ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - فهرس التراجم
سورة التوبة - ət-Tovbə
من مقاصد السورة:
البراءة من المشركين والمنافقين وجهادهم، وفتح باب التوبة للتائبين.
فَسِيحُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ أَرۡبَعَةَ أَشۡهُرٖ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ غَيۡرُ مُعۡجِزِي ٱللَّهِ وَأَنَّ ٱللَّهَ مُخۡزِي ٱلۡكَٰفِرِينَ
Ey müşriklər! Elə isə yer üzündə dörd ay müddətində əmin-amanlıqla gəzib dolaşın. Bu müddət bitdikdən sonra sizin heç bir toxunulmazlıq və əhdiniz yoxdur. Siz nə qədər Allaha küfür etsəniz də, Onun əzabından qaçıb yaxa qurtara bilməyəcəyinizə yəqin olun və bilin ki, Allah kafirləri bu dünya da ölüm və əsir düşməklə, axirətdə isə onları cəhənnəm oduna varid etməklə rüsvay edəcəkdir. Allahın bu hökmü, əhdlərini pozan və ya daimi əhdləri olub, əhdlərini pozmayan kafirlərə aiddir. Amma əhdləri hətta dörd aydan çox olaraq müəyyən bir vaxta qədər əhd bağlamış kafirlərə gəldikdə isə belə kimsələrin əhdləri, əhd bağladıqları vaxtın bitməsinə kimidir.
التفاسير العربية:
وَأَذَٰنٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦٓ إِلَى ٱلنَّاسِ يَوۡمَ ٱلۡحَجِّ ٱلۡأَكۡبَرِ أَنَّ ٱللَّهَ بَرِيٓءٞ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ وَرَسُولُهُۥۚ فَإِن تُبۡتُمۡ فَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۖ وَإِن تَوَلَّيۡتُمۡ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ غَيۡرُ مُعۡجِزِي ٱللَّهِۗ وَبَشِّرِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ
Bu, Allah və Onun Rəsulu tərəfindən qurban bayramı günü bütün insanlara Allahın və həmçinin Onun Elçisinin müşriklərdən uzaq olmasını elan edəcək bir bildirişdir. Ey müşriklər! Əgər Allaha şərik qoşmaqdan tövbə etsəniz, bu sizin üçün daha xeyirli olar. Yox əgər tövbə etməkdən üz döndərsəniz, bu zaman Allahdan və Oun əzabından yaxa qurtara bilməyəcəyinizə yəqin olun. Ey Peyğəmbər! Allaha küfür edən kimsələrə onları məyus edəcək xəbəri ver, Bu, onları ağrılı-acılı bir əzabın gözlədiyi xəbərindir.
التفاسير العربية:
إِلَّا ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّم مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ثُمَّ لَمۡ يَنقُصُوكُمۡ شَيۡـٔٗا وَلَمۡ يُظَٰهِرُواْ عَلَيۡكُمۡ أَحَدٗا فَأَتِمُّوٓاْ إِلَيۡهِمۡ عَهۡدَهُمۡ إِلَىٰ مُدَّتِهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ
Saziş bağladıqdan sonra əhdlərinə vəfalı olub, onu pozmayan müşriklər əvvəldə qeyd edilən hökmdən müstəsnadırlar. Onlarla olan əhdlərinizə, müddəti sona çatanadək vəfalı olun. Həqiqətən, Allah, əhdlərinə vəfalı olaraq Onun əmrlərinə tabe olan və özünü xəyanətdə qoruyaraq Allahın qadağan etdiyi şeylərdən uzaq duran müttəqiləri sevər.
التفاسير العربية:
فَإِذَا ٱنسَلَخَ ٱلۡأَشۡهُرُ ٱلۡحُرُمُ فَٱقۡتُلُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ حَيۡثُ وَجَدتُّمُوهُمۡ وَخُذُوهُمۡ وَٱحۡصُرُوهُمۡ وَٱقۡعُدُواْ لَهُمۡ كُلَّ مَرۡصَدٖۚ فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ فَخَلُّواْ سَبِيلَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Müşriklərə fürsət verdiyiniz haram aylar bitdikdə, onlara harada rast gəlsəniz, onları öldürün, yaşadıqları yeri mühasirəyə alın və onlara hər yerdə pusqu qurun. Əgər onlar Allaha şərik qoşmaqdan Allaha tövbə etsələr, namaz qılıb mallarının zəkatını versələr, onda sizin din qardaşlarınız sayılacaq. Odur ki, onları sərbəst buraxın. Çünki Allah Ona tövbə edən qullarını bağışlayandır, onlara qarşı rəhmlidir.
التفاسير العربية:
وَإِنۡ أَحَدٞ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ٱسۡتَجَارَكَ فَأَجِرۡهُ حَتَّىٰ يَسۡمَعَ كَلَٰمَ ٱللَّهِ ثُمَّ أَبۡلِغۡهُ مَأۡمَنَهُۥۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا يَعۡلَمُونَ
Ey Peyğəmbər! Əgər qanı və malı sizə halal olan müşriklərdən biri səndən onu himayə etməsini istəyərsə, onun Quranı dinləyənə qədər istədiyini yerinə yetir. Sonra onu özünün arxayın olduğu yerə çatdır. Çünki kafirlər bu dinin həqiqətlərini anlamayan bir qövmdür. Əgər Quranı dinlədikdən sonra bu dini anlasalar ola bilsin ki, bəlkə Allaha iman gətirsinlər.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• في الآيات دليل واضح على حرص الإسلام على تسوية العلاقات الخارجية مع الأعداء على أساس من السّلم والأمن والتّفاهم.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə İslam dininin düşmənlərlə sülh, təhlükəsizlik və qarşılıqlı anlaşma əsasında xarici əlaqələrin bərpasına dair açıq-aydın dəlil vardır.
• الإسلام يُقَدِّر العهود، ويوجب الوفاء بها، ويجعل حفظها نابعًا من الإيمان، وملازمًا لتقوى الله تعالى.
• İslam dini əhdlərə xüsusi önəm vermiş, əhdlərə vəfalı olmağa çağırmış, əhdləri qorumağı imanın və Allahdan qorxmağın əlaməti hesab etmişdir.
• أَنَّ إقامة الصّلاة وإيتاء الزّكاة دليل على الإسلام، وأنهما يعصمان الدّم والمال، ويوجبان لمن يؤدّيهما حقوق المسلمين من حفظ دمه وماله إلا بحق الإسلام؛ كارتكاب ما يوجب القتل من قتل النفس البريئة، وزنى الزّاني المُحْصَن، والرّدّة إلى الكفر بعد الإيمان.
• İnsanın namazı vaxt-vaxtında qılması, zəkat verməsi İslam dinində olduğuna dəlildir. Çünki namaz və zəkat insanın qanını və malını qoruyur. Namaz qılmaq, zəkat vermək, haqsız yerə adam öldürmək, evləndikdən sonra zina etmək və iman gətirdikdən sonra küfürə gönmək kimi İslam haqqları müstəsna olmaqla, insana, qanının və malının qorunması kimi müsəlman hüquqlarının verməsini təmin edir.
• مشروعيّة الأمان؛ أي: جواز تأمين الحربي إذا طلبه من المسلمين؛ ليسمع ما يدلّ على صحّة الإسلام، وفي هذا سماحة وتكريم في معاملة الكفار، ودليل على إيثار السِّلم.
• Təhlükəsizliyi təmin etməyin icazəli olması. Yəni ki, kafir müsəlmanlardan İslamı eşidib anlamaq məqsədi ilə aman istəyərsə bu zaman ona, İslamı eşidib anlamaq üçün icazə verilir. Bu, İslamın kafirlərlə müamələdə rəhimli və İsamın sülh sevər bir din olduğuna dəlidir.
كَيۡفَ يَكُونُ لِلۡمُشۡرِكِينَ عَهۡدٌ عِندَ ٱللَّهِ وَعِندَ رَسُولِهِۦٓ إِلَّا ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّمۡ عِندَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۖ فَمَا ٱسۡتَقَٰمُواْ لَكُمۡ فَٱسۡتَقِيمُواْ لَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ
Ey müsəlmanlar! Hüdeybiyyə sülhü zamanı Məscidulharamın yanında saziş bağladığınız Allaha şərik qoşan müşriklər müstəsna olmaqla müşriklərin Allah və Onun Rəsulu yanında əhdinin və toxunulmazlığının olması səhih deyildir. Nə qədər ki, onlar sizinlə öz aranızda olan əhdə düzgün davranıb, əhdi pozmurlarsa, siz də onlarla düzgün davranıb onlarla öz aranızda olan əhdi pozmayın. Həqiqətən, Allah, Onun əmirlərinə tabe olub, qadağalarından çəkinən müttəqiləri sevər.
التفاسير العربية:
كَيۡفَ وَإِن يَظۡهَرُواْ عَلَيۡكُمۡ لَا يَرۡقُبُواْ فِيكُمۡ إِلّٗا وَلَا ذِمَّةٗۚ يُرۡضُونَكُم بِأَفۡوَٰهِهِمۡ وَتَأۡبَىٰ قُلُوبُهُمۡ وَأَكۡثَرُهُمۡ فَٰسِقُونَ
Axı onların sizinlə düşmən olduqları bir halda, onlar ilə sizin aranızda əhdin və toxunulmazlığın təmin ediləsi necə ola bilər?! Əgər onlar sizə qalib gəlsələr, nə Allahın hökmlərinə, nə qohumluq əlaqəsinə, nə də əhdə riayət edərlər. Əksinə sizə ən ağır işgəncələr verərlər. Qəlblərində olanlarla əməllərində göstərtdikləri düz gəlmədiyi bir halda, dildə sizə yalandan gözəl söz söyləməklə sizi razı salmağa çalışarlar. Onlar dediklərinə vəfalı olmazlar. Onların çoxu əhlərini pozduqları üçün Allahın itaətindən çıxmış kimsələrdir.
التفاسير العربية:
ٱشۡتَرَوۡاْ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ ثَمَنٗا قَلِيلٗا فَصَدُّواْ عَن سَبِيلِهِۦٓۚ إِنَّهُمۡ سَآءَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Onlar Allahın əhdlərinə vəfalı olmağı əmr edən ayələrinə tabeçilik göstərməyi, öz istəklərinin ardınca gedərək ucuz dünya malına dəyişdilər. Beləliklə də, özlərini haqqa tabe olmaqdan məhrum edərək, ondan üz çevirdilər və başqalarının da haqqa tabe olmağına mane oldular. Onların tutduqları iş necə də pisdir!
التفاسير العربية:
لَا يَرۡقُبُونَ فِي مُؤۡمِنٍ إِلّٗا وَلَا ذِمَّةٗۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُعۡتَدُونَ
Onlar möminlərə qarşı qəlblərində düşmənçilik bəslədikləri üzündən nə Allahın hökmlərinə, nə qohumluq əlaqəsinə, nə də ki, əhdə riayət etməzlər. Onlar zülüm və düşmənçilik etdiklərinə görə Allahın həddlərini aşanlardır.
التفاسير العربية:
فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ فَإِخۡوَٰنُكُمۡ فِي ٱلدِّينِۗ وَنُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Əgər etdikləri küfür əməllərdən Allaha tövbə edib, iki şəhadət kəlməsini tələffüz etsələr, namaz qılıb mallarının zəkatını versələr, onlar sizin din qardaşlarınızdır. Bu zaman sizə vacib edilən onlara da vacib edilər, sizə qadağan edilən onlara da qadağan edilmiş olar və bundan sonra onlarla döyüşmək sizə halal olmaz. Çünki İslamı qəbul etmələri onların qanlarını, mallarını və namuslarını qoruyar. Biz ayələri bilən kimsələrə beləcə izah edirik. Çünki ayələrimizdən məhz belə kimsələr faydalanar və başqalarınıda fayda verərlər.
التفاسير العربية:
وَإِن نَّكَثُوٓاْ أَيۡمَٰنَهُم مِّنۢ بَعۡدِ عَهۡدِهِمۡ وَطَعَنُواْ فِي دِينِكُمۡ فَقَٰتِلُوٓاْ أَئِمَّةَ ٱلۡكُفۡرِ إِنَّهُمۡ لَآ أَيۡمَٰنَ لَهُمۡ لَعَلَّهُمۡ يَنتَهُونَ
Əgər müşriklər müəyyən müddət ərzində sizinlə onlar arasında atəşkəsin olması üçün əhd bağladıqdan sonra əhdlərini pozub dininizə eyib edib, aşağılayarlarsa, onlarla döyüşün, çünki onlar küfür başçıları və öndə gedənləridir. Artıq onların qanlarını qorunmasını təmin edən əhd-peymanları yoxdur. Onlarla döyüşün ki, bəlkə Allaha küfür etməkdən, əhdlərini pozmaqdan və dini aşağılamaqdan çəkinsinlər.
التفاسير العربية:
أَلَا تُقَٰتِلُونَ قَوۡمٗا نَّكَثُوٓاْ أَيۡمَٰنَهُمۡ وَهَمُّواْ بِإِخۡرَاجِ ٱلرَّسُولِ وَهُم بَدَءُوكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٍۚ أَتَخۡشَوۡنَهُمۡۚ فَٱللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخۡشَوۡهُ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
Ey möminlər! Əhd-peymanlarını pozan, Dərun-nədva da bir yerə yığışıb Peyğəmbəri (sallallahu aleyhi və səlləm) Məkkədən çıxarmaq üçün məşvərət edən, özləri də Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) yaxın dostu və sirdaşı olan Xuzəah qəbiləsinə qarşı, Qureyişin yaxın dostu və sirdaşı olan Bəkr qəbiləsinə yardım edərək sizinlə döyüşü birinci başlayan bir camaatla nə üçün vuruşmursunuz? Məgər onlardan qorxub, onlarla döyüşməkdən çəkinirsinizmi? Əgər siz həqiqi möminsinizsə, daha çox Uca Allahdan qorxmalısınız.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• دلَّت الآيات على أن قتال المشركين الناكثين العهد كان لأسباب كثيرة، أهمها: نقضهم العهد.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələr əhdi pozan müşriklərlə döyüşməyin bir çox səbəblərə görə olduğuna dəlalət etməkdədir, bu səbəblərin ən başlıcası isə onların əhdi pozduqlarına görədir.
• في الآيات دليل على أن من امتنع من أداء الصلاة أو الزكاة فإنه يُقاتَل حتى يؤديهما، كما فعل أبو بكر رضي الله عنه.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələr, Əbu Bəkirin (Allah ondan razı olsun) etdiyi kimi, namaz qılmaqdan yaxud zəkat verməkdən imtina edən kimsələrlə, namaz qılıb, zəkat verənə qədər döyüşməyinə dəlalət edir.
• استدل بعض العلماء بقوله تعالى:﴿وَطَعَنُوا فِي دِينِكُمْ﴾ على وجوب قتل كل من طعن في الدّين عامدًا مستهزئًا به.
• Bəzi alimlər Uca Allahın: ﴾Dininizi yamanlayıb təhqir etsələr﴿ ayəsini dəlil göstərərək, qəsdən, istehza edərək dinə tənə edən hər bir kimsənin öldürülməsinin vacib olduğunu bildirmişlər.
قَٰتِلُوهُمۡ يُعَذِّبۡهُمُ ٱللَّهُ بِأَيۡدِيكُمۡ وَيُخۡزِهِمۡ وَيَنصُرۡكُمۡ عَلَيۡهِمۡ وَيَشۡفِ صُدُورَ قَوۡمٖ مُّؤۡمِنِينَ
Ey möminlər! Müşriklərlə döyüşün. Siz onlarla döyüşün ki, Allah sizin əlinizlə onları öldürmək, məğlub etmək və ya əsir götürməklə onlara əzab versin. Möminlərdən, düşmənlərinin öldürülməsinə, onların əsir götürülməsinə, məğlub edilməsinə və Uca Allahın möminlərə düşmənlərinə qarşı yardım etməsinə şahid olmayan mömin camaatın qəlbini sevindirsin.
التفاسير العربية:
وَيُذۡهِبۡ غَيۡظَ قُلُوبِهِمۡۗ وَيَتُوبُ ٱللَّهُ عَلَىٰ مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ
Allaha mömin qullarına düşmənləri üzərində qələbə nəsib etməklə möminlərin qəlbindən qəzəbi uzaq etsin. Məkkənin fəti günü baş verdiyi kimi, Allah, o inadkarlardan kimsə tövbə etdikdə istədiyi kəsin tövbəsini qəbul edər. Allah onlardan kimin ixlasla tövbə etdiyini biləndir və O, xəlq etməyində, işlərində və şəri əhkamlarında hikmət sahibidir.
التفاسير العربية:
أَمۡ حَسِبۡتُمۡ أَن تُتۡرَكُواْ وَلَمَّا يَعۡلَمِ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ جَٰهَدُواْ مِنكُمۡ وَلَمۡ يَتَّخِذُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلَا رَسُولِهِۦ وَلَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَلِيجَةٗۚ وَٱللَّهُ خَبِيرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ
Ey möminlər! Allah sizi imtahan etmədən sərbəst buraxacağınızımı güman edirdiniz? İmtahan Allahın sünnəsidir. Allah sizi ta içərinizdən, özlərinə, Allahdan, Onun Elçisindən və möminlərdən başqa kafirləri sirdaş, dost tutmayanları, ixlasla Allah üçün cihad edənləri ayırd edənə qəbər imtahan edəcəkdir. Allah nə etdiklərinizdən xəbərdardır. Ona heç bir şey gizli qalmaz. Allah onlara etdikləri əməllərin əvəzini verəcəkdir.
التفاسير العربية:
مَا كَانَ لِلۡمُشۡرِكِينَ أَن يَعۡمُرُواْ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ شَٰهِدِينَ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِم بِٱلۡكُفۡرِۚ أُوْلَٰٓئِكَ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ وَفِي ٱلنَّارِ هُمۡ خَٰلِدُونَ
Müşriklər qəlblərində Allaha küfr etdikləri və bunu əməlləri ilə büruzə verdikləri bir halda, onlara Allahın məscidlərini ibadət və başqa itaət əməllərlə abadlaşdırmaq yaramaz. Onların imanları olmadığı üçün əməlləri puça çıxmışdır. Əgər onlar ölməzdən əvvəl Allaha şərik qoşmaqdan tövbə etməsələr, qiyamət günü cəhənnəmə varid olaraq orada əbədi qalacaqlar.
التفاسير العربية:
إِنَّمَا يَعۡمُرُ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَأَقَامَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَى ٱلزَّكَوٰةَ وَلَمۡ يَخۡشَ إِلَّا ٱللَّهَۖ فَعَسَىٰٓ أُوْلَٰٓئِكَ أَن يَكُونُواْ مِنَ ٱلۡمُهۡتَدِينَ
Allahın məscidlərini abadlaşdırmağa yalnız tək Allaha iman edən, Ona heç bir şeyi şərik qoşmayan, qiyamət gününə iman gətirən, namaz qılan, malının zəkatın verən və Uca Allahdan başqa heç kəsdən qorxmayan kimsə layiqdir. Ola bilsin ki, məhz onlar doğru yolla yönələn kimsələr olsunlar. Amma müşriklər isə bu yoldan olduqca çox uzaq olan kimsələrdir.
التفاسير العربية:
۞ أَجَعَلۡتُمۡ سِقَايَةَ ٱلۡحَآجِّ وَعِمَارَةَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ كَمَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَجَٰهَدَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۚ لَا يَسۡتَوُۥنَ عِندَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Ey müşriklər! Doğrudanmı siz hacılara su verməyi və Məscidulharamı abadlaşdırmağı Allaha iman gətirib, Ona heç bir şeyi şərik qoşmayan və qiyamət gününə imanan, kafirlərin kəlməsi alçaq, Allahın kəlməsi isə uca olması üçün canı və malı ilə Allah yolunda cihad edənlərlə eyni tutursunuz? Məgər siz bu iki dəstəni Allah qatında fəzilət baxımından eyni dərəcədə edirsiniz? Bilin ki, onlar Allahın yanında əsla eyni dərəcədə ola bilməzlər. Allah zalım qövmü, hacılara su vermək kimi yaxşı əməllər etsələr də belə, şirk etdiklərinə görə doğru yola müvəffəq etməz.
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡ أَعۡظَمُ دَرَجَةً عِندَ ٱللَّهِۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَآئِزُونَ
Allaha iman gətirib, küfür diyarından İslam diyarına hicrət etməklə, malı və canı ilə Allah yolunda cihad etməyi bir araya cəm edən kimsələrin mükafatı Allah yanında başqalarından ən yüksək dərəcələrdədir. Məhz bu sifətləri özündə cəm edən kimsələr cənnətə daxil olan kimsələrdir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• في الآيات دلالة على محبة الله لعباده المؤمنين واعتنائه بأحوالهم، حتى إنه جعل من جملة المقاصد الشرعية شفاء ما في صدورهم وذهاب غيظهم.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə Uca Allah mömin qullarını sevdiyinə və onlara qayğı göstərməsinə dair dəlil vardır. Belə ki, Allah, düşmənləri məğlub etməklə möminlərin qəlbindən onlara qarşı olan qəzəbi aparmağı şəriətin məqsədlərindən biri etmişdir.
• شرع الله الجهاد ليحصل به هذا المقصود الأعظم، وهو أن يتميز الصادقون الذين لا يتحيزون إلا لدين الله من الكاذبين الذين يزعمون الإيمان.
• Allah cihadı ali məqsədin əldə olunması üçün dində qanun etmişdir. Bu ali məqsəd isə canlarını din uğrunda fəda edən sadiq kimsələri, iman gətirdiklərini iddia edən yalançılardan ayırd etməkdir.
• عُمَّار المساجد الحقيقيون هم من وُصِفوا بالإيمان الصادق، وبالقيام بالأعمال الصالحة التي أُمُّها الصلاة والزكاة، وبخشية الله التي هي أصل كل خير.
• Məscidləri həqiqi təmir edənlər, Allaha sidq qəlbdən iman gətirən, namaz qılıb, zəkat vermək kimi saleh əməllər edənlər və hər bir xeyirin əsası olan Allahdan qorxan kimsələrdir.
• الجهاد والإيمان بالله أفضل من سقاية الحاج وعمارة المسجد الحرام بدرجات كثيرة؛ لأن الإيمان أصل الدين، وأما الجهاد في سبيل الله فهو ذروة سنام الدين.
• Allaha iman gətirib, Onun yolunda cihad etmək Allah qatında hacılara su verməkdən və Məscidülhəramı təmir etməkdə qat-qat üstündür. Çünki imanı dinin əsası, Allah yolunda cihad etmək isə dinin ən yüksək zirvəsidir.
يُبَشِّرُهُمۡ رَبُّهُم بِرَحۡمَةٖ مِّنۡهُ وَرِضۡوَٰنٖ وَجَنَّٰتٖ لَّهُمۡ فِيهَا نَعِيمٞ مُّقِيمٌ
Allah onlara mərhəmət əta edib, razı qalacağını, onlara əsla qəzəblənməyəcəyini və içərisində onlar üçün heç vaxt tükənməyən, əbədi nemətlər olan cənnətlərə daxil edəcəyini xəbər verərək sevindirmişdir.
التفاسير العربية:
خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥٓ أَجۡرٌ عَظِيمٞ
Onlar o cənnətlərdə əbədi qalacaqlar. Bu onların dünyada ikən etdikləri saleh əməllərinin mükafatıdır. Şübhəsiz ki, dini məhz Allaha məxsus edərək Allahın əmrlərinə tabe olub, qadağalarından çəkinən kimsələr üçün Allah yanında böyük mükafat vardır.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُوٓاْ ءَابَآءَكُمۡ وَإِخۡوَٰنَكُمۡ أَوۡلِيَآءَ إِنِ ٱسۡتَحَبُّواْ ٱلۡكُفۡرَ عَلَى ٱلۡإِيمَٰنِۚ وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمۡ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Ey Allaha iman edib Rəsulunun gətirdiyinə tabe olan kimsələr! Əgər atalarınız, qardaşlarınız və ya yaxın qohum-əqrəbanız küfürü tək Allaha iman etməkdən üstün sayarlarsa, bu zaman möminlərin sirrlərini onlara açaraq, onlarla məsləhətləşib onları özünüzə dost tutmayın. Onlar küfürdə israr etdikləri bir halda onları özünə dost tutub, onlara məhəbbət bəsləyən kimsə artıq Allaha asi olmuş və asilik etdiyinə görə nəfsini həlaka sürüklədiyi üçün özünə zülm etmişdir.
التفاسير العربية:
قُلۡ إِن كَانَ ءَابَآؤُكُمۡ وَأَبۡنَآؤُكُمۡ وَإِخۡوَٰنُكُمۡ وَأَزۡوَٰجُكُمۡ وَعَشِيرَتُكُمۡ وَأَمۡوَٰلٌ ٱقۡتَرَفۡتُمُوهَا وَتِجَٰرَةٞ تَخۡشَوۡنَ كَسَادَهَا وَمَسَٰكِنُ تَرۡضَوۡنَهَآ أَحَبَّ إِلَيۡكُم مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَجِهَادٖ فِي سَبِيلِهِۦ فَتَرَبَّصُواْ حَتَّىٰ يَأۡتِيَ ٱللَّهُ بِأَمۡرِهِۦۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡفَٰسِقِينَ
Ey Peyğəmbər! De: "Ey möminlər! Əgər atalarınız, qardaşlarınız, zövcələriniz, yaxın qohum-əqrəbanız, qazandığınız mallar, rəvac olmasını istədiyiniz, iflasa uğramasından qorxduğunuz alış-verişiniz və yaşamaq istədiyiniz evləriniz və bunların hamısı sizə Allahdan, Onun Elçisindən və Onun yolunda cihad etməkdən daha sevimlidirsə, o zaman Allahın əzabını və cəzasını gözləyin. Allah, Onu razı salan əməllər etməyib, əksinə Onun itaətindən çıxan kimsələri xeyirə müvəffəq etməz".
التفاسير العربية:
لَقَدۡ نَصَرَكُمُ ٱللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٖ وَيَوۡمَ حُنَيۡنٍ إِذۡ أَعۡجَبَتۡكُمۡ كَثۡرَتُكُمۡ فَلَمۡ تُغۡنِ عَنكُمۡ شَيۡـٔٗا وَضَاقَتۡ عَلَيۡكُمُ ٱلۡأَرۡضُ بِمَا رَحُبَتۡ ثُمَّ وَلَّيۡتُم مُّدۡبِرِينَ
Ey möminlər! Allah, sayınızın və qüvvənizin az olmasına rəğmən Allaha təvəkkül edib, səbəblərdən yapışdığınıza görə sizə müşriklərdən olan düşməninizə qarşı bir çox döyüşlərdə kömək etmişdir. Heç zaman sayınızın çoxluğu ilə qürurlanmayın, çox olmanız heç də düşmən üzərində qələbə çalmaq üçün səbəb deyildir. Hərçənd Hüneyn döyüşü günü siz sayınızın çoxluğu ilə qürurlanıb öyündünüz və: "Bu gün sayımızın çox olduğuna görə kimsə bizə qələbə çala bilməz" - dediniz, lakin sayınızın çox olması ilə qürurlanıb öyünməyiniz sizin karınıza gəlmədi. Düşmən sizi məğlub etdi. Yer üzü öz genişliyinə rəğmən sizə dar gəldi, sonra düşmənə arxa çevirib məğlub olaraq qaçdınız.
التفاسير العربية:
ثُمَّ أَنزَلَ ٱللَّهُ سَكِينَتَهُۥ عَلَىٰ رَسُولِهِۦ وَعَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَأَنزَلَ جُنُودٗا لَّمۡ تَرَوۡهَا وَعَذَّبَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْۚ وَذَٰلِكَ جَزَآءُ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Düşmənə arxa çevirib qaçdıqdan sonra Allah Öz Elçisinə və möminlərə əminlik, rahatlıq nazil etdi və beləliklə də onlar bunun sayəsində döyüşdə sabit qədəm oldular. Allah sizin köməyinizə sizin görə bilmədiyiniz mələklər göndərdi və kafirlərə isə öldürülmə, əsir alınma, mal-dövlətlərinin və oğul-uşaqlarının ələ keçirilməsi ilə əzab verdi. Kafirlərin başına gələn bu müsibət onların Allahın elçisini yalan sayıb ondan üz çevirdiklərinə görə idi.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• مراتب فضل المجاهدين كثيرة، فهم أعظم درجة عند الله من كل ذي درجة، فلهم المزية والمرتبة العلية، وهم الفائزون الظافرون الناجون، وهم الذين يبشرهم ربهم بالنعيم.
• Allah yolunda cihad edən mücahidlərin fəzilət baxımından dərəcələri olduqca yüksək məqamdadır. Onlar Allah qatında ən yüksək məqama layid görülən kimsələrdir. Onlar üçün cənnətdə yüksək məqamlar və uca dərəcələr vardır. Məhz onlar qurtulan, zəfər çalan və nicat tapan kimsələrdir. Uca Allahın əbəd nemətlər içərisinsdə qalacaqlarına dair müjdələyən kimsələr elə məhz onlardır.
• في الآيات أعظم دليل على وجوب محبة الله ورسوله، وتقديم هذه المحبة على محبة كل شيء.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə Allah və Rəsuluna məhəbbət bəsləməyin və Allah və Rəsulunu hər bir şeydən daha çox sevməyin vacibliyini bildirən dəlil vardır.
• تخصيص يوم حنين بالذكر من بين أيام الحروب؛ لما فيه من العبرة بحصول النصر عند امتثال أمر الله ورسوله صلى الله عليه وسلم وحصول الهزيمة عند إيثار الحظوظ العاجلة على الامتثال.
• Uca Allahın məhz Hüneyn döyüşü günü baş vermiş hadisəni başqa döyüşlərdə baş vermiş hadisələrdən ayrıca olaraq xüsusi ilə qeyd edilməsinin səbəbi, o gün möminlərin Allah və Rəsulunun əmrlərinə tabeçilik göstərdiklərinə görə Allah möminlərə qələbə, onlar fani dünya malını, Allaha və Rəsuluna tabeçilik göstərməkdən üstün tutduqda isə məğlub olduqlarından ibrət almağa görədir.
• فضل نزول السكينة، فسكينة الرسول صلى الله عليه وسلم سكينة اطمئنان على المسلمين الذين معه وثقة بالنصر، وسكينة المؤمنين سكينة ثبات وشجاعة بعد الجَزَع والخوف.
• Arxayınlıqın nazil olmasının fəziləti. Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) arxayın olması onunla birgə olan müsəlmanların da arxayın olması və onların qələbəyə əmin olmaları deməkdir. Möminlərin arxayınlıqı isə narahahatçılıq və qorxudan sonra sabitqədəm və şücaətli olmaq deməkdir.
ثُمَّ يَتُوبُ ٱللَّهُ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ عَلَىٰ مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Kim bu əzabdan sonra küfür və zəlalət əməllərindən tövbə edərsə Allah onun tövbəsini qəbul edər. Allah, Ona tövbə edən qullarına qarşı bağışlayandır, rəhmlidir. Beləki Uca Allah onların küfür və asilik etdikdən sonra tövəbələrini qəbul edər, onalara əzab verməz.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّمَا ٱلۡمُشۡرِكُونَ نَجَسٞ فَلَا يَقۡرَبُواْ ٱلۡمَسۡجِدَ ٱلۡحَرَامَ بَعۡدَ عَامِهِمۡ هَٰذَاۚ وَإِنۡ خِفۡتُمۡ عَيۡلَةٗ فَسَوۡفَ يُغۡنِيكُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦٓ إِن شَآءَۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
Ey Allaha və Onun Rəsuluna iman gətirib, Rəsulun şəriətinə tabe olan kimsələr! Həqiqətən də, müşriklər küfür, zülm əməllərinə görə və həmçinin pis və xoşağəlməz adətləri və əxlaqları olduğu üçün murdardırlar. Odur ki, özlərinin bu ilindən, yəni, hicrətin doqquzuncu ilindən sonra həcc və ömrə etmələrindən aslı olmayaraq Məscidulharama yaxınlaşmasınlar. Ey möminlər! Əgər müşriklərin sizə gətirdikləri qida və ticarət mallarının bundan sonra gəlməməsi səbəbindən kasıb olacağınızdan qorxursunuzsa, bilin ki, Allah istəsə, sizə Öz lütfü ilə bəs edər. Allah halınızı daha yaxşı bilir. O, sizin üçün verdiyi bu hökmlərin də hikmət sahibidir.
التفاسير العربية:
قَٰتِلُواْ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَلَا بِٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَلَا يُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ ٱلۡحَقِّ مِنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ حَتَّىٰ يُعۡطُواْ ٱلۡجِزۡيَةَ عَن يَدٖ وَهُمۡ صَٰغِرُونَ
Ey möminlər! Şəriki olmayan Allaha və Qiyamət gününə iman gətirməyən, Allahın və Onun rəsulunun haram buyurduğu leşdən, donuz ətindən, şərabdan, sələmdən və s. bu kimi haramlardan çəkinməyən, Allahın əmrlərinə boyun əyməyən yəhudi və nəsranilərdən olan kafirlərlə, onlar zəlil halda öz əlləri ilə cizyə verməyə məcbur oluncaya qədər vuruşun.
التفاسير العربية:
وَقَالَتِ ٱلۡيَهُودُ عُزَيۡرٌ ٱبۡنُ ٱللَّهِ وَقَالَتِ ٱلنَّصَٰرَى ٱلۡمَسِيحُ ٱبۡنُ ٱللَّهِۖ ذَٰلِكَ قَوۡلُهُم بِأَفۡوَٰهِهِمۡۖ يُضَٰهِـُٔونَ قَوۡلَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِن قَبۡلُۚ قَٰتَلَهُمُ ٱللَّهُۖ أَنَّىٰ يُؤۡفَكُونَ
Yəhudi və nəsranilərin hər ikisi də Allaha şərik qoşanlardır. Yəhudilər Üzeyir Allahın oğlu olduğunu iddia etdikləri zaman Allaha şərik qoşdular. Nəsranilərdə həmçinin Məsih İsa Allahın oğlu olduğunu iddia etdikləri zaman Allaha şərik qoşdular. Bu onların heç bir əsası olmayan ağızlarından çıxan boş sözləridir. Onların bu sözü, özlərindən əvvəlki, "Mələklər Allahın qızlarıdır" – deyən müşriklərin sözlərinə oxşayır. Allah onların bu sözündən uca və böyükdür. Allah onları məhv etsin! Gör onlar necə də açıq-aydın haqdan batilə döndərilirlər!
التفاسير العربية:
ٱتَّخَذُوٓاْ أَحۡبَارَهُمۡ وَرُهۡبَٰنَهُمۡ أَرۡبَابٗا مِّن دُونِ ٱللَّهِ وَٱلۡمَسِيحَ ٱبۡنَ مَرۡيَمَ وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِيَعۡبُدُوٓاْ إِلَٰهٗا وَٰحِدٗاۖ لَّآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۚ سُبۡحَٰنَهُۥ عَمَّا يُشۡرِكُونَ
Yəhudilər Allahı qoyub, öz alimlərini, nəsranilər də rahiblərini özlərinə tanrılar qəbul etdilər. Onlar da Allahın onlara haram etdiklərini halal, Allahın onlara halal etdiyini isə haram etdilər. Nəsranilər, Məryəm oğlu Məsih İsanı Allahla yanaşı özləri üçün tanrı qəbul etdilər. Halbuki Allah yəhudi alimlərinə, nəsrani rahiblərinə, Üzeyrə və Məryəm oğlu İsaya, yalnız tək olan İlaha ibadət etməyi və Ona heç bir şeyi şərik qoşmamağı əmr etmişdir. O, tək olan İlahdır. Ondan başqa ibadətə layiq məbud yoxdur. Allah, müşriklərin və qeyrilərinin dedikləri kimi, şəriki olmaqdan pak və ucadır.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• في الآيات دليل على أن تعلق القلب بأسباب الرزق جائز، ولا ينافي التوكل.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə ruzi qazanmaq üçün qəlbi səbəblərə bağlamğın icazəli olduğuna və bunun Allaha təvəkkül etməklə heç bir ziddiyatın təşkil etmədiyinə dair dəlil vardır.
• في الآيات دليل على أن الرزق ليس بالاجتهاد، وإنما هو فضل من الله تعالى تولى قسمته.
• Bu ayələr, ruzinin heç də çalışıb-çapalamaqla deyil, əksinə Uca Allahın lütfü sayəsinə olmasına və Allah onu insanlar arasına istədiyi kim bölməsinə dəlildir.
• الجزية واحد من خيارات ثلاثة يعرضها الإسلام على الأعداء، يقصد منها أن يكون الأمر كله للمسلمين بنزع شوكة الكافرين.
• Kafirlərin müsəlmanlara cizyə verməsi İslamın düşmənlər qarşısında qoyduğu üç seçimdən biridir. Bunda məqsəd, müsəlmanların izzətli, kafirlərin isə zəlil olduğunun nümayiş etdirməkdir.
يُرِيدُونَ أَن يُطۡفِـُٔواْ نُورَ ٱللَّهِ بِأَفۡوَٰهِهِمۡ وَيَأۡبَى ٱللَّهُ إِلَّآ أَن يُتِمَّ نُورَهُۥ وَلَوۡ كَرِهَ ٱلۡكَٰفِرُونَ
Kafirlər və onlardan qeyriləri iftira ataraq və Muhammədin (sallallahu aleyhi və səlləm) gətirdiyi dini yalan sayaraq İslamın sonuna çıxmaq, onu məhv etmək və Allahın təkliyinə dəlalət edən açıq-aydın dəlillərin həqiqəti əks etmirmədyini isbat etmək istəyrlər. Şübhəsiz ki, Peyğəmbərin gətirdiyi haqqdır. Allah isə Öz dinini tamamlayıb, zahir edəcək və onu başqa dinlərdən üstün tutacaqdır. Allah, hətta kafirlərin xoşuna gəlməsə də delə Öz dininin tamamlamasını, onu zahir edib, başqa dinlərdən üstün tutmasını mütləq edəcəkir. Bilin ki, əgər Allah bir işin olmasını istəyərsə, kimsə onun qarşısını əsla ala bilməz.
التفاسير العربية:
هُوَ ٱلَّذِيٓ أَرۡسَلَ رَسُولَهُۥ بِٱلۡهُدَىٰ وَدِينِ ٱلۡحَقِّ لِيُظۡهِرَهُۥ عَلَى ٱلدِّينِ كُلِّهِۦ وَلَوۡ كَرِهَ ٱلۡمُشۡرِكُونَ
Müşriklər istəməsə də, İslam dinini açıq-aydın dəlillər və hökmlərlə başqa dinlərdən üstün etmək və insanlara doğru yolu göstərmək üçün Muhamməd peyğəmbəri (sallallahu aleyhi və səlləm) Quranla göndərən Pak olan Allahdır.
التفاسير العربية:
۞ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّ كَثِيرٗا مِّنَ ٱلۡأَحۡبَارِ وَٱلرُّهۡبَانِ لَيَأۡكُلُونَ أَمۡوَٰلَ ٱلنَّاسِ بِٱلۡبَٰطِلِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِۗ وَٱلَّذِينَ يَكۡنِزُونَ ٱلذَّهَبَ وَٱلۡفِضَّةَ وَلَا يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَبَشِّرۡهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٖ
Ey iman gətirib Allahın şəriətinə əməl edən kimsələr! Həqiqətən, yəhudi alimlərindən və nəsrani rahiblərindən bir çoxu insanların mallarını rüşvət və s. bu kimi haqsız yolla mənimsəyir və onların Allah dininə daxil olmalarına mane olurlar. Ey Peyğəmbər! Qızıl-gümüş yığıb onların zəkatını verməyən kimsələrə qiyamət günü onları məyus edəcək ağrılı-acılı əzabın olacağını xəbər ver.
التفاسير العربية:
يَوۡمَ يُحۡمَىٰ عَلَيۡهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكۡوَىٰ بِهَا جِبَاهُهُمۡ وَجُنُوبُهُمۡ وَظُهُورُهُمۡۖ هَٰذَا مَا كَنَزۡتُمۡ لِأَنفُسِكُمۡ فَذُوقُواْ مَا كُنتُمۡ تَكۡنِزُونَ
Qiyamət gün yığdıqları və haqqını Allah yolunda xərcləmədikləri sərvətləri Cəhənnəm odunda qızdırılacaq və bu sərvətlər atəşdə şiddətli qızdırıldıqdan sonra bununla onların alınlarına, böyürlərinə və kürəklərinə damğa vurulacaq və onlara məzəmmət edilərək: "Bu sizin özünüz üçün yığıb, vacib haqqlarını vermədiyiniz var-dövlətinizdir. Elə isə dadın yığıb, haqqını vermədiyiniz var-dövlətinizin əzabını!" – deyiləcəkdir.
التفاسير العربية:
إِنَّ عِدَّةَ ٱلشُّهُورِ عِندَ ٱللَّهِ ٱثۡنَا عَشَرَ شَهۡرٗا فِي كِتَٰبِ ٱللَّهِ يَوۡمَ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ مِنۡهَآ أَرۡبَعَةٌ حُرُمٞۚ ذَٰلِكَ ٱلدِّينُ ٱلۡقَيِّمُۚ فَلَا تَظۡلِمُواْ فِيهِنَّ أَنفُسَكُمۡۚ وَقَٰتِلُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ كَآفَّةٗ كَمَا يُقَٰتِلُونَكُمۡ كَآفَّةٗۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُتَّقِينَ
Həqiqətən, Allah dərgahında il ərzindəki ayların sayı on iki aydır. Allah bunu göyləri və yeri yaratdığı ən birinci gündə Lövhi-Məhfuzda yazmışdır. Allah bu on iki ayın dörd ayında döyüşməyi haram etmişdir. Bu ayların üçü: zülqədə, zülhiccə və məhərrəm ayları ardıcıl haram aylardır. O, bir ay isə, bu üç aydan ayrı olan rəcəb ayıdır. Sizə deyilən il ərzindəki ayların sayı və bu aylardan dördünün haram aylar olması doğru düzgün dindir. Odur ki, bu aylarda düşmənlə döyüşə başlamaqla və bu ayların haramlığına səhlənkar yanaşmaqla öz canınıza zülm etməyin. Müşriklər hamısı bir yerdə sizinlə vuruşduqları kimi, siz də hamınız bir yerdə onlarla vuruşun və bilin ki, Allah, Onun əmrlərinə tabe olub Ondan qorxan və qadağalarından çəkinən müttəqilərlə Öz yardımı ilə birgədir. Allah kiminlə birgə olarsa onu heç kəs məğlub edə bilməz.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• دين الله ظاهر ومنصور مهما سعى أعداؤه للنيل منه حسدًا من عند أنفسهم.
• İslamın düşmənləri qəlblərindəki həsəd üzündən bu dinin qarşısını almağa nə qədər səy göstərsələr də belə yenə də Allahın dini zahir və müzəffərdir.
• تحريم أكل أموال الناس بالباطل، والصد عن سبيل الله تعالى.
• İnsanların mallarını batil yollarla mənimsəməyin və onları Uca Allahın yolunan azdırmağın haram olması.
• تحريم اكتناز المال دون إنفاقه في سبيل الله.
إِنَّمَا ٱلنَّسِيٓءُ زِيَادَةٞ فِي ٱلۡكُفۡرِۖ يُضَلُّ بِهِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ يُحِلُّونَهُۥ عَامٗا وَيُحَرِّمُونَهُۥ عَامٗا لِّيُوَاطِـُٔواْ عِدَّةَ مَا حَرَّمَ ٱللَّهُ فَيُحِلُّواْ مَا حَرَّمَ ٱللَّهُۚ زُيِّنَ لَهُمۡ سُوٓءُ أَعۡمَٰلِهِمۡۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Ərəblərin cahiliyyət dövrdündə etdikləri kimi haram ayın haramlığını haram olmayan ayın yerinə salıb bu haram aylarda döyüşmək onların Allaha küfrlərini daha da artırmaqdır ki, şeytan bu pis bir adətlə Allaha küfür edənləri azdırar. Onlar halal olan ayların yerinə bir il haram olan ayı özlərinə halal sayır, beləliklə də, Allahın haram etdiyi ayların sayını uyğunlaşdırmaq üçün ayların adları üs-üstə düşməsə də belə bir il həmən ayların haramlığını başqa aylarda keçirdirlər. Əgər bir ayı özlərinə halal etsələr mütləq onun yerinə başqa bir ayı özlərinə haram edər, Allahın haram buyurduğun aylardan istədiklərini özlərinə halal edib, Allahın hökmlərinə müxalif olurlar. Beləcə, şeytan onlara etdikləri pis əməlləri özlərinə gözəl göstərdi. Şeytanın onlara gözəl göstərdiyi əməllərindən biri də onların haram ayların yerlərini halal ayların yerləri ilə dəyişmələridir. Allah kafirləri günahlarda israr etdiklərinə görə doğru yola müvəffəq etməz.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَا لَكُمۡ إِذَا قِيلَ لَكُمُ ٱنفِرُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ ٱثَّاقَلۡتُمۡ إِلَى ٱلۡأَرۡضِۚ أَرَضِيتُم بِٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا مِنَ ٱلۡأٓخِرَةِۚ فَمَا مَتَٰعُ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا فِي ٱلۡأٓخِرَةِ إِلَّا قَلِيلٌ
Ey Allaha və Onun Rəsuluna iman gətirib, Allahın şəriətinə əməl edən kimsələr! Sizə nə olub ki, Allah yolunda düşməninizlə döyüşməyə çağırıldığınız zaman ləngidiniz və evlərinizdə qərar tutub qaldınız? Olmaya, fani dünya həyatını və onun keçici ləzzətlərini, Allah yolunda cihad edən mücahidlər üçün axirətdəki əbədi qalan nemətlərə dəyişməyə razısınız? Halbuki dünya həyatının keçici zövqü axirət nemətləri ilə müqayisədə çox dəyərsiz bir şeydir. Axı ağıl sahibi fani olan bir şeyi əbədi qalan şeydən, alçağı əzəmətlidən neçə də üstün tuta bilər?!
التفاسير العربية:
إِلَّا تَنفِرُواْ يُعَذِّبۡكُمۡ عَذَابًا أَلِيمٗا وَيَسۡتَبۡدِلۡ قَوۡمًا غَيۡرَكُمۡ وَلَا تَضُرُّوهُ شَيۡـٔٗاۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ
Ey möminlər! Əgər Allah yolunda düşməninizlə döyüşə çıxmasanız, Allah sizi məğlubiyyət, zəlillik və s. bu kimi rüsvayçılıqla əzaba düçar edər və sizi ,cihada səfərbərlik elan edildikdə cihada çıxan, Allaha itaətkar başqa bir qövmlə əvəz edər. Sizin Allahın əmrinə müxalif olmanız Ona heç bir zərər yetirməz, çünki Onun sizə ehtiyacı yoxdur, əksinə siz Ona möhtacsınız. Allah hər şeyə qadirdir. Onu heç bir şey aciz edə bilməz, Allah, siz olmasanızda Öz dininə və Peyğəmbərinə yardım etməyə qadirdir.
التفاسير العربية:
إِلَّا تَنصُرُوهُ فَقَدۡ نَصَرَهُ ٱللَّهُ إِذۡ أَخۡرَجَهُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ثَانِيَ ٱثۡنَيۡنِ إِذۡ هُمَا فِي ٱلۡغَارِ إِذۡ يَقُولُ لِصَٰحِبِهِۦ لَا تَحۡزَنۡ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَنَاۖ فَأَنزَلَ ٱللَّهُ سَكِينَتَهُۥ عَلَيۡهِ وَأَيَّدَهُۥ بِجُنُودٖ لَّمۡ تَرَوۡهَا وَجَعَلَ كَلِمَةَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ٱلسُّفۡلَىٰۗ وَكَلِمَةُ ٱللَّهِ هِيَ ٱلۡعُلۡيَاۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
Ey möminilər! Əgər siz Allahın Elçisinə (sallallahu aleyhi və səlləm) kömək etməsəniz və onun sizi Allah yolunda çihada çıxmaq çağırışına cavab verməsəniz bilin ki, Allah ona artıq müşriklər onu və Əbu Bəkri (Allah ondan razı olsun) Məkkədən çıxartdıqları zaman siz olmadan da kömək göstərmişdir. Kafirlər onları axtardıqları vaxt mağarada gizləndikdə onlar yalnız iki nəfər idilər. Peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) öz yoldaşının müşriklərin onları görəcəklərindən qorxduğu zaman ona: "Kədərlənmə, Allah Öz yardımı və dəstəyi ilə bizimlədir!" – dedi. Bundan sonra Allah Peyğəmbərin qəlbinə bir arxayınlıq nazil etdi, sizin görmədiyiniz mələklərlə ona yardım göstərdi, müşriklərin sözünü alçaltdı və İslamı izzətləndirməklə Allah sözünü ucadır. Allah zatında, güc-qüvvətində və mülkündə qüdrətlidir sahibidir, kimsə Ona məğlub edə bilməz. O, işlərində, insanlar üçün təyin etdiyi qədərin də və həmçinin şəri hökmlərin də hikmət sahibidir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• العادات المخالفة للشرع بالاستمرار عليها دونما إنكار لها يزول قبحها عن النفوس، وربما ظُن أنها عادات حسنة.
• Şəriətə müxalif olan adətləri inkar etmədən, onu daimi şəkildə etmək insanın qəlbindən ona qarşı olan nifrəti aradan qaldırar və bəzən də insan, onun yaxşı bir adət olduğu zənn edər.
• عدم النفير في حال الاستنفار من كبائر الذنوب الموجبة لأشد العقاب، لما فيها من المضار الشديدة.
• Səfərbərlik vaxtı boyun qaçırıb döyüşə çıxmamağın fəsad və zərərləri olduğu üçün Allahın əzabını vacib edən böyük günahlardan hesab edilir.
• فضيلة السكينة، وأنها من تمام نعمة الله على العبد في أوقات الشدائد والمخاوف التي تطيش فيها الأفئدة، وأنها تكون على حسب معرفة العبد بربه، وثقته بوعده الصادق، وبحسب إيمانه وشجاعته.
• Arxayınlığın fəziləti. Bu, həyatın cətin, qorxulu və qəlblərin sıxıldığı anlarında Allahın insana olan nemətinin tamamlığındandır. Bu arxayınlıq, insanın Rəbbini tanımasının, Onun vədinə inanmağın dərəcəsi və həmçini özünün şücaətli olması qədərdir.
ٱنفِرُواْ خِفَافٗا وَثِقَالٗا وَجَٰهِدُواْ بِأَمۡوَٰلِكُمۡ وَأَنفُسِكُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۚ ذَٰلِكُمۡ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Ey möminlər! Çətin və rahat vaxtınızdan aslı olmayaraq, qocalı-cavanlı hamınız Allah yolunda cihad etmək üçün çıxın. Malınız və canınızla cihad edin! Çünki malınız və canınızla cihad etməniz, evdlərinizdə otururaraq malınızı və canınızı salamat saxlamaqdan, dünya və axirət mənfəəti baxımından sizin üçün daha xeyirlidir. Əgər bunu bilirsinizsə, əldən verməyin.
التفاسير العربية:
لَوۡ كَانَ عَرَضٗا قَرِيبٗا وَسَفَرٗا قَاصِدٗا لَّٱتَّبَعُوكَ وَلَٰكِنۢ بَعُدَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلشُّقَّةُۚ وَسَيَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ لَوِ ٱسۡتَطَعۡنَا لَخَرَجۡنَا مَعَكُمۡ يُهۡلِكُونَ أَنفُسَهُمۡ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ إِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ
Ey Peyğəmbər! Əgər səfəriniz asan əldə edilən qənimət və yüngül bir səfər olsaydı, bu zaman cihada çıxmayıb evlərində qalmaq üçün səndən izin istəyən münafiqlər mütləq sənin ardınca gedərdilər. Lakin onları səfərə çıxmaqa çağırdığın yol, əziyyətli bir yol olduğu üçün bu yol onlara çətin gəldi. Sən səfərdən qayıtdıqdan sonra onlar səni yanına gələrək: "Əgər sizinlə cihada çıxmaqa taqətimiz olsaydı, biz də sizinlə bərabər çıxardıq!" – deyə Allaha and içəcəklər. Onlar həm döyüşdən geridə qaldıqlarına və həm də ki, yalandan Allaha and içdiklərinə görə özlərini Allahın əzabına məruz qoyaraq həlak edirlər. Allah onların yalan danışdıqlarını və həmçinin yalandan Allaha and içdiklərini bilir.
التفاسير العربية:
عَفَا ٱللَّهُ عَنكَ لِمَ أَذِنتَ لَهُمۡ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكَ ٱلَّذِينَ صَدَقُواْ وَتَعۡلَمَ ٱلۡكَٰذِبِينَ
Ey Peyğəmbər! Onların döyüşdən geri qalmaları üçün ictihad edərək onlara izin verdiyinə görə Allah səni bağışlasın! Axı sən onların döyüşdən geri qalmalarına nə üçün izin verdin? Əgər belə etməsəydin onlardan doğru danışaraq üzürlü səbəbdən döyüşə qatılmayanlar, yalan danışaraq döyüşdən geridə qalanlar sənə bəlli olardı bu zaman onlardan doğru danışanlara izin verib, yalançılara isə izin verməzdin.
التفاسير العربية:
لَا يَسۡتَـٔۡذِنُكَ ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ أَن يُجَٰهِدُواْ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلۡمُتَّقِينَ
Ey Peyğəmbər! Sidq qəlbdən Allaha və qiyamət gününə iman gətirən möminlər əsla səndən Allah yolunda malları və canları ilə cihad etməmək üçün geridə qalmağa görə izin istəməzlər. Əskinə onlar nə zaman səfərbərlik elan edilsə döyüşə çıxar, Allah yolunda malları və canları ilə cihad edərlər. Allah müəyyən üzür səbəbindən döyüşə çıxa bilmədikləri üçün səndən evlərində qalmağa izin istəyən müttəqi qullarını biləndir.
التفاسير العربية:
إِنَّمَا يَسۡتَـٔۡذِنُكَ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَٱرۡتَابَتۡ قُلُوبُهُمۡ فَهُمۡ فِي رَيۡبِهِمۡ يَتَرَدَّدُونَ
Ey Peyğəmbər! Səndən ancaq Allaha və qiyamət gününə iman gətirməyən, malları və canları ilə Allah yolunda cihad eməkdən boyun qaçırıb, geridə qalmaq istəyən münafiqlər izin istəyirlər. Onların qəlbləri şəkk-şübhəyə ilə doludur. Onlar öz şübhələri içində tərəddüd edərlər və beləliklə də, haqqa yönələ bilməzlər.
التفاسير العربية:
۞ وَلَوۡ أَرَادُواْ ٱلۡخُرُوجَ لَأَعَدُّواْ لَهُۥ عُدَّةٗ وَلَٰكِن كَرِهَ ٱللَّهُ ٱنۢبِعَاثَهُمۡ فَثَبَّطَهُمۡ وَقِيلَ ٱقۡعُدُواْ مَعَ ٱلۡقَٰعِدِينَ
Əgər onlar Allah yolunda səninlə döyüşə çıxmaq istəklərində sadiq olsaydılar bu zaman döyüşə çıxmaq üçün hazırlıq görərdilər. Lakin Allah onların səninlə birgə döyüşə çıxmalarını istəmədi və onlara döyüşə çıxmağı ağır göstərdi və beləliklə də onlar, evlərində qərar tutmağı döyüşə çıxmaqdan üstün gördülər.
التفاسير العربية:
لَوۡ خَرَجُواْ فِيكُم مَّا زَادُوكُمۡ إِلَّا خَبَالٗا وَلَأَوۡضَعُواْ خِلَٰلَكُمۡ يَبۡغُونَكُمُ ٱلۡفِتۡنَةَ وَفِيكُمۡ سَمَّٰعُونَ لَهُمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلظَّٰلِمِينَ
Münafiqlərin sizinlə birgə döyüşə çıxmamaları sizin üçün daha xeyirlidir. Əgər onlar sizinlə birgə döyüşə çıxsaydılar, qəlbinizə şək-şübhə salar və işinizdə qarışıqlığı artıraraq sizi fitnəyə məruz qoyar, sizi parçalamaq üçün səfləriniz arasında söz gəzdirərək aranıza girərdilər. Ey möminlər! Bilin ki, içinizdə onların uydurduqları yalana qulaq asan, ona inanan, bunu insanlar arasında yayan və bu səbəbdən insanlar arasında ixtilaf yaradan kimsələrdə vardır. Allah möminlər arasında şək-şübhə yayan münafiqlərdən olan zalımları tanıyandır!
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• وجوب الجهاد بالنفس والمال كلما دعت الحاجة.
• وجوب الاحتراز من العجلة، ووجوب التثبت والتأني، وترك الاغترار بظواهر الأمور، والمبالغة في التفحص والتريث.
• Tələsməkdən çəkinməyin, təmkinli olmağın, zahiri görünüşlə aldanmamağın və məsələləri dərindən öyrənməyin vacib olması.
• من عناية الله بالمؤمنين تثبيطه المنافقين ومنعهم من الخروج مع عباده المؤمنين، رحمة بالمؤمنين ولطفًا من أن يداخلهم من لا ينفعهم بل يضرهم.
• Uca Allahın münafiqləri döyüşdən geridə qoyması, möminlərlə birğə döyüşə çıxmalarına mane olması və möminlər arasına onlara fayda verməyən, əksinə onlara zərər verən bir kimsələrin daxil olmasına izin verməməsi Allahın mömin qullarına olan qayğısı, rəhməti və lütfü sayəsindədir.
لَقَدِ ٱبۡتَغَوُاْ ٱلۡفِتۡنَةَ مِن قَبۡلُ وَقَلَّبُواْ لَكَ ٱلۡأُمُورَ حَتَّىٰ جَآءَ ٱلۡحَقُّ وَظَهَرَ أَمۡرُ ٱللَّهِ وَهُمۡ كَٰرِهُونَ
Ey Peyğəmbər! Allahın sənə yardımı gələnədək o, münafiqlər daima möminlər arasında fitnəkarlıq etməyə çalışmış, Təbuk döyüşündən əvvəllər də möminlərin parçalanmasına səy göstərmiş, səni cihad fikrindən daşındırmaq üçün hiylələr quraraq səni həqiqətdən yayındırmağa çalışmışlar. Axır ki, Allah, münafiqlər istəmədikləri halda dinini izzətləndirdi, düşmənləri məğlub etdi. Çünki onlar batilin haqq üzərində qələbə çalmasını arzu edirdilər.
التفاسير العربية:
وَمِنۡهُم مَّن يَقُولُ ٱئۡذَن لِّي وَلَا تَفۡتِنِّيٓۚ أَلَا فِي ٱلۡفِتۡنَةِ سَقَطُواْۗ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةُۢ بِٱلۡكَٰفِرِينَ
Münafiqlərdən sənə: "Ey Allahın Rəsulu! Mənə döyüşə getməməyə izin ver, düşmən -Rum- qadınlarını görüb günaha batmamaq üçün məni cihada çıxmağa məcbur etmə!"– deyərək özlərinə cürbəcür bəhanələr gətirən kimsələrdə vardır. Doğrusu onlar, idda etdikləri günahdan daha da böyügünə batmışlar. Bu isə, nifaq və döyüşdən geridə qalmaq fitnəsidir. Şübhəsiz ki, qiyamət günü cəhənnəm kafirləri hər bir tərəfdən əhatə edəcəkdir. Bu zaman cəhənnəmin əzabından kimsə nə qaçıb canını qurtara, nə də ki, ondan qaçmağa bir yer tapa bilər.
التفاسير العربية:
إِن تُصِبۡكَ حَسَنَةٞ تَسُؤۡهُمۡۖ وَإِن تُصِبۡكَ مُصِيبَةٞ يَقُولُواْ قَدۡ أَخَذۡنَآ أَمۡرَنَا مِن قَبۡلُ وَيَتَوَلَّواْ وَّهُمۡ فَرِحُونَ
Ey Peyğəmbər! Əgər Allah sənə, qələbə və ya qənimət kimi səni sevindirən bir nemət bəxş etsə, bu onları kədərli, hüzünlü edər. Əgər sənə bir müsibət və ya məğlubiyyət kimi xoşagəlməz hal üz versə, bu zaman onlar: "Biz, möminlər döyüşə çıxıb, öldükdə yaxud əsir düşdükdə, onlardan geridə qalaraq öz ehtiyat tədbirimizi əvvəlcədən görmüşük!" – deyər və sonra da onlar sağ-salamat qaldıqları üçün sevinə-sevinə öz evlərinə gedərlər.
التفاسير العربية:
قُل لَّن يُصِيبَنَآ إِلَّا مَا كَتَبَ ٱللَّهُ لَنَا هُوَ مَوۡلَىٰنَاۚ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ
Ey Peyğəmbər! O münafiqlərə de: "Allahın bizim üçün yazdığından başqa bizim başımıza heç nə gəlməz. O bizim himayədarımız və mövlamızdır. Biz işlərimizi ona təvəkkül edirik. Qoy möminlərdə işlərini yalnız Ona həvalə etsinlər. Əgər belə etsələr Allah onlara kifayət edəndir, O nə gözəl vəkildir!"
التفاسير العربية:
قُلۡ هَلۡ تَرَبَّصُونَ بِنَآ إِلَّآ إِحۡدَى ٱلۡحُسۡنَيَيۡنِۖ وَنَحۡنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمۡ أَن يُصِيبَكُمُ ٱللَّهُ بِعَذَابٖ مِّنۡ عِندِهِۦٓ أَوۡ بِأَيۡدِينَاۖ فَتَرَبَّصُوٓاْ إِنَّا مَعَكُم مُّتَرَبِّصُونَ
Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Doğrudanmı siz bizlərə qələbə və ya şəhidlik yetişməsini gözləyirsiniz? Biz isə ya Allahın Özü tərəfindən və da bizim əllərimizlə sizi məhv etməsini yaxud da ki, Allah bizə sizinlə döyüşməyə izin verdiyi təqdirdə sizi əsir götürməyimizi gözləyirik. Siz bizim sonumuzu gözləyin; şübhəsiz ki, biz də sizin sonunuzu gözləyirik".
التفاسير العربية:
قُلۡ أَنفِقُواْ طَوۡعًا أَوۡ كَرۡهٗا لَّن يُتَقَبَّلَ مِنكُمۡ إِنَّكُمۡ كُنتُمۡ قَوۡمٗا فَٰسِقِينَ
Ey Peyğəmbər! Onlara de: "İstər könüllü, istərsəniz də ki, könülsüz olmasından aslı olmayaraq nə xərcləyirsinizsə xərcləyin, Allaha küfür edib, Onun itaətindən çıxdığınız üçün onsuz da xərclədikləriniz sizdən qəbul edilən deyildir.
التفاسير العربية:
وَمَا مَنَعَهُمۡ أَن تُقۡبَلَ مِنۡهُمۡ نَفَقَٰتُهُمۡ إِلَّآ أَنَّهُمۡ كَفَرُواْ بِٱللَّهِ وَبِرَسُولِهِۦ وَلَا يَأۡتُونَ ٱلصَّلَوٰةَ إِلَّا وَهُمۡ كُسَالَىٰ وَلَا يُنفِقُونَ إِلَّا وَهُمۡ كَٰرِهُونَ
Onların Allah yolunda sərf etdiklərinin qəbul olunmamasının yalnız üç səbəbi vardır. Birincisi: Allah və Onun Rəsuluna küfür etmələri. İkincisi: Namazı tənbəlliklə qılmaları. Üçüncüsu: Mallarını könül xoşluğu ilə deyil, könülsüz xərcləmələridir. Onlar nə namaza qıldıqda, nə də ki, xərclədikdə savabını Allahdan gözləməzlər.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• دأب المنافقين السعي إلى إلحاق الأذى بالمسلمين عن طريق الدسائس والتجسس.
• Cəsusluqla və batili haqqa qarışdırmaqla müsəlmanlara əziyyət vermək və bu yolda səy göstərmək münafiqlərin adətidir.
• التخلف عن الجهاد مفسدة كبرى وفتنة عظمى محققة، وهي معصية لله ومعصية لرسوله.
• Cihaddan geridə qalmaq böyük fitnə və olduqca təhlükəli bir əməl olmaqla yanaşı, Allaha və Rəsuluna qarşı asilikdir.
• في الآيات تعليم للمسلمين ألا يحزنوا لما يصيبهم؛ لئلا يَهِنوا وتذهب قوتهم، وأن يرضوا بما قدَّر الله لهم، ويرجوا رضا ربهم؛ لأنهم واثقون بأن الله يريد نصر دينه.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələr, müsəlmanların zəyifləyib gücdən düşməmələri və Allahın onlara yazdığı qəza-qədərə razı qalmaları üçün onlara baş verən müsibətə hüzünlü olmamağı öyrədir. Çünki müsəlmanlar, Allah Öz dininə yardım edəcəyinə əmindirlər.
فَلَا تُعۡجِبۡكَ أَمۡوَٰلُهُمۡ وَلَآ أَوۡلَٰدُهُمۡۚ إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ لِيُعَذِّبَهُم بِهَا فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَتَزۡهَقَ أَنفُسُهُمۡ وَهُمۡ كَٰفِرُونَ
Ey Peyğəmbər! Münafiqlərin var-dövlətinin və oğul-uşağlarının çoxluğundan heyrətlənib, heçdə sənə xoş görsənməsin. Əldə etdikləri var-dövlətləin və oğul-uşağlarının aqibəti onlar üçün pisdir. Allah onların dünya həyatında ölənə qədər bunları cəm etmələrini onlar üçün bir əzab, məşəqqət etmişdir, axirətdə isə cəhənnəmin ən aşağı təbəqəsində əbədi qalmaqla onları əzaba düçar edəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَيَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ إِنَّهُمۡ لَمِنكُمۡ وَمَا هُم مِّنكُمۡ وَلَٰكِنَّهُمۡ قَوۡمٞ يَفۡرَقُونَ
Ey möminlər! Münafiqlər yalandan özlərinin sizinlə həmrəy olduqlarına and içirlər. Zahirən sizinlə həmrəy olduqlarını büzuzə etsələrdə, həqiqət də isə onlar sizdən deyillər. Əslində onlar, müşrikləri öldürüb, əsir tutduğunuzdan sonra onların başlarına gələn müsibətlərin eyni ilə öz başlarına gəlmələrindən qorxaraq, özlərinin İslamda olduqlarını göstərən kimsələrdir.
التفاسير العربية:
وَمِنۡهُم مَّن يَلۡمِزُكَ فِي ٱلصَّدَقَٰتِ فَإِنۡ أُعۡطُواْ مِنۡهَا رَضُواْ وَإِن لَّمۡ يُعۡطَوۡاْ مِنۡهَآ إِذَا هُمۡ يَسۡخَطُونَ
Ey Peyğəmbər! Münafiqlərdən elələri də var ki, sədəqələrin bölümü zamanı onlara istədikləri çatmadıqda sənə nöqsan tutub, eyib edirlər. Əgər istədikləri onlara verilərsə, bu zaman səndən razı qalar, əgər verilməzsə, dərhal şikayətlənərlər.
التفاسير العربية:
وَلَوۡ أَنَّهُمۡ رَضُواْ مَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَقَالُواْ حَسۡبُنَا ٱللَّهُ سَيُؤۡتِينَا ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ وَرَسُولُهُۥٓ إِنَّآ إِلَى ٱللَّهِ رَٰغِبُونَ
Kaş ki, sədəqələrin bölümü zamanı sənə nöqsan tutanlar Allahın onlar üçün təyin etdiyi və Allahın Elçisinin onlara verdiyi paya razı qalıb: "Allah bizə yetər. Allah bizə Öz lütfündən və həmçinin, Onun Elçisi də Allahın ona əta etdiyindən bizə verəcəkdirdə. Allah bizə öz lütfündən bəxş etmək üçün biz yalnız tək Allaha rəğbət bəsləyirik"– deyəydilər. Əgər onlar belə etsəydilər, bu onlar üçün sənə nöqsan tutmaqdan daha xeyirli olardı.
التفاسير العربية:
۞ إِنَّمَا ٱلصَّدَقَٰتُ لِلۡفُقَرَآءِ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَٱلۡعَٰمِلِينَ عَلَيۡهَا وَٱلۡمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمۡ وَفِي ٱلرِّقَابِ وَٱلۡغَٰرِمِينَ وَفِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِيلِۖ فَرِيضَةٗ مِّنَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
Vacib zəkatlar işi və ya müəyyən bir vəzifəsi olub, lakin öz maddi tələbatını ödəməyə kifayət etməyən və həmçinin ehtiyaclı olduğu insanlar arasında bilinməyən fəqirlərə, heç bir şeyə sahib olmayan, sözündən və zahiri görnüşündən ehtiyaclı olması insanlara arasında bilinən miskinlərə, zəkatı yığıb paylamaq üçün imam tərəfindən təyin etdiyi kimsələrə, qəlbləri İslam dininə isinişdirmək üçün və ya imanının qüvvətlənməsi məqsədi ilə verilən zəyif imanlı, yaxud da ki, şərindən qorunmaq üçün verilən kimsələrə, kölələrin azad olunmasına, israfçılığa yol vermədən və ya günah işləmək məqsədi olmadan borc alıb, qaytarmağa maddi imkanı olmayan borclulara, Allah yolunda cihad edən mücahidlərin maddi və texniki ehtiyaclarını təmin edilməsinə və pulu qurtarıb yarı yolda qalan müsafirlərə məxsusdur. Zəkatın yalnız bu kimsələrə məxsus edilməsi Allah tərəfindən təyin edilmiş bir fərzdir. Allah qulların mənfəətlərini daha yaxşı bilir. O, işlərində və şəri hökmlərində hikmət sahibidir.
التفاسير العربية:
وَمِنۡهُمُ ٱلَّذِينَ يُؤۡذُونَ ٱلنَّبِيَّ وَيَقُولُونَ هُوَ أُذُنٞۚ قُلۡ أُذُنُ خَيۡرٖ لَّكُمۡ يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَيُؤۡمِنُ لِلۡمُؤۡمِنِينَ وَرَحۡمَةٞ لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكُمۡۚ وَٱلَّذِينَ يُؤۡذُونَ رَسُولَ ٱللَّهِ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
Münafiqlərdən elələri də var ki, Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) həlim qəlbli olduğunu görüb, ona sözlə əziyyət verərək: "O, hər deyilən sözə inanır, haqqla batilin arasını ayırd edə bilmir!" - deyirlər. Ey Peyğəmbər onlara belə de: "Allahın Elçisi yalnız xeyir sözlər eşidər. O, Allaha və sadiq möminlərin ona verdiyi xəbərlərə inanar. Onun Peyğəmbər göndərilməsi ona iman gətirən kimsələr üçün bir rəhmətdir". Allahın Elçisinə hər hansı bir əzab-əziyyət verənləri isə ağrılı-acılı bir əzab gözləyir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الأموال والأولاد قد تكون سببًا للعذاب في الدنيا، وقد تكون سببًا للعذاب في الآخرة، فليتعامل العبد معهما بما يرضي مولاه، فتتحقق بهما النجاة.
• Var-dövlət, oğul-uşaq bəzən insanın dünyada, bəzən də ki, axirətdə əzab olunmasına səbəb ola bilər. İnsan bu məsələdə, Allahın ondan razıl qalacağı və sonda peşman olmayacağı bir tərzdə müamələ etməlidir.
• توزيع الزكاة موكول لاجتهاد ولاة الأمور يضعونها على حسب حاجة الأصناف وسعة الأموال.
• Zəkatın paylanması əmr sahiblərinin ictihadına buraxılmışdır. Onlar, mövcud olan zəkat mallarını, yeddi qurp insanlar arasına məsləhətin tələblərinə uyğun cavab verərək paylamalıdırlar.
يَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ لَكُمۡ لِيُرۡضُوكُمۡ وَٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥٓ أَحَقُّ أَن يُرۡضُوهُ إِن كَانُواْ مُؤۡمِنِينَ
Ey möminlər! Münafiqlər yanınızda sizi özlərindən razı salmaq üçün onlar Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) əziyyət verəcək heç bir söz söyləmədiklərinə dair Allaha and içirlər. Əgər onlar həqiq mömindirlərsə, bilsinlər ki, iman edib, saleh əməllər görməklə Allahı və Onun Elçisini razı salmaları daha yaxşıdır.
التفاسير العربية:
أَلَمۡ يَعۡلَمُوٓاْ أَنَّهُۥ مَن يُحَادِدِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَأَنَّ لَهُۥ نَارَ جَهَنَّمَ خَٰلِدٗا فِيهَاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡخِزۡيُ ٱلۡعَظِيمُ
Məgər o münafiqlər, bu əməlləri ilə Allaha və Onun Elçisinə qarşı düşmənçilik etdiklərini və həmçinin Allaha, Ona və Onun Elçisinə qarşı düşmənçilik edənləri qiyamət günü içində əbədi qalacaqları Cəhənnəm oduna daxil edəcəyini bilmirdilərmi? Bu isə böyük rüsvayçılıq və zəlillikdır.
التفاسير العربية:
يَحۡذَرُ ٱلۡمُنَٰفِقُونَ أَن تُنَزَّلَ عَلَيۡهِمۡ سُورَةٞ تُنَبِّئُهُم بِمَا فِي قُلُوبِهِمۡۚ قُلِ ٱسۡتَهۡزِءُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ مُخۡرِجٞ مَّا تَحۡذَرُونَ
Münafiqlər, Allah Öz Elçisinə bir surə nazil edib, onların qəlblərində gizlətdikləri küfürü möminlərə xəbər verməsindən qorxurlar. Ey Peyğəmbər! De: "Ey Münafiqlər! Siz istehzanızda və dinə tənə etməyinizdə davam edin! Şübhəsiz ki, Allah surə nazil etməklə yaxud da ki, qəlblərinizdə olanı Peyğəmbərə xəbər verməklə qorxduğunuzu üzə çıxaracaqdır".
التفاسير العربية:
وَلَئِن سَأَلۡتَهُمۡ لَيَقُولُنَّ إِنَّمَا كُنَّا نَخُوضُ وَنَلۡعَبُۚ قُلۡ أَبِٱللَّهِ وَءَايَٰتِهِۦ وَرَسُولِهِۦ كُنتُمۡ تَسۡتَهۡزِءُونَ
Ey Peyğəmbər! Allah sənə xəbər verdikdən sonra münafiqlərdən nə üçün dinə tənə edib, möminləri söydükləri darədə soruşsan: "Biz ciddi deyil, sadəcə olaraq zarafat edirdik!" - deyərlər. Ey Peyğəmbər! Onlara belə de: "Allahı, Onun ayələrini və Onun Elçisini ələmi salırsınız?!
التفاسير العربية:
لَا تَعۡتَذِرُواْ قَدۡ كَفَرۡتُم بَعۡدَ إِيمَٰنِكُمۡۚ إِن نَّعۡفُ عَن طَآئِفَةٖ مِّنكُمۡ نُعَذِّبۡ طَآئِفَةَۢ بِأَنَّهُمۡ كَانُواْ مُجۡرِمِينَ
Yalandan bəhanə gətirməklə üzrxahlıq istəməyin! Siz qəlbinizdə gozlətdiyiniz küfrü, Allaha, Onun ayələrinə və Onun Elçisinə istehza etdiklə aşkara çıxararaq artıq kafir oldunuz. Sizlərdən bir qismini münafiqlik etməkdən tövbə edərək, bu işdən əl çəkib, ixlasla Allaha ibadət etdiklərinə görə bağışlasaq da, tövbə etməyib, münafiqlikdə davam edərək, bu işdən əl çəkməyənlərə əzab verərik.
التفاسير العربية:
ٱلۡمُنَٰفِقُونَ وَٱلۡمُنَٰفِقَٰتُ بَعۡضُهُم مِّنۢ بَعۡضٖۚ يَأۡمُرُونَ بِٱلۡمُنكَرِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَقۡبِضُونَ أَيۡدِيَهُمۡۚ نَسُواْ ٱللَّهَ فَنَسِيَهُمۡۚ إِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ
Münafiq kişilər və qadınlar nifaqda bir-birinin tayıdırlar. Onlar möminlərin tam əksidirlər. Onlar insanları pis işlər görməyə vadar edir, yaxşı işlər görməyi isə qadağa edərlər və əllərində olan var-dövlətdən xəsislik göstərərək Allah yolunda xərcləməzlər. Onlar Allaha itaət etməyi tərk etdilər, Allahda onları xeyir əməllərə müvəffəq etmədi. Həqiqətən, münafiqlər Allaha itaət etmək yolunda uzaq olan, haqq yolu tərk edib, özlərinə asilik və zəlalət yolunu tutan kimsələrdir.
التفاسير العربية:
وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ وَٱلۡمُنَٰفِقَٰتِ وَٱلۡكُفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خَٰلِدِينَ فِيهَاۚ هِيَ حَسۡبُهُمۡۚ وَلَعَنَهُمُ ٱللَّهُۖ وَلَهُمۡ عَذَابٞ مُّقِيمٞ
Allah tövbə etməyən münafiqlərə və kafirlərə içərisində əbədi qalacaqları Cəhənnəm odu vəd etmişdir. Bu onlara əzab olaraq kifayət edər! Allah onları Öz rəhmərindən qovmuşdur. Onlar üçün daimi bir əzab vardır.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• قبائح المنافقين كثيرة، ومنها الإقدام على الأيمان الكاذبة، ومعاداة الله ورسوله، والاستهزاء بالقرآن والنبي والمؤمنين، والتخوف من نزول سورة في القرآن تفضح شأنهم، واعتذارهم بأنهم هازلون لاعبون، وهو إقرار بالذنب، بل هو عذر أقبح من الذنب.
• Münafiqlərin qəbahətli əməlləri çoxdur. Bu əməllərdən biri də, onların yalandan and içmələri, Allaha və Onun Elçisinə qarşı düşmənçilik bəsləmələri, Qurana, Peyğəmbərə və möminlərə isteza etmələri, Qurandan bir surə nazil olub, onların münafiq olduqlarını xəbər verməsində qorxmaları, küfür etdikdən sonra: "Biz ciddiyə alaraq etmirdik, əksinə zarafat edirdik" - deyə özlərinə üzür axtarmalarıdır. Küfür etdikdən sonra: "Biz zarafatdan küfür edirdik" - demələri, elə günahı iqrar etmək anlamındadır. Belə bir üzür diləmək günah etməkdən daha pisdir.
• لا يُقبل الهزل في الدين وأحكامه، ويعد الخوض بالباطل في كتاب الله ورسله وصفاته كفرًا.
• Dini məsələlər və şəri əhkamlarla zarafat etmək yol verilməzdir. Allahın Kitabı, Onun Elçiləri və Allahın sifətləri barədə elmsiz danışmaq küfürdür.
• النّفاق: مرض عُضَال متأصّل في البشر، وأصحاب ذلك المرض متشابهون في كل عصر وزمان في الأمر بالمنكر والنّهي عن المعروف، وقَبْض أيديهم وإمساكهم عن الإنفاق في سبيل الله للجهاد، وفيما يجب عليهم من حق.
• Nifaq: İnsanda kök salmış və dəvası olmayan bir xəstəlikdir. Bu xəstəliyə düçar olanlar, zamanından və məkanından aslı olmayaraq, insanlara pis işlər görməyi əmr edib, yaxşı işləri qadağan etməkdə, Allah yolunda, cihad və s. başqa vacib haqqlar üçün mal xərclədikdə paxıllıq göstərməkdə bir-birilərinə bənzəyirlər.
كَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ كَانُوٓاْ أَشَدَّ مِنكُمۡ قُوَّةٗ وَأَكۡثَرَ أَمۡوَٰلٗا وَأَوۡلَٰدٗا فَٱسۡتَمۡتَعُواْ بِخَلَٰقِهِمۡ فَٱسۡتَمۡتَعۡتُم بِخَلَٰقِكُمۡ كَمَا ٱسۡتَمۡتَعَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُم بِخَلَٰقِهِمۡ وَخُضۡتُمۡ كَٱلَّذِي خَاضُوٓاْۚ أُوْلَٰٓئِكَ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ
Ey münafiqlər! Siz, küfür və istehza etməkdə eyni ilə sizdən əvvəlki yalan sayan ümmətlər kimisiniz. Onlar sizdən qüvvədə daha üstün, mal-dövlət və oğul-uşaq baxımından daha çox idilər. Onlar dünyadakı öz paylarından və ləzzətlərindən zövq aldılar. Ey münafiqlər! Sizdən əvvəlki yalan sayan ümmətlər, öz paylarından zövq aldıqları kimi, siz də öz payınızdan zövq aldınız. Onlar haqqı yalan sayıb, Peyğəmbərə tənə etdikləri kimi, siz də haqqı yalan sayıb, Peyğəmbərə tənə etdiniz. Məhz bu çirkin sifətlərə sahib olan kimsələr, etdikləri küfürə görə Allah qatında əməlləri batil olan kimsələrdir. Məhz onlar, etdikləri günahlar ucbatından özlərini ziyana uğradan kimsələrdir.
التفاسير العربية:
أَلَمۡ يَأۡتِهِمۡ نَبَأُ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ قَوۡمِ نُوحٖ وَعَادٖ وَثَمُودَ وَقَوۡمِ إِبۡرَٰهِيمَ وَأَصۡحَٰبِ مَدۡيَنَ وَٱلۡمُؤۡتَفِكَٰتِۚ أَتَتۡهُمۡ رُسُلُهُم بِٱلۡبَيِّنَٰتِۖ فَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيَظۡلِمَهُمۡ وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
Məgər o münafiqlərə özlərindən əvvəlki yalan sayan ümmətlərin etdikləri əməllər və bu səbəbdən onların başına gələn müsibətlərin xəbəri –Nuh qövmünün, Hud qövmünün, Saleh qövmünün, İbrahim qövmünün, Mədyən əhalisinin və Lut qövmünün alt-üst edilmiş kəndin xəbəri – gəlib çatmadımı? Elçiləri onlara açıq-aydın dəlillər gətirmişdilər. Allah onlara zülm etmədi, çünki Elçiləri onlara xəbərdarlıq etmişdir, lakin onlar Allaha küfür etməklə və Elçiləri yalan saymaqla özləri özlərinə zülm etdilər.
التفاسير العربية:
وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتُ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِيَآءُ بَعۡضٖۚ يَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَيُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَيُطِيعُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓۚ أُوْلَٰٓئِكَ سَيَرۡحَمُهُمُ ٱللَّهُۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
Mömin kişilərlə mömin qadınlar Allaha və Rəsuluna iman etdikləri üçün bir-birinin dayağı və yardımçısıdırlar. Onlar insanlara tək Allaha ibadət etməyi, namaz qılmağı və s. bu kimi Allahın sevib, razı qaldığı yaxşı işlər görməyi əmr edər, küfür, sələm və s. bu kimi Allahın qəzəbləndiyi pis əməlləri qadağan edərlər, namazı kamil şəkildə qılırlar, Allaha və Onun Elçisinə itaət edərlər. Uca Allaha belə gözəl sifətlərə sahib olan kimsələri, Öz rəhmətinə daxil edəcəkdir. Həqiqətən, Allah qüdrətlidir, kimsə Onu məğlub edə bilməz. Allah xəlq etməyində, işlərində və şəri hökmlərində hikmət sahibidir.
التفاسير العربية:
وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَا وَمَسَٰكِنَ طَيِّبَةٗ فِي جَنَّٰتِ عَدۡنٖۚ وَرِضۡوَٰنٞ مِّنَ ٱللَّهِ أَكۡبَرُۚ ذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ
Allah Ona iman edən kişilərə və qadınlara qəsirləri altından çaylar axan, içində əbədi qalacaqları, heç bir zaman orada ölməyəcəkləri və nemətləri tükənmək bilməyən cənnətlərə daxil edəcəyinə və həmçinin Allah onlara əbədi qalacaqları cənnətlərdə onları gözəl məskənlərə varis edəcəyinə vəd vermişdir. Bu, böyük uğurdur. Heç bir uğur buna bərabər ola bilməz.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• سبب العذاب للكفار والمنافقين واحد في كل العصور، وهو إيثار الدّنيا على الآخرة والاستمتاع بها، وتكذيب الأنبياء والمكر والخديعة والغدر بهم.
• Hər zaman kafir və münafiqlərə əzab verilməsinin səbəbi, onların dünya həyatını axirət həyatından üstün tutaraq, dünya naz-nemətlərinə alüdə olub, Peyğəmbərləri yalan sayıb, onlara qarşı məkir və hiyəğərlik etdiklərinə görədir.
• إهلاك الأمم والأقوام الغابرة بسبب كفرهم وتكذيبهم الأنبياء فيه عظة وعبرة للمعتبر من العقلاء.
• Keçmiş ümmətlərin və qövmlərin məhv edilməsi, onların Allaha küfür edib, Peyğəmbərləri yalan saydığları səbəbindəndir. Bütün bu hadisələrdə ağıl sahiblər üçün ibrət və öyüd-nəsihət vardır.
• أهل الإيمان رجالًا ونساء أمة واحدة مترابطة متعاونة متناصرة، قلوبهم متحدة في التوادّ والتحابّ والتعاطف.
• İman əhli, kişi və ya qadın olmasında aslı olmayaraq, bir-birinə yardım edən və bir-birinə dəstək olan bir ümmətdir. Onlar bir-birilərinə qarşı sevgi, məhəbbət və şəfqət bəsləməkdə qəlbləri bir-birləri ilə eynidir.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ جَٰهِدِ ٱلۡكُفَّارَ وَٱلۡمُنَٰفِقِينَ وَٱغۡلُظۡ عَلَيۡهِمۡۚ وَمَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ
Ey Peyğəmbər! Kafirlərlə qılıncla döyüşərək, münafiqlərlə isə dəlil-sübutla sözlə vuruş! Bu hər iki dəstəyə qarşı sərt davran, çünki onlar buna layiqdirlər. Qiyamət günü onların gedəcəkləri yer Cəhənnəmdir. Onların gedəcəkləri yer necə də pis yeridir!
التفاسير العربية:
يَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ مَا قَالُواْ وَلَقَدۡ قَالُواْ كَلِمَةَ ٱلۡكُفۡرِ وَكَفَرُواْ بَعۡدَ إِسۡلَٰمِهِمۡ وَهَمُّواْ بِمَا لَمۡ يَنَالُواْۚ وَمَا نَقَمُوٓاْ إِلَّآ أَنۡ أَغۡنَىٰهُمُ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ مِن فَضۡلِهِۦۚ فَإِن يَتُوبُواْ يَكُ خَيۡرٗا لَّهُمۡۖ وَإِن يَتَوَلَّوۡاْ يُعَذِّبۡهُمُ ٱللَّهُ عَذَابًا أَلِيمٗا فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۚ وَمَا لَهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مِن وَلِيّٖ وَلَا نَصِيرٖ
Münafiqlər sənin barədə pis sözlər söyləmədiklərinə və dinə tənə etmədiklərinə dair yalandan Allaha and içirlər. Onlar həqiqətən də, sənə onlardan çatan küfr sözləri demiş, imanı gəldikdən sonra kafir olmuş və bacara bilməsələrdə haqsız yerə Peyğəmbəri (sallallahu aleyhi və səlləm) öldürmək üçün can atmışlar. Onların Peyğəmbərdən intiqam almağı yalnız Allah Öz lütfündən Peyğəmbərinə qənimətlər bəxş edərək onu varlandırdığına görədir. Əgər onlar münafiqlikdən Allaha tövbə etsələr, bu onlar üçün daha xeyirli olar. Əgər tövbə etməkdən üz döndərsələr, Allah onları dünyada qətil və ya əsir düşməklə, axirətdə də isə Cəhənnəm atəşi ilə ağrılı-acılı əzaba düçar edər. Yer üzündə onları əzabdan xilas edən nə bir dostu, nə də əzabdan qoruyan bir köməkçisi vardır.
التفاسير العربية:
۞ وَمِنۡهُم مَّنۡ عَٰهَدَ ٱللَّهَ لَئِنۡ ءَاتَىٰنَا مِن فَضۡلِهِۦ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
Münafiqlərdən: "Əgər Allah Öz lütfündən bizə bəxş etsə, əlbəttə, biz yoxsullara sədəqə verən və yaxşı işlər görən əməlisaleh kimsələrdən olarıq!" – deyə Allaha əhd edənləri də vardır.
التفاسير العربية:
فَلَمَّآ ءَاتَىٰهُم مِّن فَضۡلِهِۦ بَخِلُواْ بِهِۦ وَتَوَلَّواْ وَّهُم مُّعۡرِضُونَ
Uca Allah Öz lütfündən onlara bəxş etdikdə, Allaha verdikləri əhdin üstündə durmadılar, əksinə xəsislik edərək, mallarından Allah yolunda bir şeydə olsa belə sədəqə vermədilər və imandan da üz çevirib getdilər.
التفاسير العربية:
فَأَعۡقَبَهُمۡ نِفَاقٗا فِي قُلُوبِهِمۡ إِلَىٰ يَوۡمِ يَلۡقَوۡنَهُۥ بِمَآ أَخۡلَفُواْ ٱللَّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُواْ يَكۡذِبُونَ
Allaha verdikləri əhdə müxalif olduqlarına və yalan söylədiklərinə görə onlara əzab olaraq, Allah da onların qəlblərinə qiyamət günədək nifaq saldı.
التفاسير العربية:
أَلَمۡ يَعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ سِرَّهُمۡ وَنَجۡوَىٰهُمۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ عَلَّٰمُ ٱلۡغُيُوبِ
Məgər o münafiqlər Allah onların öz məclislərində gizli saxladıqları sirlərini və həmçinin Allahın qeybləri bildiyini anlamırdılarmı? Onların etdikləri əməllərdən Allah heç bir şey gizli qalmaz. Allah onların etdikləri əməllərin müqabilini verəcəkdir.
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ يَلۡمِزُونَ ٱلۡمُطَّوِّعِينَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ فِي ٱلصَّدَقَٰتِ وَٱلَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهۡدَهُمۡ فَيَسۡخَرُونَ مِنۡهُمۡ سَخِرَ ٱللَّهُ مِنۡهُمۡ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ
Möminlərdən çətinliklə əldə etdikləri az bir şeydən könül xoşluğu ilə sədəqə verənlərə eyib tutanları, onları məsxərəyə qoyub: "Bunların verdiyi sədəqənin nə faydası olacaqdır?!" – deyərək, möminləri məsxərəyə qoyduqları üçün Allah da onları məsxərəyə qoyacaqdır. Onları ağrılı-acılı bir əzab gözləyir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• وجوب جهاد الكفار والمنافقين، فجهاد الكفار باليد وسائر أنواع الأسلحة الحربية، وجهاد المنافقين بالحجة واللسان.
• Kafirlərlə və münafiqlərlə cihad etəyin vacib olması. Kafirlərlə cihad, əl və müxtəlif növlü döyüş silahlarları ilə münafiqlərlə isə dəlil-sübutla və söz ilə olur.
• المنافقون من شرّ الناس؛ لأنهم غادرون يقابلون الإحسان بالإساءة.
• Münafiqlər ən şərli insanlardan biridir. Çünki onlar xəyanətkar və yaxşılığa isə pisliklə cavab verən kimsələrdir.
• في الآيات دلالة على أن نقض العهد وإخلاف الوعد يورث النفاق، فيجب على المسلم أن يبالغ في الاحتراز عنه.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə, əhdi pozmağın və verdiyi əhdə xilaf olmağın münafiqliyin əlamətlərindən olmasına dair dəlil vardır. Elə buna görə də, müsəlman kimsənin özünü bu kimi xislətlərdən qoruması vacibdir.
• في الآيات ثناء على قوة البدن والعمل، وأنها تقوم مقام المال، وهذا أصل عظيم في اعتبار أصول الثروة العامة والتنويه بشأن العامل.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə, insanın həm fiziki və həm də ki, maddi baxımından qüvvətli olması təriflənmişdir. Çünki bunların hər biri, insana bəxş edilən mal-dövlət yerindədir. Bu, ictimai sərvətlərin aktivlərini nəzərdən keçirmək üçün böyük bir əsasdır. Eləcə də işçi haqqında xəbərdarlıqdır.
ٱسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ أَوۡ لَا تَسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ إِن تَسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ سَبۡعِينَ مَرَّةٗ فَلَن يَغۡفِرَ ٱللَّهُ لَهُمۡۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ كَفَرُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡفَٰسِقِينَ
Ey Peyğəmbər! Münafiqlərin bağışlanması üçün Allaha dua etsən də, etməsən də, hətta onlar üçün yetmiş dəfə bağışlanma diləsən belə, bu sayın çoxluğuna rəğmən, yenə də onlar Allahın məğfirətinə əsla nail ola bilməyəcəklər. Bu onların, Allaha və Onun Elçisinə küfür etdiklərinə görədir. Allah bilərəkdən Onun şəriətindən uzaqlaşan insanları haqq yoluna müvəffəq etməz.
التفاسير العربية:
فَرِحَ ٱلۡمُخَلَّفُونَ بِمَقۡعَدِهِمۡ خِلَٰفَ رَسُولِ ٱللَّهِ وَكَرِهُوٓاْ أَن يُجَٰهِدُواْ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَقَالُواْ لَا تَنفِرُواْ فِي ٱلۡحَرِّۗ قُلۡ نَارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرّٗاۚ لَّوۡ كَانُواْ يَفۡقَهُونَ
Təbuk döyüşündə iştirak etməyib, Allah yolunda cihad etməkdən arxada qalan münafiqlər Allahın Elçisinin əleyhinə çıxaraq evdə qalmalarına sevindilər. Onlar möminlərin cihad etdikləri kimi Allah yolunda öz malları və canları ilə cihad etmək istəmədilər və öz münafiq qardaşlarının cihada çıxmalarına mane olaraq: "Bu qizmar günəş altında döyüşə çıxmayın!" – dedilər. O zaman Təbuk isti vaxtlara təsadüf etmişdir. Ey Peyğəmbər! Onlara belə de: "Münafiqləri gözləyən Cəhənnəm atəşi, qaçdığınız bu dünyanın istisindən daha şiddətlidir!" Kaş onlar bunu anlayaydılar!
التفاسير العربية:
فَإِن رَّجَعَكَ ٱللَّهُ إِلَىٰ طَآئِفَةٖ مِّنۡهُمۡ فَٱسۡتَـٔۡذَنُوكَ لِلۡخُرُوجِ فَقُل لَّن تَخۡرُجُواْ مَعِيَ أَبَدٗا وَلَن تُقَٰتِلُواْ مَعِيَ عَدُوًّاۖ إِنَّكُمۡ رَضِيتُم بِٱلۡقُعُودِ أَوَّلَ مَرَّةٖ فَٱقۡعُدُواْ مَعَ ٱلۡخَٰلِفِينَ
Ey Peyğəmbər! Əgər Allah səni nifaq əməllərində davam edən o münafiq zümrənin yanına qaytarsa və onlar səninlə birğə başqa döyüşə çıxmaq üçün səndən izin istəsələr, onlara belə de: "Ey münafiqlər! Həm sizin mənimlə birgə olmağınızın şərindən qorunmaq üçün həm də ki, sizə Allah tərəfindən bir cəza olaraq siz bir daha mənimlə Allah yolunda cihad etməyə çıxmayacaqsınız. Çünki siz Təbuk döyüşündə geridə qalıb öz evlərinizdə oturmağa razı oldunuz. Elə isə arxada qalan xəstə, qadın və uşaqlarla bərabər siz də evdə oturun!"
التفاسير العربية:
وَلَا تُصَلِّ عَلَىٰٓ أَحَدٖ مِّنۡهُم مَّاتَ أَبَدٗا وَلَا تَقُمۡ عَلَىٰ قَبۡرِهِۦٓۖ إِنَّهُمۡ كَفَرُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَمَاتُواْ وَهُمۡ فَٰسِقُونَ
Ey Peyğəmbər! Heç vaxt kimliyindən aslı olmayaraq heç bir münafiq üçün cənazə namazını qılma, qəbrinin üstündə durub onun bağışlanması üçün Allaha dua etmə. Çünki onlar Allaha və Onun Elçisinə küfür etdilər və Allahın itaətindən çıxmış halda öldülər. Belə bir kimsə üçün nə cənazə namazı qılınar, nə də ki, onun üçün dua edib Allahdan bağışlanma istənilər.
التفاسير العربية:
وَلَا تُعۡجِبۡكَ أَمۡوَٰلُهُمۡ وَأَوۡلَٰدُهُمۡۚ إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ أَن يُعَذِّبَهُم بِهَا فِي ٱلدُّنۡيَا وَتَزۡهَقَ أَنفُسُهُمۡ وَهُمۡ كَٰفِرُونَ
Ey Peyğəmbər! Münafiqlərin nə var-dövləti, nə də ki, oğul-uşağı səni təəccübləndirməsin. Allah münafiqlərə bu var-dövlət və oğul-uşaqla ancaq dünya həyatında bunları cəm edib, ərsəyə gətirmək üçün məşəqqətlərə qatlaşmaqla onlara əzab vermək, ruhları canlarından kafir olduqları halda çıxararaq, canlarını almaq istər.
التفاسير العربية:
وَإِذَآ أُنزِلَتۡ سُورَةٌ أَنۡ ءَامِنُواْ بِٱللَّهِ وَجَٰهِدُواْ مَعَ رَسُولِهِ ٱسۡتَـٔۡذَنَكَ أُوْلُواْ ٱلطَّوۡلِ مِنۡهُمۡ وَقَالُواْ ذَرۡنَا نَكُن مَّعَ ٱلۡقَٰعِدِينَ
Allah, Peyğəmbəri Muhammədə (sallallahu aleyhi və səlləm) Allaha iman gətirməyi və Onun yolunda cihad etməyi əmr edən bir surə nazil etdiyi zaman, onlardan var-dövlətə malik olanları səndən cihada getməyib, geridə qalmaları üçün icazə istəyib: "Bizə izin ver, evdə qalan zəiyf və xəstələrlə birlikdə evlərimizdə qalaq!" – deyərlər.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الكافر لا ينفعه الاستغفار ولا العمل ما دام كافرًا.
• Kafir insan, kafir olduğu müddətcə onun bağışlanma diləməsi və yaxşı əməl etməsi ona fayda verməz.
• الآيات تدل على قصر نظر الإنسان، فهو ينظر غالبًا إلى الحال والواقع الذي هو فيه، ولا ينظر إلى المستقبل وما يتَمَخَّض عنه من أحداث.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələr, insan təfəkkürünün naqis olduğuna dəlalət edir. Çünki insan adətən, gələcəyə baxaraq yaxud da işlərin sonda nə ilə nəticələnə biləcəyinə deyil, yaşadığı və ya düşdüyü ətraf mühütə baxıb qərar verdir.
• التهاون بالطاعة إذا حضر وقتها سبب لعقوبة الله وتثبيطه للعبد عن فعلها وفضلها.
• İbadətin vaxtı daxil olduğu zaman, ona səhlənkar yanaşmaq, insana Allah tərəfindən bəla gəlməsinə, həmən ibadəti yaliqincə yerinə yetirməməsinə və onun fəzilətindən məhrum olmasına səbəbdir.
• في الآيات دليل على مشروعية الصلاة على المؤمنين، وزيارة قبورهم والدعاء لهم بعد موتهم، كما كان النبي صلى الله عليه وسلم يفعل ذلك في المؤمنين.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə, vəfat etmiş möminlərə cənazə namazı qılmağın, qəbirlərini ziyarət edib, Allaha onlar üçün dua etməyin caiz olmasına dair dəlil vardır. Çünki Peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) vəfat etmiş möminlər üçün belə edərdi.
رَضُواْ بِأَن يَكُونُواْ مَعَ ٱلۡخَوَالِفِ وَطُبِعَ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ فَهُمۡ لَا يَفۡقَهُونَ
Münafiqlər, arxada qalıb müəyyən səbəbdən cihada çıxa bilməyən insanlarla birgə olmağa razı olduqları zaman, həqiqət də özlərinin zəlil və alçaq olmasına razı oldular. Allah da onların küfür və nifaq əmələrinə görə qəlblərinə möhür vurdu. Buna görə də onlar özlərinə mənfəət verən şeyləri anlamazlar.
التفاسير العربية:
لَٰكِنِ ٱلرَّسُولُ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ جَٰهَدُواْ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلۡخَيۡرَٰتُۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
Amma Allahın Elçisi və möminlər, münafiqlər kimi Allah yolunda cihad etməkdən geridə qalmadılar. Əksinə onlar malları və canları ilə Allah yolunda cihad etdilər. Elə buna görə də onların Allah yanında mükafatı, qələbə və qənimət kimi dünya mənfəətlərinə, qiyamət günü isə, Cənnətə daxil olub, qorxduqları cəhənnəm əzabından nicat taparaq axirət mənfəətlərinə nail olmalarıdır.
التفاسير العربية:
أَعَدَّ ٱللَّهُ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ
Allah onlar üçün qəsirləri altından çaylar axan, içində əbədi qalacaqları və heç bir zaman fani olmayacaqları cənnətlər hazırlamışdır. Bu, heç bir qurtuluşun ona bərabər ola bilməyəcəyi böyük bir qurtuluşdur.
التفاسير العربية:
وَجَآءَ ٱلۡمُعَذِّرُونَ مِنَ ٱلۡأَعۡرَابِ لِيُؤۡذَنَ لَهُمۡ وَقَعَدَ ٱلَّذِينَ كَذَبُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥۚ سَيُصِيبُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
Mədinə və Mədinənin ətrafında yaşayan bədəvilərdən bir qisim insanlar Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) yanına gəlib, üzrlü olduqlarını iddia edərək, Allah yolunda cihada çıxmayıb evlərində qalmaq üçün Peyğəmbərdən (sallallahu aleyhi və səlləm) onlara icazə verməsini istədilər. Başqa bir qisim insanlar isə Peyğəmbərə və Allahın vədinə inanmadıqlarına görə cihada çıxmayıb evlərində qalmaları üçün heç Peyğəmbərin yanına gəlib icazə də istəmədilər. Etidkləri bu küfürlərinə görə olanlara ağrılı-acılı əzab veriləcəkdir.
التفاسير العربية:
لَّيۡسَ عَلَى ٱلضُّعَفَآءِ وَلَا عَلَى ٱلۡمَرۡضَىٰ وَلَا عَلَى ٱلَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُواْ لِلَّهِ وَرَسُولِهِۦۚ مَا عَلَى ٱلۡمُحۡسِنِينَ مِن سَبِيلٖۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Allaha ixlasla ibadət edib, Onun Elçisinə tabe olub və onun şəriətinə əməl edəcəkləri təqdirdə qadınlara, uşaqlara, xəstələrə, acizlərə, korlara və döyüşdə vuruşmağa vəsait tapa bilməyən fəqirlərə və bütün bu kimsələrin hamısının evində qalıb, döyüşə çıxmamasında heç bir günah yoxdur. Çünki onlar sözün həqiqi mənasında üzürlü insanlardırlar. Bu üzürlü insanlardan yaxşı işlər görənlərə əzab verməyə isə heç bir əsas yoxdur. Allah yaxşı işlər görənləri bağışlayandır və onlara qarşı rəhmlidir.
التفاسير العربية:
وَلَا عَلَى ٱلَّذِينَ إِذَا مَآ أَتَوۡكَ لِتَحۡمِلَهُمۡ قُلۡتَ لَآ أَجِدُ مَآ أَحۡمِلُكُمۡ عَلَيۡهِ تَوَلَّواْ وَّأَعۡيُنُهُمۡ تَفِيضُ مِنَ ٱلدَّمۡعِ حَزَنًا أَلَّا يَجِدُواْ مَا يُنفِقُونَ
Ey Peyğəmbər! Miniklə təmin edəsən deyə sənin yanına gəldikdə: "Sizin üçün minik tapa bilmirəm" – dediyin zaman cihad üçün nə özlərində, nə də ki, səndə, xərcləməyə bir şey tapa bilmədiklərindən ötrü kədərlənib, təəssüf hissi keçirərək, gözləri yaşla dolmuş halda geri dönüb, cihada çıxa bilməyib geridə qalan kimsələrə də heç bir günah yoxdur.
التفاسير العربية:
۞ إِنَّمَا ٱلسَّبِيلُ عَلَى ٱلَّذِينَ يَسۡتَـٔۡذِنُونَكَ وَهُمۡ أَغۡنِيَآءُۚ رَضُواْ بِأَن يَكُونُواْ مَعَ ٱلۡخَوَالِفِ وَطَبَعَ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ فَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
Uca Allah yuxarıda keçən ayələrdə üzürlü səbəbdən Allah yolunda cihada çıxa bilməyib, geridə qalan kimsələrə əzab verilməyəcəyini xəbər verdikdən sonra, kimlərin Allahın əzabına layiq olduqlarını xəbər verərək belə demişdir: "Ey Peyğəmbər! Əzab yalnız cihad çıxmağa fiziki və maddi baxımından imkanları olduqları bir halda evdə qalmaq üçün səndən izin istəyənlərə veriləcəkdir. Çünki onlar cihada çıxmayıb evlərində qərar tutmağı üstün görərək, özlərinin zəlil və alçaq olmalarına razı oldular. Allah onlarların qəlbinə möhür vurdu. Odur ki, onlara öyüd-nəsihət təsir etməz. Elə buna görə də onlar, nəyin onlara fayda verdiyini bilmirlər ki, onu seçib götürsünlər, nəyin də onlara zərər verdiyini bilmirlər ki, özlərini ondan qoruya bilsinlər.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• المجاهدون سيحصِّلون الخيرات في الدنيا، وإن فاتهم هذا فلهم الفوز بالجنة والنجاة من العذاب في الآخرة.
• Mücahidlər bu dünyada çoxlu xeyirə nail olacaqlar. Əgər nail ola bilməsələr, onlar üçün axirətdə Cənnət və Allahın əzabından qurtuluş vardır.
• الأصل أن المحسن إلى الناس تكرمًا منه لا يؤاخَذ إن وقع منه تقصير.
• İnsanlara xeyirxahlıq edənləri, hətta bəzən bunu kamil şəkildə edə bilməsələr belə, yenə də onları danlamağa heç bir əsas yoxdur.
• أن من نوى الخير، واقترن بنيته الجازمة سَعْيٌ فيما يقدر عليه، ثم لم يقدر- فإنه يُنَزَّل مَنْزِلة الفاعل له.
• Kim xeyirli bi iş görməyə niyyət edər və bacardıqca o işi etməyə səy göstərər, lakin həmin işi müəyyən bir səbəbdən dolayı yerinə yetirməyə qadir olmazsa, o, Allah yanında həmin xeyirli işi etmiş kimi sayılar.
• الإسلام دين عدل ومنطق؛ لذلك أوجب العقوبة والمأثم على المنافقين المستأذنين وهم أغنياء ذوو قدرة على الجهاد بالمال والنفس.
• İslam, ədalət və məntiq dinidir. Elə buna görə də İslam dini əzabı, malı və canı ilə cihada çıxmağa qadır olduğu halda, cihada çıxmayıb evlərində qalmaq üçün Peyğəmbərdən (səllallahu aleyhi və səlləm) izin istəyən münafiqlərə vacib etmişdir.
يَعۡتَذِرُونَ إِلَيۡكُمۡ إِذَا رَجَعۡتُمۡ إِلَيۡهِمۡۚ قُل لَّا تَعۡتَذِرُواْ لَن نُّؤۡمِنَ لَكُمۡ قَدۡ نَبَّأَنَا ٱللَّهُ مِنۡ أَخۡبَارِكُمۡۚ وَسَيَرَى ٱللَّهُ عَمَلَكُمۡ وَرَسُولُهُۥ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَىٰ عَٰلِمِ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Müsəlmanlar cihaddan geri qayıtdıqları zaman, münafiqlər onlarla cihada getmədiklərinə görə, özlərini müdafiə etmək üçün onlara əsassız üzürlər gətirəcəklər. Allah Öz Peyğəmbərinə və möminlərə onlara belə cavab verməyi buyurur: "Yalandan üzrlər gətirərək üzrxahlıq etməyin. Gətirdiyiniz üzrlərə əsla inanmayacağıq. Allah sizin qəlbinizdə olanları bizə agah etmişdir. Sonrakı əməllərinizi Allah da görəcək, Onun rəsulu da. Görək, siz, həqiqətən də, tövbə etmisinizmi ki, Allah da tövbənizi qəbul etsin, yoxsa, yenə də öz nifaq əməllərinizə davam edirsiniz." Sonra isə siz hər bir şeyi bilən Allahın hüzuruna qaytarılacaqsınız, O da sizə nə etdiklərinizi xəbər verəcək və hər bir kimsənin etdiyi əməlin əvəzini verəcəkdir. Elə isə tövbə etməyə və saleh əməllərə etməyə tələsin!
التفاسير العربية:
سَيَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ لَكُمۡ إِذَا ٱنقَلَبۡتُمۡ إِلَيۡهِمۡ لِتُعۡرِضُواْ عَنۡهُمۡۖ فَأَعۡرِضُواْ عَنۡهُمۡۖ إِنَّهُمۡ رِجۡسٞۖ وَمَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُ جَزَآءَۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ
Ey möminlər! Siz cihaddan geri qayıtdığınız zaman cihada çıxmayıb geridə qalan münafiqlər sizin yanınıza gəlib, onların yalan üzürlərinə inanıb, onlara məzəmmət və tənə etməməniz üçün qarşınızda Allaha and içəcəklər. Siz onlara nifrət edərək, onları tərk edin. Çünki onlar mənəvi cəhətdən çirkin və murdar insanlardırlar. Etdikləri nifaq və günah əməllərin cəzası olaraq qərar tutacaqları yer Cəhənnəm olacaqdır.
التفاسير العربية:
يَحۡلِفُونَ لَكُمۡ لِتَرۡضَوۡاْ عَنۡهُمۡۖ فَإِن تَرۡضَوۡاْ عَنۡهُمۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ لَا يَرۡضَىٰ عَنِ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡفَٰسِقِينَ
Ey möminlər! Cihada çıxmayıb geridə qalan münafiqlər, onlardan razı qalıb, gətirdikləri üzürlərə inanasız deyə qarşınızda Allaha and içəcəklər. Siz onlardan razı qalmayın. Əgər razı qalarsınızsa, bu zaman Rəbbinizin əmrinə müxalif olarsınız. Çünki Allah küfür və nifaq əməllər edib, Onun itaətindən çıxan bir qövmdən əsla razı qalmaz. Ey müsəlmanlar! Elə isə siz, Allahın razı qalmadığı kimsədən razı qamaqdan çəkinin!
التفاسير العربية:
ٱلۡأَعۡرَابُ أَشَدُّ كُفۡرٗا وَنِفَاقٗا وَأَجۡدَرُ أَلَّا يَعۡلَمُواْ حُدُودَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ عَلَىٰ رَسُولِهِۦۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
Səhrada yaşayan ərəblər küfr və ya nifaq əməllər edərlərsə, onların küfrr və ya nifaq əməlləri cəmiyyət içərisində yaşayan insanların küfr və ya nifaq əməllərindən daha betər olar. Onlar həm kobud, həm də insanlarla az ünsiyyətdə olduqları üçün dini başa düşməməyə, Allahın Öz elçisinə (sallallahu aleyhi və səlləm) nazil etdiyi fərzləri, sünnənləri və şəri hökmləri bilməməyə daha meyllidirlər. Allah onların halını daha yaxşı biləndir. O, Öz işlərində və şəri hökmlərində hikmət sahibidir.
التفاسير العربية:
وَمِنَ ٱلۡأَعۡرَابِ مَن يَتَّخِذُ مَا يُنفِقُ مَغۡرَمٗا وَيَتَرَبَّصُ بِكُمُ ٱلدَّوَآئِرَۚ عَلَيۡهِمۡ دَآئِرَةُ ٱلسَّوۡءِۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
Ey möminlər! Səhrada yaşayan münafiq ərəblər içərisində, mallarını bəzən riyakarlıq, bəzən də təqiyyə edərək xərcləsələr belə, xərclədikdə Allahdan savab ummayıb paxıllıq edərək, xərcləmədikləri üçün Allahın əzabından qorxmadığına görə, Allah yolunda xərclədiyini itki və zərər sayanlar, canlarını sizdən qurtarmaq üçün sizə bir bədbəxtlik üz verməsini gözləyən kimsələr də vardır. Allah onların möminlərə arzu etdikləri müsibəti, möminlərə deyil, elə onların öz başlarına gətirəcəkdir. Allah onların dediklərini eşidəndir, qəlblərində gizlətdiklərini də bilir.
التفاسير العربية:
وَمِنَ ٱلۡأَعۡرَابِ مَن يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَيَتَّخِذُ مَا يُنفِقُ قُرُبَٰتٍ عِندَ ٱللَّهِ وَصَلَوَٰتِ ٱلرَّسُولِۚ أَلَآ إِنَّهَا قُرۡبَةٞ لَّهُمۡۚ سَيُدۡخِلُهُمُ ٱللَّهُ فِي رَحۡمَتِهِۦٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Səhrada yaşayan ərəblərdən eləsi də vardır ki, Allaha və qiyamət gününə inanır, Allah yolunda xərclədiyi malı Allah yanında yaxınlıq və Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) dualarına və Allahdan onun üçün bağışlanma istəməsinə nail olmaq üçün vasitə sayır. Agah olun ki, onların Allah yolunda mallarından xərcləməsi və Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) də onlar üçün dua etməsi, onlar üçün Allaha yaxınlaşmağa bir vasitədir və o kimsə, Allahın hər bir şeyi əhatə etmiş geniş mərhəmətinə və Cənnətinə qovuşaraq savabını Allah yanında görəcəkdir. Allah, Ona tövbvə edən qullarını bağışlayandır və onlara qarşı rəhmlidir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• ميدان العمل والتكاليف خير شاهد على إظهار كذب المنافقين من صدقهم.
• Müxtəlif növ sınaqlar və şəri öhdəliklərə, münafiqlərin yalan, yoxsa doğru danışdıqlarını sübut edən ən yaxşı vasitədir.
• أهل البادية إن كفروا فهم أشد كفرًا ونفاقًا من أهل الحضر؛ لتأثير البيئة.
• Bədəvi ərəblərin cəhalət içində yaşayanları, çöl həyatından təsirləndiklərinə görə, küfr və nifaq baxımından, cəmiyyət arasında yaşayan ərəblərdən daha pisdirlər.
وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلۡأَوَّلُونَ مِنَ ٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ وَٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُم بِإِحۡسَٰنٖ رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي تَحۡتَهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ
Vətənlərini, yurdlarını, ev-eşiklərini Allah yolunda tərk edib, imanda hamını ötüb keçən ilk mühacirlərdən və Allahın elçisinə (sallallahu aleyhi və səlləm) çətin anda yardım edən ənsardan, həmçinin düzgün əqidə sahibi olaraq, gözəl sözlər söyləyib, yaxşı işlər görməkdə və mühacir və ənsrların ardınca gedən kimsələrdən Allah razı qaldı və onların etdikləri saleh əməlləri Öz dərgahında qəbul etdi. Allah onlara böyük savab bəxş etdiyi üçün, onlar da Allahdan razı qaldılar. Allah onlar üçün qəsrləri altından çaylar axan, içində əbədi qalacaqları cənnətlər hazırlamışdır. Bu mükafata nail olmaq, böyük uğurdur!
التفاسير العربية:
وَمِمَّنۡ حَوۡلَكُم مِّنَ ٱلۡأَعۡرَابِ مُنَٰفِقُونَۖ وَمِنۡ أَهۡلِ ٱلۡمَدِينَةِ مَرَدُواْ عَلَى ٱلنِّفَاقِ لَا تَعۡلَمُهُمۡۖ نَحۡنُ نَعۡلَمُهُمۡۚ سَنُعَذِّبُهُم مَّرَّتَيۡنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ إِلَىٰ عَذَابٍ عَظِيمٖ
Mədinəyə yaxın yerdə, səhrada yaşayan ərəblərdən, həmçinin Mədinə sakinləri arasında nifaq əməllərindən əsla əl çəkməyən, əksinə bu əməllərdə inadkarlıq edən münafiqlər vardır. Ey Peyğəmbər! Sən onları tanımırsan. Onları yalnız Allah tanıyır. Biz onlara iki dəfə əzab verəcəyik. Birinci dəfə, dünyada onların iç üzlərini möminlərə aşkar edib, onları ya öldürmək, ya da, əsir götürməklə, ikinci dəfə isə onlara axirətdə qəbir əzabı ilə əzab verəcəyik. Qiyamət günü isə onlar Cəhənnəmin ən aşağı təbəqəsində böyük bir əzaba qaytarılacaqlar.
التفاسير العربية:
وَءَاخَرُونَ ٱعۡتَرَفُواْ بِذُنُوبِهِمۡ خَلَطُواْ عَمَلٗا صَٰلِحٗا وَءَاخَرَ سَيِّئًا عَسَى ٱللَّهُ أَن يَتُوبَ عَلَيۡهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٌ
Mədinə sakinləri arasında, heç bir üzürləri olmadığı halda cihada çıxmayıb evində qaldıqdan sonra, cihada çıxmaq üçün heç bir üzürü olmadığını etiraf edən və özlərinə başqaları kimi yalandan bəhanələr axtarmayan bir qisim insanlar da vardır. Onlar Allaha itaət etmək, Onun şəriətinə əməl edib və Onun yolunda cihad etmək kimi əvvəllər etdikləri yaxşı əməlləri başqa pis əməllərə qarışdırdılar. Onlar Allahdan, onların tövbələrini qəbul etməsini və onları bağışlamasını umurlar. Allah Ona tövbə edən qulların tövbələrini qəbul edəndir və onlara qarşı rəhimlidir.
التفاسير العربية:
خُذۡ مِنۡ أَمۡوَٰلِهِمۡ صَدَقَةٗ تُطَهِّرُهُمۡ وَتُزَكِّيهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَيۡهِمۡۖ إِنَّ صَلَوٰتَكَ سَكَنٞ لَّهُمۡۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
Ey Peyğəmbər! Onların mallarından zəkat götür ki, bununla onları asiliklər və günahlar çirkabından təmizə çıxardıb və beləliklə də, onların yaxşı əməllərini artırmış olasan. Onlardan mallarının zəkatını aldıqdan sonra, onlar üçün Allaha dua et. Çünki sənin duan onlar üçün bir rəhmət və təskinlikdir. Allah sənin dualarını eşidəndir, onların əməllərini və qəlblərində olanları biləndir.
التفاسير العربية:
أَلَمۡ يَعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ هُوَ يَقۡبَلُ ٱلتَّوۡبَةَ عَنۡ عِبَادِهِۦ وَيَأۡخُذُ ٱلصَّدَقَٰتِ وَأَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
Qoy cihada çıxmayıb evində qərar tutan və bu əməlindən Allaha tövbə edən kimsələr bilsinlər ki, həqiqətən Allah, Ona tövbə edən qullarının tövbələrini qəbul edəndir. Allahın heç bir şeyə ehtiyacı olmamasına rəğmən, Allah onların verdikləri sədəqələri qəbul edər və sədəqə verən kimsəyə, verdiyi sədəqənin əvəzini də verər. Allah Ona tövbə edən qullarından tövbələri qəbul edən və onlara qarşı rəhmlidir.
التفاسير العربية:
وَقُلِ ٱعۡمَلُواْ فَسَيَرَى ٱللَّهُ عَمَلَكُمۡ وَرَسُولُهُۥ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَۖ وَسَتُرَدُّونَ إِلَىٰ عَٰلِمِ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Ey Peyğəmbər! Cihada çıxmayıb evində qərar tutan və bu əməlindən Allaha tövbə edən kimsələr de: "Günahınızın bağışlanmasına görə Allah üçün, Onu razı salan, saleh əməllər edin! Allah, Onun rəsulu və möminlər əməllərinizi görəcəklər. Sonra siz qiyamət günü hər bir şeyi bilən Rəbbinizin hüzuruna qaytarılacaqsınız, O, sizin gizlində saxladığınızı da, aşkara çıxardığınızı da bilir. Allah sizə dünyada ikən etdiyiniz əməllərinizi xəbər verəcək və hər bir kimsənin etdiyi əməlin müqabilini də verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَءَاخَرُونَ مُرۡجَوۡنَ لِأَمۡرِ ٱللَّهِ إِمَّا يُعَذِّبُهُمۡ وَإِمَّا يَتُوبُ عَلَيۡهِمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
Heç bir üzürlü səbəb olmadan Təbuk döyüşünə getməyib evində qərar tutan kimsələr arasında bir qisim insanlar da vardır ki, onların hökmü Allaha qalmışdır. Allah onlar barədə istədiyi hökmü verəcək. Əgər onlar tövbə etməsələr, Allah ya onlara əzab verəcək, ya da tövbə etsələr, Allah onların tövbələrini qəbul edəcəkdir. Allah kimin əzab çəkməyə və kimin də bağışlanmağa layiq olduğunu yaxşı bilir. Allah, şəri hökmlərində və işlərində hikmət sahibidir. Heç bir üzürlü səbəb olmadan Təbuk döyüşünə getməyib evində qərar tutan kimsələr, Murara bin ər-Rəbiya, Kəb bin Malik və Hilal bin Umeyyə adlı səhabələrdir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• فضل المسارعة إلى الإيمان، والهجرة في سبيل الله، ونصرة الدين، واتباع طريق السلف الصالح.
• İman gətirməyə, Allah yolunda hicrət etməyə, dinə yardım etməyə və əməlisaleh sələfilərin yoluna tabe olmağa tələsməyin fəziləti.
• استئثار الله عز وجل بعلم الغيب، فلا يعلم أحد ما في القلوب إلا الله.
• Qeyb elmi İzzət və Cəlal sahibi olan Allaha məxsusdur. Qəlblərdə olanı Allahdan başqa kimsə bilməz.
وَٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ مَسۡجِدٗا ضِرَارٗا وَكُفۡرٗا وَتَفۡرِيقَۢا بَيۡنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَإِرۡصَادٗا لِّمَنۡ حَارَبَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ مِن قَبۡلُۚ وَلَيَحۡلِفُنَّ إِنۡ أَرَدۡنَآ إِلَّا ٱلۡحُسۡنَىٰۖ وَٱللَّهُ يَشۡهَدُ إِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ
Münafiqlərdən Allaha itaət məqsədi ilə deyil, əksinə müsəlmanlara zərər vurmaq, münafiqlərə dəstək olaraq yer üzündə küfrü yaymaq, möminlərin arasına ikitirəlik salmaq məqsədilə, məscid bina etməzdən əvvəl Allaha və Onun rəsuluna qarşı müharibə etməyə hazırlaşan və həmçinin Allaha və Onun rəsuluna qarşı müharibə edən kimsəni gözləmək üçün məscid tikənlər də vardır. Münafiqlər, siz onlara inanasız deyə: "Biz bununla müsəlmanlara yaxşılıq etmək istədik" – deyə and içəcəklər. Allah isə onların yalandan Allaha and içdiklərinə şahiddir.
التفاسير العربية:
لَا تَقُمۡ فِيهِ أَبَدٗاۚ لَّمَسۡجِدٌ أُسِّسَ عَلَى ٱلتَّقۡوَىٰ مِنۡ أَوَّلِ يَوۡمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِيهِۚ فِيهِ رِجَالٞ يُحِبُّونَ أَن يَتَطَهَّرُواْۚ وَٱللَّهُ يُحِبُّ ٱلۡمُطَّهِّرِينَ
Ey Peyğəmbər! Münafiqlərin səni o məsciddə namaz qılmaq üçün çağırışına cavab verərək, belə bir məsciddə əsla namaz qılma. Şübhəsiz ki, küfr üzərində qurulan məsciddə namaz qılmaqdansa, ilk gündən təqva üzərində qurulmuş Quba məscidində namaz qılmağın Allah yanında daha üstündür. Quba məscidində, natəmizlikdən və nəcasətdən su ilə, günahlardan isə tövbə və Allahdan bağışlanma diləməklə təmizlənməyi sevən kişilər vardır. Allah da natəmizlikdən, nəcasətdən və günahlardan təmizlənənləri sevər!
التفاسير العربية:
أَفَمَنۡ أَسَّسَ بُنۡيَٰنَهُۥ عَلَىٰ تَقۡوَىٰ مِنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٍ خَيۡرٌ أَم مَّنۡ أَسَّسَ بُنۡيَٰنَهُۥ عَلَىٰ شَفَا جُرُفٍ هَارٖ فَٱنۡهَارَ بِهِۦ فِي نَارِ جَهَنَّمَۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Məscid binasını, Allahın əmrlərini yerinə yetirib və qadağalarınadan çəkinərək Allah qorxusu və yaxşı əməllər edərək Onun rizası üzərində quran kimsə ilə, müsəlmanlara zərər vermək, yer üzündə küfrü yaymaq və möminlər arasına ikitirəlik salmaq məqsədilə bina edənlə Allah yanında eyni ola bilərmi?! Xeyir, əsla eyni ola bilməz. Birinci binanın misalı, bünövrəsi möhkəm və binanın uçmaq təhlükəsi olmayan, ikinci binanın misalı isə bünövrəsi dağılmaqda olan uçurumun lap kənarında quran və binası özü ilə birlikdə Cəhənnəmin dibinə yuvarlanan kəsin misalı kimidir. Allah zalım qövmü küfr, nifaq və s. bu kimi çirkin əməllərinə görə doğru yola yönəltməz.
التفاسير العربية:
لَا يَزَالُ بُنۡيَٰنُهُمُ ٱلَّذِي بَنَوۡاْ رِيبَةٗ فِي قُلُوبِهِمۡ إِلَّآ أَن تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ
Onların (müsəlmanlara) zərər vurmaq məqsədilə tikdikləri bu məscid, ürəkləri ölüm yaxud qılıncla öldürülüb parça-parça olana qədər qəlblərində şübhə və nifaq mənbəyi olaraq qalacaqdır. Allah qullarının əməllərini biləndir, qullarını xeyir və ya şərlə mükafatlandırmaqda hikmət sahibidir.
التفاسير العربية:
۞ إِنَّ ٱللَّهَ ٱشۡتَرَىٰ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ أَنفُسَهُمۡ وَأَمۡوَٰلَهُم بِأَنَّ لَهُمُ ٱلۡجَنَّةَۚ يُقَٰتِلُونَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَيَقۡتُلُونَ وَيُقۡتَلُونَۖ وَعۡدًا عَلَيۡهِ حَقّٗا فِي ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَٱلۡإِنجِيلِ وَٱلۡقُرۡءَانِۚ وَمَنۡ أَوۡفَىٰ بِعَهۡدِهِۦ مِنَ ٱللَّهِۚ فَٱسۡتَبۡشِرُواْ بِبَيۡعِكُمُ ٱلَّذِي بَايَعۡتُم بِهِۦۚ وَذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ
Həqiqətən, Allah möminlərdən, dəyəri baha olan Cənnət müqabilində, onların canlarını – bunun hamısı Allahın mülkü olsa belə, onlara sayğı baxımından – satın almışdır. Çünki onlar, Allahın kəlməsi uca olması üçün Allah yolunda kafirlərlə vuruşub ya kafirləri öldürür ya da ki, kafirlər onları öldürürlər. Bu, Allahın, Musanın kitabı Tövratda, İsanın kitabı – aleyhiməssəlam – İncildə və Muhammədin (sallallahu aleyhi və səlləm) kitabı Quranda Öz öhdəsinə götürdüyü bir vəddir. Uca Allahdan daha çox Öz əhdinə kimsə sadiq ola bilməz. Ey möminlər! Elə isə Allahla sövdələşdiyiniz bu alış-verişə görə sevinin. Atrıq siz bu sövdələşmənizdən böyük bir qazanc əldə etdiniz. Çünki bu alış-veriş böyük uğurdur.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• محبة الله ثابتة للمتطهرين من الأنجاس البدنية والروحية.
• لا يستوي من عمل عملًا قصد به وجه الله؛ فهذا العمل هو الذي سيبقى ويسعد به صاحبه، مع من قصد بعمله نصرة الكفر ومحاربة المسلمين؛ وهذا العمل هو الذي سيفنى ويشقى به صاحبه.
• Allahın razılığını qazanmaq üçün əməl edən kimsə ilə – baxmayaraq ki, məhz bu əməl Allah yanında qalıb, insana fayda verəcək – kafirlərə yardım edib, müsəlmanlarla müharibə etmək üçün səy göstərən kimsə, Allah yanında əsla eyni dərəcədə ola bilməz. Məhz bu əməl sahibləri bədbəxtçiliyə düçar olan və əməlləri puç olmuş kimsələrdir.
• مشروعية الجهاد والحض عليه كانت في الأديان التي قبل الإسلام أيضًا.
• كل حالة يحصل بها التفريق بين المؤمنين فإنها من المعاصي التي يتعين تركها وإزالتها، كما أن كل حالة يحصل بها جمع المؤمنين وائتلافهم يتعين اتباعها والأمر بها والحث عليها.
• İslam şəriəti insanlara möminlər arasında ülfət yaratmağa səbəb ola biləcək hər bir halda gözəl əməli əmr etdiyi kimi, möminlər arasında parçalanmağa səbəb ola biləcək hər bir əməli qadağan etmiş və insanları o əməldən çəkindirmişdir.
ٱلتَّٰٓئِبُونَ ٱلۡعَٰبِدُونَ ٱلۡحَٰمِدُونَ ٱلسَّٰٓئِحُونَ ٱلرَّٰكِعُونَ ٱلسَّٰجِدُونَ ٱلۡأٓمِرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَٱلنَّاهُونَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَٱلۡحَٰفِظُونَ لِحُدُودِ ٱللَّهِۗ وَبَشِّرِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Bu böyük uğura nail olan kimsələr, Allahın sevməyib, qəzəbləndiyi əməlləri Onun sevib, razı qaldığı əməllərlə dəyişən, təvazökarlıq edərək Allah qorxusundan zəlil olub, Ona ciddi şəkildə ibadət edən, yaxşı-yaman günlərdə Rəbbinə həmd-sənalar edən, oruc tutub, namaz qılan, insanlara Allah və Onun rəsulunun əmrlərini əmr edən, insanları Allah və ya Onun rəsulunun qadağalarından çəkindirən və Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qoyduğu hüdudlarını qoruyan kimsələrdir. Ey Peyğəmbər! Belə möminlərə onları dünyada və axirətdə sevindirəcək şeylərlə müjdələ.
التفاسير العربية:
مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَن يَسۡتَغۡفِرُواْ لِلۡمُشۡرِكِينَ وَلَوۡ كَانُوٓاْ أُوْلِي قُرۡبَىٰ مِنۢ بَعۡدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمۡ أَنَّهُمۡ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَحِيمِ
Müşriklərin Cəhənnəm sakinləri olduqları müsəlmanlara aydın olduqdan sonra, hətta onların yaxın qohum-əqrəbalarından olsalar belə, onlar Allaha şərik qoşduqları halda öldükləri üçün, Peyğəmbərə və möminlərə Allahdan onlar üçün bağışlanma diləmək icazəli deyil.
التفاسير العربية:
وَمَا كَانَ ٱسۡتِغۡفَارُ إِبۡرَٰهِيمَ لِأَبِيهِ إِلَّا عَن مَّوۡعِدَةٖ وَعَدَهَآ إِيَّاهُ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُۥٓ أَنَّهُۥ عَدُوّٞ لِّلَّهِ تَبَرَّأَ مِنۡهُۚ إِنَّ إِبۡرَٰهِيمَ لَأَوَّٰهٌ حَلِيمٞ
İbrahim (aleyhissəlam) atasının Allahın dininə təslim olacağına ümüd edərək, atası üçün Allahdan bağışlanma diləmək istəyi, İbrahimin mütləq Allahdan onun üçün bağışlanma diləyəcəyini təmənna etməsi, ona verdiyi vədə görə idi. İbrahim atasına etdiyi öyüd-nəsihətin heç bir faydası olmadığını və ya vəhy vasitəsi ilə atasının kafir olaraq öləcəyini bildikdən sonra, atasının Allaha düşmən olduğu ona bəlli olduğu zaman ondan uzaqlaşdı. İbrahim bunu (atası üçün bağışlanma diləməsini istəməsi), Allahın ona vəhy etdiyi hökmə müxalif olaraq deyil, sadəcə olaraq ictihad edərək etmişdir. Həqiqətən, İbrahim Allaha çox yalvaran, zalım qövmünü bağışlayan bir kimsə idi.
التفاسير العربية:
وَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيُضِلَّ قَوۡمَۢا بَعۡدَ إِذۡ هَدَىٰهُمۡ حَتَّىٰ يُبَيِّنَ لَهُم مَّا يَتَّقُونَۚ إِنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٌ
Allah bir qövmü doğru yola müvəffəq etdikdən sonra çəkinilməsi vacib olan haram şeylərdən onları xəbərdar etməyincə onların azğın bir yolda olduqlarına hökm verməz. Əgər Allah onlara haram olan şeyləri bəyan etdikdən sonra, onlar yenidən haram əməllərə qayıtsalar, bu zaman Allah onların azğın bir yolda olduqlarına hökm verər. Həqiqətən, Allah hər şeyi biləndir. Ona heç bir şey gizli qalmaz. Artıq Allah sizə bilmədiyiniz şeylər öyrətmişdir.
التفاسير العربية:
إِنَّ ٱللَّهَ لَهُۥ مُلۡكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ يُحۡيِۦ وَيُمِيتُۚ وَمَا لَكُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ مِن وَلِيّٖ وَلَا نَصِيرٖ
Şübhəsiz ki, göylərin və yerin mülkü Allaha məxsusdur. Bu mülkündə Allahın heç bir şəriki, ortağı yoxdur, Göylər və yer arasına olanlar Allaha gizli qalmaz. Allah diriltmək istədiyini dirildər, öldürmək istədiyini də öldürər. Ey insanlar! Sizin Allahdan başqa işlərinizə yardım edən nə bir himayədarınız, nə də sizi Ondan başqa xəta-bəladan qoruyanınız, nə də ki, düşməninizə qarşı sizə kömək edəniniz yoxdur.
التفاسير العربية:
لَّقَد تَّابَ ٱللَّهُ عَلَى ٱلنَّبِيِّ وَٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُ فِي سَاعَةِ ٱلۡعُسۡرَةِ مِنۢ بَعۡدِ مَا كَادَ يَزِيغُ قُلُوبُ فَرِيقٖ مِّنۡهُمۡ ثُمَّ تَابَ عَلَيۡهِمۡۚ إِنَّهُۥ بِهِمۡ رَءُوفٞ رَّحِيمٞ
Allah, müsəlmanlardan bəzilərinin çətinlik üzündən az qala qəlbi cihaddan yayınıb, Təbuk döyüşünü tərk etmək istədikdən sonra, Muhəmməd Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) də, münafiqlərə Təbuk döyüşündən geridə qalmağa icazə verdiyi üçün və həmçinin isti havada və çətin bir vaxta, düşmənlərin özlərindən qüvvətli olduğu bir döyüşdə Peyğəmbəri tək buraxmayan, əksinə, Təbuk döyüşünə Peyğəmbərin ardınca, çiyin-çiyinə döyüşə gedən mühacirlərin və ənsarın da əvvəlcə tövbəsini qəbul etdi, sonra da onları döyüşdə sabitqədəm edib, düşmənlə döyüş meydanında üz-üzə gəlməyə müvəffəq edərək onları bağışladı. Həqiqətən, Uca Allah onlara qarşı çox rəhmlidir. Onları əvvəl tövbə etməyə müvəffəq edib sonra da onları bağışlaması, Allahın onlara olan bir mərhəmətidir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• بطلان الاحتجاج على جواز الاستغفار للمشركين بفعل إبراهيم عليه السلام.
• İbrahimin - aleyhissəlam - əməlini dəlil gətirərək müşriklər üçün bağışlanma istəməyin batil sayılması.
• أن الذنوب والمعاصي هي سبب المصائب والخذلان وعدم التوفيق.
وَعَلَى ٱلثَّلَٰثَةِ ٱلَّذِينَ خُلِّفُواْ حَتَّىٰٓ إِذَا ضَاقَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلۡأَرۡضُ بِمَا رَحُبَتۡ وَضَاقَتۡ عَلَيۡهِمۡ أَنفُسُهُمۡ وَظَنُّوٓاْ أَن لَّا مَلۡجَأَ مِنَ ٱللَّهِ إِلَّآ إِلَيۡهِ ثُمَّ تَابَ عَلَيۡهِمۡ لِيَتُوبُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
Allah Peyğəmbərlə (sallallahu aleyhi və səlləm) birgə Təbuk döyüşünə getməyib evlərində qərar tutduqdan sonra tövbələri qəbul edilməyən Kəb bin Malikin, Murara bin ər-Rabiyənin, və Hilal bin Umeyyənin - bu üç nəfərin də tövbəsini qəbul edib, onları bağışladı. Peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) onların Təbuk döyüşündən geridə qaldıqlarına görə səhabələrə onları tərk etməyi əmr edikdən sonra onlar tutduqları işdən çox peşman olmuş, hətta yer üzü öz genişliyinə baxmayaraq onlara dar gəlmiş, ürəkləri bu kədər və iztirabdan sıxılmışdı. Onlar özlərinin Allahdan əzabından, yalnız Allaha sığınmaqdan başqa bir çıxış yollarının olmadığlarını anladılar. Sonra Allah onlara rəhm edərək tövbələrini qəbul edib, onları bağışladı. Həqiqətən, Allah qullarının tövbələrini qəbul edəndir və onlara qarşı rəhmlidir.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَكُونُواْ مَعَ ٱلصَّٰدِقِينَ
Ey Allaha iman gətirib, Onun rəsuluna (səllallahu aleyhi və səlləm) tabe olan və onun gətirdiyi şəriətə əməl edən kimsələr! Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qadağalarından çəkinərək Allahdan qorxun. İmanında, sözündə və işində düz olanlarla birlikdə olun. Sizi Allahın əzabından, doğru-düzgün olmaqdan başqa bir şey xilas edə bilməz.
التفاسير العربية:
مَا كَانَ لِأَهۡلِ ٱلۡمَدِينَةِ وَمَنۡ حَوۡلَهُم مِّنَ ٱلۡأَعۡرَابِ أَن يَتَخَلَّفُواْ عَن رَّسُولِ ٱللَّهِ وَلَا يَرۡغَبُواْ بِأَنفُسِهِمۡ عَن نَّفۡسِهِۦۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ لَا يُصِيبُهُمۡ ظَمَأٞ وَلَا نَصَبٞ وَلَا مَخۡمَصَةٞ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَلَا يَطَـُٔونَ مَوۡطِئٗا يَغِيظُ ٱلۡكُفَّارَ وَلَا يَنَالُونَ مِنۡ عَدُوّٖ نَّيۡلًا إِلَّا كُتِبَ لَهُم بِهِۦ عَمَلٞ صَٰلِحٌۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Mədinə əhalisinə və onların ətrafında yaşayan bədəvilərə Allahın elçisi (sallallahu aleyhi və səlləm) döyüşə çıxdığı zaman ondan geri qalıb, öz canlarının hayına qalaraq, belə bir çətin gündə Allahın elçisini (sallallahu aleyhi və səlləm) tək buraxmaq yaraşmaz. Əksinə, onlar belə bir gündə onun canını qoruyaraq öz canlarını fəda etməlidirlər. Çünki Allah yolunda onlara üz verən elə bir susuzluq, yorğunluq və aclıq, kafirlərin qəzəinə səbəb ola biləcək zəbt edilən elə bir yer, onları ölürmək, əsir götürmək və ya onlardan qənimət əldə etmək kimi düşmən üzərində qazanılan elə bir uğur yoxdur ki, bunların müqabilində Allah onlara yaxşı bir əməlin savabını yazıb, bunu onlardan qəbul etməsin. Həqiqətən, Allah yaxşı iş görənlərin mükafatını puç etməz. Əksinə onların mükafatını kamil şəkildə verər və onlar üçün bu mükafatı daha da artırar.
التفاسير العربية:
وَلَا يُنفِقُونَ نَفَقَةٗ صَغِيرَةٗ وَلَا كَبِيرَةٗ وَلَا يَقۡطَعُونَ وَادِيًا إِلَّا كُتِبَ لَهُمۡ لِيَجۡزِيَهُمُ ٱللَّهُ أَحۡسَنَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Onların, az və ya çox olmasından aslı olmayaraq, Allah yolunda xərclədikləri mal-dövlətin və ya Allah üçün cihada çıxaraq çətinliklərə qatlaşıb keçdikləri hər bir vadinin savabını Allah kamil şəkildə verəcəkdir. Allah Qiyamət günü olanlara etdikləri yaxşı əməllərə görə mükafatlarını verəcəyik.
التفاسير العربية:
۞ وَمَا كَانَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ لِيَنفِرُواْ كَآفَّةٗۚ فَلَوۡلَا نَفَرَ مِن كُلِّ فِرۡقَةٖ مِّنۡهُمۡ طَآئِفَةٞ لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي ٱلدِّينِ وَلِيُنذِرُواْ قَوۡمَهُمۡ إِذَا رَجَعُوٓاْ إِلَيۡهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَحۡذَرُونَ
Düşmən sizi məğlub edib axırınıza çıxmaması üçün, möminlərin hamısı eyni vaxtda döyüşə çıxmamalıdır. Qoy onlardan bir dəstə Allah yolunda cihada çıxsın, bir dəstə də Peyğəmbərlə (sallallahu aleyhi və səlləm) qalıb, ondan Quranı və şəri əhkamları öyrənsinlər və öz camaatı döyüşdən geri qayıtdıqları zaman onlara Peyğəmbərdən (sallallahu aleyhi və səlləm) eşidib öyrəndiklərini öyrətsinlər. Bəlkə, onlar Allahın əmrlərinə tabe olub, qadağalarından uzaq durmaqla Allahın əzabından çəkinələr. Bu hadisə Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) Mədinə ətrafında olan qəbilələrlə döyüş üçün səhabələrindən bəzilərini seçib göndərdiyi zaman baş vermişdir.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قَٰتِلُواْ ٱلَّذِينَ يَلُونَكُم مِّنَ ٱلۡكُفَّارِ وَلۡيَجِدُواْ فِيكُمۡ غِلۡظَةٗۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُتَّقِينَ
Uca Allah bu ayədə Mədinə ətrafında məskunlaşan kafirlərin müsəlmanlara yaxın bir yerdə yaşadıqları üçün, onlardan müsəlmanlara xətər toxuna biləcəyinə görə onlarla vuruşmağı və həmçinin onları qorxuya salmaq və onların şərindən özlərini qorumaq məqsədi ilə onlara sərtlik göstərməyi əmr etmişdir. Həqiqətən, uca Allah, Öz köməyi və dəstəyi ilə müttəqilərlə birlikdədir.
التفاسير العربية:
وَإِذَا مَآ أُنزِلَتۡ سُورَةٞ فَمِنۡهُم مَّن يَقُولُ أَيُّكُمۡ زَادَتۡهُ هَٰذِهِۦٓ إِيمَٰنٗاۚ فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ فَزَادَتۡهُمۡ إِيمَٰنٗا وَهُمۡ يَسۡتَبۡشِرُونَ
Allah Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) bir surə nazil etidiyi zaman münafiqlərdən istehza və rişxəndlə bir-birindən: "Bu nazil edilən surə, Muhəmmədin gətirdiyi dinə sizdən hansınızın imanını artırdı?" – soruşan kimsələr də vardır. Amma Allaha iman gətirib, Peyğəmbəri (səllallahu aleyhi və səlləm) təsdiq edənlərə gəldikdə isə, nazil edilən bu surə onların əvvəlki imanını bir daha da artırır və bu surədə onların dünya və axirət mənfəətləri qeyd edildiyi üçün, onlar Allahdan vəhyin nazil olmasına sevinərlər.
التفاسير العربية:
وَأَمَّا ٱلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٞ فَزَادَتۡهُمۡ رِجۡسًا إِلَىٰ رِجۡسِهِمۡ وَمَاتُواْ وَهُمۡ كَٰفِرُونَ
Amma münafiqlərə gəlincə, onlar Allahın nazil edilən ayələrini təkzib etdiklərinə görə əhkamlar və qissələrlə zəngin olan Quranın nazil edilməsi onların murdarlığı və xəbisliyi üstünə bir daha da murdarlıq və xəbislik artırar və hər dəfə ayələr nazil edildikdə bu ayələrə şəkk-şübhə ilə yanaşdıqlarına görə Peyğəmbərə Quran nazil edildikcə qəlblərindəki mərəz daha da artar və onlar kafir olaraq ölürlər.
التفاسير العربية:
أَوَلَا يَرَوۡنَ أَنَّهُمۡ يُفۡتَنُونَ فِي كُلِّ عَامٖ مَّرَّةً أَوۡ مَرَّتَيۡنِ ثُمَّ لَا يَتُوبُونَ وَلَا هُمۡ يَذَّكَّرُونَ
Məgər münafiqlər Allah onların ildə bir və ya iki dəfə iç üzlərini açıb, onları möminlər yanında rüsvay edərək bəlaya düçar etdiyini görüb bundan ibrətlər almırlarmı? Başlarına gələn bu müsibətin Uca Allah tətəfindən özlərinə bir bəla olduğlarını anladıqları halda yenə də küfr əməllərindən tövbə edib, münafiqlik etməkdən əl çəkmirlər. Başlarına gələn bu bəlanın Allahdan olduğuna anlamırlar.
التفاسير العربية:
وَإِذَا مَآ أُنزِلَتۡ سُورَةٞ نَّظَرَ بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٍ هَلۡ يَرَىٰكُم مِّنۡ أَحَدٖ ثُمَّ ٱنصَرَفُواْۚ صَرَفَ ٱللَّهُ قُلُوبَهُم بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا يَفۡقَهُونَ
Allah Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) münafiqlərin iç üzünü açıb bəyan edən bir surə nazil edildiyi zaman onlar: "Sizi kimsə görürmü?" – deyə bir-birlərinə baxır, əgər onları kimsə görməyibsə üz çevirib gedirlər. Bilin ki, onlar başa düşməyən bir qövm olduqlarına görə Allah onların qəlblərini haqq yoldan və xeyirdən məhrum edib, onları rüsvay etmişdir.
التفاسير العربية:
لَقَدۡ جَآءَكُمۡ رَسُولٞ مِّنۡ أَنفُسِكُمۡ عَزِيزٌ عَلَيۡهِ مَا عَنِتُّمۡ حَرِيصٌ عَلَيۡكُم بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ رَءُوفٞ رَّحِيمٞ
Ey ərəblər! Artıq sizə özünüzdən, sizin kimi ərəb mənşəli bir elçi gəldi. Onun sizə olan sevgisindən sizin məşəqqətə düşməyiniz ona ağır gəlir. O sizin hidayətə gəlmənizi çox istər və o, sizə, xüsusəndə möminlərə qarşı çox şəfqətli, rəhmlidir və qayğıkeşdir.
التفاسير العربية:
فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَقُلۡ حَسۡبِيَ ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُۖ وَهُوَ رَبُّ ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡعَظِيمِ
Ey Peyğəmbər! Əgər onlar səndən üz çevirib, gətirdiyin dinə iman etməsələr, bu zaman onlara belə de: "Mənə Özündən başqa ibadətə layiq olmayan tək Allah yetər. Mən yalnız Ona arxalanıram. Uca və Pak olan Allah, əzəmətli ərşin Rəbbidir!".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• وجوب ابتداء القتال بالأقرب من الكفار إذا اتسعت رقعة الإسلام، ودعت إليه حاجة.
• İslam dairəsi genişlənib, din izzətləndiyi zaman müsəlman diyarına yaxın bir diyarda yaşayan kafirlərdən müsəlmanlara təhlükə varsa, bu an onlarla döyüşə başlamağın vacidliyi.
• بيان حال المنافقين حين نزول القرآن عليهم وهي الترقُّب والاضطراب.
• Quran nazil edildiyi zaman münafiqlər özlərinin iç üzünü bəyan edən bir ayənin nazil olmasından qorxub və bundan narahatçılıq hissi keçirdiklərini bəyanı.
• بيان رحمة النبي صلى الله عليه وسلم بالمؤمنين وحرصه عليهم.
• في الآيات دليل على أن الإيمان يزيد وينقص، وأنه ينبغي للمؤمن أن يتفقد إيمانه ويتعاهده فيجدده وينميه؛ ليكون دائمًا في صعود.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə imanın artıb, azalmasına dair dəlil vardır. Mömin, Allah yanında yüksək dərəcələrə nail olması üçün daima imanına nəzər yetirməli və imanını yeniləşdirməyə səy göstərtməlidir.
ترجمة معاني سورة: التوبة
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - فهرس التراجم
الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.