَنَدْعُوْا مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مَا لَا یَنْفَعُنَا وَلَا یَضُرُّنَا وَنُرَدُّ عَلٰۤی اَعْقَابِنَا بَعْدَ اِذْ هَدٰىنَا اللّٰهُ كَالَّذِی اسْتَهْوَتْهُ الشَّیٰطِیْنُ فِی الْاَرْضِ حَیْرَانَ ۪— لَهٗۤ اَصْحٰبٌ یَّدْعُوْنَهٗۤ اِلَی الْهُدَی ائْتِنَا ؕ— قُلْ اِنَّ هُدَی اللّٰهِ هُوَ الْهُدٰی ؕ— وَاُمِرْنَا لِنُسْلِمَ لِرَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ۙ
ووایه -ای پیغمبره- دې مشرکینو ته: آیا زه بندګي وکړم پرته د الله تعالی نه د بوتانو چې د هیڅ فایدې رسولو واک نه لري چې فایده راته راورسوي او نه د ضرر رارسولو طاقت لري چې ضرر راته راورسوي، او واوړو مونږ د ایمان نه وروسته له هغه نه چې الله تعالی مونږ ته دایمان توفیق راکړی، نو مونږ به شو په شان د هغه چا چې ګمراه کړی وي ده لره شیطان، نو پریښودی یې وي ده لره حیران چې سمه لاره نشې پیداکولی، او د ده نور ملګري وي په سمه لار روان وي دا د حق طرف ته رابلي، خو دا د هغوی بلنه نه قبلوي؟ ته ورته ووایه -ای پیغمبره-: بیشکه هدایت د الله تعالی هماغه په ریښتیا هدایت دی، او بیشکه الله تعالی مونږ ته امر کړی چې مونږ هغه ته غاړه کیږدو پاک او اوچت ذات دی په لازمولو دیووالي د هغه او دعبادت د هغه یوازې، نو هغه پالونکی د ټولو مخلوقاتو دی.
تفسیرهای عربی:
وَاَنْ اَقِیْمُوا الصَّلٰوةَ وَاتَّقُوْهُ ؕ— وَهُوَ الَّذِیْۤ اِلَیْهِ تُحْشَرُوْنَ ۟
او بیشکه مونږ ته یې امر کړی په اداء کولو د لمانځه په پوره طریقې سره، او مونږ ته یې امر کړی د الله تعالی په تقوی په عملي کولو د هغه د اوامرو او په ځان ساتلو سره له نواهیو څخه، نو هغه یواځې هغه ذات دی چې بندګان به ورته دقیامت په ورځ راجمع کړی شي د دې لپاره چې د هغوی په عملونو بدلې ورکړي.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ الَّذِیْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ بِالْحَقِّ ؕ— وَیَوْمَ یَقُوْلُ كُنْ فَیَكُوْنُ ؕ۬— قَوْلُهُ الْحَقُّ ؕ— وَلَهُ الْمُلْكُ یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّوْرِ ؕ— عٰلِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ ؕ— وَهُوَ الْحَكِیْمُ الْخَبِیْرُ ۟
او هغه پاک او اوچت ذات دی چې پیداکړی یې دي اسمانونه او ځمکه لپاره د ښکاره کولو د حق، په هغه ورځ چې الله تعالی به یو شي ته ووایې: پیدا شه؛ نو پیدا به شي، کله چې به ووایې د قیامت په ورځ: پاڅیږئ نو ټول به پاڅیږي، وینا د هغه ریښتیا ده هغه چې خامخا واقع کیدونکې ده، او دې الله تعالی لره ده یوازې پادشاهي د قیامت په ورځ کله چې به اسرافیل په ښکر کې دویم پوکی وکړي، پوهه دی په ټولو هغو څه چې پټ دي او په ټولو هغو څه چې ښکاره دي، او هغه حکیم ذات دی په خپل پیدایش او چارو کې، خبردار ذات دی هغه چې هیڅ شی پرې پټ نشي پاتې کیدلی، نو د کارونو پټ هغه ته داسې دي لکه ښکاره د هغو.
تفسیرهای عربی:
وَاِذْ قَالَ اِبْرٰهِیْمُ لِاَبِیْهِ اٰزَرَ اَتَتَّخِذُ اَصْنَامًا اٰلِهَةً ۚ— اِنِّیْۤ اَرٰىكَ وَقَوْمَكَ فِیْ ضَلٰلٍ مُّبِیْنٍ ۟
او یاد کړه -ای پیغمبره- کله چې ابراهیم -علیه السلام- خپل مشرک پلار آزر ته وویل: ای زما پلار جانه! آیا ته جوړوې بتانو لره معبودان چې د الله تعالی نه پرته یې بندګي کوې؟ یقینا زه وینم تالره او ستا قوم لره په ښکاره ګمراهۍ کې، او په شک کې د حق د لارې نه، چې تاسو د الله تعالی نه پرته د بل چا بندګۍ کوئ، نو خاص الله تعالی یوازې په حق سره لایق د بندګۍ دی، او د هغه نه پرته نور ټول باطل معبودان دي.
تفسیرهای عربی:
وَكَذٰلِكَ نُرِیْۤ اِبْرٰهِیْمَ مَلَكُوْتَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَلِیَكُوْنَ مِنَ الْمُوْقِنِیْنَ ۟
او لکه څرنګه چې مو ورته د خپل پلار او د خپل قوم ګمراهي وروښوده همدارنګه ورته بادشاهي د اسمانونو او پراخه ځمکې ښایو؛ د دې لپاره چې په دې پراخه بادشاهۍ د الله تعالی په یووالی او د هغه په یواځې د عبادت مستحق ګڼلو دلیل ونیسي؛ او د دې لپاره چې د یقین کوونکو څخه شي په دې خبره چې بیشکه الله تعالی یوازې دی هیڅ شریک ورله نشته، او هغه په هر شي باندې قادر دی.
تفسیرهای عربی:
فَلَمَّا جَنَّ عَلَیْهِ الَّیْلُ رَاٰ كَوْكَبًا ۚ— قَالَ هٰذَا رَبِّیْ ۚ— فَلَمَّاۤ اَفَلَ قَالَ لَاۤ اُحِبُّ الْاٰفِلِیْنَ ۟
نو هر کله چې په هغه باندې شپه تیاره شوه، یو ستوری یې ولیده، ویې ویل: دا زما رب دی، نو هر کله چې هغه ستوری پټ شو ویې ویل: بیشکه زه نه خوښوم هغه څوک چې پټیږي؛ ځکه چې ریښتونی او په حق سره معبود همیشه حاضر وي نه پټیږي.
تفسیرهای عربی:
فَلَمَّا رَاَ الْقَمَرَ بَازِغًا قَالَ هٰذَا رَبِّیْ ۚ— فَلَمَّاۤ اَفَلَ قَالَ لَىِٕنْ لَّمْ یَهْدِنِیْ رَبِّیْ لَاَكُوْنَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّآلِّیْنَ ۟
او هر کله چې یې سپوږمۍ راختونکې ولیدله ویې ویل: دا زما رب دی، هر کله چې پټه شوه ویې ویل: که چیرته ماته زما رب توفیق رانه کړي د هغه د یووالي او یوازې د هغه د عبادت کولو نو خامخا زه به د هغه چا څخه شم چې د حق دین نه لرې وي.
تفسیرهای عربی:
فَلَمَّا رَاَ الشَّمْسَ بَازِغَةً قَالَ هٰذَا رَبِّیْ هٰذَاۤ اَكْبَرُ ۚ— فَلَمَّاۤ اَفَلَتْ قَالَ یٰقَوْمِ اِنِّیْ بَرِیْٓءٌ مِّمَّا تُشْرِكُوْنَ ۟
او هر کله چې یې لمر راختونکی ولیده ویې ویل: دا راختونکی لمر زما رب دی، دا د ستوري او سپوږمۍ دواړو نه غټ دی، نو هر کله چې پټ شو ویې ویل: ای زما قومه! بیشکه زه بیزاره یم د هغه څه نه چې تاسو یې د الله تعالی سره شریکوي.
تفسیرهای عربی:
اِنِّیْ وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِیْ فَطَرَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ حَنِیْفًا وَّمَاۤ اَنَا مِنَ الْمُشْرِكِیْنَ ۟ۚ
بیشکه ما خالص کړی دین خپل هغه ذات ته چې پیداکړی یې دي اسمانونه او زمکه پرته له کوم مخکني مثال نه (په نا اشنا ډول)، مایله یم د شرک نه خالص توحید ته، او زه نه یم د هغو مشرکانو له ډلې نه چې د الله تعالی سره د بل چا بندګي کوي.
تفسیرهای عربی:
وَحَآجَّهٗ قَوْمُهٗ ؕ— قَالَ اَتُحَآجُّوْٓنِّیْ فِی اللّٰهِ وَقَدْ هَدٰىنِ ؕ— وَلَاۤ اَخَافُ مَا تُشْرِكُوْنَ بِهٖۤ اِلَّاۤ اَنْ یَّشَآءَ رَبِّیْ شَیْـًٔا ؕ— وَسِعَ رَبِّیْ كُلَّ شَیْءٍ عِلْمًا ؕ— اَفَلَا تَتَذَكَّرُوْنَ ۟
او جګړه وکړه د هغه سره قوم د هغه چې مشرکان وو د الله تعالی په یووالي کې، او هغه یې د خپلو بتانو څخه وویراوه، نو هغه ورته وویل: آیا تاسو ماسره د الله تعالی په توحید او د هغه د یوازې عبادت مستحق ګڼلو کې جګړه کوئ، او حال دا دی چې توفیق راکړی ماته رب زما خپل طرف ته، او زه ستاسو د بتانو څخه نه ویریږم، ځکه چې هغه د ضرر ورکولو اختیار نه لري چې ما ته ضرر راورسوي او نه د فایدې ورکولو اختیار لري چې فایده به ماته راکړي مګر که الله تعالی وغواړي، ځکه چې الله تعالی چې څه وغواړي هغه کیدونکي دي، او سره د علم د الله تعالی نه په هر شي باندې نو په هغه باندې هیڅ شی په زمکه او اسمان کې پټ نه شي پاتې کیدلی، نو آیا تاسو ولې پند نه اخلئ -ای زما قومه- د هغه څه نه چې تاسو پکې یاست د کفر کولو نه په الله تعالی او په هغه باندې دشرک کولو نه نو تاسو به یوازې په هغه ایمان راوړئ.
تفسیرهای عربی:
وَكَیْفَ اَخَافُ مَاۤ اَشْرَكْتُمْ وَلَا تَخَافُوْنَ اَنَّكُمْ اَشْرَكْتُمْ بِاللّٰهِ مَا لَمْ یُنَزِّلْ بِهٖ عَلَیْكُمْ سُلْطٰنًا ؕ— فَاَیُّ الْفَرِیْقَیْنِ اَحَقُّ بِالْاَمْنِ ۚ— اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ ۟ۘ
او څرنګه به زه وویریږم د هغو بوتانو نه چې تاسو یې د الله تعالی نه پرته بندګي کوئ، او حال دا چې تاسو نه ویریږئ ستاسو د شرک کولو نه د الله تعالی سره کله چې تاسو د هغه سره هغه څوک شریکوئ چې هغه پیداکړي- پرته له کوم دلیل نه ستاسو سره - د هغو په بندګۍ؟۱ نو کومه یوه د دوو ډلو نه: د موحدینو ډله او که د مشرکینو ډله ډیره حقداره ده په امن او د عذاب نه په ژغورلو؟ که چیرته تاسو حقداره ډله پیژنئ نو تابعداري یې وکړئ، او حقداره د دې دواړو ډلو نه -بی له شکه- د موحدینو مومنانو ډله ده.
تفسیرهای عربی:
اَلَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَلَمْ یَلْبِسُوْۤا اِیْمَانَهُمْ بِظُلْمٍ اُولٰٓىِٕكَ لَهُمُ الْاَمْنُ وَهُمْ مُّهْتَدُوْنَ ۟۠
هغه کسان چې په الله تعالی یې ایمان راوړی، او د هغه د شرعې تابعداري یې کړې، او خپل ایمان یې په شرک سره ندی ګډوډ کړی، یوازې د دوی لپاره به وي امن او ژغورل د عذاب نه پرته له نورو خلکو، او دوی ته به توفیق ورکړل شوی وي، الله تعالی دوی ته د هدایت لارې طرف ته توفیق ورکړی.
تفسیرهای عربی:
وَتِلْكَ حُجَّتُنَاۤ اٰتَیْنٰهَاۤ اِبْرٰهِیْمَ عَلٰی قَوْمِهٖ ؕ— نَرْفَعُ دَرَجٰتٍ مَّنْ نَّشَآءُ ؕ— اِنَّ رَبَّكَ حَكِیْمٌ عَلِیْمٌ ۟
او دغه دلیل هغه د الله تعالی دا وینا ده: ﴿فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالأَمْنِ﴾هغه چې ابراهیم -علیه السلام- پرې په خپل قوم غالب شوی و تر دې چې د هغوی دلیل یې مات کړی و، همدغه زمونږ دلیل دی مونږ هغه ته توفیق ورکړی و لپاره د دلیل نیولو د خپل قوم په مقابل کې، او مونږ هغه ته دا ورکړی و، اوچتوو مونږ چا لره چې وغواړو د خپلو بندګانو نه درجې په دنیا او اخرت کې، بیشکه ستا رب چې دی -ای پیغمبره- د حکمت والا دی په خپل پیدایش او چارو کې، پوهه دی په خپلو بندګانو.
تفسیرهای عربی:
وَوَهَبْنَا لَهٗۤ اِسْحٰقَ وَیَعْقُوْبَ ؕ— كُلًّا هَدَیْنَا ۚ— وَنُوْحًا هَدَیْنَا مِنْ قَبْلُ وَمِنْ ذُرِّیَّتِهٖ دَاوٗدَ وَسُلَیْمٰنَ وَاَیُّوْبَ وَیُوْسُفَ وَمُوْسٰی وَهٰرُوْنَ ؕ— وَكَذٰلِكَ نَجْزِی الْمُحْسِنِیْنَ ۟ۙ
او وربښلی و مونږ ابراهیم -علیه السلام- ته زوی د هغه اسحاق -علیه السلام- او لمسی د هغه یعقوب -علیه السلام، او مونږ دې دواړو ته توفیق ورکړی و سمې لارې ته، او د دې نه مخکې مو نوح -علیه السلام- ته توفیق ورکړی و، او توفیق مو ورکړی و دحق لارې ته د نوح -علیه السلام- د اولادې نه هر یو داود او د هغه زوی سلیمان -علیهما السلام- ته او موسی او د هغه ورور هارون -علیهما السلام- ته، او د دې بدلې په شان چې مونږ دې پیغمبرانو ته ورکړی وه د دوی په احسان سره بدلې ورکوو مونږ د دې په شان نورو محسنینو ته د هغوی په نیکۍ کولو.
تفسیرهای عربی:
وَمِنْ اٰبَآىِٕهِمْ وَذُرِّیّٰتِهِمْ وَاِخْوَانِهِمْ ۚ— وَاجْتَبَیْنٰهُمْ وَهَدَیْنٰهُمْ اِلٰی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیْمٍ ۟
او توفیق ورکړی و مونږ ځینو پلارانو د دوی ته او ځینو زامنو د دوی ته او ځینو وروڼو د دوی ته هغه چا ته چې مونږ ورته توفیق ورکول غوښتل، او مونږ دوی غوره کړی وو، او مونږ توفیق ورکړی وو دوی ته د تللو په سمې لارې چې هغه د توحید او د الله تعالی د تابعدارۍ لار ده.
تفسیرهای عربی:
ذٰلِكَ هُدَی اللّٰهِ یَهْدِیْ بِهٖ مَنْ یَّشَآءُ مِنْ عِبَادِهٖ ؕ— وَلَوْ اَشْرَكُوْا لَحَبِطَ عَنْهُمْ مَّا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟
دا چې توفیق ورته ورکړی شوی و دا د الله تعالی توفیق و> رسوي دې توفیق ته چا لره چې وغواړي د خپلو بندګانو نه، او که چیرته دوی د الله تعالی سره بل څوک شریک جوړ کړی و، نو خامخا برباد شوی به و عمل د دوی؛ ځکه چې شرک باطلوونکی دی نیک عمل لره.
تفسیرهای عربی:
اُولٰٓىِٕكَ الَّذِیْنَ اٰتَیْنٰهُمُ الْكِتٰبَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ ۚ— فَاِنْ یَّكْفُرْ بِهَا هٰۤؤُلَآءِ فَقَدْ وَكَّلْنَا بِهَا قَوْمًا لَّیْسُوْا بِهَا بِكٰفِرِیْنَ ۟
دغه پیغمبران چې بیان شول، خاص دوی هغه کسان دي چې مونږ ورته کتابونه ورکړي دي، او مونږ ورته پوهه د دین ورکړې، او پیغمبري مو ورته ورکړې، نو که چیرته ستا قوم په هغه څه کفر وکړي چې مونږ ورته ورکړی د دې دریو شیانو نه نو یقینا مونږ تیار کړی دې لره داسې یو قوم چې هیڅکله په دې باندې کفر نه کوي، بلکې هغوی مومنان دي، ټینګ دي په دې دین، او هغه مهاجرین او انصار او هغه کسان دي چې د دوی تابعداري یې کړې په نیکې طریقې سره د قیامت د ورځې پورې.
تفسیرهای عربی:
اُولٰٓىِٕكَ الَّذِیْنَ هَدَی اللّٰهُ فَبِهُدٰىهُمُ اقْتَدِهْ ؕ— قُلْ لَّاۤ اَسْـَٔلُكُمْ عَلَیْهِ اَجْرًا ؕ— اِنْ هُوَ اِلَّا ذِكْرٰی لِلْعٰلَمِیْنَ ۟۠
دغه پیغمبران، او د هغوی سره چې څوک د هغوی د پلارانو، اولادونو او وروڼو نه ذکر شول، هم دوی خاص د ریښتوني هدایت والا دي، نو ته د دوی تابعداري وکړه او د دوی لاره خپله کړه، او -ای پیغمبره- خپل قوم ته ووایه: زه ستاسو نه د دې قرآن په تبلیغ باندې مزدوري نه غواړم، نو نه دی قرآن کریم مګر پند او نصیحت؛ لپاره د مخلوقاتو د انسانانو او پیریانو نه، د دې لپاره چې په دې باندې نیغې او برابرې لارې ته ورسیږي.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• من فضائل التوحيد أنه يضمن الأمن للعبد، خاصة في الآخرة حين يفزع الناس.
د توحید د فضیلتونو نه دا دي چې هغه د بنده لپاره د امن او ژغورنې ضامن دی، په ځانګړې توګه په اخرت کې؛ کله چې به خلک ویریږي.
• تُقَرِّر الآيات أن جميع من سبق من الأنبياء إنما بَلَّغوا دعوتهم بتوفيق الله تعالى لا بقدرتهم.
دا آیتونه بیانوي چې ټولو مخکنیو پیغمبرانو خپل دعوت د الله تعالی په توفیق سره رسولی؛ نه په خپل وسع او طاقت.
وَمَا قَدَرُوا اللّٰهَ حَقَّ قَدْرِهٖۤ اِذْ قَالُوْا مَاۤ اَنْزَلَ اللّٰهُ عَلٰی بَشَرٍ مِّنْ شَیْءٍ ؕ— قُلْ مَنْ اَنْزَلَ الْكِتٰبَ الَّذِیْ جَآءَ بِهٖ مُوْسٰی نُوْرًا وَّهُدًی لِّلنَّاسِ تَجْعَلُوْنَهٗ قَرَاطِیْسَ تُبْدُوْنَهَا وَتُخْفُوْنَ كَثِیْرًا ۚ— وَعُلِّمْتُمْ مَّا لَمْ تَعْلَمُوْۤا اَنْتُمْ وَلَاۤ اٰبَآؤُكُمْ ؕ— قُلِ اللّٰهُ ۙ— ثُمَّ ذَرْهُمْ فِیْ خَوْضِهِمْ یَلْعَبُوْنَ ۟
او مشرکانو د الله په حقه درناوی ونه کړ کله يې چې د هغه نبي محمد صلی الله عليه وسلم ته وويل: الله پر انسان هيڅ وحي نده نازله کړې، اې رسوله! ورته ووايه: څوک دی چې پر موسی يې تورات نازل کړ چې رڼا، هدایت او خپل قوم ته يې لارښوونه وه، چې يهود يې په خپلو کتابچو کې ځينې هغه برخې ښکاروي چې د هغوی د نفسي غوښتنو سره سمې دي او هغه پټوي چې ورسره مخالفې دي لکه د محمد صلی الله عليه وسلم صفت، اې عربو تاسو له قرآن څخه هغه څه زده کړل چې مخکې نه ستاسو زده وو او نه ستاسو د پخوانيو، ورته ووايه! اې رسوله! الله هغه را نازل کړ، بيا هغوی په خپله ناپوهۍ او لار ورکۍ کې پرېږده چې ملنډې وهي او مسخرې کوي، تردې چې باور يې راشي.
تفسیرهای عربی:
وَهٰذَا كِتٰبٌ اَنْزَلْنٰهُ مُبٰرَكٌ مُّصَدِّقُ الَّذِیْ بَیْنَ یَدَیْهِ وَلِتُنْذِرَ اُمَّ الْقُرٰی وَمَنْ حَوْلَهَا ؕ— وَالَّذِیْنَ یُؤْمِنُوْنَ بِالْاٰخِرَةِ یُؤْمِنُوْنَ بِهٖ وَهُمْ عَلٰی صَلَاتِهِمْ یُحَافِظُوْنَ ۟
او دغه قرآن هغه کتاب دی چې موږ پر تا نازل کړی اې نبي! او هغه داسې مبارک کتاب دی چې د مخکېنيو اسماني کتابونو رېښتينی بلونکی دی، ترڅو د مکې خلک او د ځمکې په ختيځو او لوېديځو برخو کې خلک پرې ووېروې، چې لار ومومي او هغه کسان چې د آخرت پر ژوند ايمان لري هغوی پر دغه قرآن هم ايمان لري او پر هغه څه عمل کوي چې پکې دي او د خپلو لمونځونو ساتنه کوي د شريعت له لوري په خپلو ټاکلو وختونو کې د هغو د رکنونو، فرضونو او مستحباتو په اداء کولو سره.
تفسیرهای عربی:
وَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرٰی عَلَی اللّٰهِ كَذِبًا اَوْ قَالَ اُوْحِیَ اِلَیَّ وَلَمْ یُوْحَ اِلَیْهِ شَیْءٌ وَّمَنْ قَالَ سَاُنْزِلُ مِثْلَ مَاۤ اَنْزَلَ اللّٰهُ ؕ— وَلَوْ تَرٰۤی اِذِ الظّٰلِمُوْنَ فِیْ غَمَرٰتِ الْمَوْتِ وَالْمَلٰٓىِٕكَةُ بَاسِطُوْۤا اَیْدِیْهِمْ ۚ— اَخْرِجُوْۤا اَنْفُسَكُمْ ؕ— اَلْیَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُوْنِ بِمَا كُنْتُمْ تَقُوْلُوْنَ عَلَی اللّٰهِ غَیْرَ الْحَقِّ وَكُنْتُمْ عَنْ اٰیٰتِهٖ تَسْتَكْبِرُوْنَ ۟
نشته هیڅوک ډیر ظلم کوونکی د هغه چا نه چې جوړوي په الله تعالی باندې دروغ داسې چې وایې: بیشکه نه دی رالیږلی الله تعالی په هیڅ یو انسان باندې هیڅ شي د وحې نه، او یا داسې دروغ وایې چې: بیشکه الله تعالی ده ته وحې کړې ده، او په تحقیق سره الله تعالی ده ته هیڅ وحې نه وي کړي، او یا وایې: خامخا زه به نازل کړم د هغه قرآن په شان کوم چې الله تعالی نازل کړی، او که ته ووینې -ای پیغمبره- کله چې به رسیږي دې ظالمانو ته د مرګ سختۍ، او ملایکې اوږدوونکي وي خپلو لاسونو لره دوی ته په سزا ورکولو او وهلو سره، دوی ته به د رټنې په ډول وایې: خپلې ساګانې راوباسئ چئ مونږ یې درنه واخلو، په دې ورځ کې به رسیږي تاسو ته داسې عذاب چې تاسو به سپکوي او ذلیله کوي به مو په سبب د هغه چې تاسو تړل په الله تعالی باندې د دروغو نه په دعوه د پیغمبرۍ کې او په رالیږلو د وحې کې (په تاسو) او په رالیږلو د وحې د هغې وحې په شان چې کومه الله تعالی رالیږلې، او په سبب د لویې کولو ستاسو د ایمان راوړلو نه د هغه په ایتونو، نو که چیرته ته دا حال وویني خامخا ته به ووینې ډیر بد او قبیحه کار لره.
تفسیرهای عربی:
وَلَقَدْ جِئْتُمُوْنَا فُرَادٰی كَمَا خَلَقْنٰكُمْ اَوَّلَ مَرَّةٍ وَّتَرَكْتُمْ مَّا خَوَّلْنٰكُمْ وَرَآءَ ظُهُوْرِكُمْ ۚ— وَمَا نَرٰی مَعَكُمْ شُفَعَآءَكُمُ الَّذِیْنَ زَعَمْتُمْ اَنَّهُمْ فِیْكُمْ شُرَكٰٓؤُا ؕ— لَقَدْ تَّقَطَّعَ بَیْنَكُمْ وَضَلَّ عَنْكُمْ مَّا كُنْتُمْ تَزْعُمُوْنَ ۟۠
او دوی ته به وویل شي د دوباره راپاڅیدو (قیامت) په ورځ: او بیشکه تاسو راغلئ مونږ ته په دې ورځ کې یوازې یوازې، نه درسره مال شته او نه درسره مشري شته، لکه څرنګه چې مونږ تاسو اول ځل پیداکړی وئ پښېبله (لوڅې پښې) بربنډ ناسنته شوي،او پریښودل تاسو هغه څه چې مونږ تاسو ته درکړي د نعمتونو نه شاته ستاسو په دنیا کې که ستاسو خوښه وي او که نه وي، او مونږ نه وینو نن ورځ ستاسو سره هغه معبودان ستاسو چې تاسو به دعوه کوله چې دوی به ستاسو لپاره سپارش وکړي، او تاسو دعوه کوله چې یقینا دوی شریکان دي الله تعالی سره په بندګۍ کولو کې، بیشکه ختمه شوه رابطه ستاسو ترمنځ، او ورک شو ستاسو نه هغه چې تاسو یې دعوه کوله او ګمان مو کاوه د هغوی د سپارش نه، او د دې نه چې ګویاکې دوی الله تعالی سره شریکان دي.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• إنزال الكتب على الأنبياء هو سُنَّة الله في المرسلين، والنبي عليه الصلاة والسلام واحد منهم.
په پیغمبرانو باندې کتابونه رالیږل د الله تعالی طریقه ده خپلو پیغمبرانو ته، او پیغمبر -صلی الله علیه وسلم- یو د هغوی نه دی.
• أعظم الناس كذبًا وفرية هو الذي يكذب على الله تعالى، فينسب أو ينفي ويثبت في حق الله تعالى أمرًا ليس عليه دليل صحيح.
په ټولو خلکو کې ډیر دروغجن او دروغ تړونکی هغه څوک دی چې په الله تعالی باندې دروغ وایې، نو هغه ته نسبت کوي یا ترې نفي کوي او یا د یو کار د ثبوت دعوه کوي د الله تعالی په حق کې داسې کار چې په هغه باندې هیڅ قسم صحیح دلیل نه وي.
اِنَّ اللّٰهَ فَالِقُ الْحَبِّ وَالنَّوٰی ؕ— یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَمُخْرِجُ الْمَیِّتِ مِنَ الْحَیِّ ؕ— ذٰلِكُمُ اللّٰهُ فَاَنّٰی تُؤْفَكُوْنَ ۟
پرته له شکه يوازې الله دی چې دانه چوي او غلې ترې را باسي او زړی (مندکه) چوي؛ نو د خرما، انګور او نورې ونې ترې را باسي، ژوندی له مړي را باسي، ځکه انسان او ټول څاروي له نطفې را باسي او مړی له ژوندي را باسي، ځکه نطفه له انسانه، هګۍ له چرګې را باسي، هغه ذات چې دغه کار کوي، همغه الله دی چې تاسو يې پيداکړي ياست؛ نو اې مشرکانو څنګه له حقه ګرځئ سره له دې چې تاسې د هغه په زړه پورې پيدا کول وينئ.
تفسیرهای عربی:
فَالِقُ الْاِصْبَاحِ ۚ— وَجَعَلَ الَّیْلَ سَكَنًا وَّالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ حُسْبَانًا ؕ— ذٰلِكَ تَقْدِیْرُ الْعَزِیْزِ الْعَلِیْمِ ۟
او خاص (الله تعالی) هغه پاک ذات دی چې چووي د سهار رڼا د شپې دتیاروو نه، او خاص (الله تعالی) هغه ذات دی چې ګرځولې یې ده شپه دارام لپاره د خلکو چې په دې کې ارام وکړي د حرکت کولو نه لپاره د لټولو د اسباب د زندګۍ، د دې لپاره چې دمه شي د خپل ستړی والي د دوی نه کوم چې دوی ته رسیدلي دي په لټولو د اسبابو د زندګۍ کې په ورځ کې، او خاص (الله تعالی) هغه ذات دی چې پیدا کړي یې دي لمر او سپوږمۍ چې ګرځي په خپله مقرره اندازه، دا چې بیان شو د نا اشنا پیدایښت نه دا اندازه د زورور ذات ده هغه چې هیڅوک پرې نشې غالب کیدلی، پوهه دی په خپلو مخلوقاتو او په هغه څه چې دوی ته مناسب وي.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ الَّذِیْ جَعَلَ لَكُمُ النُّجُوْمَ لِتَهْتَدُوْا بِهَا فِیْ ظُلُمٰتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ ؕ— قَدْ فَصَّلْنَا الْاٰیٰتِ لِقَوْمٍ یَّعْلَمُوْنَ ۟
او خاص (الله تعالی) پاک او لوی ذات دی چې ستاسو لپاره یې پیداکړی دي -ای بنی ادمو- ستورې په اسمان کې د دې لپاره چې تاسو په دې باندې لاره پیدا کړه ستاسو په سفرونو کې کله چې تاسو باندې لاره ګډه وډه شي په وچه او دریاب کې، بیشکه مونږ ښه واضح کړي دي دلیلونه او معجزې دلالت کوونکي زمونږ په قدرت باندې، د هغه قوم لپاره چې سوچ وکړي په دغو ایتونو او معجزو کې نو فایده ترې واخلي.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ الَّذِیْۤ اَنْشَاَكُمْ مِّنْ نَّفْسٍ وَّاحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَّمُسْتَوْدَعٌ ؕ— قَدْ فَصَّلْنَا الْاٰیٰتِ لِقَوْمٍ یَّفْقَهُوْنَ ۟
او خاص (الله تعالی) پاک او لوی ذات دی چې پيدا کړي یاست تاسو د یو تن نه چې هغه ستاسو پلار ادم -علیه السلام- وو، نو بیشکه (الله تعالی) ستاسو پیدایښت شروع کړی دی په پیداکولو د پلار ستاسې د خټې نه، بیا یې تاسو د هغه نه پیداکړي یاست، او پیدا کړی یې دی ستاسو لپاره هغه ځای چې تاسو پکې قرار لرئ، لکه ستاسو د میندو بچي دانې، او ځای د امانت چې تاسو پکې امانت کیښودل کیږئ، لکه ستاسو د پلرونو شاګانې، بیشکه مونږ ښه واضح کړي آیتونه هغه قوم ته چې پوهیږي د الله تعالی په خبرو.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ الَّذِیْۤ اَنْزَلَ مِنَ السَّمَآءِ مَآءً ۚ— فَاَخْرَجْنَا بِهٖ نَبَاتَ كُلِّ شَیْءٍ فَاَخْرَجْنَا مِنْهُ خَضِرًا نُّخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُّتَرَاكِبًا ۚ— وَمِنَ النَّخْلِ مِنْ طَلْعِهَا قِنْوَانٌ دَانِیَةٌ ۙ— وَّجَنّٰتٍ مِّنْ اَعْنَابٍ وَّالزَّیْتُوْنَ وَالرُّمَّانَ مُشْتَبِهًا وَّغَیْرَ مُتَشَابِهٍ ؕ— اُنْظُرُوْۤا اِلٰی ثَمَرِهٖۤ اِذَاۤ اَثْمَرَ وَیَنْعِهٖ ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكُمْ لَاٰیٰتٍ لِّقَوْمٍ یُّؤْمِنُوْنَ ۟
او خاص (الله تعالی) پاک او لوی ذات دی هغه چې رالیږلی یې دي د اسمان د طرف نه اوبه چې هغه د باران اوبه دي، نو مونږ را زرغون کړي په دې سره هر قسم د بوټو نه، نو مونږ را ایستلی د بوټو نه نیالګي او شنې ونې، راوباسو مونږ د دې نه دانې داسې چې سورې وي بعضو د دوی نه په بعضو نورو لکه څرنګه چې په وږو کې وي، او د کجورو د کڅوړو نه راوځې غونچکونه چې نیزدې وي وررسیږي هغه ته ولاړ او ناست، او را ایستلي مونږ باغونه د انګورو، او را ایستلي مونږ خونه او انار لره یوشان په پاڼو کې، او مختلف دي میوې د دې دواړو، وګورئ -ای خلکو- میوو د دې ته اول چې کله راښکاره شي، او ورته وګورئ کله چې پخې شي، یقینا په دغو کې -ای خلکو- ستاسو لپاره ښکاره دلیلونه دي د الله تعالی په قدرت باندې د هغه لپاره چې په الله تعالی ایمان لري، نو خاص هم دوی هغه کسان دي چې د دې دلیلونو او معجزو نه فایده اخلي.
تفسیرهای عربی:
وَجَعَلُوْا لِلّٰهِ شُرَكَآءَ الْجِنَّ وَخَلَقَهُمْ وَخَرَقُوْا لَهٗ بَنِیْنَ وَبَنٰتٍ بِغَیْرِ عِلْمٍ ؕ— سُبْحٰنَهٗ وَتَعٰلٰی عَمَّا یَصِفُوْنَ ۟۠
او مشرکانو پېریان له الله سره په عبادت کې شريک کړل، کله يې چې دا باور وکړ چې هغوی ګټه او زيان رسوي، حال دا چې الله هغوی پيداکړي او له هغه پرته بل چا نه دي پيداکړي؛ نو هغه ډېر د دې وړ دی چې عبادت يې وشي، هغوی د الله لپاره داسې زامن ونيول لکه يهودو چې عزير او نصاراو چې عيسی وګرځولو او لوڼې يې ورته وګرځولې لکه مشرکانو چې پرېښتې وګرځولې، هغه پاک او سپېڅلی دی له هغه څه چې اهل باطل يې ورته بيانوي.
تفسیرهای عربی:
بَدِیْعُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ؕ— اَنّٰی یَكُوْنُ لَهٗ وَلَدٌ وَّلَمْ تَكُنْ لَّهٗ صَاحِبَةٌ ؕ— وَخَلَقَ كُلَّ شَیْءٍ ۚ— وَهُوَ بِكُلِّ شَیْءٍ عَلِیْمٌ ۟
او خاص هغه الله تعالی پیدا کوونکی د اسمانونو او پیداکوونکی د ځمکې دی پغیر د مخکني مثال نه (په نا اشنا ډول)، څرنګه به هغه لره زوی وي او د هغه ښځه نشته؟! او حال دا چې هغه هر شی پيدا کړی دی، او هغه په هر شي باندې پوهه دی، هیڅ شی په هغه باندې پټ نشي پاتی کیدلی.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• الاستدلال ببرهان الخلق والرزق (تخليق النبات ونموه وتحول شكله وحجمه ونزول المطر) وببرهان الحركة (حركة الأفلاك وانتظام سيرها وانضباطها)؛ وكلاهما ظاهر مشاهَد - على انفراد الله سبحانه وتعالى بالربوبية واستحقاق الألوهية.
دلیل نیول په دلیل د پیدایښت او رزق ورکولو (پیداکول د بوټو او د هغو لویدل او د هغو شکل او حجم بدلول او د باران راوریدل) او دلیل نیول په حرکت کولو سره (حرکت د فلک (سیارو) او د هغوی د حرکت انتظام او کنټرول)؛ او دا دواړه ښکاره دلالت کوونکي دي د الله تعالی په یووالي سره په پالنه کې او د هغه حقدار ګڼل په الوهیت (بندګۍ).
ذٰلِكُمُ اللّٰهُ رَبُّكُمْ ۚ— لَاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ ۚ— خَالِقُ كُلِّ شَیْءٍ فَاعْبُدُوْهُ ۚ— وَهُوَ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ وَّكِیْلٌ ۟
همدغه -ای خلکو- چې دا صفات یې دي ستاسو رب (پالونکی) دی، نو ستاسو بل څوک رب (پالونکی) نشته پغیر له هغه نه، او نشته څوک په ریښتیا سره حقدار د بندګۍ پغیر له هغه نه، او هغه پیداکوونکی د هر شي دی، نو خاص د هغه بندګي وکړئ، نو یوازې هماغه مستحق د بندګۍ دی، او هغه په هر شي باندې ساتونکی دی.
تفسیرهای عربی:
قَدْ جَآءَكُمْ بَصَآىِٕرُ مِنْ رَّبِّكُمْ ۚ— فَمَنْ اَبْصَرَ فَلِنَفْسِهٖ ۚ— وَمَنْ عَمِیَ فَعَلَیْهَا ؕ— وَمَاۤ اَنَا عَلَیْكُمْ بِحَفِیْظٍ ۟
بیشکه راغلي تاسو ته -ای خلکو- دلیلونه ښکاره او قاطع دلیلونه د طرفه د رب ستاسو نه، نو چا چې پرې ځان پوه کړ او غاړه یې ورته کیښوده نو د هغه دغه فایده د ده د ځان لپاره ده، او چا چې دهغه نه ځان ړوند کړ، او ځان یې پرې پوه نه کړ، او غاړه یې ورته کې نه ښوده، نو د دغه ضرر خاص ده ته رسیږي، او زه په تاسو باندې څوکۍ کوونکی نه یم، چې ستاسو اعمال حسابوم، بلکې زه د خپل رب له طرف نه پیغمبر یم، او هغه په تاسو څوکۍ کوونکی دی.
تفسیرهای عربی:
وَكَذٰلِكَ نُصَرِّفُ الْاٰیٰتِ وَلِیَقُوْلُوْا دَرَسْتَ وَلِنُبَیِّنَهٗ لِقَوْمٍ یَّعْلَمُوْنَ ۟
او لکه څرنګه چې مونږ بدل کړل دلیلونه او معجزې د الله تعالی په قدرت باندې همدارنګه مونږ بدلوو خپل ایتونه په وعدو، ویره ورکولو او نصیحت کولو کې، او خامخا وبه وایې مشرکان: دا وحی نده، بلکې تا خو دا د اهل کتابو نه لوستلی کوم چې مخکې ستا نه وو. او د دې لپاره چې مونږ بیان کړو حق خلکو ته په بیلا بیل ډول وړاندې کولو سره دې ایتونو لره مومنانو ته د محمد -صلی الله علیه وسلم- د امت نه، نو ځکه چې هغوی هغه خلک دي چې حق قبلوي، او د حق تابعداري کوي.
تفسیرهای عربی:
اِتَّبِعْ مَاۤ اُوْحِیَ اِلَیْكَ مِنْ رَّبِّكَ ۚ— لَاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ ۚ— وَاَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِیْنَ ۟
تابعداري وکړه -ای پیغمبره- د هغه څه چې تا ته یې ستا رب وحی کوي د حق نه، نو هغه پاک ذات دی نشته څوک لایق د عبادت په حقه سره پغیر له هغه نه، او ته خپل زړه په کافرانو او د هغوی په حسد او ضد باندې مه مشغولوه، ځکه چې د هغوی کار د الله تعالی سره دی.
تفسیرهای عربی:
وَلَوْ شَآءَ اللّٰهُ مَاۤ اَشْرَكُوْا ؕ— وَمَا جَعَلْنٰكَ عَلَیْهِمْ حَفِیْظًا ۚ— وَمَاۤ اَنْتَ عَلَیْهِمْ بِوَكِیْلٍ ۟
او که چیرته الله تعالی غوښتلي و چې هیڅ څوک دي د هغه سره شرک ونه کړي نو هیچا به ورسره هم شرک نه و کړی، او -ای پیغمبره- مونږ ته په هغوی باندې څوکۍ کوونکی (ذمه وار) نه یې ګرځولی چې د هغوی عملونه حسابوې، او د هغوی کار ساز هم نه یې، بلکې ته یو پیغمبر یې، او په تاباندې نشته مګر رسول (د حق).
تفسیرهای عربی:
وَلَا تَسُبُّوا الَّذِیْنَ یَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ فَیَسُبُّوا اللّٰهَ عَدْوًا بِغَیْرِ عِلْمٍ ؕ— كَذٰلِكَ زَیَّنَّا لِكُلِّ اُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ۪— ثُمَّ اِلٰی رَبِّهِمْ مَّرْجِعُهُمْ فَیُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟
او تاسو کنځل مه کوئ -ای مومنانو- هغو بتانو ته چې مشرکان یې له الله تعالی سره بندګي کوي، او اګر که دا ډیر سپک او د کنځلو مستحق دي؛ هسې نه چې مشرکان الله تعالی ته کنځل ونه کړي او د هغه سپکاوی ونه کړي، د ناپوهۍ له وجې نه د هغه په شان باندې، او لکه څرنګه چې ښایسته شوی دوی لره هغه ګمراهي چې دوی پکې دي همدغه شان مونږ ښایسته کړي هر امت ته د هغوی عملونه، که خیر وي او که شر وي، نو هغوی راتګ کړی هغه ته چې مونږ ورته ښایسته کړی د دې نه، بیا د دوی رب ته د دوی ورګرځیدل دي د قیامت په ورځ، نو خبر به ورکړي دوی ته په هغو عملونو چې دوی په دنیا کې کول، او په هغه به ورته بدلې هم ورکړي.
تفسیرهای عربی:
وَاَقْسَمُوْا بِاللّٰهِ جَهْدَ اَیْمَانِهِمْ لَىِٕنْ جَآءَتْهُمْ اٰیَةٌ لَّیُؤْمِنُنَّ بِهَا ؕ— قُلْ اِنَّمَا الْاٰیٰتُ عِنْدَ اللّٰهِ وَمَا یُشْعِرُكُمْ ۙ— اَنَّهَاۤ اِذَا جَآءَتْ لَا یُؤْمِنُوْنَ ۟
او قسم کړی مشرکانو په الله تعالی باندې مضبوط قسمونه د دوی چې دوی یې کولی شي: که چیرته دوی ته محمد - صلی الله علیه وسلم - یوه د هغو نښو (معجزاتو) رواړي چې دوی یې غوښتنه کړې نو خامخا به پرې ایمان رواړي، ته ورته ووایه -ای پیغمبره-: د معجزو واک زما سره نشته چې زه یې په تاسو نازلې کړم، بلکې د هغو واک د الله تعالی سره دی رالیږی یې کله چې یې وغواړي، او څه شي خبر درکړی تاسو ته -ای مومنانو- دا معجزې چې کله راشي برابر د دوی دغوښتنو سره نو دوی پرې ایمان نه راوړي؟ بلکې دوی په خپل حسد او انکار کلک پاتي کیږي؛ ځکه چې دوی هدایت نه غواړي.
تفسیرهای عربی:
وَنُقَلِّبُ اَفْـِٕدَتَهُمْ وَاَبْصَارَهُمْ كَمَا لَمْ یُؤْمِنُوْا بِهٖۤ اَوَّلَ مَرَّةٍ وَّنَذَرُهُمْ فِیْ طُغْیَانِهِمْ یَعْمَهُوْنَ ۟۠
او مونږ اړوو راړوو زړونه د دوی او نظرونه د دوی په حایل واقع کیدلو سره د دوی او د هدایت موندلو ترمنځ د حق لارې ته، لکه څرنګه چې مونږ حایل واقع شوي وو د دوی او د ایمان راوړلو ترمنځ په قران کریم باندې اول ځل د دوی د عناد او ضد د وجې نه، او مونږ پریږدو دوی لره د دوی په ګمراهۍ او سرکشۍ کې د خپل رب مقابل کې حیران (سرګردان) او ګډوډ به وي.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• تنزيه الله تعالى عن الظلم الذي ترسِّخُه عقيدة (الجَبْر)، وبيان أن كفر العباد وشركهم أمر يحدث باختيارهم.
پاکي ده الله تعالی لره د ظلم نه هغه چې د (جبر) والا یې عقیده لري، او د دې خبرې وضاحت او بیان چې د بندګانو شرک او کفر داسې یو کار دی چې د هغوی په اختیار باندې کیږي.
• ليس بمقدور نبي من الأنبياء أن يأتي بآية من عند نفسه، أو متى شاء، بل ذلك أمر مردود لله تعالى، فهو القادر وحده على ذلك، وهو الحكيم الذي يُقَدِّر نوع الآية ووقت إظهارها.
هیڅ یو پیغمبر دا وسه او طاقت نه لري چې یوه معجزه د خپل ځان نه راوړي، او یا یې کله راوړي، بلکې دا کار خاص د الله تعالی په واک کې دی، نو هغه یوازې په دې باندې قدرت لرونکی دی، او هغه حکیم ذات دی هغه چې اندازه کوي نوع (ډول، قسم) د معجزې او وخت د ښکاره کولو د هغې.
وَلَوْ اَنَّنَا نَزَّلْنَاۤ اِلَیْهِمُ الْمَلٰٓىِٕكَةَ وَكَلَّمَهُمُ الْمَوْتٰی وَحَشَرْنَا عَلَیْهِمْ كُلَّ شَیْءٍ قُبُلًا مَّا كَانُوْا لِیُؤْمِنُوْۤا اِلَّاۤ اَنْ یَّشَآءَ اللّٰهُ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ یَجْهَلُوْنَ ۟
او که چیرته مونږ قبوله کړو د دوی غوښتنه په راوړلو د هغو معجزو چې دوی یې غوښتنه او وړاندیز کړی، نو راولیږو په دوی باندې ملایکې او دوی یې په خپلو سترګو وویني، او مړي هم د دوی سره خبرې وکړي، او دوی ته خبر ورکړي په ریښتنولۍ د هغه څه چې تا پرې راتګ کړی، او مونږ راجمع کړو دوی ته هر یو شی د هغه نه چې دوی غوښتلی په داسې حال کې چې دوی ورسره مخامخ شي؛ نه دي دوی چې ایمان راوړي په هغه څه چې تا پرې راتګ کړی، مګر هغه څوک چې الله تعالی ورته د هدایت اراده وکړي د دوی څخه، خو لیکن ډیری د دوی څخه په دې نه پوهیږي، نو پس دوی الله تعالی ته عاجزي نه کوي او نه ورته ورګرځي چې دوی ته د هدایت توفیق وکړي.
تفسیرهای عربی:
وَكَذٰلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا شَیٰطِیْنَ الْاِنْسِ وَالْجِنِّ یُوْحِیْ بَعْضُهُمْ اِلٰی بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوْرًا ؕ— وَلَوْ شَآءَ رَبُّكَ مَا فَعَلُوْهُ فَذَرْهُمْ وَمَا یَفْتَرُوْنَ ۟
او لکه څرنګه چې ته ازمایلی یې مونږ په دښمنۍ د دې مشرکانو ستا سره همداسې مونږ ازمایلی و هر پیغمیر ستا نه مخکې، نو مونږ ګرځولي وو هر یو ته د دوی نه دښمنان د سرکښو انسانانو نه، او دښمنان د سرکښو پیریانو نه، وسوسي کوي ځیني د دوی نه ځینو نورو ته نو ښایسته کوي دوی ته باطل د دې لپاره چې دوی دوکه کړي، او که چیرته الله تعالی غوښتلي وی چې دوی دا کار ونه کړي نو هیڅکله به یې هم نه و کړی، لیکن الله تعالی دا وغوښتل د دوی لپاره د امتحان او ازمایښت په ډول، نو پریږده دوی لره او هغه څه لره چې دوی یې کوي د کفر او باطل نه، او د دوی هیڅ پروا مه کوه.
تفسیرهای عربی:
وَلِتَصْغٰۤی اِلَیْهِ اَفْـِٕدَةُ الَّذِیْنَ لَا یُؤْمِنُوْنَ بِالْاٰخِرَةِ وَلِیَرْضَوْهُ وَلِیَقْتَرِفُوْا مَا هُمْ مُّقْتَرِفُوْنَ ۟
او د دې لپاره چې کاږه شي هغه څه ته چې وسوسه پرې اچوي بعضې د دوی بعضو نورو ته، زړونه د هغو کسانو چې ایمان نه راوړي په اخرت باندې، او د دې لپاره چې دا د خپلو ځانونو لپاره قبول کړي، او د هغو لپاره یې خوښ کړي، او د دې لپاره چې دوی وکړي هغه ګناهونه او نافرمانیاني چې دوی کولی.
تفسیرهای عربی:
اَفَغَیْرَ اللّٰهِ اَبْتَغِیْ حَكَمًا وَّهُوَ الَّذِیْۤ اَنْزَلَ اِلَیْكُمُ الْكِتٰبَ مُفَصَّلًا ؕ— وَالَّذِیْنَ اٰتَیْنٰهُمُ الْكِتٰبَ یَعْلَمُوْنَ اَنَّهٗ مُنَزَّلٌ مِّنْ رَّبِّكَ بِالْحَقِّ فَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِیْنَ ۟
ته ووایه -ای پیغمبره- دې مشرکانو ته هغوی چې د الله تعالی سره د بل چا بندګي کوي: آیا دا خبره عقل مني چې زه دې قبول کړم پرته له الله تعالی نه بل څوک فیصله کوونکی زما او ستاسې تر منځ؟ نو پس خاص الله تعالی هغه ذات دی چې رالیږلی یې دی په تاسو باندې قران کریم بیانوونکی؛ راږیرونکی د هر یو شي، او یهودیان هغوی چې تورات مو ورته ورکړی، او نصارا هغوی چې انجیل مو ورته ورکړی، پوهیږي په دې خبره چې بیشکه قران کریم رانازل شوی دی په تا باندې مشتمل دی په حق باندې، د هغه دلیل له وجې چې دوی په خپلو دواړو کتابونو کې پدې خبره باندې موندلی و، نو د هغه وحیې په اړه چې مونږ تاته رالیږلې ده له شک کوونکو څخه مه جوړیږه.
تفسیرهای عربی:
وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَّعَدْلًا ؕ— لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمٰتِهٖ ۚ— وَهُوَ السَّمِیْعُ الْعَلِیْمُ ۟
او رسیدلی دی قران کریم انتها د ریښتیاو ته په وینا او خبرونو کې، نشته څوک بدلوونکی د هغه کلمو لره، او خاص الله تعالی اوریدونکی دی د خپلو بندګانو ویناګانو لره، پوهه دی په هغې، نو په هغه باندې هیڅ شی د هغې نه پټ نشې پاتی کیدلی، او خامخا سزا به ورکړي هغه چاته چې د هغه د کلماتو د بدلولو کوشش کوي.
تفسیرهای عربی:
وَاِنْ تُطِعْ اَكْثَرَ مَنْ فِی الْاَرْضِ یُضِلُّوْكَ عَنْ سَبِیْلِ اللّٰهِ ؕ— اِنْ یَّتَّبِعُوْنَ اِلَّا الظَّنَّ وَاِنْ هُمْ اِلَّا یَخْرُصُوْنَ ۟
او بالفرض که چیرته ته تابعداري وکړي -ای پیغمبره- د ټولو هغو چې په ځمکه کې دي د خلکو نه؛ نو وابه ړوي تالره د الله تعالی د دین نه، نو یقینا د الله تعالی طریقه دا ده چې حق د لږ خلکو سره وي، نو ډیری د خلکو تابعداري نه کوي مګر د ګمانونو چې هیڅ دلیل پرې نه وي، ځکه چې دوی دا ګمان کوي چې د دوی معبودان دوی الله تعالی ته نزدې کوي، او دوی په دې کې دروغجن دي.
تفسیرهای عربی:
اِنَّ رَبَّكَ هُوَ اَعْلَمُ مَنْ یَّضِلُّ عَنْ سَبِیْلِهٖ ۚ— وَهُوَ اَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِیْنَ ۟
یقینا ستا رب -ای پیغمبره- ښه پوهه دی په هغه چا چې د هغه د لارې نه اوړي د خلکو نه، او هغه ښه پوهه دی په هغه چا چې رسیدونکی دی د الله تعالی لارې ته، په هغه باندې د دغه نه هیڅ شی پټ نشي پاتې کیدلی.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• يجب أن يكون الهدف الأعظم للعبد اتباع الحق، ويطلبه بالطرق التي بيَّنها الله، ويعمل بذلك، ويرجو عَوْن ربه في اتباعه، ولا يتكل على نفسه وحوله وقوته.
پر بنده لازم دي چې ترټولو لویه موخه يې د حق پيروي وي او پر هغو لارو يې ولټوي چې الله بيان کړې دي او پر همدغه عمل وکړي او د خپل پالونکي په پيروۍ کې د هغه د مرستې هيله ولري او پر خپل ځان، توان او ځواک بروسه ونه کړي.
• من إنصاف القرآن للقلة المؤمنة العالمة إسناده الجهل والضلال إلى أكثر الخلق.
• من سنّته تعالى في الخلق ظهور أعداء من الإنس والجنّ للأنبياء وأتباعهم؛ لأنّ الحقّ يعرف بضدّه من الباطل.
په مخلوقاتو کې د الله تعالی د طریقو نه پيغمبرانو او د هغوی پيروانو ته د انسي او جني دښمنانو پیدا کول دي، ځکه چې حق د هغه په ضد سره د باطل نه معلومیږي.
• القرآن صادق في أخباره، عادل في أحكامه،لا يُعْثَر في أخباره على ما يخالف الواقع، ولا في أحكامه على ما يخالف الحق.
قران کریم په خپلو خبرونو کې ریښتونی دی، انصاف کوونکی دی په خپلو حکمونو کې، د هغه په خبرونو کې هغه څه نشې موندل کیدلی چې د واقع الحال سره مخالف وي، او نه د هغه په حکمونو کې داسې څه وي چې د حق سره مخالف وي.
وَمَا لَكُمْ اَلَّا تَاْكُلُوْا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللّٰهِ عَلَیْهِ وَقَدْ فَصَّلَ لَكُمْ مَّا حَرَّمَ عَلَیْكُمْ اِلَّا مَا اضْطُرِرْتُمْ اِلَیْهِ ؕ— وَاِنَّ كَثِیْرًا لَّیُضِلُّوْنَ بِاَهْوَآىِٕهِمْ بِغَیْرِ عِلْمٍ ؕ— اِنَّ رَبَّكَ هُوَ اَعْلَمُ بِالْمُعْتَدِیْنَ ۟
څه شی منع کوي تاسو لره -ای مومنانو- د دې نه چې تاسو خوراک وکړئ د هغې مذبوحې نه چې د الله تعالی نوم پرې یاد شوی وي، او بیشکه الله تعالی تاسو ته بیان کړي هغه څه چې په تاسو یې حرام کړي، نو په تاسو یې پريښودل فرض دي، مګر که تاسو هغه ته د ضرورت په وجه محتاج شئ، نو ضرورت چې دی ممنوع شیان روا کوي، او یقینا ډیر د مشرکینو نه خامخا لرې کوي خپل تابعدار د حق نه د هغوی د فاسدو نظرونو په سبب د ناپوهۍ له وجې نه، ځکه چې دوی روا کوي هغه څه چې الله تعالی په دوی باندې حرام کړی د مردارې او نورو نه، او حراموي هغه څه چې دوی ته الله تعالی روا کړي د بحیرې (هغه اوښه چې غوږونه ورله پرې کوي کله چې معلوم تعداد بچې وزیږوي)، او وصیله (هغه اوښه چې کله پرلپسې دوه ښځینه بچي راوړي)، او حامې (هغه اوښ دی چې کله د هغه د شا نه معلوم تعداد اوښان پیداشي) او داسې نور، بیشکه رب ستا -ای پیغمبره- هغه ډیر پوهه دی په تیری کوونکی باندې د هغه د پولو نه، او خامخا به ورله د دوی د تیري کولو په وجه سزا ورکړي.
تفسیرهای عربی:
وَذَرُوْا ظَاهِرَ الْاِثْمِ وَبَاطِنَهٗ ؕ— اِنَّ الَّذِیْنَ یَكْسِبُوْنَ الْاِثْمَ سَیُجْزَوْنَ بِمَا كَانُوْا یَقْتَرِفُوْنَ ۟
او پریږدئ -ای خلکو- کول د ګناه په ښکاره او په پټه، بیشکه هغه کسان چې کوي ګناهونو لره په پټه او یا ښکاره، خامخا الله تعالی به ورله بدله ورکړي په سبب د هغو ګناهونو چې دوی کړي.
تفسیرهای عربی:
وَلَا تَاْكُلُوْا مِمَّا لَمْ یُذْكَرِ اسْمُ اللّٰهِ عَلَیْهِ وَاِنَّهٗ لَفِسْقٌ ؕ— وَاِنَّ الشَّیٰطِیْنَ لَیُوْحُوْنَ اِلٰۤی اَوْلِیٰٓـِٕهِمْ لِیُجَادِلُوْكُمْ ۚ— وَاِنْ اَطَعْتُمُوْهُمْ اِنَّكُمْ لَمُشْرِكُوْنَ ۟۠
او مه خورئ -ای مسلمانانو- د هغه څه نه چې نه وي یاد شوی نوم د الله تعالی په هغه باندې، برابره خبره ده که د بل چا نوم پرې یاد شوی وي یا نه وي یاد شوي، او یقینا د دې نه خوراک کول خامخا وتل دي د الله تعالی له تابعدارۍ نه د هغه نافرمانۍ ته، او بیشکه شیطانان خامخا وسوسې کوي خپلو دوستانو ته په اچولو د شبهاتو د دې لپاره چې ستاسو سره جګړه وکړي په خوړلو دمردارې کې، او که چیرته تاسو د هغوی خبره ومنله -ای مسلمانانو- په هغو شبهاتو کې چې هغوی یې اچوي -لپاره د حلالوالي د مردارې- نو شئ به تاسو او هغوی برابر په شرک کې.
تفسیرهای عربی:
اَوَمَنْ كَانَ مَیْتًا فَاَحْیَیْنٰهُ وَجَعَلْنَا لَهٗ نُوْرًا یَّمْشِیْ بِهٖ فِی النَّاسِ كَمَنْ مَّثَلُهٗ فِی الظُّلُمٰتِ لَیْسَ بِخَارِجٍ مِّنْهَا ؕ— كَذٰلِكَ زُیِّنَ لِلْكٰفِرِیْنَ مَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟
او ایا برابر دی هغه څوک چې هغه مړ و مخکې د الله تعالی د هدایت نه هغه ته-د هغه کفر او ناپوهۍ او ګناهونو له وجې چې دا پکې و- نو مونږ راژوندی کړ ده لره په هدایت کولو سره ایمان او علم او طاعت ته -: د هغه چا سره چې هغه د کفر او جهل او ګناهونو په تیارو کې وي د هغو نه نشي راوتلی، په تحقیق سره ګډې وډې شوې وې په هغه باندې لارې، او لوې لارې په هغه باندې تیاره شوې وې؟! لکه څرنګه چې ښایسته شوي دې مشرکینو ته هغه شرک او د مردارې خوړل او په باطل باندې جګړه کول چې دوی پکې دي؛ همدا رنګه ښایسته شوي کافرانو ته هغه ګناهونه چې دوی کول عاقبت دا دی چې دوی ته به بدله ورکړی شي په دې کارونو باندې د قیامت په ورځ په دردناک عذاب سره.
تفسیرهای عربی:
وَكَذٰلِكَ جَعَلْنَا فِیْ كُلِّ قَرْیَةٍ اَكٰبِرَ مُجْرِمِیْهَا لِیَمْكُرُوْا فِیْهَا ؕ— وَمَا یَمْكُرُوْنَ اِلَّا بِاَنْفُسِهِمْ وَمَا یَشْعُرُوْنَ ۟
او لکه څرنګه چې د مشرکینو سردارانو په مکه کې خلک د الله د لارې څخه بند کړي و ، همدغه شان مونږ په هر یو کلي کې مشران او غټ خلک پيدا کړي چې کوي خپل چلونه کوي د خلکو په رابللو سره د شیطان لارې ته او په جګړه کولو د پیغمبرانو او د هغوی د تابعدارنو سره، حال دا دی چې د دوی چل او دوکه د دوی په خپلو ځانونو باندې راګرځي، لیکن دوی په دې نه پوهیږي د دوی د ناپوهۍ او د خواهشاتو د تابعدارۍ له وجې نه.
تفسیرهای عربی:
وَاِذَا جَآءَتْهُمْ اٰیَةٌ قَالُوْا لَنْ نُّؤْمِنَ حَتّٰی نُؤْتٰی مِثْلَ مَاۤ اُوْتِیَ رُسُلُ اللّٰهِ ؔۘؕ— اَللّٰهُ اَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالَتَهٗ ؕ— سَیُصِیْبُ الَّذِیْنَ اَجْرَمُوْا صَغَارٌ عِنْدَ اللّٰهِ وَعَذَابٌ شَدِیْدٌۢ بِمَا كَانُوْا یَمْكُرُوْنَ ۟
او کله چې راشي د کافرانو مشرانو ته یوه معجزه د هغو معجزو نه چې الله تعالی یې په خپلو بندګانو رالیږي، دوی وایې: مونږ ایمان نه راړو تر هغه چې راکړي مونږ ته الله تعالی په شان د هغه چې ورکړی یې دی پیغمبرانو ته د پیغمبرۍ او رسالت نه، نو الله تعالی په هغوی باندې رد وکړ، چې بیشکه هغه ښه پوهه دی په هغه چا چې د هغه د پیغمبرۍ لایق وي او د هغې د ادا کولو وړ وي، نو ځانګړی کوي یې په پیغمبرۍ او رسالت سره. خامخا وبه رسیږي دې سرکښانو ته خواري او سپکوالی د وجې د لویي کولو د دوی د حق نه، او سخت عذاب به ورته ورسیږي د دوی د چلونو او دوکو له وجې نه.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• الأصل في الأشياء والأطعمة الإباحة، وأنه إذا لم يرد الشرع بتحريم شيء منها فإنه باق على الإباحة.
اصل په شیانو او خوراکونو کې اباحت (رواوالی) دی، او یقینا شان دا دی چې په شرع کې د یو شي د حراموالي باره کې څه نه وي راغلي نو دا به په خپل اباحت باندې پاتي کیږي.
• كل من تكلم في الدين بما لا يعلمه، أو دعا الناس إلى شيء لا يعلم أنه حق أو باطل، فهو معتدٍ ظالم لنفسه وللناس، وكذلك كل من أفتى وليس هو بكفء للإفتاء.
ټولو هغه چا چې په دین کې یې په بې علمۍ سره خبرې کړي دي، او یا یې خلک داسې یو شي ته رابللي چې هغه نه پوهیږي چې دا حق دی او که باطل، نو دا کس تیری کوونکی دی او ظالم دی په خپل ځان باندې او په نورو خلکو باندې، او همدا رنګه هر هغه چا چې فتوا ورکړه او هغه د فتوې ورکولو وړ نه و.
فَمَنْ یُّرِدِ اللّٰهُ اَنْ یَّهْدِیَهٗ یَشْرَحْ صَدْرَهٗ لِلْاِسْلَامِ ۚ— وَمَنْ یُّرِدْ اَنْ یُّضِلَّهٗ یَجْعَلْ صَدْرَهٗ ضَیِّقًا حَرَجًا كَاَنَّمَا یَصَّعَّدُ فِی السَّمَآءِ ؕ— كَذٰلِكَ یَجْعَلُ اللّٰهُ الرِّجْسَ عَلَی الَّذِیْنَ لَا یُؤْمِنُوْنَ ۟
نو پس الله تعالی چې چاته اراده وکړي چې توفیق ورکړي د هدایت لارې ته نو د هغه سینه پراخه کړي او د اسلام قبلولو ته یې اماده کړي، او چاته چې وغواړي چې ذلیل یې کړي او د هدایت توفیق ورنه کړي نو د هغه سینه تنګه کړي د منلو د حق نه، لکه څرنګه چې ده بند کړی دی حق لدې څخه چې د ده زړه ته لار ومومي پداسې ډول یې بند کړی لکه څرنګه چې دی پخپله اسمان ته له ختلو څخه عاجز دی، او لکه څرنګه الله تعالی د ګمراه حال داسې تنګ ګرځولی همداسې به عذاب هغه چاته ورکړي چې په الله تعالی ایمان نه راوړي.
تفسیرهای عربی:
وَهٰذَا صِرَاطُ رَبِّكَ مُسْتَقِیْمًا ؕ— قَدْ فَصَّلْنَا الْاٰیٰتِ لِقَوْمٍ یَّذَّكَّرُوْنَ ۟
او دا دین کوم چې مونږ تاته درکړی دی -ای پیغمبره- دا د الله تعالی نیغه لاره ده چې هیڅ کوږوالی پکې نشته، په تحقیق سره مونږ بیان کړي آیتونه هغه چاته چې هغه لره عقل او پوهه وي او په دې سره درک کوي؛ هغه لره د الله تعالی له طرفه.
تفسیرهای عربی:
وَیَوْمَ یَحْشُرُهُمْ جَمِیْعًا ۚ— یٰمَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَكْثَرْتُمْ مِّنَ الْاِنْسِ ۚ— وَقَالَ اَوْلِیٰٓؤُهُمْ مِّنَ الْاِنْسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَّبَلَغْنَاۤ اَجَلَنَا الَّذِیْۤ اَجَّلْتَ لَنَا ؕ— قَالَ النَّارُ مَثْوٰىكُمْ خٰلِدِیْنَ فِیْهَاۤ اِلَّا مَا شَآءَ اللّٰهُ ؕ— اِنَّ رَبَّكَ حَكِیْمٌ عَلِیْمٌ ۟
او یاد کړه -ای پیغمبره- په کومه ورځ چې به الله تعالی راجمع کړي دوه وزن داره شیان د پیریانو او انسانانو نه، بیا به الله تعالی وفرمایې: ای د پیریانو ډلې، یقینا تاسو ډیر خلک ګمراه کړي و او د الله تعالی له لارې نه مو بند کړي و، او د دوی تابعداران به خپل رب ته په جواب کې ووایې: ای زمونږه ربه! فایدې اخیستلې وي هر یو زمونږ نه په خپل ملګري، نو پیرې فایده اخیستې وه د انسان نه د هغه د تابعدارۍ په وجه، او انسان فایده اخیستلې وه په حاصلولو د خپلو شهوتونو، او بیشکه مونږ راورسیدلو هغه نېټې ته چې تا مونږ لره مقرر کړې وه، نو دا ورځ د قیامت ده، الله تعالی به وفرمایې: د جهنم اور ستاسو د اوسیدو ځای دی چې تل به پکې یاست مګر چې الله تعالی وغواړي په اندازه د هغې زمانې چې دوی پکې د قبرونو نه راپاڅیږي تر ورتللو د دوی جهنم ته، نو دا هغه زمانه ده چې الله تعالی مستثنی کړې د دوی د همیشوالی نه په اور کې، بیشکه رب ستا -ای پیغمبره- د حکمت والا دی په خپله اندازه او تدبیر کې، پوهه دی په خپلو بندګانو، او په هغه چا چې په دوی کې د عذاب مستحق وي.
تفسیرهای عربی:
وَكَذٰلِكَ نُوَلِّیْ بَعْضَ الظّٰلِمِیْنَ بَعْضًا بِمَا كَانُوْا یَكْسِبُوْنَ ۟۠
او څرنګه چې مونږ دوستان ګرځولي وو سرکښه د پیریانو نه، او مسلط کړي مو وو په بعضو خلکو د دې لپاره چې ګمراه یې کړي، (همدارنګه) دوست جوړوو هر یو ظالم بل ظالم لره چې تیزي ورکوي په شر باندې، او لرې کوي یې د خیر نه، او د هغه نه یې بې رغبته کوي؛ دا بدله ده د دوی لپاره د هغو ګناهونو په وجه چې دوی کولې.
تفسیرهای عربی:
یٰمَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْاِنْسِ اَلَمْ یَاْتِكُمْ رُسُلٌ مِّنْكُمْ یَقُصُّوْنَ عَلَیْكُمْ اٰیٰتِیْ وَیُنْذِرُوْنَكُمْ لِقَآءَ یَوْمِكُمْ هٰذَا ؕ— قَالُوْا شَهِدْنَا عَلٰۤی اَنْفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَیٰوةُ الدُّنْیَا وَشَهِدُوْا عَلٰۤی اَنْفُسِهِمْ اَنَّهُمْ كَانُوْا كٰفِرِیْنَ ۟
او مونږ به دوی ته د قیامت په ورځ ووایو: ای د پیریانو او انسانانو ډلې! آیا نه وو راغلي تاسو ته پیغام راړونکي (پیغمبران) ستاسو د جنس نه -نو هغوی هم د انسانانو له ډلې څخه وو- لوستله یې په تاسو باندې هغه وحې چې الله تعالی په هغوی رالیږلې وه، او ویره یې درکوله تاسو ته د ملاقات د دې ورځې چې هغه د قیامت ورځ ده؟ دوی وویل: ولې نه، مونږ نن ورځ په خپل ځان اقرار وکړ چې بیشکه ستا پیغمبرانو مونږ ته دین رارسولی و، او مونږ اقرار وکړ په ملاقات د دې ورځې، خو مونږ ستا پيغمبران دروغجن ګڼلي وو، او د دې ورځې راتګ مو دروغجن ګڼلی و. او دوکه کړی وو دوی لره ژوند دنیوي د وجې د هغه عارضي ښایست او ختمیدونکو نعمتونو نه چې په دې کې دي، او دوی اقرار وکړ په خپلو ځانونو چې دوی په دنیا کې په الله تعالی او د هغه په پیغمبرانو باندې کفر کوونکي وو، خو لیکن فایده ورنه کړه دوی ته نه دې اقرار او نه دې ایمان؛ ځکه چې وخت یې تیر شوی و.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• سُنَّة الله في الضلال والهداية أنهما من عنده تعالى، أي بخلقه وإيجاده، وهما من فعل العبد باختياره بعد مشيئة الله.
په لارښوونه او ګمراهۍ کې د الله تعالی کړنلاره دا ده چې دا دواړه د هغه تعالی له لورې دي، یعنې د هغه په پیدایش کې دي، او دا دواړه د بنده د کړنو څخه دي د هغه په اختیار سره وروسته د الله تعالی د خوښې نه.
ذٰلِكَ اَنْ لَّمْ یَكُنْ رَّبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرٰی بِظُلْمٍ وَّاَهْلُهَا غٰفِلُوْنَ ۟
انسانانو او پیریانو ته د پيغمبرانو رالیږل د دې لپاره چې د هغوی بهانه ورکه شي او د دې لپاره چې سزا ورنه کړی شي یو کس ته په هغو ګناهونو چې دې کړی وي او حال دا چې پیغمبر ورته نه وي لیږل شوی، او دعوت ورته هم نه وي رسیدلی، نو مونږ عذاب نه ورکوو هیڅ یو امت ته د امتونو نه مګر وروسته د لیږلو د پیغمبرانو نه هغوی ته.
تفسیرهای عربی:
وَلِكُلٍّ دَرَجٰتٌ مِّمَّا عَمِلُوْا ؕ— وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا یَعْمَلُوْنَ ۟
او د هر چا لپاره د دوی نه درجې دي د هغوی د عملونو په اندازه، نو ډیر او لږ شر سره نه برابریږي، او نه پیشوا او تابعداري کوونکی، لکه څرنګه چې ندی برابر ثواب د هغو کسانو چې نیک کارونه کوي، او ندی رب ستا بې خبره د هغو کارونو نه چې دوی یې کوي، بلکې خبر دی په هغوی، هیڅ شی په هغه باندې د دوی نه پټ نشي پاتې کیدلی، او خامخا به ورله په خپلو عملونو بدلې ورکوي.
تفسیرهای عربی:
وَرَبُّكَ الْغَنِیُّ ذُو الرَّحْمَةِ ؕ— اِنْ یَّشَاْ یُذْهِبْكُمْ وَیَسْتَخْلِفْ مِنْ بَعْدِكُمْ مَّا یَشَآءُ كَمَاۤ اَنْشَاَكُمْ مِّنْ ذُرِّیَّةِ قَوْمٍ اٰخَرِیْنَ ۟ؕ
او ستا رب -ای پیغمبره- هغه بې حاجته دی د خپلو بندګانو نه، نو هغوی ته حاجت نه لري، او نه د هغوی بندګۍ ته ضرورت لري، او ضرر نشي ورکولی هغه ته کفر د دوی، او سره د بی حاجتۍ د الله تعالی د دوی نه بیا هم په دوی باندې مهربان دی، که چیرته وغواړي هلاکول ستاسې -ای نافرمانو بندګانو- نو ستاسو بیخ کندي به وکړي په عذاب سره د خپل طرف نه، او راپیدابه کړي ستاسو د هلاکولو نه وروسته هغه څوک چې الله تعالی یې غواړي د هغه چا نه چې په هغه ایمان راوړي او تابعداري یې کوي، لکه څرنګه چې یې تاسو پیدا کړي یاست د اولادې د بل قوم نه چې ستاسو نه مخکې وو.
تفسیرهای عربی:
اِنَّ مَا تُوْعَدُوْنَ لَاٰتٍ ۙ— وَّمَاۤ اَنْتُمْ بِمُعْجِزِیْنَ ۟
یقینا هغه څه چې ستاسو سره یې وعده کولی شي -ای کافرانو- د دوباره ژوند او د حساب کتاب او د سزا درکولو خامخا راتلونکي دي، او تاسو د خپل رب نه په تېښته نشئ خلاصیدلی، نو رانیوونکی دی ستاسو په تندیو باندې، او عذاب درکوونکی دی تاسو ته په خپل عذاب سره.
تفسیرهای عربی:
قُلْ یٰقَوْمِ اعْمَلُوْا عَلٰی مَكَانَتِكُمْ اِنِّیْ عَامِلٌ ۚ— فَسَوْفَ تَعْلَمُوْنَ ۙ— مَنْ تَكُوْنُ لَهٗ عَاقِبَةُ الدَّارِ ؕ— اِنَّهٗ لَا یُفْلِحُ الظّٰلِمُوْنَ ۟
ته ووایه -ای پیغمبره-: ای زما قومه کلک شئ تاسو په خپله طریقه او په هغه څه چې تاسو پکې یاست له کفر او ګمراهۍ څخه، نو بیشکه ما ستاسو بهانه او عذر ختم کړی دی او په تاسو مې دلیل قایم کړی په رسولو ښکاره سره، نو زه ستاسو په کفر او ګمراهۍ باندې پروا نه کوم، بلکې زه کلک ولاړ یم په هغه څه چې زه پکې یم د حق نه، او زر دی چې تاسو به پوه شئ چې چا لره ده کامیابي په دنیا کې، او چا ته به دا ځمکه پاتې کیږي، او د چا لپاره دی کور د آخرت، بیشکه شان دا دی چې هیڅکله نشي کامیابیدلی مشرکان نه په دنیا او نه اخرت کې، بلکې د دوی وروستی انجام تاوان دی، او اګر که تاسو مزې کوئ په هغو نعمتونو چې تاسو یې استعمالوئ په دنیا کې.
تفسیرهای عربی:
وَجَعَلُوْا لِلّٰهِ مِمَّا ذَرَاَ مِنَ الْحَرْثِ وَالْاَنْعَامِ نَصِیْبًا فَقَالُوْا هٰذَا لِلّٰهِ بِزَعْمِهِمْ وَهٰذَا لِشُرَكَآىِٕنَا ۚ— فَمَا كَانَ لِشُرَكَآىِٕهِمْ فَلَا یَصِلُ اِلَی اللّٰهِ ۚ— وَمَا كَانَ لِلّٰهِ فَهُوَ یَصِلُ اِلٰی شُرَكَآىِٕهِمْ ؕ— سَآءَ مَا یَحْكُمُوْنَ ۟
او مشرکانو په الله تعالی باندې دروغ جوړ کړي داسې چې دوی ګرځولي الله تعالی لره د هغه څه نه چې پیدا کړي یې دي د فصلونو او څارویو نه برخې، نو دوی دا ګومان کړی چې بیشکه دا الله تعالی لره دي، او بله برخه د دوی بوتانو لره ده، نو هغه څه چې دوی د خپلو شریکانو لپاره خاص کړي هغو ځایونو ته نه رسیږي چې الله تعالی پکې مصرف کول روا کړي لکه فقیرانو او مسکینانو ته، او هغه چې الله تعالی ته یې خاص کړي نو د هغوی شریکانو ته ور رسیږي د بوتانو نه نو د هغوی لپاره یې مصرفوي، خبردار ډیره بده دا فیصله او تقسیم د دوی.
تفسیرهای عربی:
وَكَذٰلِكَ زَیَّنَ لِكَثِیْرٍ مِّنَ الْمُشْرِكِیْنَ قَتْلَ اَوْلَادِهِمْ شُرَكَآؤُهُمْ لِیُرْدُوْهُمْ وَلِیَلْبِسُوْا عَلَیْهِمْ دِیْنَهُمْ ؕ— وَلَوْ شَآءَ اللّٰهُ مَا فَعَلُوْهُ فَذَرْهُمْ وَمَا یَفْتَرُوْنَ ۟
او لکه څرنګه چې ښایسته کړی و شیطان مشرکانو ته دا د ظلم والا حکم همدغه شان ښایسته کړې وه ډیرو مشرکانو ته د هغوی شریکانو د شیطانانو نه دا خبره چې ووژني خپل بچي د ولږې د ویرې نه؛ د دې لپاره چې هلاک یې کړي د داسې یو کار په کولو سره چې هغه د یو نفس وژل دي؛ هغه چې الله تعالی یې وژل حرام کړي دي مګر په حق سره، او د دې لپاره چې ګډوډ کړي په دوی باندې دین د دوی نو نه به پیژني دوی چې کوم کار روا او کوم ناروا دی، او که چیرته الله تعالی غوښتلی وی چې دوی دا کار نه و کړی نو هیڅکله به یې نه و کړی، خو الله تعالی د خاص حکمت لپاره دا وغوښتل، نو پریږده -ای پیغمبره- دا مشرکان او دروغ جوړول د دوی په الله تعالی باندې، نو پس دا تاته څه ضرر نشي رسولی، او د دوی کار الله تعالی وسپاره.
تفسیرهای عربی:
وَقَالُوْا هٰذِهٖۤ اَنْعَامٌ وَّحَرْثٌ حِجْرٌ ۖۗ— لَّا یَطْعَمُهَاۤ اِلَّا مَنْ نَّشَآءُ بِزَعْمِهِمْ وَاَنْعَامٌ حُرِّمَتْ ظُهُوْرُهَا وَاَنْعَامٌ لَّا یَذْكُرُوْنَ اسْمَ اللّٰهِ عَلَیْهَا افْتِرَآءً عَلَیْهِ ؕ— سَیَجْزِیْهِمْ بِمَا كَانُوْا یَفْتَرُوْنَ ۟
د بتانو د خادمانو او نورو د ګمان او دروغو تړلو له امله دا مشرکان وایې: دا څاروي او فصلونه حرام کړی شوي (بند کړی شوي)؛ خوراک نه کوي د دې نه مګر هغه څوک چې دوی یې غواړي، او دا څاروي دي چې حرامې کړی شوی شاګانې د دوی؛ نو سپرېدل به پرې نه کیږي، او نه پرې بار وړل کیږي؛ چې هغه بحیره، سائبه او حام دي. دا څاروي دي چې دوی پرې د حلالې پر مهال د الله تعالی نوم نه یادوي، بلکې د خپلو بتانو په نوم یې ذبحه کوي؛ دوی د دې ټولو کارونو نسبت الله تعالی ته په دروغو سره وکړ چې ګویا دا د هغه له طرف نه دي، خامخا سزا به ورکړي دوی ته الله تعالی په سبب د هغه دروغو چې دوی په الله تعالی باندې جوړول.
تفسیرهای عربی:
وَقَالُوْا مَا فِیْ بُطُوْنِ هٰذِهِ الْاَنْعَامِ خَالِصَةٌ لِّذُكُوْرِنَا وَمُحَرَّمٌ عَلٰۤی اَزْوَاجِنَا ۚ— وَاِنْ یَّكُنْ مَّیْتَةً فَهُمْ فِیْهِ شُرَكَآءُ ؕ— سَیَجْزِیْهِمْ وَصْفَهُمْ ؕ— اِنَّهٗ حَكِیْمٌ عَلِیْمٌ ۟
او وایې دوی: هغه بچي چې د دې سائبو او بحیرو په ګېدو کې دي؛ که چیرته ژوندي پیدا شول نو دا یوازې زمونږ نارینه و ته حلال دي، او په ښځو باندې مو حرام دي، او که چیرته مړه وزیږیدل نو بیا پکې نارینه او ښځینه ټول شریک دي(په خوړلو کې یې). زر دی چې سزا به ورکړي دوی ته الله تعالی په دې وینا د دوی هغه سزا چې دوی یې وړ دي، بیشکه الله تعالی د حکمت والا دی په خپل شریعت کې او د خپلو مخلوقاتو د چارو په برابرولو کې، باخبره دی په دوی.
تفسیرهای عربی:
قَدْ خَسِرَ الَّذِیْنَ قَتَلُوْۤا اَوْلَادَهُمْ سَفَهًا بِغَیْرِ عِلْمٍ وَّحَرَّمُوْا مَا رَزَقَهُمُ اللّٰهُ افْتِرَآءً عَلَی اللّٰهِ ؕ— قَدْ ضَلُّوْا وَمَا كَانُوْا مُهْتَدِیْنَ ۟۠
په تحقیق سره هلاک شوي هغه کسان چې وژلي یې دي بچې خپل د کم عقلئ او ناپوهۍ له وجې، او حرام کړي یې دي په ځان باندې هغه څه چې ورکړي وو دوی ته الله تعالی د چارپایانو نه، په داسې حال کې چې نسبت کوونکي دي ددې کار الله تعالی ته په دروغو سره، بیشکه دوی لرې شوي د نیغې لارې نه، او ندي دوی هغې ته رسیدونکي.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ الَّذِیْۤ اَنْشَاَ جَنّٰتٍ مَّعْرُوْشٰتٍ وَّغَیْرَ مَعْرُوْشٰتٍ وَّالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا اُكُلُهٗ وَالزَّیْتُوْنَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَّغَیْرَ مُتَشَابِهٍ ؕ— كُلُوْا مِنْ ثَمَرِهٖۤ اِذَاۤ اَثْمَرَ وَاٰتُوْا حَقَّهٗ یَوْمَ حَصَادِهٖ ۖؗ— وَلَا تُسْرِفُوْا ؕ— اِنَّهٗ لَا یُحِبُّ الْمُسْرِفِیْنَ ۟ۙ
او خاص الله تعالی هغه ذات دی چې پیدا کړي یې دي باغونه خواره شوي (پراته) په ځمکه باندې پغیر د تنو نه، او پیداکړي یې دي ولاړ په ځمکه باندې د تنو والا، او خاص الله تعالی هغه ذات دی چې پیدا کړي یې دي کجورې، او پیداکړی یې دي فصلونه؛ مختلفې دي میوې د هغوی په شکل او خوند کې، او خاص الله تعالی هغه ذات دی چې پيدا کړي یې دي خونه او انار؛ پاڼې ددې دواړو یوشان دي، او خوند یې بدل دی، خورئ -ای خلکو- د دې میوو نه کله چې میوې ونیسي، او ورکړئ زکات د دې میوو په ورځ د لو کولو (ریبلو) کې، او د شرعي حد نه په خوراک او خرچ کې مه تیریږئ، نو یقینا الله تعالی نه خوښوي تیریدونکي د هغه د پولو نه په دې دواړو کې او نه په نورو شیانو کې، بلکې بد یې ګڼي، بیشکه هغه ذات چې دا ټول یې پيداکړي دي هماغه دا د خپلو بندګانو لپاره حلال کړي، نو مشرکانو لره د دې د حراموالي واک او اختیار نشته.
تفسیرهای عربی:
وَمِنَ الْاَنْعَامِ حَمُوْلَةً وَّفَرْشًا ؕ— كُلُوْا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّٰهُ وَلَا تَتَّبِعُوْا خُطُوٰتِ الشَّیْطٰنِ ؕ— اِنَّهٗ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِیْنٌ ۟ۙ
او خاص الله تعالی هغه ذات دی چې پیدا کړي یې دي ستاسو لپاره د چارپایانو نه هغه چې تیار وي دې ته چې بار پرې وړل کیدی شي لکه غټ اوښان، او هغه چې دې ته نه وي برابر لکه واړه اوښان او ګډې، خورئ -ای خلکو- د هغه څه نه چې الله تعالی تاسو ته درکړي د دې شیانو نه چې تاسو ته یې حلال کړي، او شیطان په پلونو مه ځئ په حلالوالي د هغه څه کې چې الله تعالی حرام کړي او په حراموالي د هغه څه کې چې الله تعالی حلال کړي لکه مشرکان چې یې کوي، بیشکه شیطان ستاسو لپاره -ای خلکو- دښمن دی؛ ښکاره ده دښمني د هغه داسې چې هغه ستاسو نه غواړي چې د الله تعالی نافرماني وکړئ په دې کار سره.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• ذم الله المشركين بسبع صفات هي : الخسران والسفاهة وعدم العلم وتحريم ما رزقهم الله والافتراء على الله والضلال وعدم الاهتداء؛ فهذه أمور سبعة، وكل واحد منها سبب تام في حصول الذم.
الله تعالی مشرکان په اوو صفتونو سره بد یاد کړي او هغه دادې: تاوانیان، کم عقله، ناپوه، حراموونکي د هغه څه چې الله تعالی دوی ته ورکړي، په الله تعالی باندې دروغ تړل، ګمراهي او هدایت نه موندل؛ نو دا اوه شیان؛ هر یو د دې نه پوره سبب دی چې دوی پرې ملامت وګڼل شي.
• الأهواء سبب تحريم ما أحل الله وتحليل ما حرم الله.
خواهشات سبب دی د حراموالي د هغه څه چې الله تعالی حلال کړي او د حلالوالي د هغه څه چې الله تعالی حرام کړي.
ثَمٰنِیَةَ اَزْوَاجٍ ۚ— مِنَ الضَّاْنِ اثْنَیْنِ وَمِنَ الْمَعْزِ اثْنَیْنِ ؕ— قُلْ ءٰٓالذَّكَرَیْنِ حَرَّمَ اَمِ الْاُنْثَیَیْنِ اَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَیْهِ اَرْحَامُ الْاُنْثَیَیْنِ ؕ— نَبِّـُٔوْنِیْ بِعِلْمٍ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِیْنَ ۟ۙ
پیدا کړي یې دي ستاسو لپاره اته قسمونه؛ د ګډو نه دوه جوړې: نر او ښځه، او د وزو نه دوه، ته ووایه -ای پیغمبره- مشرکانو ته: آیا حرام کړي دي الله تعالی دا دوه نران د نرتوب له وجې نه؟ نو که چیرته یې وویل: هو، نو ته ورته ووایه: نو تاسو ښځینه ولې حراموئ؟ او که یا الله تعالی حرام کړي دواړه ښځينه د هغوی د ښځیتوب د وجه؟ نو که چیرته یې وویل: هو، نو ته ورته ووایه: نو ولې تاسو حراموئ دوه نران؟ او که یا (الله تعالی) حرام کړي هغه څه چې مشتمل دي په هغه باندې رحمونه د دواړو ښځینه و د دې وجې نه چې دا په رحم کې دي؟ نو که چیرته یې وویل: هو، نو ته ورته ووایه: نو تاسو ولې فرق کوئ په مینځ د هغه څه کې چې په رحمونو کې دي په حراموالي د نرانو د هغې کله (ځینې وختونه) او په حراموالي د ښځینه و د هغې کله (ځینې وختونه)، خبر راکړئ ماته -ای مشرکانو- په هغه څه چې تاسو پرې باور کوئ (دلیل پرې نیسئ) د صحیح علم نه که چیرته تاسو ریښتوني یاست په خپله دعوه کې چې یقینا د دې شیانو حراموالی د الله تعالی له طرفه دی.
تفسیرهای عربی:
وَمِنَ الْاِبِلِ اثْنَیْنِ وَمِنَ الْبَقَرِ اثْنَیْنِ ؕ— قُلْ ءٰٓالذَّكَرَیْنِ حَرَّمَ اَمِ الْاُنْثَیَیْنِ اَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَیْهِ اَرْحَامُ الْاُنْثَیَیْنِ ؕ— اَمْ كُنْتُمْ شُهَدَآءَ اِذْ وَصّٰىكُمُ اللّٰهُ بِهٰذَا ۚ— فَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرٰی عَلَی اللّٰهِ كَذِبًا لِّیُضِلَّ النَّاسَ بِغَیْرِ عِلْمٍ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظّٰلِمِیْنَ ۟۠
او د هغو اتو قسمونو باقی شیان دا دې: دوه دانې (یوه جوړه) له اوښانو څخه، او دوه دانې (یوه جوړه) له غواګانو څخه، ته ووایه -ای پیغمبره- مشرکینو ته: آیا الله تعالی حرام کړي هغه چې حرام کړي یې دي د دوې نه د نرتوب له وجې نه، او که یا د ښځیتوب له وجې نه، او که یا د وجې د شمولیت د رحم (بچې دانې) په دې باندې؟ او که یا تاسو -ای مشرکینو- حاضر وئ -ستاسو په ګمان باندې- کله چې الله تعالی تاسو ته وصیت او حکم کاوه په حراموالي د هغه څه چې تاسو حرام کړي د دې څارویو نه؟! نو نشته هیڅوک ډیر ظلم کوونکی، او نه ډیر لوی جرم کوونکی د هغه چا نه چې جوړوي په الله تعالی باندې دروغ، نو هغه ته نسبت د حراموالي د هغه څه کوي چې نه یې وي حرام کړی؛ د دې لپاره چې ګمراه کړي خلک له نیغې لارې څخه پرته لداسې علم نه چې باور پرې کیدلی شی، بیشکه الله تعالی توفیق د هدایت نه ورکوي ظالمانو ته په سبب د دروغو جوړولو د دوی په الله تعالی باندې.
تفسیرهای عربی:
قُلْ لَّاۤ اَجِدُ فِیْ مَاۤ اُوْحِیَ اِلَیَّ مُحَرَّمًا عَلٰی طَاعِمٍ یَّطْعَمُهٗۤ اِلَّاۤ اَنْ یَّكُوْنَ مَیْتَةً اَوْ دَمًا مَّسْفُوْحًا اَوْ لَحْمَ خِنْزِیْرٍ فَاِنَّهٗ رِجْسٌ اَوْ فِسْقًا اُهِلَّ لِغَیْرِ اللّٰهِ بِهٖ ۚ— فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ بَاغٍ وَّلَا عَادٍ فَاِنَّ رَبَّكَ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
ته ووایه -ای پیغمبره- زه نه موم په هغه څه کې چې ما ته یې الله تعالی وحې کړې د څه شي نه حرام؛ مګر هغه چې مړ شوی وي پغیر د حلالولو (ذبحه کولو) نه، او یا بهیدونکې وینه وي، او یا د خنزیر غوښه وي نو یقینا دا پلیت دی حرام دی، او یا حلال شوی (ذبحه شوی) وي پغیر د (یادولو ) د نوم د الله تعالی نه لکه د بتانو لپاره ذبحه شوی وي، نو څوک چې مجبور شو د ضرورت له وجې نه خوراک کولو ته د دې حرام شوو شیانو نه د ډیرې ولږې له وجې نه چې نه وي طلب ګار د خوند اخیستلو په دې خوراک سره، او نه وي تیریدونکی د ضرورت د اندازې نه نو نشته هیڅ ګناه پده باندې په دې خوراک کې، بیشکه رب ستا -ای پیغمبره- بخښنه کوونکی دی د ضرورت والا ته که چیرته ترې خوراک وکړي، مهربانه دی په دې باندې.
تفسیرهای عربی:
وَعَلَی الَّذِیْنَ هَادُوْا حَرَّمْنَا كُلَّ ذِیْ ظُفُرٍ ۚ— وَمِنَ الْبَقَرِ وَالْغَنَمِ حَرَّمْنَا عَلَیْهِمْ شُحُوْمَهُمَاۤ اِلَّا مَا حَمَلَتْ ظُهُوْرُهُمَاۤ اَوِ الْحَوَایَاۤ اَوْ مَا اخْتَلَطَ بِعَظْمٍ ؕ— ذٰلِكَ جَزَیْنٰهُمْ بِبَغْیِهِمْ ۖؗ— وَاِنَّا لَصٰدِقُوْنَ ۟
او مونږ حرام کړي وو په یهودیانو باندې هغه څه چې ګوتې یې له یو بل څخه نه وي جلا لکه: اوښ او شتر مرغ، او حرام کړې مو وې پر دوی باندې وازدې د غواګانو او ګډو مګر هغه چې نښتې وي د دوی په شاګانو پورې، او یا بار کړي وي د دوی کولمو، او یا ګډې وې د هډوکو سره لکه د لم او اړخونو، او بیشکه مونږ بدله ورکړه دوی ته د دوی دظلم له وجې نه په حراموالي د دغو شیانو په دوی باندې، او بیشکه مونږ ریښتیا ویونکي یو په ټولو هغه شیانو کې چې خبر پرې ورکوو.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• في الآيات دليل على إثبات المناظرة في مسائل العلم، وإثبات القول بالنظر والقياس.
• الوحي وما يستنبط منه هو الطريق لمعرفة الحلال والحرام.
فَاِنْ كَذَّبُوْكَ فَقُلْ رَّبُّكُمْ ذُوْ رَحْمَةٍ وَّاسِعَةٍ ۚ— وَلَا یُرَدُّ بَاْسُهٗ عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِیْنَ ۟
نو که دوی نسبت د دروغو وکړ تاته -ای پیغمبره- او ستا تصدیق یې ونه کړ په هغه څه کې چې تا پرې راتګ کړی دی ستا د رب له طرف نه، نو ته ورته ووایه د ترغیب په ډول: رب ستاسو د پراخه رحمت والا دی، او د هغه د رحمت نه دا دي چې تاسو ته یې مهلت درکړی، او جلتي (تلوار) یې نه ده کړی تاسو ته په عذاب درکولو کې، او ته دوی ته د ویرې په ډول ووایه: بیشکه عذاب د هغه نشې ګرځیدلی د هغه قوم نه چې نافرمانیانې او ګناهونه کوي.
تفسیرهای عربی:
سَیَقُوْلُ الَّذِیْنَ اَشْرَكُوْا لَوْ شَآءَ اللّٰهُ مَاۤ اَشْرَكْنَا وَلَاۤ اٰبَآؤُنَا وَلَا حَرَّمْنَا مِنْ شَیْءٍ ؕ— كَذٰلِكَ كَذَّبَ الَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ حَتّٰی ذَاقُوْا بَاْسَنَا ؕ— قُلْ هَلْ عِنْدَكُمْ مِّنْ عِلْمٍ فَتُخْرِجُوْهُ لَنَا ؕ— اِنْ تَتَّبِعُوْنَ اِلَّا الظَّنَّ وَاِنْ اَنْتُمْ اِلَّا تَخْرُصُوْنَ ۟
زر دی چې وبه وایې مشرکان دلیل نیوونکي د الله تعالی په اراده او تقدیر باندې په صحت د شرک کولو د دوی په الله تعالی باندې: که چیرته الله تعالی غوښتلی وی چې شرک ونه کړو مونږ او نه زمونږ پلاران په الله تعالی باندې نو مونږ به د هغه سره شرک نه و کړی، او که چیرته الله تعالی غوښتلی وی چې مونږ حرام نه کړو هغه څه چې مونږ حرام کړي وو په خپلو ځانونو نو مونږ به نه وی حرام کړي. او دوی د دې باطل دلیل په شان دروغ ویلي وو هغو کسانو چې د دوی نه مخکې وو په خپلو پیغمبرانو او داسې یې ویلی وو: که چیرته الله تعالی غوښتلی وی چې مونږ دې دوی دروغجن ونه ګڼو نو مونږ به دروغجن نه و ګڼلي، او دوی همیشه په دې خپلو دروغو باندې پاتي شو تر دې چې دوی وڅاکه عذاب زمونږ هغه چې مونږ په دوی باندې رالیږلي وو، ته ووایه -ای پیغمبره- دې مشرکینو ته: آیا شته دی ستاسو سره څه دلیل چې دلالت کوي په دې خبره چې بیشکه الله تعالی ستاسو نه په دې راضي و چې تاسو د هغه سره شریک وکړئ او تاسو حلال وګڼئ هغه څه چې په تاسو یې حرام کړي دي او تاسو حرام وګڼئ هغه څه چې حلال کړي یې دي؟ نو بس صرف د دې واقع کیدل ستاسو نه دلیل د رضامندۍ د الله تعالی ندی، یقینا تاسو په دې کار کې تابعداري نه کوئ مګر د ګمان، او یقینا ګمان فایده نه ورکوي د حق نه هیڅ شي، او نه یاستئ تاسو مګر دروغ ویونکي.
تفسیرهای عربی:
قُلْ فَلِلّٰهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ ۚ— فَلَوْ شَآءَ لَهَدٰىكُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟
ته ووایه -ای پیغمبره- مشرکینو ته: که چیرته ستاسو سره دلیل نه وي مګر دا بیکاره دلیلونه نو بیشکه د الله تعالی سره غوڅ (فیصله کوونکی) دلیل دی چې ستاسو نه پرې بهانې ختموي هغه چې تاسو یې وړاندی کوئ، او باطلوي په دې سره ستاسو هغه شبهې چې تاسو پورې تعلق لرئ، نو که چیرته الله تعالی غوښتلی وی توفیق درکول تاسو ټولو ته د حق طرف ته -ای مشرکینو- نو خامخا به یې تاسو ته توفیق درکړی و.
تفسیرهای عربی:
قُلْ هَلُمَّ شُهَدَآءَكُمُ الَّذِیْنَ یَشْهَدُوْنَ اَنَّ اللّٰهَ حَرَّمَ هٰذَا ۚ— فَاِنْ شَهِدُوْا فَلَا تَشْهَدْ مَعَهُمْ ۚ— وَلَا تَتَّبِعْ اَهْوَآءَ الَّذِیْنَ كَذَّبُوْا بِاٰیٰتِنَا وَالَّذِیْنَ لَا یُؤْمِنُوْنَ بِالْاٰخِرَةِ وَهُمْ بِرَبِّهِمْ یَعْدِلُوْنَ ۟۠
ته ووایه -ای پیغمبره- دې مشرکینو ته هغوی چې حراموي هغه څه چې الله تعالی حلال کړي، او دا دعوه کوي چې ګویا کې خاص الله تعالی هغه ذات دی چې دا یې حرام کړي: حاضر کړئ تاسو ګواهان خپل هغوی چې دا ګواهي کوي چې بیشکه الله تعالی حرام کړي دا شیان چې کوم تاسو حرام کړي، نو که چیرته دوی دا ګواهي ورکړه پغیر د پوهې نه (پغیر د څه دلیل نه) په دې خبره چې الله تعالی دا حرام کړي نو ته د دوی تصدیق مه کوه -ای پیغمبره- په دې ګواهۍ کې؛ ځکه چې دا د دروغو ګواهي ده، او ته تابعداري مه کوه د خواهشاتو د هغو کسانو چې خپل خواهشات فیصله کوونکي ګرځوي، نو یقینا دوی دروغ ګڼلي وو زمونږ آیتونه کله چې دوی حرام کړي وو هغه څه چې الله تعالی دوی ته حلال کړي وو، او ته تابعداري مه کوه د هغو کسانو چې په آخرت ایمان نه لري، او دوی په خپل رب باندې شرک کوي نو بل څوک ورسره برابروي، او څنګه تابعداري د هغه چا کیدلی شي چې دا یې طریقه وي د خپل رب سره؟!
تفسیرهای عربی:
قُلْ تَعَالَوْا اَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَیْكُمْ اَلَّا تُشْرِكُوْا بِهٖ شَیْـًٔا وَّبِالْوَالِدَیْنِ اِحْسَانًا ۚ— وَلَا تَقْتُلُوْۤا اَوْلَادَكُمْ مِّنْ اِمْلَاقٍ ؕ— نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَاِیَّاهُمْ ۚ— وَلَا تَقْرَبُوا الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ ۚ— وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِیْ حَرَّمَ اللّٰهُ اِلَّا بِالْحَقِّ ؕ— ذٰلِكُمْ وَصّٰىكُمْ بِهٖ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُوْنَ ۟
ته ووایه -ای پیغمبره- خلکو ته: راشئ چې ولولم په تاسو باندې هغه څه چې الله تعالی حرام کړی، حرام کړی یې دي په تاسو باندې دا چې تاسو شریک جوړ کړئ د هغه سره څه شی د هغه له مخلوقاتو څخه، او دا یې حرام کړي چې تاسو نافرماني وکړئ د خپلو پلرونو، بلکې په تاسو باندې واجب دي نیکي کول د هغوی سره، او دا یې حرام کړي چې تاسو ووژنئ بچي خپل د ولږې له وجې نه، لکه څرنګه چې به د جاهلیت والاو کول، مونږ روزي درکوو تاسو ته او هغوی ته هم، او حرام کړی یې دی دا چې تاسو نزدې شئ فحشاو بدو کارونو ته هغه چې ښکاره وي د دې نه او یا پټ وي، او دا یې حرام کړي چې تاسو ووژنئ یو نفس لره چې کوم الله تعالی حرام کړي وژل د هغه مګر په حق سره، لکه زنا کول وروسته له واده کولو څخه، او ګرځیدل کفر ته وروسته له اسلام منلو نه، دا بیان شوي شیان په دې سره الله تعالی تاسو ته مضبوط حکم کړی د دې لپاره چې تاسو یاد کړئ د الله تعالی نه د هغه اوامر او نواهي.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• الحذر من الجرائم الموصلة لبأس الله؛ لأنه لا يُرَدُّ بأسه عن القوم المجرمين إذا أراده.
ځان ساتل د هغو جرمونو نه چې هغه انسان د الله تعالی عذاب ته رسوي؛ ځکه شان دا دی چې نشي ګرځول کیدلی عذاب د هغه د قوم مجرمانو نه کله چې هغه وغواړي.
• الاحتجاج بالقضاء والقدر بعد أن أعطى الله تعالى كل مخلوق قُدْرة وإرادة يتمكَّن بهما من فعل ما كُلِّف به؛ ظُلْمٌ مَحْض وعناد صرف.
دلیل نیول په قضا او قدر وروسته د دې نه چې الله تعالی هر مخلوق ته قدرت او اراده ورکړې چې په دې سره هغه کولی شي هغه څه چې دا پرې مکلف شوی وي؛ خالص ظلم دی او خالص ضد دی.(دلته هدف د جبریه و پر عقیدې رد دی چې هغوی انسان مجبور او مکلف د هغه څه په کولو بولي چې په قضا او قدر کې ورته لیکلي وي ) او پدې باور دي چې انسان لره اختیار او اراده نشته، نو لدی بیان څخه وروسته خالص ظلم او ضد دی چې څوک بیا هم دا باور ولري چې انسان لره اراده نشته)
• دَلَّتِ الآيات على أنه بحسب عقل العبد يكون قيامه بما أمر الله به.
• النهي عن قربان الفواحش أبلغ من النهي عن مجرد فعلها، فإنه يتناول النهي عن مقدماتها ووسائلها الموصلة إليها.
بدکاریو ته له نږدې کيدو څخه منع کول ډیر اغیزمن دي یوازې له بدکاریو څخه د منع کولو نه، ځکه چې پدې کې نه یوازې له بدکارۍ څخه منع کول کیږي بلکه ټول هغه مقدماتي کارونه او وسائل چې انسان بدکارۍ ته رسوي ترې منع کیږي.
وَلَا تَقْرَبُوْا مَالَ الْیَتِیْمِ اِلَّا بِالَّتِیْ هِیَ اَحْسَنُ حَتّٰی یَبْلُغَ اَشُدَّهٗ ۚ— وَاَوْفُوا الْكَیْلَ وَالْمِیْزَانَ بِالْقِسْطِ ۚ— لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا اِلَّا وُسْعَهَا ۚ— وَاِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوْا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبٰی ۚ— وَبِعَهْدِ اللّٰهِ اَوْفُوْا ؕ— ذٰلِكُمْ وَصّٰىكُمْ بِهٖ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُوْنَ ۟ۙ
او حرام کړي (الله تعالی) دا چې تاسو نږدې شئ مال د یتیم ته -او دا هغه څوک دی چې پلار یې وفات شوی وي او دی بلوغ ته نه وي رسیدلی- مګر هغه چې د یتیم لپاره پکې ګټه او فایده وي او د هغه مال ورسره زیاتیږي تر دې چې بلوغ ته ورسیږي او د هغه نه عقلمندي ښکاره شي، او حرام کړی یې دي په تاسو باندې کمی کول په پیمانه او تول کې، بلکې لازم دي په تاسو باندې عدل په راکړه ورکړه کې په اخیستلو او خرڅولو کې، مونږ نه مکلف کوو هیڅ یو نفس مګر د هغه د وسې او طاقت په اندازه، نو هغه چې ناممکن وي ځان ساتل د هغه نه په زیاتي او یا کمې کې په پيمانه او نورو شیانو کې نو په هغه کې څه رانیول نشته، او حرام کړی یې دي په تاسو باندې دا چې تاسو غلطه وینا وکړئ په یو خبر او یا ګواهۍ کې پغیر د خیال ساتلو د خپلوان یا دوست، او حرام کړی یې دي په تاسو باندې ماتول د لوظ د الله تعالی که چیرته تاسو د الله تعالی سره لوظ کړی وي او یا مو د الله تعالی په نوم لوظ کړی وي، بلکې لازم دی په تاسو باندې پوره والی د هغه لوظ، دا چې مخکې تیر شو؛ امر کړی الله تعالی تاسو ته په دې باندې مضبوط حکم؛ د دې لپاه چې شاید تاسو را یادکړئ انجام دخپلو کارونو.
تفسیرهای عربی:
وَاَنَّ هٰذَا صِرَاطِیْ مُسْتَقِیْمًا فَاتَّبِعُوْهُ ۚ— وَلَا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِیْلِهٖ ؕ— ذٰلِكُمْ وَصّٰىكُمْ بِهٖ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُوْنَ ۟
او حرام کړي یې دي په تاسو باندې دا چې تاسو تابعداري وکړئ د ګمراهۍ د لارو، بلکې لازم ده په تاسو باندې تابعداري د هغې سیده لارې د الله تعالی چې هیڅ کوږوالی پکې نشته، او د ګمراهۍ لارې تاسو رسوي اختلاف ته او لرې والي ته د حق د لارې نه، دا تابعداري کول د الله تعالی د سیده لارې هغه څه دي چې تاسو ته پرې الله تعالی مضبوط حکم کړی؛ د دې لپاره چې شاید تاسو د هغه نه وویریږئ په عملي کولو د هغه څه چې هغه پرې امر کړی او په ځان ساتلو له هغه څه نه چې ترې یې منع کړي یاست.
تفسیرهای عربی:
ثُمَّ اٰتَیْنَا مُوْسَی الْكِتٰبَ تَمَامًا عَلَی الَّذِیْۤ اَحْسَنَ وَتَفْصِیْلًا لِّكُلِّ شَیْءٍ وَّهُدًی وَّرَحْمَةً لَّعَلَّهُمْ بِلِقَآءِ رَبِّهِمْ یُؤْمِنُوْنَ ۟۠
بیا وروسته د خبر ورکولو نه په هغه څه چې بیان شو خبر ورکوو مونږ په دې چې مونږ ورکړی و موسی -علیه السلام- ته تورات پوره کوونکی و نعمت لره بدله وه د هغه د نیک عمل، او بیانوونکی و هر یو شي لره چې په دین کې ورته ضرورت پیدا کیدلی شي، او دلالت کوونکی و په حق باندې او رحمت و، د دې لپاره چې شاید دوی یقین وکړي په ملاقات د رب خپل د قیامت په ورځ نو هغه ته به په نیک عمل سره تیاری وکړي.
تفسیرهای عربی:
وَهٰذَا كِتٰبٌ اَنْزَلْنٰهُ مُبٰرَكٌ فَاتَّبِعُوْهُ وَاتَّقُوْا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُوْنَ ۟ۙ
او دا قران کریم کتاب دی نازل کړی مونږ دې لره د ډیر برکت والا دی؛ د دې وجې نه چې په دې کې دي د دیني او دنیوي فایدو نه، نو تاسو تابعداري وکړئ د هغه څه چې په دې کې رانازل شوي، او ځان وساتئ د هغه د مخالفت نه د دې لپاره چې شاید په تاسې رحم وکړی شي.
تفسیرهای عربی:
اَنْ تَقُوْلُوْۤا اِنَّمَاۤ اُنْزِلَ الْكِتٰبُ عَلٰی طَآىِٕفَتَیْنِ مِنْ قَبْلِنَا ۪— وَاِنْ كُنَّا عَنْ دِرَاسَتِهِمْ لَغٰفِلِیْنَ ۟ۙ
د دې لپاره چې تاسو ونه وایې -ای د عربو مشرکانو-: چې بیشکه الله تعالی تورات او انجیل په یهودیانو او نصرانیانو باندې نازل کړي وو زمونږ نه مخکې، او په مونږ باندې هیڅ کتاب نه و نازل شوی، او یقینا مونږ نه پوهیدلو د هغوی د کتابونو په لوستلو ځکه چې دا د هغوی په ژبه باندې و، او زمونږ په ژبه باندې نه وو.
تفسیرهای عربی:
اَوْ تَقُوْلُوْا لَوْ اَنَّاۤ اُنْزِلَ عَلَیْنَا الْكِتٰبُ لَكُنَّاۤ اَهْدٰی مِنْهُمْ ۚ— فَقَدْ جَآءَكُمْ بَیِّنَةٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ وَهُدًی وَّرَحْمَةٌ ۚ— فَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنْ كَذَّبَ بِاٰیٰتِ اللّٰهِ وَصَدَفَ عَنْهَا ؕ— سَنَجْزِی الَّذِیْنَ یَصْدِفُوْنَ عَنْ اٰیٰتِنَا سُوْٓءَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُوْا یَصْدِفُوْنَ ۟
او لدې وجې نه چې ونه وایئ تاسو: که چیرته الله تعالی په مونږ باندې یو کتاب رانازل کړی وی لکه څرنګه چې یې په یهودیانو او نصرانیانو رانازل کړی و نو مونږ به د هغوی په پرتله ډیر په استقامت وو، نو بیشکه راغلی تاسو ته کتاب چې رانازل کړی الله تعالی ستاسو په پیغمبر محمد -صلی الله علیه وسلم- باندې- ستاسو په ژبه، او دا ښکاره دلیل دی او ښودنه کوونکی دی حق ته او رحمت دی لپاره د امت، نو تاسو عذرونه مه کوئ کمزوري عذرونه، او بهانې مه کوئ باطلې بهانې، او نشته هیڅ څوک ډیر ظلم کوونکی د هغه چا نه چې دروغجن ګڼي آیتونه د الله تعالی او ورڅخه مخ اړوي، زر دی هغه کسان چې زمونږ له آیتونو څخه اوړی مونږ به سزا ورکړو ؛ سخته سزا په ننویستلو د دوی د جهنم اور ته؛ دا بدله ده د دوی د مخ اړولو له امله.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• لا يجوز التصرف في مال اليتيم إلّا في حدود مصلحته، ولا يُسلَّم ماله إلّا بعد بلوغه الرُّشْد.
د یتیم په مال کې لاسوهنه روا نده مګر دا چې د هغه په ګټه وي، او هغه ته به د هغه مال نه ورکول کیږي مګر وروسته لدې چې ځوانۍ ته ورسیږي.
• سبل الضلال كثيرة، وسبيل الله وحده هو المؤدي إلى النجاة من العذاب.
هَلْ یَنْظُرُوْنَ اِلَّاۤ اَنْ تَاْتِیَهُمُ الْمَلٰٓىِٕكَةُ اَوْ یَاْتِیَ رَبُّكَ اَوْ یَاْتِیَ بَعْضُ اٰیٰتِ رَبِّكَ ؕ— یَوْمَ یَاْتِیْ بَعْضُ اٰیٰتِ رَبِّكَ لَا یَنْفَعُ نَفْسًا اِیْمَانُهَا لَمْ تَكُنْ اٰمَنَتْ مِنْ قَبْلُ اَوْ كَسَبَتْ فِیْۤ اِیْمَانِهَا خَیْرًا ؕ— قُلِ انْتَظِرُوْۤا اِنَّا مُنْتَظِرُوْنَ ۟
انتظار نه باسي دا دروغ ګڼوونکي خلک مګر د دې چې راشي دوی ته د مرګ پرښتې او د هغه ملګري د دې د روح اخستلو لپاره په دنیا کې، او یا راشي رب ستا د فیصلې په ورځ په اخرت کې -ای پیغمبره- د دوی تر منځه د فیصلې کولو لپاره، او یا راشي ځینې خاص نښې د رب ستا چې دلالت کوونکي وي په قیامت باندې، په هغه ورځ چې راشي ځینې نښې د رب ستا -لکه لمر راختل د لویدیځ له طرفه- ګټه نه رسوي کافر ته په دغه ورځ ایمان د هغه، او وروسته لدې مؤمن ته د هغه نیک عمل ګټه نه رسوي چې وړاندې لدې یې هیڅ خیر نه وي کړي، ووایه -ای پیغمبره- دې دروغ ګڼونکو مشرکانو ته: تاسو یو د دې شیانو راتګ ته انتظار وکړئ، مونږ هم انتظار کوونکي یو.
تفسیرهای عربی:
اِنَّ الَّذِیْنَ فَرَّقُوْا دِیْنَهُمْ وَكَانُوْا شِیَعًا لَّسْتَ مِنْهُمْ فِیْ شَیْءٍ ؕ— اِنَّمَاۤ اَمْرُهُمْ اِلَی اللّٰهِ ثُمَّ یُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوْا یَفْعَلُوْنَ ۟
بیشکه هغو کسانو چې ګرځولی یې دی دین خپل ګډوډ د یهودیانو او نصرانیانو نه، داسې چې ځینې یې اخیستی او ځینې یې پریښی، او دوی بېلابېلې ډلې شوي دي، نه یې ته -ای پیغمبره- د دوی نه په هیڅ شي کې، نو پس یقینا ته بیزاره یې د هغې ګمراهۍ نه چې دوی پکې دي، او نشته په تا باندې مګر ویره ورکول دوی ته، نو د دوی کار (معامله) الله تعالی ته سپارل شوې ده، بیا خاص الله تعالی به دوی ته خبر ورکړي د قیامت په ورځ په هغو عملونو چې دوی کول په دنیا کې نو بدله به ورله پرې ورکړي.
تفسیرهای عربی:
مَنْ جَآءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهٗ عَشْرُ اَمْثَالِهَا ۚ— وَمَنْ جَآءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلَا یُجْزٰۤی اِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا یُظْلَمُوْنَ ۟
چا چې له مؤمنانو څخه د قیامت په ورځ په یوې نیکۍ سره راتګ وکړ نو الله تعالی به یې ورته لس برابره کړي، او چا چې راتګ وکړ په بدۍ سره نو سزا به نشي ورکوول کیږي مګر د هغې بدۍ په شان په سپکوالي او دروندوالي کې، د دې نه به ډیره سزا نه ورکول کیږي، او لدوی سره به د قیامت په ورځ ظلم نشي کیدلی د نیکیو د ثواب په کمولو کې ، او نه په زیاتولو د سزا د بدیو کې.
تفسیرهای عربی:
قُلْ اِنَّنِیْ هَدٰىنِیْ رَبِّیْۤ اِلٰی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیْمٍ ۚ۬— دِیْنًا قِیَمًا مِّلَّةَ اِبْرٰهِیْمَ حَنِیْفًا ۚ— وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِیْنَ ۟
ته ووایه -ای پیغمبره!- دې دروغ ګڼوونکو مشرکانو ته: بیشکه ښودنه کړې ماته رب زما سمې لارې ته چې هغه لار د داسې دین ده چې برابر دی په مصلحتونو د دنیا او اخرت، او هغه دین د ابراهیم -علیه السلام- دی چې مایل دی د حق طرف ته، او هغه هیڅکله له مشرکانو څخه نه و.
تفسیرهای عربی:
قُلْ اِنَّ صَلَاتِیْ وَنُسُكِیْ وَمَحْیَایَ وَمَمَاتِیْ لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ۙ
ووایه -ای پیغمبره-: بیشکه لمونځ زما او قرباني زما خاص الله تعالی لره او خاص د هغه په نوم دي، نه د بل چا په نامه، او زما ژوند او مرګ، دا ټول خاص الله تعالی لره دي چې یواځې همدا پالوونکی د مخلوقاتو دی، او نشته بل چا لره څه برخه په دې کې.
تفسیرهای عربی:
لَا شَرِیْكَ لَهٗ ۚ— وَبِذٰلِكَ اُمِرْتُ وَاَنَا اَوَّلُ الْمُسْلِمِیْنَ ۟
او خاص الله تعالی پاک ذات دی هیڅ شریک ورله نشته، او نشته بل څوک لایق د بندګۍ په حق سره پرته له هغه، او په دې توحید چې پاک دی د شرک نه ماته الله تعالی امر کړی، او یقینا زه الله تعالی ته اول غاړه اېښودونکی یم لدې امت څخه.
تفسیرهای عربی:
قُلْ اَغَیْرَ اللّٰهِ اَبْغِیْ رَبًّا وَّهُوَ رَبُّ كُلِّ شَیْءٍ ؕ— وَلَا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ اِلَّا عَلَیْهَا ۚ— وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِّزْرَ اُخْرٰی ۚ— ثُمَّ اِلٰی رَبِّكُمْ مَّرْجِعُكُمْ فَیُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ فِیْهِ تَخْتَلِفُوْنَ ۟
ووایه -ای پیغمبره-: دې مشرکینو ته: آیا پرته له الله تعالی نه زه ولټوم (وغواړم) رب او خاص هغه پاک ذات پالوونکی د هر یو شي دی؟! نو پس هغه پالوونکی د ټولو هغو معبودانو دی چې تاسو یې پرته له هغه نه بندګي کوئ، او نه شي بارولی یو بې ګناه کس د بل چا ګناه، بیا خاص ستاسو رب ته ورګرځیدل ستاسو دي د قیامت په ورځ نو خبر به درکړي تاسو ته په هغه څه چې تاسو پکې اختلاف کړی و په دنیا کې د دین د کارونو نه.
تفسیرهای عربی:
وَهُوَ الَّذِیْ جَعَلَكُمْ خَلٰٓىِٕفَ الْاَرْضِ وَرَفَعَ بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجٰتٍ لِّیَبْلُوَكُمْ فِیْ مَاۤ اٰتٰىكُمْ ؕ— اِنَّ رَبَّكَ سَرِیْعُ الْعِقَابِ ۖؗۗ— وَاِنَّهٗ لَغَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟۠
او خاص الله تعالی هغه ذات دی چې ګرځولي یاست تاسو وروسته راتلونکي د هغه چا نه چې مخکې ستاسو څخه وو په ځمکه کې؛ لپاره د ابادولو د ځمکې، او پورته کړي یې دي ځینې ستاسو څخه په پیدایښت، رزق او نورو شیانو کې د ځینو نورو له پاسه په درجو سره؛ د دې لپاره چې ازمیښت وکړي په تاسو باندې په هغو نعمتونو کې چې تاسو ته یې درکړي، بیشکه رب ستا -ای پیغمبره- زر حساب والا دی، نو پس هر هغه شی چې راتلونکی وي نو هغه نیږدې دی، او یقینا الله تعالی بخښنه کوونکی دی هغه چاته چې توبه وباسي د هغه د بندګانو نه مهربانه دی په هغه باندې.
تفسیرهای عربی:
از فواید آیات این صفحه:
• أن الدين يأمر بالاجتماع والائتلاف، وينهى عن التفرق والاختلاف.
• من تمام عدله تعالى وإحسانه أنه يجازي بالسيئة مثلها، وبالحسنة عشرة أمثالها، وهذا أقل ما يكون من التضعيف.
د الله تعالی د پوره عدل او احسان څخه دا دي چې هغه په بدۍ باندې د هغې په شان بدله ورکوي، او په نیکۍ باندې لس چنده بدله ورکوي، او دا هغه کمه اندازه د څو برابره کولو ده.
• الدين الحق القَيِّم يتطَلب تسخير كل أعمال العبد واهتماماته لله عز وجل، فله وحده يتوجه العبد بصلاته وعبادته ومناسكه وذبائحه وجميع قرباته وأعماله في حياته وما أوصى به بعد وفاته.
حق او برابر دین دا غواړي چې ټول عملونه د بنده او د هغه ټول اهتمامات خاص الله تعالی لره شي، نو پس خاص الله تعالی ته بنده قصد کوي په خپل لمانځه، عبادت، د عبادت په طریقو، قربانۍ او ټولو صدقو او اعمالو کې په خپل ژوند کې او هغه چې وصیت یې پرې کړی وي د خپل مرګ نه وروسته.
ترجمهٔ معانی قرآن کریم - الترجمة البشتوية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - لیست ترجمه ها
الترجمة البشتوية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.