Firo maanaaji al-quraan tedduɗo oo - الترجمة البشتوية - سرفراز * - Tippudi firooji ɗii
التوبة
بَرَآءَةٌ مِّنَ اللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖۤ اِلَی الَّذِیْنَ عٰهَدْتُّمْ مِّنَ الْمُشْرِكِیْنَ ۟ؕ
Faccirooji aarabeeji:
فَسِیْحُوْا فِی الْاَرْضِ اَرْبَعَةَ اَشْهُرٍ وَّاعْلَمُوْۤا اَنَّكُمْ غَیْرُ مُعْجِزِی اللّٰهِ ۙ— وَاَنَّ اللّٰهَ مُخْزِی الْكٰفِرِیْنَ ۟
نو ای مشرکانو! یوازې څلور میاشتې[۴]په ځمکه کې ښکته او پورته په ازادۍ وګرځئ او پوه شئ چې تاسې الله پاک نه شئ بې وسه کولی او الله پاک د کافرانو رسوا کوونکو دی.
[۴] ـ څلور میاشتې د هغو مشرکانو لپاره مهلت ؤ چې د ټاکلې مودې پورې ورسره تړون او له تړون نه یې همغومره وخت پاتې و یا یې ډیر او یایې لږ وخت پاتې ؤ خو تړون یې مات کړی ؤ.(ابن جریر الطبری)
Faccirooji aarabeeji:
وَاَذَانٌ مِّنَ اللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖۤ اِلَی النَّاسِ یَوْمَ الْحَجِّ الْاَكْبَرِ اَنَّ اللّٰهَ بَرِیْٓءٌ مِّنَ الْمُشْرِكِیْنَ ۙ۬— وَرَسُوْلُهٗ ؕ— فَاِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَیْرٌ لَّكُمْ ۚ— وَاِنْ تَوَلَّیْتُمْ فَاعْلَمُوْۤا اَنَّكُمْ غَیْرُ مُعْجِزِی اللّٰهِ ؕ— وَبَشِّرِ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا بِعَذَابٍ اَلِیْمٍ ۟ۙ
د الله او د هغه د رسول له لورې نن د حج په ورځ [۵] ټولو خلکو ته اعلان دی چې :الله او د هغه رسول له مشرکانو نه بیزاره دي نو که تاسې توبه وښکله نو دا درته ډیره غوره ده او که له توبې نه مو مخ واړؤ نو پوه شئ چې الله نه شئ بې وسه کولی. او ای پیغمبره! کافرانو ته د دردناک عذاب خبر ورکړه.
[۵] ـ په عربې اصطلاح کې حج اکبر،حج او حج اصغر عمرې ته وایې(ابن جریر الطبری)
Faccirooji aarabeeji:
اِلَّا الَّذِیْنَ عٰهَدْتُّمْ مِّنَ الْمُشْرِكِیْنَ ثُمَّ لَمْ یَنْقُصُوْكُمْ شَیْـًٔا وَّلَمْ یُظَاهِرُوْا عَلَیْكُمْ اَحَدًا فَاَتِمُّوْۤا اِلَیْهِمْ عَهْدَهُمْ اِلٰی مُدَّتِهِمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِیْنَ ۟
خو پرته له هغو مشرکانو چې تاسې ورسره تړون کړی او څه نیمګړتیا مو لا ترې نه ده لیدلي. او نه یې ستاسې پر ضد له چا سره ملاتړ کړی دی نو له هغوی سره مو تړون تر ټاکلې نیټي پورې بشپړ کړئ بې شکه چې الله پاک پرهیزګاران خوښوي.
Faccirooji aarabeeji:
فَاِذَا انْسَلَخَ الْاَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِیْنَ حَیْثُ وَجَدْتُّمُوْهُمْ وَخُذُوْهُمْ وَاحْصُرُوْهُمْ وَاقْعُدُوْا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ ۚ— فَاِنْ تَابُوْا وَاَقَامُوا الصَّلٰوةَ وَاٰتَوُا الزَّكٰوةَ فَخَلُّوْا سَبِیْلَهُمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
او چې حرامې میاشتې ووتلې نو هر چیرې مو چې مشرکان مینده کړل ویې وژنئ[۶]ویې نیسئ بندي او ایسار یې کړئ او په هر ځای کې یې څارئ نو که توبه یې وکړه لمونځ یې ودراو او زکات یې ورکړ نو لیار یې خوشې کړئ بې شکه چې الله پاک بښونکی خورا مهربان دی.
[۶] دا حکم د هغو مشرکانو په هکله ؤ چې تړون ورسره نه ؤ شوی او دلته له حرامو میاشتو نه هدف د ذوالحجې او محرم میاشتې وي(ابن جریر الطبری)
Faccirooji aarabeeji:
وَاِنْ اَحَدٌ مِّنَ الْمُشْرِكِیْنَ اسْتَجَارَكَ فَاَجِرْهُ حَتّٰی یَسْمَعَ كَلٰمَ اللّٰهِ ثُمَّ اَبْلِغْهُ مَاْمَنَهٗ ؕ— ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا یَعْلَمُوْنَ ۟۠
او که کوم یوه مشرک د الله د کلام د اوریدلو په هیله له تانه امن وغوښتلو نو امن ورکړه تر څو د الله کلام واوري بیا یي ډاډمن ځای ته ورسوه ځکه چې دوی ناپوهه قوم دی.
Faccirooji aarabeeji:
كَیْفَ یَكُوْنُ لِلْمُشْرِكِیْنَ عَهْدٌ عِنْدَ اللّٰهِ وَعِنْدَ رَسُوْلِهٖۤ اِلَّا الَّذِیْنَ عٰهَدْتُّمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۚ— فَمَا اسْتَقَامُوْا لَكُمْ فَاسْتَقِیْمُوْا لَهُمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِیْنَ ۟
څرنګه کیدای شي چې د الله او د هغه د رسول له لورې دې له دغو مشرکانو سره وعده او تړون وي؟ پرته له هغو کسانو چې تاسې ورسره په مسجد الحرام کې تړون کړی نو تر څو چې هغوی له تاسې سره روغ چلیږي نو تاسې هم روغه معامله ورسره کوئ خکه چې الله پاک متقیان خوښوي.
Faccirooji aarabeeji:
كَیْفَ وَاِنْ یَّظْهَرُوْا عَلَیْكُمْ لَا یَرْقُبُوْا فِیْكُمْ اِلًّا وَّلَا ذِمَّةً ؕ— یُرْضُوْنَكُمْ بِاَفْوَاهِهِمْ وَتَاْبٰی قُلُوْبُهُمْ ۚ— وَاَكْثَرُهُمْ فٰسِقُوْنَ ۟ۚ
او څرنګه به د هغوی له پاره کومه وعده وي؟په داسې حال کې که هغوی پر تاسې برلاسي شي نو بیا د هیڅ ډول خپلوۍ،قسم،الله پاک او کوم تړون خیال نه ساتي په خولو خو تاسې خوشحالوي مګر زړونه یې انکار کوي او زیات یې فاسقان دي.
Faccirooji aarabeeji:
وَاِنْ نَّكَثُوْۤا اَیْمَانَهُمْ مِّنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوْا فِیْ دِیْنِكُمْ فَقَاتِلُوْۤا اَىِٕمَّةَ الْكُفْرِ ۙ— اِنَّهُمْ لَاۤ اَیْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنْتَهُوْنَ ۟
او که له تړون وروسته پر خپلو قسمونو ور وختل او ستاسې په دین یې عیبونه ولګول نو د کفر له مشرانو سره وجنګیږئ ځکه چې قسمونه او تړونونه د هغوی په وړاندې هیڅ ارزښت نه لري کیدای شي چې په دې توګه لاس واخلي.
Faccirooji aarabeeji:
اَلَا تُقَاتِلُوْنَ قَوْمًا نَّكَثُوْۤا اَیْمَانَهُمْ وَهَمُّوْا بِاِخْرَاجِ الرَّسُوْلِ وَهُمْ بَدَءُوْكُمْ اَوَّلَ مَرَّةٍ ؕ— اَتَخْشَوْنَهُمْ ۚ— فَاللّٰهُ اَحَقُّ اَنْ تَخْشَوْهُ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۟
له هغه قوم سره ولې نه جنګیږئ؟چې پر خپلو قسمونو ورختلي د رسول د ویستلو هڅه یې لا پخوا کړې او اوس هم لومړی والی هغوی کړی ایا تاسې ترې ډاریږئ؟نو که تاسې رښتینې مؤمنان یاست الله پاک ددې وړ دی چې باید تر هر چا ترې ډیر وډارشئ.
Faccirooji aarabeeji:
اَمْ حَسِبْتُمْ اَنْ تُتْرَكُوْا وَلَمَّا یَعْلَمِ اللّٰهُ الَّذِیْنَ جٰهَدُوْا مِنْكُمْ وَلَمْ یَتَّخِذُوْا مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَلَا رَسُوْلِهٖ وَلَا الْمُؤْمِنِیْنَ وَلِیْجَةً ؕ— وَاللّٰهُ خَبِیْرٌ بِمَا تَعْمَلُوْنَ ۟۠
ایا تاسې ګمان کوئ چې په همدې توګه به پریښوول شئ؟ په داسې حال کې چې الله پاک به ستاسې هغه خلک نه وي په ډاګه کړي چې جهاد یې کړی او پرته له الله او د هغه د رسول او له مؤمنانو یې بل پټ دوست نه دی نیولی. او الله پاک ستاسې له کړنو نه ښه خبر دی.
Faccirooji aarabeeji:
مَا كَانَ لِلْمُشْرِكِیْنَ اَنْ یَّعْمُرُوْا مَسٰجِدَ اللّٰهِ شٰهِدِیْنَ عَلٰۤی اَنْفُسِهِمْ بِالْكُفْرِ ؕ— اُولٰٓىِٕكَ حَبِطَتْ اَعْمَالُهُمْ ۖۚ— وَفِی النَّارِ هُمْ خٰلِدُوْنَ ۟
دا د مشرکانو کارندی چې د الله جوماتونه اباد او جوړ کړي سره له دې چې خپل ځانونه کافران هم ګڼي. ځکه چې ټولې کړنې یې بابیزه او تل تر تله به په اور کې وي.
Faccirooji aarabeeji:
اِنَّمَا یَعْمُرُ مَسٰجِدَ اللّٰهِ مَنْ اٰمَنَ بِاللّٰهِ وَالْیَوْمِ الْاٰخِرِ وَاَقَامَ الصَّلٰوةَ وَاٰتَی الزَّكٰوةَ وَلَمْ یَخْشَ اِلَّا اللّٰهَ ۫— فَعَسٰۤی اُولٰٓىِٕكَ اَنْ یَّكُوْنُوْا مِنَ الْمُهْتَدِیْنَ ۟
د الله د جوماتونو جوړول او ابادول یوازې د هغه چا کار دی چې په الله او قیامت یې ایمان راوړی لمونځ یې پر ځای کړی زکات یې ورکړی او پرته له الله له بل هیچا څخه نه ړي ډار شوی نو هیله ده چې همدغه خلک له لیار میندونکو څخه وي.
Faccirooji aarabeeji:
اَجَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الْحَآجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ كَمَنْ اٰمَنَ بِاللّٰهِ وَالْیَوْمِ الْاٰخِرِ وَجٰهَدَ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ ؕ— لَا یَسْتَوٗنَ عِنْدَ اللّٰهِ ؕ— وَاللّٰهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظّٰلِمِیْنَ ۟ۘ
ایا تاسې د حاجیانو خړوبه ول او د مسجد حرام جوړول او پالل د هغه چا سره یو انډول ګڼئ چې په الله او قیامت یې ایمان راوړی او د الله په لیار کې یې جهاد کړی وي؟ د الله په وړاندې هیڅکله سره برابر نه دي او الله پاک ظالم قوم ته لیار نه ښایي.
Faccirooji aarabeeji:
اَلَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَهَاجَرُوْا وَجٰهَدُوْا فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ بِاَمْوَالِهِمْ وَاَنْفُسِهِمْ ۙ— اَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللّٰهِ ؕ— وَاُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْفَآىِٕزُوْنَ ۟
کومو کسانو چې ایمان راوړی هجرت یې کړی او په خپلو مالونو او سرونو سره یې د الله په لیار کې جهاد کړی د الله په وړاندې یې مرتبه ډیره لویه ده او همدغه خلک بریمن دي.
Faccirooji aarabeeji:
یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِّنْهُ وَرِضْوَانٍ وَّجَنّٰتٍ لَّهُمْ فِیْهَا نَعِیْمٌ مُّقِیْمٌ ۟ۙ
Faccirooji aarabeeji:
خٰلِدِیْنَ فِیْهَاۤ اَبَدًا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ عِنْدَهٗۤ اَجْرٌ عَظِیْمٌ ۟
Faccirooji aarabeeji:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّخِذُوْۤا اٰبَآءَكُمْ وَاِخْوَانَكُمْ اَوْلِیَآءَ اِنِ اسْتَحَبُّوا الْكُفْرَ عَلَی الْاِیْمَانِ ؕ— وَمَنْ یَّتَوَلَّهُمْ مِّنْكُمْ فَاُولٰٓىِٕكَ هُمُ الظّٰلِمُوْنَ ۟
ای مؤمنانو! خپل پلرونه او ورونه مو دوستان مه نیسئ که هغوی کفر له ایمان څخه ډیر خوښولو او ستاسې هر څوک چې له دوی سره دوستي وکړي نو همدوی تیري کوونکي دي.
Faccirooji aarabeeji:
قُلْ اِنْ كَانَ اٰبَآؤُكُمْ وَاَبْنَآؤُكُمْ وَاِخْوَانُكُمْ وَاَزْوَاجُكُمْ وَعَشِیْرَتُكُمْ وَاَمْوَالُ ١قْتَرَفْتُمُوْهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسٰكِنُ تَرْضَوْنَهَاۤ اَحَبَّ اِلَیْكُمْ مِّنَ اللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ وَجِهَادٍ فِیْ سَبِیْلِهٖ فَتَرَبَّصُوْا حَتّٰی یَاْتِیَ اللّٰهُ بِاَمْرِهٖ ؕ— وَاللّٰهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفٰسِقِیْنَ ۟۠
ای محمده! ووایه که چیرې ستاسې پلرونه،ځامن،وروڼه،ښځې،خپلوان او هغه مالونه چې په خوارۍ مو ګټلي دي او هغه تجارت چې په کوټه کیدلو یې ډاریږئ او زړه ته نژدې کورونه مو له الله د هغه له رسول او د هغه په لیار کې له جهاد نه ډیر ګران وي نو د رنګ وکړئ تر څو الله پاک خپل حکم راولیږي.الله پاک فاسق قوم ته روغه لیار نه ښايي.
Faccirooji aarabeeji:
لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللّٰهُ فِیْ مَوَاطِنَ كَثِیْرَةٍ ۙ— وَّیَوْمَ حُنَیْنٍ ۙ— اِذْ اَعْجَبَتْكُمْ كَثْرَتُكُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنْكُمْ شَیْـًٔا وَّضَاقَتْ عَلَیْكُمُ الْاَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّیْتُمْ مُّدْبِرِیْنَ ۟ۚ
رښتیا چې الله پاک په خورا ډیرو حالاتو کې ستاسې ملاتړ کړی دی او د حنین په ورځ هم کله چې تاسې خپل ډیروالی وغولولئ خو څه ګټه یې درته ونه رسوله او پراخه خمکه در باندې تنګه او بالاخره مو په تیښته مخ په شا منډه واخیسته.
Faccirooji aarabeeji:
ثُمَّ اَنْزَلَ اللّٰهُ سَكِیْنَتَهٗ عَلٰی رَسُوْلِهٖ وَعَلَی الْمُؤْمِنِیْنَ وَاَنْزَلَ جُنُوْدًا لَّمْ تَرَوْهَا ۚ— وَعَذَّبَ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا ؕ— وَذٰلِكَ جَزَآءُ الْكٰفِرِیْنَ ۟
بیا الله پاک خپل اطمینان او اراموالی پر خپل رسول او مؤمنانو راښکته او هغه لښکر یې راولیږه چې تاسې په سترګو نه لیده او په دې توګه یې کافرانو ته عذاب ورکړ. او همدا د کافرانو جزاء ده.
Faccirooji aarabeeji:
ثُمَّ یَتُوْبُ اللّٰهُ مِنْ بَعْدِ ذٰلِكَ عَلٰی مَنْ یَّشَآءُ ؕ— وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
Faccirooji aarabeeji:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اِنَّمَا الْمُشْرِكُوْنَ نَجَسٌ فَلَا یَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هٰذَا ۚ— وَاِنْ خِفْتُمْ عَیْلَةً فَسَوْفَ یُغْنِیْكُمُ اللّٰهُ مِنْ فَضْلِهٖۤ اِنْ شَآءَ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ عَلِیْمٌ حَكِیْمٌ ۟
ای مؤمنانو! مشرکان پلیت دي باید له سږ کال وروسته مسجد الحرام ته نژدې نه شي.[۷] او که تاسې له مسکینۍ نه ډاریږئ لرې نه ده که الله وغواړي نو تاسې به له خپل فضل نه غنیان کړي بې شکه چې الله پاک پر هر څه پوه او حکیم دی.
[۷] ـ نهم کال د هجرت چې د برائت اعلان پکې وشو.
Faccirooji aarabeeji:
قَاتِلُوا الَّذِیْنَ لَا یُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَلَا بِالْیَوْمِ الْاٰخِرِ وَلَا یُحَرِّمُوْنَ مَا حَرَّمَ اللّٰهُ وَرَسُوْلُهٗ وَلَا یَدِیْنُوْنَ دِیْنَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِیْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ حَتّٰی یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَّدٍ وَّهُمْ صٰغِرُوْنَ ۟۠
له هغو اهل کتابو سره وجنګیږئ چې په الله او د اخرت په ورځ ایمان نه راوړي او هغه څه حرام نه ګڼي چې الله او د هغه رسول حرام کړي دي او نه حق دین خپل دین ګڼي تر هغو چې په خپل لاس په داسې حال کې چې سپک او ذلیل وي جزیه ورکړي.
Faccirooji aarabeeji:
وَقَالَتِ الْیَهُوْدُ عُزَیْرُ ١بْنُ اللّٰهِ وَقَالَتِ النَّصٰرَی الْمَسِیْحُ ابْنُ اللّٰهِ ؕ— ذٰلِكَ قَوْلُهُمْ بِاَفْوَاهِهِمْ ۚ— یُضَاهِـُٔوْنَ قَوْلَ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا مِنْ قَبْلُ ؕ— قَاتَلَهُمُ اللّٰهُ ۚ— اَنّٰی یُؤْفَكُوْنَ ۟
یهودیانو ویلي وو چې عزیر د الله زوی دی او نصاراو ویلي وو چې عیسې د الله زوی دیږ دایې تش د خولې خبره ده.او خبره یې د هغو خلکو خبرې ته ورته ده چې له دوی نه وړاندې کافران شوي وو. الله دې هغوی هلاک کړي په کوم لورې اړول کیږي؟.
Faccirooji aarabeeji:
اِتَّخَذُوْۤا اَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ اَرْبَابًا مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَالْمَسِیْحَ ابْنَ مَرْیَمَ ۚ— وَمَاۤ اُمِرُوْۤا اِلَّا لِیَعْبُدُوْۤا اِلٰهًا وَّاحِدًا ۚ— لَاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ ؕ— سُبْحٰنَهٗ عَمَّا یُشْرِكُوْنَ ۟
هغوی خپل علماء او راهبان او د بي بي مریمې ځوی عیسې له الله نه پرته خپل باداران نیولي وو په داسې حال کې چې هغوی ته پرته له دې چې دیو الله عبادت وکړي د بل څه امر نه وشوی د عبادت وړ یوازې همغه یو ذات دی. الله له هغه څه نه پاک دی چې هغوی یې ورسره شریکوي.
Faccirooji aarabeeji:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اِنَّ كَثِیْرًا مِّنَ الْاَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَیَاْكُلُوْنَ اَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَیَصُدُّوْنَ عَنْ سَبِیْلِ اللّٰهِ ؕ— وَالَّذِیْنَ یَكْنِزُوْنَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا یُنْفِقُوْنَهَا فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ ۙ— فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ اَلِیْمٍ ۟ۙ
ای مؤمنانو! په رښتیا چې ډیر عالمان او راهبان د خلکو مالونه په ناروا خوري او د الله له لیارې نه خلک منع کوي ای محمده!هغو خلکو ته چې سره او سپین زر راټولوي او د الله په لیار کې یې نه مصرفوي دردناک عذاب اعلان کړه.
Faccirooji aarabeeji:
یَّوْمَ یُحْمٰی عَلَیْهَا فِیْ نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوٰی بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوْبُهُمْ وَظُهُوْرُهُمْ ؕ— هٰذَا مَا كَنَزْتُمْ لِاَنْفُسِكُمْ فَذُوْقُوْا مَا كُنْتُمْ تَكْنِزُوْنَ ۟
په هغه ورځ چې په مالونو به یې د دوزخ اور ښه ګرم او بیا به پرې د هغوی تندي،اړخونه او شاګانې داغول کیږي او ورته ویل کیږي به چې دا همغه مال دی چې تاسې د خپلو ځانونو لپاره راټول کړی و نو اوس د هغه څه خوند واخلئ چې تاسو به راټولولو.
Faccirooji aarabeeji:
اِنَّ عِدَّةَ الشُّهُوْرِ عِنْدَ اللّٰهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِیْ كِتٰبِ اللّٰهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ مِنْهَاۤ اَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ؕ— ذٰلِكَ الدِّیْنُ الْقَیِّمُ ۙ۬— فَلَا تَظْلِمُوْا فِیْهِنَّ اَنْفُسَكُمْ ۫— وَقَاتِلُوا الْمُشْرِكِیْنَ كَآفَّةً كَمَا یُقَاتِلُوْنَكُمْ كَآفَّةً ؕ— وَاعْلَمُوْۤا اَنَّ اللّٰهَ مَعَ الْمُتَّقِیْنَ ۟
حقیقت دادی چې د الله په کتاب کې له همغې ورځې نه چې اسمانونه او ځمکه یې بیدا کړي دي د میاشتو شمیر دولس دی څلور ترې غوره کړي شوي دي[۸]دا روغ او سم دین دی نو باید تاسې په دغو میاشتو کې پر ځانو تیری ونه کړئ او له مشرکانو سره له څیرمې وجنګیږئ لکه چې هغوی ټول له تاسې سره جنګیږي او پوه شئ چې الله پاک د پرهیزګارانو مل دی.
[۸] څلور میاشتي عبارت دي له رجب، ذوی لقعده، ذوی الحجه، او محرم څخه دغه میاشتې غوره دي نو باید بد کارونه پکې ونه کړای شي ( ابن جریر الطبری)
Faccirooji aarabeeji:
اِنَّمَا النَّسِیْٓءُ زِیَادَةٌ فِی الْكُفْرِ یُضَلُّ بِهِ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا یُحِلُّوْنَهٗ عَامًا وَّیُحَرِّمُوْنَهٗ عَامًا لِّیُوَاطِـُٔوْا عِدَّةَ مَا حَرَّمَ اللّٰهُ فَیُحِلُّوْا مَا حَرَّمَ اللّٰهُ ؕ— زُیِّنَ لَهُمْ سُوْٓءُ اَعْمَالِهِمْ ؕ— وَاللّٰهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْكٰفِرِیْنَ ۟۠
رښتیا خبره همداده چې د میاشتو وروسته کول د کفر زیاتوالی دی په دې توګه کافران لا لیار ورکي کیږي ځکه هغوی یو کال ځینې میاشتې حلالې ګڼي او بل کال یې بیا حرامې تر څو د الله له لورې د حرامو کړو شوو میاشتو شمیره پوره کړي او هغه څه حلال ګڼي چې الله حرام کړي دي بدې کړنې یې ورته ښایسته کړي شوي او الله پاک کافر قوم ته روغه لیار نه ښایي.
Faccirooji aarabeeji:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا مَا لَكُمْ اِذَا قِیْلَ لَكُمُ انْفِرُوْا فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ اثَّاقَلْتُمْ اِلَی الْاَرْضِ ؕ— اَرَضِیْتُمْ بِالْحَیٰوةِ الدُّنْیَا مِنَ الْاٰخِرَةِ ۚ— فَمَا مَتَاعُ الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا فِی الْاٰخِرَةِ اِلَّا قَلِیْلٌ ۟
ای مؤمنانو! پر تاسې څه شوي دي چې کله درته د الله په لیار کې د وتلو خبره وشي تاسې د ځمکې په لور زور کوئ؟ایا تاسې د اخروی ژوند په پرتله ددنیا ژوند خوښ کړی دی که داسې وي نو پوه شئ چې دنیوي ګټې د اخرت په مقابل کې ډیر لږ ارزښت لري.
Faccirooji aarabeeji:
اِلَّا تَنْفِرُوْا یُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا اَلِیْمًا ۙ۬— وَّیَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَیْرَكُمْ وَلَا تَضُرُّوْهُ شَیْـًٔا ؕ— وَاللّٰهُ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ ۟
که تاسې د الله په لیار کې ونه اوځئ په عذاب به مو وربړوي او پر ځای به مو نور خلک مینځ ته راوړي او تاسې به الله ته هیڅ تاوان ونه شئ رسولای الله پر هر شي توانا او پیاوړی دی.
Faccirooji aarabeeji:
اِلَّا تَنْصُرُوْهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللّٰهُ اِذْ اَخْرَجَهُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا ثَانِیَ اثْنَیْنِ اِذْ هُمَا فِی الْغَارِ اِذْ یَقُوْلُ لِصَاحِبِهٖ لَا تَحْزَنْ اِنَّ اللّٰهَ مَعَنَا ۚ— فَاَنْزَلَ اللّٰهُ سَكِیْنَتَهٗ عَلَیْهِ وَاَیَّدَهٗ بِجُنُوْدٍ لَّمْ تَرَوْهَا وَجَعَلَ كَلِمَةَ الَّذِیْنَ كَفَرُوا السُّفْلٰی ؕ— وَكَلِمَةُ اللّٰهِ هِیَ الْعُلْیَا ؕ— وَاللّٰهُ عَزِیْزٌ حَكِیْمٌ ۟
که تاسې د الله د رسول ملاتړ ونه کړئ هیڅ باک یې نشته ځکه چې الله پاک یې لا هغه وخت هم ملاتړ کړی وو چې کافرانو له خپل کور نه ویستلی له دوه سړیو نه دوه یم همدی وو کله چې دواړه په غار کې وو ده خپل ملګري ته وویل مه خفه کیږه په یقین چې الله زمونږ مل دی نو الله پاک پرې خپل ډاډ راښکته او په هغه لښکر یې دده ملاتړ وکړ چې تاسې نه لیده او په دې توګه یې د کافرانو خبره پریوتي او ټیټه وګرځوله لوړه او اوچته خو یوازې د الله خبره ده او الله پر هر څه برلاسی او د حکمت څښتن دی.
Faccirooji aarabeeji:
اِنْفِرُوْا خِفَافًا وَّثِقَالًا وَّجَاهِدُوْا بِاَمْوَالِكُمْ وَاَنْفُسِكُمْ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ ؕ— ذٰلِكُمْ خَیْرٌ لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ ۟
د الله په لیار کې راووځئ سپک یې او که درانه او د الله په لیار کې په خپلو مالونو او سرونو سره جهاد وکړئ که پوهیږئ نو همدا کار درته خورا غوره دی.
Faccirooji aarabeeji:
لَوْ كَانَ عَرَضًا قَرِیْبًا وَّسَفَرًا قَاصِدًا لَّاتَّبَعُوْكَ وَلٰكِنْ بَعُدَتْ عَلَیْهِمُ الشُّقَّةُ ؕ— وَسَیَحْلِفُوْنَ بِاللّٰهِ لَوِ اسْتَطَعْنَا لَخَرَجْنَا مَعَكُمْ ۚ— یُهْلِكُوْنَ اَنْفُسَهُمْ ۚ— وَاللّٰهُ یَعْلَمُ اِنَّهُمْ لَكٰذِبُوْنَ ۟۠
که چیرې ګټه اسانه نژدې او سفر برابر وای نو خاماخا به په تا پسې وتلې واې خو سخت سفر پرې خورا اوږد شو.نو ډیر ژر به قسمونه وکړي چې که زمونږ توان وای نو هرو مرو به له تاسې سره وتلي وو هغوی په خپله ځانونه هلا کوي الله ښه پوهیږي چې هغوی درواغجن دي[۹].
[۹] ـ کله چې رسول الله صلی الله علیه وسلم د رومیانو سره د غزا لپاره د تبوک په لور د وتلو امر وکړ نو ځینې منافقان پاتې او د درواغو بانې یې را وړاندې کړي نو الله دا ایت نازل کړ.(ابن جریر الطبری)
Faccirooji aarabeeji:
لَا یَسْتَاْذِنُكَ الَّذِیْنَ یُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَالْیَوْمِ الْاٰخِرِ اَنْ یُّجَاهِدُوْا بِاَمْوَالِهِمْ وَاَنْفُسِهِمْ ؕ— وَاللّٰهُ عَلِیْمٌۢ بِالْمُتَّقِیْنَ ۟
هغه کسان چې په الله او د اخرت په ورخ ایمان لري هیڅکله به له تانه اجازه ونه غواړي چې هغوی دې په خپلو سرونو او مالونو له جهاد کولو څخه معاف کړای شي. او الله ته پرهیزګاران ښه معلوم دي.
Faccirooji aarabeeji:
وَلَوْ اَرَادُوا الْخُرُوْجَ لَاَعَدُّوْا لَهٗ عُدَّةً وَّلٰكِنْ كَرِهَ اللّٰهُ انْۢبِعَاثَهُمْ فَثَبَّطَهُمْ وَقِیْلَ اقْعُدُوْا مَعَ الْقٰعِدِیْنَ ۟
که له هغوی سره د وتلو اراده وای نو څه تیاری به یې ورته کړی و[۱۰]خو د هغوی راپورته کیدل د الله پاک خوښ نه وو نو ځکه یې سست او ځای په ځای کړل او ورته وویل شو چې له کینا ستونکو سره کینئ.
[۱۰] ـ عدة هغه تیاری ته وايي چې یو غازي ورته اړتیا لري لکه وسله،ډال،سورلۍ او نور خوراکي مواد(فتح القدیر د امام الشوکاني)
Faccirooji aarabeeji:
لَوْ خَرَجُوْا فِیْكُمْ مَّا زَادُوْكُمْ اِلَّا خَبَالًا وَّلَاۡاَوْضَعُوْا خِلٰلَكُمْ یَبْغُوْنَكُمُ الْفِتْنَةَ ۚ— وَفِیْكُمْ سَمّٰعُوْنَ لَهُمْ ؕ— وَاللّٰهُ عَلِیْمٌۢ بِالظّٰلِمِیْنَ ۟
که له تاسې سره وتلي وای نو پرته له ورانکارۍ څخه به یې بل څه نه ووکړي. او ستاسې په مینځ کې به یې د فتني او فساد د راپورته کولو لپاره ځغلنده قدمونه اخیستي وو په داسې حال کې چې ستاسې په مینځ کې د هغوی لپاره غوږونه هم زښت ډیر دي.او الله پاک تیري کوونکي ډير ښه پیژني.
Faccirooji aarabeeji:
لَقَدِ ابْتَغَوُا الْفِتْنَةَ مِنْ قَبْلُ وَقَلَّبُوْا لَكَ الْاُمُوْرَ حَتّٰی جَآءَ الْحَقُّ وَظَهَرَ اَمْرُ اللّٰهِ وَهُمْ كٰرِهُوْنَ ۟
لدې وړاندې هم هغوی د فتنې راپورته کولو هڅه کړې وه[۱۱]او ستا د ناکامۍ لپاره یې ډير کارونه لاندې باندې کړي وو تر څو حق راغی او د الله دین بریمن او ښکاره شو که څه هم هغوی ناخوښه وو.
[۱۱] د احد په غزا کې د جنګ له صحنې څخه راوتلي وو(ابن جریر الطبری)
Faccirooji aarabeeji:
وَمِنْهُمْ مَّنْ یَّقُوْلُ ائْذَنْ لِّیْ وَلَا تَفْتِنِّیْ ؕ— اَلَا فِی الْفِتْنَةِ سَقَطُوْا ؕ— وَاِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِیْطَةٌ بِالْكٰفِرِیْنَ ۟
په هغوی کې ځینې داسې هم شته چې له تانه اجازه غواړي او وايي چې په فتنه کې مې مه اچوه،خبردار چې هغوی په فتنه کې و غورځیدل او بې شکه چې جهنم په ټولو کافرانو چاپیریدونکی دی.
Faccirooji aarabeeji:
اِنْ تُصِبْكَ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ ۚ— وَاِنْ تُصِبْكَ مُصِیْبَةٌ یَّقُوْلُوْا قَدْ اَخَذْنَاۤ اَمْرَنَا مِنْ قَبْلُ وَیَتَوَلَّوْا وَّهُمْ فَرِحُوْنَ ۟
که تاته خوښي رسیږي نو په هغوی درنه تمامیږي او که له غم سره مخ کیږئ نو له خوښۍ نه وايي مونږ له پخوا خپل کار جوړ کړی ؤ او د خوښۍ او خندا په حال کې له تاسې نه جلا کیږي.
Faccirooji aarabeeji:
قُلْ هَلْ تَرَبَّصُوْنَ بِنَاۤ اِلَّاۤ اِحْدَی الْحُسْنَیَیْنِ ؕ— وَنَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ اَنْ یُّصِیْبَكُمُ اللّٰهُ بِعَذَابٍ مِّنْ عِنْدِهٖۤ اَوْ بِاَیْدِیْنَا ۖؗۗ— فَتَرَبَّصُوْۤا اِنَّا مَعَكُمْ مُّتَرَبِّصُوْنَ ۟
ای محمده!(صلې الله علیه وسلم)ووایه! تاسې زمونږ په هکله له دوه ښیګنو څخه(۱۲)د یوې د تر لاسه کولو پرته د بل څه انتظار نه کوئ او ستاسې په هکله زمونږ انتظار دادی چې الله مو له خپل لورې له عذاب سره لاس او ګریوان کړي او یا مو زمونږ پر لاسونو وربړوي نو اوس تاسې انتظار کوئ مونږ هم درسره منتظر یو.
Faccirooji aarabeeji:
وَمَا مَنَعَهُمْ اَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقٰتُهُمْ اِلَّاۤ اَنَّهُمْ كَفَرُوْا بِاللّٰهِ وَبِرَسُوْلِهٖ وَلَا یَاْتُوْنَ الصَّلٰوةَ اِلَّا وَهُمْ كُسَالٰی وَلَا یُنْفِقُوْنَ اِلَّا وَهُمْ كٰرِهُوْنَ ۟
د هغوی د مصرف نه مننې یوازینی دلیل همدادی چې هغوی له الله او د هغه له رسول نه منکر دي،او چې لمانځه ته وړاندې کیږي نو خورا زړه ماتی او چې څه مصرفوي نو پرې ډیر ناخوښه وي.
Faccirooji aarabeeji:
فَلَا تُعْجِبْكَ اَمْوَالُهُمْ وَلَاۤ اَوْلَادُهُمْ ؕ— اِنَّمَا یُرِیْدُ اللّٰهُ لِیُعَذِّبَهُمْ بِهَا فِی الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا وَتَزْهَقَ اَنْفُسُهُمْ وَهُمْ كٰفِرُوْنَ ۟
د هغوی مالونه او اولادونه باید تا په تعجب نه کړي ځکه چې الله پاک غواړي چې په دنیا کې یې په همدغو څیزونو وربړوي او د کفر په حال کې یې ساه ګانې واوزي.
Faccirooji aarabeeji:
وَمِنْهُمْ مَّنْ یَّلْمِزُكَ فِی الصَّدَقٰتِ ۚ— فَاِنْ اُعْطُوْا مِنْهَا رَضُوْا وَاِنْ لَّمْ یُعْطَوْا مِنْهَاۤ اِذَا هُمْ یَسْخَطُوْنَ ۟
د هغوی ځیني کسان د خیراتونو په برخه کې ستا په تصرفاتو ګوته ږدي. که هغوی ته ترې څه ورکړل شي نو بیا خوښ وي او که څه ترې ورنه کړای شي بیا یې ګورې چې څومره په قهر وي؟
Faccirooji aarabeeji:
وَلَوْ اَنَّهُمْ رَضُوْا مَاۤ اٰتٰىهُمُ اللّٰهُ وَرَسُوْلُهٗ ۙ— وَقَالُوْا حَسْبُنَا اللّٰهُ سَیُؤْتِیْنَا اللّٰهُ مِنْ فَضْلِهٖ وَرَسُوْلُهٗۤ ۙ— اِنَّاۤ اِلَی اللّٰهِ رٰغِبُوْنَ ۟۠
څومره به ښه وو که هغوی د الله او رسول په ورکړه خوښ،او ویلي یي وای چې الله مو بس دی ډیر ژر به الله پاک له خپلو خزانو څخه مونږ ته ډیر څه راکړي او د هغه رسول به هم لورینه راباندې وکړي زمونږ هیله یوازې یو الله ته ده.
Faccirooji aarabeeji:
اِنَّمَا الصَّدَقٰتُ لِلْفُقَرَآءِ وَالْمَسٰكِیْنِ وَالْعٰمِلِیْنَ عَلَیْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوْبُهُمْ وَفِی الرِّقَابِ وَالْغٰرِمِیْنَ وَفِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ وَابْنِ السَّبِیْلِ ؕ— فَرِیْضَةً مِّنَ اللّٰهِ ؕ— وَاللّٰهُ عَلِیْمٌ حَكِیْمٌ ۟
زکاتونه یوازې او یوازې د فقیرانو[۱۳]مسکینانو،زکات راټولوونکو،مؤلفة القلوبو[۱۴] د غاړو ازادولو،پوره وړو،د الله په لیار کې او مسافرو لپاره د الله له لورې ټاکلي شوي دي او الله په هر څه پوه او د حکمت څښتن دی.
[۱۳] فقیر هغه بې وسې او خالي لاسي ته وايي چې وقار او عزت ورسره وي او چاته ځان نه ټیټوي او نه چاته لاس اوږدوي او مسکین هغه بې وسه ته وايي چې سوال کوي او نورو ته ځان ټیټوي.(فتح القدیر د امام السوکاني)
[۱۴] هغه خلک ترې مراد دي چې د مال ورکولو په نتیجه کې یې زړونه د اسلام سره نژدې شي ځیني علماء وايي دوی ته زکات ورکول منسوخ شوي دي او ځیني نور وايي دا حکم په خپل حال پاتې دی دوخت واکمن کولای شي زکات ورکړي(معارف القرآن)
[۱۴] هغه خلک ترې مراد دي چې د مال ورکولو په نتیجه کې یې زړونه د اسلام سره نژدې شي ځیني علماء وايي دوی ته زکات ورکول منسوخ شوي دي او ځیني نور وايي دا حکم په خپل حال پاتې دی دوخت واکمن کولای شي زکات ورکړي(معارف القرآن)
Faccirooji aarabeeji:
وَمِنْهُمُ الَّذِیْنَ یُؤْذُوْنَ النَّبِیَّ وَیَقُوْلُوْنَ هُوَ اُذُنٌ ؕ— قُلْ اُذُنُ خَیْرٍ لَّكُمْ یُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَیُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِیْنَ وَرَحْمَةٌ لِّلَّذِیْنَ اٰمَنُوْا مِنْكُمْ ؕ— وَالَّذِیْنَ یُؤْذُوْنَ رَسُوْلَ اللّٰهِ لَهُمْ عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۟
ځینې منافقان پیغمبر زوره وي او وايي چې پیغمبر د هرې خبرې منونکی دی ای محمده! ووایه چې دا یي هم ستاسې د ګټې لپاره ده هغه په الله باور لري او د مؤمنانو مني او ستاسې د هغو خلکو لپاره چې ایمان یې راوړی دی ټول رحمت دی اوکوم کسان چې د الله رسول زوره وي د هغوی لپاره دردناک عذاب دی.
Faccirooji aarabeeji:
اَلَمْ یَعْلَمُوْۤا اَنَّهٗ مَنْ یُّحَادِدِ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ فَاَنَّ لَهٗ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدًا فِیْهَا ؕ— ذٰلِكَ الْخِزْیُ الْعَظِیْمُ ۟
ایا په دې نه دي پوه؟چې څوک له الله او د هغه له رسول نه مخالفت وکړي نو د هغه لپاره د جهنم اور دی چې تل به پکې وي،او همدا خورا لویه رسوایي ده.
Faccirooji aarabeeji:
یَحْذَرُ الْمُنٰفِقُوْنَ اَنْ تُنَزَّلَ عَلَیْهِمْ سُوْرَةٌ تُنَبِّئُهُمْ بِمَا فِیْ قُلُوْبِهِمْ ؕ— قُلِ اسْتَهْزِءُوْا ۚ— اِنَّ اللّٰهَ مُخْرِجٌ مَّا تَحْذَرُوْنَ ۟
له منافقانو سره ډاروي هسې نه چې یو سورت نازل او د دوی د زړونو پټ نفاق را ښکاره کړي ای محمده! ووایه چې تاسې ملنډې ووهئ الله پاک په یقیني توګه هغه څه راوباسي چې تاسې ترې ډاریږئ.
Faccirooji aarabeeji:
وَلَىِٕنْ سَاَلْتَهُمْ لَیَقُوْلُنَّ اِنَّمَا كُنَّا نَخُوْضُ وَنَلْعَبُ ؕ— قُلْ اَبِاللّٰهِ وَاٰیٰتِهٖ وَرَسُوْلِهٖ كُنْتُمْ تَسْتَهْزِءُوْنَ ۟
او که ته هغوی وپوښتې چې څه مو وویل؟نو بې له درنګه به ووایې چې مونږ خو هسې خبرې اترې تاوه وو او وخت تیروو هغوی ته ووایه چې په الله د هغه په ایتونو او دهغه په رسول مو ملنډې او مسخرې کولې؟
Faccirooji aarabeeji:
لَا تَعْتَذِرُوْا قَدْ كَفَرْتُمْ بَعْدَ اِیْمَانِكُمْ ؕ— اِنْ نَّعْفُ عَنْ طَآىِٕفَةٍ مِّنْكُمْ نُعَذِّبْ طَآىِٕفَةًۢ بِاَنَّهُمْ كَانُوْا مُجْرِمِیْنَ ۟۠
بانې مه کوئ رښتیا خبره همداده چې تاسې له ایمان راوړلونه وروسته کافران شوي یاست او که مونږ ستاسې یوې ډلې ته عفوه وکړو نو بلې ډلې ته مو ضرور عذاب ورکوو ځکه چې هغوی جرم کړی دی.
Faccirooji aarabeeji:
اَلْمُنٰفِقُوْنَ وَالْمُنٰفِقٰتُ بَعْضُهُمْ مِّنْ بَعْضٍ ۘ— یَاْمُرُوْنَ بِالْمُنْكَرِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوْفِ وَیَقْبِضُوْنَ اَیْدِیَهُمْ ؕ— نَسُوا اللّٰهَ فَنَسِیَهُمْ ؕ— اِنَّ الْمُنٰفِقِیْنَ هُمُ الْفٰسِقُوْنَ ۟
منافقان سړي او منافقانې ښځې ځینې له ځینو نورونه دي هغوی د بدۍ په لور بلنه او له نیکۍ نه منع کوي او خپل لاسونه له نیکیو نه تړي الله یې هیر کړ نو الله هم هغوی هیر کړل په رښتیا چې همدا منافقان فاسقان دي.
Faccirooji aarabeeji:
وَعَدَ اللّٰهُ الْمُنٰفِقِیْنَ وَالْمُنٰفِقٰتِ وَالْكُفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خٰلِدِیْنَ فِیْهَا ؕ— هِیَ حَسْبُهُمْ ۚ— وَلَعَنَهُمُ اللّٰهُ ۚ— وَلَهُمْ عَذَابٌ مُّقِیْمٌ ۟ۙ
الله له منافقانو سړیو،منافقانو ښځو او کافرانو سره د جهنم د اور وعده کړې ده تل تر تله به پکې وي همدایي بس دی او الله پرې لعنت کړی او تل پاتې عذاب یې په برخه دی.
Faccirooji aarabeeji:
كَالَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِكُمْ كَانُوْۤا اَشَدَّ مِنْكُمْ قُوَّةً وَّاَكْثَرَ اَمْوَالًا وَّاَوْلَادًا ؕ— فَاسْتَمْتَعُوْا بِخَلَاقِهِمْ فَاسْتَمْتَعْتُمْ بِخَلَاقِكُمْ كَمَا اسْتَمْتَعَ الَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِكُمْ بِخَلَاقِهِمْ وَخُضْتُمْ كَالَّذِیْ خَاضُوْا ؕ— اُولٰٓىِٕكَ حَبِطَتْ اَعْمَالُهُمْ فِی الدُّنْیَا وَالْاٰخِرَةِ ۚ— وَاُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْخٰسِرُوْنَ ۟
ای منافقانو!تاسې کټ مټ د هغو خلکو په شان یي چې له تاسې وړاندې تیر شوي دي خو هغوی په زور کې له تاسې ډیر پیاوړي،مالونه او اولادونه یې زښت زیات وو. هغوی په خپله برخه مزې وکړې او تاسې هم په خپله برخه مزې وکړې لکه څنګه چې له تاسې نه وړاندې خلکو په خپله برخه مزې کړې وې او تاسې هم د هغوی په شان په اوتو بوتو سر شوئ نو ددې خلکو ټولې کړنې په دنیا او اخرت کې بابیزه او همدوی خورا زیانمن دي.
Faccirooji aarabeeji:
اَلَمْ یَاْتِهِمْ نَبَاُ الَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ قَوْمِ نُوْحٍ وَّعَادٍ وَّثَمُوْدَ ۙ۬— وَقَوْمِ اِبْرٰهِیْمَ وَاَصْحٰبِ مَدْیَنَ وَالْمُؤْتَفِكٰتِ ؕ— اَتَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّنٰتِ ۚ— فَمَا كَانَ اللّٰهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَلٰكِنْ كَانُوْۤا اَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُوْنَ ۟
ایا دې خلکو ته د تیرو شوو خلکو حالات ندي معلوم شوي؟ ایا د نوح د قوم،عادیانو،ثمودیانو،د ابراهیم د قوم،د مدین د خلکو په بل مخ اړول شوو کلیو[۱۵]خبر ورته نه دی رسیدلی؟هغوی ته پیغمبران له ټولو ښکاره دلیلونو سره راغلي وو.الله پاک په هغوی تیری نه دی کړی بلکې هغوی وو چې په ځانونو یي تیری کاو.
[۱۵] له ائتفاک نه اخیستل شوی چې د سرچپه کولو او بل مخ اړول په معنا ده مراد ترې د لوط قوم دی،افک کلمه هم له همدې باب نه ده چې رښتیا په درواغواړوي.(تفسیر البحر المحیط د ابي حیان الاندلسي الغرناطي).
Faccirooji aarabeeji:
وَالْمُؤْمِنُوْنَ وَالْمُؤْمِنٰتُ بَعْضُهُمْ اَوْلِیَآءُ بَعْضٍ ۘ— یَاْمُرُوْنَ بِالْمَعْرُوْفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَیُقِیْمُوْنَ الصَّلٰوةَ وَیُؤْتُوْنَ الزَّكٰوةَ وَیُطِیْعُوْنَ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ ؕ— اُولٰٓىِٕكَ سَیَرْحَمُهُمُ اللّٰهُ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ عَزِیْزٌ حَكِیْمٌ ۟
او مؤمنان سړي او مؤمنانې ښځې ځینې د ځینو نورو دوستان دي. د نیکیو په لور بلنه کوي او له بدیو نه خلک منع کوي لمونځ و دروي زکات ورکوي او د الله او دهغه د رسول پوره مننه کوي پر همدغو خلکو به ډير ژر الله پاک مهرباني وکړي بې شکه چې الله پاک پر هر څه برلاسۍ او د حکمت څښتن دی.
Faccirooji aarabeeji:
وَعَدَ اللّٰهُ الْمُؤْمِنِیْنَ وَالْمُؤْمِنٰتِ جَنّٰتٍ تَجْرِیْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِیْنَ فِیْهَا وَمَسٰكِنَ طَیِّبَةً فِیْ جَنّٰتِ عَدْنٍ ؕ— وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللّٰهِ اَكْبَرُ ؕ— ذٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیْمُ ۟۠
الله پاک له مؤمنو سړیو او مؤمنو ښځو سره د هغو باغونو وعده کړې ده چې لاندې به ترې ویالې بهیږي تل تر تله به پکې وي او هم یې په تل سمسورو باغونو کې د ښکلو قصرونو وعده ورسره کړې او له دې د پاسه د الله رضا یې په برخه ده چې تر هر څه لوړه او غوره ده هو! همدا لوی بری دی.
Faccirooji aarabeeji:
یٰۤاَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنٰفِقِیْنَ وَاغْلُظْ عَلَیْهِمْ ؕ— وَمَاْوٰىهُمْ جَهَنَّمُ ؕ— وَبِئْسَ الْمَصِیْرُ ۟
ای پیغمبره! له کافرانو او منافقانو سره په پوره میړانه جهاد وکړه له هغوی سره سختي وکړه ـ د هغوی ورتګ جهنم ته دی. او جهنم د ورتګ لپاره خورا بد ځای دی.
Faccirooji aarabeeji:
یَحْلِفُوْنَ بِاللّٰهِ مَا قَالُوْا ؕ— وَلَقَدْ قَالُوْا كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَكَفَرُوْا بَعْدَ اِسْلَامِهِمْ وَهَمُّوْا بِمَا لَمْ یَنَالُوْا ۚ— وَمَا نَقَمُوْۤا اِلَّاۤ اَنْ اَغْنٰىهُمُ اللّٰهُ وَرَسُوْلُهٗ مِنْ فَضْلِهٖ ۚ— فَاِنْ یَّتُوْبُوْا یَكُ خَیْرًا لَّهُمْ ۚ— وَاِنْ یَّتَوَلَّوْا یُعَذِّبْهُمُ اللّٰهُ عَذَابًا اَلِیْمًا فِی الدُّنْیَا وَالْاٰخِرَةِ ۚ— وَمَا لَهُمْ فِی الْاَرْضِ مِنْ وَّلِیٍّ وَّلَا نَصِیْرٍ ۟
منافقان د الله په نوم قسمونه خوري چې هغه خبره یي[۱۶]نده کړې په داسې حال کې چې په یقین سره یي کفري خبره کړې او د اسلام له ښکاره کولو نه وروسته کافران شوي دي او د هغه څه هڅه یې کړې چې توان یې پرې نه دی رسیدلی هو! بد به یوازې همدا ورته ښکاري چې الله پاک او د هغه رسول په خپل فضل سره ماړه کړل نو که توبه وباسي په ګټه یي ده او که له توبې نه یي مخ واړولو نو الله به یې په دنیا او اخرت کې په دردناک عذاب وربړوي او په ټوله ځمکه کې به یي کوم دوست او ملاتړ نه وي.
[۱۶] ـ یوه منافق ویلي وو که دمحمد خبرې رښتیا وي نو مونږ له خرونه هم زیات احمقان یو(معارف القرآن مفتي محمد شفیع.)
Faccirooji aarabeeji:
اَلَّذِیْنَ یَلْمِزُوْنَ الْمُطَّوِّعِیْنَ مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ فِی الصَّدَقٰتِ وَالَّذِیْنَ لَا یَجِدُوْنَ اِلَّا جُهْدَهُمْ فَیَسْخَرُوْنَ مِنْهُمْ ؕ— سَخِرَ اللّٰهُ مِنْهُمْ ؗ— وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۟
هغه منافقان چې په خپله خوښه ډیر مال خیراتوونکو او د خپلې کمې وسې وړاندې کوونکو مؤمنانو باندې ګوته ږدې[۱۷] مسخرې او ملنډې پرې وهي. الله به يي د مسخرو جزاء ورکړي او دردناک عذاب یي په برخه دی.
[۱۷] یو وخت رسول الله صلی الله علیه وسلم له مسلمانانو وغوښتل چې د جهاد لپاره کومک وکړي نو یوه مالدار څلور سوه درهم او یو مسکین یوه پيمانه راوړه منافقانو وویل دا یو ریاکار دا بل احمق دی په پیمانه به څه وشي؟(معارف القرآن مفتي محمد شفیع صاحب.)
Faccirooji aarabeeji:
اِسْتَغْفِرْ لَهُمْ اَوْ لَا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ ؕ— اِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِیْنَ مَرَّةً فَلَنْ یَّغْفِرَ اللّٰهُ لَهُمْ ؕ— ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ كَفَرُوْا بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ ؕ— وَاللّٰهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفٰسِقِیْنَ ۟۠
ای پیغمبره! که ته ورته بښنه وغواړې او که نه ان تر دې که اویا ځله هم ورته بښنه وغواړې الله به هیڅکله بښنه ورته ونه کړي. ځکه چې دوی په الله او د هغه په رسول کافران وو او الله فاسقانو ته روغه لیار نه ښايي.
Faccirooji aarabeeji:
فَرِحَ الْمُخَلَّفُوْنَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلٰفَ رَسُوْلِ اللّٰهِ وَكَرِهُوْۤا اَنْ یُّجَاهِدُوْا بِاَمْوَالِهِمْ وَاَنْفُسِهِمْ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ وَقَالُوْا لَا تَنْفِرُوْا فِی الْحَرِّ ؕ— قُلْ نَارُ جَهَنَّمَ اَشَدُّ حَرًّا ؕ— لَوْ كَانُوْا یَفْقَهُوْنَ ۟
هغه خلک ډیر خوښ وو چې د رسول الله له تګ وروسته پاتی شول او بده یې ګڼله چې دالله په لیار کې په خپلو مالونو او سرونو سره جهاد وکړي او ویلې یي چې په دې ګرمۍ کې مه اوځئ ای محمده!ووایه چې د جهنم ګرمي خورا ډیره ده کاشکې چې هغوی پوهیدلی.
Faccirooji aarabeeji:
فَلْیَضْحَكُوْا قَلِیْلًا وَّلْیَبْكُوْا كَثِیْرًا ۚ— جَزَآءً بِمَا كَانُوْا یَكْسِبُوْنَ ۟
Faccirooji aarabeeji:
فَاِنْ رَّجَعَكَ اللّٰهُ اِلٰی طَآىِٕفَةٍ مِّنْهُمْ فَاسْتَاْذَنُوْكَ لِلْخُرُوْجِ فَقُلْ لَّنْ تَخْرُجُوْا مَعِیَ اَبَدًا وَّلَنْ تُقَاتِلُوْا مَعِیَ عَدُوًّا ؕ— اِنَّكُمْ رَضِیْتُمْ بِالْقُعُوْدِ اَوَّلَ مَرَّةٍ فَاقْعُدُوْا مَعَ الْخٰلِفِیْنَ ۟
که الله پاک ته بیرته راوګوځولې نو نو پاتې کسان به بلې غزا ته د تللو اجازه وغواړي ورته ووایه چې تاسې حق نه لرئ چې له دې وروسته زما په ملتیا واوځئ او د دښمن په مقابل کې سرا سره په جنګ کې برخه واخلئ ځکه چې تاسې لومړی ځل[۱۸]ناسته خوښه کړه نو اوس له نورو پاتې شوو سره تاسې هم کینئ.
[۱۸] لومړی ځل یعنې د تبوک غزا(ابن جریر الطبری)
Faccirooji aarabeeji:
وَلَا تُصَلِّ عَلٰۤی اَحَدٍ مِّنْهُمْ مَّاتَ اَبَدًا وَّلَا تَقُمْ عَلٰی قَبْرِهٖ ؕ— اِنَّهُمْ كَفَرُوْا بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ وَمَاتُوْا وَهُمْ فٰسِقُوْنَ ۟
او ای پیغمبره! له هغوی نه چې هر یو مړ شي نو ته باید هیڅکله پرې لمونځ ونه کړې او نه یې په قبر ودریږې ځکه چې له الله او د هغه د رسول نه منکرانو او د فسق په حال کې مړه شوي دي.
Faccirooji aarabeeji:
وَلَا تُعْجِبْكَ اَمْوَالُهُمْ وَاَوْلَادُهُمْ ؕ— اِنَّمَا یُرِیْدُ اللّٰهُ اَنْ یُّعَذِّبَهُمْ بِهَا فِی الدُّنْیَا وَتَزْهَقَ اَنْفُسُهُمْ وَهُمْ كٰفِرُوْنَ ۟
د هغوی د ډير مالونو او اولادونو باید تاونه غولوي. ځکه چې الله اراده کړې ده چې په همدې دنیوي ژوند کې یي په خپلو مالونو او اولادونو وزوروي او سا یي په داسې حال کې واوځي چې دوی پر کفر ولاړوي.
Faccirooji aarabeeji:
وَاِذَاۤ اُنْزِلَتْ سُوْرَةٌ اَنْ اٰمِنُوْا بِاللّٰهِ وَجَاهِدُوْا مَعَ رَسُوْلِهِ اسْتَاْذَنَكَ اُولُوا الطَّوْلِ مِنْهُمْ وَقَالُوْا ذَرْنَا نَكُنْ مَّعَ الْقٰعِدِیْنَ ۟
او کله چې کوم سورت په دې مفهوم نازل شي چې په الله ایمان راوړئ او د رسول په ملتیا یي جهاد وکړئ نو مالدار منافقان له تانه اجازه غواړي او وايي چې مونږ پریږده چې له ناستو خلکو سره پاتې شو.
Faccirooji aarabeeji:
لٰكِنِ الرَّسُوْلُ وَالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا مَعَهٗ جٰهَدُوْا بِاَمْوَالِهِمْ وَاَنْفُسِهِمْ ؕ— وَاُولٰٓىِٕكَ لَهُمُ الْخَیْرٰتُ ؗ— وَاُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْمُفْلِحُوْنَ ۟
خو رسول او هغو کسانو چې له ده سره یې ایمان راوړی دی په خپلو مالونو او سرونو سره جهاد وکړ نو ټولې ښیګڼي يي په برخه شوې او یوازې همدوی بریمن دي.
Faccirooji aarabeeji:
وَجَآءَ الْمُعَذِّرُوْنَ مِنَ الْاَعْرَابِ لِیُؤْذَنَ لَهُمْ وَقَعَدَ الَّذِیْنَ كَذَبُوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ ؕ— سَیُصِیْبُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا مِنْهُمْ عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۟
ځینې بانډه چې عربان راغلل او د درواغو عذرونه یې وړاندې کول تر څو ورته له جهاد نه د کیناستلو اجازه وشي او هغوی چې له الله او د هغه له رسول سره درواغ کړي وو هم ځای په ځای کیناستل[۱۹] ډیر ژر به هغو کسانو ته چې له هغوی نه کافران شوي وو دردناک عذاب ورسیږي.
[۱۹] ـ اجازې غوښتلو ته هم رانه غلل(معارف القرآن)
Faccirooji aarabeeji:
لَیْسَ عَلَی الضُّعَفَآءِ وَلَا عَلَی الْمَرْضٰی وَلَا عَلَی الَّذِیْنَ لَا یَجِدُوْنَ مَا یُنْفِقُوْنَ حَرَجٌ اِذَا نَصَحُوْا لِلّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ ؕ— مَا عَلَی الْمُحْسِنِیْنَ مِنْ سَبِیْلٍ ؕ— وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟ۙ
پرناتوانو،ناروغو،او هغو کسانو چې د لیارې او جهاد مصارف ورسره نه وي هیڅ ګناه نشته چې جهاد ته ولاړ نه شي خو په دې شرط چې دزړه له تل نه ئې الله او د هغه رسول ته غاړه ایښې وي پر نیکو کارانو د ګوتې ایښوولو(نیوکې)ځای نشته ځکه چې الله ښه بښونکی او رحم والا دی.
Faccirooji aarabeeji:
وَّلَا عَلَی الَّذِیْنَ اِذَا مَاۤ اَتَوْكَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لَاۤ اَجِدُ مَاۤ اَحْمِلُكُمْ عَلَیْهِ ۪— تَوَلَّوْا وَّاَعْیُنُهُمْ تَفِیْضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَنًا اَلَّا یَجِدُوْا مَا یُنْفِقُوْنَ ۟ؕ
او پر هغوهم څه ګناه نشته چې تاته راغلل چې سپرلۍ ورکړې خو تا ځواب ورکړ چې له ماسره څه نشته چې تاسې پرې سپاره کړم په داسې حال کې یي ته پرې ښوولې چې له سترګو یې اوښکې روانې وې او په دې خوراغمژن وو چې د لیارې مصارف او څوری ورسره نشته.
Faccirooji aarabeeji:
اِنَّمَا السَّبِیْلُ عَلَی الَّذِیْنَ یَسْتَاْذِنُوْنَكَ وَهُمْ اَغْنِیَآءُ ۚ— رَضُوْا بِاَنْ یَّكُوْنُوْا مَعَ الْخَوَالِفِ ۙ— وَطَبَعَ اللّٰهُ عَلٰی قُلُوْبِهِمْ فَهُمْ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟
ګوته یوازې پر هغو ایښوول کیږي چې د ټولو مصارفو توان ورسره وي او بیا هم د پاتي کیدلو اجازه غواړي او خوښوي چې د ښځو په ډله کې پاتې شي الله پاک د هغوی پر زړونو مهر لګولی دی نو نه پوهیږي(چې له خپله لاسه یي ځان ته تاوان ورساو.
Faccirooji aarabeeji:
یَعْتَذِرُوْنَ اِلَیْكُمْ اِذَا رَجَعْتُمْ اِلَیْهِمْ ؕ— قُلْ لَّا تَعْتَذِرُوْا لَنْ نُّؤْمِنَ لَكُمْ قَدْ نَبَّاَنَا اللّٰهُ مِنْ اَخْبَارِكُمْ ؕ— وَسَیَرَی اللّٰهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُوْلُهٗ ثُمَّ تُرَدُّوْنَ اِلٰی عٰلِمِ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ فَیُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ ۟
کله چې تاسې بیرته راوګرځئ هغوی به خپل عذرونه وړاندې کړي ای محمده! ووایه چې ډیر عذرونه مه وړاندې کوئ مونږ به هیڅکله په تاسې باور ونکړو ځکه چې الله پاک ستاسې له ټولو حالاتو نه خبر کړي یو اوس به الله او د هغه رسول ستاسې کړنې ګوري او بیا به د پټو او ښکاره پوهیدونکي ذات په لور بیرته وروستلای او هغه به مو له خپلو کړنو څخه خبر کړي.
Faccirooji aarabeeji:
سَیَحْلِفُوْنَ بِاللّٰهِ لَكُمْ اِذَا انْقَلَبْتُمْ اِلَیْهِمْ لِتُعْرِضُوْا عَنْهُمْ ؕ— فَاَعْرِضُوْا عَنْهُمْ ؕ— اِنَّهُمْ رِجْسٌ ؗ— وَّمَاْوٰىهُمْ جَهَنَّمُ ۚ— جَزَآءً بِمَا كَانُوْا یَكْسِبُوْنَ ۟
ستاسې له بیرته راتګ سره به هغوی قسمونو پیل کړي تر څو ته ورته څه ونه وايي هو! تاسې ترې صرف نظرو کړئ ځکه چې هغوی پلیت دي او د فاسدو کړنو په بدل کې یې جهنم ته ورتګ دی.
Faccirooji aarabeeji:
یَحْلِفُوْنَ لَكُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ ۚ— فَاِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَاِنَّ اللّٰهَ لَا یَرْضٰی عَنِ الْقَوْمِ الْفٰسِقِیْنَ ۟
Faccirooji aarabeeji:
اَلْاَعْرَابُ اَشَدُّ كُفْرًا وَّنِفَاقًا وَّاَجْدَرُ اَلَّا یَعْلَمُوْا حُدُوْدَ مَاۤ اَنْزَلَ اللّٰهُ عَلٰی رَسُوْلِهٖ ؕ— وَاللّٰهُ عَلِیْمٌ حَكِیْمٌ ۟
بانډه چې عربان په کفر او نفاق کې ډير وړاندې او ددې امکانات ډير دي چې د هغه دین په پوهه کې ډير وروسته وي چې الله پاک پر خپل رسول نازل کړی دی او الله پر هر څه پوه او د حکمت څښتن دی.
Faccirooji aarabeeji:
وَمِنَ الْاَعْرَابِ مَنْ یَّتَّخِذُ مَا یُنْفِقُ مَغْرَمًا وَّیَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوَآىِٕرَ ؕ— عَلَیْهِمْ دَآىِٕرَةُ السَّوْءِ ؕ— وَاللّٰهُ سَمِیْعٌ عَلِیْمٌ ۟
په بانډه چې عربانو کې داسې خلک هم شته چې د الله په لیار کې ورکړه پر ځان باج ګڼي او ستاسې په هکله د زمانې دا وښتون څار کوي په داسې حال کې چې د زمانې بد مخ د هغوی په لور دی او الله ښه اوریدونکی په هر څه ښه پوه دی.
Faccirooji aarabeeji:
وَمِنَ الْاَعْرَابِ مَنْ یُّؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَالْیَوْمِ الْاٰخِرِ وَیَتَّخِذُ مَا یُنْفِقُ قُرُبٰتٍ عِنْدَ اللّٰهِ وَصَلَوٰتِ الرَّسُوْلِ ؕ— اَلَاۤ اِنَّهَا قُرْبَةٌ لَّهُمْ ؕ— سَیُدْخِلُهُمُ اللّٰهُ فِیْ رَحْمَتِهٖ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟۠
او په بانډه چې عربانو کې هغه هم شته چې په الله او د قیامت په ورځ ایمان راوړي او د مال ښندنه اولګول الله ته د نژدې کیدلو او د رسول ددعاګانو د تر لاسه کولو وسیله ګڼي باید اعلان کړم چې په همدې نژدې کیږي ډير ژر به یې الله پاک په خپل رحمت کط داخل کړې بې شکه چې الله پاک ښه بښونکی او ډیر مهربان دی.
Faccirooji aarabeeji:
وَالسّٰبِقُوْنَ الْاَوَّلُوْنَ مِنَ الْمُهٰجِرِیْنَ وَالْاَنْصَارِ وَالَّذِیْنَ اتَّبَعُوْهُمْ بِاِحْسَانٍ ۙ— رَّضِیَ اللّٰهُ عَنْهُمْ وَرَضُوْا عَنْهُ وَاَعَدَّ لَهُمْ جَنّٰتٍ تَجْرِیْ تَحْتَهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِیْنَ فِیْهَاۤ اَبَدًا ؕ— ذٰلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِیْمُ ۟
له هغو مهاجرینو او انصارو چې د نیکیو په لومړي والي کې تر هر چا وړاندې شوي او له هغو نیکانو چې په غوره توګه په هغوی پسې تللي دي الله پاک ترې خوښ او دوی له الله نه خوښ دي او هغه جنتونه یې ورته تیار کړي دي چې لاندې به ترې ویالې بهیږي دوی به همیش پکې وي او همدا لویه کامیابي ده.
Faccirooji aarabeeji:
وَمِمَّنْ حَوْلَكُمْ مِّنَ الْاَعْرَابِ مُنٰفِقُوْنَ ۛؕ— وَمِنْ اَهْلِ الْمَدِیْنَةِ ؔۛ۫— مَرَدُوْا عَلَی النِّفَاقِ ۫— لَا تَعْلَمُهُمْ ؕ— نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ ؕ— سَنُعَذِّبُهُمْ مَّرَّتَیْنِ ثُمَّ یُرَدُّوْنَ اِلٰی عَذَابٍ عَظِیْمٍ ۟ۚ
ستاسې په چاپيریال کې اوسیدونکي ځینې بانډه چې عربان منافقان شوي دي او د مدینې ځینې خلک هم په نفاق کې لوړې پوړۍ ته رسیدلي دي ته یې نه پیژنې مونږ یې پیژنو ډیر ژر به یې مونږ دوه ځلې وربړوو[۱]بیا هغوی د لوی عذاب په لور بیرته ګرځول کیږي.
[۱] یو ربړول دادي چې د مسلمانانو په مینځ کې اوسې نو مسلمانې به ښکاره کوي سره له دې چې باور نه لري او بل هغه دي چې د دوی د هیلو بر خلاف به اسلام بریمن شي او یا یو یې د دنیا او بل یې د اخرت ربړول.
Faccirooji aarabeeji:
وَاٰخَرُوْنَ اعْتَرَفُوْا بِذُنُوْبِهِمْ خَلَطُوْا عَمَلًا صَالِحًا وَّاٰخَرَ سَیِّئًا ؕ— عَسَی اللّٰهُ اَنْ یَّتُوْبَ عَلَیْهِمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
او پاتې نورو خلکو خپل ګناهونه ومنل هغوی ښه او بد دواړه کړي وو نژدې ده چې الله پاک یې توبه ومني بې شکه چې الله پاک ښه بښونکی ډير مهربان دی.
Faccirooji aarabeeji:
خُذْ مِنْ اَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّیْهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَیْهِمْ ؕ— اِنَّ صَلٰوتَكَ سَكَنٌ لَّهُمْ ؕ— وَاللّٰهُ سَمِیْعٌ عَلِیْمٌ ۟
د هغوی له مالونو نه زکات او خیرات واخله او په دې توګه یې له ګناهونو پاک او کړنې یې سپیڅلې او غوره کړه. او دعا ورته وکړه بې شکه چې ستا دعا هغوی ته ډاډ وربښي الله پاک ښه اوریدونکی په هر څه ښه عالم دی.
Faccirooji aarabeeji:
اَلَمْ یَعْلَمُوْۤا اَنَّ اللّٰهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهٖ وَیَاْخُذُ الصَّدَقٰتِ وَاَنَّ اللّٰهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیْمُ ۟
ایا مسلمانان په دې نه دي پوه چې الله د خپلو بندګانو توبه مني؟ د هغوی خیراتونه او زکاتونه قبلوي؟او همدا الله پاک ښه توبه منوونکی او ډیر مهربان دی؟.
Faccirooji aarabeeji:
وَقُلِ اعْمَلُوْا فَسَیَرَی اللّٰهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُوْلُهٗ وَالْمُؤْمِنُوْنَ ؕ— وَسَتُرَدُّوْنَ اِلٰی عٰلِمِ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ فَیُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ ۟ۚ
ای محمده! ووایه چې عمل وکړئ الله د هغه رسول او مسلمانان به ستاسې د کړنو څارنه کوي او ډیر ژر به تاسې د پټو او ښکاره وو عالم ته وړاندې کړای شئ نو هغه به ستاسې ټولې کړنې په مخ کې درته کیږدي.
Faccirooji aarabeeji:
وَالَّذِیْنَ اتَّخَذُوْا مَسْجِدًا ضِرَارًا وَّكُفْرًا وَّتَفْرِیْقًا بَیْنَ الْمُؤْمِنِیْنَ وَاِرْصَادًا لِّمَنْ حَارَبَ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ مِنْ قَبْلُ ؕ— وَلَیَحْلِفُنَّ اِنْ اَرَدْنَاۤ اِلَّا الْحُسْنٰی ؕ— وَاللّٰهُ یَشْهَدُ اِنَّهُمْ لَكٰذِبُوْنَ ۟
او داسې خلک هم شته چې جومات یې جوړ کړ تر څو اسلامي دعوت ته د ضرر رسولو او کفر ته د پراختیا ورکولو د مسلمانانو په مینځ کې د جلاوالي راوستلو او د هغه منافق[۲]لپاره څار ځای وي چې له وړاندې نه یې د الله او د هغه له رسول سره جنګ ته ملاتړلې او هرو مرو به قسمونه پورته کړي چې پرته له خیر نه مو بله هیڅ اراده نه ده کړې. خو الله پاک شهادت ورکوي چې همدوی درواغجن دي.
[۲] د هغه منافق ابو عامر په وینا یې جوړ کړی ؤ چې له رسول الله صلی الله علیه وسلم سره د دښمنۍ له کبله شام ته فرار شوی و او په مدینه کې یې د خپلو منافقو ملګرو په واسطه جوړ کړ چې په اسانۍ سره پکې ناسته ولاړه وکړي(فتح القدیر)
Faccirooji aarabeeji:
لَا تَقُمْ فِیْهِ اَبَدًا ؕ— لَمَسْجِدٌ اُسِّسَ عَلَی التَّقْوٰی مِنْ اَوَّلِ یَوْمٍ اَحَقُّ اَنْ تَقُوْمَ فِیْهِ ؕ— فِیْهِ رِجَالٌ یُّحِبُّوْنَ اَنْ یَّتَطَهَّرُوْا ؕ— وَاللّٰهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرِیْنَ ۟
په دې جومات کې هیڅکله مه ودریږه یوازې هغه جومات ددې وړ دی چې پکې ودیریږي چې له لومړنۍ ورځې نه د تقوی په نوم جوړ شوی دی په دې جومات کې داسې خلک شته چې د ځان پاکول ډیر خوښوي او الله پاک ځان پاکوونکي ډیر خوښوي.
Faccirooji aarabeeji:
اَفَمَنْ اَسَّسَ بُنْیَانَهٗ عَلٰی تَقْوٰی مِنَ اللّٰهِ وَرِضْوَانٍ خَیْرٌ اَمْ مَّنْ اَسَّسَ بُنْیَانَهٗ عَلٰی شَفَا جُرُفٍ هَارٍ فَانْهَارَ بِهٖ فِیْ نَارِ جَهَنَّمَ ؕ— وَاللّٰهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظّٰلِمِیْنَ ۟
ایا هغه څوک ډير غوره دی چې د خپلې ودانۍ بنسټ یې د الله په ډار او د هغه د خوښۍ د ترلاسه کولو په هیله ایښی وي او که هغه چې د خپلې ودانۍ بنست یې د یوې نړیدونکې کندې په څنډه ایښی وي چې په ناببره ډول یې د جهنم اورته ور وغورځوي او الله ظالم قوم ته روغه لیار نه ښايي.
Faccirooji aarabeeji:
اِنَّ اللّٰهَ اشْتَرٰی مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ اَنْفُسَهُمْ وَاَمْوَالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ؕ— یُقَاتِلُوْنَ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ فَیَقْتُلُوْنَ وَیُقْتَلُوْنَ ۫— وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْرٰىةِ وَالْاِنْجِیْلِ وَالْقُرْاٰنِ ؕ— وَمَنْ اَوْفٰی بِعَهْدِهٖ مِنَ اللّٰهِ فَاسْتَبْشِرُوْا بِبَیْعِكُمُ الَّذِیْ بَایَعْتُمْ بِهٖ ؕ— وَذٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیْمُ ۟
بې له شکه الله پاک له مؤمنانو نه د هغوی ځانونه او مالونه اخیستي دي په بدل کې به یې جنت ورکوي،هغوی د الله په لیار کې جنګیږي نور وژني او دوی هم وژل کیږي دا همغه رښتینې او پخه وعده ده چې په تورات،انجیل او قران کې یاده شوې ده او آیا په وعده ورکولو کې له الله نه بل څوک پورته شته؟نو ای مؤمنانو! پر خپله معامله خوښ اوسئ همدا خورا لویه کامیابې ده.
Faccirooji aarabeeji:
اَلتَّآىِٕبُوْنَ الْعٰبِدُوْنَ الْحٰمِدُوْنَ السَّآىِٕحُوْنَ الرّٰكِعُوْنَ السّٰجِدُوْنَ الْاٰمِرُوْنَ بِالْمَعْرُوْفِ وَالنَّاهُوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَالْحٰفِظُوْنَ لِحُدُوْدِ اللّٰهِ ؕ— وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟
هغوی توبه کوونکي،عبادت کوونکي،ثناویونکي د الله په لیار کې وتونکي،رکوع،او سجده کوونکي د نیکیو په لور د بلونکي او له بدیو نه منع کوونکي او د الله د پولو ژغورونکي دي ای پیغمبره! مؤمنانو ته د خوښۍ زیری ورکړه.
Faccirooji aarabeeji:
مَا كَانَ لِلنَّبِیِّ وَالَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اَنْ یَّسْتَغْفِرُوْا لِلْمُشْرِكِیْنَ وَلَوْ كَانُوْۤا اُولِیْ قُرْبٰی مِنْ بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُمْ اَنَّهُمْ اَصْحٰبُ الْجَحِیْمِ ۟
له پیغمبر او مؤمنانو سره نه ښائیږي چې د مشرکانو لپاره بښنه وغواړی که څه هم یې خپلوان وي خو چې ورته معلومه شي چې دوی دوزخیان دي.
Faccirooji aarabeeji:
وَمَا كَانَ اسْتِغْفَارُ اِبْرٰهِیْمَ لِاَبِیْهِ اِلَّا عَنْ مَّوْعِدَةٍ وَّعَدَهَاۤ اِیَّاهُ ۚ— فَلَمَّا تَبَیَّنَ لَهٗۤ اَنَّهٗ عَدُوٌّ لِّلّٰهِ تَبَرَّاَ مِنْهُ ؕ— اِنَّ اِبْرٰهِیْمَ لَاَوَّاهٌ حَلِیْمٌ ۟
او ابراهیم خپل پلار ته یوازې د هغې وعدې له مخې بښنه وغوښتله چې له خپل پلار سره یې کړې وه. خو چې کله ورته څرګنده شوه چې پلار یې د الله دښمن دی،نو بې زاري یې ترې اعلان کړه بې شکه چې ابراهیم ډیر زارۍ کوونکی او ډیر تحمل والا وو.
Faccirooji aarabeeji:
وَمَا كَانَ اللّٰهُ لِیُضِلَّ قَوْمًا بَعْدَ اِذْ هَدٰىهُمْ حَتّٰی یُبَیِّنَ لَهُمْ مَّا یَتَّقُوْنَ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ بِكُلِّ شَیْءٍ عَلِیْمٌ ۟
الله پاک هیڅکله یو قوم له هدایت ورکولو وروسته نه یې لیارې کوي تر څو ټول هغه شیان ورته څرګند کړي چې باید ځانونه ترې وژغوري بې شکه چې الله په هر څه ښه پوه دی.
Faccirooji aarabeeji:
اِنَّ اللّٰهَ لَهٗ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ؕ— یُحْیٖ وَیُمِیْتُ ؕ— وَمَا لَكُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ مِنْ وَّلِیٍّ وَّلَا نَصِیْرٍ ۟
بې له شکه چې د اسمانونو او ځمکې واکمني یوازې د یو الله ده ژوند او مرګ هم د هغه په واک کې دی او پرته له هغه تاسې نه کوم جوړوونکی لرئ او نه ملاتړ.
Faccirooji aarabeeji:
لَقَدْ تَّابَ اللّٰهُ عَلَی النَّبِیِّ وَالْمُهٰجِرِیْنَ وَالْاَنْصَارِ الَّذِیْنَ اتَّبَعُوْهُ فِیْ سَاعَةِ الْعُسْرَةِ مِنْ بَعْدِ مَا كَادَ یَزِیْغُ قُلُوْبُ فَرِیْقٍ مِّنْهُمْ ثُمَّ تَابَ عَلَیْهِمْ ؕ— اِنَّهٗ بِهِمْ رَءُوْفٌ رَّحِیْمٌ ۟ۙ
په رښتیا چې الله پاک په پیغمبر خپله لورینه وکړه او هم یې په هغو مهاجرینو او انصارو لورینه وکړه چې په سختیو کې یې د پيغمبر مننه کړې وه.که څه هم نژدې وو چې د ځینو زړونه د ورانۍ په لور کاږه شي بیا پرې الله پاک لورینه وکړه او له کږیدلو نه یې وژغورل بې شکه چې الله پاک پر هغوی ډیر مهربان او دډیر رحم څښتن دی.
Faccirooji aarabeeji:
وَّعَلَی الثَّلٰثَةِ الَّذِیْنَ خُلِّفُوْا ؕ— حَتّٰۤی اِذَا ضَاقَتْ عَلَیْهِمُ الْاَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ وَضَاقَتْ عَلَیْهِمْ اَنْفُسُهُمْ وَظَنُّوْۤا اَنْ لَّا مَلْجَاَ مِنَ اللّٰهِ اِلَّاۤ اِلَیْهِ ؕ— ثُمَّ تَابَ عَلَیْهِمْ لِیَتُوْبُوْا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیْمُ ۟۠
او پر هغو دریو تنو یې هم لورینه وکړه چې موضوع یې ځنډنۍ شوې وه ان تردې چې دا پراخه ځمکه پرې تنګه او خپل ځانونه یې هم پرې تنګ شوي وو او پوخ باور یې راغلی ؤ چې د الله له قهر نه د خلاصون ځای پرته له هغه نه بل هیڅ نشته بیا الله پر هغوی لورینه وکړه تر څو هغوی توبه وباسي،بې له شکه چې الله ښه توبه منونکی او ډیر مهربان دی.
Faccirooji aarabeeji:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوا اتَّقُوا اللّٰهَ وَكُوْنُوْا مَعَ الصّٰدِقِیْنَ ۟
Faccirooji aarabeeji:
مَا كَانَ لِاَهْلِ الْمَدِیْنَةِ وَمَنْ حَوْلَهُمْ مِّنَ الْاَعْرَابِ اَنْ یَّتَخَلَّفُوْا عَنْ رَّسُوْلِ اللّٰهِ وَلَا یَرْغَبُوْا بِاَنْفُسِهِمْ عَنْ نَّفْسِهٖ ؕ— ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ لَا یُصِیْبُهُمْ ظَمَاٌ وَّلَا نَصَبٌ وَّلَا مَخْمَصَةٌ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ وَلَا یَطَـُٔوْنَ مَوْطِئًا یَّغِیْظُ الْكُفَّارَ وَلَا یَنَالُوْنَ مِنْ عَدُوٍّ نَّیْلًا اِلَّا كُتِبَ لَهُمْ بِهٖ عَمَلٌ صَالِحٌ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ لَا یُضِیْعُ اَجْرَ الْمُحْسِنِیْنَ ۟ۙ
مدینه والو او د هغې په چاپيریال کې اوسیدونکو بانډه چې عربانو ته نه ښائیږي چې په غزا کې له رسول الله نه پاتې شي او دا هم ورسره نه ښائیږي چې له خپلو ځانونو سره د هغه په پرتله زیاته مینه وکړي،او دا ځکه چې هره تنده،ستړتیا او لوږه د الله په لیار کې ورسیږي او هر هغه قدم چې واخلي چې د کافرانو قهر او غضب پرې را پورته او له دښمن نه هره ګټه تر لاسه کړي نو په بدل کې د هغوی په نوم یو نیک عمل لیکل کیږي بې شکه چې الله پاک د نیکانو هیڅ عمل نه ضایع کوي.
Faccirooji aarabeeji:
وَلَا یُنْفِقُوْنَ نَفَقَةً صَغِیْرَةً وَّلَا كَبِیْرَةً وَّلَا یَقْطَعُوْنَ وَادِیًا اِلَّا كُتِبَ لَهُمْ لِیَجْزِیَهُمُ اللّٰهُ اَحْسَنَ مَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟
او چې د الله په لیار کې کوچنۍ ورکړه وکړي یالویه او چې په هره کنده ور پورته شي نو د هغوی لپاره لیکلی شي تر څو الله پاک هغوی د ښو کړنو ښه بدل ورکوي.
Faccirooji aarabeeji:
وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُوْنَ لِیَنْفِرُوْا كَآفَّةً ؕ— فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآىِٕفَةٌ لِّیَتَفَقَّهُوْا فِی الدِّیْنِ وَلِیُنْذِرُوْا قَوْمَهُمْ اِذَا رَجَعُوْۤا اِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُوْنَ ۟۠
له مؤمنانو سره نه ښائیږي چې له یوې مخې واوځئ. ولې له هرې ډلې ټاکلي خلک ونه وتل تر څو په دین کې پوهه ترلاسه او کله چې د خپل قوم،په لور راوګرځیږي هغوی هم ترې خبر کړی تر څو هغوی هم ځانونه له بدیو نه وژغوري.
Faccirooji aarabeeji:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا قَاتِلُوا الَّذِیْنَ یَلُوْنَكُمْ مِّنَ الْكُفَّارِ وَلْیَجِدُوْا فِیْكُمْ غِلْظَةً ؕ— وَاعْلَمُوْۤا اَنَّ اللّٰهَ مَعَ الْمُتَّقِیْنَ ۟
ای مؤمنانو!له هغو کافرانو سره وجنګیږئ چې تاسې ته نژدې دي هغوی باید له تاسې سختوالی وویني او پوه شئ چې الله پاک دپرهیزګارانو مل دی.
Faccirooji aarabeeji:
وَاِذَا مَاۤ اُنْزِلَتْ سُوْرَةٌ فَمِنْهُمْ مَّنْ یَّقُوْلُ اَیُّكُمْ زَادَتْهُ هٰذِهٖۤ اِیْمَانًا ۚ— فَاَمَّا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا فَزَادَتْهُمْ اِیْمَانًا وَّهُمْ یَسْتَبْشِرُوْنَ ۟
او کله چې کوم نوی سورت نازل شي نو ځینې منافقان د مسخرې په توګه مسلمانانو ته وايې:دغه سورت ستاسې د کوم یوه ایمان زیات کړ؟ واقعیت دادی چې د هر سورت نزول د مؤمنانو ایمان ور زیات کړی او هغوی پرې خوښي ښکاره کوي.
Faccirooji aarabeeji:
وَاِذَا مَاۤ اُنْزِلَتْ سُوْرَةٌ نَّظَرَ بَعْضُهُمْ اِلٰی بَعْضٍ ؕ— هَلْ یَرٰىكُمْ مِّنْ اَحَدٍ ثُمَّ انْصَرَفُوْا ؕ— صَرَفَ اللّٰهُ قُلُوْبَهُمْ بِاَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا یَفْقَهُوْنَ ۟
او کله چې کوم سورت نازلیږي نو دوی په سترګو کې سره ګوري او وايې:چا خوبه لیدلي نه واست؟بیا پټ په پټه اوځي.الله پاک یې هم زړونه له حق نه واړول ځکه چې هغوی خورا ناپوه خلک دي.
Faccirooji aarabeeji:
لَقَدْ جَآءَكُمْ رَسُوْلٌ مِّنْ اَنْفُسِكُمْ عَزِیْزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیْصٌ عَلَیْكُمْ بِالْمُؤْمِنِیْنَ رَءُوْفٌ رَّحِیْمٌ ۟
په رښتیا چې تاسې ته ستاسې یو داسې سړی د الله د استازي په توګه راغلی دی چې ستاسې ستونزه پرې خورا درنه،د خوښۍ مو خورا لیوال او پر مؤمنانو خورا مهربان او نرم زړه دی.
Faccirooji aarabeeji:
Firo maanaaji al-quraan tedduɗo oo - الترجمة البشتوية - سرفراز - Tippudi firooji ɗii
ترجمة معاني القرآن الكريم إلى اللغة البشتو ترجمها مولولوي جانباز سرفراز.