ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - الترجمة الفولانية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ


ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌ߬ߘߊ߬ߟߌ ߝߐߘߊ ߘߏ߫: ߘߌ߬ߛߊ߬ߕߌ߮ ߝߐߘߊ   ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫:

Simoore cuddiiɗo

ߝߐߘߊ ߟߊߢߌߣߌ߲ ߘߏ߫:
الأمر بالاجتهاد في دعوة المكذبين، وإنذارهم بالآخرة والقرآن.
Yamirde tiiɗnaade e nooddugol fennooɓe e jeertinirde ɓe Laakara e Quraana.

يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمُدَّثِّرُ
Ko an yo mojoriiɗo comci mun (woni Annabiijo Muhammadu yo o his).
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
قُمۡ فَأَنذِرۡ
Ɓaŋo renntinaa fii lepte Allah ɗen.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَرَبَّكَ فَكَبِّرۡ
Mawninaa fii Joomi maa.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَثِيَابَكَ فَطَهِّرۡ
Laɓɓinaa hoore maa e junuubi, laɓɓintinoɗaa e soɓe.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَٱلرُّجۡزَ فَٱهۡجُرۡ
Woɗɗito-ɗaa e rewugol sanamu.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَا تَمۡنُن تَسۡتَكۡثِرُ
Wata a okkiri fii Joomi maa ɓeydoraa ɗen golle maa ko ɓuri heewde.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلِرَبِّكَ فَٱصۡبِرۡ
Muññor fii Allah, e kala lorra ko heɓata maa.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَإِذَا نُقِرَ فِي ٱلنَّاقُورِ
Si wuttoyaama ɗiɗmun ka allaandu.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَذَٰلِكَ يَوۡمَئِذٖ يَوۡمٌ عَسِيرٌ
Haray ko nden woni ñalaande sattunde nden.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ غَيۡرُ يَسِيرٖ
E hoore ɓen yedduɓe Allah e Nulaaɗo Makko on, nde wanaa newiinde.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ذَرۡنِي وَمَنۡ خَلَقۡتُ وَحِيدٗا
An Nulaaɗo, accidam e mo Mi tagi on kañun tun, ka teege yumma makko, fewndo nde o alaano jawdi e ɓiɗɓe, on woni Waliid ibn al-Mughiirah.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَجَعَلۡتُ لَهُۥ مَالٗا مَّمۡدُودٗا
Mi yeɗi mo jawdi ɗuuɗundi.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَبَنِينَ شُهُودٗا
Mi waɗani mo ɓiɗɓe wonnduɓe e makko, tawdeteeɓe e makko tummbondire, ɓe seedataa e makko fii setagol, hakkee ko o ɗuuɗiraa jawdi.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَهَّدتُّ لَهُۥ تَمۡهِيدٗا
Mi yaññani mo nguurndam e arsike e ɓiɗɓe, yaññudee.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ثُمَّ يَطۡمَعُ أَنۡ أَزِيدَ
Refti e hoore keeferaaku makko ngun, himo tamƴinoo nde mi ɓeydanta mo e hoore ɗum.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
كَلَّآۖ إِنَّهُۥ كَانَ لِأٓيَٰتِنَا عَنِيدٗا
Wanaa no o sikkiri non ! Tawde o wonuno sanndalɗiiɗo e Aayeeje Amen jippinaaɗe e Nulaaɗo Amen on, o woni feenuɗo ɗe.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
سَأُرۡهِقُهُۥ صَعُودًا
Aaray nde Mi fawata mo lette sattuɗe, ɗe o hattanoytaa ronnditagol.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّهُۥ فَكَّرَ وَقَدَّرَ
O keefeero mbo neeminɗa ɗiin neemaali o miiliima ko o wiyata e Quraana ngam bonnude mbo, o hoddiri ɗuum e fittaandu makko.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• المشقة تجلب التيسير.
Satteende na adda newuya.

• وجوب الطهارة من الخَبَث الظاهر والباطن.
Waɗɗaade laaɓdee e soɓe ɓannguɗo e birniiɗo.

• الإنعام على الفاجر استدراج له وليس إكرامًا.
Neeminde saay saay ko hoomtude mbo wonah teddinde mbo.

فَقُتِلَ كَيۡفَ قَدَّرَ
O huɗaama o lepta hono no o hoddiri.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ثُمَّ قُتِلَ كَيۡفَ قَدَّرَ
Refti o huɗa o lepta hono no o hoddiri.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ثُمَّ نَظَرَ
Refti o ndaartandi ko o haalata.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ثُمَّ عَبَسَ وَبَسَرَ
Refti o ñirɓanii o ɓeydi ñirɓinaade, saanga nde o heɓaani ko o yuwri Quraana o.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ثُمَّ أَدۡبَرَ وَٱسۡتَكۡبَرَ
Refti o runtii iimaan, o mawnikinii rewde e Annabi-yo o his-.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَقَالَ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ يُؤۡثَرُ
O wi*i: Ko Muhamadu addi ko, wonah haala Alla, kono ko ɗum mbilewu mbo o habrata ummaade woɓɓe.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا قَوۡلُ ٱلۡبَشَرِ
Ko haala wonah haala Alla, kono ko ka haala aade.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
سَأُصۡلِيهِ سَقَرَ
Ma Mi naatnu o keefeero beɗi beɗi yiite, ngeen woni Saqara o muuse nguleeki henge.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا سَقَرُ
Hol ko anndin Ma-aan muhamadu- ko woni yiite Saqara.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَا تُبۡقِي وَلَا تَذَرُ
Nge heddatah hay huunde e leptateeɗe o singe arii e makko, nge accataa mbo haa o rutto no o laatarino nih, refti nge ara e makko kadi.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَوَّاحَةٞ لِّلۡبَشَرِ
Sattunge sumgol e waylude guri.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
عَلَيۡهَا تِسۡعَةَ عَشَرَ
Ina e dow mannge sappo e jeenay malayka, ko ɓeen ngoni reenooɓe nge.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَا جَعَلۡنَآ أَصۡحَٰبَ ٱلنَّارِ إِلَّا مَلَٰٓئِكَةٗۖ وَمَا جَعَلۡنَا عِدَّتَهُمۡ إِلَّا فِتۡنَةٗ لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ لِيَسۡتَيۡقِنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ وَيَزۡدَادَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِيمَٰنٗا وَلَا يَرۡتَابَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَلِيَقُولَ ٱلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٞ وَٱلۡكَٰفِرُونَ مَاذَآ أَرَادَ ٱللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلٗاۚ كَذَٰلِكَ يُضِلُّ ٱللَّهُ مَن يَشَآءُ وَيَهۡدِي مَن يَشَآءُۚ وَمَا يَعۡلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلَّا هُوَۚ وَمَا هِيَ إِلَّا ذِكۡرَىٰ لِلۡبَشَرِ
Men waɗaali aynooɓe Yiite ngen, si wanaa Malaa'ikaaɓe, tawde neɗɗo waawaa ɗum. Abu Jahal fenuno fewndo o aaƴinoo wiide kanko e yimɓe makko ɓen ɓe waaway dartagol ɓen Malaa'ikaaɓe haa ɓe fuutoo e Yiite ngen. Hary non, Men waɗiraali limoore ɓen, si wanaa jarribagol yedduɓe Allah ɓen, fii no ɓe wowolira haala kan haala maɓɓe, lette ɗen sowanee ɓe, e fii no Alyaahuda yimɓe Tawreeta'en e Annasaara yimɓe Linnjiila'en fellitira fewndo jippagol Alqur'aana, wonnde ko nde goonginnde ko woni e Defte maɓɓe ɗen, e fii no gomɗimɓe ɓen ɓeydora gomɗinal tuma yimɓe Defte ɓen fottata e maɓɓe, e fii wata Alyahuuda e Annasaara e gomɗimɓe sikkito, e fii no murtuɓe e gomɗinal ɓen e heeferɓe ɓen wi'ira : hara ko honɗum Allah faandorii e ndee limooore haawniide? Ko wano ɓee yedduɓe ndee limoore majjinri non, goongimɓe ɓen feewiri ɗum, Allah majjinirta mo O muuyani majjugol, himo fewna kadi mo O muuyani feewugol. Hay gooto anndaa no koneeli Joomi maa ɗin fotata e ɗuuɗude, si wanaa Kanko tun. Yo Abu Jahal anndi ɗum, wi'unooɗo : Muhamaadu alaa wallooɓe si wanaa sappo e jeenay? O lamndori ɗum jalkitugol fenna. Haray ngen Yiite wonaali, si wanaa waaju wonannde neɗɗanke, fii ko o anndira mawngu Allah ngun.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
كَلَّا وَٱلۡقَمَرِ
Yo henane wanaa no yoga e sirkooɓe ɓen aaƴori non woniri, wonnde woɗɓe e maɓɓe waawanay halfinaaɓe Yiite ngen fii no ɓe fuutora. Allah woondirii lewru ndun.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَٱلَّيۡلِ إِذۡ أَدۡبَرَ
O woondiri jemma si mbo runtiima.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَٱلصُّبۡحِ إِذَآ أَسۡفَرَ
O woondiri subaka si mbo jalbii.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّهَا لَإِحۡدَى ٱلۡكُبَرِ
Ko pellet, Yiite Jahannama ngen, ko jeyaange e musiibaaji mawɗi.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
نَذِيرٗا لِّلۡبَشَرِ
Ko nge jertinirnge e hulɓinirnge yimɓe ɓen.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لِمَن شَآءَ مِنكُمۡ أَن يَتَقَدَّمَ أَوۡ يَتَأَخَّرَ
Wonannde yiɗuɗo woo e mo'on onon yimɓe ɓen, nde o yaccotoo e gomɗingol Allah golla ko moƴƴi, maa o nennora keeferaaku e geddi.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
كُلُّ نَفۡسِۭ بِمَا كَسَبَتۡ رَهِينَةٌ
Wonkii kala ko fagiikon e golle nanngirte, Ko si tawii golle makki halkay fii makki, maa si tawii hara ɗe daɗnday ki.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِلَّآ أَصۡحَٰبَ ٱلۡيَمِينِ
Si wanaa gomɗimɓe ɓen, ɓen ɗon nanngitiroytaake goopi mun, ɓe yawtanoyte ɗin, sabu golle maɓɓe moƴƴe ɗen.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فِي جَنَّٰتٖ يَتَسَآءَلُونَ
Ɓe wonoyay Ñalnde Darngal e nder geese, hara hiɓe lamndondira hakkunde maɓɓe.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
عَنِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
Fii heeferɓe halkirɓe ko'e mun ɓen golle geddi.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
مَا سَلَكَكُمۡ فِي سَقَرَ
Ɓe wi'ana ɓen : ko honɗum naadi on Jahannama?
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
قَالُواْ لَمۡ نَكُ مِنَ ٱلۡمُصَلِّينَ
Heeferɓe ɓen jaaboo ɓe : men jeyanooka e juulaynooɓe farlaaɗe ɗen e nguurndam aduna.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَمۡ نَكُ نُطۡعِمُ ٱلۡمِسۡكِينَ
Men jeyanooka kadi e ñamminaynooɓe waasɓe ɓen e ko Allah yeɗi men kon.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ ٱلۡخَآئِضِينَ
Hari kadi ko yimɓe meere ɓen min yiiladaynoo e mun, men yewtida e majjuɓe bewɓe ɓen.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوۡمِ ٱلدِّينِ
Hari kadi men fennayno fii ñalaande njoɓdi kuuɗe nden.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
حَتَّىٰٓ أَتَىٰنَا ٱلۡيَقِينُ
Men woni e fennugol ɗum, haa maayde nden arani men, men ronkii tuubude.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• خطورة الكبر حيث صرف الوليد بن المغيرة عن الإيمان بعدما تبين له الحق.
Mawnintinaare hino hulɓinii, tawde ɗum haɗii Waliid ibn Almughira gomɗingol, e hoore goonga kan feeñanii mo.

• مسؤولية الإنسان عن أعماله في الدنيا والآخرة.
Neɗɗo on lamndirote golle makko ɗen aduna e laakara.

• عدم إطعام المحتاج سبب من أسباب دخول النار.
Ɗawugol hatonjinɗo, hino wona sabu naatugol Yiite.

فَمَا تَنفَعُهُمۡ شَفَٰعَةُ ٱلشَّٰفِعِينَ
Nafataaɓe ñande darnga tefoore tefooɓe foti ko malayka wolla annabaaɓe e moƴƴuɓe, sabu ina e sarteeli tefngo weluya tefanteeɗo.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَمَا لَهُمۡ عَنِ ٱلتَّذۡكِرَةِ مُعۡرِضِينَ
Honde huunde taki ɓe sirkuɓe na ɗuurnoo Quraana?
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
كَأَنَّهُمۡ حُمُرٞ مُّسۡتَنفِرَةٞ
Hoɓe mba*i e ɗuurnagol mum en e dokgol mum en e bamɗi ladde cattuɗi dokgol.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَرَّتۡ مِن قَسۡوَرَةِۭ
Dokɗi mbaroodi ngam hulde ndi.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
بَلۡ يُرِيدُ كُلُّ ٱمۡرِيٕٖ مِّنۡهُمۡ أَن يُؤۡتَىٰ صُحُفٗا مُّنَشَّرَةٗ
Gooto e sirkuɓe na faala nde wonata e hoore makko deftere saraande hollre wonde Muhamadu ko nelaaɓɗo ummaade ka Alla, ɗum noon sababu mum wonah famɗude daliil wollo lohde ɗi, kono tagi ɗum ko sanndalinde e mawnikinaade.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
كَلَّاۖ بَل لَّا يَخَافُونَ ٱلۡأٓخِرَةَ
Huunde nde wonah hono noon, woni sabaabu doonaade ɓe e majjere mum en ko ɓe goonɗinaani lepte laakara, ɓe keddii e keeferaagal mum en.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
كَلَّآ إِنَّهُۥ تَذۡكِرَةٞ
Pellet Quraana ko waaju e siftanirde
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَمَن شَآءَ ذَكَرَهُۥ
Kala faalaaɗo nde o janngata Quraana o waactaroo mbo, o jannga mbo o waactaroo mbo.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَا يَذۡكُرُونَ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُۚ هُوَ أَهۡلُ ٱلتَّقۡوَىٰ وَأَهۡلُ ٱلۡمَغۡفِرَةِ
ɓe mbaactataako si wonah tawi ko Alla faala nde ɓe mbaactato, ko Kanko ceniiɗo O haandi e hulireede siinude jamirooje Mum e reentaaade kaɗaaɗe Makko, Hombo haandi e yaafaade maccuɓe Makko si ɓe tuubi.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• مشيئة العبد مُقَيَّدة بمشيئة الله.
Haajaande maccuɗo Alla rewi ko e haajaande Alla.

• حرص رسول الله صلى الله عليه وسلم على حفظ ما يوحى إليه من القرآن، وتكفّل الله له بجمعه في صدره وحفظه كاملًا فلا ينسى منه شيئًا.
Reerɗude Nelaaɗo-yo o his- reende ko wahya ko e makko e Quraana, e Alla defaade renndinde mbo e becce maako, e reende mbo tawa O yejjitah heen hay huunde.

 
ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌ߬ߘߊ߬ߟߌ ߝߐߘߊ ߘߏ߫: ߘߌ߬ߛߊ߬ߕߌ߮ ߝߐߘߊ
ߝߐߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ ߞߐߜߍ ߝߙߍߕߍ
 
ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - الترجمة الفولانية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ

الترجمة الفولانية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

ߘߊߕߎ߲߯ߠߌ߲