د قرآن کریم د معناګانو ژباړه - الترجمة الأويغورية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - د ژباړو فهرست (لړلیک)
سۈرە نەھل
د سورت د مقصدونو څخه:
التذكير بالنعم الدالة على المنعم سبحانه وتعالى.
يُنَزِّلُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ بِٱلرُّوحِ مِنۡ أَمۡرِهِۦ عَلَىٰ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦٓ أَنۡ أَنذِرُوٓاْ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنَا۠ فَٱتَّقُونِ
ئاللاھ ئۆزىنىڭ پەيغەمبەرلىرىدىن خالىغان كىشىگە قىلغان ھۆكۈملىرىنى پەرىشتىلەر ئارقىلىق ۋەھيى بىلەن نازىل قىلىپ مۇنداق دەيدۇ: ئى ئاللاھنىڭ ئەلچىلىرى! مەندىن باشقا ئىبادەتكە لايىق ھەقىقى مەبۇد بولمىغانلىقىنى ئېيتىپ ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈشتىن ئىنسانلارنى ئاگاھلاندۇرۇڭلار. ئى ئىنسانلار! مېنىڭ بۇيرۇقۇمغا بويسۇنۇپ، چەكلىمىلىرىمدىن يىراق بولۇش بىلەن مەندىن قورقۇڭلار.
عربي تفسیرونه:
وَٱلۡأَنۡعَٰمَ خَلَقَهَاۖ لَكُمۡ فِيهَا دِفۡءٞ وَمَنَٰفِعُ وَمِنۡهَا تَأۡكُلُونَ
ئى ئىنسانلار! ئاللاھ تۆگە، كالا ۋە قوي قاتارلىق چارۋىلارنى سىلەرنىڭ مەنپەئەتىڭلار ئۈچۈن ياراتتى. ئۇنىڭ يۇڭ ۋە تېۋىتلىرىدىن ئېسىنىشىڭلارمۇ مۇشۇ مەنپەئەتنىڭ جۈملىسىدىندۇر. ئۇنىڭ سۈتى، تېرىسى، ئۈچۇسى ۋە سىلەر يەيدىغان گۆشىدە يەنە بىر مەنپەئەت باردۇر.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• عناية الله ورعايته بصَوْن النبي صلى الله عليه وسلم وحمايته من أذى المشركين.
مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنى مۇشرىكلارنىڭ ئەزىيەتلىرىدىن ھىمايە قىلىنىشى بولسا، ئۇ زات ئۈچۈن ئاللاھنىڭ ساقلىشى ۋە ئىنايىتىدۇر.
• التسبيح والتحميد والصلاة علاج الهموم والأحزان، وطريق الخروج من الأزمات والمآزق والكروب.
ئاللاھنى پاكلاش، مەدھىيلەش ۋە ناماز قاتارلىقلار غەم-قايغۇنىڭ ۋە .قاتتىقچىلىق، قېيىنچىلىق ۋە كىرزىسلاردىن قۇتۇلۇشنىڭ ئىلاجىدۇر
• المسلم مطالب على سبيل الفرضية بالعبادة التي هي الصلاة على الدوام حتى يأتيه الموت، ما لم يغلب الغشيان أو فقد الذاكرة على عقله.
مۇسۇلماندىن نامازدىن ئىبارەت پەرز قىلىنغان ئىبادەتلەرنى ھۈشىدىن كەتمىگەن ۋە ئەقلىنى يوقاتمىغان ھالەتتە ئۆلۈم كەلگەنگە قەدەر .داۋاملاشتۇرىشى تەلەپ قىلىنىدۇ
• سمى الله الوحي روحًا؛ لأنه تحيا به النفوس.
وَتَحۡمِلُ أَثۡقَالَكُمۡ إِلَىٰ بَلَدٖ لَّمۡ تَكُونُواْ بَٰلِغِيهِ إِلَّا بِشِقِّ ٱلۡأَنفُسِۚ إِنَّ رَبَّكُمۡ لَرَءُوفٞ رَّحِيمٞ
بىز سىلەرگە يارىتىپ بەرگەن مۇشۇ چارۋىلار سىلەرنىڭ ئېغىر يۈك-تاقىلىرىڭلارنى سەپەرلەردە سىلەر جاپا-مۇشەققەت تارتىپ يېتىپ بارىدىغان شەھەرلەرگە كۆتۈرۈپ بارىدۇ، ئى ئىنسانلار! ھەقىقەتەن سىلەرنىڭ پەرۋەردىگارىڭلار شەپقەتلىكتۇر، بۇ چارۋىلارنى سىلەرگە .بويسۇندۇرۇپ بېرىش بىلەن مېھرىباندۇر
عربي تفسیرونه:
وَٱلۡخَيۡلَ وَٱلۡبِغَالَ وَٱلۡحَمِيرَ لِتَرۡكَبُوهَا وَزِينَةٗۚ وَيَخۡلُقُ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
ئاللاھ تائالا ئاتنى، خېچىرنى ۋە ئېشەكنى سىلەرنىڭ مېنىشىڭلار، يۈك ئارتىشىڭلار ۋە ئۇنىڭ بىلەن كىشىلەرنىڭ ئالدىغا زىننەتلىنىپ چېقىشىڭلار ئۈچۈن، ئۇ نەرسىلەرنى ئىجتىمائىي ھاياتنىڭ زىننىتى قىلىپ ياراتتى، ئاللاھ ئۆزى يارىتىشنى خالىغان نەرسىلەردىن سىلەر بىلمەيدىغان نەرسىلەرنى يارىتىدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَعَلَى ٱللَّهِ قَصۡدُ ٱلسَّبِيلِ وَمِنۡهَا جَآئِرٞۚ وَلَوۡ شَآءَ لَهَدَىٰكُمۡ أَجۡمَعِينَ
ئىسلامدىن ئىبارەت بولغان ئاللاھنىڭ رازىلىقىغا يەتكۈزىدىغان توغرا يولنى بايان قېلىپ بېرىشنى ئاللاھ ئۈستىگە ئالغان، ھەقتىن بۇرۇلۇپ كەتكەن شەيتاننىڭ يوللىرى بار، ئىسلام يولىدىن باشقا يوللارنىڭ ھەممىسى قىڭغىر يولدۇر، ئەگەر ئاللاھ سىلەرنىڭ ھەممىڭلارنى ئىمانغا مۇۋەپپەق قېلىشنى خالىغان بولسا ئېدى، ئەلۋەتتە ھەممىڭلارنى ئىمانغا مۇۋەپپەق قىلاتتى.
عربي تفسیرونه:
يُنۢبِتُ لَكُم بِهِ ٱلزَّرۡعَ وَٱلزَّيۡتُونَ وَٱلنَّخِيلَ وَٱلۡأَعۡنَٰبَ وَمِن كُلِّ ٱلثَّمَرَٰتِۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَتَفَكَّرُونَ
يامغۇر سۈيىدىن ئاللاھ سىلەرگە سىلەر يەيدىغان زىرائەتلەرنى ئۆستۈرۈپ بېرىدۇ، ئۇ سۇ بىلەن زەيتۇن، خورما، ئۈزۈم ۋە باشقا تۈرلۈك مېۋىلەرنى ئۆستۈرۈپ بېرىدۇ، ھەقىقەتەن ئاشۇ سۇدا ۋە سۇ ئارقىلىق پەيدا قىلغان نەرسىلەردە ئاللاھنىڭ ياراتقان نەرسىلىرى توغرىسىدا پىكىر قىلىدىغان قەۋم ئۈچۈن ئاللاھنىڭ قۇدرىتىگە دالالەت قىلىدىغان دەلىللەر بار، بۇ نەرسىلەر بىلەن ئاللاھنىڭ كامالى قۇدرىتىنىڭ كاتتىلىقى نامايەندە بولىدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَسَخَّرَ لَكُمُ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَۖ وَٱلنُّجُومُ مُسَخَّرَٰتُۢ بِأَمۡرِهِۦٓۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يَعۡقِلُونَ
ئاللاھ كېچىنى سىلەرنىڭ ئارام ئېلىشىڭلار ۋە راھەتلىنىشىڭلار ئۈچۈن ياراتتى، كۈندۈزنى تۇرمۇش لازىمەتلىكلىرى كەسىپ قېلىش ئۈچۈن ياراتتى. قۇياشنى سىلەرگە بويسۇندۇرۇپ بەردى ۋە ئۇنىڭدا يورۇقلۇقنى قىلدى، ئاينى نۇرلۇق قىلىپ ياراتتى، ئاللاھ ئۆزىنىڭ بۇيرىقى بىلەن يۇلتۇزلارنىمۇ سىلەرگە بويسۇندۇرۇپ بەردى. قۇرۇقلۇقنىڭ ۋە دېڭىزنىڭ قاراڭغۇلۇقىدا ئۇنىڭ بىلەن يول تاپىسىلەر، ۋاقىتنى بىلىسىلەر ۋە باشقا مەنپەئەتلەر بار. ھەقىقەتەن مۇشۇ نەرسىلەرنىڭ ھەممىسىنى بويسۇندۇرۇپ بېرىشتە ئەقلىنى ئىشلىتىدىغان قەۋم ئۈچۈن ئاللاھنىڭ قۇدرىتىگە دالالەت قىلىدىغان روشەن دەلىللەر بار، ئۇلار ئەقىللىرىنى ئىشلىتىش ئارقىلىق بۇ نەرسىلەرنى يارىتىشتىكى ھېكمەتلەرنى بىلەلەيدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَمَا ذَرَأَ لَكُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُخۡتَلِفًا أَلۡوَٰنُهُۥٓۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَذَّكَّرُونَ
ئاللاھ سىلەر ئۈچۈن زېمندا ياراتقان تۈرلۈك، رەڭگارەڭ كان بايلىقلىرى، ھايۋاناتلار، ئۆسۈملۈكلەر ۋە زرائەتلەرنى بويسۇندۇرۇپ بەردى، ئاشۇ يارىتىلغان ۋە بويسۇندۇرۇلغان نەرسىلەردە ئېبرەت ئالىدىغان قەۋم ئۈچۈن ئاللاھنىڭ قۇدرىتىگە دالالەت قىلىدىغان روشەن دەلىللەر بار، ئۇلار ئاللاھنىڭ ھەممىگە قادىر ۋە نېمەت بەرگۈچى ئىكەنلىكىنى بىلىدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَهُوَ ٱلَّذِي سَخَّرَ ٱلۡبَحۡرَ لِتَأۡكُلُواْ مِنۡهُ لَحۡمٗا طَرِيّٗا وَتَسۡتَخۡرِجُواْ مِنۡهُ حِلۡيَةٗ تَلۡبَسُونَهَاۖ وَتَرَى ٱلۡفُلۡكَ مَوَاخِرَ فِيهِ وَلِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
ئاللاھ سىلەرنى دېڭىزدا سەپەر قىلىشىڭلار، دېڭىز بايلىقلىرىنى چېقىرىشىڭلار، دېڭىزدىكى ساپ-تازا بېلىقلارنى يېيىشىڭلار، سىلەر ۋە ئاياللىرىڭلارنىڭ پايدىلىنىشى ئۈچۈن ئۈنچە-مەرۋايىتلەرنى چېقىرىشىڭلار ئۈچۈن دېڭىزنى بويسۇندۇرۇپ بەردى. كېمىلەرنىڭ دېڭىزدا دولقۇن يېرىپ كېتىۋاتقانلىقىنى كۆرىسىلەر، تىجارەتتىن پايدا تېپىش ۋە ئاللاھنىڭ پەزلىنى تەلەپ قىلىش ئۈچۈن مۇشۇ كېمىلەر بىلەن سەپەر قىلىسىلەر. ئاللاھنىڭ سىلەرگە ئاتا قىلغان بۇ نېمەتلىرىگە شۈكۈر قىلىشىڭلار ئۈچۈن ئاللاھنى ئىبادەتتە يەككە-يېگانە بىلىڭلار.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• من عظمة الله أنه يخلق ما لا يعلمه جميع البشر في كل حين يريد سبحانه.
ئاللاھنىڭ ئۇلۇغلىقى ۋە كاتتىلىقىدىن، ھەر ۋاقىت بارلىق ئىنسانلار بىلمەيدىغان نەرسىلەرنى يارىتىشنى خالىسا شۇ ۋاقىتتا يارىتىدۇ
• خلق الله النجوم لزينة السماء، والهداية في ظلمات البر والبحر، ومعرفة الأوقات وحساب الأزمنة.
ئاللاھ تائالا يۇلتۇزلارنى ئاسماننى زىننەتلەش، قۇرۇقلۇق ۋە دېڭىزنىڭ قاراڭغۇلىقىدا يول تېپىش، ۋاقىت ۋە زامانلارنىڭ ھېسابىنى بىلدۈرۈش ئۈچۈن ياراتتى.
• الثناء والشكر على الله الذي أنعم علينا بما يصلح حياتنا ويعيننا على أفضل معيشة.
بىزنىڭ ھاياتىمىزنى تۈزىتىدىغان، تۇرمۇشىمىزغا ياردىمى بولىدىغان نېئمەتلەرنى ئاتا قىلغان ئاللاھقا ھەمدۇ-سانالار بولسۇن.
• الله سبحانه أنعم علينا بتسخير البحر لتناول اللحوم (الأسماك)، واستخراج اللؤلؤ والمرجان، وللركوب، والتجارة، وغير ذلك من المصالح والمنافع.
ئاللاھ سۇبھانەھۇۋەتەئالا بىزلەرگە دېڭىزدىن يېڭى بېلىق گۆشلىرىنى يېيىش، ئۈنچە-مارجانلارنى چېقىرىش، كېمىلەرگە چېقىش، يۇرتىمىزنى تاجاۋۇزچىلارنىڭ بېسىۋېلىشى ۋە دۈشمەنلىكىدىن مۇداپىئە قىلىش ئۈچۈن دېڭىزنى بويسۇندۇرۇپ بەردى.
وَأَلۡقَىٰ فِي ٱلۡأَرۡضِ رَوَٰسِيَ أَن تَمِيدَ بِكُمۡ وَأَنۡهَٰرٗا وَسُبُلٗا لَّعَلَّكُمۡ تَهۡتَدُونَ
زېمىننىڭ سىلەرنى تەۋرىتىۋەتمەسلىكى ۋە ئېغىپ كەتمەسلىكى ئۈچۈن ئاللاھ ئۇنىڭدا تاغلارنى بەرپا قىلدى. سىلەرنىڭ ئېچىشىڭلار، چارۋىلارنى ۋە زىرائەتلەرنى سۇغۇرۇشۇڭلار ئۈچۈن ئېرىق-ئۆستەڭلەرنى ئاقتۇردى. سىلەرنىڭ ئېزىپ كەتمەي كۆزلىگەن مەقسىدىڭلارغا يېتىشىڭلار ئۈچۈن .ماڭىدىغان يوللارنى قىلدى
عربي تفسیرونه:
أَفَمَن يَخۡلُقُ كَمَن لَّا يَخۡلُقُۚ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ
مۇشۇ نەرسىلەرنى ۋە باشقا نەرسىلەرنى ياراتقان ئاللاھ، ھېچ نەرسىنى يارىتالمايدىغانلارغا ئوخشاش بولامدۇ؟. ھەممە نەرسىنى ياراتقۇچى، ئبادەتتە يەككە-يېگانە بولغۇچى ئاللاھنىڭ ئۇلۇغلىقىنى ئويلىمامسىلەر؟. ھېچ نەرسە يارىتالمايدىغان نەرسىنى ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرمەڭلار.
عربي تفسیرونه:
وَإِن تَعُدُّواْ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ لَا تُحۡصُوهَآۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَغَفُورٞ رَّحِيمٞ
ئى ئىنسانلار! سىلەر ئاللاھنىڭ سىلەرگە ئاتا قىلغان كۆپ نېئمەتلىرىنى ساناشقا ئۇرۇنۇپ باقساڭلار، ئۇ نېمەتلەرنىڭ كۆپلىكى ۋە تۈرلۈك بولغانلىقىدىن ئۇنى ساناپ تۈگىتەلمەيسىلەر. ئاللاھ سىلەرنىڭ نېمەتلەرگە شۈكۈر ئېيتىشتىن غاپىل بولغانلىقىڭلاردىن ئىبارەت كەمچىلىكىڭلارنى ئەپۇ قىلغۇچىدۇر. سىلەرگە مېھرىبانلىقىدىن سىلەرنىڭ ئاسىيلىقىڭلار ۋە نېئمەتكە شۈكۈر ئېيتماسلىقىڭلار سەۋەبىدىن ئۇ نېمەتلەرنى ئۈزۈپ قويمايدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ لَا يَخۡلُقُونَ شَيۡـٔٗا وَهُمۡ يُخۡلَقُونَ
مۇشرىكلارنىڭ ئاللاھنى قويۇپ ئىبادەت قىلغان بۇتلىرى كېچىكىنەك بىر نەرسىنىمۇ يارىتالمايدۇ، ئۇلارنىڭ ئاللاھنى قويۇپ ئىبادەت قىلىۋاتقان نەرسىلىرى ئىبادەت قىلىنغۇچىلار تەرىپىدىن ياسالغاندۇر، ئۇلار قانداقمۇ ئاللاھنى قويۇپ ئۆزلىرى قوللىرى بىلەن ياسىۋالغان بۇتلارغا ئىبادەت .قىلىدۇ؟
عربي تفسیرونه:
أَمۡوَٰتٌ غَيۡرُ أَحۡيَآءٖۖ وَمَا يَشۡعُرُونَ أَيَّانَ يُبۡعَثُونَ
ئۇلار قوللىرى بىلەن ياساپ ئىبادەت قىلىۋاتقان نەرسە ھېچ قانداق ھاياتلىقى بولمىغان، ئىلىم-ئىدراكى بولمىغان ۋە چۈشەنچىسى بولمىغان جانسىز نەرسىلەر بولۇپ، ئۇلار قىيامەت كۈنىدە ئۆزلىرىگە چوقۇنغۇچىلار بىلەن بىرلىكتە قاچان تىرىلدۈرۈلىدىغانلىقىنى ۋە ئۇلار بىلەن بىللە دوزاخقا تاشلىنىدىغانلىقىنى بىلمەيدۇ.
عربي تفسیرونه:
إِلَٰهُكُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞۚ فَٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ قُلُوبُهُم مُّنكِرَةٞ وَهُم مُّسۡتَكۡبِرُونَ
سىلەرنىڭ ھەقىقى ئىبادەتكە لايىق بولغان مەبۇدىڭلار ھېچقانداق شېرىكى بولمىغان يەككە-يىگانە ئاللاھدۇر، ئۆلگەندىن كېيىن تېرىلىشقا ئىشەنمەيدىغان كىشىلەرنىڭ دىللىرى ئاللاھدىن قورقۇش تۇيغۇسى بولمىغانلىقى ئۈچۈن ئاللاھنىڭ بىرلىكىنى ئىنكار قىلىدۇ. ئۇلار قىيامەتتىكى ھېساب ۋە ئازابقا ئىشەنمەيدۇ، تەكەببۇرلۇق قىلىپ ھەقنى قوبۇل قىلمايدۇ ۋە ھەقكە بويسۇنمايدۇ.
عربي تفسیرونه:
لَا جَرَمَ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعۡلِنُونَۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡتَكۡبِرِينَ
ھەقىقەتەن ئاللاھ تائالا ئۇلارنىڭ يوشۇرۇن ۋە ئاشكارا قىلغان ھەممە ئەمەللىرىنى راستىنلا بىلىپ تۇرغۇچىدۇر. ئاللاھقا ھېچ نەرسە مەخپى قالمايدۇ، شۇنىڭغا ئاساسەن جازالايدۇ ياكى مۇكاپاتلايدۇ. ھەقىقەتەن ئاللاھ تائالا ئىبادەت قىلىشتا تەكەببۇرلۇق قىلىپ ئۆزىگە بويسۇنمىغانلارنى ياقتۇرمايدۇ، ئۇلارنى قاتتىق ئازاب بىلەن ئازابلايدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَإِذَا قِيلَ لَهُم مَّاذَآ أَنزَلَ رَبُّكُمۡ قَالُوٓاْ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ
ياراتقۇچىنىڭ بىرلىكىنى ئىنكار قىلىدىغان، ئۆلگەندىن كېيىن تېرىلىشنى يالغانغا چېقارغان كاپىرلارغا: ئاللاھ مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا نېمىلەرنى نازىل قىلدى؟دېيىلسە، ئۇلار: ھېچ نەرسە نازىل قېلىنمىدى، ئۇ ئۆز ئېچىدىن ئىلگىرىكىلەرنىڭ يالغان-توقۇلمىلىرىنى پەيدا قىلدى، دەيدۇ.
عربي تفسیرونه:
لِيَحۡمِلُوٓاْ أَوۡزَارَهُمۡ كَامِلَةٗ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَمِنۡ أَوۡزَارِ ٱلَّذِينَ يُضِلُّونَهُم بِغَيۡرِ عِلۡمٍۗ أَلَا سَآءَ مَا يَزِرُونَ
ئۇلار قىيامەت كۈنىدە ئۆزلىرىنىڭ گۇناھلىرىنى تولۇق ئۈستىگە ئالىدۇ، نادانلىق ۋە قارغۇلارچە ئەگىشىش بىلەن ئۆزلىرى ئىسلامدىن ئازدۇرىۋەتكەن كىشىلەرنىڭ بەزى گۇناھلىرىنىمۇ ئۆز ئۈستىگە ئالىدۇ، ئۇلارنىڭ ئۆزلىرىنىڭ ۋە ئەگەشكۈچىلىرىنىڭ گۇناھلىرىنى ئۈستىگە ئېلىشى نېمىدېگەن قەبىھ!.
عربي تفسیرونه:
قَدۡ مَكَرَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ فَأَتَى ٱللَّهُ بُنۡيَٰنَهُم مِّنَ ٱلۡقَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَيۡهِمُ ٱلسَّقۡفُ مِن فَوۡقِهِمۡ وَأَتَىٰهُمُ ٱلۡعَذَابُ مِنۡ حَيۡثُ لَا يَشۡعُرُونَ
مەككە كاپىرلىرىدىن ئىلگىرىكى ئۆتكەن ئاشۇ كاپىرلار ئۆزلىرىنىڭ پەيغەمبەرلىرى ئۈچۈن ھىلە-مىكىرلەرنى ئىشلەتتى، ئاللاھ ئۇلارنىڭ ھىلە-مىكىر قۇرۇلمىسىنى تۈپ-يىلتىزىدىن ۋەيران قىلدى، بۇ قۇرۇلمىنىڭ ئۆگزىسى ئۇلارنىڭ ئۈستىگە ئۆرۈلۈپ چۈشتى، ئۇلارغا، ئۇلار ئويلىمىغان يەردىن ئازاب كەلدى، ئۇلار ئالغان تەدبىرلەر ئۆزلىرىنى ئازابدىن ھىمايە قىلىدۇ دەپ ئويلايتتى، ئەكسىچە ئۇلار بۇنىڭ بىلەن ھالاك قىلىندى.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• في الآيات من أصناف نعم الله على العباد شيء عظيم، مجمل ومفصل، يدعو الله به العباد إلى القيام بشكره وذكره ودعائه.
ئايەتتە ئاللاھنىڭ بەندىلەرگە ئاتا قىلغان تۈرلۈك كاتتا نېئمەتلىرى ئومۇمى ۋە تەپسىلى بايان قېلىنغان بولۇپ، ئۇنىڭ بىلەن ئاللاھ بەندىلەرنى ئۆزىگە شۈكۈر ئېيتىش، زىكىر قىلىش ۋە دۇئا قىلىشقا چاقىرغان.
• طبيعة الإنسان الظلم والتجرُّؤ على المعاصي والتقصير في حقوق ربه، كَفَّار لنعم الله، لا يشكرها ولا يعترف بها إلا من هداه الله.
ئاللاھ ھىدايەت قىلغان كىشىلەردىن باشقا كىشىلەرنىڭ تەبىئىتىگە؛ كىشىلەرگە زۇلۇم قىلىش، پەرۋەردىگارىنىڭ ھەققىنى تولۇق ئادا قىلماسلىق، گۇناھ-مەسىيەتكە جۇرئەت قىلىش، ئاللاھنىڭ نېئمىتىنى ئىنكار قىلىش، نېئمەتلەرگە شۈكۈر قىلماسلىق ۋە ئېتىراپ قىلماسلىق .ئورناپ كەتكەن
ثُمَّ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ يُخۡزِيهِمۡ وَيَقُولُ أَيۡنَ شُرَكَآءِيَ ٱلَّذِينَ كُنتُمۡ تُشَٰٓقُّونَ فِيهِمۡۚ قَالَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَ إِنَّ ٱلۡخِزۡيَ ٱلۡيَوۡمَ وَٱلسُّوٓءَ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ
ئاندىن قىيامەت كۈنىدە ئاللاھ ئۇلارغا ئازابىنى تەييارلايدۇ، ئۇلارنى خار قىلىپ مۇنداق دەيدۇ: قېنى سىلەرنىڭ ئىبادەتتە مەن بىلەن شېرىك قىلغان شېرىكلىرىڭلار، ئۇلارنىڭ سەۋەبىدىن سىلەر مېنىڭ پەيغەمبەرلىرىم ۋە مۆئمىن بەندىلىرىمگە دۈشمەنلىك قىلدىڭلار؟. رەببانىي ئۆلىمالار: ھەقىقەتەن خارلىق ۋە ئازاب قىيامەت كۈنىدە كاپىرلارغا ھەقلىق بولىدۇ، .دەيدۇ
عربي تفسیرونه:
ٱلَّذِينَ تَتَوَفَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ ظَالِمِيٓ أَنفُسِهِمۡۖ فَأَلۡقَوُاْ ٱلسَّلَمَ مَا كُنَّا نَعۡمَلُ مِن سُوٓءِۭۚ بَلَىٰٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمُۢ بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
ئۇلار ئاللاھقا كاپىر بولۇپ، ئۆز نەپسىگە زۇلۇم قىلغان ھالەتتە ئۆلۈم پەرىشتىلىرى ۋە ئۇنىڭ ياردەمچىلىرى بولغان پەرىشتىلەر جانلىرىنى ئالىدۇ، ئۇلارغا ئۆلۈم كەلگەندە تەسلىم بولۇپ بويسۇنىدۇ، ئۇلار كۇپۇرلۇق ۋە ئاسىلىقتىن ئىبارەت ئاللاھنى ئىنكار قىلىدىغان ئەمەللىرىنى ئۆزلىرىگە پايدىسى تېگىدۇ دەپ ئويلايدۇ. ئۇلارغا: يالغان ئېيتتىڭلار، سىلەر ئاسىيلىق قېلىش بىلەن كاپىر بولدۇڭلار، ھەقىقەتەن ئاللاھ سىلەرنىڭ دۇنيادا قىلىۋاتقان قىلمىشىڭلارنى بىلگۈچىدۇر، ئاللاھقا ھېچ نەرسە مەخپى قالمايدۇ، شۇنىڭغا ئاساسەن سىلەرنى جازالايدۇ.
عربي تفسیرونه:
فَٱدۡخُلُوٓاْ أَبۡوَٰبَ جَهَنَّمَ خَٰلِدِينَ فِيهَاۖ فَلَبِئۡسَ مَثۡوَى ٱلۡمُتَكَبِّرِينَ
ئۇلارغا: قىلمىشلىرىڭلارنىڭ ھېسابى بىلەن مەڭگۈ تۇرۇش تەقدىر قېلىنغان جەھەننەمنىڭ دەرۋازىلىرىدىن كېرىڭلار دېيىلىدۇ، ئاللاھقا ئىمان ئېيتىش ۋە ئۇنىڭغا ئىبادەت قىلىشتىن تەكەببۇرلۇق قىلغانلارنىڭ بارىدىغان جايى نېمىدېگەن يامان-ھە!.
عربي تفسیرونه:
۞ وَقِيلَ لِلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ مَاذَآ أَنزَلَ رَبُّكُمۡۚ قَالُواْ خَيۡرٗاۗ لِّلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ فِي هَٰذِهِ ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٞۚ وَلَدَارُ ٱلۡأٓخِرَةِ خَيۡرٞۚ وَلَنِعۡمَ دَارُ ٱلۡمُتَّقِينَ
پەرۋەردىگارىنىڭ بۇيرىقىغا بويسۇنۇش ۋە چەكلىمىلىرىدىن يىراق بولۇش بىلەن تەقۋادارلىق قىلغۇچىلارغا: پەرۋەردىگارىڭلار پەيغەمبىرىڭلار مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا نېمىلەرنى نازىل قىلدى؟، دېيىلسە، ئۇلار جاۋاپ بېرىپ: ئاللاھ ئۇنىڭغا كۆپ ياخشىلىقلارنى نازىل قىلدى دەيدۇ، ئاللاھنىڭ ئىبادىتىنى ياخشى قىلغان ۋە كىشىلەر بىلەن ياخشى مۇئامىلىدە بولغانلار دۇنيادا غەلبە-نۇسرەت ۋە كەڭرى رىزىقتىن ئىبارەت ياخشى مۇكاپاتقا ئېرىشىدۇ. ئاللاھ ئۇلار ئۈچۈن تەييارلىغان ئاخىرەتتىكى ئەجىر-ساۋاپ ئۇلارغا دۇنيادا بېرىلگەن مۇكاپاتلاردىن ئەۋزەلدۇر، پەرۋەردىگارىنىڭ بۇيرىقىغا بويسۇنۇش ۋە چەكلىمىلىرىدىن يىراق بولۇش بىلەن تەقۋادارلىق قىلغۇچىلارنىڭ يۇرتى بولغان ئاخىرەت .دىيارى نېمىدېگەن ياخشى
عربي تفسیرونه:
جَنَّٰتُ عَدۡنٖ يَدۡخُلُونَهَا تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۖ لَهُمۡ فِيهَا مَا يَشَآءُونَۚ كَذَٰلِكَ يَجۡزِي ٱللَّهُ ٱلۡمُتَّقِينَ
ئۇلار دائىم تۇرىدىغان قەسىر ۋە باغلىرىنىڭ ئاستىدىن ئېرىقلاردا سۇ ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەرگە كېرىدۇ. ئۇلار ئۈچۈن جەننەتتە يېمەك-ئىچمەك ۋە باشقا نەرسىلەردىن كۆڭلى تارتقان نەرسىلەر بار، مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ ئۈممىتىدىن بولغان تەقۋادارلار مۇكاپاتلانغان مۇشۇ مۇكاپاتقا ئوخشاش، ئىلگىرىكى ئۈممەتنىڭ تەقۋادارلىرىنىمۇ .مۇكاپاتلايدۇ
عربي تفسیرونه:
ٱلَّذِينَ تَتَوَفَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلَٰمٌ عَلَيۡكُمُ ٱدۡخُلُواْ ٱلۡجَنَّةَ بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
تەقۋادارلارنى ئۆلۈم پەرىشتىسى ۋە ئۇنىڭ ياردەمچىلىرىدىن بولغان پەرىشتىلەر قەلبى كۇپىردىن پاك ھالەتتە قەبزى روھ قىلغاندا، پەرىشتىلەر ئۇلارغا: سالام سىلەرگە! بارلىق خاتىرجەمسىزلىكتىن ئامان بولدۇڭلار، دۇنيادىكى ساغلام ئەقىدە ۋە ياخشى ئەمەللىرىڭلار سەۋەبىدىن جەننەتكە كېرىڭلار دەيدۇ.
عربي تفسیرونه:
هَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّآ أَن تَأۡتِيَهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ أَوۡ يَأۡتِيَ أَمۡرُ رَبِّكَۚ كَذَٰلِكَ فَعَلَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ وَمَا ظَلَمَهُمُ ٱللَّهُ وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
ئاشۇ يالغانچى مۇشرىكلار پەقەت ئۆلۈم پەرىشتىلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ياردەمچىلىرى كېلىپ ئۆزلىرىنىڭ جانلىرىنى ئىلىش ئۈچۈن يۈزلىرىگە ۋە كاسىلىرىغا ئۇرۇشنى كۈتەمدۇ ياكى دۇنيادا ئاللاھنىڭ بۇيرىقى بىلەن ئۇلارنى تۈپ-يىلتىزىدىن يوق قېلىۋىتىدىغان ئازابنىڭ كېلىشىنى كۈتەمدۇ؟. ئىلگىرىكى مۇشرىكلارمۇ مەككە مۇشرىكلىرىغا ئوخشاش پەيغەمبەرلىرىنى ئىنكار قىلغانلىقى ئۈچۈن ئاللاھ ئۇلارنى ھالاك قىلدى، ئۇلارنى ھالاك قىلغاندا ئۇلارغا زۇلۇم قىلمىدى، بەلكى ئۇلار ئاللاھقا كاپىر بولۇش بىلەن ئۆز نەپسىگە زۇلۇم قىلىپ ھالاكەت گىرداۋىغا كېلىشنى خالىدى.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• فضيلة أهل العلم، وأنهم الناطقون بالحق في الدنيا ويوم يقوم الأشهاد، وأن لقولهم اعتبارًا عند الله وعند خلقه.
بۇ ئايەتتە ئىلىم ئىگىلىرىنىڭ پەزىلىتى بايان قېلىنىدۇ. ھەقىقەتەن ئۇلار دۇنيادا ھەقنى سۆزلەيدۇ، قىيامەتتىمۇ ھەقنى سۆزلەيدۇ، ئۇلارنىڭ سۆزىنىڭ ئاللاھنىڭ ھوزۇرىدا ۋە كىشىلەرنىڭ نەزىرىدىمۇ ئېتىبارى بولىدۇ.
• من أدب الملائكة مع الله أنهم أسندوا العلم إلى الله دون أن يقولوا: إنا نعلم ما كنتم تعملون، وإشعارًا بأنهم ما علموا ذلك إلا بتعليم من الله تعالى.
پەرىشتىلەرنىڭ ئاللاھ بىلەن بولغان ئەدەپلىرىدىن: ئۇلار بىز بىلىمىز سىلەر بىلمەيسىلەر دېمەستىن ئىلىمنى ئاللاھغا نىسبەت بېرىدۇ، ئۇلار بىلگەن نەرسىلىرىنىڭ پەقەت ئاللاھنىڭ تەلىم بېرىشى بىلەن بولغانلىقىنى ئېلان .قىلىدۇ
• من كرم الله وجوده أنه يعطي أهل الجنة كل ما تمنوه عليه، حتى إنه يُذَكِّرهم أشياء من النعيم لم تخطر على قلوبهم.
ئاللاھنىڭ ئېسىللىكى ۋە سېخىلىقىدىن جەننەت ئەھلىگە ئۇلار ئارزۇ قىلغان نەرسىلەرنىڭ ھەممىسىنى بېرىدۇ، ھەتتا نېمەتلەردىن ئۇلارنىڭ كۆڭلىگە كەلمىگەن نەرسىلەرنىمۇ ئېسىگە سالىدۇ.
• العمل هو السبب والأصل في دخول الجنة والنجاة من النار، وذلك يحصل برحمة الله ومنَّته على المؤمنين لا بحولهم وقوتهم.
ئەمەل بولسا جەننەتكە كېرىش ۋە دوزاختىن قۇتۇلۇشنىڭ ئاساسلىق سەۋەبى بولسىمۇ، بۇ ئاللاھنىڭ رەھمىتى ۋە مۆئمىنلەرگە قىلغان نېئمىتى بىلەن بولىدۇ، ھەرگىزمۇ ئۇلارنىڭ كۈچ-قۇۋۋىتى بىلەن بولمايدۇ.
وَقَالَ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا عَبَدۡنَا مِن دُونِهِۦ مِن شَيۡءٖ نَّحۡنُ وَلَآ ءَابَآؤُنَا وَلَا حَرَّمۡنَا مِن دُونِهِۦ مِن شَيۡءٖۚ كَذَٰلِكَ فَعَلَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ فَهَلۡ عَلَى ٱلرُّسُلِ إِلَّا ٱلۡبَلَٰغُ ٱلۡمُبِينُ
ئۆزلىرىنىڭ ئىبادىتىدە ئاللاھقا ئاللاھنىڭ غەيرىنى قوشۇپ مۇشرىك بولغانلار: ئەگەر ئاللاھ خالىغان بولسا، بىز ۋە بىزنىڭ ئىلگىرىكى ئاتا-بوۋىلىرىمىز يالغۇز ئاللاھقا ئىبادەت قىلاتتۇق، ئاللاھنىڭ غەيرىگە ئىبادەت قىلمايتتۇق. ئەگەر ئاللاھ خالىغان بۈلسا بىز ھېچ نەرسىنى ھارام قىلمايتتۇق دەيدۇ. ئۇلاردىن بۇرۇنقى كاپىرلارمۇ مۇشۇنداق باتىل دەلىللەرنى دېگەن. پەيغەمبەرلەرنىڭ ۋەزىپىسى پەقەت يەتكۈزۈشكە بۇيرۇلغان نەرسىنى يەتكۈزۈشتۇر، ھەقىقەتەن ئۇلار يەتكۈزدى، ئاللاھ كاپىرلارغا خالاش ۋە ئىختىيارلىقنى بېرىپ، پەيغەمبەرلەرنى ئەۋەتكەندىن كېيىن ئۇلارنىڭ (ئىمان ئېيتماستىن بىزنى ئاللاھ كاپىر بولۇشىمىزنى ئىرادە قىلغان) تەقدىر دەپ ئۆزۈر ئېيتىشىنىڭ ھېچ .ئاساسىي يوقتۇر
عربي تفسیرونه:
وَلَقَدۡ بَعَثۡنَا فِي كُلِّ أُمَّةٖ رَّسُولًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجۡتَنِبُواْ ٱلطَّٰغُوتَۖ فَمِنۡهُم مَّنۡ هَدَى ٱللَّهُ وَمِنۡهُم مَّنۡ حَقَّتۡ عَلَيۡهِ ٱلضَّلَٰلَةُۚ فَسِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُكَذِّبِينَ
بىز ھەقىقەتەن ئىلگىرىكى ئۈممەتلەرنىڭ ھەر بىرىگە ئۇلارنى يالغۇز بىر ئاللاھقا ئىبادەت قىلىش، ئاللاھنى قويۇپ بۇتلار، شەيتانلار ۋە ئۇلارنىڭ غەيرىدىكى نەرسىلەرگە ئىبادەت قىلىشنى تەرىك قىلىشى ئۈچۈن ئۇلارنى ھەقكە بۇيرۇيدىغان ئەلچىلەرنى ئەۋەتتۇق، ئۇلار ئارىسىدىن ئاللاھ مۇۋەپپەق قىلغانلار پەيغەمبەرگە ئېشەندى ۋە پەيغەمبەر ئىلىپ كەلگەن ھەقىقەتكە ئەگەشتى. ئۇلاردىن بەزىلىرى ئاللاھقا كاپىر بولدى، ئاللاھنىڭ رەسۇلىغا ئاسىيلىق قىلدى، توغرا يولغا مۇۋەپپەق بولمىدى. قىلمىشلىرى تۈپەيلى ئازغۇنلۇق ئۇلارغا زۆرۈر بولدى. زېمىندا سەيرى قىلىڭلار يالغانچىلارنىڭ ئۈسىتىگە ئازاب ۋە ھالاكەت چۈشكەندىن كېيىن ئاقىۋىتىنىڭ قانداق بولىدىغانلىقىنى ئۆز كۆزۈڭلار بىلەن كۆرۈڭلار.
عربي تفسیرونه:
إِن تَحۡرِصۡ عَلَىٰ هُدَىٰهُمۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي مَن يُضِلُّۖ وَمَا لَهُم مِّن نَّٰصِرِينَ
ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى! سەن كۈچۈڭنىڭ يېتىشچە ئۇلارنى دەۋەت قىلىشقا تېرىشساڭمۇ ۋە ئۇلارنىڭ ھىدايەت تېپىشىغا ھېرىسمەن بولساڭمۇ، بۇنىڭ سەۋەبلىرىنى قلساڭمۇ، ھەقىقەتەن ئاللاھ ئۆزى ئازدۇرىۋەتكەن كىشىنى ھىدايەتكە مۇۋەپپەق قىلمايدۇ، ئۇلارغا ئاللاھدىن باشقا ياردەم بەرگۈچى ۋە ئۇلاردىن ئازابنى مەنئىي قىلغۇچى يوقتۇر.
عربي تفسیرونه:
وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَيۡمَٰنِهِمۡ لَا يَبۡعَثُ ٱللَّهُ مَن يَمُوتُۚ بَلَىٰ وَعۡدًا عَلَيۡهِ حَقّٗا وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
ئۇلار قاتتىق قەسەم بىلەن ئۆلگەندىن كېيىن تېرىلىشنى ئىنكار قىلىپ، قىلغان قەسەملىرىنى تەكىتلەپ: ھېچ قانداق دەلىلسىزلا ئاللاھ ئۆلۈكنى تېرىلدۈرەلمەيدۇ دەيدۇ، ھەرگىز ئۇنداق ئەمەس، ئاللاھ ئۆلگەنلەرنىڭ ھەممىسىنى تېرىلدۈرىدۇ. بۇ ئاللاھدىن بولغان راست ۋەدىدۇر. لېكىن ئىنسانلارنىڭ كۆپچىلىكى ئاللاھنىڭ ئۆلۈكنى تېرگۈزىدىغانلىقىنى بىلمەيدۇ، نەتىجىدە ئۆلگەندىن كېيىن تېرىلىشنى ئىنكار قىلىدۇ.
عربي تفسیرونه:
لِيُبَيِّنَ لَهُمُ ٱلَّذِي يَخۡتَلِفُونَ فِيهِ وَلِيَعۡلَمَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَنَّهُمۡ كَانُواْ كَٰذِبِينَ
مۇشرىكلار ئىختىلاپ قىلىشقان؛ ئاللاھنىڭ بىرلىكى، ئۆلگەندىن كىيىن تېرىلىش ۋە نۇبۇۋۋەت قاتارلىق ئىشلارنى قىيامەت كۈنى ئاللاھ ئۇلارنىڭ ھەممىسىنى تىرىلدۈرۈپ، ئۆلگەندىن كېيىن تېرىلىشنى ئىنكار قىلىپ، ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرگەن مۇشرىكلارنىڭ دەۋاسىدا يالغانچى ئىكەنلىكىنى ئۇلارغا بىلدۈرىدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَٱلَّذِينَ هَاجَرُواْ فِي ٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ مَا ظُلِمُواْ لَنُبَوِّئَنَّهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗۖ وَلَأَجۡرُ ٱلۡأٓخِرَةِ أَكۡبَرُۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ
كاپىرلار زۇلۇم قىلىپ ئازابلىغاندىن كېيىن، ئاللاھنىڭ رازىلىقىنى تەلەپ قىلىپ، ئۆزلىرىنىڭ يۇرتى، ئائىلە تاۋابىئاتلىرى ۋە مال-مۈلكىنى تاشلاپ كاپىرلارنىڭ يۇرتىدىن ئىسلام دىيارىغا ھىجرەت قىلىپ چىققانلارنى ئەلۋەتتە دۇنيادا ئىززەت-ئىكرامغا مۇشەررەپ قىلىمىز. ئەلۋەتتە ئاخىرەتنىڭ ساۋابى كاتتىدۇر، چۈنكى ئۇ جەننەتتىن ئىبارەت بۈيۈك نېئمەتكە نائىل بولىدۇ. ئەگەر ھىجرەت قېلىشتىن كېچىكىپ قالغانلار ھىجرەت قىلغانلارغا بېرىلىدىغان ساۋابنىڭ كاتتىلىقىنى بىلگەن بولسا ئېدى ئەلۋەتتە ھىجرەت قىلىشتىن كىچىكىپ قالمايتتى.
عربي تفسیرونه:
ٱلَّذِينَ صَبَرُواْ وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ يَتَوَكَّلُونَ
ئاللاھ يولىدا ھىجرەت قىلىپ چېققان ئاشۇ مۇھاجىرلار ئۆز قەۋمىنىڭ ئەزىيەتلىرىگە، ۋەتىنى ۋە ئائىلە تاۋابىئاتلىرىدىن ئايرىلىشقا، ئاللاھقا ئېتائەت قېلىشتا سەۋىر قىلغانلىقلىرى، بارلىق ئىشلىرىدا يەككە-يېگانە پەرۋەردىگارىغا تايانغانلىقلىرى ئۈچۈن، ئاللاھ تائالا ئۇلارغا بۇ كاتتا مۇكاپاتلارنى ئاتا قىلدى.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• العاقل من يعتبر ويتعظ بما حل بالضالين المكذبين كيف آل أمرهم إلى الدمار والخراب والعذاب والهلاك.
ئەقىللىق كىشى ئازغۇن، يالغانچىلارغا چۈشكەن ئازاب ۋە ئۇلارنىڭ گۇمران بولۇش، خانىۋەيران بولۇش، ئازابقا دۇچار بولۇش ۋە ھالاك بولۇش قاتارلىق ئېچىنىشلىق ئاقىۋىتىدىن ئىبرەت ۋە ۋەز-نەسىھەت ئالىدۇ.
• الحكمة من البعث والمعاد إظهار الله الحقَّ فيما يختلف فيه الناس من أمر البعث وكل شيء.
ئۆلگەندىن كېيىن تېرىلدۈرۈش ۋە قىيامەتنىڭ بولىشىدىكى ھېكمەت بولسا، ئاللاھنىڭ ئىنسانلارنىڭ ئۆلگەندىن كېيىن تېرىلىش ۋە باشقا ئىختىلاپ قىلىشقان ئىشلىرىدىكى ھەقنى ئاشكارا قىلىشتىن ئىبارەتتۇر.
• فضيلة الصّبر والتّوكل: أما الصّبر: فلما فيه من قهر النّفس، وأما التّوكل: فلأن فيه الثقة بالله تعالى والتعلق به.
سەۋىر قىلىش ۋە ئاللاھقا تەۋەككۇل قىلىشنىڭ پەزىلىتى: سەۋىر قىلىشتا نەپسىنى بويسۇندۇرۇش بولسا، تەۋەككۇل قىلىشتا مەخلۇقتىن ئايرىلىپ ھەقكە يۈزلىنىش بولىدۇ.
• جزاء المهاجرين الذين تركوا ديارهم وأموالهم وصبروا على الأذى وتوكّلوا على ربّهم، هو الموطن الأفضل، والمنزلة الحسنة، والعيشة الرّضية، والرّزق الطّيّب الوفير، والنّصر على الأعداء، والسّيادة على البلاد والعباد.
ئۆزلىرىنىڭ يۇرتلىرىنى، مال-مۈلكىنى تاشلاپ ھىجرەت قىلغان، ئەزىيەتلەرگە سەۋىر قىلىپ، پەرۋەردىگارىغا تەۋەككۇل قىلغانلارنىڭ مۇكاپىتى ئەۋزەل يۇرت، گۈزەل مەرتىۋە، رازى بولىدىغان تۇرمۇش، كەڭرى رىزىق، دۈشمەنلەر ئۈستىدىن غەلىبە قىلىش، دەۋلەت ۋە خەلققە ھۆكۈمران بولۇشتىن ئىبارەتتۇر.
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ إِلَّا رِجَالٗا نُّوحِيٓ إِلَيۡهِمۡۖ فَسۡـَٔلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّكۡرِ إِن كُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى! بىز سەندىن ئىلگىرى ئىنسانلاردىن پەقەت ئەرلەرگىلا ۋەھيى نازىل قىلىمىز، پەرىشتىلەردىن پەيغەمبەر ئەۋەتمىدۇق، بۇ بىزنىڭ داۋاملىشىۋاتقان يولىمىز، ئەگەر سىلەر بۇنى ئىنكار قىلساڭلار، ئۇلارنىڭ ئىنسان ئىكەنلىكىنى بىلمىسەڭلار، ئىلگىرى كىتاب بېرىلگەنلەردىن سوراپ بىقىڭلار، ئۇلار سىلەرگە ئۇ پەيغەمبەرلەرنىڭ پەرىشتە بولماستىن بەلكى ئىنسان ئىكەنلىكىدىن .خەۋەر بېرىدۇ
عربي تفسیرونه:
بِٱلۡبَيِّنَٰتِ وَٱلزُّبُرِۗ وَأَنزَلۡنَآ إِلَيۡكَ ٱلذِّكۡرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيۡهِمۡ وَلَعَلَّهُمۡ يَتَفَكَّرُونَ
بىز ئىنسانلاردىن بولغان ئاشۇ پەيغەمبەرلەرنى روشەن دەلىللەر ۋە نازىل قېلىنغان كىتابلار بىلەن ئەۋەتتۇق، ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى! ساڭا قۇرئاننى كىشىلەر ئېھتىياجلىق بولىدىغان نەرسىلەرنى بايان قىلىپ بېرىش ۋە ئۇلارنىڭ پىكىر قېلىشى، ئويلىنىشى ۋە قۇرئان ئۆز ئېچىگە .ئالغان نەرسىلەردىن ۋەز-نەسىھەت ئېلىشى ئۈچۈن نازىل قىلدۇق
عربي تفسیرونه:
أَفَأَمِنَ ٱلَّذِينَ مَكَرُواْ ٱلسَّيِّـَٔاتِ أَن يَخۡسِفَ ٱللَّهُ بِهِمُ ٱلۡأَرۡضَ أَوۡ يَأۡتِيَهُمُ ٱلۡعَذَابُ مِنۡ حَيۡثُ لَا يَشۡعُرُونَ
كىشىلەرنى ئاللاھنىڭ يولىدىن توسۇش ئۈچۈن ھىلە-مىكىر ئىشلەتكەنلەر قارۇننى يەرگە يۇتقۇزىۋاتقاندەك ئاللاھنىڭ ئۆزلىرىنى يەرگە يۇتقۇزىۋېتىشىدىن ياكى ئۇلار كۈتمىگەن جايدىن ئۆزلىرىگە ئازاب .كېلىشىدىن قورقمامدىغاندۇ؟
عربي تفسیرونه:
أَوۡ يَأۡخُذَهُمۡ عَلَىٰ تَخَوُّفٖ فَإِنَّ رَبَّكُمۡ لَرَءُوفٞ رَّحِيمٌ
ياكى ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ ئاللاھدىن قورۇققان ھالىتىدە ئاللاھنىڭ ئازابى يېتىشىدىن خاتىرجەم بولدىمۇ؟، ئاللاھ ئۇلارنى ھەر ۋاقىت ئازابلاشقا قادىر. شۈبھىسىزكى، سىلەرنىڭ پەرۋەردىگارىڭلار ئەلۋەتتە كۆيۈمچاندۇر، مېھرىباندۇر، بەندىلىرىنىڭ تەۋبە قىلىۋېلىشى ئۈچۈن ئۇلارنى ئالدىراپ جازالىمايدۇ.
عربي تفسیرونه:
أَوَلَمۡ يَرَوۡاْ إِلَىٰ مَا خَلَقَ ٱللَّهُ مِن شَيۡءٖ يَتَفَيَّؤُاْ ظِلَٰلُهُۥ عَنِ ٱلۡيَمِينِ وَٱلشَّمَآئِلِ سُجَّدٗا لِّلَّهِ وَهُمۡ دَٰخِرُونَ
ئاشۇ يالغانچى كاپىرلار ئاللاھنىڭ ياراتقان نەرسىلىرىگە تەپەككۈر قىلىش نەزىرى بىلەن قارىمامدىغاندۇ؟، قۇياشنىڭ ھەركىتى ۋە كۈندۈزدىكى سەيرى قېلىشىغا ئەگىشىپ ئۇ نەرسىلەرنىڭ سايىلىرى ئوڭ ۋە سول تەرەپكە مايىل بولۇپ تۇرىدۇ، كېچىدە ئايغا ئەگىشىدۇ، ئۇ نەرسىلەر تۆۋەنچىلىك بىلەن ئۆز پەرۋەردىگارىغا ھەقىقى سەجدە قىلىدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَلِلَّهِۤ يَسۡجُدُۤ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِ مِن دَآبَّةٖ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَهُمۡ لَا يَسۡتَكۡبِرُونَ
ئاسمانلار ۋە زېمىندىكى ھەممە جانلىق نەرسىلەر يالغۇز ئاللاھقا سەجدە قېلىدۇ، پەرىشتىلەرمۇ يالغۇز ئاللاھقا سەجدە قېلىدۇ، ئۇلار ئاللاھقا .ئىبادەت قىلىش ۋە بويسۇنۇشتىن تەكەببۇرلۇق قېلىپ باش تارتمايدۇ
عربي تفسیرونه:
۞ وَقَالَ ٱللَّهُ لَا تَتَّخِذُوٓاْ إِلَٰهَيۡنِ ٱثۡنَيۡنِۖ إِنَّمَا هُوَ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ فَإِيَّٰيَ فَٱرۡهَبُونِ
ئاللاھ تائالا ئۆزىنىڭ بارلىق بەندىلىرىگە: ئىككى ئىلاھقا ئىبادەت قىلماڭلار، ھەقىقى ئىبادەت قېلىنغۇچىنىڭ بىر ئىكەنلىكىدە ھېچ شەك يوقتۇر، ئۇنىڭ ئىككىنچىسى يوق ۋە ھېچ شېرىكى يوق، مەندىنلا قورقۇڭلار، مەندىن باشقا ھېچكىمدىن قورۇقماڭلار.
عربي تفسیرونه:
وَلَهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَلَهُ ٱلدِّينُ وَاصِبًاۚ أَفَغَيۡرَ ٱللَّهِ تَتَّقُونَ
ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكى ھەممە نەرسە يارىتىلىش، ئىگىدارچىلىق ۋە تەدبىر قىلىش جەھەتتە يالغۇز بىر ئاللاھنىڭدۇر. ئىتائەت قىلىش، بويسۇنۇش ۋە ئىخلاس قىلىش يالغۇز بىر ئاللاھقا خاستۇر. ئاللاھنىڭ غەيرىدىن قورقامسىلەر؟، قورۇقماڭلار، بەلكى يەككە-يېگانە ئاللاھدىن .قورقۇڭلار
عربي تفسیرونه:
وَمَا بِكُم مِّن نِّعۡمَةٖ فَمِنَ ٱللَّهِۖ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ ٱلضُّرُّ فَإِلَيۡهِ تَجۡـَٔرُونَ
ئى ئىنسانلار! سىلەر بەھرىمان بولىۋاتقان دىنى ۋە دۇنيالىق نېئمەتلەرنىڭ ھەممىسى ئاللاھ تەرىپىدىندۇر، ئاللاھنىڭ غەيرىدىن ئەمەس. سىلەرگە بىرەر بالا-مۇسىبەت، كېسەللىك ياكى كەمبەغەلچىلىك يەتسە سىلەرگە يەتكەن نەرسىنى ئۈستۈڭلاردىن كۆتۈرىۋېتىش ئۈچۈن يالغۇز بىر ئاللاھقا يالۋۇرۇپ دۇئا قىلىسىلەر، يالغۇز ئىبادەتكە ھەقلىق بولغان ئاللاھ .نېئمەتلەرنى ئاتا قېلىدۇ ۋە ئازابنى كۆتۈرۋېتىدۇ
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• على المجرم أن يستحي من ربه أن تكون نعم الله عليه نازلة في جميع اللحظات ومعاصيه صاعدة إلى ربه في كل الأوقات.
جىنايەت سادىر قىلغۇچىلار پەرۋەردىگارىدىن ھايا قېلىشى كېرەك، ئۇنىڭغا دائىم ئاللاھنىڭ نېمەتلىرى نازىل بولۇپ تۇرسا، ھەر ۋاقىت ئۇنىڭ .خاتالىقلىرى پەرۋەردىگارىغا كۆتۈرلىدۇ
• ينبغي لأهل الكفر والتكذيب وأنواع المعاصي الخوف من الله تعالى أن يأخذهم بالعذاب على غِرَّة وهم لا يشعرون.
كاپىر، يالغانچىلار ۋە گۇناھ-مەئسىيەت سادىر قىلغۇچىلار ئۆزلىرى تۇيمىغان ھالەتتە ئۇشتۇمتۇت ئاللاھنىڭ ئازابى كېلىپ قېلىشتىن ھەزەر .قىلسۇن
• جميع النعم من الله تعالى، سواء المادية كالرّزق والسّلامة والصّحة، أو المعنوية كالأمان والجاه والمنصب ونحوها.
بارلىق نېئمەتلەر؛ مەيلى ئۇ رىزىق، خاتىرجەملىك ۋە سالامەتلىككە ئوخشاش ماددى بولسۇن ياكى تىنچلىق، يۈز-ئابرۇي ۋە ئەمەل-مەرتىۋېگە ئوخشاش مەنىۋى بولسۇن ئاللاھ تەرىپىدىن بولىدۇ.
• لا يجد الإنسان ملجأً لكشف الضُّرِّ عنه في وقت الشدائد إلا الله تعالى فيضجّ بالدّعاء إليه؛ لعلمه أنه لا يقدر أحد على إزالة الكرب سواه.
ئىنسان قاتتىق قېيىنچىلىققا دۇچ كەلگەندە زىياننى يوق قىلىش ئۈچۈن ئىلتىجا قېلىدىغان ئاللاھتىن باشقا ياردەمچى تاپالمايدۇ، ئاللاھقا دۇئا قىلىپ يالۋۇرىدۇ، قېيىنچىلىقنى يوق قېلىشقا ئاللاھدىن باشقا بىرىنىڭ .قادىر بولالمايدىغانلىقىنى بىلىدۇ
لِيَكۡفُرُواْ بِمَآ ءَاتَيۡنَٰهُمۡۚ فَتَمَتَّعُواْ فَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ
ئۇلارنىڭ ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈشى، ئاللاھنىڭ ئۇلارنىڭ ئۈستىدىن ئېغىرچىلىقنى كۆتۈرۋەتكەنگە ئوخشاش نېئمەتلىرىگە تۈزكورلۇق قىلىشىغا ئىلىپ بارىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن ئۇلارغا ھازىر بولسۇن ياكى كېيىن بولسۇن، سىلەرگە ئاللاھنىڭ ئازابى كەلگەنگە قەدەر سىلەر .مەنپەئەتلىنىۋاتقان نېئمەتتىن بەھرىمان بولۇڭلار دېيىلىدۇ
عربي تفسیرونه:
وَيَجۡعَلُونَ لِمَا لَا يَعۡلَمُونَ نَصِيبٗا مِّمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡۗ تَٱللَّهِ لَتُسۡـَٔلُنَّ عَمَّا كُنتُمۡ تَفۡتَرُونَ
مۇشرىكلار ئۆزلىرىنىڭ ھېچ نەرسە بىلمەيدىغان، جانسىز، پايدا-مەنپەئەت يەتكۈزەلمەيدىغان بۇتلىرىنى بىز ئۇلارغا رىزىق قىلىپ بەرگەن ماللىرىغا شېرىك قېلىدۇ، بۇنىڭ بىلەن بۇتلىرىغا يېقىنلىشىدۇ. ئاللاھ بىلەن قەسەمكى، ئى مۇشرىكلار! سىلەر قىيامەت كۈنىدە ماللىرىڭلاردىن نېسىۋە قېلىپ بەرگەن ۋە ئىلاھ دەپ گۇمان قىلغان بۇتلىرىڭلار .توغرىسىدا ئەلۋەتتە سۇئال قىلىنىسىلەر
عربي تفسیرونه:
وَيَجۡعَلُونَ لِلَّهِ ٱلۡبَنَٰتِ سُبۡحَٰنَهُۥ وَلَهُم مَّا يَشۡتَهُونَ
مۇشرىكلار قىزلارنى ئاللاھقا نىسبەت بېرىدۇ، پەرىشتىلەرنى ئاللاھنىڭ قىزلىرى دەپ ئېتىقاد قېلىدۇ، ئوغۇللارنى ئۆزلىرىگە نىسبەت بېرىدۇ، ئۆزلىرى ياقتۇرمايدىغان نەرسىلەرنى ئاللاھقا نىسبەت بېرىدۇ، ئاللاھ تائالا ئۇلارنىڭ قېلغان ئىشلىرىدىن پاك ۋە مۇقەددەستۇر، كۆڭلى مايىل بولغان ئوغۇل ئەۋلادلارنى ئۆزلىرىگە قىلىدۇ، بۇنىڭدىنمۇ ئېغىر جىنايەت .بولامدۇ!؟
عربي تفسیرونه:
وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُم بِٱلۡأُنثَىٰ ظَلَّ وَجۡهُهُۥ مُسۡوَدّٗا وَهُوَ كَظِيمٞ
مۇشرىكلارنىڭ بىرىگە قىزى تۇغۇلغانلىق توغرىسىدا خەۋەر بېرىلسە، خەۋەر بېرىلگەن نەرسىنى قاتتىق ئۆچ كۆرگەنلىك سەۋەبىدىن چىرايلىرى قارىداپ كېتىدۇ، دىلى غەم-قايغۇغا توشۇپ كېتىدۇ، ئاندىن ئۆزىگە رازى بولمىغان نەرسىنى ئاللاھقا نىسبەت بېرىدۇ!.
عربي تفسیرونه:
يَتَوَٰرَىٰ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ مِن سُوٓءِ مَا بُشِّرَ بِهِۦٓۚ أَيُمۡسِكُهُۥ عَلَىٰ هُونٍ أَمۡ يَدُسُّهُۥ فِي ٱلتُّرَابِۗ أَلَا سَآءَ مَا يَحۡكُمُونَ
قىز تۇغۇلغانلىق توغرىسىدا يەتكۈزۈلگەن يامان خەۋەردىن قورقۇپ ئۆز قەۋمىگە كۆرۈنمەي يوشۇرۇنىۋالىدۇ، كۆڭلىدە: بۇ قىزنى خارلىق ۋە كۆڭلى سۇنغان ھالدا تۇتۇپ قالامدۇ ياكى توپىغا ئاستىغا تېرىك كۆمۈۋېتەمدۇ؟ مۇشرىكلارنىڭ قىلغان ھۆكمى نېمىدېگەن قەبىھ!، ئۇلار ئۆزلىرىگە ياقتۇرمىغاننى پەرۋەردىگارى ئۈچۈن ھۆكۈم بېرىدۇ.
عربي تفسیرونه:
لِلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ مَثَلُ ٱلسَّوۡءِۖ وَلِلَّهِ ٱلۡمَثَلُ ٱلۡأَعۡلَىٰۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
ئاخىرەتكە ئىشەنمەيدىغان كاپىرلار ئۈچۈن ئوغۇلغا ئېھتىياجلىق بولۇش، نادانلىق ۋە كۇپىردىن ئىبارەت يامان سۈپەتلەر بار، ئاللاھ ئۈچۈن كاتتىلىق، كامالەت، بىھاجەتلىك ۋە ئىلىم قاتارلىق ماختالغۇچى سۈپەتلەر بار. ئاللاھ غالىب بولۇپ، ھېچ بىراۋ ئۇنى مەغلۇپ قىلالمايدۇ. ئاللاھ ئۆز مەخلۇقاتلىرىغا ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر. يولغا قويغان .ھۆكۈملىرىدە، بەلگىلىمىلىرىدە ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر
عربي تفسیرونه:
وَلَوۡ يُؤَاخِذُ ٱللَّهُ ٱلنَّاسَ بِظُلۡمِهِم مَّا تَرَكَ عَلَيۡهَا مِن دَآبَّةٖ وَلَٰكِن يُؤَخِّرُهُمۡ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗىۖ فَإِذَا جَآءَ أَجَلُهُمۡ لَا يَسۡتَـٔۡخِرُونَ سَاعَةٗ وَلَا يَسۡتَقۡدِمُونَ
ئەگەر ئاللاھ سۇبھانەھۇ ۋەتەئالا ئىنسانلارنى زۇلۇم قىلغانلىقى ۋە كاپىر بولغانلىقى سەۋەبىدىن ئازابلايدىغان بولسا ئىدى، زېمىن يۈزىدە پۇتى بىلەن ماڭىدىغان ئىنسان ۋە ئۆمۈلەپ يۈرىدىغان ھايۋان قالمىغان بولاتتى، لېكىن ئاللاھ تائالا ئۇلارنى ئۆز ئىلمىدە بەلگىلەنگەن مۇددەتكىچە كېچىكتۈرىدۇ، ئۆز ئىلمىدىكى بەلگىلەنگەن مۇددەت كەلگەندە، قىلچىمۇ كېچىكتۈرۈلمەيدۇ ۋە قىلچىمۇ ئىلگىرى سۈرۈلمەيدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَيَجۡعَلُونَ لِلَّهِ مَا يَكۡرَهُونَۚ وَتَصِفُ أَلۡسِنَتُهُمُ ٱلۡكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ ٱلۡحُسۡنَىٰۚ لَا جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ ٱلنَّارَ وَأَنَّهُم مُّفۡرَطُونَ
ئۇلار ئۆزلىرىگە نىسبەت بېرىلىشنى ياقتۇرمايدىغان قىزلارنى ئاللاھقا نىسبەت بېرىدۇ، ئۇلار تىللىرى بىلەن يالغان سۆزلەپ ئۆزلىرى ئۈچۈن ئاللاھنىڭ ھوزۇرىدا ئېسىل مەرتىۋىلەرنىڭ بارلىقىنى دەۋا قىلىدۇ، ئەگەر ئۇلارنىڭ سۆزى راست بولسا چوقۇم ئۇلار قىيامەت كۈنىدە دېگەنلىرىدەك تېرىلدۈرىلىدۇ، دوزاخ ئۇلارغا لايىق بولدى، ئۇلار دوزاخقا تاشلىنىدۇ، دوزاختىن ئەبەدى چىقمايدۇ.
عربي تفسیرونه:
تَٱللَّهِ لَقَدۡ أَرۡسَلۡنَآ إِلَىٰٓ أُمَمٖ مِّن قَبۡلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَعۡمَٰلَهُمۡ فَهُوَ وَلِيُّهُمُ ٱلۡيَوۡمَ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى! ئاللاھنىڭ نامى بىلەن قەسەمكى، ھەقىقەتەن بىز سېنىڭدىن ئىلگىرىكى ئۈممەتلەرگە پەيغەمبەرلەرنى ئەۋەتتۇق. شەيتان ئۇلارغا: ئۇلارنىڭ شېرىك، كۇپۇر، گۇناھ-مەسىيەت قاتارلىق ئەمەللىرىنى چېرايلىق كۆرسەتتى، ئۇلار شەيتاننى قىيامەت كۈنىدە ئۆزلىرىگە ياردەم بېرىدىغان مەدەتكار دەپ ئويلىدى، ئۇلار ئۈچۈن قىيامەت كۈنىدە دەرتلىك ئازاب بار.
عربي تفسیرونه:
وَمَآ أَنزَلۡنَا عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ إِلَّا لِتُبَيِّنَ لَهُمُ ٱلَّذِي ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى! بىز قۇرئان كەرىمنى ساڭا پەقەت بارلىق ئىنسانلار ئۈچۈن ئۇلار ئىختىلاپ قېلىشقان تەۋھىد، ئۆلگەندىن كېيىن تېرىلىش ۋە شەرىئەت ئەھكاملىرىنى بايان قىلىپ بېرىشىڭ ئۈچۈن نازىل قىلدۇق. قۇرئان كەرىم ئاللاھقا ۋە ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرىگە ئىشەنگەن مۆئمىنلەر ئۈچۈن ھىدايەت ۋە رەھمەتتۇر، ھەقىقەتەن قۇرئاندىن ئۇلارلا .مەنپەئەتلىنىدۇ
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• من جهالات المشركين: نسبة البنات إلى الله تعالى، ونسبة البنين لأنفسهم، وأَنفَتُهم من البنات، وتغيّر وجوههم حزنًا وغمَّا بالبنت، واستخفاء الواحد منهم وتغيبه عن مواجهة القوم من شدّة الحزن وسوء الخزي والعار والحياء الذي يلحقه بسبب البنت.
مۇشرىكلارنىڭ نادان-جاھىللىقىدىن: ئۇلار قىزلارنى ئاللاھقا نىسبەت بېرىدۇ، ئوغۇللارنى ئۆزلىرىگە نىسبەت بېرىدۇ، قىزلارنى رەت قېلىدۇ، ئۇلارغا قىز تۇغۇلغانلىق توغرىسىدا خەۋەر بېرىلسە، غەم-قايغۇدىن چېرايلىرى ئۆزگۈرۈپ كېتىدۇ، ئۇلارنىڭ بىرى قىز پەرزەنت سەۋەبىدىن كېلىدىغان ھايا، ئار-نۇمۇس، خارلىق ۋە قاتتىق قايغۇرۇشتىن قەۋمىگە يۈزلىنىشتىن قورقۇپ يوشۇرۇنىۋالىدۇ.
• من سنن الله إمهال الكفار وعدم معاجلتهم بالعقوبة ليترك الفرصة لهم للإيمان والتوبة.
ئاللاھنىڭ پرىنسىپىدىن: كاپىرلارغا مۆھلەت بېرىش، ئۇلارنى ئازابلاشقا ئالدىرىماسلىق، ئۇلارنىڭ تەۋبە قىلىپ ئىمان ئېيتىشى ئۈچۈن پۇرسەت بېرىشتىن ئىبارەتتۇر
• مهمة النبي صلى الله عليه وسلم الكبرى هي تبيان ما جاء في القرآن، وبيان ما اختلف فيه أهل الملل والأهواء من الدين والأحكام، فتقوم الحجة عليهم ببيانه.
پەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ ئەڭ بۈيۈك مۇھىم ۋەزىپىسى قۇرئان كەرىمنىڭ ھۆكۈملىرىنى بايان قىلىپ بېرىشتىن ئىبارەت بولۇپ، ئەھلى كىتاب ۋە ئۆز نەپسىگە ئەگىشىدىغان كىشىلەر ئىختىلاپ قىلىشقان مەسىلىلەرنى بايان قىلىپ بېرىش ئارقىلىق، ئۇلارنىڭ ئۈستىگە ھۆججەت تۇرغۇزىلىدۇ.
وَٱللَّهُ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَحۡيَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَآۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَسۡمَعُونَ
ئاللاھ ئاسماندىن يامغۇر ياغدرۇرۇپ ئۇنىڭ بىلەن قاغجىراپ كەتكەن زېمىننى ياشنىتىپ زېمىندىن تۈرلۈك ئۆسۈملۈكلەرنى چېقىرىدۇ، ھەقىقەتەن ئاسماندىن يامغۇر چۈشۈرۈشتە، زېمىندىن زىرائەتلەرنى چېقىرىشتا، ئاللاھنىڭ كالامىنى ئاڭلايدىغان ۋە ئۇنى تەپەككۇر قىلىدىغان قەۋم ئۈچۈن ئاللاھنىڭ قۇدرىتىنى نامايەندە قېلىدىغان روشەن دەلىللەر .بار
عربي تفسیرونه:
وَإِنَّ لَكُمۡ فِي ٱلۡأَنۡعَٰمِ لَعِبۡرَةٗۖ نُّسۡقِيكُم مِّمَّا فِي بُطُونِهِۦ مِنۢ بَيۡنِ فَرۡثٖ وَدَمٖ لَّبَنًا خَالِصٗا سَآئِغٗا لِّلشَّٰرِبِينَ
ئى ئىنسانلار! ھەقىقەتەن سىلەر ئۈچۈن تۆگە، كالا ۋە قويلاردا بىر ۋەز-نەسىھەت بار، بىز سىلەرنىڭ ئۇلارنىڭ قورسىقىدىكى ئارتۇق نەرسىلەر بىلەن، جىسمىدىكى قاننىڭ ئارىسىدىن چىققان سۈت بىلەن سۇغۇرىمىز، مۇشۇنداق جايدىن ئىچكۈچىلەرگە لەززەت بېغىشلايدىغان ساپ- سۈزۈك سۈت چېقىدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَمِن ثَمَرَٰتِ ٱلنَّخِيلِ وَٱلۡأَعۡنَٰبِ تَتَّخِذُونَ مِنۡهُ سَكَرٗا وَرِزۡقًا حَسَنًاۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَعۡقِلُونَ
سىلەر ئۈچۈن بىز سىلەرگە رىزىق قېلىپ بەرگەن خورمە ۋە ئۈزۈم مېۋىلىرىدە سىلەرگە ئىبرەت باركى، سىلەر ئۇنىڭدىن ئەقىلنى كەتكۈزىۋېتىدىغان ياخشى بولمىغان شاراپلارنى ياسايسىلەر، ۋە ئۇنىڭدىن يەنە خورما، قۇرۇق ئۈزۈم، ئاچچىقسۇ، ۋە خورما تالقىنى قاتارلىق مەنپەئەتلىنىدىغان چېرايلىق رىزىقلارنى قېلىسىلەر، ھەقىقەتەن يۇقىرىدا زىكىر قېلىنغاندەك بەندىلەرگە ئىنئام قىلىنغان نەرسىلەردە ئەقلىنى ئىشلىتىدىغان ۋە ئىبرەت ئالىدىغان قەۋم ئۈچۈن ئاللاھنىڭ قۇدرىتىگە دالالەت قىلىدىغان ئالامەتلەر بار.
عربي تفسیرونه:
وَأَوۡحَىٰ رَبُّكَ إِلَى ٱلنَّحۡلِ أَنِ ٱتَّخِذِي مِنَ ٱلۡجِبَالِ بُيُوتٗا وَمِنَ ٱلشَّجَرِ وَمِمَّا يَعۡرِشُونَ
ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى! پەرۋەردىگارىڭ ھەسەل ھەرىسىگە ئىلھام قىلىپ يول كۆرسۈتۈپ: تاغلاردا، دەرەخلەردە ئۇۋا تۇتقىن، كىشىلەرنىڭ ھەسەل ھەرىلىرى ئۈچۈن ياسىغان جايلىرىدا ئۇۋا تۇتۇپ ئۇلارنى .ھەسەل بىلەن مەنپەئەتلەندۇرگىن، دېدى
عربي تفسیرونه:
ثُمَّ كُلِي مِن كُلِّ ٱلثَّمَرَٰتِ فَٱسۡلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلٗاۚ يَخۡرُجُ مِنۢ بُطُونِهَا شَرَابٞ مُّخۡتَلِفٌ أَلۡوَٰنُهُۥ فِيهِ شِفَآءٞ لِّلنَّاسِۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَتَفَكَّرُونَ
ئاندىن ئىشتىھايىڭ تارتقان تۈرلۈك مېۋىلەرنىڭ ھەممىسىدىن يېگىن، پەرۋەردىگارىڭ ساڭا ئىلھام قىلغان ۋە بويسۇندۇرۇپ بەرگەن يولدىن ماڭغىن، ئاشۇ ھەرىنىڭ قورسىقىدىن ئاق، سېرىق رەڭدىكى تۈرلۈك ھەسەللار چېقىدۇ، بۇنىڭدا كىشىلەرگە شىپا بار، ئۇنىڭ بىلەن كېسەللىرىنى داۋالايدۇ. ھەقىقەتەن ئاشۇ ھەرىگە ئىلھام قىلىش ۋە ئۇنىڭ قورسىقىدىن چىققان ھەسەللەردە پىكىر قىلىدىغان ۋە ئىبرەت ئالىدىغان قەۋم ئۈچۈن ئاللاھنىڭ مەخلۇقاتلىرىنىڭ ئىشلىرىنى ئىدارە قىلىشتىكى .قۇدىرتىگە .دالالەت قىلىدىغان دەلىللەر بار
عربي تفسیرونه:
وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ ثُمَّ يَتَوَفَّىٰكُمۡۚ وَمِنكُم مَّن يُرَدُّ إِلَىٰٓ أَرۡذَلِ ٱلۡعُمُرِ لِكَيۡ لَا يَعۡلَمَ بَعۡدَ عِلۡمٖ شَيۡـًٔاۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٞ قَدِيرٞ
ئاللاھ سىلەرنى ئۆرنەكسىز ياراتتى، ئاندىن ئەجىلىڭلار تۈگۈگەندە سىلەرنى ۋاپات تاپتۇرىدۇ، سىلەردىن بەك ئۇزۇن ئۆمۈر كۆرۈپ ھاياتىنىڭ ئەڭ ئاخىرقى يامان باسقۇچىغىچە يەنى بەك قېرىپ كەتكۈچە ياشايدىغانلار بار، ئۇ دەۋرىدە ئىلگىرى بىلگەن نەرسىلىرىنى بىلمەيدۇ. ھەقىقەتەن ئاللاھ ھەممىنى بىلگۈچىدۇر، بەندىلىرىنىڭ ئىشىدىن ھېچ نەرسە ئاللاھقا مەخپى قالمايدۇ، ئاللاھ ھەممىگە قادىر، ئاللاھنى ھېچ .نەرسە ئاجىزلاشتۇرالمايدۇ
عربي تفسیرونه:
وَٱللَّهُ فَضَّلَ بَعۡضَكُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ فِي ٱلرِّزۡقِۚ فَمَا ٱلَّذِينَ فُضِّلُواْ بِرَآدِّي رِزۡقِهِمۡ عَلَىٰ مَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُهُمۡ فَهُمۡ فِيهِ سَوَآءٌۚ أَفَبِنِعۡمَةِ ٱللَّهِ يَجۡحَدُونَ
ئاللاھ سۈبھانەھۇ ۋەتەئەلا سىلەرنىڭ بەزىڭلارنى بەزىڭلاردىن رىزىقتا ئۈستۈن قىلدى، سىلەردىن بەزىڭلارنى باي، بەزىڭلارنى كەمبەغەل، بەزىڭلارنى خوجايىن قىلسا بەزىڭلارنى ئىشلەمچى قىلدى. ئاللاھ رىزقىنى ئۈستۈن قىلغانلار قول ئاستىدىكىلەر بىلەن رىزىققا ئىگە بولۇشتا باراۋەر بولۇپ ئۇلارنى رىزىققا شېرىك قېلىۋىلىش ئۈچۈن، ئاللاھ ئۆزلىرىگە بەرگەن نەرسىلەرنى ئۇلارغا بەرمەيدۇ، ئەمما ئاللاھنىڭ بەندىلىرىنى ئاللاھقا شېرىك قىلىشقا قانداقمۇ رازى بولىدۇ؟، ئۇلار قۇللارنىڭ ئۆزلىرىگە شېرىك بولۇشنى ۋە ئۆزلىرى بىلەن رىزىقتا باراۋەر بولۇشىغا رازى بولمايدىغان تۇرسا؟، بۇ قانداق زۇلۇم؟! ئاللاھنىڭ نېئمەتلىرىگە بۇنىڭدىنمۇ بەكراق تۇزكورلۇق بولمىسا كېرەك!؟.
عربي تفسیرونه:
وَٱللَّهُ جَعَلَ لَكُم مِّنۡ أَنفُسِكُمۡ أَزۡوَٰجٗا وَجَعَلَ لَكُم مِّنۡ أَزۡوَٰجِكُم بَنِينَ وَحَفَدَةٗ وَرَزَقَكُم مِّنَ ٱلطَّيِّبَٰتِۚ أَفَبِٱلۡبَٰطِلِ يُؤۡمِنُونَ وَبِنِعۡمَتِ ٱللَّهِ هُمۡ يَكۡفُرُونَ
ئى ئىنسانلار! ئاللاھ سىلەرنىڭ جىنسىڭلاردىن سىلەرنىڭ ئۈنسى-ئۇلپەت ئېلىشىڭلار ئۈچۈن ئاياللىرىڭلارنى ياراتتى، ئاياللىرىڭلاردىن ئەۋلادلارنى ۋە نەۋىرلەرنى قىلدى، سىلەرگە گۆش ۋە مېۋىلەرگە ئوخشاش پاك يېمىكلىكلەرنى رىزىق قېلىپ بەردى. بۇت-ھەيكەللەردىن ئىبارەت باتىلغا ئىشىنىپ ئاللاھنىڭ سىلەرگە ئاتا قىلغان ساناپ-تۈگەتكۈسىز نېئمەتلىرىگە تۇزكورلۇق قېلامسىلەر؟ ئاللاھقا شۈكۈر قىلمامسىلەر، يالغۇز بىر ئاللاھقىلا ئىشەنمەمسىلەر!؟.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• جعل تعالى لعباده من ثمرات النخيل والأعناب منافع للعباد، ومصالح من أنواع الرزق الحسن الذي يأكله العباد طريًّا ونضيجًا وحاضرًا ومُدَّخَرًا وطعامًا وشرابًا.
ئاللاھ تائالا خورما ۋە ئۈزۈمدىن ئىبارەت مېۋىلەرنى بەندىلىرى ئۈچۈن مەنپەئەتلىك قىلدى، ئۇلارغا يېڭى، پىششىق، ھازىر ۋە ساقلاپ يەيدىغان يېمەك-ئىچمەكنىڭ ئېسىللىرىدىن تۈرلۈك رىزىقلارنى ئاتا قىلدى.
• في خلق النحلة الصغيرة وما يخرج من بطونها من عسل لذيذ مختلف الألوان بحسب اختلاف أرضها ومراعيها، دليل على كمال عناية الله تعالى، وتمام لطفه بعباده، وأنه الذي لا ينبغي أن يوحَّد غيره ويُدْعى سواه.
ئاللاھ تائالا، جىسمى كىچىك ھەسەل ھەرىسىنى يارىتىپ، زېمىننىڭ ئوخشاش بولمىغان ئېتىزلىقلىرىدا ئۇنىڭ ھەرتۈرلۈك گۈل چاڭلىرىنى شۈمۇرۇپ رەڭگارەڭ لەززەتلىك ھەسەلنى بارلىققا كەلتۈرىدۇ، بۇ ئاللاھ تائالانىڭ بەندىلىرىگە بولغان تولۇق كۆيۈمچانلىقى ۋە كامالى ئىنايىتىنىڭ دەلىلىدۇر. شۇنىڭ ئۈچۈن ئىنساننىڭ ئاللاھنىڭ غەيرىنى ياخشى كۆرۈشى ۋە ئۇنىڭغا ئىبادەتتە باشقا نەرىسىلەرنى شېرىك قىلىشى توغرا .بولمايدۇ
• من منن الله العظيمة على عباده أن جعل لهم أزواجًا ليسكنوا إليها، وجعل لهم من أزواجهم أولادًا تقرُّ بهم أعينهم، ويخدمونهم ويقضون حوائجهم، وينتفعون بهم من وجوه كثيرة.
ئاللاھنىڭ بەندىلىرىگە ئاتا قىلغان كاتتا نېئمەتلىرىدىن: ئاللاھ ئۇلارنىڭ بىرگە ياشىشى ئۈچۈن ئايال جىنسىنى ياراتتى. ئۇلارنى خۇرسەن قىلىش ئۈچۈن ئاياللىرىدىن پەرزەنتلەرنى ئاتا قىلدى. ئۇلار ئاتا-ئانىلىرىنىڭ خىزمەتلىرىنى قىلىدۇ، ھاجەتلىرىنى ئادا قىلىدۇ، تۈرلۈك يوللار بىلەن ئۇلاردىن مەنپەئەتلىنىدۇ.
وَيَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَمۡلِكُ لَهُمۡ رِزۡقٗا مِّنَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ شَيۡـٔٗا وَلَا يَسۡتَطِيعُونَ
ئاشۇ مۇشرىكلار ئاللاھنى قويۇپ بۇتلارغا ئىبادەت قىلىدۇ، ئۇ بۇتلار ئۇلارغا ئاسمانلاردىن ھېچقانداق رىزىق چۈشۈرۈپ بېرەلمەيدۇ ۋە زېمىندىنمۇ ھېچقانداق رىزىق چېقىرىپ بېرەلمەيدۇ، ئۇلار جانسىز ۋە ھېچ نەرسە بىلمەيدىغان ماددىلاردىن بولغانلىقى ئۈچۈن ھېچ نەرسىگە .ئىگە بولالمايدۇ
عربي تفسیرونه:
فَلَا تَضۡرِبُواْ لِلَّهِ ٱلۡأَمۡثَالَۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
ئى ئىنسانلار! سىلەر پايدا-زىيان كەلتۈرەلمەيدىغان بۇ بۇتلارنى ئاللاھقا ئوخشاتماڭلار ۋە ئىبادەتتىمۇ ئۇنىڭغا شېرىك قىلماڭلار. ھەقىقەتەن ئاللاھ ئۆزى ئۈچۈن بولغان ئۇلۇغ، كاتتا سۈپەتلەرنى بىلىدۇ، ئۇنى سىلەر بىلمەيسىلەر، بۇتلىرىڭلار ئۈچۈن ئوخشاشلىقنى دەۋا قىلىپ ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرىسىلەر.
عربي تفسیرونه:
۞ ضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلًا عَبۡدٗا مَّمۡلُوكٗا لَّا يَقۡدِرُ عَلَىٰ شَيۡءٖ وَمَن رَّزَقۡنَٰهُ مِنَّا رِزۡقًا حَسَنٗا فَهُوَ يُنفِقُ مِنۡهُ سِرّٗا وَجَهۡرًاۖ هَلۡ يَسۡتَوُۥنَۚ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
ئاللاھ سۈبھانەھۇ ۋەتەئەلا مۇشرىكلارغا رەددىيە بېرىپ مۇنداق بىر مىسالنى بايان قىلىدۇ: ھېچ قانداق پايدا-مەپەئەت يەتكۈزەلمەيدىغان، تەسەررۇپ قىلىشتىن ئاجىز بولغان بىر قۇل بىلەن، بىز بەرگەن مال-مۈلۈكنى ئەركىن خالىغانچە تەسەررۇپ قېلىدىغان، ئاشكارا-يوشۇرۇن خالىغانچە خەيرى-ئېھسان قىلىدىغان بىرى قانداقمۇ باراۋەر بولىدۇ؟، سىلەر ئۆز مۈلكىدە خالىغانچە تەسەررۇپ قېلىدىغان ئاللاھ بىلەن ئاجىز بۇتلىرىڭلارنىڭ ئارىسىنى قانداق باراۋەر قىلىسىلەر؟. ھەمدۇ-سانالارغا ئاللاھ ئەڭ ھەقلىقتۇر. بەلكى مۇشرىكلارنىڭ كۆپچىلىكى ئاللاھنىڭ يەككە-يېگانە ئىلاھ ئىكەنلىكىنى ۋە ئىبادەتكە لايىق مەبۇد بەرھەق .ئىكەنلىكىنى بىلمەيدۇ
عربي تفسیرونه:
وَضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا رَّجُلَيۡنِ أَحَدُهُمَآ أَبۡكَمُ لَا يَقۡدِرُ عَلَىٰ شَيۡءٖ وَهُوَ كَلٌّ عَلَىٰ مَوۡلَىٰهُ أَيۡنَمَا يُوَجِّههُّ لَا يَأۡتِ بِخَيۡرٍ هَلۡ يَسۡتَوِي هُوَ وَمَن يَأۡمُرُ بِٱلۡعَدۡلِ وَهُوَ عَلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
ئاللاھ تائالا ئۇلارغا رەت قايتۇرۇپ بۇ ئىككى كىشىنىڭ مىسالىغا ئوخشاش يەنە بىر مىسال بايان قىلىپ بەردى: ئىككى كىشى بىرى ئاڭلىمايدىغان، سۆزلىيەلمەيدىغان ۋە بىر نەرسە چۈشەنمەيدىغان گاچا، ئۇنىڭ پاڭلىقى گاچىلىقى ئۆزىگە ۋە باشقىلارغا مەنپەئەت يەتكۈزۈشتىن ئاجىز كەلگەنلىكى ئۆزىگە ئىگە بولغان كىشىگە ئېغىرچىلىق بولىدۇ، قايسى تەرەپكە ئەۋەتسە ياخشىلىق ئېلىپ كەلمەيدۇ، تەلەپ قىلغان نەرسىگە ئېرىشىش بىلەن ئۇتۇق قازىنالمايدۇ، مۇشۇنداق ھالەتتىكى كىشى بىلەن ئاڭلاش ۋە سۆزلەش ئەزاسى ساغلام، تۈرلۈك مەنپەئەتلەرنى يەتكۈزەلەيدىغان، كىشىلەرنى ئادالەتنى بەرپا قېلىشقا بۇيرۇيدىغان، ھېچ قانداق قىڭغىرلىقى بولمىغان روشەن توغرا يولدا بولغان بىر كىشى باراۋەر بولامدۇ؟. ئى مۇشرىكلار سىلەر قانداقمۇ ھەممىدىن ئۇلۇغ ۋە مۇكەممەل سۈپەتلەر بىلەن سۈپەتلەنگەن ئاللاھ بىلەن، ئاڭلىمايدىغان ۋە سۆزلىيەلمەيدىغان، ھېچقانداق پايدا يەتكۈزەلمەيدىغان ۋە زىياننى يوق قېلىۋېتەلمەيدىغان بۇتلارنىڭ ئارىسىنى باراۋەر قىلىسىلەر؟.
عربي تفسیرونه:
وَلِلَّهِ غَيۡبُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَمَآ أَمۡرُ ٱلسَّاعَةِ إِلَّا كَلَمۡحِ ٱلۡبَصَرِ أَوۡ هُوَ أَقۡرَبُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
ئاسمان ۋە زېمىندىكى بارلىق غەيبى ئىشلارنىڭ ھەممىسىنى بىلىش يالغۇز بىر ئاللاھقا خاستۇر. غەيىب ئىلمى ئاللاھ ئۆزىنىڭ بىلىشى بىلەن چەكلەنگەن خۇسۇسىيەتتۇر. قىيامەتنىڭ ئىشىمۇ ئاللاھنىڭ بېلىشى بىلەنلا چەكلىنىلگەن غەيبى ئىلىملەردىن بولۇپ، ئەگەر ئاللاھ خالىسا قىيامەت كۆز-يۇمۇپ ئاچقۇچىلىك ياكى ئۇنىڭدىنمۇ تىز ۋاقىتتا بولىدۇ. ھەقىقەتەن ئاللاھ ھەممە نەرسىگە قادىردۇر، ئاللاھنى ھېچ نەرسە ئاجىز قىلالمايدۇ، ئاللاھ بىر نەرسىنىڭ بولىشىنى خالىسا "ۋۇجۇتقا كەل" دەيدۇ، ئۇ بولىدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَٱللَّهُ أَخۡرَجَكُم مِّنۢ بُطُونِ أُمَّهَٰتِكُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ شَيۡـٔٗا وَجَعَلَ لَكُمُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَٱلۡأَفۡـِٔدَةَ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
ئى ئىنسانلار! ئاللاھ سىلەرنى ھامىلدارلىق مۇددىتى ئاخىرلاشقاندىن كېيىن ئاناڭلارنىڭ قارنىدىن سىلەر ھېچ نەرسىنى بىلمەيدىغان ھالەتتە چىقاردى، سىلەرنىڭ ئاڭلىشىڭلار ئۈچۈن قۇلاقنى قىلدى، كۆرۈشۈڭلار ئۈچۈن كۆزنى قىلدى، ئەقىل ئېشلىتىشىڭلار ئۈچۈن قەلبنى قىلدى، ئاللاھنىڭ سىلەرگە ئاتا قىلغان نېئمەتلىرىگە شۈكۈر ئېيتىشىڭلار ئۈمىد .قېلىنىدۇ
عربي تفسیرونه:
أَلَمۡ يَرَوۡاْ إِلَى ٱلطَّيۡرِ مُسَخَّرَٰتٖ فِي جَوِّ ٱلسَّمَآءِ مَا يُمۡسِكُهُنَّ إِلَّا ٱللَّهُۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
مۇشرىكلار، بويسۇندۇرۇلغان ۋە ئاللاھ ئاتا قىلغان قانات ۋە يۇمشاق ھاۋادا ئۇچۇشقا تەييارلانغان قۇشلارغا قاراپ باقمامدۇ؟. ئۇلار ئاللاھنىڭ ئىلھامى بىلەن قاناتلىرىنى يايىدۇ ۋە يېغىدۇ، ئۇلارنى ھاۋادا چۈشۈپ كېتىشتىن تۇتۇپ تۇرۇشقا پەقەت ئاللاھ قادىر بولالايدۇ، ھەقىقەتەن ئاشۇنداق قۇشلارنى بويسۇندۇرۇش ۋە چۈشۈپ كېتىشتىن تۇتۇپ تۇرۇشتا ئاللاھقا ئېشىنىدىغان قەۋم ئۈچۈن ئاللاھنىڭ قۇدرىتىگە دالالەت قىلىدىغان ئالامەتلەر بار، چۈنكى ئۇلار ئاللاھنىڭ قۇدرىتىغا دالالەت قىلىدىغان نەرسىلەردىن ئىبرەت ۋە مەنپەئەت ئالىدۇ.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• لله تعالى الحكمة البالغة في قسمة الأرزاق بين العباد، إذ جعل منهم الغني والفقير والمتوسط؛ ليتكامل الكون، ويتعايش الناس، ويخدم بعضهم بعضًا.
ئاللاھ تائالا ئۈچۈن بەندىلەرنىڭ ئارىسىدا رىزىقنى تەقسىم قىلىشتا چوڭقۇر ھېكمەت بار، چۈنكى ئاللاھ كىشىلەرنىڭ بىر-بىرىگە خىزمەت قىلىشى، بىرگە ياشىشى ۋە كائىناتنى مۇكەممەل قىلىشى ئۈچۈن ئۇلاردىن باينى، كەمبەغەلنى ۋە ئوتتۇرىھال تۇرمۇشتىكى كىشىلەرنى .قىلدى
• دَلَّ المثلان في الآيات على ضلالة المشركين وبطلان عبادة الأصنام؛ لأن شأن الإله المعبود أن يكون مالكًا قادرًا على التصرف في الأشياء، وعلى نفع غيره ممن يعبدونه، وعلى الأمر بالخير والعدل.
ئايەتتىكى ئىككى مىسال مۇشرىكلارنىڭ ئازغۇنلىقى ۋە بۇتقا ئىبادەت قىلىشىنىڭ باتىل ئىكەنلىكىنى بىلدۈرىدۇ، چۈنكى ھەقىقى ئىبادەت قېلىنىدىغان ئىلاھ كائىناتتىكى بارلىق مەخلۇقاتلارنىڭ ئىگىسىدۇر ۋە ئۇنى تەسەررۇپ قىلىشقا قادىردۇر. شۇنداقلا ئۇ ئۆزىگە ئىبادەت قېلىۋاتقان كىشىلەرگە مەنپەئەت يەتكۈزەلەيدۇ. ئاللاھ ئىشلارنى ياخشىلىق ۋە ئادىللىق بىلەن ئورۇنلاشتۇرىدۇ.
• من نعمه تعالى ومن مظاهر قدرته خلق الناس من بطون أمهاتهم لا علم لهم بشيء، ثم تزويدهم بوسائل المعرفة والعلم، وهي السمع والأبصار والأفئدة، فبها يعلمون ويدركون.
ئاللاھنىڭ نېئمىتى ۋە قۇدرىتىنىڭ نامايەندىسىدىن: ئىنسانلارنى ھېچ نەرسە بىلمەيدىغان ھالەتتە ئانىسىنىڭ قورسىقىدىن پەيدا قېلىشى، ئاندىن ئۇلارنى ئاڭلاش، كۆرۈش ۋە قەلبتىن ئىبارەت ئىلىم-مەرىپەت ۋاستىلىرى بىلەن تەمىنلىشىدۇر، بۇنىڭ بىلەن ئۇلار بىر نەرسىنى بىلىدۇ ۋە چۈشىنىدۇ.
وَٱللَّهُ جَعَلَ لَكُم مِّنۢ بُيُوتِكُمۡ سَكَنٗا وَجَعَلَ لَكُم مِّن جُلُودِ ٱلۡأَنۡعَٰمِ بُيُوتٗا تَسۡتَخِفُّونَهَا يَوۡمَ ظَعۡنِكُمۡ وَيَوۡمَ إِقَامَتِكُمۡ وَمِنۡ أَصۡوَافِهَا وَأَوۡبَارِهَا وَأَشۡعَارِهَآ أَثَٰثٗا وَمَتَٰعًا إِلَىٰ حِينٖ
ئاللاھ تائالا سىلەرنىڭ ئارام ئېلىشىڭلار ۋە راھەتلىنىشىڭلار ئۈچۈن سىلەرگە تاشتىن ۋە باشقا نەرسىلەردىن ياسالغان ئۆيلەرنى قىلدى. بىر جايدىن يەنە بىر جايغا يۆتكەلگەندە ئۇنى كۆتۈرۈش سىلەرگە ئاسان بولسۇن ئۈچۈن، تۆگىنىڭ، كالىنىڭ ۋە قوينىڭ تېرىلىرىدىن سەھرادا شەھەرلەردىكى ئۆيلەرگە ئوخشايدىغان چېدىرلارنى قىلدى. بىر يەرگە چۈشكەندە ئۇنى قوراشتۇرۇشمۇ ئاسان بولىدۇ، سىلەر ئۈچۈن قوي ۋە تۆگىنىڭ يۇڭى، ئۆچكىنىڭ تىۋىتى، مەلۇم مۇددەتكىچە مەنپەئەتلىنىدىغان تولۇم، يۇڭ تاغار ۋە ئۆيگە سالىدىغان كىگىز ۋە شىرداقلارنى قىلدى.
عربي تفسیرونه:
وَٱللَّهُ جَعَلَ لَكُم مِّمَّا خَلَقَ ظِلَٰلٗا وَجَعَلَ لَكُم مِّنَ ٱلۡجِبَالِ أَكۡنَٰنٗا وَجَعَلَ لَكُمۡ سَرَٰبِيلَ تَقِيكُمُ ٱلۡحَرَّ وَسَرَٰبِيلَ تَقِيكُم بَأۡسَكُمۡۚ كَذَٰلِكَ يُتِمُّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَيۡكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تُسۡلِمُونَ
ئاللاھ سىلەرگە تاغلاردىن ۋە بىنالاردىن ئىسسىقتىن ساقلىنىدىغان سايىلەرنى قىلدى. تاغلاردىن سوغۇقتىن، ئىسسىقتىن ۋە دۈشمەندىن مۇداپىئە قېلىدىغان غار، ئۆڭكۈر كامارلارنى قىلدى. سىلەرنىڭ ئىسسىق ۋە سوغۇقتىن ساقلىنىشىڭلار ئۈچۈن سىلەرگە پاختا ۋە باشقا رەختلەردىن كۆينەك قاتارلىق كىيىملەرنى قىلدى. ئۇرۇشتا سىلەرنى مۇداپىئە قىلىدىغان تۆمۈر كىيىملەرنى قىلدى، قورال سىلەرنىڭ جىسمىڭلارغا تەگمەيدۇ، ئاللاھ سىلەرگە ئىلگىرىكى نېئمەتلەرنى ئاتا قىلغاندەك سىلەرگە نېئمىتىنى مۇكەممەل قىلىپ بېرىدۇ. سىلەردىن پەقەت يېگانە ئاللاھقىلا بويسۇنۇش ۋە ئۇنىڭغا شېرىك كەلتۈرمەسلىكلا .ئۈمىد قېلىنىدۇ
عربي تفسیرونه:
يَعۡرِفُونَ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ ثُمَّ يُنكِرُونَهَا وَأَكۡثَرُهُمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ
مۇشرىكلار ئاللاھنىڭ ئۇلارغا ئاتا قىلغان نېئمەتلىرىنى تونۇيدۇ، ئۇ نېئمەتلەر جۈملىسىدىن پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنى ئۇلارغا ئەۋەتتى، ئاندىن ئۇلار ئاللاھنىڭ نېمىتىگە شۈكۈر قىلماستىن ئۇنىڭدىن تانىدۇ، ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرىنى يالغانغا چېقىرىدۇ، ئۇلارنىڭ كۆپچىلىكى ئاللاھنىڭ نېئمەتلىرىگە تانغۇچىلاردۇر.
عربي تفسیرونه:
وَيَوۡمَ نَبۡعَثُ مِن كُلِّ أُمَّةٖ شَهِيدٗا ثُمَّ لَا يُؤۡذَنُ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ وَلَا هُمۡ يُسۡتَعۡتَبُونَ
ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى! قىيامەت كۈنى ئاللاھ ئۇلارغا ئەۋەتكەن پەيغەمبىرىنى، ھەر بىر ئۈممەت ئىچىدىن ئىمان ئېيتقان ياكى كاپىر بولغانلىقىغا گۇۋاھچى بولۇش ئۈچۈن ئەۋەتىدۇ، ئاندىن كېيىن كاپىرلارنىڭ ئۆزۈر ئېيتىشىغا رۇخسەت قىلمايدۇ. ئاللاھ ئۇلاردىن رازى بولىدىغان ئەمەللەرنى قىلىشى ئۈچۈن ئۇلارنى دۇنياغا قايتۇرمايدۇ، چۈنكى ئاخىرەت ھېساب مەقامى ئەمەلنىڭ ماكانى ئەمەستۇر.
عربي تفسیرونه:
وَإِذَا رَءَا ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ ٱلۡعَذَابَ فَلَا يُخَفَّفُ عَنۡهُمۡ وَلَا هُمۡ يُنظَرُونَ
زالىم مۇشرىكلار ئاللاھنىڭ ئازابىنى ئاشكارا كۆرگەن ۋاقتىدا ئازاب ئۇلاردىن يەڭگىللىتىلمەيدۇ، ئازابنى ئۇلاردىن كېچىكتۈرۈشكە مۆھلەتمۇ .بېرىلمەيدۇ، بەلكى ئۇلار دوزاخقا كېرىپ ئۇ يەردە ئەبەدى مەڭگۈ قالىدۇ
عربي تفسیرونه:
وَإِذَا رَءَا ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ شُرَكَآءَهُمۡ قَالُواْ رَبَّنَا هَٰٓؤُلَآءِ شُرَكَآؤُنَا ٱلَّذِينَ كُنَّا نَدۡعُواْ مِن دُونِكَۖ فَأَلۡقَوۡاْ إِلَيۡهِمُ ٱلۡقَوۡلَ إِنَّكُمۡ لَكَٰذِبُونَ
مۇشرىكلار ئاخىرتتە ئاللاھنى قويۇپ ئىبادەت قىلغان مەبۇدلىرىنى ئاشكارا كۆرگەن ۋاقىتتا: پەرۋەردىگارىمىز! بۇلار بولسا بىزنىڭ سىلىنى قويۇپ ئىبادەت قىلغان مەبۇدلىرىمىز دەيدۇ، ئۇلار بۇ سۆزنى ئۆزلىرىنىڭ گۇناھلىرىنى ئۇلارغا يۈكلەپ قويۇش ئۈچۈن دەيدۇ، مەبۇدلىرى ئۇلارغا رەت قايتۇرۇپ: ئى مۇشرىكلار! سىلەر ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرۈپ قىلغان ئىبادەتلىرىڭلاردا يالغانچى، ئاللاھ بىلەن بىرگە ئىبادەت قېلىنىدىغان ھېچ .شېرىكى يوق، دەيدۇ
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• دلت الآيات على جواز الانتفاع بالأصواف والأوبار والأشعار على كل حال، ومنها استخدامها في البيوت والأثاث.
ئايەت ھەرقانداق ۋاقىتتا يۇڭ، چۈپۈر ۋە تېۋىتلەردىن پايدىلىنىشنىڭ دۇرۇس ئىكەنلىكىنى بىلدۈرىدۇ، ئۇ نەرسىلەردىن چېدىرلار ۋە ئۆي .ئاساسلىرى ياسىلىدۇ
• كثرة النعم من الأسباب الجالبة من العباد مزيد الشكر، والثناء بها على الله تعالى.
• الشهيد الذي يشهد على كل أمة هو أزكى الشهداء وأعدلهم، وهم الرسل الذين إذا شهدوا تمّ الحكم على أقوامهم.
ھەر بىر ئۈممەتكە گۇۋاھلىق بېرىدىغان گۇۋاھچى، گۇۋاھچىنىڭ ئەڭ پاك ۋە ئادىللىرى بولۇپ ئۇلار ئاللاھنىڭ پەيغەمبەرلىرىدۇر. ئۇلار گۇۋاھلىق بەرگەندە ھۆكۈم تامام بولىدۇ.
• في قوله تعالى: ﴿وَسَرَابِيلَ تَقِيكُم بِأْسَكُمْ﴾ دليل على اتخاذ العباد عدّة الجهاد؛ ليستعينوا بها على قتال الأعداء.
ئايەتتىكى ئاللاھنىڭ «تۆمۈر كىيىملەر سىلەرنى ئۇرۇشتا زەخمىلىنىشتىن ساقلايدۇ» دېگەن سۆزى، بەندىلەرنىڭ جىھاتتا دۇشمەت بىلەن ئۈچراشقاندا شۇنىڭغا ئوخشاش نەرسىلەرنى قوللىنىشنىڭ دۇرۇس ئىكەنلىكى، دۇشمەندىن يېڭىلمەسلىك ئۈچۈن تەييارلىقنى پۇختا قىلىش قاتارلىقلارنىڭ دەلىلدۇر.
ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَصَدُّواْ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ زِدۡنَٰهُمۡ عَذَابٗا فَوۡقَ ٱلۡعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يُفۡسِدُونَ
ئاللاھقا كاپىر بولغان ۋە باشقىلارنى ئاللاھنىڭ يولىدىن توسقان بەدبەختلەرگە ئۇلارنىڭ بۇزۇقلىقى ۋە باشقىلارنى بۇزۇپ يولدىن ئازدۇرغانلىقى، شۇنداقلا ئۇلارنىڭ كاپىر بولغانلىقى سەۋەبىدىن ھەقلىق بولغان ئازابقا ئازابنى تېخىمۇ زىيادە قېلىمىز.
عربي تفسیرونه:
وَيَوۡمَ نَبۡعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٖ شَهِيدًا عَلَيۡهِم مِّنۡ أَنفُسِهِمۡۖ وَجِئۡنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَىٰ هَٰٓؤُلَآءِۚ وَنَزَّلۡنَا عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ تِبۡيَٰنٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ وَبُشۡرَىٰ لِلۡمُسۡلِمِينَ
ئى ئاللاھنىڭ ئەلچىسى! قىيامەت كۈنى بىز ھەر بىر ئۈممەتكە ئۇلارنىڭ ئىمان ئېيتقان ياكى كاپىر بولغانلىقىغا شاھىت بولىدىغان پەيغەمبەرلەرنى ئەۋەتىمىز، بۇ پەيغەمبەر ئۇلارنىڭ مىللىتىدىن بولىدۇ، ئۇلارنىڭ تىلىدە سۆزلەيدۇ. ئى پەيغەمبەر! بىز سېنى بارلىق ئۈممەتلەرگە شاھىت قىلىپ ئەكىلىمىز. بىز ساڭا ھالال-ھارام، ساۋاب-جازا قاتارلىق بايان قىلىپ بېرىشكە ئېھتىياجلىق بولغان بارلىق نەرسىلەرنى بايان قىلىپ بېرىش ئۈچۈن قۇرئاننى نازىل قىلدۇق. قۇرئاننى كىشىلەرنى توغرا يولغا باشلايدىغان، ئىمان ئېيتقان ۋە ئۇنىڭدىكى ھۆكۈملەرگە ئەمەل قىلغانلارغا رەھمەت قىلىپ، ئاللاھقا ئىشەنگەن مۆمىنلەرگە ئۇلارنى كۈتۈپ تۇرىۋاتقان دائىملىق نېمەتلەر بىلەن خوشخەۋەر بېرىش ئۈچۈن .نازىل قىلدۇق
عربي تفسیرونه:
۞ إِنَّ ٱللَّهَ يَأۡمُرُ بِٱلۡعَدۡلِ وَٱلۡإِحۡسَٰنِ وَإِيتَآيِٕ ذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَيَنۡهَىٰ عَنِ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِ وَٱلۡبَغۡيِۚ يَعِظُكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ
ھەقىقەتەن ئاللاھ بەندىلىرىنى ئادىللىق قىلىشقا بۇيرۇيدۇ، شۇنىڭ بىلەن بەندە ئاللاھنىڭ ھەق-ھوقۇقلىرى ۋە ئىنسانلارنىڭ ھەق-ھوقۇقلىرىنى ئادا قىلىدۇ. ھۆكۈمدە كىشىلەر بىر-بىرىدىن ئارتۇق بولمايدۇ، بۇ ئارتۇقچىلىق پەقەت ھەق بىلەن بولىدۇ، ئاللاھ ياخشىلىق قىلىشقا بۇيرۇيدۇ. ئىنسان ئۆزىگە پەرز بولمىغان خەير-ئېھسان، زۇلۇمنى ئەپۇ قىلىش قاتارلىق ئىشلارنى قېلىدۇ، يېقىن ئۇرۇغ-تۇغقانلىرىغا ئېھتىياجلىق بولغان نەرسىلەرنى بىرىشكە بۇيرۇيدۇ، ناچار سۆز ۋە زىناغا ئوخشاش قەبىھ ئىشلاردىن ۋە شەرىئەت ئىنكار قىلغان گۇناھ ئىشلاردىن چەكلەيدۇ، باشقىلارغا زۇلۇم قىلىشتىن، كىشىلەرگە چوڭچىلىق قېلىشتىن توسىدۇ، ئاللاھ مۇشۇ ئايەتتە سىلەرنى بۇيرىغان ۋە چەكلىگەن ئىشلار بىلەن سىلەرگە ۋەز-نەسىھەت قىلىدۇ، بۇ ۋەز-نەسىھەتتىن سىلەرنىڭ ئىبرەت ئېلىشىڭلار ئۈمىد قىلىنىدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَأَوۡفُواْ بِعَهۡدِ ٱللَّهِ إِذَا عَٰهَدتُّمۡ وَلَا تَنقُضُواْ ٱلۡأَيۡمَٰنَ بَعۡدَ تَوۡكِيدِهَا وَقَدۡ جَعَلۡتُمُ ٱللَّهَ عَلَيۡكُمۡ كَفِيلًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا تَفۡعَلُونَ
سىلەر ئاللاھ بىلەن تۈزۈشكەن ۋە كىشىلەر بىلەن تۈزۈشكەن بارلىق ئەھدىلەرگە تولۇق ۋاپا قىلىڭلار، ئاللاھنىڭ نامىنى تىلغا ئېلىپ تۇرۇپ كۈچەيتكەن قەسەمنى بۇزماڭلار. سىلەر قەسەم قىلىپ تۈزگەن ئەھدىگە ۋاپا قىلىشتا ئاللاھنى شاھىت قىلدىڭلار، ھەقىقەتەن ئاللاھ سىلەرنىڭ قىلغان ئىشلىرىڭلارنى بىلىپ تۇرغۇچىدۇر، ئۇنىڭدىن ھېچ نەرسە ئاللاھقا مەخپى قالمايدۇ، ئاللاھ سىلەرگە ئەمەللىرىڭلارغا كۆرە جازا-مۇكاپات بېرىدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّتِي نَقَضَتۡ غَزۡلَهَا مِنۢ بَعۡدِ قُوَّةٍ أَنكَٰثٗا تَتَّخِذُونَ أَيۡمَٰنَكُمۡ دَخَلَۢا بَيۡنَكُمۡ أَن تَكُونَ أُمَّةٌ هِيَ أَرۡبَىٰ مِنۡ أُمَّةٍۚ إِنَّمَا يَبۡلُوكُمُ ٱللَّهُ بِهِۦۚ وَلَيُبَيِّنَنَّ لَكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ مَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ
سىلەر ئەقىلسىز دۆت كىشىلەردەك ئەھدىنى بۇزماڭلار، خۇددى جاپا تارتىپ يۇڭ ياكى پاختىدىن يىپ ئېگىرىپ، يىپنى پىششىق ئېگىرىپ بولغاندىن كېيىن ئۇنى بۇزۇپ، پارچە-پارچە قىلىپ ئىگىرمىگەندەك ئەسلى ھالىتىگە ئەكىلىپ قويغان ئەخمەق خوتۇنغا ئوخشاش بولماڭلار، ئۇ ئايال يىپىنى ئېگىرىش ۋە بۇزۇشتا كۆپ جاپا تارتتى، لېكىن تەلەپ قىلغان نەرسىسىگە ئېرىشەلمىدى. جامائەتلىرىڭلارنىڭ دۈشمىنىڭلاردىن كۆپ ۋە كۈچلۈك بولىشى ئۈچۈن سىلەر قەسەملىرىڭلارنى بىر-بىرىڭلارنى ئالدايدىغان ۋاسىتە قېلىۋالماڭلار. سىلەرنى ئەھدىگە ۋاپا قىلامدۇ ياكى بۇزامدۇ؟ دەپ ھەقىقەتەن ئاللاھ سىلەرنى ئەھدىگە ۋاپا قىلىش بىلەن سىنايدۇ. ئاللاھ قىيامەت كۈنىدە دۇنيادا سىلەرنىڭ ئىختىلاپ قىلىشقان ئىشىڭلارنى ئەلۋەتتە روشەنلەشتۈرۈپ بېرىدۇ. ئۇ كۈندە ھەقنى باتىلدىن، راستنى يالغاندىن ئايرىپ بايان قىلىپ بېرىدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَعَلَكُمۡ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ وَلَٰكِن يُضِلُّ مَن يَشَآءُ وَيَهۡدِي مَن يَشَآءُۚ وَلَتُسۡـَٔلُنَّ عَمَّا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
ئەگەر ئاللاھ خالىغان بولسا سىلەرنىڭ ھەممىڭلارنى ھەقكە ئىتتىپاق كەلگەن بىر ئۈممەت قىلاتتى، لېكىن ئاللاھ تائالا ئۆزىنىڭ ئادالىتى بىلەن خالىغان كىشىنى ھەقتىن ۋە ئەھدىگە ۋاپا قىلىشتىن خارلاش بىلەن ئازدۇرىدۇ ۋە خالىغان كىشىنى ئۆزىنىڭ پەزلى بىلەن ھەققە مۇۋەپپەق قېلىدۇ، شۇنىڭ ئۈچۈن قىيامەت كۈنى دۇنيادا قىلغان ئەمەللىرىڭلاردىن ئەلۋەتتە سوئال قىلىنىسىلەر.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• للكفار الذين يصدون عن سبيل الله عذاب مضاعف بسبب إفسادهم في الدنيا بالكفر والمعصية.
كىشىلەرنى ئاللاھنىڭ يولىدىن توسىدىغان كاپىرلارغا، دۇنيادا ئاللاھقا كاپىر بولۇپ، گۇناھ-مەسىيەت سادىر قىلىپ، جەمئىيەتتە بۇزۇقچىلىق پەيدا قىلغانلىقى سەۋەبىدىن ھەسسىلەپ ئازاب بېرىلىدۇ.
• لا تخلو الأرض من أهل الصلاح والعلم، وهم أئمة الهدى خلفاء الأنبياء، والعلماء حفظة شرائع الأنبياء.
زېمىن ھەر ۋاقىت ئىسلاھ قىلغۇچى ۋە ئىلىم ئىگىلىرىدىن خالى بولمايدۇ، ئۇلار توغرا يول تۇتقۇچى يىتەكچىلەر، پەيغەمبەرلەرنىڭ ۋارىسلىرى، پەيغەمبەرلەرنىڭ سۈننەتلىرىنى مۇھاپىزەت قىلغۇچى ئۆلىمالاردىن ئىبارەتتۇر.
وَلَا تَتَّخِذُوٓاْ أَيۡمَٰنَكُمۡ دَخَلَۢا بَيۡنَكُمۡ فَتَزِلَّ قَدَمُۢ بَعۡدَ ثُبُوتِهَا وَتَذُوقُواْ ٱلسُّوٓءَ بِمَا صَدَدتُّمۡ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ وَلَكُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ
سىلەر قەسەملىرىڭلارنى بىر-بىرىڭلارنى ئالدايدىغان ۋاستە قىلىۋالماڭلار، قەسەملىرىڭلاردا خاھىشىڭلارغا ئەگىشىسىلەر، خالىغان ۋاقىتتا ئەھدىنى بۇزىسىلەر ۋە خالىغان ۋاقىتتا ۋاپا قىلىسىلەر، سىلەر شۇنداق قىلساڭلار قەدەملىرىڭلار توغرا يولدا مۇستەھكەم بولغاندىن كېيىن ئۇ يولدىن تېيىلىپ كېتىسىلەر، ئاللاھنىڭ يولىدىن ئازغانلىقىڭلار سەۋەبىدىن ئازابنى تېتىيسىلەر، باشقىلارنى ئاللاھنىڭ يولىدىن ئازدۇرىۋەتكىنىڭلار ئۈچۈن ھەسسىلەپ ئازاب بار.
عربي تفسیرونه:
وَلَا تَشۡتَرُواْ بِعَهۡدِ ٱللَّهِ ثَمَنٗا قَلِيلًاۚ إِنَّمَا عِندَ ٱللَّهِ هُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
سىلەر ئاللاھنىڭ ئەھدىسىنى ۋاپا قىلىشنى تەرك قىلىپ ئەھدىنى بۇزۇشقا ئاساسەن ئەرزىمەس نەرسىگە ئالماشتۇرىۋەتمەڭلار، ئەگەر بىلىسەڭلار ئەھدىنى بۇزۇش بەدىلىگە ئېرىشكەن ئازراق نەرسەڭلاردىن ئاللاھنىڭ ھوزۇرىدىكى دۇنيادا غەلبە-غەنىمەت، ئاخىرەتتە دائىملىق نېمەت قاتارلىقلار ئۇنىڭدىن نەچچە ھەسسە ياخشىدۇر.
عربي تفسیرونه:
مَا عِندَكُمۡ يَنفَدُ وَمَا عِندَ ٱللَّهِ بَاقٖۗ وَلَنَجۡزِيَنَّ ٱلَّذِينَ صَبَرُوٓاْ أَجۡرَهُم بِأَحۡسَنِ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
ئى ئىنسانلار! سىلەرنىڭ يېنىڭلاردىكى مال-دۇنيا، لەززەت ۋە نېئمەتلەر ھەرقانچە كۆپ بولسىمۇ تۈگەيدۇ، ئەمما ئاللاھنىڭ ھوزۇرىدىكى مۇكاپات باقىدۇر، ئۇنداقتا يوقالغۇچى نەرسىنى قانداقمۇ باقى قالىدىغان نەرسىدىن ئارتۇق بىلىسىلەر!؟ بەرگەن ئەھدىسىگە سەۋىر قىلىپ ئەھدىسىنى بۇزمىغانلارنى، قىلغان تائەت -ئەمەللىرىدىن ياخشىراق بولغان ساۋاپ بىلەن مۇكاپاتلايمىز. بىر ياخشىلىقنى ئۆزىنىڭ ئون باراۋىرىدە ھەتتا يەتتە يۈز ھەسسە ۋە ئۇنىڭدىنمۇ كۆپرەك ئاشۇرۇپ مۇكاپاتلايمىز.
عربي تفسیرونه:
مَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَلَنُحۡيِيَنَّهُۥ حَيَوٰةٗ طَيِّبَةٗۖ وَلَنَجۡزِيَنَّهُمۡ أَجۡرَهُم بِأَحۡسَنِ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
ئەر بولسۇن ياكى ئايال بولسۇن كىمكى ئاللاھقا ئىشىنىپ شەرىئەتكە مۇۋاپىق ياخشى ئەمەل قېلىدىكەن، ئۇنى دۇنيادا تائەت-ئىبادەتكە مۇۋەپپەق قىلىپ، قانائەتچانلىق، ئاللاھنىڭ ھۆكمىگە رازى بولىدىغان ياخشى بىر ھاياتتا ياشنىتىمىز، ئاخىرەتتە ئۇلارنى دۇنيادا قىلغان ياخشى ئەمەللىرىدىن كاتتا بولغان ئەجىر-ساۋاپ بىلەن مۇكاپاتلايمىز.
عربي تفسیرونه:
إِنَّمَا سُلۡطَٰنُهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ يَتَوَلَّوۡنَهُۥ وَٱلَّذِينَ هُم بِهِۦ مُشۡرِكُونَ
ھەقىقەتەن شەيتان ۋەسۋەسە بىلەن ئۆزىنى دوست تۇتقان ۋە ئىغۋا قىلىش بىلەن ئۆزىگە ئىتائەت قىلغان كىشىلەرگە ھۆكۈمرانلىق قىلالايدۇ، ئۇلار شەيتاننىڭ ئازدۇرۇشى سەۋەبىدىن ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرىدۇ ۋە ئاللاھقا ئىبادەتتە باشقا بىرىنى شېرىك قىلىدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَإِذَا بَدَّلۡنَآ ءَايَةٗ مَّكَانَ ءَايَةٖ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا يُنَزِّلُ قَالُوٓاْ إِنَّمَآ أَنتَ مُفۡتَرِۭۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
بىز قۇرئان ئايەتلىرىدىن بىر ئايەتنىڭ ھۆكمىنى يەنە بىر ئايەت بىلەن ئەمەلدىن قالدۇرساق، ئۇ ئايەتنىڭ ھۆكمى نېمە ئۈچۈن ئەمەلدىن قالدۇرۇلغانلىقىدىكى ھېكمەتنى ئاللاھ ياخشى بىلگۈچىدۇر ۋە ئەمەلدىن قالدۇرۇلمىغاننىمۇ ئاللاھ بىلگۈچىدۇر. ئى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام! ئۇلار: ئى مۇھەممەد! سەن يالغانچى، ئاللاھقا يالغاننى توقۇغۇچى دەيدۇ، بەلكى ئۇلارنىڭ كۆپچىلىكى بەزى ھۆكۈملەرنى ئەمەلدىن قالدۇرۇشنىڭ يۈكسەك ئىلاھى ھېكمەت بىلەن بولغانلىقىنى بىلمەيدۇ.
عربي تفسیرونه:
قُلۡ نَزَّلَهُۥ رُوحُ ٱلۡقُدُسِ مِن رَّبِّكَ بِٱلۡحَقِّ لِيُثَبِّتَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهُدٗى وَبُشۡرَىٰ لِلۡمُسۡلِمِينَ
ئى ئاللاھنىڭ ئەلچىسى! ئۇلارغا ئېيتقىنكى، بۇ قۇرئاننى جىبرائىل ئەلەيھىسسالام ئاللاھنىڭ ھوزۇرىدىن خاتاسىز، ئالماشتۇرۇش ۋە ئۆزگەرتىشتىن خالى ھالدا ئىلىپ كەلدى. ھەرۋاقىت يېڭى بىر ئايەت چۈشكەندە مۆئمىنلەرنىڭ ئاللاھقا بولغان ئىمانى مۇستەھكەملىنىدۇ ۋە ئىلگىرىكى بەزى ھۆكۈملەر ئەمەلدىن قالدۇرىلىدۇ. بۇ مۇسۇلمانلار ئۈچۈن ھىدايەت ۋە ھاسىل بولىدىغان كاتتا ساۋابقا بىشارەتتۇر.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• العمل الصالح المقرون بالإيمان يجعل الحياة طيبة.
• الطريق إلى السلامة من شر الشيطان هو الالتجاء إلى الله، والاستعاذة به من شره.
شەيتاننىڭ شەررىدىن سالامەت بولىدىغان يول، ئاللاھقا ئىلتىجا قېلىش ۋە ئاللاھتىن شەيتاننىڭ شەررىدىن پاناھ تىلەشتۇر
• على المؤمنين أن يجعلوا القرآن إمامهم، فيتربوا بعلومه، ويتخلقوا بأخلاقه، ويستضيئوا بنوره، فبذلك تستقيم أمورهم الدينية والدنيوية.
مۆئمىنلەر قۇرئاننى ھايات دەستۇرى قىلىپ، ئۇنىڭ مېتۇدلىرى بىلەن تەربىيىلىنىشى، ئەخلاقىنى ئۆزلەشتۈرىشى، ئۇنىڭ نۇرىدىن يورۇقلۇق ئالىدۇ، شۇنىڭ بىلەن ئۇ كىشىنىڭ دىن ۋە دۇنيالىق ئىشلىرى مۇستەقىم بولىدۇ
وَلَقَدۡ نَعۡلَمُ أَنَّهُمۡ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُۥ بَشَرٞۗ لِّسَانُ ٱلَّذِي يُلۡحِدُونَ إِلَيۡهِ أَعۡجَمِيّٞ وَهَٰذَا لِسَانٌ عَرَبِيّٞ مُّبِينٌ
بىز مۇشرىكلارنىڭ: ھەقىقەتەن مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا قۇرئاننى بىر ئىنسان تەلىم بېرىدۇ دېگەن سۆزىنى ئوبدان بىلىمىز، ئۇلار بۇ دەۋاسىدا يالغانچىدۇر. ئۇلار، رەسۇلۇللاھقا قۇرئان ئۈگىتىدۇ دەپ گۇمان قىلغان كىشىنىڭ تىلى ئەرەب تىلى ئەمەس. بۇ قۇرئان يۇقىرى بالاغەتلىك روشەن ئەرەب تىلى بىلەن نازىل قىلىنغان تۇرسا، ئۇلار قانداقمۇ بۇ تىلى ئەرەپ بولمىغان كىشىدىن تەلىم ئالىدۇ دەپ ئويلايدۇ!؟.
عربي تفسیرونه:
إِنَّ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ لَا يَهۡدِيهِمُ ٱللَّهُ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ
ھەقىقەتەن قۇرئان كەرىمنىڭ ئاللاھنىڭ ھوزۇرىدىن نازىل بولغانلىقى ۋە ئۇنىڭ ئايەتلىرىگە ئىشەنمەيدىغانلارنى، ئۇلار مۇشۇ قارىشىنى داۋاملاشتۇرغان مۇددەتتە ھىدايەتكە مۇۋەپپەق قىلمايدۇ. ئاللاھقا كاپىر بولغانلىقى ۋە ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىنى ئىنكار قىلغانلىقى ئۈچۈن ئۇلارغا دەرتلىك ئازاب بار.
عربي تفسیرونه:
إِنَّمَا يَفۡتَرِي ٱلۡكَذِبَ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَٰذِبُونَ
مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام پەرۋەردىگارى تەرىپىدىن ئېلىپ كەلگەن قۇرئان توغرىسىدا يالغانچى ئەمەس، ھەقىقەتەن ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىگە ئىشەنمەيدىغان بەدبەختلەر ئاللاھقا يالغاننى توقۇيدۇ، چۈنكى ئۇلار ئازابتىن قورۇقمايدۇ ۋە ساۋاب ئۈمىد قىلمايدۇ، كۇپۇرلۇق بىلەن سۈپەتلەنگەن ئاشۇلار يالغانچىلاردۇر، چۈنكى يالغانچىلىق ئۇلارنىڭ .كۆنۈپ كەتكەن ئادىتىدۇر
عربي تفسیرونه:
مَن كَفَرَ بِٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ إِيمَٰنِهِۦٓ إِلَّا مَنۡ أُكۡرِهَ وَقَلۡبُهُۥ مُطۡمَئِنُّۢ بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَٰكِن مَّن شَرَحَ بِٱلۡكُفۡرِ صَدۡرٗا فَعَلَيۡهِمۡ غَضَبٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَلَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ
كىمكى ئىمان ئېيتقاندىن كېيىن مۇشرىكلارنىڭ مەجبۇرلىشى بىلەن ئاللاھقا كاپىر بولسا، تىلى بىلەن كۇپىر سۆزىنى دېسىمۇ دىلىدا ئىماننىڭ ھەقىقىتىگە ئىشىنىپ قەلبى ئىمانغا تولغان بولسا، بۇلار ئەپۇ قىلىنىدۇ. ئەمما قەلبى كۇپۇرغا مايىل بولۇپ، كۇپىرنى ئىماندىن ئۈستۈن بىلگەن، كۇپىر سۆزىنى ئىختىيارى سۆزلىگەن كىشى ئىسلامدىن يانغان مۇرتەد ھېسابلىنىدۇ، ئۇلارغا ئاللاھنىڭ غەزىبى ۋە كاتتا ئازابى باردۇر.
عربي تفسیرونه:
ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمُ ٱسۡتَحَبُّواْ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا عَلَى ٱلۡأٓخِرَةِ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
ئۇلارنىڭ دىندىن يېنىۋىلىشىنىڭ سەۋەبى، ھەقىقەتەن ئۇلار ئاخىرەتنى ئىنكار قىلىشنىڭ مۇكاپاتى ئۈچۈن دۇنيادا ئېرىشىدىغان ئېتىبارسىز نەرسىنى تاللىدى، ھەقىقەتەن ئاللاھ كاپىر قەۋمنى ئىمانغا ھىدايەت .قىلمايدۇ بەلكى ئۇلارنى خار قىلىدۇ
عربي تفسیرونه:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ طَبَعَ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ وَسَمۡعِهِمۡ وَأَبۡصَٰرِهِمۡۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡغَٰفِلُونَ
ئىمان ئېيتقاندىن كېيىن مۇرتەدلىك سۈپىتى بىلەن سۈپەتلەنگەن ئاشۇ كىشىلەرنىڭ دىللىرىغا، قۇلاقلىرى ۋە كۆزلىرىگە پېچەت ئۇرۇۋېتىلگەن بولۇپ، ئۇلار ۋەز-نەسىھەتنى چۈشەنمەيدۇ، ھەقىقەتنى مەنپەئەتلىنىش تەرىقىسىدە ئاڭلىمايدۇ، ئاللاھنىڭ ئىمانغا يېتەكلەيدىغان ئايەتلىرىنى كۆرمەيدۇ، ئۇلار بەخت-سائادەتنىڭ سەۋەبلىرىدىن غاپىلدۇر، ئاللاھ .ئۇلارغا تەييارلىغان ئازاب بىلەن بەختسىز شەقىلەردىندۇر
عربي تفسیرونه:
ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ هَاجَرُواْ مِنۢ بَعۡدِ مَا فُتِنُواْ ثُمَّ جَٰهَدُواْ وَصَبَرُوٓاْ إِنَّ رَبَّكَ مِنۢ بَعۡدِهَا لَغَفُورٞ رَّحِيمٞ
ئاندىن ئى ئاللاھنىڭ ئەلچىسى! ھەقىقەتەن سېنىڭ پەرۋەردىگارىڭ ئاجىز مۇسۇلمانلاردىن مۇشرىكلارنىڭ قېيىن-قىستاقلىرىغا ۋە دىنى جەھەتتە ئېغىر سىناقلىرىغا دۇچ كىلىپ، قەلبى ئىمانغا تولغان ھالەتتە مەجبۇرى كۇپۇر كەلىمىسىنى سۆزلىگەندىن كېيىن مەككىدىن مەدىنىگە ھىجرەت قىلغان، ئاندىن ئاللاھنىڭ سۆزىنى ئالى قىلىش ۋە كاپىرلارنىڭ سۆزىنى يەر بىلەن يەكسان قىلىش ئۈچۈن ئاللاھ يولىدا جىھاد قىلغان ۋە جىھادنىڭ مۇشەققەتلىرىگە سەۋىر قىلغانلارنى پەرۋەردىگارىڭ ئاشۇ سىناقلار بىلەن سىنىغاندىن كېيىن، ئۇلار كۇپىر سۆزىنى سۆزلىگۈدەك دەرىجىدە ئازابلانغاندىن كېيىن، مەجبۇرى ھالەتتە ئاللاھقا كاپىر بولىدىغان سۆزنى قىلغان تەقدىردە، ئاللاھ ئۇلارغا مەرھەمەت قىلىپ گۇناھلىرىنى مەغپىرەت قېلىدۇ، چۈنكى ئۇلار كۇپىر سۆزىنى ئۆزى خالاپ ئەمەس بەلكى يامان كۆرگەن ھالەتتە مەجبۇرى سۆزلىگەن.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• الترخيص للمُكرَه بالنطق بالكفر ظاهرًا مع اطمئنان القلب بالإيمان.
• المرتدون استوجبوا غضب الله وعذابه؛ لأنهم استحبوا الحياة الدنيا على الآخرة، وحرموا من هداية الله، وطبع الله على قلوبهم وسمعهم وأبصارهم، وجعلوا من الغافلين عما يراد بهم من العذاب الشديد يوم القيامة.
دىندىن يانغان مۇرتەد ئاللاھنىڭ غەزىبى ۋە ئازابىغا لايىق بولىدۇ، چۈنكى ئۇلار ئاخىرەتتىن دۇنيا ھاياتىنى ئەۋزەل بىلدى، ئۇلار ئاللاھنىڭ ھىدايىتىدىن مەھرۇم بولدى، ئاللاھ ئۇلارنىڭ دىللىرى، قۇلاقلىرى ۋە كۆزلىرىگە پېچەت ئۇرىۋەتتى، ئۇلارنى قىيامەت كۈنىدە ئۇلارغا كېلىدىغان قاتتىق ئازابتىن غاپىل قالغۇچىلاردىن قىلدى.
۞ يَوۡمَ تَأۡتِي كُلُّ نَفۡسٖ تُجَٰدِلُ عَن نَّفۡسِهَا وَتُوَفَّىٰ كُلُّ نَفۡسٖ مَّا عَمِلَتۡ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
ئى ئاللاھنىڭ ئەلچىسى! ھەر كىشى ئۆز نەپسى بىلەن بولۇپ كېتىدىغان، ئورۇننىڭ ھەيبىتىدىن باشقىلار بىلەن كارى بولمايدىغان، ھەر بىر قىلغان ياخشى-يامان ئەمەللىرىنىڭ جازا-مۇكاپاتىنى تولۇق ئالىدىغان، ئۇلارغا ياخشىلىقى كېمەيتىلىش ۋە خاتالىقى زىيادە قېلىنىش بىلەن زۇلۇم قېلىنمايدىغان قىيامەت كۈنىنى ئەسلىگىن.
عربي تفسیرونه:
وَضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا قَرۡيَةٗ كَانَتۡ ءَامِنَةٗ مُّطۡمَئِنَّةٗ يَأۡتِيهَا رِزۡقُهَا رَغَدٗا مِّن كُلِّ مَكَانٖ فَكَفَرَتۡ بِأَنۡعُمِ ٱللَّهِ فَأَذَٰقَهَا ٱللَّهُ لِبَاسَ ٱلۡجُوعِ وَٱلۡخَوۡفِ بِمَا كَانُواْ يَصۡنَعُونَ
ئاللاھ مەككىدىن ئىبارەت بىر شەھەرنىڭ مىسالىنى بايان قىلىپ، مەككە ئەھلى تېنچ-خاتىرجەم بولۇپ پاراۋان تۇرمۇشتا ياشايتتى، ئۇلارنىڭ ئەتراپىدىكى كىشىلەر تالان-تاراجقا ئۇچرايتتى، مەككە ئەھلىنىڭ رىزقى ھەرتەرەپتىن ئاسانلا كېلەتتى، ئۇلار ئاللاھنىڭ بەرگەن نېمەتلىرىگە كاپىر بولدى شۈكۈر ئېيتمىدى، ئاللاھ ئۇلارنى جىسىملىرىدا نامايەندە بولىدىغان ئاچارچىلىقتىن ئورۇقلاش، قاتتىق قورقۇنچتىن بىئارام بولۇش قاتارلىق جازالار بىلەن ئازابلىدى، ئۇلارنىڭ ئاللاھقا كاپىر بولۇش ۋە پەيغەمبەرنى ئىنكار قىلىشقا ئوخشىغان ئەمەللىرى سەۋەبىدىن بۇ ئازابلار ئۇلاردىن .ئايرىلمىدى
عربي تفسیرونه:
وَلَقَدۡ جَآءَهُمۡ رَسُولٞ مِّنۡهُمۡ فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمُ ٱلۡعَذَابُ وَهُمۡ ظَٰلِمُونَ
ھەقىقەتەن مەككە ئەھلىگە ئۇلارنىڭ ئېچىدە ئۇلارغا ئامانەتدارلىق ۋە راستچىللىق بىلەن تونۇشلۇق بولغان بىر پەيغەمبەرنى ئەۋەتىمىز، ئۇ پەيغەمبەر مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامدۇر، ئۇلار مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا پەرۋەردىگارى تەرىپىدىن نازىل بولغان قۇرئاننى ئىنكار قىلدى، ئاللاھ ئۇلارغا ئاچارچىلىق ۋە قورقۇنچتىن ئىبارەت ئازابنى چۈشۈردى. ئۇلار ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرگەن ۋە ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرىنى ئىنكار قىلغانلىقى سەۋەبلىك ئۆزلىرىگە زۇلۇم قىلىپ ھالاك بولدى.
عربي تفسیرونه:
فَكُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ ٱللَّهُ حَلَٰلٗا طَيِّبٗا وَٱشۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ إِن كُنتُمۡ إِيَّاهُ تَعۡبُدُونَ
ئى ئىنسانلار! ئاللاھ سىلەرگە رىزىق قېلىپ بەرگەن يەنى يېيىش ھالال قىلىنغان پاكىز يېمەكلىكلەرنى يەڭلار، ئەگەر سىلەر يالغۇز ئاللاھقا ئىبادەت قېلىدىغان ۋە ئاللاھقا ھېچ نەرسىنى شېرىك كەلتۈرمەيدىغان بولساڭلار، ئاللاھنىڭ سىلەرگە ئاتا قىلغان نېئمەتلىرىنى ئېتىراپ قىلىش ۋە بۇ نېئمەتنى ئاللاھ رازى بولىدىغان يولغا سەرپ قىلىش ئارقىلىق ئاللاھنىڭ نېئمەتلىرىگە شۈكۈر ئېيتىڭلار.
عربي تفسیرونه:
إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَيۡتَةَ وَٱلدَّمَ وَلَحۡمَ ٱلۡخِنزِيرِ وَمَآ أُهِلَّ لِغَيۡرِ ٱللَّهِ بِهِۦۖ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ غَيۡرَ بَاغٖ وَلَا عَادٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
ئاللاھ سىلەرگە يېمەكلىكلەردىن شەرئىي يول بىلەن ئۆلتۈرۈلمەستىن ئۆزى ئۆلۈپ قالغان ھايۋاننى، ئېتىلىپ چىققان قاننى، چوشقىنىڭ ھەممە ئەزالىرىنى، ئاللاھنىڭ غەيرىگە يېقىنلىشىش ئۈچۈن ئۆلتۈرۈلگەن ھايۋانلارنى يېيىشنى ھارام قىلدى. بۇ چەكلىمە ئىختىيارى ھالەتتە بولىدۇ، بىر كىشى مەلۇم سەۋەبلەر بىلەن يۇقىرىدا زىكىر قىلىنغان نەرسىلەرنى يېيىشكە مەجبۇر بولسا، ئۇنىڭدىن ھارامدىن لەززەتلىنىش ئۈچۈن ئەمەس، بەلگىلەنگەن ھاجەت مىقدارىدىن ئېشىپ كەتمىگەن ھالدا مەزكۇر نەرسىلەردىن يېسە ئۇ كىشىگە گۇناھ بولمايدۇ. ھەقىقەتەن ئاللاھ كەچۈرۈم قىلغۇچىدۇر، ئۇ كىشىنىڭ يېگەن نەرسىسىنى ئەپۇ قىلغۇچىدۇر. زۆرۈر بولغاندا ئۇ نەرسىلەرنى دۇرۇس قىلىش بىلەن .بەندىلىرىگە مېھرىباندۇر
عربي تفسیرونه:
وَلَا تَقُولُواْ لِمَا تَصِفُ أَلۡسِنَتُكُمُ ٱلۡكَذِبَ هَٰذَا حَلَٰلٞ وَهَٰذَا حَرَامٞ لِّتَفۡتَرُواْ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَفۡتَرُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَ لَا يُفۡلِحُونَ
ئى مۇشرىكلار! سىلەر تىللىرىڭلار بىلەن ئاللاھقا يالغاننى سۆزلەش ئۈچۈن: بۇ ھالال، بۇ ھارام دەپ ئاللاھقا يالغاننى توقۇش مەقسىتىدە ئاللاھ ھارام قىلمىغان نەرسىلەرنى ھارام قىلدى، ھالال قىلمىغان نەرسىلەرنى ھالال قىلدى دېمەڭلار، ھەقىقەتەن ئاللاھقا يالغاننى توقۇغۇچىلار تەلەپ قىلغان نەرسىسىگە ئېرىشىش ۋە ئەنسىرىگەن نەرسىسىدىن قۇتۇلۇش بىلەن ئۇتۇق قازىنالمايدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَعَلَى ٱلَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمۡنَا مَا قَصَصۡنَا عَلَيۡكَ مِن قَبۡلُۖ وَمَا ظَلَمۡنَٰهُمۡ وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
بىز ئىلگىرى (ئەنئام سۈرىسىنىڭ 146-ئايەتتە) ساڭا بايان قىلغان نەرسىلەرنى پەقەت يەھۇدىلارغىلا ھارام قىلدۇق، بىز ئۇ نەرسىلەرنى ھارام قىلىش بىلەن ئۇلارغا زۇلۇم قىلمىدۇق، لېكىن ئۇلار ئازابقا سەۋەب بولىدىغان جىنايەت سادىر قىلىش بىلەن ئۆز نەپسىگە زۇلۇم قىلدى، ئۇلارنى ھەددىدىن ئاشقانلىق سەۋەبىدىن جازالىدۇق. ئۇلارنى جازالاش يۈزىسىدىن بۇ نەرسىلەرنى ئۇلارغا ھارام قىلدۇق.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• الجزاء من جنس العمل؛ فإن أهل القرية لما بطروا النعمة بُدِّلوا بنقيضها، وهو مَحْقُها وسَلْبُها ووقعوا في شدة الجوع بعد الشبع، وفي الخوف والهلع بعد الأمن والاطمئنان، وفي قلة موارد العيش بعد الكفاية.
جازا قىلغان ئىشنىڭ تۈرىدىن بولىدۇ؛ مەككە ئەھلى نېئمەتكە شۈكۈر قىلىشتىن باش تارتىپ نېئمەتنى ئۇنىڭ ئەكسىگە ئالماشتۇردى، شۇنىڭ بىلەن نېئمەت ئۇلاردىن تارتىۋىلىنىشقا ھەقلىق بولدى. ئۇلار كەڭرىچىلىكتىن كېيىن قاتتىق ئاچارچىلىققا، تېنچ-خاتىرجەملىكتىن كېيىن قاتتىق قورقۇنچقا، كۇپايە قىلغۇدەك تۇرمۇشتىن كېيىن تۇرمۇشتا قىيىنچىلىققا دۇچ كەلدى.
• وجوب الإيمان بالله وبالرسل، وعبادة الله وحده، وشكره على نعمه وآلائه الكثيرة، وأن العذاب الإلهي لاحقٌ بكل من كفر بالله وعصاه، وجحد نعمة الله عليه.
ئاللاھقا ۋە ئاللاھنىڭ رەسۇلىغا ئىمان كەلتۈرۈش، يالغۇز بىر ئاللاھقا ئىبادەت قىلىش، ئاللاھنىڭ چەكسىز نېئمەتلىرىگە شۈكۈر ئېيتىش قاتارلىقلار ۋاجىبتۇر. ئاللاھنىڭ ئازابى ئاللاھقا كاپىر بولغان، ئۇنىڭغا ئاسىيلىق قىلغان، ئاللاھنىڭ نېئمەتلىرىگە تانغان ھەر بىر كىشىگە بولىدۇ.
ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ عَمِلُواْ ٱلسُّوٓءَ بِجَهَٰلَةٖ ثُمَّ تَابُواْ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ وَأَصۡلَحُوٓاْ إِنَّ رَبَّكَ مِنۢ بَعۡدِهَا لَغَفُورٞ رَّحِيمٌ
ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى! ئاندىن سېنىڭ پەرۋەردىگارىڭ، ئىشنىڭ ئاقىۋىتىنى بىلمەستىن گەرچە ئۇلار يامان ئىشنى قەستەن قىلسىمۇ ياكى يامان ئىشنى قىلىپ بولغاندىن كېيىن ئاللاھقا تەۋبە قىلىپ خاتا ئەمەللىرىنى تۈزەتسە، تەۋبە قىلغاندىن كېيىن پەرۋەردىگارىڭ ئۇلارنى مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر ۋە ئۇلارغا مېھرىباندۇر.
عربي تفسیرونه:
إِنَّ إِبۡرَٰهِيمَ كَانَ أُمَّةٗ قَانِتٗا لِّلَّهِ حَنِيفٗا وَلَمۡ يَكُ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
ھەقىقەتەن ئىبراھىم ئەلەيھىسسالام بارلىق ياخشى خىسلەتلەرنى ئۆزىگە مۇجەسسەملەشتۈرگەن، دائىم پەرۋەردىگارىغا ئىتائەت قىلىدىغان، بارلىق باتىل دىنلاردىن ئىسلام دىنىغا مايىل بولغان، ھەرگىزمۇ مۇشرىكلاردىن بولمىغان ئېدى.
عربي تفسیرونه:
ثُمَّ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ أَنِ ٱتَّبِعۡ مِلَّةَ إِبۡرَٰهِيمَ حَنِيفٗاۖ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى! ئاندىن بىز ساڭا تەۋھىدتە، مۇشرىكلاردىن ئادا-جۇدا بۈلۇشتا، ئاللاھنىڭ دىنىغا دەۋەت قىلىشتا، ئاللاھنىڭ شەرىئىتىگە ئەمەل قىلىشتا، بارلىق باتىل دىنلاردىن ھەق بولغان ئىسلام دىنىغا مايىل بولۇشتا ئىبراھىمنىڭ دىنىغا ئەگىشىشنى بۇيرۇدۇق، ئىبراھىم ھەرگىزمۇ مۇشرىكلار ئويلىغاندەك مۇشرىكلاردىن بولمىغان بەلكى ئۇ ئاللاھنى بىر بېلىدىغان مۇۋەھھىدلەردىن ئېدى.
عربي تفسیرونه:
إِنَّمَا جُعِلَ ٱلسَّبۡتُ عَلَى ٱلَّذِينَ ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِۚ وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَحۡكُمُ بَيۡنَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخۡتَلِفُونَ
ھەقىقەتەن شەنبە كۈنىنى ئۇلۇغلاش بولسا، بۇ كۈن توغرىسىدا ئىختىلاپ قېلىشقان يەھۇدىيلارغا پەرز قېلىندى، ئۇلارغا جۈمە كۈنىنى ئۇلۇغلاپ ھېچ ئىش قىلماستىن ئىبادەت بىلەن مەشغۇل بولۇشقا بۇيرۇلغاندا، ئۇلار ئېزىپ كەتكەندىن كېيىن ئۇلارغا شەنبە كۈنىنى ئۇلۇغلاپ بۇ كۈندە ھېچ ئىش قىلماستىن ئىبادەت قېلىش بۇيرۇلدى. ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى! ھەقىقەتەن سېنىڭ پەرۋەردىگارىڭ قىيامەت كۈنى ئاشۇ ئىختىلاپ قىلغۇچىلارنىڭ دۇنيادا ئىختىلاپ قىلىشقان ئىشلىرى توغرىسىدا ھۆكۈم قىلغۇچىدۇر.
عربي تفسیرونه:
ٱدۡعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِٱلۡحِكۡمَةِ وَٱلۡمَوۡعِظَةِ ٱلۡحَسَنَةِۖ وَجَٰدِلۡهُم بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِۦ وَهُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُهۡتَدِينَ
ئى ئاللاھنىڭ ئەلچىسى! سەن ۋە سېنىڭ مۆئمىنلەردىن بولغان ئەگەشكۈچىلىرىڭ، كىشىلەرنى ئۇلارنىڭ ئەھۋالى، چۈشەنچىسى ۋە بويسۇنۇشى خالايدىغان رەۋىشتە، ئۇلارنى قىزىقتۇرۇش ۋە قورقۇتۇشنى ئۆز ئېچىگە ئالغان نەسىھەتلەر بىلەن دىنغا دەۋەت قىلغىن. ئۇلار بىلەن سۆز، پىكىر ۋە ئەخلاقتا چېرايلىق شەكىلدە مۇنازىرىلەشكىن، سېنىڭ مەسئۇلىيىتىڭ كىشىلەرنى توغرا يولغا كېرگۈزۈش ئەمەس پەقەت ئۇلارغا ھەقنى يەتكۈزۈش. ھەقىقەتەن سېنىڭ پەرۋەردىگارىڭ كىم ئىسلام دىنىدىن ئېزىپ كېتىۋاتىدۇ ۋە كىم دىنغا ھىدايەت قىلىنىۋاتىدۇ بۇنى ياخشى بىلگۈچىدۇر، ئۇلارنىڭ كاپىر بولغانلىقىغا ھەسرەتلىنىپ كەتمىگىن.
عربي تفسیرونه:
وَإِنۡ عَاقَبۡتُمۡ فَعَاقِبُواْ بِمِثۡلِ مَا عُوقِبۡتُم بِهِۦۖ وَلَئِن صَبَرۡتُمۡ لَهُوَ خَيۡرٞ لِّلصَّٰبِرِينَ
ئەگەر سىلەر دۈشمەنلىرىڭلارنى جازالىماقچى بولساڭلار، ئاشۇرىۋەتمەستىن ئۇلارنى سىلەرگە قىلغىنىنىڭ ئوخشىشى بىلەن جازالاڭلار، ئەگەر ئۇلارنى جازالاشقا قادىر بولۇپ تۇرۇغلۇق سەۋىر قىلساڭلار ھەقىقەتەن بۇ سەۋىر قىلغۇچىلار ئۈچۈن ئىنتىقام ئىلىشتىن ياخشىدۇر.
عربي تفسیرونه:
وَٱصۡبِرۡ وَمَا صَبۡرُكَ إِلَّا بِٱللَّهِۚ وَلَا تَحۡزَنۡ عَلَيۡهِمۡ وَلَا تَكُ فِي ضَيۡقٖ مِّمَّا يَمۡكُرُونَ
ئى ئاللاھنىڭ ئەلچىسى! ئۇلاردىن ساڭا يەتكەن ئەزىيەتلەرگە سەۋىر قىلغىن، سېنىڭ سەۋىر قىلىشقا مۇۋەپپەق بولۇشۇڭ پەقەت ئاللاھنىڭ مۇۋەپپەق قىلىشى بىلەندۇر، كاپىرلارنىڭ سەندىن يۈز ئۆرىگەنلىكىگە قايغۇرمىغىن، ئۇلارنىڭ قىلىۋاتقان ھىلە-مىكىرلىرىدىن دىلىڭ سىقىلمىسۇن.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• اقتضت رحمة الله أن يقبل توبة عباده الذين يعملون السوء من الكفر والمعاصي، ثم يتوبون ويصلحون أعمالهم، فيغفر الله لهم.
ئاللاھنىڭ رەھمىتى كاپىر-ئاسىيلاردىن يامان ئەمەل قىلغانلارنىڭ تەۋبىسىنى قوبۇل قىلىشنى تەقەززا قىلدى، ئاندىن ئۇلار تەۋبە قىلىپ قىلمىشلىرىنى تۈزىتىدۇ، شۇنىڭ بىلەن ئاللاھ ئۇلارنى مەغپىرەت قىلىدۇ.
• يحسن بالمسلم أن يتخذ إبراهيم عليه السلام قدوة له.
د قرآن کریم د معناګانو ژباړه - الترجمة الأويغورية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - د ژباړو فهرست (لړلیک)
الترجمة الأويغورية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.