含义的翻译 章 安比亚仪 - 库尔德语翻译-萨拉赫丁 - 《古兰经》合辑

سورەتی الأنبياء

段: 1

ٱقۡتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمۡ وَهُمۡ فِي غَفۡلَةٖ مُّعۡرِضُونَ

سوورەتی (أنبياء) (واتە: پێغەمبەران) ‏پێناسەیەكى ئەم سورەتە: ١- سورەتى (أنبياء) سورەتێكى مەككى یە. ٢- ژمارەى ئایەتەكانى سورەتى (أنبياء) (١١٢) ئایەتە. ٣- سورەتى (أنبياء) زنجیرەى بیست و یەكەمە لە ناو ریزبەندى سورەتەكانى قورئانى پیرۆزدا. ٤- سورەتى (أنبياء) لە دواى سورەتى (ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم ) دابەزیوە. تەوەرەكانى ئەم سورەتە: سورەتى (أنبياء) یش هەروەك سورەتە مەككى یەكانى تر چارەسەرى بابەتەكانى عەقیدەو بیروباوەڕ دەكات، وەك بابەتەكانى بە تەنها دانان و بە تەنها پەرستنى خواى گەورەو زیندوبوونەوەو وەرگرتنەوەى پاداشت و سزاو هاتنى قیامەت و ناڕەحەتى و ئازارەكانى رۆژى دوایی و چیرۆك و بەسەرهاتى پێغەمبەران (سەلامى خوایان لێ بێت). وە هەروەها چەسپاندنى ئەو زیندوبوونەوەیە بە دروست كردنى ئاسمانەكان و زەوى كە پێش ئەوە نەبوو بوون و لە نەبوونەوە دروست كراون لەلایەن خواى گەورەوە. وە هەروەها وریا كردنەوەى كافرو بێ باوەران لە باوەڕ نەبوون و بەدرۆ دانانى قورئانى پیرۆزو پێغەمبەرى خوا صلى الله علیه وسلم ، كە پێغەمبەریش صلى الله علیه وسلم هەروەك پێغەمبەرانى پیش خۆی سەلامى خوایان لێ بێت لە لایەن خواى گەورەوە نێردراوەو هەروەك ئەوانیش خواى گەرە پەیامێكى پێدا ناردووە بۆ خەڵكى. لەگەڵ روونكردنەوەى ئەوەى كەوا گشت پێغەمبەران (سەلامى خوایان لێ بێت) دینى خواى گەورەیان هێناوەو كە لە بنچینەو بنەمادا یەك دین و رێبازو بەرنامەیە. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ [ اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ (١) ] لێپرسینەوەی ڕۆژی قیامەت لە خەڵكی نزیك بۆتەوە لە كاتێكدا خەڵكی بێئاگان لەبەر ئەوەی سەرقاڵی دونیان و پشتیان كردووە لە قیامەت و خۆیان بۆ ئامادە نەكردووە .

段: 2

مَا يَأۡتِيهِم مِّن ذِكۡرٖ مِّن رَّبِّهِم مُّحۡدَثٍ إِلَّا ٱسۡتَمَعُوهُ وَهُمۡ يَلۡعَبُونَ

[ مَا يَأْتِيهِمْ مِنْ ذِكْرٍ مِنْ رَبِّهِمْ مُحْدَثٍ إِلَّا اسْتَمَعُوهُ وَهُمْ يَلْعَبُونَ (٢) ] هیچ زیكرو یادو وەحى و قورئانێكیان بۆ نایات لە لایەن پەروەردگاریانەوە كە تازە دابەزیوە ئیللا كە گوێی لێ ئەگرن ئەوان یاری ئەكەن وە گرنگی و بایەخی پێ نادەن، (ئیبنو عەبباس) بە كافرانى قوڕەیش دەفەرمێت: (ئەوە چیتانە قورئانى پیرۆز تازەترین كتابە ئێوە شوێنى ناكەون كەچى ئەڕۆن پرسیار لە جولەكە دەكەن كە تەوراتەكەیان دەستكارى كراوەو زیادو كەم كراوە؟!) .

段: 3

لَاهِيَةٗ قُلُوبُهُمۡۗ وَأَسَرُّواْ ٱلنَّجۡوَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ هَلۡ هَٰذَآ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُكُمۡۖ أَفَتَأۡتُونَ ٱلسِّحۡرَ وَأَنتُمۡ تُبۡصِرُونَ

[ لَاهِيَةً قُلُوبُهُمْ ] دڵیشیان بێئاگایەو ئاوڕی لێ نادەنەوە [ وَأَسَرُّوا النَّجْوَى الَّذِينَ ظَلَمُوا هَلْ هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ ] وە ستەمكاران قسەو چپە چپی نهێنی خۆیان شاردەوەو بە شاراوەیی وتیان: ئەم محمدە صلى الله علیه وسلم هیچ شتێك نییە تەنها مرۆڤێكە وەكو ئێوە ئەخوات و ئەخواتەوەو ژن دێنێت و ئەمرێت چۆن ئەبێ ئەمە پێغەمبەر بێت؟! [ أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَأَنْتُمْ تُبْصِرُونَ (٣) ] وە وتیان ئەمەی كە محمد صلى الله علیه وسلم هێناویەتی سیحرە، ئێوە چۆن شوێنی سیحر ئەكەون لە كاتێكدا كە خۆتان ئەیبینن .

段: 4

قَالَ رَبِّي يَعۡلَمُ ٱلۡقَوۡلَ فِي ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ

[ قَالَ رَبِّي يَعْلَمُ الْقَوْلَ فِي السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ ] پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم فەرمووی: پەروەردگارم زانیارى بە هەموو وتەیەك هەیەو ئاگای لێیە لە هەر شوێنێك بیكەن لە ئاسمان یان لە زەوی [ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (٤) ] وە خوای گەورە زۆر بیسەرو زانایە .

段: 5

بَلۡ قَالُوٓاْ أَضۡغَٰثُ أَحۡلَٰمِۭ بَلِ ٱفۡتَرَىٰهُ بَلۡ هُوَ شَاعِرٞ فَلۡيَأۡتِنَا بِـَٔايَةٖ كَمَآ أُرۡسِلَ ٱلۡأَوَّلُونَ

[ بَلْ قَالُوا أَضْغَاثُ أَحْلَامٍ ] بەڵكو ئەیانوت: ئەو قورئانەی كە محمد صلى الله علیه وسلم هێناوێتی هیچ نییە تەنها خەوێكی بێ مانا نەبێت كە هیچ تەئویل و لێكدانەوەیەكی نییە [ بَلِ افْتَرَاهُ بَلْ هُوَ شَاعِرٌ ] بەڵكو خۆی دایهێناوەو هەڵیبەستووە، بەڵكو محمد صلى الله علیه وسلم شاعیرە [ فَلْيَأْتِنَا بِآيَةٍ كَمَا أُرْسِلَ الْأَوَّلُونَ (٥) ] ئەگەر ڕاست ئەكات و پێغەمبەری خوایە صلى الله علیه وسلم با موعجیزەیەكمان بۆ بێنێ لەلایەن خوای گەورەوە هەروەكو چۆن پێغەمبەرانی پێشتری پێ نێردراوەو ئەوان موعجیزەی خۆیان هەبووە (هەرچەندە چەندەها موعجیزەى گەورەیان بینى بەڵام راستیان نەدەكردو ئیمانیان ناهێنا) .

段: 6

مَآ ءَامَنَتۡ قَبۡلَهُم مِّن قَرۡيَةٍ أَهۡلَكۡنَٰهَآۖ أَفَهُمۡ يُؤۡمِنُونَ

[ مَا آمَنَتْ قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا أَفَهُمْ يُؤْمِنُونَ (٦) ] سوننەتی خوای گەورە لە ئوممەتانی پێشتر وایە كە پێشنیاری هەر موعجیزەیەكیان بكردایە دواتر كە موعجیزەكەیان بۆ بهاتایەو ئیمانیان پێ نەهێنایە ئیللا خوای گەورە ڕیشەكێشی ئەكردن و لەناوی ئەبردن، واتە: ئێوەش ئەگەر پێشنیارى وا بكەن و داوای موعجیزە بكەن ئەگەر خوای گەورە هێنای و ئیمانتان نەهێنا ئەو كاتە لەناوتان ئەبات، بۆیە ئەمە بۆ ئێوە باشترە كە خوای گەورە وەڵامتان نەداتەوە.

段: 7

وَمَآ أَرۡسَلۡنَا قَبۡلَكَ إِلَّا رِجَالٗا نُّوحِيٓ إِلَيۡهِمۡۖ فَسۡـَٔلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّكۡرِ إِن كُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ

سەرجەم پێغەمبەران مرۆڤ و پیاو بوونە [ وَمَا أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم لە پێش تۆشدا بۆ ئوممەتانی تر هیچ كەسێكمان نەناردووە ئیللا پیاوانێك نەبێ كە وەحیمان بۆ ناردوون و مرۆڤ بوونەو جن و فریشتە نەبوونە، وە پیاو بوونەو ئافرەت نەبوونە [ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ (٧) ] ئێوەش پرسیار لە زانایانى یەهودو نەصارا بكەن ئەوان ئەو شتەیان ئەزانی كە پێغەمبەران مرۆڤ بوونەو پیاو بوونەو لەلایەن خوای گەورەوە هاتوونە، وە لە هەموو كاروبارێكی دیندا پرسیار لە زانایان بكەن ئەگەر ئێوە نەتانزانی .

段: 8

وَمَا جَعَلۡنَٰهُمۡ جَسَدٗا لَّا يَأۡكُلُونَ ٱلطَّعَامَ وَمَا كَانُواْ خَٰلِدِينَ

[ وَمَا جَعَلْنَاهُمْ جَسَدًا لَا يَأْكُلُونَ الطَّعَامَ ] وە پێغەمبەران هەموویان لاشەیان هەبووەو خواردنیشیان خواردووەو سروشتیان مرۆڤ بووە [ وَمَا كَانُوا خَالِدِينَ (٨) ] وە بۆ هەمیشەیش نەژیاون بەڵكو مردنیشیان بەسەردا هاتووە وەكو تێكڕای مرۆڤەكانی تر .

段: 9

ثُمَّ صَدَقۡنَٰهُمُ ٱلۡوَعۡدَ فَأَنجَيۡنَٰهُمۡ وَمَن نَّشَآءُ وَأَهۡلَكۡنَا ٱلۡمُسۡرِفِينَ

[ ثُمَّ صَدَقْنَاهُمُ الْوَعْدَ فَأَنْجَيْنَاهُمْ وَمَنْ نَشَاءُ وَأَهْلَكْنَا الْمُسْرِفِينَ (٩) ] پاشان ئەو بەڵێنانەی كە پێمان داون بۆمان هێناونەتەجێ كە ئەوان و ئەوەی كە ویستمان لێ بێت لە بەندە باوەڕدارەكان ڕزگارمان كردوون و وە ئەوانەی كە زیادڕەویان كردووەو سنووریان بەزاندووە لە كوفرو سەرپێچیدا ئەوانمان لەناو بردووە .

段: 10

لَقَدۡ أَنزَلۡنَآ إِلَيۡكُمۡ كِتَٰبٗا فِيهِ ذِكۡرُكُمۡۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ

[ لَقَدْ أَنْزَلْنَا إِلَيْكُمْ كِتَابًا فِيهِ ذِكْرُكُمْ ] بە دڵنیایی ئەم قورئانە پیرۆزەمان بۆ دابەزاندوون كە ڕێزو پلەو پایەی ئێوەی تیادایە ئەگەر شوێنی بكەون [ أَفَلَا تَعْقِلُونَ (١٠) ] ئەوە بۆ بیر ناكەنەوەو بە جوانی لێی تێناگەن و ئیمان ناهێنن .

段: 11

وَكَمۡ قَصَمۡنَا مِن قَرۡيَةٖ كَانَتۡ ظَالِمَةٗ وَأَنشَأۡنَا بَعۡدَهَا قَوۡمًا ءَاخَرِينَ

[ وَكَمْ قَصَمْنَا مِنْ قَرْيَةٍ كَانَتْ ظَالِمَةً ] وە چەندەها دێ و ئوممەتانی ترمان لەناو بردووە كاتێك كە ستەمكار بوونەو ئیمانیان نەهێناوە [ وَأَنْشَأْنَا بَعْدَهَا قَوْمًا آخَرِينَ (١١) ] وە لە دوای ئەوان كەسانێكی ترمان دروست كردووە .

段: 12

فَلَمَّآ أَحَسُّواْ بَأۡسَنَآ إِذَا هُم مِّنۡهَا يَرۡكُضُونَ

[ فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنَا ] كاتێك كە هەستیان بە سزای ئێمە كرد [ إِذَا هُمْ مِنْهَا يَرْكُضُونَ (١٢) ] ئەو كاتە ڕایان ئەكرد لە سزای خوای گەورە .

段: 13

لَا تَرۡكُضُواْ وَٱرۡجِعُوٓاْ إِلَىٰ مَآ أُتۡرِفۡتُمۡ فِيهِ وَمَسَٰكِنِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تُسۡـَٔلُونَ

[ لَا تَرْكُضُواوَارْجِعُوا إِلَى مَا أُتْرِفْتُمْ فِيهِ وَمَسَاكِنِكُمْ ] ڕامەكەن و بگەڕێنەوە بۆ لای ئەو نیعمەتانەی كە تیایدا بوونەو ئەو ماڵ و شوێنانەتان كە شانازیتان پێوە ئەكردو كوفرانەی ئەو نیعمەتانەى خوای گەورەتان كردو سەركەشیتان كرد [ لَعَلَّكُمْ تُسْأَلُونَ (١٣) ] بەڵكو پرسیارتان لێ بكرێت، ئەمە وەكو سەرزەنشت كردن و هێرش كردنە سەریانە، واتە: خوای گەورە لەناوتان ئەدات و ڕزگارتان نابێ لە سزای خوا .

段: 14

قَالُواْ يَٰوَيۡلَنَآ إِنَّا كُنَّا ظَٰلِمِينَ

[ قَالُوا يَا وَيْلَنَا إِنَّا كُنَّا ظَالِمِينَ (١٤) ] دانیان پیایدا نا كاتێك كە سودى نەبوو، وتیان هاوار بۆ خۆمان بەڕاستی ئێمە كەسانێكی ستەمكار بووین وە شایەنی سزای خوای گەورە بووین .

段: 15

فَمَا زَالَت تِّلۡكَ دَعۡوَىٰهُمۡ حَتَّىٰ جَعَلۡنَٰهُمۡ حَصِيدًا خَٰمِدِينَ

[ فَمَا زَالَتْ تِلْكَ دَعْوَاهُمْ ] بەردەوام ئەمە قسەی ئەوان بوو ئەیانوت: هاوار بۆ خۆمان بەڕاستی ئێمە ستەمكار بووین و دووبارەیان ئەكردەوە [ حَتَّى جَعَلْنَاهُمْ حَصِيدًا خَامِدِينَ (١٥) ] تا وامان لێ كردن وەكو كشتوكاڵ و بەروبوومێك كە ڕنرابێ و هیچی نەمابێ (خَامِدِينَ) واتە: مردوون و بێ جووڵەن و هەموومان لەناو بردن .

段: 16

وَمَا خَلَقۡنَا ٱلسَّمَآءَ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَيۡنَهُمَا لَٰعِبِينَ

[ وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاءَ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا لَاعِبِينَ (١٦) ] وە ئێمە ئاسمانەكان و زەوی و ئەوەی لە نێوانیاندا هەیە بەبێ هودە دروستمان نەكردووە بۆ یاری بەڵكو پڕە لە حیكمەت .

段: 17

لَوۡ أَرَدۡنَآ أَن نَّتَّخِذَ لَهۡوٗا لَّٱتَّخَذۡنَٰهُ مِن لَّدُنَّآ إِن كُنَّا فَٰعِلِينَ

[ لَوْ أَرَدْنَا أَنْ نَتَّخِذَ لَهْوًا لَاتَّخَذْنَاهُ مِنْ لَدُنَّا إِنْ كُنَّا فَاعِلِينَ (١٧) ] ئەگەر ویستم لە خێزان و منداڵ بوایە كە خێزانم هەبێ یان منداڵم هەبێ -هەرچەندە ئەو شتە لە خوای گەورە دوورە- ئەوە لەلایەن خۆمەوە دام ئەناو خۆم كەسانێكم دروست ئەكرد نەك لەلایەن ئێوەوە كە ئەڵێن: عیسا كوڕی خوایە یان عوزێر كوڕی خوایە بەڵام بێ پێویستم و خوای گەورە پێویستی بە خێزان و منداڵ نییە .

段: 18

بَلۡ نَقۡذِفُ بِٱلۡحَقِّ عَلَى ٱلۡبَٰطِلِ فَيَدۡمَغُهُۥ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٞۚ وَلَكُمُ ٱلۡوَيۡلُ مِمَّا تَصِفُونَ

[ بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْبَاطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ ] بەڵكو حەق روون دەكەینەوەو بە حوجەو بەڵگە ئەیدەین بەسەر باتڵ و پووچەڵداو لەناوی ئەبات و ئەڕوات و تیا ئەچێت و نامێنێ [ وَلَكُمُ الْوَيْلُ مِمَّا تَصِفُونَ (١٨) ] وە هەڕەشەی سزای ڕۆژی دواییش بۆ ئێوە لەو وەسفە پڕوپووچانەی كە منداڵ ئەدەنە پاڵ خوای گەورە لە كاتێكدا خوای گەورە لێی بەرییەو پاكە.

段: 19

وَلَهُۥ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَمَنۡ عِندَهُۥ لَا يَسۡتَكۡبِرُونَ عَنۡ عِبَادَتِهِۦ وَلَا يَسۡتَحۡسِرُونَ

هەندێك لە سیفاتى فریشتەكان [ وَلَهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ] وە هەرچی لە ئاسمانەكان و زەوی هەیە هەمووی بەتەنها موڵك و بەندەی خوای گەورەیە [ وَمَنْ عِنْدَهُ لَا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ ] وە ئەوانەیشی لەلای خوای گەورەن لە فریشتە بەڕێزەكان خۆیان بە گەورە نازانن لە پەرستنی خوای گەورە [ وَلَا يَسْتَحْسِرُونَ (١٩) ] وە ماندوو بێزار نابن لە عیبادەتی خواى گەورە .

段: 20

يُسَبِّحُونَ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ لَا يَفۡتُرُونَ

[ يُسَبِّحُونَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ لَا يَفْتُرُونَ (٢٠) ] بە شەو و بەڕۆژ بە بەردەوام عیبادەتی خوای گەورە ئەكەن و بێزار نابن لە عیبادەت كردنی خوای گەورە

段: 21

أَمِ ٱتَّخَذُوٓاْ ءَالِهَةٗ مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ هُمۡ يُنشِرُونَ

[ أَمِ اتَّخَذُوا آلِهَةً مِنَ الْأَرْضِ هُمْ يُنْشِرُونَ (٢١) ] بەڵكو موشریكان لەسەر زەویدا خۆیان خوایان بۆ خۆیان بڕیار داوەو بڵاوی ئەكەنەوە، یاخود ئایا ئەوان مردوو زیندوو ئەكەنەوە؟ واتە: وا نییە بەم شێوازە نییە .

段: 22

لَوۡ كَانَ فِيهِمَآ ءَالِهَةٌ إِلَّا ٱللَّهُ لَفَسَدَتَاۚ فَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ رَبِّ ٱلۡعَرۡشِ عَمَّا يَصِفُونَ

[ لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا ] ئەگەر لە ئاسمانەكان و لە زەویدا جگە لە زاتی پیرۆزی الله خوای تری تیادا بوایە ئەوە ئاسمانەكان و زەوی وێران و كاول ئەبوون چونكە ئەگەر زیاتر لە خوایەك هەبوایە ئەوا ویستەكانیان پێچەوانەی یەك ئەبوو [ فَسُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ عَمَّا يَصِفُونَ (٢٢) ] پاك و مونەززەهی بۆ الله كە پەروەردگاری عەرشی گەورەیە لەو وەسفە خراپانەی كە ئەیدەنە پاڵ خوای گەورە .

段: 23

لَا يُسۡـَٔلُ عَمَّا يَفۡعَلُ وَهُمۡ يُسۡـَٔلُونَ

[ لَا يُسْأَلُ عَمَّا يَفْعَلُ ] خوای گەورە پرسیاری لێ ناكرێ لە هەر كردەوەیەك كە بیكات، لەبەر گەورەیى و تواناو دەسەڵاتى [ وَهُمْ يُسْأَلُونَ (٢٣) ] بەڵكو ئەوان پرسیاریان لێ ئەكرێ لەسەر ئەو كردەوەو وتانەی كە ئەیكەن و ئەیڵێن .

段: 24

أَمِ ٱتَّخَذُواْ مِن دُونِهِۦٓ ءَالِهَةٗۖ قُلۡ هَاتُواْ بُرۡهَٰنَكُمۡۖ هَٰذَا ذِكۡرُ مَن مَّعِيَ وَذِكۡرُ مَن قَبۡلِيۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ ٱلۡحَقَّۖ فَهُم مُّعۡرِضُونَ

[ أَمِ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً ] ئایا جگە لە خوای گەورە بۆ خۆیان كۆمەڵێك خوایان بڕیار داوە كە ئەیپەرستن [ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم پێیان بڵێ: بەڵگە بێنن لەسەر ئەوەی كە ئەمانە خوان [ هَذَا ذِكْرُ مَنْ مَعِيَ ] ئەم وەحی و قورئانە كە بۆ من هاتووە زیكرو پەندو ئامۆژگارییە بۆ موسڵمانان [ وَذِكْرُ مَنْ قَبْلِي ] وە كتێبەكانی پێشتریش لە تەورات و ئینجیل زیكرو پەندو ئامۆژگاری بووە بۆ ئوممەتانى تر جا بزانن ئایا لە كامیان شەریك بۆ خوا دانراوەو باسى جگە لە خواى گەورەى تیادا كراوە [ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ الْحَقَّ ] تەنها باسى یەكخواپەرستیان تیادا كراوە بەڵكو زۆربەیان نەزانن وە حەق ناناسن وە حەق نازانن [ فَهُمْ مُعْرِضُونَ (٢٤) ] وە ئەوان پشت ئەكەن لە حەق و لە وەرگرتنی حەق و شوێنكەوتنی پێغەمبەرەكەی خوا صلى الله علیه وسلم .

段: 25

وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ مِن رَّسُولٍ إِلَّا نُوحِيٓ إِلَيۡهِ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنَا۠ فَٱعۡبُدُونِ

[ وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا نُوحِي إِلَيْهِ ] وە لە پێش تۆیشدا ئەی محمد صلى الله علیه وسلم هیچ پێغەمبەرێكمان نەناردووە ئیللا وەحیمان بۆی ناردووە [ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ (٢٥) ] كە هیچ پەرستراوێك بە حەق نییە شایەنی پەرستن بێ جگە لە زاتی پیرۆزی الله كە تاك و تەنهاو بێ شەریكە بۆیە بەتاك و تەنها عیبادەتی من بكەن .

段: 26

وَقَالُواْ ٱتَّخَذَ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَلَدٗاۗ سُبۡحَٰنَهُۥۚ بَلۡ عِبَادٞ مُّكۡرَمُونَ

[ وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَدًا ] وتیان: خوای گەورەو رەحمان منداڵی بۆ خۆی بڕیار داوە [ سُبْحَانَهُ ] پاك و مونەززەهی بۆ خوای گەورە, وە خوای گەورە بێ پێویستە لە منداڵ [ بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ (٢٦) ] بەڵكو فریشتەكان كە ئێوە دەڵێن كچى خوان ئەوانە بەندەی بەڕێزو ڕێزلێنراوی خوای گەورەن .

段: 27

لَا يَسۡبِقُونَهُۥ بِٱلۡقَوۡلِ وَهُم بِأَمۡرِهِۦ يَعۡمَلُونَ

[ لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ ] لە هیچ وتەیەكدا پێش خوای گەورە ناكەون و لە خۆیانەوە شت ناكەن [ وَهُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ (٢٧) ] بەڵكو ئەوان بە فەرمانی خوای گەورە كار ئەكەن .

段: 28

يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡ وَلَا يَشۡفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ٱرۡتَضَىٰ وَهُم مِّنۡ خَشۡيَتِهِۦ مُشۡفِقُونَ

[ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ ] خوای گەورە ئەزانێ پێشتر چیان كردووەو لە داهاتوودا چی دەكەن و هیچ شتێكیان لە خواى گەورە شاراوە نییە [ وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى ] وە ئەوان ناتوانن شەفاعەت و تكا بۆ هیچ كەسێك بكەن تەنها مەگەر كەسێك خوای گەورە لێی ڕازی بووبێ كە یەكخواپەرست بێت [ وَهُمْ مِنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ (٢٨) ] وە فریشتەكان لە خوای گەورە ئەترسێن .

段: 29

۞ وَمَن يَقُلۡ مِنۡهُمۡ إِنِّيٓ إِلَٰهٞ مِّن دُونِهِۦ فَذَٰلِكَ نَجۡزِيهِ جَهَنَّمَۚ كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلظَّٰلِمِينَ

[ وَمَنْ يَقُلْ مِنْهُمْ إِنِّي إِلَهٌ مِنْ دُونِهِ فَذَلِكَ نَجْزِيهِ جَهَنَّمَ ] وە ئەگەر هەر فریشتەیەكیش بڵێت: جگە لە خوای گەورە من خوام ئەوە سزای ئەدەین بە ئاگری دۆزەخ (هەرچەندە هیچ فریشتەیەك واى نەوتووە بەڵام ئەگەر خواى گەورە سزاى ئەو فریشتە بەڕێزانە بدات كە بەردەوام عیبادەتى دەكەن چۆن سزاى مرۆڤ نادات كە قسەى وا بكەن؟!) [ كَذَلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ (٢٩) ] بەم شێوازە سزای هەموو هاوبەشبڕیاردەران و ستەمكاران ئەدەینەوە .

段: 30

أَوَلَمۡ يَرَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَنَّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ كَانَتَا رَتۡقٗا فَفَتَقۡنَٰهُمَاۖ وَجَعَلۡنَا مِنَ ٱلۡمَآءِ كُلَّ شَيۡءٍ حَيٍّۚ أَفَلَا يُؤۡمِنُونَ

[ أَوَلَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا ] ئایا كافران نابینن و بیر ناكەنەوە كە ئاسمانەكان و زەوی لەسەرەتادا یەك پارچەیەك بوونە پاشان خوای گەورە لێكی جیا كردونەتەوەو واى لە ئاسمان كردووە باران ببارێنێت و واى لە زەوى كردووە رووەك بڕوێنێت كە پێشتر وا نەبوونە [ وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ ] وە لە ئاویش هەموو شتێكمان زیندوو كردووەو دروست كردووە وەكو ئاژەڵەكان و ڕووەكەكان، وە ئاو هۆكاری ژیانی هەموو زیندەوەرێكە [ أَفَلَا يُؤْمِنُونَ (٣٠) ] ئەی ئیتر بۆ ئیمان ناهێنن بە خوای گەورە .

段: 31

وَجَعَلۡنَا فِي ٱلۡأَرۡضِ رَوَٰسِيَ أَن تَمِيدَ بِهِمۡ وَجَعَلۡنَا فِيهَا فِجَاجٗا سُبُلٗا لَّعَلَّهُمۡ يَهۡتَدُونَ

[ وَجَعَلْنَا فِي الْأَرْضِ رَوَاسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِهِمْ ] وە لەناو زەویشدا ئەو شاخانەمان داناوەو داكوتیوە بۆ ئەوەی كە زەویەكە جێگیر بێت و نەجووڵێت و نەهەژێت [ وَجَعَلْنَا فِيهَا فِجَاجًا سُبُلًا ] وە لەناو زەویشدا لە نێوان شاخەكاندا ڕێگاو ڕێرەومان كردۆتەوە تا پیایدا تێ بپەڕن [ لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ (٣١) ] بەڵكو ڕێگای بەرژەوەندی خۆیان بدۆزنەوە .

段: 32

وَجَعَلۡنَا ٱلسَّمَآءَ سَقۡفٗا مَّحۡفُوظٗاۖ وَهُمۡ عَنۡ ءَايَٰتِهَا مُعۡرِضُونَ

[ وَجَعَلْنَا السَّمَاءَ سَقْفًا مَحْفُوظًا ] وە ئاسمانیشمان داناوە بە سەقفێكی پارێزراو كە ناكەوێتە سەر زەوی، یاخود پارێزراوە بە ئەستێرەكان لە بەرز بوونەوەى شەیتان [ وَهُمْ عَنْ آيَاتِهَا مُعْرِضُونَ (٣٢) ] لە كاتێكدا ئەمان پشت لە ئایەتەكانی خواى گەورە ئەكەن، ئەو ئایەتانەی خوای گەورە كە لە ئاسماندا هەیە لە خۆرو مانگ و ئەستێرەكان و تێیان ناڕوانن و تێیان نافكرن.

段: 33

وَهُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَۖ كُلّٞ فِي فَلَكٖ يَسۡبَحُونَ

خۆرو مانگ جێگیر نین و دەجولێن [ وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ ] وە خوای گەورە ئەو خوایەیە كە شەو و ڕۆژو خۆرو مانگی دروست كردووە [ كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ (٣٣) ] هەر یەكێك لەمانە لە فەلەك و شوێنی ڕێرەوی تایبەتی خۆیدا ئەڕوات و دەسوڕێنەوە، (ئەمەیش بەڵگەیە لەسەر ئەوەى كە خۆرو مانگ جێگیر نین و دەجولێن) .

段: 34

وَمَا جَعَلۡنَا لِبَشَرٖ مِّن قَبۡلِكَ ٱلۡخُلۡدَۖ أَفَإِيْن مِّتَّ فَهُمُ ٱلۡخَٰلِدُونَ

[ وَمَا جَعَلْنَا لِبَشَرٍ مِنْ قَبْلِكَ الْخُلْدَ ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم لە پێش تۆدا بە بەردەوامی لە دونیادا ژیانمان بە هیچ مرۆڤێك نەبەخشیوەو هەموویان مردوون (هـەیە لە زانایان ئـەم ئایەتە دەكـاتە بـەڵگە لەسەر مردنى خضر پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم ، وە تەنها عیسا صلى الله علیه وسلم زیندووەو خواى گەورە بەرزى كردۆتەوە بۆ ئاسمان و پێش هاتنى قیامەت دایدەبەزێنێت و دەججال دەكوژێت و دواتر دەمرێت) [ أَفَإِنْ مِتَّ فَهُمُ الْخَالِدُونَ (٣٤) ] ئایا تۆ ئەمریت و ئەوانی تر ئەمێننەوە؟ نەخێر ئەوانیش وەكو تۆ ئەمرن و كەس نامێنێت .

段: 35

كُلُّ نَفۡسٖ ذَآئِقَةُ ٱلۡمَوۡتِۗ وَنَبۡلُوكُم بِٱلشَّرِّ وَٱلۡخَيۡرِ فِتۡنَةٗۖ وَإِلَيۡنَا تُرۡجَعُونَ

[ كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ] هەموو نەفسێك ئەبێ مردن بچێژێت و هیچ كەسێك نەمێنێت [ وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً ] وە ئێوە تاقی دەكەینەوە بە دڵتەنگى و دڵخۆشى، بە نەخۆشی و لەشساغی، بە هەژاری و دەوڵەمەندی، بە هەموو شتێك تاقیتان ئەكەینەوە تا دەربكەوێت كێ سوپاسگوزارى خواى گەورە دەكات [ وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ (٣٥) ] وە هەر بۆ لای خوای گەورەیش ئەگەڕێنەوە .

段: 36

وَإِذَا رَءَاكَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِن يَتَّخِذُونَكَ إِلَّا هُزُوًا أَهَٰذَا ٱلَّذِي يَذۡكُرُ ءَالِهَتَكُمۡ وَهُم بِذِكۡرِ ٱلرَّحۡمَٰنِ هُمۡ كَٰفِرُونَ

[ وَإِذَا رَآكَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَتَّخِذُونَكَ إِلَّا هُزُوًا ] وە كاتێك كە كافران ئەتبینن گاڵتەت پێ ئەكەن [ أَهَذَا الَّذِي يَذْكُرُ آلِهَتَكُمْ وَهُمْ بِذِكْرِ الرَّحْمَنِ هُمْ كَافِرُونَ (٣٦) ] ئەڵێن: ئا ئەمەیە كە تانەو تەشەر لە خواكانی ئێوە ئەدات لە كاتێكدا ئەوان خۆیان بێباوەڕن بە خوای گەورەو بە رەحمان و گاڵتە بە پێغەمبەرى خوا صلى الله علیه وسلم دەكەن .

段: 37

خُلِقَ ٱلۡإِنسَٰنُ مِنۡ عَجَلٖۚ سَأُوْرِيكُمۡ ءَايَٰتِي فَلَا تَسۡتَعۡجِلُونِ

[ خُلِقَ الْإِنْسَانُ مِنْ عَجَلٍ ] مرۆڤ دروستكراوەو سروشتی وایە كە پەلەیەتی [ سَأُرِيكُمْ آيَاتِي فَلَا تَسْتَعْجِلُونِ (٣٧) ] موعجیزەو تواناو دەسەڵاتی خۆمتان نیشان ئەدەم بە سزادانى كافران بەڵام پەلە مەكەن و خۆتان داوای مەكەن پێش ئەوەی كە كاتی دیاریكراوی خۆی بێ .

段: 38

وَيَقُولُونَ مَتَىٰ هَٰذَا ٱلۡوَعۡدُ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ

[ وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ (٣٨) ] وە ئەڵێن: ئەم كاتە كەی دێت كە خوای گەورە سزای ئێمە ئەدات ئەگەر ئێوە ڕاستگۆن .

段: 39

لَوۡ يَعۡلَمُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ حِينَ لَا يَكُفُّونَ عَن وُجُوهِهِمُ ٱلنَّارَ وَلَا عَن ظُهُورِهِمۡ وَلَا هُمۡ يُنصَرُونَ

[ لَوْ يَعْلَمُ الَّذِينَ كَفَرُوا حِينَ لَا يَكُفُّونَ عَنْ وُجُوهِهِمُ النَّارَ وَلَا عَنْ ظُهُورِهِمْ وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ (٣٩) ] ئەگەر كافران بیانزانیایەو یەقینیان هەبوایە كە قیامەت دێت ئەو كاتە ئەبوایە وازیان بهێنایە لەم داواكاریەو پەلەى هاتنى سزایان نەكردایە، چونكە كاتێك كە ئاگری دۆزەخ دەیانگرێتەوە ناتوانن لە ڕوو و پشتی خۆیان ئاگرەكە لادەن چونكە لە هەموو لایەكەوە دەیانگرێتەوە، وە كەسێكیش نییە كە سەریان بخات و لە ئاگرى دۆزەخ رزگاریان بكات .

段: 40

بَلۡ تَأۡتِيهِم بَغۡتَةٗ فَتَبۡهَتُهُمۡ فَلَا يَسۡتَطِيعُونَ رَدَّهَا وَلَا هُمۡ يُنظَرُونَ

[ بَلْ تَأْتِيهِمْ بَغْتَةً فَتَبْهَتُهُمْ ] بەڵكو لە ناكاو و كوتوپڕدا قیامەت یان سزای خوای گەورە یان مردنیان بۆ دێت و سەرسامیان ئەكات و نازانن چى بكەن [ فَلَا يَسْتَطِيعُونَ رَدَّهَا ] ئەو كاتە ناتوانن لە خۆیانی دووربخەنەوەو بیگەڕێننەوە [ وَلَا هُمْ يُنْظَرُونَ (٤٠) ] وە مۆڵەتیشیان پێ نادرێت و بۆیان دواناخرێت .

段: 41

وَلَقَدِ ٱسۡتُهۡزِئَ بِرُسُلٖ مِّن قَبۡلِكَ فَحَاقَ بِٱلَّذِينَ سَخِرُواْ مِنۡهُم مَّا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ

[ وَلَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِنْ قَبْلِكَ ] وە بە دڵنیایی لە پێش تۆشدا ئەی محمد صلى الله علیه وسلم گاڵتە بە پێغەمبەرانێكی زۆر كراوە خەفەت مەخۆ كە گاڵتە بە تۆ دەكرێت [ فَحَاقَ بِالَّذِينَ سَخِرُوا مِنْهُمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ (٤١) ] وە سزای خوای گەورە ئەو كەسانەی گرتۆتەوە كە گاڵتەیان بە پێغەمبەران كردووە، وە شوێنێك نەبوو كە بۆی ڕابكەن و دەرباز بن .

段: 42

قُلۡ مَن يَكۡلَؤُكُم بِٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ مِنَ ٱلرَّحۡمَٰنِۚ بَلۡ هُمۡ عَن ذِكۡرِ رَبِّهِم مُّعۡرِضُونَ

[ قُلْ مَنْ يَكْلَؤُكُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ مِنَ الرَّحْمَنِ ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم پێیان بڵێ: ئەگەر سزای خوای گەورە دابەزێتە سەرتان كێ هەیە ئێوە بپارێزێ لە سزای خوای گەورەى رەحمان بە شەو و بە ڕۆژ؟ واتە كەس نییە [ بَلْ هُمْ عَنْ ذِكْرِ رَبِّهِمْ مُعْرِضُونَ (٤٢) ] بەڵكو ئەوان پشت ئەكەن لە زیكرو یادی خوای گەورەو دانى پێدا نانێن .

段: 43

أَمۡ لَهُمۡ ءَالِهَةٞ تَمۡنَعُهُم مِّن دُونِنَاۚ لَا يَسۡتَطِيعُونَ نَصۡرَ أَنفُسِهِمۡ وَلَا هُم مِّنَّا يُصۡحَبُونَ

[ أَمْ لَهُمْ آلِهَةٌ تَمْنَعُهُمْ مِنْ دُونِنَا ] یاخود ئایا ئەوان خواگەلێكیان هەیە كە قەدەغەی ئێمە بكات لە سزا دانیان [ لَا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَ أَنْفُسِهِمْ ] خواكانی ئەوان توانای ئەوەیان نییە كە خۆیان سەر بخەن [ وَلَا هُمْ مِنَّا يُصْحَبُونَ (٤٣) ] وە تـوانای ئـەوەشیان نییە كـە خۆیان بپارێزن لە سزای ئێمە ئیتر چۆن دەتوانن ئەوان بپارێزن؟

段: 44

بَلۡ مَتَّعۡنَا هَٰٓؤُلَآءِ وَءَابَآءَهُمۡ حَتَّىٰ طَالَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡعُمُرُۗ أَفَلَا يَرَوۡنَ أَنَّا نَأۡتِي ٱلۡأَرۡضَ نَنقُصُهَا مِنۡ أَطۡرَافِهَآۚ أَفَهُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ

[ بَلْ مَتَّعْنَا هَؤُلَاءِ وَآبَاءَهُمْ حَتَّى طَالَ عَلَيْهِمُ الْعُمُرُ ] بەڵكو خەڵكی مەككەمان ژیاند بەو هەموو نیعمەتانەی كە پێمان بەخشین بە خۆیان و باوك و باپیرانیان تا تەمەنیان درێژ بوو بەمە لە خۆبایی بوون [ أَفَلَا يَرَوْنَ أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنْقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا ] ئایا كافرانى مەككە نابینن كە ئێمە زەوی كەم ئەكەین و لە لایەكانەوە تەسكی ئەكەینەوە لێیان بەوەی كە ڕۆژ بە ڕۆژ دێ و شار فەتح ئەكرێ و ئەكەوێتە ژێر دەستی موسڵمان و ژیان لەوان تەسك ئەبێتەوە، یاخود مەبەست ئەوەیە بە مردنی زانایان زەوی وێران و كاول ئەبێت، یاخود بە زوڵم و ستەمی فەرمانڕەوایان زەوی وێران ئەبێت [ أَفَهُمُ الْغَالِبُونَ (٤٤) ] ئایا ئەوانن كە زاڵن و سەرئەكەون؟ نەخێر بە پێچەوانەوەیە ئەوان تێكشكاو و دۆڕاون .

段: 45

قُلۡ إِنَّمَآ أُنذِرُكُم بِٱلۡوَحۡيِۚ وَلَا يَسۡمَعُ ٱلصُّمُّ ٱلدُّعَآءَ إِذَا مَا يُنذَرُونَ

[ قُلْ إِنَّمَا أُنْذِرُكُمْ بِالْوَحْيِ ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم پێیان بڵێ: من دەتانترسێنم و ئاگادارتان دەكەمەوە لە سزاى خواى گەورە بەو قورئانە پیرۆزە [ وَلَا يَسْمَعُ الصُّمُّ الدُّعَاءَ إِذَا مَا يُنْذَرُونَ (٤٥) ] بەڵام كەسێك كەڕ بێت كاتێك ئاگاداریش بكرێتەوە گوێی لە بانگەواز نابێت، واتە: ئەوان وەكو كەڕ وان و نابیستن .

段: 46

وَلَئِن مَّسَّتۡهُمۡ نَفۡحَةٞ مِّنۡ عَذَابِ رَبِّكَ لَيَقُولُنَّ يَٰوَيۡلَنَآ إِنَّا كُنَّا ظَٰلِمِينَ

[ وَلَئِنْ مَسَّتْهُمْ نَفْحَةٌ مِنْ عَذَابِ رَبِّكَ لَيَقُولُنَّ يَا وَيْلَنَا إِنَّا كُنَّا ظَالِمِينَ (٤٦) ] وە ئەگەر كەمترین سزای خوای گەورە بیانگرێتەوە ئەو كاتە دان بە تاوانەكانیاندا دەنێن و دەڵێن: هاوارو تیاچوون بۆ خۆمان بەڕاستی ئێمە ستەمكار بووین.

段: 47

وَنَضَعُ ٱلۡمَوَٰزِينَ ٱلۡقِسۡطَ لِيَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ فَلَا تُظۡلَمُ نَفۡسٞ شَيۡـٔٗاۖ وَإِن كَانَ مِثۡقَالَ حَبَّةٖ مِّنۡ خَرۡدَلٍ أَتَيۡنَا بِهَاۗ وَكَفَىٰ بِنَا حَٰسِبِينَ

لە رۆژى قیامەت تەرازوى دادپەروەرى دادەنرێت [ وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ ] وە لە ڕۆژی قیامەتدا تەرازووی دادپەروەرى دائەنێین بۆ كێشانی كردەوەكانی مرۆڤ (یەك تەرازووە بەڵام بە كۆ باسكراوە چونكە كردەوەى سەرجەم خەڵكى پێ دەكێشرێت و كردەوەكان زۆرو جۆراوجۆرن، وە مرۆڤەكان و كردەوەكانیان و پەڕاوەكانیشیانى پێ دەكێشرێت) [ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا ] وە هیچ كەسێك ستەم و زوڵمی لێ ناكرێت [ وَإِنْ كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنَا بِهَا ] وە ئەگەر بە ئەندازەی گەردێكی بچووك لە تۆوی دانەوێڵەیەك بێت ئەوەندە كردەوەی كەمی كردبێ ئەیهێنین و هیچی نافەوتێ و ئامادەی ئەكەین بۆ ئەوەی پاداشت یان سزای بدەینەوە لەسەری [ وَكَفَى بِنَا حَاسِبِينَ (٤٧) ] وە بەسە كە ئێمە حساب و لێپرسینەوە بكەین لەبەر وردەكاریمان كە هیچ شتێكمان لێ ون نابێت و نافەوتێ .

段: 48

وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ ٱلۡفُرۡقَانَ وَضِيَآءٗ وَذِكۡرٗا لِّلۡمُتَّقِينَ

[ وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى وَهَارُونَ الْفُرْقَانَ وَضِيَاءً وَذِكْرًا لِلْمُتَّقِينَ (٤٨) ] وە بە دڵنیایی ئێمە فورقانمان بە موسا و هارون بەخشیووە كە تەورات بوو لەبەر ئەوەی جیاكاری نێوان حەق و باتڵ و حەڵال و حەڕامی تیابووە، وە ڕووناكی و هیدایەت بووە بۆ ئەو كەسانەی كە لە كاتی خۆیدا شوێنی كەوتوونە، وە زیكرو یادخستنەوەیەكیش بووەو پەندو ئامۆژگاری تیادا بووە بۆ ئەو كەسانەی كە تەقوای خوای گەورەیان كردووە .

段: 49

ٱلَّذِينَ يَخۡشَوۡنَ رَبَّهُم بِٱلۡغَيۡبِ وَهُم مِّنَ ٱلسَّاعَةِ مُشۡفِقُونَ

[ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ ] ئەو كەسانەی كە لە خوای گەورە ئەترسێن بە نهێنی لە كاتێك كە خوای گەورەیان لە دونیا نەبینیوە [ وَهُمْ مِنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ (٤٩) ] وە ئەوان ترسی هاتنی ڕۆژی قیامەت و لێپرسینەوەیان هەیە .

段: 50

وَهَٰذَا ذِكۡرٞ مُّبَارَكٌ أَنزَلۡنَٰهُۚ أَفَأَنتُمۡ لَهُۥ مُنكِرُونَ

[ وَهَذَا ذِكْرٌ مُبَارَكٌ أَنْزَلْنَاهُ ] وە ئەم قورئانە پیرۆزەیش زیكرو یادخستنەوەو پەندو ئامۆژگارییەو پڕ خێرو بەرەكەتە دامانبەزاندۆتە خوارەوە [ أَفَأَنْتُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ (٥٠) ] ئایا ئێوە ئینكاری ئەكەن لە كاتێكدا زۆر روون و ئاشكرایە.

段: 51

۞ وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَآ إِبۡرَٰهِيمَ رُشۡدَهُۥ مِن قَبۡلُ وَكُنَّا بِهِۦ عَٰلِمِينَ

بەسەرهاتى ئیبراهیم پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم و قەومەكەى [ وَلَقَدْ آتَيْنَا إِبْرَاهِيمَ رُشْدَهُ مِنْ قَبْلُ ] وەبە دڵنیایی هەر لە پێشتردا ڕێگای ڕوشدو ڕاستمان بە ئیبراهیم پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم بەخشی [ وَكُنَّا بِهِ عَالِمِينَ (٥١) ] وە ئێمە ئەمانزانی كە شایەنی ئەوەیە كە ڕێگای هیدایەت و ڕاستی پێ نیشان بدەین و بیكەین بە پێغەمبەر .

段: 52

إِذۡ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوۡمِهِۦ مَا هَٰذِهِ ٱلتَّمَاثِيلُ ٱلَّتِيٓ أَنتُمۡ لَهَا عَٰكِفُونَ

[ إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوْمِهِ مَا هَذِهِ التَّمَاثِيلُ الَّتِي أَنْتُمْ لَهَا عَاكِفُونَ (٥٢) ] ئیمامى عەلى بە لاى كەسانێكدا تێپەڕى كە یارى شەتڕەنجیان دەكرد ئەم ئایەتەى بەسەریاندا خوێندەوە: كاتێك كە ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم بە (ئازەر) ی باوكی و بە قەومەكەی وت: ئەم بتانە چین كە ئێوە بەدیاریانەوە دانیشتوونەو ماونەتەوەو عیبادەتیان ئەكەن.

段: 53

قَالُواْ وَجَدۡنَآ ءَابَآءَنَا لَهَا عَٰبِدِينَ

[ قَالُوا وَجَدْنَا آبَاءَنَا لَهَا عَابِدِينَ (٥٣) ] ئەوان هیچ بەڵگەیەكیان پێ نەبوو تەنها وتیان: ئێمە باوك و باپیرانی خۆمان بینیوە كە عیبادەت و پەرستشیان بۆ ئەم بتانە كردووەو ئێمەیش لاسایى ئەوان دەكەینەوە .

段: 54

قَالَ لَقَدۡ كُنتُمۡ أَنتُمۡ وَءَابَآؤُكُمۡ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ

[ قَالَ لَقَدْ كُنْتُمْ أَنْتُمْ وَآبَاؤُكُمْ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ (٥٤) ] ئیبراهیمیش صلى الله علیه وسلم فەرمووی: بە دڵنیایی ئێوە و باوك و باپیرانتان لە گومڕاییەكی زۆر ئاشكرادا بوونە كە عیبادەت و پەرستن بۆ ئەو بتانە دەكەن .

段: 55

قَالُوٓاْ أَجِئۡتَنَا بِٱلۡحَقِّ أَمۡ أَنتَ مِنَ ٱللَّٰعِبِينَ

[ قَالُوا أَجِئْتَنَا بِالْحَقِّ أَمْ أَنْتَ مِنَ اللَّاعِبِينَ (٥٥) ] وتیان: ئەی ئیبراهیم ئایا تۆ حەقت بۆ هێناوین و بەڕاستتە یان گاڵتەمان لەگەڵدا ئەكەی؟ چونكە پێشتر قسەى وامان لێت نەبیستووە .

段: 56

قَالَ بَل رَّبُّكُمۡ رَبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ ٱلَّذِي فَطَرَهُنَّ وَأَنَا۠ عَلَىٰ ذَٰلِكُم مِّنَ ٱلشَّٰهِدِينَ

[ قَالَ بَلْ رَبُّكُمْ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الَّذِي فَطَرَهُنَّ ] ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم فەرمووی: بەڵكو پەروەردگاری ئێوە تەنها پەروەردگاری ئاسمانەكان و زەوییە كە دروستی كردوون، وە تاك و تەنهاو بێ شەریكە [ وَأَنَا عَلَى ذَلِكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ (٥٦) ] وە منیش لەسەر ئەم یەكخواپەرستییە شایەتم .

段: 57

وَتَٱللَّهِ لَأَكِيدَنَّ أَصۡنَٰمَكُم بَعۡدَ أَن تُوَلُّواْ مُدۡبِرِينَ

[ وَتَاللَّهِ لَأَكِيدَنَّ أَصْنَامَكُمْ بَعْدَ أَنْ تُوَلُّوا مُدْبِرِينَ (٥٧) ] وە سوێند بێ بەخوای گەورە ئەبێ هەموو بتەكانتان بشكێنم كاتێك كە ئێوە پشت هەڵئەكەن و ئەڕۆن بۆ ئاهەنگ گێڕان بە بۆنەى چەژنەكەتانەوە.

段: 58

فَجَعَلَهُمۡ جُذَٰذًا إِلَّا كَبِيرٗا لَّهُمۡ لَعَلَّهُمۡ إِلَيۡهِ يَرۡجِعُونَ

ئیبراهیم پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم بتەكان دەشكێنێت [ فَجَعَلَهُمْ جُذَاذًا إِلَّا كَبِيرًا لَهُمْ ] دوای ئەوەی كە ئەوان لە شار چوونە دەرەوە ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم مایەوەو وتی: من نەخۆشم، دەستى كرد بە بت شكاندن و هەر هەمووی شكاند تەنها بتە گەورەكە نەبێ كە پاچەكەى دایە دەستى [ لَعَلَّهُمْ إِلَيْهِ يَرْجِعُونَ (٥٨) ] بەڵكو بگەڕێنەوە بۆ لای ئەو وە پرسیاری لێ بكەن بزانن كێ بتەكانی تری شكاندووە، یان وا بزانن ئەو شكاندویەتى و پێى ناخۆشە لەگەڵ ئەودا ئەو بتە بچوكانەیش دەپەرستن .

段: 59

قَالُواْ مَن فَعَلَ هَٰذَا بِـَٔالِهَتِنَآ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ

[ قَالُوا مَنْ فَعَلَ هَذَا بِآلِهَتِنَا إِنَّهُ لَمِنَ الظَّالِمِينَ (٥٩) ] كاتێك گەڕانەوە بینیان بتەكان هەمووی شكاوە وتیان: كێ وای لە خواكانی ئێمە كردووە بەڕاستی ئەوە كەسێكی ستەمكار بووە .

段: 60

قَالُواْ سَمِعۡنَا فَتٗى يَذۡكُرُهُمۡ يُقَالُ لَهُۥٓ إِبۡرَٰهِيمُ

[ قَالُوا سَمِعْنَا فَتًى يَذْكُرُهُمْ يُقَالُ لَهُ إِبْرَاهِيمُ (٦٠) ] وتیان: بیستوومانە گەنجێك هەیە كە بە خراپە باسی خواكانی ئێمەی كردووە ئەو گەنجەش ناوی ئیبراهیمە صلى الله علیه وسلم ، (كاتێك كە وتى دەبێت بتەكانتان بشكێنم یەكێكیان گوێى لێ بوو) .

段: 61

قَالُواْ فَأۡتُواْ بِهِۦ عَلَىٰٓ أَعۡيُنِ ٱلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَشۡهَدُونَ

[ قَالُوا فَأْتُوا بِهِ عَلَى أَعْيُنِ النَّاسِ ] وتیان: بڕۆن بیهێنن لە پێش چاوی خەڵكی سزای بدەین [ لَعَلَّهُمْ يَشْهَدُونَ (٦١) ] بۆ ئەوەی خەڵكى ئامادەی سزاكەی بێت، یاخود شایەتی بدەن لەسەری .

段: 62

قَالُوٓاْ ءَأَنتَ فَعَلۡتَ هَٰذَا بِـَٔالِهَتِنَا يَٰٓإِبۡرَٰهِيمُ

[ قَالُوا أَأَنْتَ فَعَلْتَ هَذَا بِآلِهَتِنَا يَا إِبْرَاهِيمُ (٦٢) ] وتیان: ئەی ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم ئایا تۆ وات لە خواكانی ئێمە كردووەو هەمووت شكاندوون .

段: 63

قَالَ بَلۡ فَعَلَهُۥ كَبِيرُهُمۡ هَٰذَا فَسۡـَٔلُوهُمۡ إِن كَانُواْ يَنطِقُونَ

[ قَالَ بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هَذَا ] فەرمووی: بەڵكو خوایە گەورەكەیان بتە گەورەكەیان وای لێ كردوون و هەموویانی شكاندووە (ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم تەنها سێ جار ناراستى وتووە: دوانیان لەبەر خوا: كە وتى: نەخۆشم، وە وتى بتە گەورەكە ئەوانى ترى شكاندووە، وە كە بە پاشا ستەمكارەكەى وت سارا خۆشكمە كە خێزانى بوو مەبەستى خوشكمە لە دیندا بۆ ئەوەى پاشا دەستدرێژى نەكاتە سەرى، لەبەر ئەم سێ قسەیە لە رۆژى قیامەتدا پۆزش دێنێتەوەو ناتوانێت شەفاعەتى هەرە گەورە بكات) [ فَاسْأَلُوهُمْ إِنْ كَانُوا يَنْطِقُونَ (٦٣) ] دەی پرسیاری لێ بكەن ئەگەر ئەتوانێ وەڵامتان بداتەوەو قسە ئەكات.

段: 64

فَرَجَعُوٓاْ إِلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ فَقَالُوٓاْ إِنَّكُمۡ أَنتُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ

[ فَرَجَعُوا إِلَى أَنْفُسِهِمْ ] هەندێكیان گەڕانەوە بۆ لای هەندێكیان، واتە: بێ بەڵگەو بێ قسە مانەوە، یاخود لۆمەى یەكتریان كرد بۆ خواكانمان بێ پاسەوان بەجێهێشت [ فَقَالُوا إِنَّكُمْ أَنْتُمُ الظَّالِمُونَ (٦٤) ] وتیان: بەڕاستی ئێوە ستەمكارن كە عیبادەتی ئەمانە ئەكەن، یان بێ پاسەوان خواكانتان بە جێهێشت .

段: 65

ثُمَّ نُكِسُواْ عَلَىٰ رُءُوسِهِمۡ لَقَدۡ عَلِمۡتَ مَا هَٰٓؤُلَآءِ يَنطِقُونَ

[ ثُمَّ نُكِسُوا عَلَى رُءُوسِهِمْ ] پاشان سەریان شۆڕ كرد [ لَقَدْ عَلِمْتَ مَا هَؤُلَاءِ يَنْطِقُونَ (٦٥) ] وە وتیان: ئەی ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم تۆ ئەزانی ئەم بتانە قسە ناكەن چۆن پرسیاریان لێ بكەین و لێیان بپرسین كە كێ شكاندوویەتی .

段: 66

قَالَ أَفَتَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَنفَعُكُمۡ شَيۡـٔٗا وَلَا يَضُرُّكُمۡ

[ قَالَ أَفَتَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَنْفَعُكُمْ شَيْئًا وَلَا يَضُرُّكُمْ (٦٦) ] ئیبراهیمیش صلى الله علیه وسلم مەبەستی ئەمەبوو فەرمووی: ئایا ئێوە جگە لە خوای گەورە عیبادەت بۆ كۆمەڵێك بت ئەكەن كە ناتوانن هیچ سوودێكتان پێ بگەیەنن وە ناتوانن زیانیشتان لەسەر لابدەن؟ تەنانەت ئەوەتا توانایان نییە سوودو زیان بۆ خۆیان بێنن .

段: 67

أُفّٖ لَّكُمۡ وَلِمَا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ

[ أُفٍّ لَكُمْ وَلِمَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ] ئۆف لە دەستی ئێوەو لەوانەی كە ئەیپەرستن جگە لە خوای گەورە [ أَفَلَا تَعْقِلُونَ (٦٧) ] ئەوە بۆ تێناگەن و بیر ناكەنەوە كە ئەمە ئیشێكی ناشیاوە.

段: 68

قَالُواْ حَرِّقُوهُ وَٱنصُرُوٓاْ ءَالِهَتَكُمۡ إِن كُنتُمۡ فَٰعِلِينَ

بڕیارى سوتاندنى ئیبراهیم پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم دەدرێت [ قَالُوا حَرِّقُوهُ وَانْصُرُوا آلِهَتَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ فَاعِلِينَ (٦٨) ] كاتێك كە بە بەڵگە دەمكوتى كردن و هیچیان بۆ نەما بیڵێن، وتیان: ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم بسوتێنن و خواكانتان سەربخەن ئەگەر ئێوە ئەم كارە ئەكەن و ئەتانەوێ تۆڵە بسەنن بۆ خواكانتان (هەمیشە ئەوانەى لەسەر باتڵن و بیروباوەڕە پوچەڵەكەیان بۆ خەڵكى دەردەكەوێت و بێ بەڵگە دەمێننەوە پەنا دەبەن بۆ توندوتیژى و كوشتن).

段: 69

قُلۡنَا يَٰنَارُ كُونِي بَرۡدٗا وَسَلَٰمًا عَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِيمَ

خواى گەورە ئیبراهیم پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم رزگار دەكات [ قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَى إِبْرَاهِيمَ (٦٩) ] دوای ئەوەی كە ئاگرێكی زۆر گەورەیان كردەوە كە ئاگرى وا گەورە نەكرابووەوە، وە گڕو بڵێسەى زۆر گەورە بوو نەیانتوانى لێى نزیك ببنەوە بە مەنجەنیق ئیبراهیمیان صلى الله علیه وسلم هەڵدایە ناوی،لەو كاتەدا ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم فەرمووى: (حسبی الله ونعم الوكیل، واتە: تەنها خوام بەسە، وە باشترین پشت پێبەستراوە) خوای گەورە ئەفەرمووێ: وتمان ئەی ئاگر ساردو سەلامەت بە لەسەر ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم ، ئەگەر نەیفەرمووایە سەلامەت بە ئەوەندە سارد ئەبوو لە ساردیدا ئیبراهیمی صلى الله علیه وسلم ئەبەست و ئازاری پێ ئەگەیاند (لەو كاتەدا هەرچى ئاگرى دونیا هەبوو هەر هەمووى كوژایەوەو كەس سوودى لە ئاگر نەبینى، وە هەرچى گیانلەبەر هەبوو فووى لە ئاگرەكە دەكرد بۆ ئەوەى بكوژێتەوە تەنها قومقمۆك (پیسپیسۆك) نەبێت كە فووى دەكرد بۆ ئەوەى ئاگرەكە گەشتر بێت، هەر بۆیە سوننەتە بیكوژیت) .

段: 70

وَأَرَادُواْ بِهِۦ كَيۡدٗا فَجَعَلۡنَٰهُمُ ٱلۡأَخۡسَرِينَ

[ وَأَرَادُوا بِهِ كَيْدًا ] ئەوان نەخشەو پیلانیان بۆ ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم دانا [ فَجَعَلْنَاهُمُ الْأَخْسَرِينَ (٧٠) ] وامان كرد ئەوان زەرەرمەندو تێكشكاو و دۆڕاو بن و ئیبراهیممان صلى الله علیه وسلم رزگار كرد .

段: 71

وَنَجَّيۡنَٰهُ وَلُوطًا إِلَى ٱلۡأَرۡضِ ٱلَّتِي بَٰرَكۡنَا فِيهَا لِلۡعَٰلَمِينَ

[ وَنَجَّيْنَاهُ وَلُوطًا إِلَى الْأَرْضِ الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا لِلْعَالَمِينَ (٧١) ] وە ئیبراهیم و لوط پێغەمبەریشمان صلى الله علیه وسلم ڕزگار كرد لە خەڵكى عێراق و ناردمانن بۆ ئەو زەویە پڕ خێرو بەرەكەتە كە (بیت المقدس)ە كە بۆ خەڵكی پڕە لە خێرو بەرەكەت و بەرهەم و بەروبووم و ئاو وە شوێنی ناردنی پێغەمبەرانە .

段: 72

وَوَهَبۡنَا لَهُۥٓ إِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ نَافِلَةٗۖ وَكُلّٗا جَعَلۡنَا صَٰلِحِينَ

[ وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ نَافِلَةً ] وە دواتریش ئیسحاقمان بە ئیبراهیم بەخشی وە یەعقوبیش كە كوڕەزای بوو وەكو زیادەیەك، (ئەو تەنها داوای كوڕی كرد كوڕەزاشمان پێ بەخشی) [ وَكُلًّا جَعَلْنَا صَالِحِينَ (٧٢) ] وە هەموومان گێڕان لە پیاوچاكان ئیبراهیم و لوط و ئیسحاق و یەعقوب وە هەموویان پێغەمبەری خوا بوونە .

段: 73

وَجَعَلۡنَٰهُمۡ أَئِمَّةٗ يَهۡدُونَ بِأَمۡرِنَا وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡهِمۡ فِعۡلَ ٱلۡخَيۡرَٰتِ وَإِقَامَ ٱلصَّلَوٰةِ وَإِيتَآءَ ٱلزَّكَوٰةِۖ وَكَانُواْ لَنَا عَٰبِدِينَ

[ وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا ] وە كردیانمان بە پێشەواوبە ڕێنمایی ئێمەهیدایەتی خەڵكیان ئەدا وە خەڵكى شوێنیان ئەكەوتن [ وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ ] وە وەحیشمان بۆ ناردن كە كردەوەی چاك ئەنجام بدەن [ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءَ الزَّكَاةِ ] وە نوێژەكانتان بكەن و زەكاتی ماڵتان بدەن [ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ (٧٣) ] وە بەڕاستی ئەوان بە جوانترین شێواز عیبادەتی ئێمەیان ئەكرد.

段: 74

وَلُوطًا ءَاتَيۡنَٰهُ حُكۡمٗا وَعِلۡمٗا وَنَجَّيۡنَٰهُ مِنَ ٱلۡقَرۡيَةِ ٱلَّتِي كَانَت تَّعۡمَلُ ٱلۡخَبَٰٓئِثَۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَوۡمَ سَوۡءٖ فَٰسِقِينَ

خواى گەورە لوط پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم رزگار دەكات [ وَلُوطًا آتَيْنَاهُ حُكْمًا وَعِلْمًا ] وە لوط پێغەمبەریش صلى الله علیه وسلم پێغەمبەرایەتی و زانست و زانیاریمان پێ بەخشی [ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْقَرْيَةِ الَّتِي كَانَتْ تَعْمَلُ الْخَبَائِثَ ] وە ڕزگارمان كرد لە دێی (سەدوم) كە كردەوەی پیسیان ئەنجام ئەدا كە نێربازی بوو [ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمَ سَوْءٍ فَاسِقِينَ (٧٤) ] بەڕاستی ئەوانە قەومێكی خراپ و دەرچوو بوون لە گوێڕایەڵی خوای گەورە .

段: 75

وَأَدۡخَلۡنَٰهُ فِي رَحۡمَتِنَآۖ إِنَّهُۥ مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

[ وَأَدْخَلْنَاهُ فِي رَحْمَتِنَا ] وە ئەومان ڕزگار كردو خستمانە ناو ڕەحمەتی خۆمانەوەو ڕەحمەتی خۆمان ڕژاند بەسەریدا [ إِنَّهُ مِنَ الصَّالِحِينَ (٧٥) ] بەڕاستی ئەو لە پیاوچاكان بوو.

段: 76

وَنُوحًا إِذۡ نَادَىٰ مِن قَبۡلُ فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ فَنَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِيمِ

خواى گەورە نوح پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم رزگار دەكات [ وَنُوحًا إِذْ نَادَى مِنْ قَبْلُ ] وە نوحیش صلى الله علیه وسلم پێش ئەم پێغەمبەرانە لە خوای گەورە پاڕایەوە كە قەومەكەی لەناوبدات دواى ئەوەى كە بێئومێد بوو لێیان [ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ ] وە ئێمەش وەڵاممان دایەوە [ فَنَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ (٧٦) ] وە خۆی و كەسوكارەكەی، واتە: ئەو باوەڕدارانەی كە شوێنی كەوتن لەناو كەشتیەكەیدا ڕزگارمان كردن لەو سزا قورسە كە سزای كافرانمان پێدا كە تۆفان و زریان و لافاوەكە بوو .

段: 77

وَنَصَرۡنَٰهُ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَآۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَوۡمَ سَوۡءٖ فَأَغۡرَقۡنَٰهُمۡ أَجۡمَعِينَ

[ وَنَصَرْنَاهُ مِنَ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا ] وە سەرمان خست بەسەر ئەو قەومە كافرانەى كە ئایەتەكانی ئێمەیان بەدرۆ زانی [ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمَ سَوْءٍ ] بەڕاستی ئەوانە قەومێكی خراپ بوون [ فَأَغْرَقْنَاهُمْ أَجْمَعِينَ (٧٧) ] وە هەر هەموومان نوقمی ئاوەكە كردو لەناومان بردن.

段: 78

وَدَاوُۥدَ وَسُلَيۡمَٰنَ إِذۡ يَحۡكُمَانِ فِي ٱلۡحَرۡثِ إِذۡ نَفَشَتۡ فِيهِ غَنَمُ ٱلۡقَوۡمِ وَكُنَّا لِحُكۡمِهِمۡ شَٰهِدِينَ

سولەیمان پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم تێگەیشتووتر بوو [ وَدَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ إِذْ يَحْكُمَانِ فِي الْحَرْثِ ] وە داودو سولەیمان پێغەمبەر (سەڵات و سەلامی خوای گەورەیان لێ بێت) كاتێك بڕیاریاندا سەبارەت بە كشتوكاڵ و كێڵگەیەك [ إِذْ نَفَشَتْ فِيهِ غَنَمُ الْقَوْمِ ] كاتێك كە بەشەو مەڕی كەسانێك چووە ناو كێڵگەو زەرعاتی كەسانێكی ترەوەو خواردیان و لەناویان برد [ وَكُنَّا لِحُكْمِهِمْ شَاهِدِينَ (٧٨) ] وە ئێمەش ئاگاداری بڕیاردانی ئەوان بووین .

段: 79

فَفَهَّمۡنَٰهَا سُلَيۡمَٰنَۚ وَكُلًّا ءَاتَيۡنَا حُكۡمٗا وَعِلۡمٗاۚ وَسَخَّرۡنَا مَعَ دَاوُۥدَ ٱلۡجِبَالَ يُسَبِّحۡنَ وَٱلطَّيۡرَۚ وَكُنَّا فَٰعِلِينَ

[ فَفَهَّمْنَاهَا سُلَيْمَانَ ] بەڵام ئێمە ئەم حوكم و بڕیارەمان لە سولەیمان صلى الله علیه وسلم تێگەیاند، داود صلى الله علیه وسلم وتی: با مەڕەكان هەمووی بۆ خاوەن كشتوكاڵەكە بێ لەبەر ئەوەی زەرعاتەكەیانى خواردووە، بەڵام سولەیمان صلى الله علیه وسلم فەرمووی: نەخێر با مەڕەكان لای خاوەن زەرعاتەكە بێ ئەوانیش زەرعاتەكەیان بۆ چاك ئەكەن تا ئەو كاتەی زەرعاتەكە پێ ئەگاتەوە ئەمان لە بەرووبوومی مەڕەكان بخۆن دوایی زەرعاتەكەیان پێ گەیاند مەڕەكانیان بدەنەوەو زەرعاتەكەیش بۆ خاوەنەكەى دەگەڕێتەوە بە چاككراوى، خوای گەورەش ئەفەرمووێ: بەم شێوازە ئێمە سولەیمانمان صلى الله علیه وسلم فێر كردو تێگەیاند (جارێكى تر دوو ژن دوو كوڕیان پێ بوو گورگ یەكێكیانى برد هاتنە لاى داود صلى الله علیه وسلم منداڵەكەى دا بە ژنە گەورەكە، سولەیمان صلى الله علیه وسلم فەرمووى چەقۆیەكم بۆ بێنن لە نێوانتاندا ئەم منداڵە دەكەمە دوو بەشەوە یەكى بەشێكى بەرن، ژنە بچوكەكە وتى بیدە بەو منداڵى ئەوە، بەمەدا بۆى دەركەوت منداڵى ژنە بچوكەكەیەو داى بەو) [ وَكُلًّا آتَيْنَا حُكْمًا وَعِلْمًا ] وە هەر یەكێك لەوانەش پێغەمبەرایەتی و زانست و زانیاریمان پێ بەخشین [ وَسَخَّرْنَا مَعَ دَاوُودَ الْجِبَالَ يُسَبِّحْنَ وَالطَّيْرَ ] وە كـاتێـك داود صلى الله علیه وسلم زەبـورى بـخوێندایەو تـەسبیحات و زیكـری خـوای گـەورەی بـكـردایە ئـەوەنـدە دەنـگـى خۆش بوو شـاخـەكـان و باڵندەكانیش لەگەڵیدا زیكری خوای گەورەیان ئەكرد [ وَكُنَّا فَاعِلِينَ (٧٩) ] وە ئەوەی كە بمانەوێ ئێمە ئەنجامی ئەدەین .

段: 80

وَعَلَّمۡنَٰهُ صَنۡعَةَ لَبُوسٖ لَّكُمۡ لِتُحۡصِنَكُم مِّنۢ بَأۡسِكُمۡۖ فَهَلۡ أَنتُمۡ شَٰكِرُونَ

[ وَعَلَّمْنَاهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَكُمْ ] وە فێری قەڵغان دروست كردنمان كرد [ لِتُحْصِنَكُمْ مِنْ بَأْسِكُمْ ] بۆ ئەوەی لە كاتی جەنگدا خۆتانی پێ بپارێزن لە دوژمنانتان [ فَهَلْ أَنْتُمْ شَاكِرُونَ (٨٠) ] ئایا ئێوە شوكرانەبژێری ئەو نیعمەتە زۆرانەی خوای گەورە ئەكەن.

段: 81

وَلِسُلَيۡمَٰنَ ٱلرِّيحَ عَاصِفَةٗ تَجۡرِي بِأَمۡرِهِۦٓ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ ٱلَّتِي بَٰرَكۡنَا فِيهَاۚ وَكُنَّا بِكُلِّ شَيۡءٍ عَٰلِمِينَ

خواى گەورە بای بۆ سولیمان پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم ژێربار كردبوو [ وَلِسُلَيْمَانَ الرِّيحَ عَاصِفَةً تَجْرِي بِأَمْرِهِ ] وە خوای گەورە بای ژێربارو موسەخەر كردبوو بۆ سولەیمان صلى الله علیه وسلم بایەك كە وەكو زریان هەڵی ئەكرد بە فەرمانی سولەیمان صلى الله علیه وسلم [ إِلَى الْأَرْضِ الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا ] بۆ ئەو زەویەی كە پڕ خێرو بەرەكەت بوو بەرەكەتمان تێی كردبوو كە زەوی شام (بیت المقدس) بوو (هەرچى پێویست بوایە بە بایەكە دەیگواستەوەو باڵندەیش سێبەرى بۆ دەكرد) [ وَكُنَّا بِكُلِّ شَيْءٍ عَالِمِينَ (٨١) ] وە ئێمە زاناین بە هەموو شتێك.

段: 82

وَمِنَ ٱلشَّيَٰطِينِ مَن يَغُوصُونَ لَهُۥ وَيَعۡمَلُونَ عَمَلٗا دُونَ ذَٰلِكَۖ وَكُنَّا لَهُمۡ حَٰفِظِينَ

شەیتانەكانیش ئیشیان بۆ سولیمان پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم دەكرد [ وَمِنَ الشَّيَاطِينِ مَنْ يَغُوصُونَ لَهُ ] وە لە ناو شەیتانەكانیشدا خوای گەورە كۆمەڵێك شەیتانی خستبووە ژێر دەستی سولەیمانەوە صلى الله علیه وسلم كە ئیشیان بۆی ئەكرد لەناو دەریاداو دەریاوانیان بۆی ئەكردو دوڕڕو گەوهەری ژێر دەریایان بۆی دەرئەكرد [ وَيَعْمَلُونَ عَمَلًا دُونَ ذَلِكَ ] وە جگە لەوە كاری تریشی پێ دەكردن [ وَكُنَّا لَهُمْ حَافِظِينَ (٨٢) ] وە ئێمە دەمانپاراست لەوەى كە شەیتانەكان زیانى پێ بگەیەنن، یان دەمانپاراستن لەوەی كە ڕابكەن یان كار نەكەن.

段: 83

۞ وَأَيُّوبَ إِذۡ نَادَىٰ رَبَّهُۥٓ أَنِّي مَسَّنِيَ ٱلضُّرُّ وَأَنتَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ

خواى گەورە شیفاى ئەیوب پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم دەدات [ وَأَيُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ ] وە ئەیوب پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم كاتێك لە خوای گەورە پاڕایەوە [ أَنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ ] كە من تووشی نەخۆشییەكی سەخت بوومە كە ئەوترێ: حەوت ساڵ یان هەژدە ساڵ نەخۆش بووە [ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ (٨٣) ] وە هەر تۆ خوایە لە هەموو بەڕەحم و سۆزەكان بەڕەحم و سۆزو میهرەبانتری .

段: 84

فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ فَكَشَفۡنَا مَا بِهِۦ مِن ضُرّٖۖ وَءَاتَيۡنَٰهُ أَهۡلَهُۥ وَمِثۡلَهُم مَّعَهُمۡ رَحۡمَةٗ مِّنۡ عِندِنَا وَذِكۡرَىٰ لِلۡعَٰبِدِينَ

[ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَكَشَفْنَا مَا بِهِ مِنْ ضُرٍّ ] ئێمەش وەڵاممان دایەوەو ئەو نەخۆشیەی كە هەیبوو لامان برد لەسەری و شیفامان دا [ وَآتَيْنَاهُ أَهْلَهُ ] وە خێزان و كەسوكاریشیمان بۆ گەڕاندەوە [ وَمِثْلَهُمْ مَعَهُمْ ] وە هاوشێوەی ئەوەیشی كە هەیبوو بۆیمان گەڕاندەوە، یاخود منداڵی ترمان پێی بەخشی، پێغەمبەرى خوا صلى الله علیه وسلم دەفەرمێت: (خواى گەورە كوللەى ئاڵتونى باراندە سەریا و ئەمیش بە دەستى كۆى دەكردەوە، خواى گەورە فەرمووى: ئەى ئەیوب تێر نەبوویت، ئەمیش فەرمووى: ئەى پەروەردگار كێ لە رەحمەتى تۆ تێر دەبێت) [ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنَا ] ئەم شتانەمان بە ئەیوب صلى الله علیه وسلم بەخشی ڕەحمەت و میهرەبانییەك بوو لە ئێمەوە [ وَذِكْرَى لِلْعَابِدِينَ (٨٤) ] وە یادخستنەوەیەكیشە بۆ ئەو كەسانەی عیبادەتی خوای گەورە ئەكەن تا ئارامگر بن وەكو ئەیوب صلى الله علیه وسلم .

段: 85

وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِدۡرِيسَ وَذَا ٱلۡكِفۡلِۖ كُلّٞ مِّنَ ٱلصَّٰبِرِينَ

[ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِدْرِيسَ وَذَا الْكِفْلِ ] وە ئیسماعیل و ئیدریس (سەڵات و سەلامی خوای گەورەیان لەسەر بێت) (وَذَا الْكِفْلِ) هەیە ئەڵێ: پێغەمبەر بووە یاخود ئەڵێن: پاشایەكى دادپەروەرو پیاوچاكێك بووە لە بەنی ئیسرائیل و پێغەمبەر نەبووە [ كُلٌّ مِنَ الصَّابِرِينَ (٨٥) ] هەموو ئەمانەش ئارامگر بوونەو ئارامیان گرتووە .

段: 86

وَأَدۡخَلۡنَٰهُمۡ فِي رَحۡمَتِنَآۖ إِنَّهُم مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

[ وَأَدْخَلْنَاهُمْ فِي رَحْمَتِنَا ] وە ئەمانەشمان خستۆتە ناو ڕەحمەتی خۆمان واتە: پێغەمبەرایەتی, پێغەمبەرایەتی یان بەهەشتمان پێ بەخشیوون [ إِنَّهُمْ مِنَ الصَّالِحِينَ (٨٦) ] وە هەموویان لە پیاوچاكان بوونە.

段: 87

وَذَا ٱلنُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَٰضِبٗا فَظَنَّ أَن لَّن نَّقۡدِرَ عَلَيۡهِ فَنَادَىٰ فِي ٱلظُّلُمَٰتِ أَن لَّآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنتَ سُبۡحَٰنَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ

یونس پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم لە قەومەكەى توڕە بوو [ وَذَا النُّونِ ] وە خوای گەورە یونس پێغەمبەرى صلى الله علیه وسلم بۆ لای خەڵكی نەینەوا نارد لە زەوى موسڵ، ئەمیش بانگەوازى كردن بەڵام وەڵامیان نەدایەوە [ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِبًا ] كاتێك كە لە قەومەكەی تووڕەبوو بەجێی هێشتن، وە هەڕەشەى لێ كردن پاش سێ رۆژى تر خواى گەورە سزاتان دەدات، ئەوانیش دواتر دڵنیا بوون راست دەكات دەرچوون بۆ بیابان و ئیمانیان هێناو لە خوا پاڕانەوە خوایش سزاى نەدان [ فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ ] وە یونس صلى الله علیه وسلم گومانی وابوو كە سزای نادەین، یان لە ناو سكى نەهەنگەكە جێگاى تەسك ناكەین [ فَنَادَى فِي الظُّلُمَاتِ ] دوای ئەوەی كە سوارى كەشتییەك بوو ترسان لەوەى نقوم بێت، سێ جار تیرو پشكیان كرد یەكێكیان زیاد بوو فڕێى بدەنە ناو دەریاوە هەر سێ جارەكە یونس صلى الله علیه وسلم دەرچوو، بۆیە خۆى هەڵدایە ناو دەریاكەوەو نەهەنگێك قوتى دا ئەمیش لەناو تاریكی دەریاو تاریكی شەو و تاریكی سكی نەهەنگەكەدا لە خوای گەورە پاڕایەوە [ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ ] ئەی پەروەردگار هیچ پەرستراوێك بەحەق نییە شایەنی پەرستن بێ جگە لە زاتی پیرۆزی تۆ تاك و تەنهاو بێ شەریكی [ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ (٨٧) ] پاك و مونەززەهی بۆ تۆ بەڕاستی من لە ستەمكاران بووم و ستەمم كرد كاتێك كە قەومەكەی خۆمم بەجێ هێشت لێم خۆشبە .

段: 88

فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ وَنَجَّيۡنَٰهُ مِنَ ٱلۡغَمِّۚ وَكَذَٰلِكَ نُـۨجِي ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

[ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ ] ئێمەش وەڵاممان دایەوەو لێی خۆشبووین (پێغەمبەرى خوا صلى الله علیه وسلم دەفەرمێت: هیچ موسڵمانێك نییە ئەم دوعایە بكات بۆ هەر شتێك ئیللا خواى گەورە دوعاكەى قەبوڵ دەكات و وەڵامى دەداتەوە: (أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ) [ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ ] وە لەو تەنگی و غەم و خەفەتە ڕزگارمان كرد لە ناو سكی نەهەنگەكە [ وَكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ (٨٨) ] وە بەم شێوازەش باوەڕداران ڕزگار ئەكەین ئەگەر بۆ لاى ئێمە بگەڕێنەوەو روو لە ئێمە بكەن.

段: 89

وَزَكَرِيَّآ إِذۡ نَادَىٰ رَبَّهُۥ رَبِّ لَا تَذَرۡنِي فَرۡدٗا وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡوَٰرِثِينَ

زەكەریا پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم داواى منداڵ لە خوا دەكات [ وَزَكَرِيَّا إِذْ نَادَى رَبَّهُ ] وە زەكەریا پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم كاتێك لە پەروەردگاری پاڕایەوە [ رَبِّ لَا تَذَرْنِي فَرْدًا ] ئەی پەروەردگار بەتەنها بەبێ مناڵ جێم مەهێڵەو مناڵم پێ ببەخشە [ وَأَنْتَ خَيْرُ الْوَارِثِينَ (٨٩) ] وە تۆ باشترین خوای كە لە پاش مرۆڤ میراتگری بۆ جێ دێڵیت، میراتگر بۆ زانست و زانیارى و دین و پێغەمبەرایەتی .

段: 90

فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ وَوَهَبۡنَا لَهُۥ يَحۡيَىٰ وَأَصۡلَحۡنَا لَهُۥ زَوۡجَهُۥٓۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ يُسَٰرِعُونَ فِي ٱلۡخَيۡرَٰتِ وَيَدۡعُونَنَا رَغَبٗا وَرَهَبٗاۖ وَكَانُواْ لَنَا خَٰشِعِينَ

[ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَوَهَبْنَا لَهُ يَحْيَى ] ئێمەیش وەڵاممان دایەوە وە یەحیامان صلى الله علیه وسلم پێ بەخشی [ وَأَصْلَحْنَا لَهُ زَوْجَهُ ] وە خێزانەكەیشیمان چاك كرد كە نەزۆك بوو وامان لێ كرد كە منداڵی ببێ [ إِنَّهُمْ كَانُوا يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ ] بە دڵنیایى ئەم پێغەمبەرانە دەستپێشخەریان ئەكرد لە كردەوەی چاكدا [ وَيَدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا ] وە لێماندەپاڕانەوەو عیبادەتی ئێمەیان ئەكردو ڕەغبەتیان هەبوو لە خێرو چاكە، وە لە شەڕو خراپە خۆیان پاراستووە، یاخود بە ڕەغبەتی بەهەشتەوەو لە ترسی دۆزەخدا عیبادەتی ئێمەیان كردووە [ وَكَانُوا لَنَا خَاشِعِينَ (٩٠) ] وە بۆ ئێمە ملكەچ و باوەڕدار بوونە .

段: 91

وَٱلَّتِيٓ أَحۡصَنَتۡ فَرۡجَهَا فَنَفَخۡنَا فِيهَا مِن رُّوحِنَا وَجَعَلۡنَٰهَا وَٱبۡنَهَآ ءَايَةٗ لِّلۡعَٰلَمِينَ

[ وَالَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا ] وە مەریەمیش كە داوێنی خۆی پاراست بەبێ ئەوەی كەس لێی نزیك بێتەوە عیسای بوو صلى الله علیه وسلم [ فَنَفَخْنَا فِيهَا مِنْ رُوحِنَا ] وە جبریل فووی كردەناو ملوانی كراسەكەی و بە ئیزنی خوای گەورە عیسای بوو صلى الله علیه وسلم [ وَجَعَلْنَاهَا وَابْنَهَا آيَةً لِلْعَالَمِينَ (٩١) ] خۆی و عیسای كوڕیمان صلى الله علیه وسلم كرد بە نیشانەو موعجیزەیەك بۆ هەموو جیهان كە كەسێك بەبێ باوك لە دایك بێت .

段: 92

إِنَّ هَٰذِهِۦٓ أُمَّتُكُمۡ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ وَأَنَا۠ رَبُّكُمۡ فَٱعۡبُدُونِ

[ إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً ] بە دڵنیایی هەر ئوممەتی ئیسلام ئوممەتی ئێوەیەو یەك ئوممەتن و دینەكەشتان یەك دینێكە [ وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ (٩٢) ] وە بەتاك و تەنها یەك خوایەكیشتان هەیە كە منم بۆیە بەتاك و تەنها عیبادەتی من بكەن و عیبادەتی جگە لە من مەكەن .

段: 93

وَتَقَطَّعُوٓاْ أَمۡرَهُم بَيۡنَهُمۡۖ كُلٌّ إِلَيۡنَا رَٰجِعُونَ

[ وَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُمْ بَيْنَهُمْ ] بەڵام خەڵكی دینەكەیان لە نێوان خۆیاندا بەش بەش و پارچە پارچە كردو بوون بە چەند گروپ و كۆمەڵێك [ كُلٌّ إِلَيْنَا رَاجِعُونَ (٩٣) ] بەڵام هەموویان لە ڕۆژی قیامەت بۆ لای ئێمە ئەگەڕێنەوەو خۆمان لێپرسینەوەیان لەگەڵدا دەكەین .

段: 94

فَمَن يَعۡمَلۡ مِنَ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَلَا كُفۡرَانَ لِسَعۡيِهِۦ وَإِنَّا لَهُۥ كَٰتِبُونَ

[ فَمَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ ] وە هەر كەسێك كردەوەی چاك بكات وە باوەڕدار بێت (كردەوەى چاك ئەوەیە كە نیەتت بۆ خوا بێت و بۆ ریات نەبێت، وە لەسەر سوننەت بێت و بیدعە نەبێت) [ فَلَا كُفْرَانَ لِسَعْيِهِ ] ئەوە هەوڵ و كۆششی ئەو ون نـابێت و نـافەوتێت [ وَإِنَّا لَهُ كَاتِبُونَ (٩٤) ] وە هەموو هەوڵ و كۆششەكانی بۆ ئەنووسین و ئەپارێزین و پاداشتی ئەدەینەوە .

段: 95

وَحَرَٰمٌ عَلَىٰ قَرۡيَةٍ أَهۡلَكۡنَٰهَآ أَنَّهُمۡ لَا يَرۡجِعُونَ

[ وَحَرَامٌ عَلَى قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا أَنَّهُمْ لَا يَرْجِعُونَ (٩٥) ] وە خەڵكی دێیەك كە خوای گەورە لەناویان بدات ئەوان ناگەڕێنەوەو تەوبە ناكەن بۆیە خوای گەورە لەناویان ئەدات، یان ناگەڕێنەوە بۆ دونیاو قەدەغە كراوە لێیان .

段: 96

حَتَّىٰٓ إِذَا فُتِحَتۡ يَأۡجُوجُ وَمَأۡجُوجُ وَهُم مِّن كُلِّ حَدَبٖ يَنسِلُونَ

[ حَتَّى إِذَا فُتِحَتْ يَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ ] تا كاتێك كە سەددو بەنداو و بەربەستەكەی (یەئجوج و مەئجوج) ئەكرێتەوەو ئەیشكێنن [ وَهُمْ مِنْ كُلِّ حَدَبٍ يَنْسِلُونَ (٩٦) ] ئەو كاتە ئەوان لە هەموو شوێنە بەرزەكانەوە دەرئەچن بەخێرایی بۆ ئاشوب نانەوە لە زەویدا، كە ئەمە یەكێكە لە نیشانە گەورەكانی ڕۆژی قیامەت (لە نەوەى ئادەمن ژمارەیان یەكجار زۆرە بە رادەیەك كە بەسەر دەریاچەى (تەبەرییە) تێپەڕ دەبن سەرەتاكەیان ئاوى لێدەخوات بۆ كۆتاییەكەیان نامێنێت و وشكى دەكەن، موسڵمانان تواناى كوشتارى ئەمانیان نییەو خۆیان لە قەڵاو شوراكاندا قایم دەكەن، ئەمانیش دەڵێن خەڵكى سەر زەویمان كوشت با كوشتارى خەڵكى ئاسمان بكەین تیرەكانیان دەهاویژن بۆ ئاسمان بە خوێنەوە بۆیان دەگەڕێتەوە، دەڵێن خەڵكى ئاسمانیشمان كوشت، خواى گەورە كرمێكیان بۆ دەنێرێت و بەو كرمە دەیانكوژێت و سەر زەوى بۆگەن دەبێت، پاشان خواى گەورە باڵندە دەنێرێت فڕێیان دەدەنە ناو دەریاوە، پاشان خواى گەورە باران دەبارێنێت و سەر زەویان لێ پاك دەكاتەوە).

段: 97

وَٱقۡتَرَبَ ٱلۡوَعۡدُ ٱلۡحَقُّ فَإِذَا هِيَ شَٰخِصَةٌ أَبۡصَٰرُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ يَٰوَيۡلَنَا قَدۡ كُنَّا فِي غَفۡلَةٖ مِّنۡ هَٰذَا بَلۡ كُنَّا ظَٰلِمِينَ

چەند دیمەنێكى ترسناكى رۆژى قیامەت [ وَاقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ ] بەڵێنی حەقی خوای گەورە نزیك بۆتەوە كاتێك كە (یەئجوج و مەئجوج) دەرئەكەوێ ئەوە نیشانەی قیامەتە، واتە: قیامەت نزیكە [ فَإِذَا هِيَ شَاخِصَةٌ أَبْصَارُ الَّذِينَ كَفَرُوا ] ئا لەو كاتەدا لە ڕۆژی قیامەتدا چاوی كافران ئەبڵەق بووە كاتێك كە سەختی ئەو دیمەنانە ئەبینن [ يَا وَيْلَنَا قَدْ كُنَّا فِي غَفْلَةٍ مِنْ هَذَا ] ئەڵێن: هاوار بۆ خۆمان بەڕاستی ئێمە لە دونیادا بێئاگا بووین لەم ڕۆژە كە ڕۆژی قیامەتە [ بَلْ كُنَّا ظَالِمِينَ (٩٧) ] بەڵكو ئێمە ستەمكار بووین ستەممان لە خۆمان كرد كە خۆمان بێئاگا كرد لەم ڕۆژە .

段: 98

إِنَّكُمۡ وَمَا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنتُمۡ لَهَا وَٰرِدُونَ

[ إِنَّكُمْ وَمَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَهَا وَارِدُونَ (٩٨) ] خوای گەورە ئەفەرمووێ: ئێوەو ئەوانەیشی كە ئەیانپەرستن لە غەیری خوای گەورە هەمووتان سووتەمەنی ئاگری دۆزەخن، ئێوە هەمووتان ئەچنە ئاگری دۆزەخەوە، (ئیبنو عەبباس) دەفەرمێت: كاتێك ئەم ئایەتە دابەزى زۆر قورس بوو لەسەر خەڵكى مەككە و وتیان محمد صلى الله علیه وسلم جوێن بە خواكانمان دەدات، (ئیبنو زەعبەرى) هات بۆ لایان پێى وتن: چیتانە؟ وتیان محمد صلى الله علیه وسلم جوێن بە خواكانمان دەدات، وتى: چى دەڵێت؟ وتیان وا دەڵێت و ئەم ئایەتەیان خوێندەوە، ئەویش وتى بۆم بانگ بكەن، بانگیان كردو (ئیبنو زەعبەرى) وتى: ئەى محمد صلى الله علیه وسلم ئەمە تایبەت بۆ خواكانى ئێمەیە یان بۆ هەموو ئەوانەیە كە جگە لە خواى گەورە دەپەرسترێن؟ فەرمووى: بەڵكو بۆ هەموو ئەوانەیە كە جگە لە خواى گەورە دەپەرسترێن، (ئیبنو زەعبەرى) وتى: سوێند بە خواى كەعبە بەسەریدا زاڵ بووین، ئەى محمد ئایا تۆ ناڵێیت عیسى و عوزێرو مەلائیكەتیش بەندەى چاكن؟ فەرمووى بەڵێ، وتى: ئەوەتا گاورەكان عیسى دەپەرستن و جولەكە عوزێر دەپەرستن و بەنو مەلیحیش مەلائیكەت دەپەرستن، خەڵكى مەككە كردیان بە هەرا، خواى گەورە ئایەتى (١٠١ و١٠٢) ى دابەزاند (الصحيح المُسنَد) .

段: 99

لَوۡ كَانَ هَٰٓؤُلَآءِ ءَالِهَةٗ مَّا وَرَدُوهَاۖ وَكُلّٞ فِيهَا خَٰلِدُونَ

[ لَوْ كَانَ هَؤُلَاءِ آلِهَةً مَا وَرَدُوهَا ] ئـەوانـەی كـە ئێـوە دەیـانـپەرستـن ئـەگـەر خـوا بوونایە ئێستا لـەگـەڵ خۆتاندا نەئەخرانە نـاو ئاگـری دۆزەخەوە چۆن خوا ئەخرێتە ناو دۆزەخەوە [ وَكُلٌّ فِيهَا خَالِدُونَ (٩٩) ] وە هەموویان بە نەمری و بە هەمیشەیی لە ئاگری دۆزەخدا ئەمێننەوەو دەرناچن .

段: 100

لَهُمۡ فِيهَا زَفِيرٞ وَهُمۡ فِيهَا لَا يَسۡمَعُونَ

[ لَهُمْ فِيهَا زَفِيرٌ وَهُمْ فِيهَا لَا يَسْمَعُونَ (١٠٠) ] دەنگی هەناسەیان دەردەچێت لە خەم و خەفەتدا، وە ئەوان قسەی یەكتری نابیستن لەبەر سەختی ئەو ڕۆژگارەی كە تیایدان .

段: 101

إِنَّ ٱلَّذِينَ سَبَقَتۡ لَهُم مِّنَّا ٱلۡحُسۡنَىٰٓ أُوْلَٰٓئِكَ عَنۡهَا مُبۡعَدُونَ

[ إِنَّ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنَى أُولَئِكَ عَنْهَا مُبْعَدُونَ (١٠١) ] بەڵام ئەو كەسانەی كە چاكەكار بوونە وەكو عیساو عوزێرو مەلائیكەت و پیاوچاكان ئەمانە با خەڵكیش پەرستبێتیانى مادام ڕازی نەبوونە بە پەرستنی خەڵكی ئەوان لە ئاگری دۆزەخ دوور ئەخرێنەوە .

段: 102

لَا يَسۡمَعُونَ حَسِيسَهَاۖ وَهُمۡ فِي مَا ٱشۡتَهَتۡ أَنفُسُهُمۡ خَٰلِدُونَ

[ لَا يَسْمَعُونَ حَسِيسَهَا ] ئەوان گوێیان لە دەنگی دۆزەخییەكان نابێت كە هاوار دەكەن و مار پێوەیان دەدات، یاخود گوێیان لە گڕو بڵێسەى ئاگرى دۆزەخ نابێت [ وَهُمْ فِي مَا اشْتَهَتْ أَنْفُسُهُمْ خَالِدُونَ (١٠٢) ] بەڵكو ئەوان ئارەزووی هەر شتێك بكەن لە بەهەشتدا پێیان ئەدرێ و بەهەمیشەیی و نەمری لە بەهەشتدا ئەبن .

段: 103

لَا يَحۡزُنُهُمُ ٱلۡفَزَعُ ٱلۡأَكۡبَرُ وَتَتَلَقَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ هَٰذَا يَوۡمُكُمُ ٱلَّذِي كُنتُمۡ تُوعَدُونَ

[ لَا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ ] وە فوو كردنە كەڕەناو ئەهوال و ناخۆشی ڕۆژی قیامەتیش ئەوان خەفەتبار ناكات لەبەر ئەوەی دوورن لێی [ وَتَتَلَقَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ] وە فریشتەكان پێشوازیان لێ ئەكەن لە بەردەم دەرگای بەهەشتدا پێیان ئەڵێن: [ هَذَا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ (١٠٣) ] ئا ئەمە ئەو ڕۆژەیە كە ئێوە لە دونیادا بەڵێنتان پێدرابوو فەرموو بچنە ژوورەوە بۆ ناو بەهەشت .

段: 104

يَوۡمَ نَطۡوِي ٱلسَّمَآءَ كَطَيِّ ٱلسِّجِلِّ لِلۡكُتُبِۚ كَمَا بَدَأۡنَآ أَوَّلَ خَلۡقٖ نُّعِيدُهُۥۚ وَعۡدًا عَلَيۡنَآۚ إِنَّا كُنَّا فَٰعِلِينَ

[ يَوْمَ نَطْوِي السَّمَاءَ كَطَيِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ ] لە ڕۆژی قیامەت ئاسمان لوول ئەكەین و ئەپێچینەوە هەروەكو چۆن سجل و كتاب ئەپێچرێتەوە (كاتی خۆی كە لە پێستە بووە) [ كَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِيدُهُ ] چۆن سەرەتا یەكەم دروستكراومان دروست كرد ئاوایش سەرلەنوێ دروستیان ئەكەینەوە لە ڕۆژی قیامەت [ وَعْدًا عَلَيْنَا إِنَّا كُنَّا فَاعِلِينَ (١٠٤) ] ئەمەیش بەڵێنێكەو ئێمە داومانەو بە دڵنیایى ئێمە بەڵێنی خۆمان دەبەینە سەرو توانامان هەیە.

段: 105

وَلَقَدۡ كَتَبۡنَا فِي ٱلزَّبُورِ مِنۢ بَعۡدِ ٱلذِّكۡرِ أَنَّ ٱلۡأَرۡضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ ٱلصَّٰلِحُونَ

بەندە چاكەكان دەبن بە فەرمانڕەوا [ وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ ] وە بە دڵنیایى لە زەبوریشدا كە كتابی داود پێغەمبەر بوو صلى الله علیه وسلم لەوێشدا نووسیوومانە لە پاش نووسینمان لە (لوح المحفوظـ) [ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ (١٠٥) ] كە بە دڵنیایى بەندە چاكەكانی من ئەبن بە میراتگری زەوی و بە فەرمانڕەواو دەسەڵاتدار لەسەر زەویدا .

段: 106

إِنَّ فِي هَٰذَا لَبَلَٰغٗا لِّقَوۡمٍ عَٰبِدِينَ

[ إِنَّ فِي هَذَا لَبَلَاغًا لِقَوْمٍ عَابِدِينَ (١٠٦) ] ئەم شتانەی كە لەم سوورەتەدا، یاخود لە قورئانى پیرۆزدا باسكرا لە پەندو ئامۆژگاری شایەنی ئەوەیە كە كەسانێكی خواپەرست پەندو عیبرەتی لێ وەربگرن و گرنگی پێ بدەن .

段: 107

وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا رَحۡمَةٗ لِّلۡعَٰلَمِينَ

[ وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ (١٠٧) ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم تۆمان نەناردووە ئیللا وەكو ڕەحمەت نەبێ بۆ هەموو جیهان، ئەوەى ئیمانى پێ بێنێت و شوێنى بكەوێت رەحمەتە بۆ دونیاو قیامەتى، ئەوەیشى ئیمانى پێ نەهێنێت و شوێنى نەكەوێت تەنها ڕەحمەتە بۆ دونیاى كە خواى گەورە وەكو ئوممەتانى تر لە دونیا بە كۆمەل سزایان نادات و لەناویان نابات .

段: 108

قُلۡ إِنَّمَا يُوحَىٰٓ إِلَيَّ أَنَّمَآ إِلَٰهُكُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞۖ فَهَلۡ أَنتُم مُّسۡلِمُونَ

[ قُلْ إِنَّمَا يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم پێیان بڵێ: من تەنها وەحیم بۆ دێت لەلایەن خوای گەورەوە كە پەرستراوی ئێوە تەنها یەك پەرستراوێكە تاك و تەنهاو بێ شەریكە كە زاتی پیرۆزی الله یە [ فَهَلْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ (١٠٨) ] ئایا ئێوە ملكەچن بۆ عیبادەت و پەرستنی خوای گەورە بەتاك و تەنها واتە: ملكەچ بن و وابن

段: 109

فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَقُلۡ ءَاذَنتُكُمۡ عَلَىٰ سَوَآءٖۖ وَإِنۡ أَدۡرِيٓ أَقَرِيبٌ أَم بَعِيدٞ مَّا تُوعَدُونَ

[ فَإِنْ تَوَلَّوْا ] ئەگەر پشتیان هەڵكرد لە ئیسلام و باوەڕیان نەهێنا [ فَقُلْ آذَنْتُكُمْ عَلَى سَوَاءٍ ] ئەوە پێیان بڵێ من ئاگادارم كردنەوە بە یەكسانی كەسم لێ بێبەش نەكردووە لە هەندێكی بشارمەوە بەڵكو بە هەمووتانم ڕاگەیاندووە، یاخود پێم راگەیاندن كە چۆن ئێَوە لە من بەرین منیش لە ئێوە بەریم، چۆن ئێوە جەنگى من دەكەن منیش جەنگى ئێوە دەكەم [ وَإِنْ أَدْرِي أَقَرِيبٌ أَمْ بَعِيدٌ مَا تُوعَدُونَ (١٠٩) ] وە من نازانم ئەوەی كە هەڕەشەتان پێكراوە لە سەركەوتنی ئیسلام و دۆڕاندنی ئێوە بەم نزیكانە جێبەجێ ئەبێ یان دوورە، یاخود لە ڕۆژی قیامەت ئێوە سزای خۆتان وەرئەگرن یان لە دونیا سزا دەدرێن .

段: 110

إِنَّهُۥ يَعۡلَمُ ٱلۡجَهۡرَ مِنَ ٱلۡقَوۡلِ وَيَعۡلَمُ مَا تَكۡتُمُونَ

[ إِنَّهُ يَعْلَمُ الْجَهْرَ مِنَ الْقَوْلِ وَيَعْلَمُ مَا تَكْتُمُونَ (١١٠) ] وە بە دڵنیایى پەروەردگار ئاگای لە هەموو وتەیەك هەیە كە بە ئاشكرا بیڵێن وە ئەوەیشی كە ئەیشارنەوە لای خوای گەورە شاراوە نییەو زانست و زانیاری پێیەو ئەیبیستێت .

段: 111

وَإِنۡ أَدۡرِي لَعَلَّهُۥ فِتۡنَةٞ لَّكُمۡ وَمَتَٰعٌ إِلَىٰ حِينٖ

[ وَإِنْ أَدْرِي لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَكُمْ وَمَتَاعٌ إِلَى حِينٍ (١١١) ] وە من نازانم كە سزا نادرێن و مۆڵەتتان پێ ئەدرێ و كاتێكی زۆرتان پێ ئەدرێت ئایا تاقیكردنەوەیە بۆ ئێوە یان نا .

段: 112

قَٰلَ رَبِّ ٱحۡكُم بِٱلۡحَقِّۗ وَرَبُّنَا ٱلرَّحۡمَٰنُ ٱلۡمُسۡتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ

[ قَالَ رَبِّ احْكُمْ بِالْحَقِّ ] پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم فەرمووی: ئەی پەروەردگار حوكم و بڕیار بدە لە نێوان من و ئەم كافرانەدا بە حەق و دادپەروەری لەلایەن خۆتەوە [ وَرَبُّنَا الرَّحْمَنُ الْمُسْتَعَانُ عَلَى مَا تَصِفُونَ (١١٢) ] وە پەروەردگاری ئێمەش ڕەحمانە كە پشتی پێ ئەبەستین و داوای یارمەتی لێ ئەكەین لە هەموو شتێك وە پاك و مونەززەهە لەو وەسفە خراپانەی كە ئێوە ئەیدەنە پاڵ خوای گەورە، والله أعلم .