ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - الترجمة الأويغورية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
سۈرە ساپپات
ߝߐߘߊ ߟߊߢߌߣߌ߲ ߘߏ߫:
تنزيه الله عما نسبه إليه المشركون، وإبطال مزاعمهم في الملائكة والجن.
وَٱلصَّٰٓفَّٰتِ صَفّٗا
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَٱلزَّٰجِرَٰتِ زَجۡرٗا
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَٱلتَّٰلِيَٰتِ ذِكۡرًا
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِلَّا مَنۡ خَطِفَ ٱلۡخَطۡفَةَ فَأَتۡبَعَهُۥ شِهَابٞ ثَاقِبٞ
لېكىن شەيتانلاردىن ئوغرىلىقچە گەپ تىڭشايدىغانلىرىمۇ بار بولۇپ، ئۇ شەيتان ئوغرىلىقچە ئاڭلىۋالغىنى پەرىشتىلەر ئۆز - ئارا قىلىشقان، ئەمما تېخىچە زېمىن ئەھلىگە يېتىپ بارمىغان پاراڭلاردىندۇر. ئاندىن يورۇق يۇلتۇز ئۇنى قوغلاپ كۆيدۈرۈۋېتىدۇ. شەيتان بەزىدە بۇ گەپلەرنى يورۇق يۇلتۇز كۆيدۈرۈۋېتىشتىن بۇرۇن ھەمراھلىرىغا ئېتىۋېلىپ، ئۇ گەپلەر كاھىنلارنىڭ قۇلىقىغىچە يېتىپ كېلىشى مۇمكىن. شۇنىڭ بىلەن ئۇلار ئۇنىڭغا يەنە يۈز يالغاننى قېتىپ ساختىپەزلىك قىلىدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَهُمۡ أَشَدُّ خَلۡقًا أَم مَّنۡ خَلَقۡنَآۚ إِنَّا خَلَقۡنَٰهُم مِّن طِينٖ لَّازِبِۭ
ئەي مۇھەممەد! قايتا تىرىلىشنى ئىنكار قىلىدىغان كاپىرلاردىن سوراپ باققىن: ئۇلارنى يارىتىش قىيىنمىكەن ياكى ئۇلاردىن نەچچە ھەسسە كۈچلۈك ھەم زور بولغان ئاسمانلارنى، زېمىننى ۋە پەرىشتىلەرنى يارىتىشمۇ؟ بىز ئۇلارنى يېپىشقاق لايدىن ياراتتۇق. شۇنداق تۇرۇپمۇ ئۇلار قانداقسىگە قايتا تىرىلىشنى ئىنكار قىلىدىغاندۇ؟ ھالبۇكى ئۇلار يېپىشقاق لايدىن ئىبارەت ئىنتايىن ئاجىز بىر مەخلۇقتىن يارىتىلغان مەخلۇقلاردۇر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
بَلۡ عَجِبۡتَ وَيَسۡخَرُونَ
ئەي مۇھەممەد! بەلكى سەن ئاللاھنىڭ قۇدرىتىدىن ۋە مەخلۇقاتلىرىنى ئىشلىرىنى ئورۇنلاشتۇرۇشلىرىدىن، مۇشرىكلارنىڭ ئۆلگەندىن كېيىن تىرىلىشنى ئىنكار قىلىشلىرىدىن ئەجەبلىنىدىغانسەن. بۇ مۇشرىكلارنىڭ ئۆلگەندىن كېيىنكى تىرىلىشكە بولغان ئىنكارىنىڭ كۈچلۈكلىكىدىن سېنىڭ قايتا تىرىلىش ھەققىدە دېگەنلىرىڭنىمۇ مەسخىرە قىلىشىدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَقَالُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٌ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَوَءَابَآؤُنَا ٱلۡأَوَّلُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
۞ ٱحۡشُرُواْ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ وَأَزۡوَٰجَهُمۡ وَمَا كَانُواْ يَعۡبُدُونَ
ئۇ كۈندە پەرىشتىلەرگە: شېرىك كەلتۈرگەنلىكلىرى تۈپەيلى ئۆزلىرىگە زۇلۇم قىلغان زالىملارنى ۋە ئۇلارنىڭ شېرىك كەلتۈرۈشتىكى ھەمداشلىرىنى، ئۇلارنىڭ يالغانلىرىنى تەشۋىق قىلىشىپ بېرىدىغانلارنىمۇ ھەمدە ئۇلارنىڭ ئاللاھنى قويۇپ چوقۇنغان بۇتلىرىنىمۇ توپلاڭلار، ئاندىن ئۇلارغا دوزاخنىڭ يولىنى تونۇتۇپ، شۇ تەرەپكە يالاپ ئېلىپ مېڭىڭلار. چۈنكى ئۇلارنىڭ بارىدىغان جايى شۇدۇر، دېيىلىدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
مِن دُونِ ٱللَّهِ فَٱهۡدُوهُمۡ إِلَىٰ صِرَٰطِ ٱلۡجَحِيمِ
ئۇ كۈندە پەرىشتىلەرگە: شېرىك كەلتۈرگەنلىكلىرى تۈپەيلى ئۆزلىرىگە زۇلۇم قىلغان زالىملارنى ۋە ئۇلارنىڭ شېرىك كەلتۈرۈشتىكى ھەمداشلىرىنى، ئۇلارنىڭ يالغانلىرىنى تەشۋىق قىلىشىپ بېرىدىغانلارنىمۇ ھەمدە ئۇلارنىڭ ئاللاھنى قويۇپ چوقۇنغان بۇتلىرىنىمۇ توپلاڭلار، ئاندىن ئۇلارغا دوزاخنىڭ يولىنى تونۇتۇپ، شۇ تەرەپكە يالاپ ئېلىپ مېڭىڭلار. چۈنكى ئۇلارنىڭ بارىدىغان جايى شۇدۇر، دېيىلىدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
قَالُوٓاْ إِنَّكُمۡ كُنتُمۡ تَأۡتُونَنَا عَنِ ٱلۡيَمِينِ
ئەگەشكۈچىلەر ئەگەشتۈرگۈچىلەرگە: ئەي كاتتىۋاشلار! شەكسىزكى سىلەر بىزگە دىن ۋە ھەق تەرەپتىن كېلىپ، كۇپرىنى ۋە ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈشنى ھەمدە گۇناھ - مەئسىيەتلەرنى پەردازلاپ كۆرسىتىپ، پەيغەمبەرلەر ئاللاھنىڭ دەرگاھىدىن ئېلىپ كەلگەن ھەقىقەتتىن نەپرەتلەندۈرەتتىڭلارغۇ، دەيدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَأَغۡوَيۡنَٰكُمۡ إِنَّا كُنَّا غَٰوِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَإِنَّهُمۡ يَوۡمَئِذٖ فِي ٱلۡعَذَابِ مُشۡتَرِكُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّا كَذَٰلِكَ نَفۡعَلُ بِٱلۡمُجۡرِمِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّهُمۡ كَانُوٓاْ إِذَا قِيلَ لَهُمۡ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ يَسۡتَكۡبِرُونَ
شەكسىزكى بۇ مۇشرىكلارغا دۇنيادىكى ۋاقىتتا: ئاللاھتىن باشقا ئىلاھ يوق، دېگەن تەۋھىد كەلىمىسىنىڭ روھىغا ئەمەل قىلىپ، ئۇنىڭغا قارشى ئىش قىلىشنى تاشلاڭلار دېيىلسە، ئۇلار ھەقتىن باش تارتىپ، چوڭچىلىق قىلىپ باتىل چاقىرىققا ئاۋاز قوشۇپ ئىتائەت قىلىشنى رەت قىلاتتى.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
بَلۡ جَآءَ بِٱلۡحَقِّ وَصَدَّقَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ
ئۇلار ھەقىقەتەنمۇ ئېغىر بوھتان قىلدى، چۈنكى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى ساراڭمۇ ئەمەس، شائىرمۇ ئەمەس ئىدى. بۇنىڭ ئەكسىچە ئۇ ئاللاھنى يەككە - يېگانە دەپ بىلىشكە ۋە پەيغەمبەرلىرىگە ئەگىشىشكە چاقىرىدىغان قۇرئاننى ئېلىپ كەلگەن بولۇپ، ئۇ بارلىق پەيغەمبەرلەرنىڭ ئاللاھنىڭ دەرگاھىدىن تەۋھىد ۋە قىيامەتنىڭ بولىدىغانلىقى ھەققىدە مەلۇماتلار ئېلىپ كەلگەنلىكىنى تەستىقلىدى، ئۇلارغا ھېچنەرسىدە قارشى چىقمىدى.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
عَلَىٰ سُرُرٖ مُّتَقَٰبِلِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
يُطَافُ عَلَيۡهِم بِكَأۡسٖ مِّن مَّعِينِۭ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
بَيۡضَآءَ لَذَّةٖ لِّلشَّٰرِبِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَٱطَّلَعَ فَرَءَاهُ فِي سَوَآءِ ٱلۡجَحِيمِ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَفَمَا نَحۡنُ بِمَيِّتِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَذَٰلِكَ خَيۡرٞ نُّزُلًا أَمۡ شَجَرَةُ ٱلزَّقُّومِ
مەرتىۋە ۋە كۈتۈلۈش جەھەتتە ئاللاھ تائالا ئۆزىگە قۇلچىلىق قىلىشتا ئىخلاسمەن بولغان بەندىلىرىگە تەييارلىغان ئاشۇ نېئمەتلەر ياخشى ھەم ئەۋزەلمۇ ياكى قۇرئاندا لەنەت ئوقۇلغان، كاپىرلارنىڭ يېمەكلىكى بولغان، نە ئاچلىققا، نە سەمرىشكە ئەسقاتمايدىغان زەققۇم دەرىخىمۇ؟
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّهَا شَجَرَةٞ تَخۡرُجُ فِيٓ أَصۡلِ ٱلۡجَحِيمِ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَهُمۡ عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِمۡ يُهۡرَعُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَٱنظُرۡ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُنذَرِينَ
ئەي پەيغەمبەر! پەيغەمبەرلىرى ئاگاھلاندۇرۇپ تۇرسىمۇ ئۇلارنىڭ ئاگاھلاندۇرۇشلىرىغا قۇلاق سالمىغانلارنىڭ ئاقىۋىتى قانداق بولغانلىقىغا قارىغىن. شەكسىزكى ئۇلارنىڭ ئاقىۋىتى ئۆزلىرىنىڭ كۇپرى ۋە پەيغەمبەرلىرىنى ئىنكار قىلغانلىقى تۈپەيلىدىن دوزاخقا كىرىش ھەمدە ئۇنىڭدا مەڭگۈ قېلىش بولدى.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• الظفر بنعيم الجنان هو الفوز الأعظم، ولمثل هذا العطاء والفضل ينبغي أن يعمل العاملون.
جەننەتنىڭ نېئمەتلىرىگە ئېرىشىش بۈيۈك غەلىبىدۇر. ئەمەل قىلغۇچىلار مانا مۇشۇنداق ئېھسان ۋە ئىلتىپاتلارغا ئېرىشىش ئۈچۈن ئەمەل قىلسۇن.
وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
سَلَٰمٌ عَلَىٰ نُوحٖ فِي ٱلۡعَٰلَمِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِذۡ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوۡمِهِۦ مَاذَا تَعۡبُدُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَئِفۡكًا ءَالِهَةٗ دُونَ ٱللَّهِ تُرِيدُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَقَالَ إِنِّي سَقِيمٞ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَتَوَلَّوۡاْ عَنۡهُ مُدۡبِرِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَرَاغَ عَلَيۡهِمۡ ضَرۡبَۢا بِٱلۡيَمِينِ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَأَقۡبَلُوٓاْ إِلَيۡهِ يَزِفُّونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ وَمَا تَعۡمَلُونَ
ھالبۇكى، ئاللاھ تائالا سىلەرنى ۋە ياسىغان نەرسەڭلارنىمۇ ياراتقان بولۇپ، مۇشۇ بۇتلارمۇ سىلەرنىڭ ياسىغان نەرسىلىرىڭلاردىن بىرىدۇر. ئۇنداق بولغانىكەن، پەقەت ئاللاھ تائالالا قۇلچىلىق قىلىنىشقا ۋە ئۇنىڭغا باشقا ھېچنەرسە شېرىك كەلتۈرۈلمەسلىككە لايىقتۇر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
قَالُواْ ٱبۡنُواْ لَهُۥ بُنۡيَٰنٗا فَأَلۡقُوهُ فِي ٱلۡجَحِيمِ
ئۇلار ئىبراھىمغا پاكىت بىلەن تاقابىل تۇرالماي، كۈچكە تايانماقچى بولۇشۇپ، ئىبراھىمنى قانداق قىلىش توغرىسىدا ئۆز - ئارا مەسلىھەتلىشىپ: ئىبراھىم ئۈچۈن بىر بىنا سېلىڭلار، ئاندىن ئۇنى ئوتۇن بىلەن تولدۇرۇپ، ئوت يېقىڭلار. ئاندىن ئۇنى ئوتقا تاشلاڭلار، دېدى.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ ٱلسَّعۡيَ قَالَ يَٰبُنَيَّ إِنِّيٓ أَرَىٰ فِي ٱلۡمَنَامِ أَنِّيٓ أَذۡبَحُكَ فَٱنظُرۡ مَاذَا تَرَىٰۚ قَالَ يَٰٓأَبَتِ ٱفۡعَلۡ مَا تُؤۡمَرُۖ سَتَجِدُنِيٓ إِن شَآءَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلصَّٰبِرِينَ
ئىسمائىل چوڭىيىپ، داداىسىنىڭ ئىش - كۈشلىرىگە يارىغۇدەك بولغاندا دادىسى ئىبراھىم بىر چۈش كۆردى. پەيغەمبەرلەرنىڭ چۈشى ۋەھىي ئىدى. ئىبراھىم ئوغلىغا كۆرگەن چۈشىنىڭ تەبىرىنى يېشىپ: ئوغلۇم! مەن سېنى بوغۇزلاپ (يەنى قۇربانلىق قىلىشقا بۇيرۇلۇپ) چۈش كۆرۈپتىمەن. سەن بۇنىڭغا نېمە دەيسەن؟ دېدى. ئىسمائىل دادىسىغا جاۋابەن: ئەي ئاتا! ئاللاھ مېنى بوغۇزلاشقا بۇيرۇغان بولسا، شۇنداق قىلغىن. مېنىڭ ئاللاھنىڭ ھۆكمىگە مەمنۇنىيەت بىلەن سەۋر قىلىدىغانلاردىن ئىكەنلىكىمنى بىلىپ قالىسەن، دېدى.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• من مظاهر الإنعام على نوح: نجاة نوح ومن آمن معه، وجعل ذريته أصول البشر والأعراق والأجناس، وإبقاء الذكر الجميل والثناء الحسن.
نۇھ ئەلەيھىسسالامنى ۋە ئۇنىڭغا ئىمان ئېيتقان مۇئمىنلەرنى قۇتۇلدۇرۇش، ئۇنىڭ ئەۋلادلىرىنى پۈتكۈل ئىنسانىيەتنىڭ ئەجدادى قىلىش، ئۇنىڭ ياخشى نامىنى قالدۇرۇش قاتارلىق ئىشلار نۇھ ئەلەيھىسسالامغا ئاتا قىلىنغان نېئمەتلەرنىڭ جۈملىسىدىندۇر.
• أفعال الإنسان يخلقها الله ويفعلها العبد باختياره.
• الذبيح بحسب دلالة هذه الآيات وترتيبها هو إسماعيل عليه السلام؛ لأنه هو المُبَشَّر به أولًا، وأما إسحاق عليه السلام فبُشِّر به بعد إسماعيل عليه السلام.
بۇ ئايەتلەر ئۇقتۇرغان مەنىلەر ۋە ئۇنىڭ تەرتىپىگە قارىغاندا قۇربانلىق قىلىنغۇچى ئىسمائىل ئەلەيھىسسالامدۇر. چۈنكى ئۇ تۇنجى بولۇپ بېشارەت بېرىلگەن پەرزەنتتۇر. ئىسھاق ئەلەيھىسسالام بولسا، ئىسمائىل ئەلەيھىسسالامدىن كېيىن تۇغۇلىدىغانلىقى ھەققىدە بېشارەت بېرىلگەن.
• قول إسماعيل: ﴿سَتَجِدُنِي إِن شَآءَ اْللهُ مِنَ اْلصَّابِرِينَ﴾ سبب لتوفيق الله له بالصبر؛ لأنه جعل الأمر لله.
ئىسمائىلنىڭ: «ئاللاھ خالىسا مېنىڭ سەۋر قىلغۇچىلاردىن بولىدىغانلىقىمنى بىلىپ قالىسەن» دېگەن سۆزى ئاللاھنىڭ ئۇنى سەۋرگە مۇۋەپپەق قىلىشىنىڭ سەۋەبىدۇر. چۈنكى ئۇ ئىشىنى ئاللاھقا تاپشۇرغان ئىدى.
قَدۡ صَدَّقۡتَ ٱلرُّءۡيَآۚ إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ
سەن ئوغلۇڭ ئىسمائىلنى بوغۇزلاشتا قەتئىي نىيەتكە كېلىش ئارقىلىق چۈشۈڭدە كۆرگەنلىرىڭنى ئىشقا ئاشۇردۇڭ. شەكسىزكى بىز - سېنى بۇ بۈيۈك سىناقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئارقىلىق مۇكاپاتلىغىنىمىزدەك - ياخشى ئىش قىلغۇچىلارنىمۇ مۇكاپاتلاپ، سىناقلاردىن ۋە ئېغىر كۈنلەردىن قۇتۇلدۇرىمىز.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡبَلَٰٓؤُاْ ٱلۡمُبِينُ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَفَدَيۡنَٰهُ بِذِبۡحٍ عَظِيمٖ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَبَشَّرۡنَٰهُ بِإِسۡحَٰقَ نَبِيّٗا مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
بىز ئۇنىڭغا كەلگۈسىدە پەيغەمبەر ۋە سالىھ بەندە بولىدىغان يەنە بىر پەرزەنت بىلەن خۇشبېشارەت بەردۇقكى، ئۇ ئىسھاق ئىدى. بۇ، ئۇنىڭ يالغۇز ئوغلى ئىسمائىلنى قۇربانلىق قىلىش ئارقىلىق ئاللاھقا كۆرسەتكەن ئىتائەتمەنلىكىنىڭ مۇكاپاتىدۇر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَبَٰرَكۡنَا عَلَيۡهِ وَعَلَىٰٓ إِسۡحَٰقَۚ وَمِن ذُرِّيَّتِهِمَا مُحۡسِنٞ وَظَالِمٞ لِّنَفۡسِهِۦ مُبِينٞ
بىز ئۇنىڭغا ۋە ئوغلى ئىسھاققا بەرىكەت ئاتا قىلىپ، كۆپلىگەن نېئمەتلەرنى بەردۇق. ئۇلارنىڭ پەرزەنتلىرىنىڭ كۆپلۈكىمۇ شۇ نېئمەتلەردىن بىرى ئىدى. ئۇلارنىڭ ئەۋلادلىرى ئىچىدە پەرۋەردىگارىغا ئىتائەت قىلىش ئارقىلىق ياخشى بەندە بولىدىغانلىرىمۇ، كۇپۇرلۇق ۋە گۇناھ - مەئسىيەتلەرنى قىلىش ئارقىلىق ئۆزىگە ئوچۇق - ئاشكارا زۇلۇم قىلىدىغانلىرىمۇ بار.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَقَدۡ مَنَنَّا عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِمَا فِي ٱلۡأٓخِرِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّهُمَا مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِذۡ قَالَ لِقَوۡمِهِۦٓ أَلَا تَتَّقُونَ
ئۆز ۋاقتىدا ئۇ ئۆزى پەيغەمبەر قىلىنىپ ئەۋەتىلگەن قەۋمى بەنىي ئىسرائىلغا: ئەي قەۋمىم! ئاللاھنىڭ بۇيرۇقلىرىغا بويسۇنۇش ئارقىلىق ئۇنىڭدىن قورقمامسلەر؟ تەۋھىد ئاللاھنىڭ بۇيرۇقلىرىنىڭ بىرىدۇر. چەكلىمىلىرىدىن يېنىش ئارقىلىق ئاللاھتىن قورقمامسىلەركى، شېرىك شۇ چەكلىمىلەردىن بىرىدۇر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• قوله: ﴿فَلَمَّآ أَسْلَمَا﴾ دليل على أن إبراهيم وإسماعيل عليهما السلام كانا في غاية التسليم لأمر الله تعالى.
ئاللاھ تائالانىڭ: «ئاتا - بالا ئىككىسى بويسۇنغاندا» دېگەن سۆزى ئىبراھىم ۋە ئىسمائىل ئەلەيھىسسالاملارنىڭ ئاللاھنىڭ بۇيرۇقىغا يۈكسەك دەرىجىدە بويسۇنىدىغانلىقىنىڭ ئىسپاتىدۇر.
• من مقاصد الشرع تحرير العباد من عبودية البشر.
وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
سَلَٰمٌ عَلَىٰٓ إِلۡ يَاسِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِلَّا عَجُوزٗا فِي ٱلۡغَٰبِرِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ثُمَّ دَمَّرۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنَ ٱلۡمُدۡحَضِينَ
كېمە بەك لىق بولۇپ كەتكەنلىكتىن چۆكۈپ كېتىشكە تاس قالدى. شۇنىڭ بىلەن كېمىدىكىلەر يولۇچىلارنىڭ كۆپلۈكىدىن كېمىنىڭ چۆكۈپ كېتىشىدىن ئەنسىرەپ، بەزى كىشىلەرنى تاشلىۋېتىش ئۈچۈن چەك تاشلاشتى. يۇنۇسمۇ دېڭىزغا تاشلىنىدىغانلاردىن بىرى بوپقېلىپ، ئۇلار ئۇنىمۇ دېڭىزغا تاشلىۋەتتى.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَأَرۡسَلۡنَٰهُ إِلَىٰ مِاْئَةِ أَلۡفٍ أَوۡ يَزِيدُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• سُنَّة الله التي لا تتبدل ولا تتغير: إنجاء المؤمنين وإهلاك الكافرين.
أَمۡ لَكُمۡ سُلۡطَٰنٞ مُّبِينٞ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَجَعَلُواْ بَيۡنَهُۥ وَبَيۡنَ ٱلۡجِنَّةِ نَسَبٗاۚ وَلَقَدۡ عَلِمَتِ ٱلۡجِنَّةُ إِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ
مۇشرىكلار ئاللاھ تائالا بىلەن ئۇلارنىڭ كۆزلىرىگە كۆرۈنمەيدىغان پەرىشتىلەر ئارىسىدا بىر نەسەب مۇناسىۋىتى بار دېيىشتى. چۈنكى ئۇلار پەرىشىتلەرنى ئاللاھنىڭ قىزلىرى دەپ بىلجىرلاشتى. ھالبۇكى پەرىشتىلەر ئاللاھنىڭ چوقۇم مۇشرىكلارنى ھېساب ئېلىش ئۈچۈن توپلايدىغانلىقىنى بىلەتتى.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِلَّا مَنۡ هُوَ صَالِ ٱلۡجَحِيمِ
لېكىن ئاللاھ دوزىخىي بولۇشىنى پۈتۈۋەتكەن كىشىلەر بۇنىڭ سىرتىدا بولۇپ، ئاللاھ تائالا ئۆزىنىڭ بۇلار ھەققىدىكى ھۆكمىنى چوقۇم ئىشقا ئاشۇرىدۇ - دە، ئۇلار كاپىر بولۇپ، دوزاخقا كىرىدۇ. بىراق سىلەر ۋە سىلەرنىڭ مەبۇدلىرىڭلارنىڭ بۇنىڭغا ئارىلىشىشقا قىلچە سالاھىيىتىڭلار توشمايدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَإِن كَانُواْ لَيَقُولُونَ
مەككە مۇشرىكلىرى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام پەيغەمبەر بولۇپ ئەۋەتىلىشتىن بۇرۇن: كاشكى بىزنىڭمۇ تەۋراتقا ئوخشاش ئىلگىرىكىلەردىن قالغان بىرەر كىتابىمىز بولسا ئىدى، ئەلۋەتتە ئاللاھ ئۈچۈن خالىس ئىبادەت قىلغان بولاتتۇق، دېيىشەتتى. ھالبۇكى ئۇلار بۇ سۆزلىرىدە يالغانچىلاردۇر. چۈنكى دەرۋەقە ئۇلارغا مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام قۇرئان كەرىمنى ئېلىپ كەلسە ئۇلار ئۇنىڭغا كاپىر بولۇشتى. ئۇلار قىيامەت كۈنى ئۆزلىرىنى كۈتۈپ تۇرغان قاتتىق ئازابنى چوقۇم بىلىپ قالىدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَوۡ أَنَّ عِندَنَا ذِكۡرٗا مِّنَ ٱلۡأَوَّلِينَ
مەككە مۇشرىكلىرى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام پەيغەمبەر بولۇپ ئەۋەتىلىشتىن بۇرۇن: كاشكى بىزنىڭمۇ تەۋراتقا ئوخشاش ئىلگىرىكىلەردىن قالغان بىرەر كىتابىمىز بولسا ئىدى، ئەلۋەتتە ئاللاھ ئۈچۈن خالىس ئىبادەت قىلغان بولاتتۇق، دېيىشەتتى. ھالبۇكى ئۇلار بۇ سۆزلىرىدە يالغانچىلاردۇر. چۈنكى دەرۋەقە ئۇلارغا مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام قۇرئان كەرىمنى ئېلىپ كەلسە ئۇلار ئۇنىڭغا كاپىر بولۇشتى. ئۇلار قىيامەت كۈنى ئۆزلىرىنى كۈتۈپ تۇرغان قاتتىق ئازابنى چوقۇم بىلىپ قالىدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَكُنَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ
مەككە مۇشرىكلىرى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام پەيغەمبەر بولۇپ ئەۋەتىلىشتىن بۇرۇن: كاشكى بىزنىڭمۇ تەۋراتقا ئوخشاش ئىلگىرىكىلەردىن قالغان بىرەر كىتابىمىز بولسا ئىدى، ئەلۋەتتە ئاللاھ ئۈچۈن خالىس ئىبادەت قىلغان بولاتتۇق، دېيىشەتتى. ھالبۇكى ئۇلار بۇ سۆزلىرىدە يالغانچىلاردۇر. چۈنكى دەرۋەقە ئۇلارغا مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام قۇرئان كەرىمنى ئېلىپ كەلسە ئۇلار ئۇنىڭغا كاپىر بولۇشتى. ئۇلار قىيامەت كۈنى ئۆزلىرىنى كۈتۈپ تۇرغان قاتتىق ئازابنى چوقۇم بىلىپ قالىدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَكَفَرُواْ بِهِۦۖ فَسَوۡفَ يَعۡلَمُونَ
مەككە مۇشرىكلىرى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام پەيغەمبەر بولۇپ ئەۋەتىلىشتىن بۇرۇن: كاشكى بىزنىڭمۇ تەۋراتقا ئوخشاش ئىلگىرىكىلەردىن قالغان بىرەر كىتابىمىز بولسا ئىدى، ئەلۋەتتە ئاللاھ ئۈچۈن خالىس ئىبادەت قىلغان بولاتتۇق، دېيىشەتتى. ھالبۇكى ئۇلار بۇ سۆزلىرىدە يالغانچىلاردۇر. چۈنكى دەرۋەقە ئۇلارغا مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام قۇرئان كەرىمنى ئېلىپ كەلسە ئۇلار ئۇنىڭغا كاپىر بولۇشتى. ئۇلار قىيامەت كۈنى ئۆزلىرىنى كۈتۈپ تۇرغان قاتتىق ئازابنى چوقۇم بىلىپ قالىدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَقَدۡ سَبَقَتۡ كَلِمَتُنَا لِعِبَادِنَا ٱلۡمُرۡسَلِينَ
پەيغەمبەرلىرىمىزگە ئاللاھنىڭ روشەن پاكىت ۋە كۈچ - قۇۋۋەت ئاتا قىلىشى بىلەن دۈشمەنلىرى ئۈستىدىن چوقۇم غەلىبە قىلىدىغانلىقى ھەمدە بۇ غەلىبىنىڭ ئاللاھنىڭ كەلىمىسىنى ئۈستۈن قىلىش ئۈچۈن ئاللاھ يولىدا كۈرەش قىلىدىغان ئەسكەرلىرىمىزگە مەنسۇپ ئىكەنلىكى ھەققىدىكى سۆزىمىز ئىلگىرىلا دېيىلىپ بولغان.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّهُمۡ لَهُمُ ٱلۡمَنصُورُونَ
پەيغەمبەرلىرىمىزگە ئاللاھنىڭ روشەن پاكىت ۋە كۈچ - قۇۋۋەت ئاتا قىلىشى بىلەن دۈشمەنلىرى ئۈستىدىن چوقۇم غەلىبە قىلىدىغانلىقى ھەمدە بۇ غەلىبىنىڭ ئاللاھنىڭ كەلىمىسىنى ئۈستۈن قىلىش ئۈچۈن ئاللاھ يولىدا كۈرەش قىلىدىغان ئەسكەرلىرىمىزگە مەنسۇپ ئىكەنلىكى ھەققىدىكى سۆزىمىز ئىلگىرىلا دېيىلىپ بولغان.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ
پەيغەمبەرلىرىمىزگە ئاللاھنىڭ روشەن پاكىت ۋە كۈچ - قۇۋۋەت ئاتا قىلىشى بىلەن دۈشمەنلىرى ئۈستىدىن چوقۇم غەلىبە قىلىدىغانلىقى ھەمدە بۇ غەلىبىنىڭ ئاللاھنىڭ كەلىمىسىنى ئۈستۈن قىلىش ئۈچۈن ئاللاھ يولىدا كۈرەش قىلىدىغان ئەسكەرلىرىمىزگە مەنسۇپ ئىكەنلىكى ھەققىدىكى سۆزىمىز ئىلگىرىلا دېيىلىپ بولغان.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَفَبِعَذَابِنَا يَسۡتَعۡجِلُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَإِذَا نَزَلَ بِسَاحَتِهِمۡ فَسَآءَ صَبَاحُ ٱلۡمُنذَرِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ حِينٖ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَأَبۡصِرۡ فَسَوۡفَ يُبۡصِرُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَسَلَٰمٌ عَلَى ٱلۡمُرۡسَلِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• سُنَّة الله نصر المرسلين وورثتهم بالحجة والغلبة، وفي الآيات بشارة عظيمة؛ لمن اتصف بأنه من جند الله، أنه غالب منصور.
ئاللاھنىڭ تۇتقان يولى پەيغەمبەرلەرنىڭ زەپەر قۇچىدىغانلىقى ھەمدە ئۇلارنىڭ دەلىل - پاكىت ۋە غەلىبىگە ئىگە بولىدىغانلىقى بولۇپ، يۇقىرىدىكى ئايەتلەردە ئاللاھنىڭ قوشۇنى دەپ سۈپەتلەنگەن كىشىلەرنىڭ چوقۇم غەلىبىگە ئېرىشىدىغانلىقى ھەققىدە كاتتا بېشارەت بار.
• في الآيات دليل على بيان عجز المشركين وعجز آلهتهم عن إضلال أحد، وبشارة لعباد الله المخلصين بأن الله بقدرته ينجيهم من إضلال الضالين المضلين.
بۇ ئايەتلەردە مۇشرىكلارنىڭ ۋە ئۇلارنىڭ ئىلاھلىرىنىڭ بىرەر كىشىنى ئازدۇرۇشقىمۇ كۈچى يەتمەيدىغانلىقىنى بايان قىلىدىغان دەلىل - پاكىتلار بار، شۇنداقلا ئاللاھنىڭ ئىخلاسمەن بەندىلىرىگە ئاللاھ تائالا ئۆز قۇدرىتى بىلەن ئۇلارنى ئازغۇنلارنىڭ ۋە ئازدۇرغۇچىلارنىڭ ئازغۇنلۇقىدىن قۇتۇلدۇرىدىغانلىقى ھەققىدە خۇشبېشارەت بار.
ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - الترجمة الأويغورية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
الترجمة الأويغورية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.