対訳 章 まき散らすもの章 - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - クルアーン百科事典

Зориёт сураси

本章の趣旨:

تعريف الجن والإنس بأن مصدر رزقهم من الله وحده؛ ليخلصوا له العبادة.

Ҳамманинг ризқ манбаи ёлғиз Аллоҳдан эканини инсу жинга уқтириш. Токи, ёлғиз У Зотгагина ибодат қилсинлар.

---

節: 1

وَٱلذَّٰرِيَٰتِ ذَرۡوٗا

Аллоҳ тупроқларни тўзитадиган шамолларга қасам ичди.

節: 2

فَٱلۡحَٰمِلَٰتِ وِقۡرٗا

Ёмғир сувларини кўтариб, ташиб юрган булутларга қасам ичди.

節: 3

فَٱلۡجَٰرِيَٰتِ يُسۡرٗا

Денгизда қулай ва осон юрадиган кемаларга қасам ичди.

節: 4

فَٱلۡمُقَسِّمَٰتِ أَمۡرًا

Аллоҳ буюрган ишларни тақсимлаб берадиган фаришталарга қасам ичди.

節: 5

إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَصَادِقٞ

Парвардигорингиз сизларга ваъда қилаётган ҳисоб-китоб ва жазо ёки мукофот ҳақдир, шак-шубҳасиздир.

節: 6

وَإِنَّ ٱلدِّينَ لَوَٰقِعٞ

Қиёмат куни бандаларни ҳисоб-китоб қилиш албатта рўй беради. Бунга заррача шак-шубҳа йўқ.

本諸節の功徳:

• الاعتبار بوقائع التاريخ من شأن ذوي القلوب الواعية.

Тарихий воқелардан онгли қалби бор кишиларгина ибрат оладилар.

• خلق الله الكون في ستة أيام لِحِكَم يعلمها الله، لعل منها بيان سُنَّة التدرج.

Аллоҳ коинотни фақат Ўзи билган бир ҳикмат билан олти кунда яратди. Даражама-даражалик қонунияти шулардан бири бўлса ҳам ажаб эмас.

• سوء أدب اليهود في وصفهم الله تعالى بالتعب بعد خلقه السماوات والأرض، وهذا كفر بالله.

Яҳудийлар Аллоҳни тавсифлашда ўта беодоблик қилганлар. Осмонлару ерни яратганидан кейин чарчаб қолган, деганлар. Бу Аллоҳга куфр келтиришдир.

節: 7

وَٱلسَّمَآءِ ذَاتِ ٱلۡحُبُكِ

Аллоҳ юлдузлар юрадиган йўллари бор самога қасам ичди.

節: 8

إِنَّكُمۡ لَفِي قَوۡلٖ مُّخۡتَلِفٖ

Эй Макка аҳли, сизлар бир-бирига зид гап-сўзлар ичида қолгансизлар. Қуръонни ҳали сеҳр дейсизлар, ҳали шеър дейсизлар. Муҳаммадни эса ҳали сеҳргар дейсизлар, ҳали шоир дейсизлар.

節: 9

يُؤۡفَكُ عَنۡهُ مَنۡ أُفِكَ

Аллоҳнинг азалий илмида "кофир" деб ёзиб қўйилганлар Қуръонга ва Пайғамбар алайҳиссаломга иймон келтиришдан юз ўгириб кетаверадилар. Аллоҳ уларга тавфиқ бермаган бўлади.

節: 10

قُتِلَ ٱلۡخَرَّٰصُونَ

Қуръон ҳақида, Пайғамбар алайҳиссалом ҳақида деганини деган ўша каззобларга лаънат бўлсин!

節: 11

ٱلَّذِينَ هُمۡ فِي غَمۡرَةٖ سَاهُونَ

Улар жаҳолат гирдобига ботиб, охиратдан ғафлатда қолиб, бепарво юрган бетавфиқлардир.

節: 12

يَسۡـَٔلُونَ أَيَّانَ يَوۡمُ ٱلدِّينِ

"Жазо ёки мукофот куни қачон?", деб сўрайдилар. Ўзлари эса у кун учун тайёргарлик кўрмайдилар.

節: 13

يَوۡمَ هُمۡ عَلَى ٱلنَّارِ يُفۡتَنُونَ

Аллоҳ уларнинг саволига шундай жавоб беряпти: "Жазо ёки мукофот куни улар оловда азобланадиган кунда рўй беради".

節: 14

ذُوقُواْ فِتۡنَتَكُمۡ هَٰذَا ٱلَّذِي كُنتُم بِهِۦ تَسۡتَعۡجِلُونَ

Уларга шундай дейилади: "Азобингизни татинглар. Пайғамбар сизларни огоҳлантирганда масхара қилиб, тезроқ олиб кел ўша кунингни, дегандинглар. Мана, ўша сизлар шошилтирган кун мана шу".

節: 15

إِنَّ ٱلۡمُتَّقِينَ فِي جَنَّٰتٖ وَعُيُونٍ

Парвардигорларидан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила тақво қилган зотлар боғу бўстонларда, оқиб турган чашмалар ёнида бўладилар.

節: 16

ءَاخِذِينَ مَآ ءَاتَىٰهُمۡ رَبُّهُمۡۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَبۡلَ ذَٰلِكَ مُحۡسِنِينَ

Парвардигорлари ато этган гўзал мукофотни олганлари ҳолда боғу бўстонларда юрадилар. Улар бу мукофотни олишдан олдин дунё ҳаётида ишни гўзал ва пухта қиладиган одамлар эдилар.

節: 17

كَانُواْ قَلِيلٗا مِّنَ ٱلَّيۡلِ مَا يَهۡجَعُونَ

Кечалари ибодат қилиб, бирозгина ухлардилар, холос.

節: 18

وَبِٱلۡأَسۡحَارِ هُمۡ يَسۡتَغۡفِرُونَ

Саҳарларда истиғфорлар айтардилар.

節: 19

وَفِيٓ أَمۡوَٰلِهِمۡ حَقّٞ لِّلسَّآئِلِ وَٱلۡمَحۡرُومِ

Улар ўз мол-давлатларидан сўрайдиган ва сўрамайдиган қайсидир бир сабаб билан қийналиб қолган муҳтожларга ўз ихтиёрлари билан ҳақ ажратардилар.

節: 20

وَفِي ٱلۡأَرۡضِ ءَايَٰتٞ لِّلۡمُوقِنِينَ

Ерда ва ундаги Аллоҳ яратган тоғу тошларда, денгизу дарёларда, ҳайвоноту наботот оламида ишонувчилар учун Аллоҳнинг қудратига ва буюк яратувчи эканига далолат қиладиган белгилар бор.

節: 21

وَفِيٓ أَنفُسِكُمۡۚ أَفَلَا تُبۡصِرُونَ

Эй одамлар, ўзларингизда ҳам Аллоҳнинг қудратига далолат қиладиган белгилар бор. Уларни кўриб, ибрат олмайсизларми?!

節: 22

وَفِي ٱلسَّمَآءِ رِزۡقُكُمۡ وَمَا تُوعَدُونَ

Самода ҳам дунёвий ва диний ризқингиз ҳамда сизларга ваъда қилинган яхши ва ёмон нарсалар бор.

節: 23

فَوَرَبِّ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ إِنَّهُۥ لَحَقّٞ مِّثۡلَ مَآ أَنَّكُمۡ تَنطِقُونَ

Само ва замин Парвардигорига қасамки, қайта тирилиш худди сизларнинг сўзлашингиз каби ҳақдир, шак-шубҳасиздир. Яъни, сўзлаётган одамнинг сўзлаётгани қанча ҳақ бўлса, у ҳам ўшанча ҳақдир.

節: 24

هَلۡ أَتَىٰكَ حَدِيثُ ضَيۡفِ إِبۡرَٰهِيمَ ٱلۡمُكۡرَمِينَ

Эй Пайғамбар, сизга Иброҳимнинг фаришта меҳмонлари ҳақидаги хабар келдими? Иброҳим алайҳиссалом уларни кўп иззат-икром қилганди.

節: 25

إِذۡ دَخَلُواْ عَلَيۡهِ فَقَالُواْ سَلَٰمٗاۖ قَالَ سَلَٰمٞ قَوۡمٞ مُّنكَرُونَ

Улар Иброҳим алайҳиссаломнинг олдига кириб: "Салом", дедилар. Иброҳим алайҳиссалом уларнинг саломига алик олиб: "Салом", деди. Ичида эса: "Булар ким бўлди экан? Нотаниш одамлар-ку", деди.

節: 26

فَرَاغَ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِۦ فَجَآءَ بِعِجۡلٖ سَمِينٖ

Билдирмай оиласи олдига бориб, меҳмонларни одамлар деб ўйлаб, бир семиз бузоқни олиб келди.

節: 27

فَقَرَّبَهُۥٓ إِلَيۡهِمۡ قَالَ أَلَا تَأۡكُلُونَ

Бузоқни уларга яқин суриб, мулойимлик билан: "Таомдан олинглар", деди.

節: 28

فَأَوۡجَسَ مِنۡهُمۡ خِيفَةٗۖ قَالُواْ لَا تَخَفۡۖ وَبَشَّرُوهُ بِغُلَٰمٍ عَلِيمٖ

Улар таомдан емаганларидан кейин Иброҳим алайҳиссалом улардан хавфсирай бошлади. Меҳмонлар буни сезиб, уни хотиржам қилиш учун: "Қўрқма, биз Аллоҳ тарафидан юборилган элчилармиз", дедилар ва унга яқинда бир билимдон ўғил кўриши ҳақида хушхабар бердилар. Гап Исҳоқ алайҳиссаломнинг туғилиши ҳақида бораётганди.

節: 29

فَأَقۡبَلَتِ ٱمۡرَأَتُهُۥ فِي صَرَّةٖ فَصَكَّتۡ وَجۡهَهَا وَقَالَتۡ عَجُوزٌ عَقِيمٞ

Хотини бу хушхабарни эшитгач, хурсандлигидан қичқирганча келди-да, ўзининг юзига шапатилаб, таажжуб билан: "Кампир бўлса ҳам, устига устак туғмас бўлса ҳам туғаверадими?", деди.

節: 30

قَالُواْ كَذَٰلِكِ قَالَ رَبُّكِۖ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡحَكِيمُ ٱلۡعَلِيمُ

Фаришталар унга дедилар: "Бу гапни Парвардигоринг айтди. У айтган гап албатта бўлади. Ҳеч ким уни қайтара олмайди. У ҳар бир яратишини, тақдирини бир ҳикмат билан қиладиган, халқи учун нима яхши бўлишини биладиган Зотдир.

本諸節の功徳:

• إحسان العمل وإخلاصه لله سبب لدخول الجنة.

Амални холис Аллоҳ учун пухта бажариш жаннатга олиб боради.

• فضل قيام الليل وأنه من أفضل القربات.

Тунда ибодат қилиш Аллоҳга яқин бўлишнинг энг афзал йўли.

• من آداب الضيافة: رد التحية بأحسن منها، وتحضير المائدة خفية، والاستعداد للضيوف قبل نزولهم، وعدم استثناء شيء من المائدة، والإشراف على تحضيرها، والإسراع بها، وتقريبها للضيوف، وخطابهم برفق.

Меҳмондўстлик одоблари: Энг гўзал тарзда салом бериш, дастурхонга таомни меҳмонларга билдирмасдан олиб келиш, меҳмонлар келишидан олдин тайёргарлик кўриш, дарстурхондаги бирон нарсани истисно қилмаслик, дартурхон тайёрлашга кўз-қулоқ бўлиб туриш ва бу ишни тез бажариш, таомни меҳмонларга яқин жойга қўйиш, уларга мулойим гапириш.

節: 31

۞ قَالَ فَمَا خَطۡبُكُمۡ أَيُّهَا ٱلۡمُرۡسَلُونَ

Иброҳим алайҳиссалом фаришталарга деди: "Нима мақсадда келдинглар?"

節: 32

قَالُوٓاْ إِنَّآ أُرۡسِلۡنَآ إِلَىٰ قَوۡمٖ مُّجۡرِمِينَ

Фаришталар шундай жавоб бердилар: "Аллоҳ бизни манфур гуноҳларни қилаётган жиноятчи қавмга юборди".

節: 33

لِنُرۡسِلَ عَلَيۡهِمۡ حِجَارَةٗ مِّن طِينٖ

Уларнинг устига лойдан бўлган сопол тошни ёғдиришимиз учун.

節: 34

مُّسَوَّمَةً عِندَ رَبِّكَ لِلۡمُسۡرِفِينَ

Эй Иброҳим, ҳар бир тош Парвардигоринг даргоҳида белгилаб қўйилган. У куфру маъсиятларга ботиб, Аллоҳ белгилаб қўйган ҳадлардан ошган кимсалар устига ёғдирилади.

節: 35

فَأَخۡرَجۡنَا مَن كَانَ فِيهَا مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Жиноятчиларга отиладиган тошлар тегиб кетмаслиги учун Лут қавми яшайдиган қишоқдан мўминларни чиқариб юбордик.

節: 36

فَمَا وَجَدۡنَا فِيهَا غَيۡرَ بَيۡتٖ مِّنَ ٱلۡمُسۡلِمِينَ

У қишлоқда бир хонадондан бошқа мусулмонларни топмадик. У Лут алайҳиссаломнинг хонадони эди.

節: 37

وَتَرَكۡنَا فِيهَآ ءَايَةٗ لِّلَّذِينَ يَخَافُونَ ٱلۡعَذَابَ ٱلۡأَلِيمَ

Лут қавмининг қишлоғида бир азоб келиб кетганини англатувчи изларни белги қилиб қолдирдик. Токи аламли азобдан қўрқадиган зотлар ундан ибрат олсинлар-да, жиноятчилар қилган манфур гуноҳларни қилмасинлар.

節: 38

وَفِي مُوسَىٰٓ إِذۡ أَرۡسَلۡنَٰهُ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ بِسُلۡطَٰنٖ مُّبِينٖ

Аламли азобдан қўрқадиганлар учун Мусо ҳақидаги қиссада ҳам ибрат бор. Ўшанда уни Фиръавнга очиқ ҳужжатлар билан юборган эдик.

節: 39

فَتَوَلَّىٰ بِرُكۡنِهِۦ وَقَالَ سَٰحِرٌ أَوۡ مَجۡنُونٞ

Фиръавн ўзининг куч-қудрати ва лашкарига ишониб, ҳақдан юз ўгирди. Мусо алайҳиссалом ҳақида эса: "У одамларни сеҳрлайдиган сеҳргар ёки ақлини ишлатмасдан гапираверадиган телба", деди.

節: 40

فَأَخَذۡنَٰهُ وَجُنُودَهُۥ فَنَبَذۡنَٰهُمۡ فِي ٱلۡيَمِّ وَهُوَ مُلِيمٞ

Унинг ўзини ҳам, лашкарини ҳам тутиб, денгизга отдик. Ҳаммалари чўкиб ўлдилар. Фиръавн ҳақни ноҳаққа чиқаргани ва ўзини худо деб даъво қилгани билан маломатга лойиқдир.

節: 41

وَفِي عَادٍ إِذۡ أَرۡسَلۡنَا عَلَيۡهِمُ ٱلرِّيحَ ٱلۡعَقِيمَ

Ҳуд қавми Од қабиласида ҳам аламли азобдан қўрқадиганлар учун ибрат бор. Ўшанда уларга ёмғири ҳам бўлмаган, дарахтни ҳам урчитмайдиган, бирон баракаси ҳам йўқ бўронни юборгандик.

節: 42

مَا تَذَرُ مِن شَيۡءٍ أَتَتۡ عَلَيۡهِ إِلَّا جَعَلَتۡهُ كَٱلرَّمِيمِ

Қайси бир жоннинг ёки молнинг устига келса, уни вайрон этиб, чириб кетган суяклардек қилиб юборарди.

節: 43

وَفِي ثَمُودَ إِذۡ قِيلَ لَهُمۡ تَمَتَّعُواْ حَتَّىٰ حِينٖ

Солиҳ алайҳиссаломнинг қавми Самуд қабиласида ҳам аламли азобдан қўрқадиганлар учун ибрат бор. Ўшанда уларга: "Ажалларингиз етгунига қадар ҳаётинглардан фойдаланиб тураверинглар", дейилганди.

節: 44

فَعَتَوۡاْ عَنۡ أَمۡرِ رَبِّهِمۡ فَأَخَذَتۡهُمُ ٱلصَّٰعِقَةُ وَهُمۡ يَنظُرُونَ

Парвардигорларининг амрига бўйсуниш, иймон келтириш ва итоат этишдан ўзларини катта олдилар, такаббурлик қилдилар. Натижада уларни кутиб турган пайтларида азоб қичқириғи тутди. Улар азоб келишидан уч кун олдин огоҳлантирилган эдилар.

節: 45

فَمَا ٱسۡتَطَٰعُواْ مِن قِيَامٖ وَمَا كَانُواْ مُنتَصِرِينَ

Бошларига тушган азобни даф қила олмай қолдилар. Даф қилишга мадорлари қолмади.

節: 46

وَقَوۡمَ نُوحٖ مِّن قَبۡلُۖ إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَوۡمٗا فَٰسِقِينَ

Биз бундан олдин Нуҳ қавмини ҳам ғарқ айлаганмиз. Улар Аллоҳга итоатсизлик қилиб, жазоланишга, азобланишга лойиқ бўлиб қолгандилар.

節: 47

وَٱلسَّمَآءَ بَنَيۡنَٰهَا بِأَيۡيْدٖ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ

Самони Ўз қудратимиз билан бино қилдик, мустаҳкамладик. Дарҳақиқат, Биз унинг атрофини кенгайтиргувчилармиз.

節: 48

وَٱلۡأَرۡضَ فَرَشۡنَٰهَا فَنِعۡمَ ٱلۡمَٰهِدُونَ

Ерни эса яшайдиганлар учун тўшаб қўйдик. Биз нақадар яхши жой ҳозирлаб бергувчилармиз.

節: 49

وَمِن كُلِّ شَيۡءٍ خَلَقۡنَا زَوۡجَيۡنِ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ

Ҳар бир нарсани жуфт-жуфт қилиб яратдик. Эркак ва аёл, само ва замин, қуруқлик ва денгиз каби. Шоядки, улардан ибрат олиб, Аллоҳнинг бирлиги ва қудратини ҳис этсангизлар.

節: 50

فَفِرُّوٓاْ إِلَى ٱللَّهِۖ إِنِّي لَكُم مِّنۡهُ نَذِيرٞ مُّبِينٞ

Бас, Аллоҳга итоат қилиш ва гуноҳни тарк этиш билан У Зотнинг азобидан савобига қочинглар, чопинглар. Эй одамлар, албатта мен сизларни Аллоҳнинг азобидан аниқ-тиниқ қилиб огоҳлантирувчиман.

節: 51

وَلَا تَجۡعَلُواْ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَۖ إِنِّي لَكُم مِّنۡهُ نَذِيرٞ مُّبِينٞ

Аллоҳ билан бирга бошқа худони ҳам қилиб олиб, унга ҳам ибодат қилманглар. Мен сизларни У Зотнинг азобидан аниқ-тиниқ қилиб огоҳлантирувчиман.

本諸節の功徳:

• الإيمان أعلى درجة من الإسلام.

Иймоннинг даражаси Исломнинг даражасидан ҳам юксакроқ.

• إهلاك الله للأمم المكذبة درس للناس جميعًا.

Алллоҳ таолонинг ҳақни ноҳаққа чиқарганларни ҳалок этиши ҳамма одамлар учун бир сабоқдир.

• الخوف من الله يقتضي الفرار إليه سبحانه بالعمل الصالح، وليس الفرار منه.

Аллоҳдан қўрқиш У Зотдан қочишни эмас, яхши амаллар ила У Зот сари қочишни, чопишни тақозо этади.

節: 52

كَذَٰلِكَ مَآ أَتَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِم مِّن رَّسُولٍ إِلَّا قَالُواْ سَاحِرٌ أَوۡ مَجۡنُونٌ

Макка аҳли ҳақни ноҳаққа чиқарганидек, олдинги умматларга ҳам Аллоҳ тарафидан бирон бир пайғамбар келса, уни сеҳргар ёки мажнун дедилар.

節: 53

أَتَوَاصَوۡاْ بِهِۦۚ بَلۡ هُمۡ قَوۡمٞ طَاغُونَ

Олдинги кофирлар кейингиларига пайғамбарларни ёлғончига чиқаришни васият қилиб кетганларми?! Йўқ. Балки ҳаммалари ҳаддан ошган қавмдир.

節: 54

فَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ فَمَآ أَنتَ بِمَلُومٖ

Эй Пайғамбар, анави ҳақни ноҳаққа чиқарувчилардан юз ўгираверинг. Энди сиз айбдор эмассиз, маломат қилинмайсиз. Чунки сиз рисолатни етказиб, ўз бурчингизни бажариб бўлдингиз.

節: 55

وَذَكِّرۡ فَإِنَّ ٱلذِّكۡرَىٰ تَنفَعُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Улардан юз ўгиришингиз сизни насиҳат қилишдан, эслатишдан тўхтатиб қўймасин. Боягидек насиҳат қилаверинг, эслатаверинг. Зеро, насиҳат Аллоҳга иймон келтирганларга фойда қилади.

節: 56

وَمَا خَلَقۡتُ ٱلۡجِنَّ وَٱلۡإِنسَ إِلَّا لِيَعۡبُدُونِ

Инсу жинни ширк келтиришлари учун эмас, ёлғиз Менгагина ибодат қилишлари учун яратдим.

節: 57

مَآ أُرِيدُ مِنۡهُم مِّن رِّزۡقٖ وَمَآ أُرِيدُ أَن يُطۡعِمُونِ

Улардан бирон ризқ истамайман. Улар мени озуқалантиришларини ҳам хоҳламайман.

節: 58

إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلرَّزَّاقُ ذُو ٱلۡقُوَّةِ ٱلۡمَتِينُ

Аллоҳнинг Ўзи бандаларига Раззоқдир. Ҳамма Унинг ризқига муҳтож. У куч-қувват эгаси, Қудратлидирки, ҳеч ким Ундан ғолиб бўла олмас. Ҳамма инсу жин Унинг қудратига бўйсунади.

節: 59

فَإِنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُواْ ذَنُوبٗا مِّثۡلَ ذَنُوبِ أَصۡحَٰبِهِمۡ فَلَا يَسۡتَعۡجِلُونِ

Эй Пайғамбар, сизни ёлғончига чиқариш билан ўз жонига жабр қилган золимларнинг азобдан олдинги ўтган дўстларининг насибаларича насибалари бор. Азоб келишининг тайин қилинган муддати бор. Ўша муддат келгунига қадар Мени шошилтирмасинлар.

節: 60

فَوَيۡلٞ لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ مِن يَوۡمِهِمُ ٱلَّذِي يُوعَدُونَ

Аллоҳга куфр келтириб, пайғамбарини ёлғончига чиқарганларга азоб келиши ваъда қилинган Қиёмат кунида ҳалокат бўлгай!

本諸節の功徳:

• الكفر ملة واحدة وإن اختلفت وسائله وتنوع أهله ومكانه وزمانه.

Куфр битта миллатдир. Унинг воситалари, аҳолиси, ўрни ва вақти ҳар хил бўлса-да, моҳиятан бирдир.

• شهادة الله لرسوله صلى الله عليه وسلم بتبليغ الرسالة.

Пайғамбар алайҳиссаломнинг рисолатни етказганига Аллоҳнинг Ўзи гувоҳлик беради.

• الحكمة من خلق الجن والإنس تحقيق عبادة الله بكل مظاهرها.

Инсу жиннинг яратилишидаги ҳикмат ҳамма кўринишларда ёлғиз Аллоҳгагина бандалик қилишни амалга оширмоқдир.

• سوف تتغير أحوال الكون يوم القيامة.

Яқинда, Қиёмат куни бўлганда коинот аҳволи ўзгариб кетади.