ترجمهٔ معانی سوره سوره قمر - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - دایرة المعارف قرآن کریم

Қамар сураси

از اهداف این سوره:

التذكير بنعمة تيسير القرآن، وما فيه من الآيات والنذر.

Қуръон ва ундаги оятлар ёдлашга ҳам, ундан ибрат, насиҳат олишга ҳам қулай қилиб қўйилган. Шу неъматни эслатиш.

---

آیه: 1

ٱقۡتَرَبَتِ ٱلسَّاعَةُ وَٱنشَقَّ ٱلۡقَمَرُ

Қиёмат кунининг келиши яқинлашиб қолди. Ой Пайғамбар алайҳиссаломнинг замонида иккига бўлинди. Унинг шу бўлиниши Пайғамбар алайҳиссаломга берилган мўъжизалардан бири бўлди.

آیه: 2

وَإِن يَرَوۡاْ ءَايَةٗ يُعۡرِضُواْ وَيَقُولُواْ سِحۡرٞ مُّسۡتَمِرّٞ

Мушриклар Пайғамбар алайҳиссаломнинг ҳақ эканига далолат қилувчи бирон ҳужжат ва далилни кўрсалар, уни қабул қилишдан бош тортиб: "Бу таги пуч сеҳрдир", дейдилар.

آیه: 3

وَكَذَّبُواْ وَٱتَّبَعُوٓاْ أَهۡوَآءَهُمۡۚ وَكُلُّ أَمۡرٖ مُّسۡتَقِرّٞ

Пайғамбар алайҳиссалом олиб келган ҳақни ёлғонга чиқардилар ва ҳавойи нафсларига эргашдилар. Яхши бўлсин, ёмон бўлсин, ҳар бир иш Қиёмат куни ўз ўрнини топади, жавобини олади.

آیه: 4

وَلَقَدۡ جَآءَهُم مِّنَ ٱلۡأَنۢبَآءِ مَا فِيهِ مُزۡدَجَرٌ

Уларга ўтмишдаги Аллоҳ куфру зулми туфайли ҳалок қилган умматлар ҳақида хабарлар келган. Уларда куфру зулмдан қайтаришга лойиқ маънолар бор.

آیه: 5

حِكۡمَةُۢ بَٰلِغَةٞۖ فَمَا تُغۡنِ ٱلنُّذُرُ

Уларга келган нарса етук ҳикмат бўлиб, шу орқали уларга қарши ҳужжат барпо бўлади. Аллоҳга ва охират кунига ишонмайдиган қавмга огоҳлантиришлар таъсир қилмайди.

آیه: 6

فَتَوَلَّ عَنۡهُمۡۘ يَوۡمَ يَدۡعُ ٱلدَّاعِ إِلَىٰ شَيۡءٖ نُّكُرٍ

Эй Пайғамбар, улар тўғри йўлга юрмасалар, уларни тарк этинг ва улардан юз ўгириб, Сур чалишга вакил қилинган фаришта Сурни чалиб, олдин ҳеч кимга таниш бўлмаган бир даҳшатли ишга чорлайдиган кунни кутиб туринг.

از فواید آیات این صفحه:

• عدم التأثر بالقرآن نذير شؤم.

Қуръондан таъсирланмаслик машъум оқибат даракчисидир.

• خطر اتباع الهوى على النفس في الدنيا والآخرة.

Ҳавойи нафсга эргашиш дунё учун ҳам, охират учун ҳам ўта хатарлидир.

• عدم الاتعاظ بهلاك الأمم صفة من صفات الكفار.

Ўтган умматлар бошига ёғилган балолардан ибрат олмаслик кофирлар сифатидир.

آیه: 7

خُشَّعًا أَبۡصَٰرُهُمۡ يَخۡرُجُونَ مِنَ ٱلۡأَجۡدَاثِ كَأَنَّهُمۡ جَرَادٞ مُّنتَشِرٞ

Кўзлари қўрқувга тўлиб, тарқалиб кетган чигирткалардек қабрлардан ҳисоб-китоб майдонига чиқиб келадилар.

آیه: 8

مُّهۡطِعِينَ إِلَى ٱلدَّاعِۖ يَقُولُ ٱلۡكَٰفِرُونَ هَٰذَا يَوۡمٌ عَسِرٞ

Ўша майдонга чақираётган жарчига шошиб борар эканлар, кофирлар у ердаги даҳшатларни кўриб: "Бу кун жуда оғир кундир", дейдилар.

آیه: 9

۞ كَذَّبَتۡ قَبۡلَهُمۡ قَوۡمُ نُوحٖ فَكَذَّبُواْ عَبۡدَنَا وَقَالُواْ مَجۡنُونٞ وَٱزۡدُجِرَ

Эй Пайғамбар, анави даъватингизни ёлғонга чиқараётганлардан олдин ҳам Нуҳ қавми бандамиз Нуҳ алайҳиссаломни ёлғончига чиқариб, у бир мажнун, дегандилар. Унга турли хил таҳдидлар, таҳқирлар, ҳақоратлар ёғдириб, ўз вазифасини адо этишдан тўсиб қўйгандилар.

آیه: 10

فَدَعَا رَبَّهُۥٓ أَنِّي مَغۡلُوبٞ فَٱنتَصِرۡ

Бас, Нуҳ алайҳиссалом Парвардигорига дуо қилиб: "Қавмим мени мағлуб этди. Менга қулоқ солмади. Энди уларга азобингни юбориб, менга мадад бер", деди.

آیه: 11

فَفَتَحۡنَآ أَبۡوَٰبَ ٱلسَّمَآءِ بِمَآءٖ مُّنۡهَمِرٖ

Бас, само эшикларини шаррос қуйилаётган сув билан очиб юбордик.

آیه: 12

وَفَجَّرۡنَا ٱلۡأَرۡضَ عُيُونٗا فَٱلۡتَقَى ٱلۡمَآءُ عَلَىٰٓ أَمۡرٖ قَدۡ قُدِرَ

Ердан ҳам булоқлар чиқардик. Бас, осмондан ёғаётган сув билан ердан чиқаётган сув Аллоҳ азалда тақдир қилиб қўйган бир иш устида учрашиб, ҳаммани ғарқ этди. Аллоҳ нажот берган кишиларгина омон қолдилар.

آیه: 13

وَحَمَلۡنَٰهُ عَلَىٰ ذَاتِ أَلۡوَٰحٖ وَدُسُرٖ

Нуҳни тахталар ва михлардан ясалган кемага юкладик. Шу билан уни шериклари билан қутқариб қолдик.

آیه: 14

تَجۡرِي بِأَعۡيُنِنَا جَزَآءٗ لِّمَن كَانَ كُفِرَ

Бу кема шиддатли тўлқинлар ичра Бизнинг Кўз ўнгимизда, ҳифзу ҳимоямизда сузиб боради. Шу билан Нуҳга мадад бердик. Олдин уни қавми Аллоҳ тарафидан рисолатни олиб келганида ёлғончига чиқариб, инкор қилгандилар.

آیه: 15

وَلَقَد تَّرَكۡنَٰهَآ ءَايَةٗ فَهَلۡ مِن مُّدَّكِرٖ

Биз бу азобни бир ибрат қилиб қолдирдик. Хўш, бирон ибрат олгувчи борми?!

آیه: 16

فَكَيۡفَ كَانَ عَذَابِي وَنُذُرِ

Ҳақни ноҳаққа чиқарувчиларга қаратилган азобим қандоқ бўлди?! Уларни ҳалок этиш ҳақидаги огоҳлантиришим қандай бўлганди?!

آیه: 17

وَلَقَدۡ يَسَّرۡنَا ٱلۡقُرۡءَانَ لِلذِّكۡرِ فَهَلۡ مِن مُّدَّكِرٖ

Биз Қуръондан ибрат, насиҳат олишни қулай қилиб қўйдик. Қани, ундан ибрат, насиҳат оладиган одам борми?!

آیه: 18

كَذَّبَتۡ عَادٞ فَكَيۡفَ كَانَ عَذَابِي وَنُذُرِ

Од қабиласи ҳам ўзининг пайғамбари Ҳуд алайҳиссаломни ёлғончига чиқардилар. Бас, эй Макка аҳли, фикр юритинглар! Уларга азобим қандай бўлди?! Бошқаларни азоб келишидан огоҳлантиришим қандай бўлди?!

آیه: 19

إِنَّآ أَرۡسَلۡنَا عَلَيۡهِمۡ رِيحٗا صَرۡصَرٗا فِي يَوۡمِ نَحۡسٖ مُّسۡتَمِرّٖ

Дарҳақиқат, Биз уларни жаҳаннамга олиб боришгача давом этадиган бир машъум кунда улар устига бир даҳшатли бўронни юбордик.

آیه: 20

تَنزِعُ ٱلنَّاسَ كَأَنَّهُمۡ أَعۡجَازُ نَخۡلٖ مُّنقَعِرٖ

У одамларни илдизи билан қўпориб олинган хурмо таналаридек учириб кетади.

آیه: 21

فَكَيۡفَ كَانَ عَذَابِي وَنُذُرِ

Эй Макка аҳли, фикр юритинглар! Уларга юборган азобим қандай бўлди?! Бошқаларни азобдан огоҳлантиришим қандай бўлди?!

آیه: 22

وَلَقَدۡ يَسَّرۡنَا ٱلۡقُرۡءَانَ لِلذِّكۡرِ فَهَلۡ مِن مُّدَّكِرٖ

Биз Қуръондан ибрат, насиҳат олишни қулай қилиб қўйдик. Қани, ундан ибрат, насиҳат оладиган одам борми?!

آیه: 23

كَذَّبَتۡ ثَمُودُ بِٱلنُّذُرِ

Самуд қабиласи Солиҳ алайҳиссаломнинг огоҳлантиришларини ёлғонга чиқарди.

آیه: 24

فَقَالُوٓاْ أَبَشَرٗا مِّنَّا وَٰحِدٗا نَّتَّبِعُهُۥٓ إِنَّآ إِذٗا لَّفِي ضَلَٰلٖ وَسُعُرٍ

Норози бўлиб дедилар: "Ўзимизга ўхшаган бир одамга эргашамизми?! Унга эргашсак, ғирт адашган, йўлдан озган бир аҳмоқ бўлиб қоламиз-ку!"

آیه: 25

أَءُلۡقِيَ ٱلذِّكۡرُ عَلَيۡهِ مِنۢ بَيۡنِنَا بَلۡ هُوَ كَذَّابٌ أَشِرٞ

Орамиздан келиб-келиб ўшанга ваҳий тушибдими? Йўқ, бўлиши мумкин эмас. У бир мутакаббир каззоб, холос.

آیه: 26

سَيَعۡلَمُونَ غَدٗا مَّنِ ٱلۡكَذَّابُ ٱلۡأَشِرُ

Мутакаббир каззоб Солиҳ алайҳиссаломми ёки уларнинг ўзларими, яқинда Қиёмат куни билиб оладилар.

آیه: 27

إِنَّا مُرۡسِلُواْ ٱلنَّاقَةِ فِتۡنَةٗ لَّهُمۡ فَٱرۡتَقِبۡهُمۡ وَٱصۡطَبِرۡ

Биз тошдан туя чиқариб, уларни синаш учун юборамиз. Эй Солиҳ, сен улар нима қилишларини кузатиб тур ва уларнинг озорларига сабр қил.

از فواید آیات این صفحه:

• مشروعية الدعاء على الكافر المصرّ على كفره.

Кофирлигида қаттиқ туриб олган кофирга қарши дуо қилиш шаръан жоиз.

• إهلاك المكذبين وإنجاء المؤمنين سُنَّة إلهية.

Ҳақни ноҳаққа чиқарувчиларни ҳалок этиш, мўминларга эса нажот бериш илоҳий қонуниятдир.

• تيسير القرآن للحفظ وللتذكر والاتعاظ.

Қуръон ёдлашга ҳам, ундан ибрат, насиҳат олишга ҳам қулай қилиб қўйилган.

آیه: 28

وَنَبِّئۡهُمۡ أَنَّ ٱلۡمَآءَ قِسۡمَةُۢ بَيۡنَهُمۡۖ كُلُّ شِرۡبٖ مُّحۡتَضَرٞ

Уларга хабар бергинки, қудуқ суви улар билан туя ўртасида тақсимланган бўлиб, ундан бир кун туя ичса, бир кун улар ичадилар. Ҳар ким ўзига белгиланган кунда келади.

آیه: 29

فَنَادَوۡاْ صَاحِبَهُمۡ فَتَعَاطَىٰ فَعَقَرَ

Туяни ўлдириш учун бир шерикларини чақирдилар. Қавмининг буйруғини бажариб, қилични олди-да, уни чопиб ташлади.

آیه: 30

فَكَيۡفَ كَانَ عَذَابِي وَنُذُرِ

Эй Макка аҳли, фикр юритинглар! Уларга юборган азобим қандай бўлди?! Бошқаларни азобдан огоҳлантиришим қандай бўлди?!

آیه: 31

إِنَّآ أَرۡسَلۡنَا عَلَيۡهِمۡ صَيۡحَةٗ وَٰحِدَةٗ فَكَانُواْ كَهَشِيمِ ٱلۡمُحۡتَظِرِ

Дарҳақиқат, Биз уларнинг устига бир қичқириқ юборгандик, уларни ҳалок айлади. Шу билан улар қўйларга қўра ясовчи ишлатадиган қуруқ шох-шаббаларга ўхшаб қолдилар.

آیه: 32

وَلَقَدۡ يَسَّرۡنَا ٱلۡقُرۡءَانَ لِلذِّكۡرِ فَهَلۡ مِن مُّدَّكِرٖ

Биз Қуръондан ибрат, насиҳат олишни қулай қилиб қўйдик. Қани, ундан ибрат, насиҳат оладиган одам борми?!

آیه: 33

كَذَّبَتۡ قَوۡمُ لُوطِۭ بِٱلنُّذُرِ

Лут қавми ҳам Лут алайҳиссаломнинг огоҳлантиришларини ёлғонга чиқарди.

آیه: 34

إِنَّآ أَرۡسَلۡنَا عَلَيۡهِمۡ حَاصِبًا إِلَّآ ءَالَ لُوطٖۖ نَّجَّيۡنَٰهُم بِسَحَرٖ

Уларнинг устига тош отадиган бўронни юбордик. Лут алайҳиссаломнинг оиласи бундан мустасно бўлди. Уларга азоб бормади. Азоб келишидан сал олдин саҳар чоғида уларга нажот бердик.

آیه: 35

نِّعۡمَةٗ مِّنۡ عِندِنَاۚ كَذَٰلِكَ نَجۡزِي مَن شَكَرَ

Уларга нажот беришимиз Биз тарафимиздан бўлган бир инъомдир. Лутни қандай мукофотлаган бўлсак, ҳар бир Аллоҳга шукр қилган кишини ҳам шундай мукофотлаймиз.

آیه: 36

وَلَقَدۡ أَنذَرَهُم بَطۡشَتَنَا فَتَمَارَوۡاْ بِٱلنُّذُرِ

Лут уларни Бизнинг азобимиздан огоҳлантирди. Улар эса бунга шубҳа билан қараб, талашиб-тортишдилар ва уни ёлғонга чиқардилар.

آیه: 37

وَلَقَدۡ رَٰوَدُوهُ عَن ضَيۡفِهِۦ فَطَمَسۡنَآ أَعۡيُنَهُمۡ فَذُوقُواْ عَذَابِي وَنُذُرِ

Лутнинг олдига фаришталар меҳмон бўлиб келишганди. Қавми улар билан бузуқлик қилиш ниятида ундан меҳмонларини талаб қилишди. Шунда Биз уларнинг кўзларини кўр қилиб қўйган эдик, уларни кўрмадилар. Уларга шундай дедик: "Азобимни ва огоҳлантиришим оқибатини татинглар!"

آیه: 38

وَلَقَدۡ صَبَّحَهُم بُكۡرَةً عَذَابٞ مُّسۡتَقِرّٞ

Тонгда уларга то охиратгача ҳамроҳ бўлиб борадиган бир азоб келди.

آیه: 39

فَذُوقُواْ عَذَابِي وَنُذُرِ

Уларга шундай дейилди: "Сизларга туширган азобимни ва Лутнинг огоҳлантиришлари оқибатини татинглар".

آیه: 40

وَلَقَدۡ يَسَّرۡنَا ٱلۡقُرۡءَانَ لِلذِّكۡرِ فَهَلۡ مِن مُّدَّكِرٖ

Биз Қуръондан ибрат, насиҳат олишни қулай қилиб қўйдик. Қани, ундан ибрат, насиҳат оладиган одам борми?!

آیه: 41

وَلَقَدۡ جَآءَ ءَالَ فِرۡعَوۡنَ ٱلنُّذُرُ

Дарҳақиқат, Фиръавн оиласига ҳам Мусо ва Ҳорун алайҳиссаломлар орқали огоҳлантиришлар келди.

آیه: 42

كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا كُلِّهَا فَأَخَذۡنَٰهُمۡ أَخۡذَ عَزِيزٖ مُّقۡتَدِرٍ

Биз тарафимиздан юборилган ҳамма ҳужжат, далилларни ёлғонга чиқардилар. Натижада уларни жазоладик. Бу жазо ҳаммадан Ғолиб, ҳар ишга Қодир Зотнинг жазоси эди.

آیه: 43

أَكُفَّارُكُمۡ خَيۡرٞ مِّنۡ أُوْلَٰٓئِكُمۡ أَمۡ لَكُم بَرَآءَةٞ فِي ٱلزُّبُرِ

Эй Макка аҳли, сизларнинг кофирларингиз ўша Нуҳ қавми, Од, Самуд, Лут қавми, Фиръавн ва унинг қавми каби ўтмишдаги ҳақни ноҳаққа чиқарганлардан яхшироқми? Ёки самовий китобларда битилган сизларни Аллоҳнинг азобидан озод қилувчи бирон ҳужжат борми?

آیه: 44

أَمۡ يَقُولُونَ نَحۡنُ جَمِيعٞ مُّنتَصِرٞ

Балки анави Макка кофирлари: "Биз ғолиб жамоамиз. Бизга ёмонлик қилмоқчи бўлганларни, жамоамизни бўлиб юбормоқчи бўлганларни енгамиз", дейишар?

آیه: 45

سَيُهۡزَمُ ٱلۡجَمۡعُ وَيُوَلُّونَ ٱلدُّبُرَ

Кофирларнинг бу жамоаси яқинда мўминлардан енгилиб, ортга чекинадилар. Бу иш Бадр куни рўй берди.

آیه: 46

بَلِ ٱلسَّاعَةُ مَوۡعِدُهُمۡ وَٱلسَّاعَةُ أَدۡهَىٰ وَأَمَرُّ

Улар ёлғонга чиқараётган Қиёмат ўзларига ваъда қилинган кундир. Ўша кунда азобланадилар. Қиёмат эса дунёдаги Бадр кунида рўй берган азоблардан кўра кўлами каттароқ ва азоби қаттиқроқдир.

آیه: 47

إِنَّ ٱلۡمُجۡرِمِينَ فِي ضَلَٰلٖ وَسُعُرٖ

Куфр келтириб, гуноҳлар қилиб жиноятчи бўлганлар ҳақдан адашиб кетган ва азобу уқубатда қолган бадбахтлардир.

آیه: 48

يَوۡمَ يُسۡحَبُونَ فِي ٱلنَّارِ عَلَىٰ وُجُوهِهِمۡ ذُوقُواْ مَسَّ سَقَرَ

Улар юзтубан ҳолларида дўзахга судралиб борилган кунда уларга шундай дейилади: "Дўзах азобини татинглар!"

آیه: 49

إِنَّا كُلَّ شَيۡءٍ خَلَقۡنَٰهُ بِقَدَرٖ

Дарҳақиқат, Биз коинотдаги ҳар бир нарсани Ўз илмимиз, хоҳишимиз ва Лавҳул-маҳфузда битиб қўйган тақдиримизга биноан аниқ бир ўлчов билан яратдик.

از فواید آیات این صفحه:

• شمول العذاب للمباشر للجريمة والمُتَمالئ معه عليها.

Жазо жиноятнинг бевосита ижрочисига ҳам, унинг ҳамтовоғига ҳам муштаракдир.

• شُكْر الله على نعمه سبب السلامة من العذاب.

Аллоҳ берган неъматларга шукр қилиш азобдан саломат қолишга олиб боради.

• إخبار القرآن بهزيمة المشركين يوم بدر قبل وقوعها من الإخبار بالغيب الدال على صدق القرآن.

Қуръон Бадр куни бўлмасидан олдин унда мушриклар мағлубиятга учрашлари ҳақида хабар берган. Бу ғайбдан хабар бериш ҳисобланиб, Қуръоннинг ҳақлигига далолат қилувчи бир ҳужжатдир.

• وجوب الإيمان بالقدر.

Қадарга иймон келтириш вожиб.

آیه: 50

وَمَآ أَمۡرُنَآ إِلَّا وَٰحِدَةٞ كَلَمۡحِۭ بِٱلۡبَصَرِ

Бир нарсани истасак, унга биргина "Бўл", деган сўзни айтамиз, тамом. Шу билан истаган нарсамиз бир кўз юмиб очгунча бўлади.

آیه: 51

وَلَقَدۡ أَهۡلَكۡنَآ أَشۡيَاعَكُمۡ فَهَلۡ مِن مُّدَّكِرٖ

Ўтмишдаги кофирликда сизларга ўхшаганларни ҳалок айлаганмиз. Шундан ибрат олиб, куфрдан тийиладиган бирон кимса борми?!

آیه: 52

وَكُلُّ شَيۡءٖ فَعَلُوهُ فِي ٱلزُّبُرِ

Бандалар қилган ҳар бир ишни фаришталар ёзиб борадилар. Биронтасини ҳам қолдирмайдилар.

آیه: 53

وَكُلُّ صَغِيرٖ وَكَبِيرٖ مُّسۡتَطَرٌ

Ҳар бир кичик ва катта ишлар, гаплар номаи аъмолга ёзиб борилади. Лавҳул-маҳфузда ҳам ёзилгандир. Яқинда уларга яраша жазо ёки мукофот берилур.

آیه: 54

إِنَّ ٱلۡمُتَّقِينَ فِي جَنَّٰتٖ وَنَهَرٖ

Парвардигорларидан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила тақво қилган зотлар жаннатларда, дарёлар бўйида яйраб юрадилар.

آیه: 55

فِي مَقۡعَدِ صِدۡقٍ عِندَ مَلِيكٖ مُّقۡتَدِرِۭ

Ҳар ишга Қодир, ҳар нарсага молик Подшоҳ ҳузуридаги бирон гуноҳ, беҳудалик аралашмаган соф ҳақиқат мажлисида бўладилар. Улар эришган абадий неъматлар ҳақида эса сўрамай қўя қолинг.

از فواید آیات این صفحه:

• كتابة الأعمال صغيرها وكبيرها في صحائف الأعمال.

Амалларнинг кичиги ҳам, каттаси ҳам номаи аъмолга ёзиб борилади.

• ابتداء الرحمن بذكر نعمه بالقرآن دلالة على شرف القرآن وعظم منته على الخلق به.

Меҳрибон Аллоҳнинг неъматларини бирма-бир санаш асносида Қуръонни биринчи ўринга қўйгани унинг нақадар шарафли ва ўта улкан неъмат эканини кўрсатиб турибди.

• مكانة العدل في الإسلام.

Оятлар Исломда адолатнинг нақадар юксак мақомда эканини ифодалаяпти.

• نعم الله تقتضي منا العرفان بها وشكرها، لا التكذيب بها وكفرها.

Аллоҳнинг неъматлари уларга куфр келтириш ва уларни ёлғонга чиқаришни эмас, аксинча, уларни таниш ва уларга шукр қилишни тақозо этади.