وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - الترجمة الفولانية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
Simoore faatir
لە مەبەستەکانی سورەتەکە:
بيان فقر العباد المطلق إلى فاطر السماوات والأرض، وكمال غناه عنهم.
ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ فَاطِرِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ جَاعِلِ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ رُسُلًا أُوْلِيٓ أَجۡنِحَةٖ مَّثۡنَىٰ وَثُلَٰثَ وَرُبَٰعَۚ يَزِيدُ فِي ٱلۡخَلۡقِ مَا يَشَآءُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Yettoore woodanii Alla, taguɗo kammuuli ɗin e leydi ndin, no ɗi anndiranooka, waɗuɗo e Malaa'ika'en nulaaɓe siinooɓe yamaruyeeji Makko: hino e maɓɓe yottinooɓe wahayu on e Annabaaɓe ɓen, O semmbiniri ɓe nden hoolaare nde O halfini ɓe tottugol, woɗɓe ɓen ko marɓe gabitanji ɗiɗi e ɗi tati e ɗi nayi, hiɓe wiirira ɗi hunnugol ko Alla yamiri ɓe. Kanko Alla, himo ɓeyda ko O muuyi e tagu Makko ngun, immorde e tergal maa ŋari maa hito, tawde pellet, Alla ko hattanɗo kala huunde, huunde ronkintaa Mo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مَّا يَفۡتَحِ ٱللَّهُ لِلنَّاسِ مِن رَّحۡمَةٖ فَلَا مُمۡسِكَ لَهَاۖ وَمَا يُمۡسِكۡ فَلَا مُرۡسِلَ لَهُۥ مِنۢ بَعۡدِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
Tabitii soktirgal kala huunde, ko juuɗe Alla woni: Kala ko Alla udditani yimɓe ɓen, immorde e arsike e peewal e malal, haray alaa haɗoowo ɗum; kala kadi ko O jogitii e ɗum, hay gooto hattanaa accitugol ɓaawo O jogitaade. Ko Kanko woni Fooluɗo Mo gooto foolataa, Ñeeñuɗo e tagu Mun, e kattal Mun e toppitagol Mun.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡۚ هَلۡ مِنۡ خَٰلِقٍ غَيۡرُ ٱللَّهِ يَرۡزُقُكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِۚ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ فَأَنَّىٰ تُؤۡفَكُونَ
Ko onon yo yimɓe! Annditiree ɓerɗe mon e ɗemɗe mon, neema Alla on e dow mooɗon, annditiron tere mon ɗen golle. E nee, haraa no woodi ko woori Alla, tagoowo arsikiroowo on ka kammu, jippingol toɓo, e ka leydi, fuɗingol dimɗe e remuruuji? Reweteeɗo e goonga alaa si wanaa Kanko! E ko honno yiilirteɗon e kaa goonga, haa fefindoɗon fenaande, aaƴoɗon wonnde kafidiiɓe no woodani Alla, tawde non O tagii on O arsikii on?
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• محل نفع الإيمان في الدنيا؛ لأنها هي دار العمل.
وَإِن يُكَذِّبُوكَ فَقَدۡ كُذِّبَتۡ رُسُلٞ مِّن قَبۡلِكَۚ وَإِلَى ٱللَّهِ تُرۡجَعُ ٱلۡأُمُورُ
Si yimɓe maa ɓen fennii ma an Nulaaɗo, muñño, tawde wanaa an yimɓe mun adii fennude. Mofte adinooɓe ɓen kadi fenniino Nulaaɓe mun,wano ‘Aadi'en, Samuuda'en e yimɓe Luutu ɓen. Ko faade e Alla tun, woni ruttorde fiyakuuji ɗin fow. O bonna fii bonnooɓe ɓen, O walla Nulaaɓe gomɗimɓe Mo ɓen.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞۖ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُم بِٱللَّهِ ٱلۡغَرُورُ
Ko onon yo yimɓe! Anndee pellet, ko Alla fodi on kon e ummital e njoɓdi Ñalnde Dargal, ko goonga mo sikke alaa e mu'un. Haray non, wata dakamme nguurndam aduna e tuuyooji mun hodu on e hebiloranagol golle moƴƴe, fii nden ñalaande. Wata seytaane hodir on cuɗinangol on meere nden e hettanagol aduna on tun.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ لَكُمۡ عَدُوّٞ فَٱتَّخِذُوهُ عَدُوًّاۚ إِنَّمَا يَدۡعُواْ حِزۡبَهُۥ لِيَكُونُواْ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلسَّعِيرِ
Pellet, seytaane ko gaño duumiiɗo ngaynu wonani on. Jogitoree mon gaño mon haɓeteeɗo. Anndee ko o noddirta yedduɓe Alla jokki mo ɓen, ko fii no ɓe waɗtinira naatufol e Yiite dulɓoowe ngen Ñalnde Darngal.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَهُمۡ عَذَابٞ شَدِيدٞۖ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُم مَّغۡفِرَةٞ وَأَجۡرٞ كَبِيرٌ
Hino woodani ɓen yeddirɓe jokkugol seytaane, lepte saɗtuɗe. Ɓeya gomɗimɓe Alla ɓe golli golle moƴƴe, hino woodani ɓe haforaneede junuubi ka Alla, e njoɓdi mawnundi, woni Aljanna.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَفَمَن زُيِّنَ لَهُۥ سُوٓءُ عَمَلِهِۦ فَرَءَاهُ حَسَنٗاۖ فَإِنَّ ٱللَّهَ يُضِلُّ مَن يَشَآءُ وَيَهۡدِي مَن يَشَآءُۖ فَلَا تَذۡهَبۡ نَفۡسُكَ عَلَيۡهِمۡ حَسَرَٰتٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمُۢ بِمَا يَصۡنَعُونَ
Kala mo seytaane cuɗinani golle mun bonɗe, o felliti wonnde ko ko moƴƴi, on wa'aa wa mo Alla cuɗinani goonga, o fiɓi ɗum goonga. Tawde pellet, Alla no majjina on Mo O muuyi, O fewna Mo O muuyi. Alaa karhoowo Mo e ɗum. An Nulaaɗo, wata a tampinir hoore maa, sunagol fii majjere maɓɓe. Pellet, Alla ko Annduɗo ko ɓe huuwata kon. Hunnde suuɗaaki Mo e kuuɗe maɓɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱللَّهُ ٱلَّذِيٓ أَرۡسَلَ ٱلرِّيَٰحَ فَتُثِيرُ سَحَابٗا فَسُقۡنَٰهُ إِلَىٰ بَلَدٖ مَّيِّتٖ فَأَحۡيَيۡنَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَاۚ كَذَٰلِكَ ٱلنُّشُورُ
Ko Alla woni imminɗo keneeli ɗin, ɗi sogga duule. Men yarnira ɗen duule ɗon, leydi yoorundi, ndi alaa puɗi. Men wuurnitira leydi ndin, ɗin puɗi ɗi Men fuɗini e mayri. Haray ko wano Men wuurnitiri ndii leydi non, Men immintiniroyta maayɓe ɓen Ñalnde Darngal.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مَن كَانَ يُرِيدُ ٱلۡعِزَّةَ فَلِلَّهِ ٱلۡعِزَّةُ جَمِيعًاۚ إِلَيۡهِ يَصۡعَدُ ٱلۡكَلِمُ ٱلطَّيِّبُ وَٱلۡعَمَلُ ٱلصَّٰلِحُ يَرۡفَعُهُۥۚ وَٱلَّذِينَ يَمۡكُرُونَ ٱلسَّيِّـَٔاتِ لَهُمۡ عَذَابٞ شَدِيدٞۖ وَمَكۡرُ أُوْلَٰٓئِكَ هُوَ يَبُورُ
Kala tawɗo ko teddungal aduna maa laakara on faalaa, yo o ɗaɓɓir ngal Alla; tawde ko Alla tun jogitii ngal e ɗin ɗiɗi: ko ka Makko jantoore laaɓu- nde nden ƴawata, golle moƴƴe ɗen ƴawna ɗe haa e Makko. Ɓen non fewjooɓe boneeji, wano etagol wargol Nulaaɗo on (yo o his), hino woodani ɓe lepte saɗtuɗe. Pewje ɓen ɗen, ko ɗe fii mun bonata, ɗe duncantaa ɓe faale.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱللَّهُ خَلَقَكُم مِّن تُرَابٖ ثُمَّ مِن نُّطۡفَةٖ ثُمَّ جَعَلَكُمۡ أَزۡوَٰجٗاۚ وَمَا تَحۡمِلُ مِنۡ أُنثَىٰ وَلَا تَضَعُ إِلَّا بِعِلۡمِهِۦۚ وَمَا يُعَمَّرُ مِن مُّعَمَّرٖ وَلَا يُنقَصُ مِنۡ عُمُرِهِۦٓ إِلَّا فِي كِتَٰبٍۚ إِنَّ ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرٞ
Ko Alla woni taguɗo ben mon Aadama e mbullaari, refti O tagiri on e toɓɓere maniiyu, refti O waɗi on worɓe e rewɓe, resindirooɓe. Deyel saawataa e teege mun, ngel lelnataa ko heɓi kon, si wanaa e anndal Makko. Hunnde suuɗaaki Mo e ɗum. Ɓeydetaake e nguurndam goɗɗo e tagu Makko, maa ɗuytee e majjam, si wanaa ɗum fow no winndaa ka alluwal reenaangal. Pellet, ko jantaa koo, ko ko newanii Alla.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• تسلية الرسول صلى الله عليه وسلم بذكر أخبار الرسل مع أقوامهم.
وَمَا يَسۡتَوِي ٱلۡبَحۡرَانِ هَٰذَا عَذۡبٞ فُرَاتٞ سَآئِغٞ شَرَابُهُۥ وَهَٰذَا مِلۡحٌ أُجَاجٞۖ وَمِن كُلّٖ تَأۡكُلُونَ لَحۡمٗا طَرِيّٗا وَتَسۡتَخۡرِجُونَ حِلۡيَةٗ تَلۡبَسُونَهَاۖ وَتَرَى ٱلۡفُلۡكَ فِيهِ مَوَاخِرَ لِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
Maaje ɗen ɗiɗi fotataa: gooto ngon, ko welngo ndiyam mun, newiingo yarde, sabu welgo ɗam, ɗiɗmo ngon, ko ndiyam lamɗam, haaɗuɗam, ɗam welaa yarde. Hiɗon ñaama e kala majje ɗiɗi, teewu keccu, woni liƴƴi, hiɗon yaltina kadi e majjam, kaŋŋe e kaalise, ko wattoɗon cuɗinoron. An ndaaroowo on, hiɗa yi'a laaɗe ɗen no awja doga, yaha rata, fii no ɗaɓɓiron arsike e ɓural Alla. Belajoo, on yettay Alla e ko O neemini on e mun kon fow.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يُولِجُ ٱلَّيۡلَ فِي ٱلنَّهَارِ وَيُولِجُ ٱلنَّهَارَ فِي ٱلَّيۡلِ وَسَخَّرَ ٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَۖ كُلّٞ يَجۡرِي لِأَجَلٖ مُّسَمّٗىۚ ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُ رَبُّكُمۡ لَهُ ٱلۡمُلۡكُۚ وَٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِهِۦ مَا يَمۡلِكُونَ مِن قِطۡمِيرٍ
Alla no naada jemma on e nder ñalorma on, o ɓeydora juutugol, O naada ñalorma on kadi e nder jemma on, o ɓeydora juutugol. O elti kadi naange ngen e lewru ndun. Kala ɗin ɗiɗi no doga haa e lajal ngal Alla tun anndi fii mun, ngal woni Ñalnde Darangal. On waɗoowo ɗum fow, ko On woni Alla, Joomi mon: Ko Kanko tun Laamu woodani. Ɗiya sanamuuji ɗi rewoton gaanin Makko, ɗi jeytaa yeru gurel tamaroore. Ko honno rewirton ko woorin Mi?
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِن تَدۡعُوهُمۡ لَا يَسۡمَعُواْ دُعَآءَكُمۡ وَلَوۡ سَمِعُواْ مَا ٱسۡتَجَابُواْ لَكُمۡۖ وَيَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ يَكۡفُرُونَ بِشِرۡكِكُمۡۚ وَلَا يُنَبِّئُكَ مِثۡلُ خَبِيرٖ
Si on noddu reweteeɗi mon ɗin, ɗi nanataa noddaandu mon, tawde ɗi alaa wuuriraa nanugol; hay si ɗi nanoy on, ɗi waawoytaa jaabaade on. Ñalnde Darngal, ɗi yeddoyay sirku e rewugol mo ɗi ngol. Alaa habroowo mo an Nulaaɗo, wano Alla goongunɗo On.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ أَنتُمُ ٱلۡفُقَرَآءُ إِلَى ٱللَّهِۖ وَٱللَّهُ هُوَ ٱلۡغَنِيُّ ٱلۡحَمِيدُ
Ko onon yo yimɓe, ko onon woni hatonjimɓe e Alla ɓen, e kala huunde. Alla kan, ko Kano woni Galo Mo hatonjinaa e mon, Yettiniiɗo aduna e laakara, e ko jeyaaɓe Makko toownata fii Makko.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ بِعَزِيزٖ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٞ وِزۡرَ أُخۡرَىٰۚ وَإِن تَدۡعُ مُثۡقَلَةٌ إِلَىٰ حِمۡلِهَا لَا يُحۡمَلۡ مِنۡهُ شَيۡءٞ وَلَوۡ كَانَ ذَا قُرۡبَىٰٓۗ إِنَّمَا تُنذِرُ ٱلَّذِينَ يَخۡشَوۡنَ رَبَّهُم بِٱلۡغَيۡبِ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَۚ وَمَن تَزَكَّىٰ فَإِنَّمَا يَتَزَكَّىٰ لِنَفۡسِهِۦۚ وَإِلَى ٱللَّهِ ٱلۡمَصِيرُ
Wonkii bakkondiŋki woo ronndataa wonkii goo, bakkaatu mun. Kala e ko faggitii. Hay si teddiraaki junuubi kin, noddii ko ronnditanooki seeɗa, ki ronndantaake ɗum, hay si tawii hara noddaaɗo on ko ɓadondiraaɗo. Anndu ko jertinirtaa an Nulaaɗo, e lepte Alla ɗen, ko hulirooɓe Joomi mun ɓen ka wirnii, ɓe timminiri julde nden no haaniri; ko ɓen nafitorta waaju maa. Kala non laɓɓiniiɗo e geddi, o ɓoorii e sirku, haray ko hoore makko o laɓɓinanii; tawde ko kanko nafitorta ɗum, wanaa Alla, Yondiniiɗo e ɗoftaare On. Ko ka Alla woni ruttorde nden Ñalnde Darngal, fii hasbeede yoɓee.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• تسخير البحر، وتعاقب الليل والنهار، وتسخير الشمس والقمر: من نعم الله على الناس، لكن الناس تعتاد هذه النعم فتغفل عنها.
Eltugol maayo ngon, e waylondirgol jemma e ñalorma ngol, e etulgol naange ngen e lewru ndun, ko jeyaaɗi e ko Alla neeminiri yimɓe ɓen. Kono yimɓe ɓen haajitorayɗi, ɓe welsindoo e majji.
• سفه عقول المشركين حين يدعون أصنامًا لا تسمع ولا تعقل.
Aayeeje ɗen hino holli njofoyaagal(puuyndam) sirkooɓe ɓen, ka tawata hiɓe nodda sanamuuji ɗi nanataa ɗi haqqiltaa.
• الافتقار إلى الله صفة لازمة للبشر، والغنى صفة كمال لله.
وَمَا يَسۡتَوِي ٱلۡأَعۡمَىٰ وَٱلۡبَصِيرُ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا ٱلظُّلُمَٰتُ وَلَا ٱلنُّورُ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا ٱلظِّلُّ وَلَا ٱلۡحَرُورُ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا يَسۡتَوِي ٱلۡأَحۡيَآءُ وَلَا ٱلۡأَمۡوَٰتُۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُسۡمِعُ مَن يَشَآءُۖ وَمَآ أَنتَ بِمُسۡمِعٖ مَّن فِي ٱلۡقُبُورِ
Gomɗimɓe ɓen fotata e heeferɓe ɓen, wano kadi wuurɓe ɓen fotataa e maayuɓe ɓen. Pellet, Alla no nanina on Mo O muuyani peewal. Wanah an Nulaaɗo, woni naninoowo heeferɓe nannduɓe e wonɓe ka genaale ɓen.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنۡ أَنتَ إِلَّا نَذِيرٌ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّآ أَرۡسَلۡنَٰكَ بِٱلۡحَقِّ بَشِيرٗا وَنَذِيرٗاۚ وَإِن مِّنۡ أُمَّةٍ إِلَّا خَلَا فِيهَا نَذِيرٞ
Pellet, Men nulirii ma an Nulaaɗo, goonga ka sikke alaa e mu'un. Ko an wewlinoowo gomɗimɓe ɓen e ko Alla marani ɓe kon e mbarjaari mawndi, e jertiniroowo heeferɓe ɓen e ko Alla hebilani kon e lepte muusuɗe. Alaa e mofte yawtuɗe, si wanaa Nulaaɗo Alla feƴƴiini e maɓɓe, himo jertina ɓe e lepte Alla.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِن يُكَذِّبُوكَ فَقَدۡ كَذَّبَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ جَآءَتۡهُمۡ رُسُلُهُم بِٱلۡبَيِّنَٰتِ وَبِٱلزُّبُرِ وَبِٱلۡكِتَٰبِ ٱلۡمُنِيرِ
Si yimɓe maa ɓen fennii ma an Nulaaɗo, muñño, annditaa wanaa an adaa fenneede e Nulaaɓe ɓen. Hari adinooɓe ɓen fenniino Nulaaɓe mun, wano Aadi'en e Samuuda'en e yimɓe Luutu ɓen. Nulaaɓe maɓɓe ɓen addani ɓe immorde ka Alla, hujjaaji ɓannguɗi, tinndinɗi goongugol maɓɓe, ɓe ardani ɓe e Ɗeri, e Deftere ndayginoore, wonannde waajitorɓe taskitii.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَخۡرَجۡنَا بِهِۦ ثَمَرَٰتٖ مُّخۡتَلِفًا أَلۡوَٰنُهَاۚ وَمِنَ ٱلۡجِبَالِ جُدَدُۢ بِيضٞ وَحُمۡرٞ مُّخۡتَلِفٌ أَلۡوَٰنُهَا وَغَرَابِيبُ سُودٞ
E a tinaali, an Nulaaɗo, wonnde Alla jippinirii ndiyam ka kammu? Men fuɗinira ɗam dimɗe seertuɗe nooneeji (boɗe, haako, nete, ekn...), ɓaawo nde Men yarniri ɗam leɗɗe majje ɗen. Hino ka pelle, ɗate daneeje e boɗeeje, e ɗate goo, ɗe pete ɓaleeje.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمِنَ ٱلنَّاسِ وَٱلدَّوَآبِّ وَٱلۡأَنۡعَٰمِ مُخۡتَلِفٌ أَلۡوَٰنُهُۥ كَذَٰلِكَۗ إِنَّمَا يَخۡشَى ٱللَّهَ مِنۡ عِبَادِهِ ٱلۡعُلَمَٰٓؤُاْۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ
Hino e yimɓe ɓen, e daabeeji ɗin, e neemoraaɗi ɗin (gelooɗi, na'i, e dammi), ɗi nooneeji mun kadi seerti. Anndee ko mawninta fii Alla, o hula Mo, ko annduɓe Mo ɓen; tawde ɓe anndii sifaaji e sari'aaji e hujjaajji ɓannginɗi kattal Makko. Pellet, Alla ko Fooluɗo Mo fooletake, Haforanoowo kala tuubuɗo e jeyaaɓe Makko ɓen.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَتۡلُونَ كِتَٰبَ ٱللَّهِ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ سِرّٗا وَعَلَانِيَةٗ يَرۡجُونَ تِجَٰرَةٗ لَّن تَبُورَ
Ɓen janngooɓe deftere Alla nde Men jippini e Nulaaɗo Amen on, ɓe anndinoo ko woni e mayre, ɓe ñiiɓi e julde, ɓe nafqii ko Men arsiki ɓe kon, yaltingol asakal ekw, hara ko gunndoo e kene, ɓen no jortori ɗen gollɗ maɓɓe ɗon ka Alla, njulaaku ngu sontataa.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱلَّذِيٓ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ هُوَ ٱلۡحَقُّ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهِۗ إِنَّ ٱللَّهَ بِعِبَادِهِۦ لَخَبِيرُۢ بَصِيرٞ
Kon ko Men wahayini e maaɗa an Nulaaɗo, immorde e Deftere nden, ko ɗum woni goonga mo sikke alaa e mu'un, ko ko Alla jippini, hawrondirnde e Defte adinooɗe ɗen. Pellet, Alla ko Humpitiiɗo Rentuɗo jeyaaɓe Makko ɓen. Himo wahayina e Nulaaɗo kala mofte, kon ko ɓe hatonjinta e jamaanu maɓɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ثُمَّ أَوۡرَثۡنَا ٱلۡكِتَٰبَ ٱلَّذِينَ ٱصۡطَفَيۡنَا مِنۡ عِبَادِنَاۖ فَمِنۡهُمۡ ظَالِمٞ لِّنَفۡسِهِۦ وَمِنۡهُم مُّقۡتَصِدٞ وَمِنۡهُمۡ سَابِقُۢ بِٱلۡخَيۡرَٰتِ بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ ذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَضۡلُ ٱلۡكَبِيرُ
Refti Men okki Alqur'aanaare nden, mofte Muhammadu ɓen ɓe Men suɓii e mofte ɗen. Hino e maɓɓe tooñirɓe ko'e-mun faggitagol harmuɗi e selugol waɗɗiiɗi ɗin, hino e maɓɓe hakindinɗo e waɗugol waɗɗiiɗi ɗin e accugol harmuɗi ɗin, hino e maɓɓe kadi adondirooɓe e moƴƴereeji ɗin, duŋayee Alla; ɓe waɗa waɗɗiiɗi ɗin, ɓe tertoo harmuɗi e añaaɗi ɗin. Ko jantaa koo, ko ɗum woni ɓural mawnungal, ngal sugu mun alaa e ɓural.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالُواْ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِيٓ أَذۡهَبَ عَنَّا ٱلۡحَزَنَۖ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٞ شَكُورٌ
Si ɓe naatii ka Aljanna, ɓe wi'a: Yettoore woodanii Alla, On ittiranɗo en suno, sabu ko hulirnoɗen Mo naatugol Yiite kon. Pellet, Joomi men, ko Haforanoowo kala tuubuɗo e jeyaaɓe Makko ɓen, Warjotooɗo ɓe e ɗoftaare maɓɓe nden.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَهُمۡ نَارُ جَهَنَّمَ لَا يُقۡضَىٰ عَلَيۡهِمۡ فَيَمُوتُواْ وَلَا يُخَفَّفُ عَنۡهُم مِّنۡ عَذَابِهَاۚ كَذَٰلِكَ نَجۡزِي كُلَّ كَفُورٖ
Yedduɓe Alla ɓen kan, ko Yiite Jahannama woodani ɓen ton. Maayde ñaawetaake e maɓɓe, sakko ɓe maaya, ɓe foftoo e lepte, ɓe hoynantaake kadi lepte Jannama ɗen. Ko sugu ndii njoɓdi, woni ko Men yoɓiroyta kala dullanɗo neemaaji Joomi mun ɗin, Ñalnde Darngal.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهُمۡ يَصۡطَرِخُونَ فِيهَا رَبَّنَآ أَخۡرِجۡنَا نَعۡمَلۡ صَٰلِحًا غَيۡرَ ٱلَّذِي كُنَّا نَعۡمَلُۚ أَوَلَمۡ نُعَمِّرۡكُم مَّا يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَن تَذَكَّرَ وَجَآءَكُمُ ٱلنَّذِيرُۖ فَذُوقُواْ فَمَا لِلظَّٰلِمِينَ مِن نَّصِيرٍ
Hara hiɓe ooloo(luuka ton nodda faaboo, ɓe wi'a: Joomi amen, yaltini men e Yiite ngen, men golla moƴƴere, seedunde e ko men huuwaynoo kon aduna, fii no men heɓira welayee Maa, men daɗa lepte Maa. Alla jaaboo ɓe: E Men wuurniraano on nguurndam, ɗam faalanooɗo waajitaade waajitoraynoo, o tuubana Alla, o golla ko moƴƴi? Nulaaɗo jertinoowo on e lepte Alla ɗen kadi ari e mon? Nganto alanaa on ɓaawo ɗum. Awa meeɗee kisan, sabu ballo alanaa tooñirɓe ko'e-mun ɓen geddi e keeferaaku.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• فضل أمة محمد صلى الله عليه وسلم على سائر الأمم.
• تفاوت إيمان المؤمنين يعني تفاوت منزلتهم في الدنيا والآخرة.
• الوقت أمانة يجب حفظها، فمن ضيعها ندم حين لا ينفع الندم.
هُوَ ٱلَّذِي جَعَلَكُمۡ خَلَٰٓئِفَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ فَمَن كَفَرَ فَعَلَيۡهِ كُفۡرُهُۥۖ وَلَا يَزِيدُ ٱلۡكَٰفِرِينَ كُفۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ إِلَّا مَقۡتٗاۖ وَلَا يَزِيدُ ٱلۡكَٰفِرِينَ كُفۡرُهُمۡ إِلَّا خَسَارٗا
Ko Kanko waɗi on, onon ɓee yimɓe, lontondirooɓe ka leydi, fii yo O ndaarndo golle mon. Kala yedduɗo Alla e ko Nulaaɓe ɓen addi kon, haray bakkaatu e lepte mun, ko e makko yantata. Yeddugol mo, lorrataa Joomi makko. Yeddugol heeferɓe ɓen, ɓeydataa ɓe ka Joomi maɓɓe, si wanaa tikkere mawnde. Ko wano non yeddugol maɓɓe ngol, woniri ɓeydataa ɓe si wanaa hayrere, tawde ɓe pertataana ko Alla marannoo ɓe kon ka Aljanna, si ɓe gomɗinno.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ شُرَكَآءَكُمُ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَرُونِي مَاذَا خَلَقُواْ مِنَ ٱلۡأَرۡضِ أَمۡ لَهُمۡ شِرۡكٞ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ أَمۡ ءَاتَيۡنَٰهُمۡ كِتَٰبٗا فَهُمۡ عَلَىٰ بَيِّنَتٖ مِّنۡهُۚ بَلۡ إِن يَعِدُ ٱلظَّٰلِمُونَ بَعۡضُهُم بَعۡضًا إِلَّا غُرُورًا
An Nulaaɗo, maakan ɓee sirkooɓe: Yeetee lam fii kafidiiɗi mon ɗi rewoton gaanin Alla ɗin, ko honɗum ɗi tagi ka leydi? Ko pelle ɗen? Kaa ko canɗi ɗin? Kaa ko ruugayɗi ɗin? Kaa hara ɗi hawtidu e Alla tagugol kammuuli ɗin? Kaa Men addan ɓe Deftere, nde hujja rewugol kafidiiɗi maɓɓe ɗin woni e mun? Huunde e ɗum woniraa non! Si ko woni, tooñooɓe ɓen alaa e fodirde ko'e maɓɓe e yoga maɓɓe, yeddugol ngol, si wanaa hodo.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ إِنَّ ٱللَّهَ يُمۡسِكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ أَن تَزُولَاۚ وَلَئِن زَالَتَآ إِنۡ أَمۡسَكَهُمَا مِنۡ أَحَدٖ مِّنۢ بَعۡدِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ كَانَ حَلِيمًا غَفُورٗا
Pellet, ko Alla jogitii kammuuli ɗin e leydi ndin, fii wata ɗi dirtu. Hay si ɗi dirtayno, alaano jogitotooɗo ɗi haɗaɗi dirtude, e ɓaawao Makko. O siforii wonnde Muññiiɗo Mo yaawnataa leptugol, Haforanoowo kala tuubuɗo e jeyaaɓe Makko ɓen.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَيۡمَٰنِهِمۡ لَئِن جَآءَهُمۡ نَذِيرٞ لَّيَكُونُنَّ أَهۡدَىٰ مِنۡ إِحۡدَى ٱلۡأُمَمِۖ فَلَمَّا جَآءَهُمۡ نَذِيرٞ مَّا زَادَهُمۡ إِلَّا نُفُورًا
Ɓee heeferɓe fennooɓe woondiri Alla, woodnoore pellital, wonnde Nulaaɗo Alla arii e maɓɓe, no jertina ɓe e lepte Alla, ko pellet, ɓe wonay ɓurɓe feewude e goonga kan, diini alyahuuda e annasaara'en ekw. Kono nde Muhammadu (jom kisiyee) Nulanoo arnoo e maɓɓe, immorde e Joomi makko, himo rentina ɓe e lepte Alla, ɗumɓeydaa-noɓe si wanaa woɗɗitagol goonga kan, humondira e meere nden. Ɓe ronki hunnude ahadi maɓɓe ndin.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
ٱسۡتِكۡبَارٗا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَكۡرَ ٱلسَّيِّيِٕۚ وَلَا يَحِيقُ ٱلۡمَكۡرُ ٱلسَّيِّئُ إِلَّا بِأَهۡلِهِۦۚ فَهَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ ٱلۡأَوَّلِينَۚ فَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ ٱللَّهِ تَبۡدِيلٗاۖ وَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ ٱللَّهِ تَحۡوِيلًا
Nde woondoore maɓɓe, wanaa e annuyee moƴƴo, ko e mawnintinaare ka hoore leydi tun, e ɗaynugol yimɓe ɓen. Hara non, pewje bonɗe ɗen huuɓitataa, si wanaa jom-mun'en. Hara hiɓe sabbitii si wanaa laawol Alla ngol e adinooɓe ɓen, ngol woni halku-gol ɓe? A heɓantaa laawol Alla ngol e halkugol townitiiɓe ɓen, ngosttiigu, naɓtira e woɗɓe goo, wanaa waylirɗum kadi itta e maɓɓe.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَوَلَمۡ يَسِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَيَنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ وَكَانُوٓاْ أَشَدَّ مِنۡهُمۡ قُوَّةٗۚ وَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيُعۡجِزَهُۥ مِن شَيۡءٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَلَا فِي ٱلۡأَرۡضِۚ إِنَّهُۥ كَانَ عَلِيمٗا قَدِيرٗا
E ɓee fennooɓe Qurayshiyankooɓe yiilaaki ka leydi, ɓe taskoo ko honno battane adinooɓe ɓen wonirnoo? Ɓe annda ko battane bonɗe ɓe heɓunno, nde tawde Alla halkuno ɓe? E hoore le ɓen no ɓurnoo Qurayshi'en doole? Alla siforaali wonnde goɗɗum no laawoo Mo ka kammuuli maa ka leydi, tawde pellet, ko O Annduɗo kuuɗe ɓee fennooɓe, huunde e kuuɗe maɓɓe wirnanaaki Mo, kadi laawotaako Mo, Ko O Hattanɗo e halkugol ɓe, tuma kala O muuyi ɗum.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• الكفر سبب لمقت الله، وطريق للخسارة والشقاء.
• المشركون لا دليل لهم على شركهم من عقل ولا نقل.
وَلَوۡ يُؤَاخِذُ ٱللَّهُ ٱلنَّاسَ بِمَا كَسَبُواْ مَا تَرَكَ عَلَىٰ ظَهۡرِهَا مِن دَآبَّةٖ وَلَٰكِن يُؤَخِّرُهُمۡ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗىۖ فَإِذَا جَآءَ أَجَلُهُمۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِعِبَادِهِۦ بَصِيرَۢا
Si tawno Alla yaawnayno yagginirgol yimɓe ɓen, sabbo ko ɓe faggitii e geddi e bakkaatu O halkatno yimɓe leydi ndin fow nde wootere, hara ɓe heɓataano daabeeji e jawle. Kono O nennitanay ɓe haa e lajal happaanagl e anndala Makko, ngal woni Ñalande Darngal. Si ngal Ñallal hewtii, ko pellet, ɓe lamnditoyte, tawde pellet, Alla siforii Reenugol jeyaaɓe Makko ɓen, huunde suuɗaaki Mo e maɓɓe. O yoɓitoyay kala e golle mun, si ko moƴƴi o hetta, si ko boni wano non.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• العمل بالقرآن وخشية الله من أسباب دخول الجنة.
وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - الترجمة الفولانية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
الترجمة الفولانية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.